Bồi dưỡng năng lực công tác quốc phòng an ninh cho đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn ở quân khu 3 hiện nay

B QUC PHềNG
HC VIN CHNH TR

NGUYN HUY HONG

Bồi dỡng năng lực công tác quốc phòng - an ninh
cho đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phờng, thị trấn
ở quân khu 3 hiện nay
Chuyờn ngnh: Xõy dng ng v Chớnh quyn Nh nc
Mó s

: 62 31 02 03

LUN N TIN S KHOA HC CHNH TR

NGI HNG DN KHOA HC:
1. PGS, TS Phm Gia C
2. PGS, TS Trn Bỏ Thanh

H NI - 2016


LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là
công trình nghiên cứu của riêng
tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong
luận án là trung thực, có nguồn
gốc, xuất xứ rõ ràng.
TC GI LUN N

Nguyn Huy Hong

DANH MC CC CH VIT TT


STT

Chữ viết đầy đủ

Chữ viết tắt

1

Cán bộ chủ chốt

CBCC

2

Chính trị quốc gia

CTQG

3

Chủ nghĩa xã hội

CNXH

4

Giáo dục quốc phòng

GDQP

5

Giáo dục quốc phòng - an ninh

GDQP - AN

6

Kinh tế - xã hội

KT - XH

7

Lực lượng vũ trang

LLVT

8

Nhà xuất bản

Nxb

9

Quân đội nhân dân

QĐND

10

Quân sự, quốc phòng

QS, QP

11

Quốc phòng - an ninh

QP - AN

12

Quốc phòng toàn dân

QPTD

13

Trang

Tr.

14

Xã hội chủ nghĩa

XHCN


MỤC LỤC
Trang
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC
TIỄN BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CÔNG TÁC QUỐC
PHÒNG - AN NINH CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ
CHỐT XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN Ở QUÂN KHU 3
Xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 và năng lực công tác quốc
1.1.
phòng - an ninh của đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, thị
trấn ở Quân khu 3
Những vấn đề cơ bản về bồi dưỡng năng lực công tác quốc
1.2.
phòng - an ninh cho đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, thị
trấn ở Quân khu 3
Chương 2 THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM BỒI
DƯỠNG NĂNG LỰC CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG - AN
NINH CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT XÃ,

PHƯỜNG, THỊ TRẤN Ở QUÂN KHU 3
2.1.
Thực trạng bồi dưỡng năng lực công tác quốc phòng - an ninh
cho đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
2.2.
Nguyên nhân và một số kinh nghiệm bồi dưỡng năng lực công
tác quốc phòng - an ninh cho đội ngũ cán bộ chủ chốt xã,
phường, thị trấn ở Quân khu 3
Chương 3 YÊU CẦU VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG BỒI
DƯỠNG NĂNG LỰC CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG - AN
NINH CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT XÃ,
PHƯỜNG, THỊ TRẤN Ở QUÂN KHU 3 HIỆN NAY
3.1.
Sự phát triển của tình hình nhiệm vụ và yêu cầu tăng cường bồi
dưỡng năng lực công tác quốc phòng - an ninh cho đội ngũ cán
bộ chủ chốt xã, phường thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay
3.2.
Những giải pháp tăng cường bồi dưỡng năng lực công tác
quốc phòng - an ninh cho đội ngũ cán bộ chủ chốt xã,
phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay

5
11

27
27
55

76
76

99

113

113
120


KẾT LUẬN
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ ĐƯỢC
CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ
LỤC

157
159
160
175


5
MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu khái quát về luận án
Đề tài luận án có tiêu đề là: “Bồi dưỡng năng lực công tác QP - AN cho đội
ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay”. Đây là vấn đề
đã được nghiên cứu sinh có ý thức tích lũy kiến thức và kinh nghiệm trong 19 năm
làm giảng viên công tác đảng, công tác chính trị ở Học viện Chính trị và Trường Sĩ
quan Chính trị, trực tiếp giảng dạy, nghiên cứu về công tác đảng, công tác chính trị

trong công tác QS, QP địa phương, trong đó có vấn đề giáo dục và bồi dưỡng kiến
thức QP - AN. Trong quá trình học tập, công tác, nghiên cứu sinh tích cực nghiên
cứu về thực tiễn công tác giáo dục QP - AN và bồi dưỡng năng lực công tác QP AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở nhiều nơi, đặc biệt là ở địa bàn Quân
khu 3; đồng thời đã trực tiếp tham gia bồi dưỡng kiến thức, năng lực công tác QP AN cho đội ngũ này. Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Xây dựng Đảng Cộng sản
Việt Nam (năm 2009), các chương giáo trình, tập bài giảng, các bài báo khoa học
đăng tải trên các tạp chí trong và ngoài quân đội do nghiên cứu sinh thực hiện cơ
bản liên quan đến công tác giáo dục, bồi dưỡng năng lực công tác QP - AN.
Quá trình triển khai công trình, nghiên cứu sinh đã sưu tầm, nghiên cứu
nhiều tài liệu về công tác giáo dục QP - AN và bồi dưỡng năng lực công tác QP AN; tham khảo kết quả nghiên cứu của các công trình, nhóm công trình khoa học
ở trong nước và ở nước ngoài có liên quan; đồng thời dựa vào thực tiễn hoạt động
bồi dưỡng năng lực công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở
Quân khu 3, cùng với kết quả điều tra khảo sát thực tế của tác giả về vấn đề này.
Nội dung chính của luận án được cấu trúc gồm 3 chương (6 tiết), đảm
bảo cho nghiên cứu sinh có điều kiện triển khai nghiên cứu làm rõ những vấn
đề cơ bản về lý luận và thực tiễn, đề xuất những giải pháp tăng cường bồi
dưỡng năng lực công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở
Quân khu 3 hiện nay.


6
2. Lý do lựa chọn đề tài
Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc XHCN, đập tan mọi âm
mưu và hành động chống phá cách mạng nước ta của các thế lực thù địch trong
mọi tình huống, đòi hỏi phải thường xuyên xây dựng, củng cố nền QPTD và an
ninh nhân dân vững mạnh, trong đó, giáo dục, bồi dưỡng năng lực công tác QP
- AN cho các tầng lớp dân cư trong xã hội nói chung và cho CBCC các cấp
trong hệ thống chính trị nói riêng là một nội dung rất quan trọng. Đảng ta chỉ
rõ: “Phải tăng cường công tác GDQP cho toàn dân, trước hết là đối với cán bộ
các cấp, các ngành của Đảng và Nhà nước” [11]. “Bồi dưỡng kiến thức QP AN là tiêu chuẩn bắt buộc đối với cán bộ, đảng viên, là một trong những tiêu
chí để xem xét, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ” [12].

Quân khu 3 là địa bàn chiến lược trọng yếu trong thế trận QPTD của cả
nước, là cửa ngõ phía Đông, Đông Nam Thủ đô Hà Nội, vùng lãnh thổ rộng lớn,
bao gồm cả miền núi, đồng bằng, đô thị và vùng biển đảo, giầu truyền thống
cách mạng, văn hoá, là khu vực có tiềm lực phát triển KT - XH nhanh, bền
vững, QP - AN thường xuyên được củng cố và tăng cường, nơi bố trí, chuẩn bị
sẵn lực lượng cơ động của Bộ Quốc phòng và các khu căn cứ thời chiến của
Đảng, Nhà nước. Đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 là một bộ
phận trong đội ngũ cán bộ của Đảng, Nhà nước ta; là lực lượng nòng cốt, giữ
vai trò quyết định trong việc nghiên cứu, quán triệt đường lối, chủ trương của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các chỉ thị, nghị quyết của cấp
trên, vận dụng đúng đắn, sáng tạo vào điều kiện cụ thể của địa phương để đề
ra chủ trương, kế hoạch phát triển KT - XH, củng cố QP - AN; đồng thời, có
vai trò lãnh đạo, quản lý, điều hành, tổ chức thực hiện công tác QP - AN ở địa
phương. Để hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ của mình, đòi hỏi đội ngũ
CBCC xã, phường, thị trấn phải có phẩm chất, trình độ, năng lực toàn diện,
trong đó phải có năng lực công tác QP - AN tương ứng.
Bồi dưỡng năng lực công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã, phường,
thị trấn ở Quân khu 3 là một bộ phận trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ


7
của Đảng, Nhà nước ta, nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm, trang bị, bổ
sung tri thức, kỹ năng, kinh nghiệm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm
vụ QP - AN ở địa phương, bảo đảm cho đội ngũ này có đủ khả năng đáp ứng
tốt yêu cầu nhiệm vụ của từng chức danh cán bộ.
Hiện nay, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc XHCN và công tác QP - AN ở địa
phương trên địa bàn Quân khu 3 đã có sự phát triển với nhiều nội dung, yêu cầu
mới; tình hình thế giới, khu vực, đặc biệt tình hình Biển Đông có nhiều diễn
biến phức tạp, chứa đựng những yếu tố khó lường; chủ nghĩa đế quốc và các thế
lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh “diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ chống phá

cách mạng nước ta với những âm mưu thủ đoạn hết sức thâm hiểm… Những
vấn đề đó đòi hỏi đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị địa phương trên địa
bàn Quân khu nói chung và CBCC xã, phường, thị trấn nói riêng phải thường
xuyên được bồi dưỡng năng lực công tác QP - AN.
Những năm qua, hoạt động bồi dưỡng năng lực công tác QP - AN cho
đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 đã được các cấp uỷ, chính
quyền và các cơ quan chức năng của các địa phương quan tâm lãnh đạo, chỉ
đạo và tổ chức thực hiện chặt chẽ, nghiêm túc và đạt được những kết quả bước
đầu quan trọng. Qua đó nhận thức, trách nhiệm, trình độ, kiến thức, kỹ năng
công tác QP - AN của đội ngũ này được nâng lên đáng kể, góp phần thúc đẩy
công tác quân sự, QP - AN ở các địa phương trên địa bàn Quân khu phát triển.
Tuy nhiên, trước yêu cầu mới của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc XHCN, trước sự
phát triển mới của tình hình, nhiệm vụ chính trị của mỗi địa phương, nhất là
công tác quân sự, QP - AN địa phương, việc bồi dưỡng năng lực công tác QP AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 còn bộc lộ không ít
những hạn chế, bất cập. Điều đó làm cho năng lực công tác QP - AN của một
bộ phận CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu chưa đáp ứng yêu cầu chức
trách, nhiệm vụ được giao, làm hạn chế đến kết quả thực hiện công tác quân sự,
QP - AN ở địa phương. Vì vậy, nghiên cứu đề tài Bồi dưỡng năng lực công tác


8
quốc phòng - an ninh cho đội ngũ cán bộ chủ chốt xã, phường, thị trấn ở Quân
khu 3 hiện nay là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích
Nghiên cứu làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản lý luận và thực tiễn về bồi
dưỡng năng lực công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở
Quân khu 3, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp tăng cường bồi dưỡng năng
lực công tác QP - AN cho đội ngũ cán bộ này ở Quân khu 3 hiện nay.
* Nhiệm vụ

- Tổng quan vấn đề nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án.
- Luận giải làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về năng lực công tác QP
- AN và bồi dưỡng năng lực công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã,
phường, thị trấn ở Quân khu 3.
- Đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân và rút ra một số kinh
nghiệm bồi dưỡng năng lực công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã, phường,
thị trấn ở Quân khu 3.
- Xác định rõ yêu cầu và đề xuất những giải pháp tăng cường bồi dưỡng
năng lực công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3
hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Bồi dưỡng năng lực công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã, phường,
thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay là đối tượng nghiên cứu của luận án.
* Phạm vi nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu hoạt động bồi dưỡng năng lực công tác QP AN cho đội ngũ CBCC các xã, phường, thị trấn trên địa bàn Quân khu 3 hiện nay.
Phạm vi khảo sát: Khảo sát điểm ở một số địa phương, cơ quan quân sự
địa phương, trường quân sự tỉnh, thành phố (sau đây gọi chung là cấp tỉnh),
trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh


9
(sau đây gọi chung là cấp huyện) thuộc các tỉnh Hải Dương, Nam Định, Hà
Nam và thành phố Hải Phòng.
Tư liệu, số liệu nghiên cứu chủ yếu được giới hạn từ năm 2010 trở lại
đây. Các giải pháp được đề xuất có tính cấp thiết và khả thi trong giai đoạn hiện
nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư

tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng về xây dựng nền QPTD,
an ninh nhân dân, bảo vệ Tổ quốc XHCN, về cán bộ và công tác cán bộ; về
giáo dục, bồi dưỡng kiến thức QP - AN.
* Cơ sở thực tiễn
Cơ sở thực tiễn của đề tài là hiện thực hoạt động bồi dưỡng năng lực
công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 trong
những năm vừa qua; các tài liệu, báo cáo sơ kết, tổng kết về công tác xây dựng
đội ngũ cán bộ, công tác QS, QP địa phương, về công tác giáo dục, bồi dưỡng
kiến thức QP - AN cho đội ngũ CBCC các cấp, trong đó có CBCC xã,
phường, thị trấn; các tài liệu, tư liệu, số liệu lưu trữ của các cơ quan, địa
phương có liên quan và kết quả điều tra, khảo sát thực tế của tác giả ở các cơ
quan chức năng và các địa phương trên địa bàn Quân khu 3.
* Phương pháp nghiên cứu
Dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa
Mác - Lênin, luận án sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa
học liên ngành và chuyên ngành, trong đó, chú trọng các phương pháp: lôgic,
lịch sử, phân tích, tổng hợp, điều tra, khảo sát, thống kê, so sánh, tổng kết thực
tiễn và phương pháp chuyên gia.
6. Những đóng góp mới của luận án


10
Xây dựng quan niệm và xác định nội dung, hình thức, biện pháp bồi
dưỡng năng lực công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở
Quân khu 3.
Từ tổng kết thực tiễn, rút ra 4 bài học kinh nghiệm bồi dưỡng năng lực
công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3.
Đề xuất nội dung, biện pháp góp phần tăng cường bồi dưỡng năng lực
công tác QP - AN cho đội ngũ CBCC xã, phường, thị trấn ở Quân khu 3 hiện nay.
7. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án

Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp thêm cơ sở khoa
học, giúp cấp uỷ, chính quyền các cấp của các địa phương trên địa bàn Quân
khu 3, đảng uỷ, chỉ huy cơ quan quân sự cấp tỉnh, cấp huyện, lãnh đạo, chỉ
huy Trường Quân sự cấp tỉnh, Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện và các
tổ chức, các lực lượng có liên quan lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện có
hiệu quả hơn đối với việc bồi dưỡng năng lực công tác QP - AN cho đội ngũ
CBCC xã, phường, thị trấn.
Đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác
nghiên cứu, giảng dạy, học tập môn công tác đảng, công tác chính trị và các
môn học liên quan đến giáo dục QP - AN ở các trung tâm giáo dục QP - AN
và các học viện, nhà trường trong và ngoài quân đội.
8. Kết cấu của luận án
Luận án gồm: Mở đầu, tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến
đề tài, 3 chương (6 tiết), kết luận, danh mục các công trình khoa học của tác giả
đã được công bố liên quan đến đề tài, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.


11

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI “BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CÔNG TÁC
QUỐC PHÒNG - AN NINH CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT XÃ,
PHƯỜNG, THỊ TRẤN Ở QUÂN KHU 3 HIỆN NAY”
1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài liên quan đến đề tài luận án
1.1. Về xây dựng, bồi dưỡng năng lực công tác cho đội ngũ cán bộ
* Các công trình, nhóm công trình khoa học ở Liên Xô
Đại tướng A.A.Ê-pi-sép với cuốn sách Một số vấn đề công tác đảng,
công tác chính trị trong các LLVT Liên Xô [73], đã khẳng định vai trò, sự cần
thiết phải đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực cho cán bộ chính trị
đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, nhất là bồi dưỡng về trình độ lý luận chính trị. Tác

giả cho rằng, đội ngũ cán bộ của Đảng, trong đó có đội ngũ cán bộ chính trị
trong quân đội phải có trình độ, kiến thức về lý luận Mác - Lênin, coi đó là
cẩm nang quan trọng chỉ dẫn hoạt động thực tiễn của người cán bộ. Vì vậy,
theo tác giả, việc bồi dưỡng và đào tạo cán bộ là con đường có hiệu quả nhất
nâng cao kiến thức lý luận và thực tiễn cho cán bộ. Đại tướng A.A.Ê-pi-sép
cho rằng, tổ chức cần trang bị, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ chính trị những
“kinh nghiệm hoạt động tổ chức, hoạt động Đảng. Điều quan trọng là làm sao
cho mỗi đồng chí đó hiểu biết rõ những đặc điểm của sinh hoạt đảng trong các
LLVT” [73, tr.193]. Chỉ ra các hình thức, biện pháp giáo dục, bồi dưỡng, tác
giả đặc biệt nhấn mạnh đến hình thức, biện pháp tự học, tự bồi dưỡng của cán
bộ, coi đây là hình thức quan trọng nhất để nâng cao trình độ lý luận, thực tiễn,
kinh nghiệm công tác cho cán bộ.
Thiếu tướng P.I.Các-pen-cô (chủ biên) với cuốn Công tác đảng - chính
trị trong các LLVT Xô viết [31] đã đề cập khá toàn diện và sâu sắc về vấn đề
đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nhất là đào tạo, bồi dưỡng về lý luận, chính trị. Theo


12
các tác giả, nội dung đào tạo, bồi dưỡng lý luận, chính trị cho cán bộ phải toàn
diện, trong đó chú trọng “nghiên cứu khoa học Mác - Lênin, hệ tư tưởng và
đường lối chính trị của Đảng Cộng sản Liên Xô, những vấn đề thời sự của chủ
nghĩa cộng sản khoa học có liên quan chặt chẽ tới việc lĩnh hội lý luận quân
sự, học thuyết Mác-Lênin về chiến tranh, quân đội và bảo vệ Tổ quốc XHCN,
tâm lý học và sư phạm học quân sự, lý luận và phương pháp công tác đảng chính trị” [31, tr.132].
Các tác giả cho rằng, để huấn luyện, bồi dưỡng trình độ lý luận, chính
trị cho đội ngũ cán bộ của Đảng phải thực hiện nhiều hình thức và phương
pháp như: giảng bài, xê-mi-na, tổ chức hội nghị lý luận, đọc tác phẩm của
V.I.Lê-nin, diễn đàn sĩ quan, tổ chức các cuộc mạn đàm lý luận, trao đổi cá
nhân và giải đáp, tự học tập, tự nghiên cứu và thông qua hoạt động thực tiễn...
[31, tr.133 - 134]. Đặc biệt, các tác giả nhấn mạnh đến vai trò của hình thức,

phương pháp tự học, tự nghiên cứu và hoạt động thực tiễn. Các ông cho rằng:
“Phương pháp cơ bản của việc học tập lý luận Mác-Lênin cho sĩ quan là việc
tự học, tự nghiên cứu tác phẩm của các nhà kinh điển của chủ nghĩa MácLênin, những nghị quyết của các đại hội, các hội nghị Trung ương Đảng”. [31,
tr.134]; đồng thời động viên sĩ quan tích cực tham gia hoạt động xã hội - chính
trị, tham gia công tác cổ động, tuyên truyền, có như vậy mới bảo đảm được
mối liên hệ chặt chẽ giữa học với hành, giữa học với đời sống đơn vị.
* Các công trình, nhóm công trình khoa học của Trung Quốc
Giáo trình công tác đảng, công tác chính trị của Quân giải phóng nhân dân
Trung Quốc, do Chương Tư Nghị làm chủ biên [109] đã xác định rõ ý nghĩa, tầm
quan trọng, nội dung và hình thức, biện pháp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Cụ thể:
Về ý nghĩa, tầm quan trọng, cuốn sách khẳng định, việc đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ luôn có tính cấp thiết, là một trong những nhiệm vụ chiến lược
lâu dài có ý nghĩa quyết định đến việc xây dựng quân đội cách mạng hóa, hiện
đại hóa và chính quy hóa. Theo các tác giả: “Tăng cường bồi dưỡng, nâng cao
phẩm chất, năng lực của cán bộ là yêu cầu bức thiết của xây dựng “Bốn hóa”,


13
và hiện đại hóa quân đội… Quân uỷ Trung ương cần phải đưa nhiệm vụ giáo
dục huấn luyện cán bộ lên vị trí chiến lược, đảng ủy các cấp phải coi trọng
giáo dục, bồi dưỡng cán bộ” [109, tr.336].
Về nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ phải toàn diện,
khoa học, trên tất cả các lĩnh vực, trong đó cần đề cao kiến thức thực tiễn của
người cán bộ. Các tác giả viết: “…bồi dưỡng toàn diện cho cán bộ cả về kiến
thức chính trị, quân sự, khoa học tự nhiên và kinh nghiệm thực tiễn; những
kiến thức thực tiễn là vấn đề quyết định sự hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ
các cấp” [109, tr.336]. Đồng thời, chú trọng bồi dưỡng nâng cao năng lực sáng
tạo cho cán bộ, coi đó là nhiệm vụ quan trọng nhất trong hoạt động bồi dưỡng
năng lực của người cán bộ.
Về hình thức, biện pháp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ phải sáng tạo, đa dạng,

trong đó xác định, học viện, nhà trường là nơi quan trọng nhất, là con đường có
hiệu quả nhất để đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đồng thời phải kết hợp chặt chẽ với
việc “Bồi dưỡng nâng cao trình độ cán bộ trong thực tiễn công tác” [109, tr. 341].
Đây là hình thức cơ bản, phương pháp chủ yếu và là truyền thống tốt đẹp trong
việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của Đảng và Quân Giải phóng nhân dân Trung
Quốc. Mặt khác, các tác giả cho rằng, “tự học thành tài là con đường chủ yếu để
cán bộ đạt được tri thức, là cái nôi đào tạo ra nhân tài” [109, tr.347].
Tăng Ngọc Thành và Chu La Canh,“Thúc đẩy cải cách, tiến lên phía
trước” [135]. Đây là cuốn sách chuyên khảo tổng kết thành tựu, kinh nghiệm
công cuộc cải cách, mở cửa của Trung Quốc. Các tác giả cho rằng, để Trung
Quốc vượt qua thách thức, tiếp tục đưa công cuộc cải cách, mở cửa tiến lên,
một trong những kinh nghiệm quý giá là phải coi trọng xây dựng, bồi dưỡng
đội ngũ cán bộ cách mạng, năng động, sáng tạo, nhất là cán bộ mới và cốt
cán cách mạng.
Theo các tác giả, Đảng cần phải xây dựng và hoàn thiện “Chiến lược
nhân tài”, trọng tâm là hướng vào việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ hiền tài kế
tục sự nghiệp cách mạng. Để đào tạo, bồi dưỡng cán bộ có hiệu quả cần phải


14
tích cực cải cách việc dạy và học ở các trường đảng, coi trọng đưa cán bộ ra
nước ngoài đào tạo, bồi dưỡng; phải đa dạng hoá các loại hình đào tạo, bồi
dưỡng; tăng cường tính thực tiễn trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.
Thẩm Vinh Hoa và Ngô Quang Diệu với sách chuyên khảo “Tôn trọng
tri thức, tôn trọng nhân tài, kế lớn trăm năm chấn hưng đất nước” [78] đã
phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán
bộ Trung Quốc trong thời kỳ mới, trong đó tri thức được đề cao. Các tác giả
cho rằng: để xây dựng thành công CNXH mang mầu sắc Trung Quốc, thì
Đảng phải tìm cho ra và đào tạo, bồi dưỡng được đội ngũ cán bộ “tài, đức
song toàn”, hết lòng vì sự nghiệp cách mạng. Vì vậy, nội dung đào tạo, bồi

dưỡng cán bộ phải toàn diện, cả phẩm chất và năng lực, trước hết là phẩm chất
chính trị, sự kiên trì con đường XHCN và năng lực chuyên môn nghiệp vụ.
Các tác giả khẳng định: “Chúng ta cần xây dựng một đội ngũ cán bộ kiên trì
con đường XHCN, có tri thức và năng lực chuyên môn, phải tích cực bồi
dưỡng để có những chuyên gia kỹ thuật hàng đầu thế giới” [78, tr.146].
1.2. Về giáo dục, bồi dưỡng năng lực, kiến thức quốc phòng - an ninh
* Các công trình, nhóm công trình khoa học của Liên Xô
Đại tướng A.T.An-tu-nin (chủ biên), Phòng thủ dân sự [1]. Đây là tài
liệu giáo khoa trình bày nội dung huấn luyện cho nhân dân Liên Xô về các vấn
đề phòng thủ dân sự. Theo các tác giả, phòng thủ dân sự là sự nghiệp của toàn
dân. Mỗi công dân của Tổ quốc đều phải nắm vững những kiến thức cần thiết
về phòng thủ dân sự để sẵn sàng hành động đúng đáp ứng các điều kiện đặc
biệt của chiến tranh.
Các tác giả cho rằng, nội dung huấn luyện, bồi dưỡng cho nhân dân phải
toàn diện, bao gồm: phẩm chất chính trị, tinh thần và tâm lý; những kiến thức
cần thiết và quy tắc về phòng tránh vũ khí huỷ diệt lớn; những kỹ năng cần thiết
để tham gia vào các biện pháp phòng thủ dân sự... Phải sử dụng nhiều hình
thức, biện pháp huấn luyện, bồi dưỡng cho nhân dân, như: giảng dạy một cách
có tổ chức; tổ chức cho nhân dân tham gia các cuộc diễn tập ở cơ sở; phải


15
“thường xuyên tự mình học tập... tổ chức các buổi nói chuyện, xem phim và
xem truyền hình về các vấn đề phòng thủ dân sự…” [1, tr.31].
N.I.Nie-kra-xốp, Công tác tổ chức giáo dục thể thao quốc phòng trong
trường học [115]. Đây là công trình khoa học bàn về việc tổ chức các hoạt
động thể thao quốc phòng trong hệ thống trường học ở Liên Xô. Tác phẩm đã
tổng kết quá trình hoạt động của Hội tình nguyện giúp đỡ hải, lục, không quân
toàn Liên Xô (gọi tắt là hội Đô-xáp Liên Xô) trong các trường học, nhằm giáo
dục tinh thần yêu nước, ý thức cảnh giác cách mạng, bồi dưỡng, huấn luyện

những kiến thức, kỹ năng QS, QP cần thiết cho học sinh.
Theo tác giả, các chi hội Đô-xáp cơ sở có vai trò quan trọng, nhằm giúp
học sinh thực hiện “ước mơ trở thành những phi công anh dũng, những thuỷ
thủ can đảm, những nhà chế tạo máy bay và động cơ, những nhân viên điện
đài khéo léo, nhà sáng chế các công trình vô tuyến điện độc đáo” [115, tr.7],
giúp học sinh học bắn súng giỏi, bơi lội, chèo thuyền, hành quân bộ, lái môtô,
ôtô, nhảy dù… Tác giả đã trích dẫn lời của Anh hùng Liên Xô Lakop Pavơlốp
trong cuốn “Tôi đã học tập được gì trong hội quốc phòng” (do Nhà xuất bản
Đô-xáp ấn hành năm 1955) rằng: “Ngay từ bây giờ, lúc mà bạn còn chưa mặc
áo lính, bạn hãy học tập một cách kiên trì tất cả những cái gì cần thiết trong
chiến tranh. Bạn cần phải biết đào công sự giỏi, phải biết bơi, biết bò, biết
trườn, phải hiểu động cơ hoặc ít nhất cũng phải biết lái ôtô, phải hiểu biết vô
tuyến điện. Và tất nhiên bạn phải biết bắn trúng đích. Tất cả những cái đó, hội
Đô-xáp sẽ huấn luyện cho bạn” [115, tr.8].
N.I.Nie-kra-xốp cho rằng, việc huấn luyện cho học sinh những kiến thức
cơ bản về quân sự sẽ góp phần củng cố khả năng phòng thủ đất nước. Ông kết
luận: mỗi người Xô-viết yêu nước, bất kỳ ở cương vị nào đều cần thiết được
chuẩn bị về mặt quốc phòng.
* Công trình khoa học ở Trung quốc
Tài liệu “Đại cương GDQP toàn dân của Trung Quốc” (theo Tạp chí
Dân binh Trung Quốc, 12/2006) [153] đã chỉ rõ:
Nhiệm vụ cơ bản của GDQP toàn dân là phổ cập kiến thức quốc
phòng, bồi dưỡng kỹ năng quân sự, bồi dưỡng nhân tài dự bị quốc phòng,


16
khơi dậy lòng yêu nước, tăng cường lòng tự tôn, tự hào dân tộc và nâng cao
tính tự giác chấp hành nghĩa vụ quốc phòng của công dân với phương châm
toàn dân tham gia, kiên trì lâu dài, chú trọng hiệu quả thực tế.
Nguyên tắc của GDQP là: kết hợp giáo dục thường xuyên với tập trung,

giáo dục phổ cập với trọng điểm, giáo dục lý luận với thực tiễn.
Nội dung GDQP gồm: lý luận quân sự; tri thức quân sự; lịch sử quân sự;
pháp quy quốc phòng; tình hình, nhiệm vụ quốc phòng và kỹ năng quân sự.
Đối tượng GDQP ở Trung Quốc gồm: nhân viên công tác trong cơ quan
nhà nước; học sinh, sinh viên; dân binh trong ngạch dự bị và các đối tượng khác.
Đối với đối tượng là nhân viên công tác trong cơ quan nhà nước, tài liệu
hết sức coi trọng GDQP cho cán bộ lãnh đạo. Tài liệu chỉ rõ: “Cán bộ lãnh đạo
các cấp là người tổ chức, người lãnh đạo GDQP của địa phương mình, của ngành
mình, cũng là đối tượng trọng tâm của GDQP, tích cực tham gia các hoạt động
GDQP” [153, tr.6]. Tài liệu cho rằng, nội dung GDQP cho cán bộ lãnh đạo phải
toàn diện, bảo đảm cho họ có tố chất lý luận tương ứng để thực hiện chức trách
quốc phòng, hiểu rõ pháp luật, pháp quy quốc phòng, nắm vững phương châm
chính sách xây dựng quốc phòng; phải có ý thức quốc phòng cao, có quan điểm
nhất quán gắn quốc phòng với kinh tế; có đủ kiến thức quốc phòng cần thiết, có ý
thức về chủ quyền an ninh quốc gia; phải có tố chất quân sự nhất định, có thể
lãnh đạo quần chúng nhân dân tham gia chiến đấu.
Biện pháp GDQP đối với cán bộ lãnh đạo là: Trường đảng, học viện
hành chính, trường bồi dưỡng cán bộ các cấp phải đưa GDQP vào kế hoạch
dạy học, bồi dưỡng cán bộ, mở khoá trình GDQP. Các địa phương, các ngành
dựa vào việc bố trí thống nhất của nhà nước để lựa chọn cán bộ lãnh đạo đi
bồi dưỡng ở các học viện, nhà trường quân sự; phải tổ chức các buổi báo cáo
tình hình, nói chuyện về tri thức quốc phòng, tổ chức các hoạt động như “ngày
quân sự”, tổ chức GDQP thường xuyên cho cán bộ lãnh đạo.
* Công trình khoa học ở Cộng hoà Pháp
Cục đối ngoại, Bộ Quốc phòng Việt Nam, với tài liệu “Giới thiệu về Học
viện quốc phòng cấp cao Pháp” (Do Tuỳ viên quân sự Pháp tại Việt Nam cung cấp)
[41] đã đề cập một số vấn đề cơ bản về GDQP cho cán bộ lãnh đạo cấp cao Pháp.


17

Tài liệu cho rằng: Quốc phòng không còn là lĩnh vực riêng biệt của quân
đội và chính quyền mà liên quan đến mọi công dân và mọi lĩnh vực hoạt động
khác của đất nước. Vì vậy, “cần thiết phải thông tin rộng rãi về nền quốc
phòng cho những người chịu trách nhiệm về đời sống của đất nước và tiếp đến
là phổ cập tư tưởng quốc phòng trong toàn quốc” [41, tr.2].
Tài liệu chỉ rõ, nhiệm vụ chủ yếu của Học viện Quốc phòng là cung cấp
cho các quan chức Pháp những thông tin chuyên đề trọng yếu liên quan đến
quốc phòng; nghiên cứu đề tài về quốc phòng; giúp đỡ các trường đại học và
các cơ quan nghiên cứu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ về lĩnh vực quốc phòng.
Học viên tham dự các khoá học thuộc các ngành: quân đội, các cơ quan
công cộng, các xí nghiệp, các nghề tự do và báo giới. Danh sách học viên được
Thủ tướng phê duyệt và công bố trên công báo.
Chương trình, nội dung của các khoá học được xây dựng sao cho học
viên tiếp nhận được thông tin những vấn đề lớn về quốc phòng, bảo đảm cuối
khóa học, học viên có thể trình bày suy nghĩ và kiến nghị của mình về nền quốc
phòng theo cách họ quan niệm cho một giai đoạn từ 20 đến 30 năm, đồng thời
xem xét tất cả các yếu tố hạn chế về lĩnh vực này.
Học viên được tiếp nhận thông tin bằng nhiều hình thức, biện pháp khác
nhau như: qua các chủ đề bài giảng; qua các cuộc hội thảo, thảo luận; qua các
chuyến tham quan thực tế tới các cơ quan chỉ huy, các đơn vị tiêu biểu về
phòng thủ bảo vệ tổ quốc và các chuyến đi học tập ở nước ngoài.
Kết quả học tập và những nhận định, kiến nghị của học viên mỗi khoá
học được Học viện tổng hợp và gửi tới các bộ trưởng có liên quan thông qua
cơ quan Tổng thư ký quốc phòng. Các cơ quan hữu quan có thể tìm thấy
những phân tích, kiến nghị hữu ích để giúp chính phủ hoạch định chính sách
quốc phòng của đất nước phù hợp.
2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước liên quan đến đề tài luận án
2.1. Về xây dựng, bồi dưỡng năng lực công tác cho đội ngũ cán bộ
xã, phường, thị trấn

18
Phạm Công Khâm, Xây dựng đội ngũ CBCC cấp xã nông thôn Đồng
bằng sông Cửu Long, Luận án Tiến sĩ, năm 2002 [87]. Trong luận án, tác giả
đã đề cập sâu sắc vị trí vai trò, đặc điểm của đội ngũ CBCC cấp xã đồng bằng
sông Cửu Long, đánh giá thực trạng, chỉ ra nguyên nhân, rút ra những kinh
nghiệm, đề xuất mục tiêu và hệ thống giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ này
vững mạnh. Những kinh nghiệm mà tác giả chỉ ra đáng chú ý là: xây dựng đội
ngũ CBCC cấp xã phải sát với tình hình đặc điểm điều kiện tự nhiên, KT - XH
của vùng, gắn xây dựng đội ngũ CBCC cấp xã với xây dựng cấp uỷ, chính
quyền và các đoàn thể vững mạnh. Trong hệ thống giải pháp, tác giả luận án
đặc biệt nhấn mạnh đến nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng CBCC cấp
xã. Theo tác giả, cần đổi mới mạnh mẽ chương trình, nội dung, đa dạng hóa
các loại hình đào tạo, vận dụng linh hoạt các hình thức, phương pháp, tạo môi
trường thuận lợi cho CBCC cấp xã phấn đấu rèn luyện đáp ứng yêu cầu sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở Đồng bằng sông Cửu Long.
Sách chuyên khảo của Tiến sĩ Mai Đức Ngọc về Vai trò cán bộ lãnh đạo
chủ chốt cấp xã trong việc giữ vững ổn định chính trị - xã hội ở nông thôn nước
ta hiện nay [110]. Tác giả quan niệm: “Cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã là
những người đứng đầu, giữ vị trí trọng yếu nhất trong hệ thống chính trị ở cơ
sở, có ảnh hưởng quyết định đến chấp hành chủ trương, chính sách, nghị quyết
của Đảng, pháp luật của Nhà nước thông qua việc trực tiếp lãnh đạo và tổ chức
thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội trên địa
bàn” [110, tr.63]. Theo tác giả, đội ngũ cán bộ này có vai trò rất quan trọng: là
những người trực tiếp thực thi đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước ở cơ
sở; trực tiếp tác động và đại diện hợp pháp cho lợi ích chính đáng của nhân dân;
là người chủ động, sáng tạo, quyết đoán trong quá trình thực thi công vụ và thúc
đẩy sự phát triển mọi mặt đời sống xã hội ở cơ sở; là người giải toả các mâu
thuẫn, xung đột ở cơ sở để tạo ra sự đồng thuận trong đời sống cộng đồng.
Trên cơ sở phân tích thực trạng, tác giả đề xuất 6 giải pháp nâng cao vai

trò cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã trong việc giữ vững ổn định chính trị - xã


19
hội ở nông thôn hiện nay. Trong đó, tác giả đặc biệt đi sâu phân tích giải pháp
về “Đổi mới và tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo chủ
chốt cấp xã”. Theo tác giả, đây là một trong những công việc quan trọng bậc
nhất của công tác cán bộ ở cơ sở, quyết định chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo
chủ chốt cấp xã. [110, tr.190 - 191]. Nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng
phải hướng vào nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý gắn với cương vị, chức
trách cụ thể của cán bộ, bao gồm ba khối kiến thức: kiến thức cơ bản và cơ sở;
kiến thức nghiệp vụ chuyên ngành; kiến thức bổ trợ. Phương pháp đào tạo, bồi
dưỡng phải bảo đảm hình thành cho người học phương pháp tư duy, phương
pháp xử lý tình huống, phương pháp lãnh đạo, quản lý ở tầm nghệ thuật.
Phương pháp dạy và học phải nhằm phát huy tính tích cực chủ động, tư duy
năng động, sáng tạo của người học, bồi dưỡng cho họ năng lực tự học, tự đào
tạo, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên. Cần mở rộng, đa dạng hoá các loại
hình đào tạo, trong đó tập trung vào hai loại hình cơ bản là đào tạo tập trung và
đào tạo tại chức, lấy hình thức đào tạo tập trung là chủ yếu.
Sách chuyên khảo do Nguyễn Thái Hoà chủ biên, Xây dựng đội ngũ
cán bộ người dân tộc Khmer ở cơ sở xã, phường, thị trấn khu vực Tây Nam
bộ” [79]. Trong cuốn sách, tác giả đã xây dựng hệ thống tiêu chuẩn chung và
tiêu chuẩn cho các chức danh cụ thể của đội ngũ cán bộ cơ sở người dân tộc
Khmer. Để xây dựng đội ngũ cán bộ này đạt được những tiêu chuẩn đó, tác
giả đã đề xuất hệ thống giải pháp đồng bộ, trong đó, tập trung đi sâu phân tích
giải pháp về đào tạo, bồi dưỡng nâng cao phẩm chất, trình độ, năng lực công
tác cho họ; có cơ chế chính sách khuyến khích đội ngũ này tự học tập, tự bồi
dưỡng vươn lên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Bài báo Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã các tỉnh
Tây Bắc trong giai đoạn hiện nay của Cầm Thị Lai và Phạm Thị Thuý Vân, [90].

Trong bài báo, các tác giả đã luận giải làm rõ vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ,
công chức cơ sở ở Tây Bắc trong phát triển KT - XH, giữ vững an ninh chính trị,
trật tự an toàn xã hội ở cơ sở, địa phương; đồng thời, đề xuất những giải pháp
nhằm nâng cao trình độ năng lực chuyên môn, lý luận chính trị, rèn luyện đạo
đức cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở Tây Bắc. Một trong những vấn đề


20
quan trọng mà các tác giả bài báo nêu lên là thường xuyên quan tâm bồi dưỡng,
làm chuyển biến thật sự về nhận thức, trình độ, năng lực công tác cho đội ngũ
cán bộ, công chức cơ sở đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
2.2. Về giáo dục, bồi dưỡng năng lực, kiến thức quốc phòng - an ninh
* Về công tác GDQP - AN toàn dân
Lê Minh Vụ (Chủ nhiệm đề tài cấp nhà nước), Đổi mới GDQP trong hệ
thống giáo dục quốc gia [163]. Trên cơ sở trình bày, làm rõ các quan niệm:
quốc phòng, GDQP trong hệ thống giáo dục quốc gia, đề tài đi sâu phân tích
quá trình phát triển tư duy lý luận của Đảng về quốc phòng và GDQP qua từng
giai đoạn cách mạng, nhất là trong sự nghiệp đổi mới đất nước. Đề tài khẳng
định, đổi mới GDQP là đổi mới toàn diện tất cả các nội dung, biện pháp cấu
thành GDQP, từ nhận thức đến hành động; từ nội dung, chương trình, phương
pháp giáo dục đến đánh giá kết quả; từ cơ chế tổ chức quản lý đến người dạy,
người học, điều kiện đảm bảo và chế độ chính sách. Yêu cầu đổi mới GDQP
phải hợp lý, đồng bộ, thống nhất và phù hợp với đối tượng người học.
Đề tài xác định những căn cứ, đánh giá thực trạng và rút ra những kinh
nghiệm đổi mới GDQP trong hệ thống giáo dục quốc gia. Trên cơ sở dự báo
những nhân tố tác động, xu hướng vận động của công tác GDQP trong hệ
thống giáo dục quốc gia đến năm 2020, đề tài đã xác định 3 quan điểm, 6 giải
pháp cơ bản nhằm đổi mới GDQP trong hệ thống giáo dục quốc gia ở nước ta
từ nay đến năm 2020.
Sách chuyên khảo của Nguyễn Bá Dương, Tư duy lý luận của Đảng ta

về đổi mới GDQP trong tình hình hiện nay [46] đã khẳng định, GDQP có vị
trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp xây dựng, củng cố nền QPTD
và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Trong cuốn sách, tác giả đã phân tích sự phát triển
tư duy lý luận về đổi mới GDQP của Đảng ta; đi sâu luận giải làm rõ tính tất
yếu khách quan, nội dung, yêu cầu và những vấn đề có tính quy luật đổi mới
GDQP trong tình hình hiện nay.
Trên cơ sở tổng kết, đánh giá thực tiễn, xác định rõ sự tác động của tình
hình thế giới, khu vực, tác giả đề xuất hệ thống giải pháp hiện thực hoá tư duy


21
lý luận của Đảng ta về đổi mới GDQP trong tình hình hiện nay. Theo đó, phải
tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, quản lý của Nhà
nước đối với công tác GDQP; đổi mới mục tiêu, khung nội dung, chương trình
và phương pháp môn học GDQP; nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên,
giảng viên và các lực lượng tham gia GDQP.
Trần Đình Đích, Một số vấn đề về đổi mới chương trình, nội dung
GDQP hiện nay [71]; Phùng Quang Thanh, Tăng cường GDQP - AN trong thời
kỳ đất nước hội nhập kinh tế quốc tế [133]; Nguyễn Thiện Nhân, Tiếp tục đẩy
mạnh GDQP - AN đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới [113];
Nguyễn Thành Đô, Một số vấn đề đổi mới, nâng cao chất lượng công tác
GDQP - AN hiện nay [72]; Đỗ Bá Tỵ, Đẩy mạnh công tác GDQP - AN đáp ứng
yêu cầu bảo vệ Tổ quốc [156]. Các bài báo khoa học đã khẳng định, trong thời
gian qua, công tác GDQP - AN được triển khai sâu rộng tới mọi đối tượng, thực
hiện tương đối thống nhất, đồng bộ ở mọi cấp, mọi ngành từ Trung ương đến cơ
sở, thông qua đó đã tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và
toàn dân về nhận thức, trách nhiệm đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Tuy
nhiên, công tác GDQP - AN còn nhiều hạn chế bất cập, chưa đáp ứng kịp yêu
cầu nhiệm vụ xây dựng nền QPTD, an ninh nhân dân của từng địa phương và
cả nước, đòi hỏi sớm được khắc phục trong thời gian tới.

Trên cơ sở dự báo tình hình, các tác giả đã đề xuất những giải pháp tiếp
tục triển khai thực hiện công tác GDQP - AN trong thời gian tới, trong đó chú
trọng vào những giải pháp: Tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ, sự quản lý
điều hành của chính quyền và vai trò tham mưu của các ban, ngành, đoàn thể;
tiếp tục đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp, hình thức GDQP - AN
phù hợp với từng đối tượng; tiếp tục kiện toàn tổ chức, nâng cao chất lượng,
hiệu quả hoạt động của Hội đồng GDQP - AN các cấp.
Một số bài báo về công tác GDQP - AN trên địa bàn Quân khu 3, tiêu
biểu như: Nguyễn Duy Nguyên, Công tác GDQP - AN ở Hải Dương và một
số vấn đề đặt ra [112]; Nguyễn Tiến Phong, Nhìn lại 10 năm thực hiện công tác
GDQP - AN ở Thành phố Hải Phòng [117]; Nguyễn Thanh Thược, Quân khu 3


22
thực hiện tốt công tác GDQP - AN [142]; Bùi Viết Thi, Ninh Bình thực hiện tốt
công tác GDQP - AN [139]; Đào Tuấn Anh, Thái Bình thực hiện tốt công tác
GDQP - AN [2]. Các bài báo đã khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của công
tác GDQP - AN trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đồng thời chỉ rõ
công tác này trên địa bàn đã có bước chuyển toàn diện cả bề rộng và chiều
sâu, đạt hiệu quả thiết thực; tuy nhiên vẫn còn những bất cập, hạn chế như:
việc quán triệt và tổ chức thực hiện ở một số cơ sở thiếu chặt chẽ, nội dung,
hình thức chưa đa dạng, phong phú... Trên cơ sở đó, các tác giả đã đúc rút một
số kinh nghiệm, đề xuất những giải pháp nhằm không ngừng nâng cao chất
lượng của công tác GDQP - AN trên địa bàn.
* Về GDQP - AN cho học sinh, sinh viên
Phạm Xuân Hảo, GDQP cho sinh viên đại học hiện nay [75]; Phạm Gia
Cư (Chủ nhiệm đề tài), Nâng cao chất lượng GDQP cho sinh viên trên địa bàn
Hà Nội hiện nay [44]. Ở các góc độ tiếp cận khác nhau, các công trình khoa
học nêu trên đã phân tích làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của vấn đề nghiên
cứu, trong đó, đặc biệt đi sâu làm rõ một số quan niệm về GDQP cho sinh

viên; chỉ rõ vị trí, vai trò, đặc điểm, xác định tiêu chí và những vấn đề có tính
nguyên tắc trong GDQP cho đối tượng này. Trên cơ sở đánh giá thực trạng,
các công trình xác định phương hướng, yêu cầu và những giải pháp cơ bản để
nâng cao chất lượng GDQP cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay.
Đặc biệt, đề tài khoa học do Tiến sĩ Phạm Gia Cư làm Chủ nhiệm đã
khẳng định: Trong giai đoạn hiện nay, GDQP cho sinh viên là nhiệm vụ chiến
lược cơ bản, thường xuyên và mang tính cấp bách đối với sự nghiệp cách mạng
nước ta. Thông qua GDQP, góp phần hình thành và phát triển nhân cách con
người mới XHCN, có đạo đức, có sức khoẻ; đồng thời hình thành ở họ ý thức,
tri thức về quốc phòng, kỹ năng hoạt động quân sự cần thiết để tham gia vào sự
nghiệp xây dựng, củng cố nền QPTD, sẵn sàng tham gia LLVT bảo vệ Tổ quốc
[44, tr.13 - 14]. Hệ thống giải pháp mà các tác giả đề xuất khá đồng bộ và có
tính khả thi. Một trong những giải pháp có tính đột phá được các tác giả luận
giải sâu sắc là thường xuyên đổi mới nội dung, chương trình, đa dạng hoá các


23
hình thức, biện pháp GDQP cho sinh viên, có như vậy mới đáp ứng kịp sự phát
triển của tình hình, nhiệm vụ, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của người học,
khắc phục sự nhàm chán và nhận thức không đúng về vị trí, vai trò môn học của
một bộ phận không nhỏ cán bộ, giảng viên và sinh viên bấy lâu nay.
* Bồi dưỡng năng lực, kiến thức QP - AN cho đội ngũ cán bộ các cấp
của Đảng, Nhà nước và đoàn thể
Cục Nhà trường, Bộ Tổng tham mưu, GDQP đối với cán bộ công chức
của Đảng, Nhà nước và đoàn thể [42]; Hồ Sỹ Luyến (Chủ biên), Tổ chức,
phương pháp bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho cán bộ các cấp của Đảng,
Nhà nước và đoàn thể [98]. Các công trình này đã đi sâu phân tích làm rõ vai trò,
đặc điểm và nguyên tắc đối với công tác giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng cho cán bộ, công chức của Đảng, Nhà nước, đoàn thể; đánh giá thực trạng
và rút ra một số kinh nghiệm, từ đó xác định phương hướng, yêu cầu và những

giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng GDQP, tổ chức, phương pháp bồi dưỡng
kiến thức quốc phòng cho đội ngũ cán bộ các cấp của Đảng, Nhà nước và đoàn
thể.
Đặc biệt, công trình do Tiến sĩ Hồ Sĩ Luyến chủ biên đã chỉ rõ, tổ chức,
phương pháp bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho cán bộ các cấp của Đảng,
Nhà nước và đoàn thể bao gồm nhiều hoạt động nhằm giải quyết thống nhất các
khâu chỉ đạo, hiệp đồng, điều hành và tổ chức thực hiện. Theo các tác giả, hình
thức bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho đối tượng này gồm ba nhóm chính là:
nhóm các hình thức bồi dưỡng lý luận; nhóm các hình thức bồi dưỡng năng lực
thực hành; nhóm các hình thức đánh giá kết quả bồi dưỡng. Trong một hình
thức bồi dưỡng có thể chỉ dùng một phương pháp bồi dưỡng hoặc vận dụng kết
hợp các phương pháp bồi dưỡng khác nhau như: phương pháp giảng bài,
phương pháp hướng dẫn - tự nghiên cứu, phương pháp thảo luận, phương pháp
nghiên cứu thực tế, phương pháp chỉ đạo bài tập, phương pháp đánh giá kết quả
bồi dưỡng [98, tr.110 - 111]. Các tác giả cho rằng, cần phải thực hiện đồng bộ
nhiều giải pháp bồi dưỡng, như: khảo sát, đánh giá đúng đối tượng; xây dựng


24
đội ngũ giáo viên; xây dựng hệ thống giáo trình thống nhất, hoàn chỉnh; tăng
cường lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ công tác GDQP và hoàn thiện hệ thống các
văn bản pháp quy về GDQP.
Một số công trình khoa học bàn về bồi dưỡng năng lực, kiến thức QP AN cho đội ngũ CBCC cấp huyện và tương đương (đối tượng 2), tiêu biểu
như: Phạm Viết Vần, Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng cho cán bộ đầu ngành
cấp tỉnh, thành phố và CBCC cấp huyện, quận ở Trường Quân sự Quân khu 3
trong giai đoạn hiện nay [159]; Đàm Quốc Việt, Bồi dưỡng kiến thức quốc
phòng cho CBCC cấp quận, huyện của Quân khu Thủ đô hiện nay [162]; Hà
Công Chờ, Phát triển ý thức quốc phòng của học viên bồi dưỡng kiến thức
quốc phòng ở Trường Quân sự Quân khu 7 hiện nay [39]; Nguyễn Văn Bạo
(Chủ nhiệm đề tài), Nâng cao chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP - AN cho

đối tượng 2 ở Học viện Chính trị hiện nay [9].
Các công trình khoa học trên đây đã xây dựng quan niệm, nêu bật vị
trí, vai trò, đặc điểm, tiêu chí và những vấn đề có tính nguyên tắc bồi dưỡng
và nâng cao chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP - AN cho đội ngũ CBCC cấp
huyện, cán bộ đầu ngành cấp tỉnh, CBCC cấp cục, vụ, viện và tương đương
(đối tượng 2). Trên cơ sở đánh giá thực trạng và rút ra một số kinh nghiệm
bồi dưỡng, các công trình đã đề xuất những giải pháp chủ yếu nâng cao chất
lượng bồi dưỡng kiến thức QP - AN cho đội ngũ cán bộ này ở các địa bàn
Thủ đô Hà Nội, Quân khu 3, Quân khu 7, bảo đảm cho họ có đủ phẩm chất,
kiến thức và năng lực tham gia quản lý nhà nước về QP - AN ở các bộ, ban,
ngành và địa phương theo cương vị chức trách được giao.
Đặc biệt, công trình khoa học do Tiến sĩ Nguyễn Văn Bạo làm chủ
nhiệm đã đánh giá khái quát tình hình thực tiễn về giáo dục, bồi dưỡng kiến
thức QP - AN ở nước ta. Từ tổng kết thực tiễn, dự báo những nhân tố tác
động, các tác giả đã đề xuất yêu cầu nâng cao chất lượng bồi dưỡng kiến thức
QP - AN cho đối tượng 2 ở Học viện Chính trị là: phải bám sát thực tiễn tình
hình nhiệm vụ QP - AN, gắn chặt với chức trách nhiệm vụ của người học; bồi