quản trị kinh doanh nông nghiệp

Tiểu luận quản trị kinh doanh nông nghiệp
Đề tài : Tại sao sản phẩm nông nghiệp được mùa thì rớt giá,
được giá thì mất mùa.

Bài làm
Sau hơn 20 năm công nghiệp hóa, khoảng 70% dân số Việt Nam vẫn sống dựa vào
ngành nông nghiệp, trong đó phần lớn làm giàu từ cây đặc sản. Trong những đợt suy
thoái, nông nghiệp cũng tỏ rõ vị thế khi là bình phong trú ẩn cho nền kinh tế. Thế
nhưng, ngay cả khi mạnh về đặc sản, nông nghiệp và thủy sản Việt Nam đều không
khẳng định được chỗ đứng ngay trên sân nhà và tại các thị trường xuất khẩu chủ lực.
Càng trúng mùa, càng mất giá là bài toán khó giải trong ngành nông nghiệp Việt Nam.
Vẽ cứ vẽ, làm cứ làm" muôn đời không hết cảnh được mùa mất giá.
Là một đất nước nông nghiệp, Việt Nam có rất nhiều ngành hàng nông sản, từ: lúa
gạo, cà phê, cho đến thủy, hải sản... Các ngành hàng này đang đóng vai trò như những
xương sống của ngành nông nghiệp trong nước. Tuy đã đạt được nhiều thành tựu
không nhỏ, nhưng về bản chất, các hàng nông sản vẫn còn mang nhiều đặc trưng của
một nền sản xuất nông nghiệp tự cấp, tự túc. Khi bước vào nền sản xuất hàng hoá, hầu
hết các ngành hàng nông sản trong nước luôn gặp rất nhiều khó khăn. Biểu hiện thường
thấy, đồng thời là căn bệnh kinh niên nhiều năm qua chính là: được mùa, mất giá; được
giá, mất mùa; trồng nhiều rồi chặt, hết chặt lại trồng ồ ạt... Vì thế, cho đến nay, các
ngành hàng nông sản chưa bao giờ thực sự phát triển bền vững. Và chúng ta vẫn ở tình
thế loay hoay trong điệp khúc “được mùa, mất giá” này.Năm nay, cả xã hội lại nóng lên
với bài toán tìm đầu ra cho các mặt hàng nông sản.Từ dưa hấu Quảng Nam,hành tím
Sóc Trăng, thanh long Bình Thuận,rồi sắp tới đây lại đến nhãn,vải…


Một số mặt hàng rơi vào tình trạng “ được mùa mất giá “
Cụ thể, dưa hấu,hành tím… là mặt hàng luôn xảy ra tình trạng được mùa mất giá trong
3 tháng đầu năm nay. Khi vào vụ thu hoạch, thương lái ngưng thu gom khiến giá dưa ở
Quảng Ngãi tụt dốc từ 5.000 đồng/kg xuống còn 500 đồng/kg. Nhiều nông dân thất
vọng đã bỏ mặc ruộng dưa cho trâu bò ăn, một số hộ khác bán đổ bán tháo, nhiều gia

đình thu hoạch hơn 3 tấn dưa nhưng chỉ bán được 2 triệu đồng.

Người nông dân bất lực
Hành tím ở Vĩnh Châu (Sóc Trăng) hồi tháng 4 đã khiến nông dân khóc ròng. Trước đây
hành tím bán với giá 25.000-30.000 đồng/kg, nhưng nay mức giá cao nhất bán tại các
chợ trên địa bàn TPHCM cũng chỉ 15.000 đồng/kg, còn thương lái thu mua trực tiếp tại
ruộng chỉ có 5.000-7.000 đồng/kg. Với mức giá đó, nhiều người dân cho biết chỉ có thể
hòa vốn, thậm chí càng trồng nhiều càng lỗ.Do vậy, hành tím thu hoạch xong phải chất
đống trong nhà vì không bán được. Theo thống kê, toàn bộ xã Vĩnh Châu có tới hơn
50.000 tấn hành hiện vẫn còn ế ẩm.

Tìm đầu ra cho hành tím
Tương tự , xoài miền Tây khi bắt đầu vào đợt thu hoạch rộ cũng đã giảm giá liên tục.
Xoài Cát Chu, mặt hàng vốn tiêu thụ rất tốt chỉ còn 1.500 đến 3.000 đồng/kg nhưng
không bán được. Điều đáng nói là trong khi xoài, dưa hấu ở miền Trung, miền Tây đang
phải bán đổ bán tháo với giá thấp kỷ lục, thì người dân tại các tỉnh thành phía Bắc vẫn


phải mua các mặt hàng này với mức giá đắt hơn vài chục lần. Dưa hấu Long An vẫn đến
tay khách hàng miền Bắc với giá 15.000 đồng đến 20.000 đồng/kg, giá xoài tại Hà Nội
vẫn dao động trên 20.000 đồng/kg. Những người nông dân hàng ngày vẫn phải một
nắng hai sương, bán mặt cho đất bán lưng cho trời để mong có được hạt lúa, hạt gạo,
vừa có cái ăn cái mặc cho gia đình, vừa phục vụ cho xã hội. Vậy mà “điệp khúc” được
mùa mất giá, được giá mất mùa cứ đeo bám người nông dân từ vụ này sang vụ
khác.Có lẽ ở Việt Nam ta không nghề nào cực khổ, vất vả hơn nghề nông.
Vậy tại sao cái điệp khúc ấy vẫn cứ đeo bám nông dân như vậy ???
Thực trạng này một lần nữa cho thấy những bất cập trong công tác quy hoạch, sản
xuất, tiêu thụ ở từng địa phương cũng như cơ quan quản lý nhà nước.Theo Bộ trưởng,
Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Văn Nên nói: “Tình trạng trên có nhiều
nguyên nhân, trước hết do được mùa, sản lượng các loại sản phẩm này tăng cao trong

khi đó nhu cầu trong nước tăng chậm hơn, xuất khẩu gặp khó khăn. Bên cạnh đó, công
tác quy hoạch và tổ chức thực hiện quy hoạch chưa tốt, chưa sát với thực tiễn; tổ chức
sản xuất nhưng thiếu thông tin về thị trường; liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản
chưa hiệu quả; còn nhiều bất cập trong khâu bảo quản, vận chuyển, thông quan xuất
khẩu hàng hóa’’. Theo ông Huỳnh Quang Đấu, Phó Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam,
cho biết nguyên nhân bắt nguồn từ những biến động của thị trường thế giới, cụ thể giá
nông sản thế giới liên tục lao dốc trong thời gian gần đây.Trong khi đó, hàng nông sản
nội địa bị thua thiệt về mọi mặt. Bà con nông dân chưa quy hoạch vùng chuyên canh
sản phẩm theo lợi thế, sản xuất manh mún, nhỏ lẻ,vẫn theo mô hình hộ cá thể gây khó
khăn trong nâng cao năng lực sản xuất và ứng dụng khoa học - công nghệ, xây dựng
chuỗi giá trị nên giá thành cao,năng suất thấp’’.
Đặc biệt, sự liên kết giữa "4 nhà" (Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp, nông dân)
còn nhiều bất cập và hạn chế ; trong đó, vai trò nhạc trưởng là Nhà nước vẫn chưa thể
hiện mạnh mẽ, chưa phân rõ trách nhiệm, nhất là trách nhiệm của địa phương trong
việc xây dựng và thực hiện quy hoạch sản xuất trên thực tế..Hiện tượng nông dân thấy
cây trồng nào được giá ngay lập tức chuyển sang trồng cây đó, dẫn đến tình trạng cung
vượt cầu, hàng hóa dư thừa làm giảm chất lượng, không tiêu thụ được. Mặt khác, các
Doanh Nghiệp hoạt động trong cùng một lĩnh vực thường xuyên tranh mua tranh bán,
làm giá nguyên liệu đầu vào biến động dẫn đến Doanh Nghiệp và người nông dân đều
rơi vào tình trạng khó khăn. Thêm vào đó, nông sản của chúng ta quá phụ thuộc vào thị
trường Trung Quốc. Khi thương lái nước bạn ngừng thu mua thì người dân rất khó để
tìm thấy đầu ra khác cho sản phẩm của mình. Bên cạnh đó, chưa tổ chức được liên kết
vùng dẫn đến việc nhiều vùng, nhiều địa phương cùng trồng một loại cây mà lại thu


hoạch theo vụ, tập trung trong thời gian ngắn mà lại rất hạn chế về việc bảo quản,chế
biến nên rất khó khăn.Và còn một nguyên nhân quan trọng hơn cả là do chất lượng của
các mặt hàng nông sản Việt Nam.Người nông dân chỉ quan tâm đến năng suất,số
lượng nên sử dụng phân bón,thuốc bảo vệ thực vật,thuốc kích thích sinh trưởng tràn
lan, hoặc sử dụng không đúng cách làm giảm uy tín của nông sản Việt Nam. Cụ thể :

chất lượng gạo Thái Lan vẫn ưu việt hơn gạo ta, chuối Phillipines đẹp và bảo quản tốt
hơn Việt Nam, dừa, cà phê, ca cao của Indonesia có chất lượng đồng đều hơn ta và
giống và hạt của Nhật vẫn bỏ xa ta về chất lượng… nên rất khó có thể cạnh tranh được.
Việc được mùa mất giá của nông sản cần được hiểu là một thuận lý: điều thuận với tự
nhiên, điều hiển nhiên đúng đối với thị trường nông sản hơn là một nghịch lý. Nhà
nước ta đã đưa ra rất nhiều giải pháp để khắc phục như những chiến dịch rộng rãi kêu
gọi sự chung tay của toàn xã hội trong “giải cứu” dưa hấu rồi đến hành tím… vừa qua
cũng phần nào bước đầu khắc phục khó khăn ban đầu cho người nông dân. Tuy nhiên,
đây cũng chỉ là những biện pháp “tình thương”, giải pháp "tấm lòng" mang tính chất
tình thế, là hoạt động mang tính nhân đạo từ thiện.

Chiến dịch giải cứu dưa hấu
Và xét đến cùng, việc hỗ trợ như vậy cũng không phù hợp với quy luật của kinh tế thị
trường. Việc giải quyết hay đưa ra giải pháp trong ngày một ngày hai không thể được
mà nông dân và chính quyền địa phương cần có hướng đi cụ thể và lâu dài.
Vậy để khắc phục được tình trạng trên chúng ta cần phải làm gì??
Thứ nhất, chúng ta cần một chiến lược phát triển tổng thể.Nhà nước, mà trước hết là
các bộ, ngành cần cơ cấu lại hệ thống tổ chức và quản lý của từng ngành hàng. Xây
dựng và thực hiện tốt chiến lược phát triển tổng thể cho từng ngành hàng theo quy
mô và cấp độ khác nhau (cấp quốc gia, cấp địa phương...). Đồng thời, không ngừng


tham khảo và học tập kinh nghiệm của những nước có những ngành hàng nông sản
phát triển như : Thái Lan, Trung Quốc... với một tinh thần thực sự cầu thị.
Thứ hai, phải làm tốt khâu thị trường, tổ chức lại sản xuất rồi sau đó tiến hành xây
dựng, củng cố thương hiệu nông sản. Bản thân các doanh nghiệp sản xuất và kinh
doanh nông sản cần phải biết nhu cầu của các thị trường một cách chi tiết, cụ thể và tỉ
mỉ; sau đó, tổ chức vùng nguyên liệu, đặt hàng nông sản xuất giống nào, tỷ lệ thuần
bao nhiêu, tiêu chuẩn, dư lượng thuốc trừ sâu,... rồi xem xét đến giá cả. Cần tránh sự
phụ thuộc quá lớn vào thị trường Trung Quốc bằng cách tiến hành mở rộng thị trường

theo hướng đa phương để chủ động theo hướng bền vững.
Thứ ba, nhanh chóng khắc phục tình trạng nông dân thấy lợi nhuận trước mắt sẵn sàng
bỏ quy hoạch, dẫn đến cung vượt cầu. Để bán được giá tốt, trước hết nông dân phải
thay đổi thói quen sản xuất, từ bỏ cách trồng theo phong trào. Thay vào đó, các hộ
nông dân tham gia vào các HTX nông nghiệp, các hội nông dân sản xuất… để được
hướng dẫn sản xuất theo kỹ thuật cao và có cơ hội bán hàng trực tiếp cho các nhà
phân phối, bảo đảm đầu ra, giá cả.
Về phía Bộ Công Thương cần thường xuyên trao đổi thông tin với dân về diễn biến thị
trường, khả năng cân đối cung - cầu các mặt hàng trên thế giới,thông tin về từng sản
phẩm để các doanh nghiệp chủ động, đồng thời đẩy mạnh việc phát triển hệ thống
thương mại nội địa và kể cả thị trường miền núi, biên giới, hải đảo, nhất là hệ thống
phân phối, lưu thông giúp tiêu thụ tốt hơn.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tập trung tái cơ cấu theo hướng nâng cao giá
trị gia tăng, trên cơ sở tăng cường ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, áp dụng
chuyển giao khoa học - công nghệ từ các nước có nền nông nghiệp tiên tiến, đặc biệt
đối với khâu bảo quản nông sản sau thu hoạch để nâng cao chất lượng nông sản Việt
Nam, để nâng cao khả năng cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên trường quốc tế.
Tuyên truyền phổ biến sâu rộng kỹ thuật canh tác, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp
lý , đặc biệt quan tâm đến vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm.
Thiết nghĩ, giải pháp gì thì điều quan trọng vẫn là sự vào cuộc và chung tay thực sự của
toàn thể xã hội, của các cấp, các ngành liên quan, cũng như sự tự thân vận động của
mỗi nông dân. Khi làm được như vậy, tin rằng, chúng ta sẽ thực sự phát triển nền nông
nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, khắc phục cách làm manh mún, nhỏ lẻ, khiến
cho chính chúng ta rơi vào trạng thái “gậy ông đập lưng ông”, “được mùa, mất giá”
như hiện nay.