Xây dựng nhân cách sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh bình định hiện nay (TT)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TĂNG VĂN THẠNH

XÂY DỰNG NHÂN CÁCH SINH VIÊN MỘT SỐ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
BÌNH ĐỊNH HIỆN NAY
Chuyên ngành: Chủ nghĩa duy vật biện chứng
và chủ nghĩa duy vật lịch sử
Mã số

:

62 22 80 50

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

HÀ NỘI – 2016


Công trình được hoàn thành tại:
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS

HỒ VIỆT HẠNH

Phản biện 1: GS. TS. Trần Phúc Thăng

Phản biện 2: GS. TS. Nguyễn Văn Tài
Phản biện 3: GS. TS. Nguyễn Ngọc Long

Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện,
tại: Học viện Khoa học xã hội
Vào hồi ...... giờ, ngày ....... tháng ...... năm 2016

Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia Việt Nam
- Thư viện Học viện Khoa học xã hội


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng
Cộng sản Việt Nam về chiến lược phát triển con người có nêu “con
người là trung tâm của chiến lược phát triển, đồng thời là chủ thể
phát triển...Kết hợp và phát huy đầy đủ vai trò của xã hội, gia đình,
nhà trường, từng tập thể lao động, các đoàn thể và cộng đồng dân
cư trong việc chăm lo xây dựng con người Việt Nam giàu lòng yêu
nước, có ý thức làm chủ, trách nhiệm công dân, có tri thức, sức
khỏe, lao động giỏi; sống có văn hóa, nghĩa tình; có tinh thần quốc
tế chân chính. Xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc, thật sự
là tế bào lành mạnh của xã hội, là môi trường quan trọng, trực tiếp
giáo dục nếp sống và hình thành nhân cách”(1).
Bình Định là một địa phương ở khu vực miền Trung và Tây
nguyên có nhiều trường đại học, cao đẳng. Nhiệm vụ của các
trường là đào tạo, giáo dục để tạo ra nguồn nhân lực có chất
lượng nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội cho các
địa phương ở khu vực. Do đó, việc xây dựng nhân cách sinh viên

ở các trường đại học trên địa bàn tình Bình Định nhằm tạo ra lực
lượng trí thức không những có phẩm chất tốt mà còn có năng lực
chuyên môn giỏi là một yêu cầu cấp bách có tính thực tiễn cao.
Với những cơ sở trên, tác giả chọn vấn đề “Xây dựng nhân
cách sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định
hiện nay” để làm luận án Tiến sĩ chuyên ngành Triết học.
(1). Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ XI, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội. 2011, tr. 76

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
1


2.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu một cách có hệ thống về vấn đề nhân cách
sinh viên thông qua một số khái niệm công cụ: nhân cách, cấu
trúc nhân cách, các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành nhân
cách, nhân cách sinh viên, xây dựng nhân cách sinh viên; Làm rõ
thực trạng nhân cách sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn
tỉnh Bình Định, từ đó luận án đề xuất phương hướng và một số giải
pháp cơ bản để thực hiện việc xây dựng nhân cách sinh viên ở các
trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Trên cơ sở của mục đích nghiên cứu, đề tài thực hiện những
nhiệm vụ nghiên cứu sau:
Phân tích quan điểm triết học Mác – Lênin về nhân cách,
nhân cách sinh viên, xây dựng nhân cách sinh viên để làm cơ sở
lý luận cho việc nghiên cứu
Xác định những nội dung cơ bản và một số phương thức
chủ yếu để thực hiện việc xây dựng nhân cách sinh viên

Phân tích và đánh giá thực trạng việc xây dựng nhân cách
sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định; Làm rõ
ưu, khuyết điểm và nguyên nhân của ưu, khuyết điểm trong công
tác xây dựng nhân cách sinh viên ở các trường đại học trên địa
bàn tỉnh Bình Định hiện nay
Nêu lên một số giải pháp cơ bản để thực hiện việc xây dựng
nhân cách sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình
Định hiện nay.

2


3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Về đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là nhân cách sinh viên và
xây dựng nhân cách sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh
Bình Định hiện nay
3.2. Về phạm vi nghiên cứu
Về thời gian nghiên cứu: đề tài khảo sát việc xây dựng nhân
cách sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định từ
năm 2007 đến nay.
Về không gian nghiên cứu: đề tài nghiên cứu việc xây dựng
nhân cách sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình
Định thông qua hai mặt phẩm chất và năng lực.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án quán triệt những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa
Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng
sản Việt Nam về vấn đề nhân cách, nhân cách sinh viên nói chung
và xây dựng nhân cách sinh viên các trường đại học trên địa bàn

tỉnh Bình Định nói riêng.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật
biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; phương pháp lịch sử lôgíc, phân tích và tổng hợp, thống kê, so sánh, các phương pháp
chuyên ngành và liên ngành khác, phương pháp điều tra xã hội
học.
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
5.1. Ý nghĩa lý luận
Ở mức độ nhất định luận án góp phần làm rõ quan điểm
3


triết học Mác – Lênin về nhân cách và xây dựng nhân cách sinh
viên ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay.
5.2. Ý nghĩa thực tiễn
Nội dung nghiên cứu và những kết quả đạt được của luận
án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho công tác giảng dạy môn
Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, môn Đạo
đức học ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định.
Về những giải pháp đề xuất trong luận án, các trường đại
học trên địa bàn tỉnh Bình Định, thậm chí một số trường đại học
có đặc điểm tương đồng có thể tham khảo cho việc xây dựng
nhân cách sinh viên của trường mình.
6. Những đóng góp mới về mặt khoa học của luận án
Trên cơ sở quan điểm Mác – Lênin, luận án là sự nghiên
cứu có hệ thống về vấn đề nhân cách dưới góc độ triết học. Luận
án đã khái quát một cách cơ bản về công tác xây dựng nhân cách
sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định, trên
cơ sở đó chỉ ra những ưu, khuyết điểm cũng như nguyên nhân của
ưu khuyết điểm về công tác xây dựng nhân cách sinh viên

Trên cơ sở của một số giải pháp cơ bản về xây dựng nhân
cách sinh viên, các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định có
thể tham khảo, vận dụng để thực hiện việc xây dựng nhân cách
cho sinh viên đáp ứng yêu cầu của công tác giáo dục và đào tạo
đại học.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo
và phụ lục, luận án được trình bày trong 4 chương

4


Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1. Những công trình nghiên cứu dưới góc độ lý luận
về nhân cách, nhân cách sinh viên.
Chương trình khoa học công nghệ cấp nhà nước KX-07
với đề tài “Giá trị - định hướng giá trị nhân cách và giáo dục giá
trị”;“Nghiên cứu giá trị nhân cách theo phương pháp NEO PI-R
cải biên” của Vũ Thị Minh Chi, Phạm Minh Hạc, Nguyễn Văn
Huy – Nxb Khoa học xã hội; “Giáo dục nhân cách đào tạo nhân
lực: Góp phần triển khai nghị quyết hội nghị lần thứ hai. Ban
chấp hành trung ương Đảng, khoá VIII” của Phạm Minh Hạc NXB Chính trị quốc gia; Kỷ yếu hội thảo của Nguyễn Văn Sáu,
Trần Quang Nhiếp, Lê Minh Nghĩa - NXB Chính trị Quốc gia;
“Sinh viên thời đại thế giới phẳng”; “Vai trò gia đình trong việc
xây dựng nhân cách con người Việt Nam” của GS Lê Thi – Nxb
Phụ nữ; “Gia đình trẻ và việc hình thành nhân cách thanh niên”
của Dương Tự Đam – NXB Thanh niên; “Tìm hiểu giá trị văn
hoá truyền thống trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá”

của các tác giả Nguyễn Trọng Chuẩn, Phạm Văn Đức, Hồ Sỹ
Quý.
Tóm lại, những công trình dẫn ra ở trên đã đề cập đến khái
niệm nhân cách, quá trình hình thành và phát triển cách, cấu trúc
nhân cách; nhân cách sinh viên, đặc điểm tâm lý lứa tuổi trong
quá trình hình thành nhân cách sinh viên; một số tiêu chí để xây
dựng nhân cách sinh viên; vai trò của đạo đức trong sự hình thành
nhân cách, nhân cách sinh viên. Cách tiếp cận của các công trình
khoa học trên thường đi vào phân tích nội hàm của những khái
niệm nhân cách, cấu trúc nhân cách và quá trình hình thành, phát
5


triển nhân cách; đặc biệt, những công trình đều khẳng định cấu
trúc nhân cách bao gồm tài và đức và đã được làm rõ trong quá
trình hình thành và phát triển nhân cách.
1.2. Những công trình nghiên cứu về nhân cách, xây
dựng nhân cách sinh viên ở các trường đại học và các trường
đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định
“Định hướng giá trị cho sinh viên trong giai đoạn hiện
nay” của Trung ương Hội sinh viên Việt Nam; “Bồi dưỡng lý
tưởng cách mạng cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay” của
Đảng ủy khối cơ quan Trung ương về công tác tư tưởng: “một số
kết quả nghiên cứu bước đầu về công tác giáo dục lý tưởng cách
mạng cho thanh niên sinh viên”. TS. Bùi Đăng Dũng; Luận án
“Giáo dục lý luận Mác – Lênin với việc hình thành và phát triển
nhân cách ở sinh viên Việt Nam trong điều kiện kinh tế thị trường
hiện nay” của Hoàng Anh; Luận án “Kế thừa các giá trị đạo đức
truyền thống trong xây dựng nhân cách con người Việt Nam hiện
nay” của Cao Thu Hằng; “Báo cáo tổng kết nhiệm kỳ 20092014” của phòng Công tác sinh viên trường đại học Quy Nhơn;

“Báo cáo tổng kết nhiệm kỳ 2009 – 2014” của Đảng uỷ, Ban giám
hiệu trường đại học Quy Nhơn; báo cáo tổng kết hằng năm từ
2008 đến 2013 của trường đại học Quang Trung;
Tóm lại, những công trình được nêu ra ở trên đã nghiên cứu
ở phương diện cả nước, khu vực miền Trung – Tây nguyên về
thực trạng nhân cách con người Việt Nam, nhân cách sinh viên ở
trường đại học, cao đẳng. Để có cơ sở đánh giá thực trạng nhân
cách sinh viên các trường đại học ở tỉnh Bình Định, đề tài có sự
kế thừa những số liệu đã được công bố ở những đề tài nêu trên, kế
thừa phương thức điều tra xã hội học, xây dựng các bảng hỏi .
6


1.3. Những công trình nghiên cứu về giải pháp trong
việc xây dựng nhân cách, nhân cách sinh viên các trường đại
học và các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định.
Luận án “Giáo dục đạo đức đối với sự hình thành và phát
triển nhân cách sinh viên Việt nam trong giai đoạn hiện nay” của
Trần Sỹ Phán; “Về giáo dục đạo đức cách mạng trong cán bộ
đảng viên hiện nay : Thực trạng và giải pháp” Đào Duy Quát
(Chủ biên), Vũ Khiêu, Tô Hoài - Nxb Chính trị Quốc gia; “Giáo
dục đạo đức cho cán bộ, đảng viên trong thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước” của Ban tư tưởng - Văn hóa
Trung ương; Luận án “Xây dựng nhân cách sinh viên sư phạm
phục vụ việc đào tạo nguồn nhân lực tỉnh Khánh Hoà” của tác giả
Lê Thu Hương;
Tóm lại, việc đề xuất các giải pháp của một số công trình
đã nêu ở trên phần nào đã phản ánh tính khoa học, tính logic, tính
hợp lý cả về mặt lý luận lẫn thực tiễn đối với việc xây dựng nhân
cách con người Việt Nam cũng như nhân cách sinh viên. Các giải

pháp về xây dựng nhân cách sinh viên ở các trường đại học trên
địa bàn tỉnh Bình Định chỉ dừng lại ở những đề xuất, kiến nghị
trong các báo cáo định kỳ của các phòng ban chức năng. Trên cơ
sở kế thừa những giải pháp của những công trình đã công bố, luận
án cố gắng nêu lên một số giải pháp cơ bản để thực hiện việc xây
dựng nhân cách sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh
Bình Định.

7


Chương 2
XÂY DỰNG NHÂN CÁCH SINH VIÊN: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN

2.1. Lý luận chung về nhân cách
2.1.1. Nhân cách và cấu trúc nhân cách
Nhân cách là gì?
Trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về con
người, bản chất con người, cá thể, cá nhân …có thể nêu lên khái
niệm về nhân cách như sau: là toàn bộ những năng lực, phẩm
chất xã hội – sinh lý – tâm lý của cá nhân, tạo thành chỉnh thể
đóng vai trò chủ thể tự ý thức, tự đánh giá, tự khẳng định và tự
điều chỉnh mọi hoạt động của mình.
Cấu trúc nhân cách
Theo quan điểm Mác - Lênin, cấu trúc nhân cách bao gồm
hai mặt phẩm chất và năng lực. Phẩm chất, được hiểu là những
phẩm chất hướng về xã hội như: thế giới quan, niềm tin và lý
tưởng, lập trường, trình độ chính trị..., những phẩm chất hướng về
cá nhân như: cái nết, cái thói, tính kỷ luật, tự chủ, tác phong, tính
cách. Năng lực, được hiểu là kỹ năng thích ứng, năng lực sáng

tạo, mềm dẻo linh hoạt trong cuộc sống xã hội (xã hội hóa); tính
độc đáo, đặc sắc, bản lĩnh của cá nhân (chủ thể hóa), hoạt động có
mục đích, chủ động tích cực (hành động) hoặc khả năng thiết lập
và duy trì quan hệ với người khác (giao tiếp).
2.1.2. Các yếu tố tác động đến sự hình thành nhân cách
2.1.2.1. Tiền đề sinh học
Về mặt khoa học, con người là một bộ phận của giới tự
nhiên,có nguồn gốc trực tiếp từ động vật.Giữa con người với
động vật có sự thống nhất về cơ sở phân tử của tính duy truyền.
Tuy nhiên, qua quá trình tiến hóa, con người không những ®·
8


vượt xa động vật về mặt hình thái mà còn biết tạo ra phương thức
lao động,tạo ra ngôn ngữ, tư duy… và trở thành một thực thể sinh
học – xã hội. “con người ta do bản tính, nếu không phải là một
động vật chính trị như Arixt ốt nói, thì dẫu sao cũng là một động
vật xã hội” (1)
2.1.2.2. Hoàn cảnh sống
Sự hình thành nhân cách có nguyên nhân từ bên ngoài hoàn cảnh sống. Hoàn cảnh sống bao gồm cả hoàn cảnh tự nhiên
và hoàn cảnh xã hội.
Tự nhiên là môi trường xung quanh bao gồm: điều kiện địa
lý, khí hậu, thời tiết,… nhằm thiết lập và duy trì sự tồn tại của tự
nhiên – xã hội. Hoàn cảnh tự nhiên có ảnh hưởng đến sự hình
thành nhân cách ở các mặt như: điều kiện sống, điều kiện giao
tiếp, sự hiểu biết, sự phát triển toàn diện (cả thể chất lẫn tinh
thần).v.v…
Hoàn cảnh xã hội đó chính là gia đình, nhà trường, cộng
đồng, xã hội.v.v…mà nền tảng của nó chính là lao động. Bởi lẽ,
lao động không những làm thay đổi bản tính tự nhiên ở con người

mà còn tạo ra các giá trị xã hội.
2.1.2.3. Hoạt động của cá nhân
Giữ vai trò quyết định sự hình thành nhân cách chính là
những hoạt động của cá nhân. Hoạt động của cá nhân là nói đến
toàn bộ những hoạt động lý luận và thực tiễn của con người đó.
Hoạt động lý luận biểu hiện thông qua năng lực nhận thức, năng
(1). C.Mác, Tư bản, quyển 1, tập 2, Nxb Sự thật, Hà Nội. 1960, tr. 23,24.

9


lực tự giáo dục, năng lực tự ý thức, tự điều chỉnh bản thân mình;
hoạt động thực tiễn biểu hiện thông qua các mối quan hệ xã hội
gắn với hoạt động lao động.
2.2. Một số vấn đề về xây dựng nhân cách sinh viên
2.2.1. Nhân cách sinh viên và xây dựng nhân cách sinh viên
Trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về nhân
cách và căn cứ vào thuật ngữ sinh viên, đặc điểm lứa tuổi, hoạt
động của sinh viên ở trường đại học chúng tôi cho rằng: nhân
cách sinh viên là toàn bộ những năng lực và phẩm chất xã hội
gắn liền với đặc điểm lứa tuổi sinh viên đang sinh hoạt, học tập
tại trường đại học, cao đẳng tạo thành một chỉnh thể độc lập
nhằm giúp cho chủ thể tự ý thức, tự đánh giá, tự khẳng định và tự
điều chỉnh mọi hoạt động của mình.
Trên cơ sở nội dung của nhân cách sinh viên có thể khẳng
định xây dựng nhân cách sinh viên chính là việc hình thành một
chỉnh thể nhân cách bao gồm toàn bộ những năng lực và phẩm
chất xã hội gắn liền với đặc điểm lứa tuổi sinh viên đang sinh
hoạt, học tập tại trường đại học, cao đẳng nhằm giúp cho chủ thể
tự ý thức, tự đánh giá, tự khẳng định và tự điều chỉnh mọi hoạt

động của mình.
2.2.2. Nội dung và phương thức xây dựng nhân cách
sinh viên
Dựa vào cấu trúc nhân cách sinh viên ở phần cơ sở lý luận
để xác định nội dung cụ thể về xây dựng nhân cách sinh viên ở
các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định như sau:Về năng
lực (hay còn được hiểu là Tài): ở mặt xã hội hóa là tính linh hoạt,
năng lực thích ứng và sáng tạo; về mặt cá thể hóa là bản lĩnh
10


trong học tập và nghiên cứu khoa học, tính chủ động, tích cực
trong học tập. Về phẩm chất (hay còn được hiểu là Đức): ở phẩm
chất hướng về xã hội là thế giới quan, lý tưởng, lập trường chính
trị; ở phẩm chất hướng về cá nhân là ý thức kỷ luật, ý thức tự
giáo dục; lối sống cộng đồng, ý thức phục vụ nhân dân; tính dân
chủ, công bằng; tinh thần thượng võ.
Căn cứ vào mục tiêu giáo dục đại học, nội dung xây dựng
nhân cách, đặc điểm tâm – sinh lý lứa tuổi sinh viên có thể nêu
lên một số phương thức cơ bản về mặt lý luận để thực hiện việc
xây dựng nhân cách sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh
Bình Định. Thứ nhất, đối với Đảng uỷ, Ban giám hiệu là thực
hiện sự lãnh đạo, chỉ đạo thông qua các chủ trương, chính sách,
quy định pháp luật, nội quy, quy chế; Thứ hai, đối với các Khoa,
Phòng chức năng, Trung tâm, Tổ chức chính trị - xã hội và đội
ngũ giảng viên ở trường đại học: tham mưu cho Đảng ủy, Ban
giám hiệu về việc xây dựng và thực hiện chương trình, kế hoạch
đào tạo; Thứ ba, đối với gia đình và các tổ chức chính trị - xã hội
ở địa phương: tạo ra sự liên hệ và phối hợp một cách chặt chẽ với
nhà trường trong việc giám sát, theo dõi quá trình học tập cũng

như giáo dục sinh viên; Thứ tư, đối với bản thân sinh viên: tích
cực tự bồi dưỡng, rèn luyện và phát huy tinh thần tự giáo dục để
hoàn thiện về mặt nhân cách.
2.3. Một số yêu cầu khách quan đối với việc xây dựng
nhân cách sinh viên các trường đại học hiện nay
2.3.1. Yêu cầu từ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đặt ra yêu
cầu phải có nguồn nhân lực phù hợp cần thiết cho sự phát triển
đất nước ở một giai đoạn mới và ngược lại, nguồn nhân lực phù
hợp sẽ là điều kiện tiên quết để đảm bảo sự thành công của sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa mà Đảng ta đã xác định.
11


Đây là mối quan hệ biện chứng giữa hai mặt kinh tế và con
người(tri thức) trong sự phát triển xã hội hiện đại.
2.3.2. Yêu cầu từ nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa
Việc vận dụng kinh tế thị trường vào quá trình xây dựng
nền kinh tế ở nước ta theo định hướng xã hội chủ nghĩa là một
nguyên tắc vừa phù hợp với quy luật chung của thời đại vừa phù
hợp với thực tiễn xã hội Việt Nam. Quan điểm của Đảng ta khi vận
dụng nền kinh tế thị trường là nhằm hướng tới mục tiêu là làm cho
dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
2.3.3. Yêu cầu từ đổi mới giáo dục đại học
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta
tiếp tục chỉ đạo: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi
mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn
hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế,
trong đó, đổi mới cơ chế quan lý giáo dục, phát riển đội ngũ giáo

viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt. Tập trung nâng cao chất
lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống,
năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp” (1)
Kết luận chương 2

(1). Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ XI, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội. 2011, tr. 216.

12


Chương 3
THỰC TRẠNG XÂY DỰNG NHÂN CÁCH SINH VIÊN
CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH
ĐỊNH HIỆN NAY
3.1. Những yếu tố cơ bản tác động đến nhân cách sinh
viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay
3.1.1. Đặc điểm về địa lý
Bình Định là tỉnh thuộc giữa Duyên hải Nam Trung bộ, trải
dài ở vị trí 13030’ đến 14042’ vĩ Bắc, 108036’ đến 109022’ kinh
Đông. Phía Bắc giáp tỉnh Quảng ngãi, phía Nam giáp tỉnh Phú
Yên, phía Tây giáp tỉnh Gia Lai, phía Đông giáp biển Đông với
chiều dài 134km.
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội
Sau khi tái lập tỉnh, dưới sự chỉ đạo, lãnh đạo của Đảng
bộ, chính quyền tỉnh, Bình Định đã có những sự thay đổi mạnh về
kinh tế. Với việc xác định kinh tế là vấn đề trọng tâm của sự phát
triển, cho nên việc đầu tư vốn từ năm 2001 – 2010 ước đạt 52.380
tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng bình quân 18,6 %/năm (bình quân mỗi
năm đầu tư tăng thêm 812,8 tỷ đồng). Ngoài ra, việc thu hút đầu

tư trực tiếp từ bên ngoài là rất quan trọng. Tính đến giai đoạn hiện
nay việc thu hút đầu tư nước ngoài là hơn 45 dự án với tổng số
vốn 491,6 triệu USD.
3.1.3. Điều kiện văn hóa, giáo dục
Có thể nói, văn hóa và tính cách là những nét đặc trưng
của con người Bình Định. Từ xa xưa, Bình Định là vùng đất được
xem là nổi tiếng khắp các vùng lân cận và cả nước về môn võ
truyền thống.
Bên cạnh đó, Bình Định cũng là mảnh đất nuôi dưỡng, bồi
13


đắp nguồn cảm hứng của những áng văn thơ bất tử; nuôi dưỡng
những tâm hồn thơ ca lừng lẫy như: nhà soạn tuồng Đào Tấn, thi
nhân Hàn Mặc Tử, Xuân Diệu, Yến Lan, Chế Lan Viên.v.v…
3.2. Khái quát về các trường đại học trên địa bàn tỉnh
Bình Định
3.2.1. Trường Đại học Quy nhơn
3.2.2. Trường đại học Quang Trung
3.3. Đánh giá về quá trình xây dựng nhân cách sinh viên
các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay
3.3.1. Đối với việc xây dựng mặt năng lực cho sinh viên
3.3.1.1. Xây dựng hoạt động học tập
Hoạt động học tập là thước đo chủ yếu về mặt năng lực của
sinh viên. Quá trình đào tạo ở trường đại học cũng là nhằm xây
dựng cho sinh viên có năng lực chuyên môn tốt nhất để sẵn sàng
tham gia giải quyết các vấn đề của xã hội. Để thấy được thực trạng
năng lực của sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình
Định, chúng tôi tiến hành khảo sát điểm tuyển sinh đầu vào của các
khoá học từ năm 2007 đến 2010(xem phụ lục 1). Về động cơ chọn

nghề (xem phụ lục 2); Về thái độ, mức độ quan tâm đối với việc
học (xem phụ lục 2). Trên cơ sở của việc khảo sát điểm tuyển sinh
đầu vào ở một số khoá học và trải qua 4 năm đào tạo ở môi trường
đại học, chúng tôi dẫn ra kết quả học tập của sinh viên ở các trường
đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định để phần nào thấy được năng
lực học tập của sinh viên cũng như việc chủ thể giáo dục thực hiện
vai trò quản lý giáo dục (Xem phụ lục 3)
3.3.1.2. Xây dựng tính linh hoạt, năng lực thích ứng và
năng lực sáng tạo
Chúng tôi thực hiện sự khảo sát đối với sinh viên về những
14


năng lực đã nêu ở trên để có thêm thông tin đánh giá từ phía sinh
viên vừa là đối tượng, vừa là chủ thể trong việc xây dựng nhân
cách sinh viên. Chúng tôi thực hiện sự khảo sát về tính linh hoạt
của sinh viên với bảng hỏi (Xem Phụ lục 4).
Về năng lực thích ứng (xem phụ lục 4). Về năng lực sáng
tạo của sinh viên, chúng tôi thực hiện sự đánh giá trên cơ sở của
hoạt động nghiên cứu khoa học các cấp ở trường đại học mà sinh
viên tham gia (xem phụ lục 5)
3.3.1.3. Xây dựng bản lĩnh trong học tập, nghiên cứu khoa học
Chúng tôi thực hiện việc khảo sát về bản lĩnh của sinh viên
trong học tập thông qua phát phiếu điều tra cho các Thầy, Cô giáo
trực tiếp giảng dạy với bảng câu hỏi (xem phụ lục 6). Về bản lĩnh
của sinh viên trong hoạt động nghiên cứu khoa học, chúng tôi tiến
hành khảo sát những sinh viên tham gia thực hiện các đề tài
nghiên cứu khoa học ở trường đại học Quy Nhơn với bảng câu
hỏi (xem phụ lục 7).
3.3.2. Đối với việc xây dựng mặt phẩm chất cho sinh viên

3.3.2.1. Xây dựng thế giới quan, lý tưởng, ý thức chính trị
Việc xây dựng thế giới quan, ý thức chính trị, lý tưởng cho
sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định được
thực hiện một cách đồng bộ từ Đảng ủy, Ban giám hiệu; Khoa
Giáo dục chính trị & Quản lý nhà nước; các phòng ban chức
năng; các tổ chức chính trị - xã hội; đội ngũ giảng viên của
trường. Trong đó, Đảng uỷ, Ban giám hiệu đóng vai trò chỉ đạo,
định hướng về mặt tư tưởng; Khoa và các phòng ban chức năng
phối hợp thiết kế, xây dựng nội dung; giảng viên và các tổ chức
chính trị - xã hội phối hợp thực hiện, triển khai.

15


3.3.2.2. Xây dựng ý thức kỷ luật, ý thức tự giáo dục
Kỷ luật là sức mạnh, là một trong những biện pháp quan
trọng để rèn luyện sinh viên thành những con người có phẩm chất
tốt. Thực hiện theo Hướng dẫn của Bộ giáo dục và Đào tạo về
việc xây dựng quy chế đánh giá kết quả rèn luyện học sinh, sinh
viên các cơ sở giáo dục đại học và trung cấp chuyên nghiệp hệ
chính quy (Ban hành kèm theo Quyết định số 60/2007/QĐ –
BGDĐT ngày 16 tháng 10 năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục
và Đào tạo), trường đại học Quy Nhơn đã tiến hành xây dựng
Quy chế đánh giá kết quả rèn luyện sinh viên.
3.3.2.3. Xây dựng lối sống cộng đồng, ý thức phục vụ
nhân dân
Đối với các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định, việc
đào tạo sinh viên không những giỏi về chuyên môn mà còn có tư
cách đạo đức tốt là công việc cực kỳ quan trọng, là công việc
xuyên suốt trong quá trình giáo dục, đào tạo. Nhận thức được tầm

quan trọng của đạo đức, lối sống trong việc hình thành nhân cách
sinh viên, các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định đã không
ngừng tăng cường thực hiện việc giáo dục đạo đức, lối sống cho
sinh viên với nhiều nội dung, biện pháp phù hợp. Chúng tôi chọn
khóa 32 của trường đại học Quy Nhơn là khóa học đã hoàn thành
4 năm học để khảo sát (Xem phụ lục 8).
Kết luận chương 3

16


Chương 4
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN ĐỂ
XÂY DỰNG NHÂN CÁCH SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI
HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH HIỆN NAY
4.1. Một số phương hướng cơ bản để xây dựng nhân
cách sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định
hiện nay
4.1.1. Một số quan điểm của Đảng, Nhà nước về giáo
dục và nhân cách sinh viên
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI khẳng định
“Tập trung xây dựng đời sống, lối sống và môi trường văn hóa
lành mạnh…chú trọng xây dựng nhân cách con người Việt Nam
về lý tưởng, trí tuệ, đạo đức, lối sống, thể chất, lòng tự tôn dân
tộc, trách nhiệm xã hội, ý thức chấp hành pháp luật, nhất là trong
thế hệ trẻ. Phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp, xây dựng gia đình
Việt Nam ấm no, tiến bộ, hạnh phúc” (1)
Trong xây dựng con người, vai trò của giáo dục và đào tạo
là rất quan trọng. Đảng ta luôn khẳng định “giáo dục và đào tạo là
quốc sách hàng đầu”, “giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao

dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần
quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hóa và con
người Việt Nam” (1)

(1). Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
X, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội. 2006, tr. 126.
(2). Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ X, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội. 2006, tr. 77.

17


4.1.2. Một số phương hướng cơ bản của các trường đại học
trên địa bàn tỉnh Bình Định về xây dựng nhân cách sinh viên
- Từng bước nâng cao chất lượng đào tạo
- Khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên
nghiên cứu khoa học
- Chú trọng công tác rèn luyện các kỹ năng cho sinh viên
- Coi trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên
- Cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cho khu vực miền
Trung – Tây nguyên và tỉnh Bình Định
- Tăng cường giáo dục ý thức kỷ luật, thưởng phạt nghiêm
minh đối với sinh viên
4.2. Một số giải pháp cơ bản để xây dựng nhân cách sinh
viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay
4.2.1. Đối với việc xây dựng mặt năng lực cho sinh viên
4.2.1.1. Xây dựng ý thức học tập có mục đích, chủ động,
tích cực
Thứ nhất, Để đảm bảo sự thống nhất trong quá trình thực
hiện, Đảng uỷ, Ban giám hiệu cần chỉ đạo các Khoa, phòng chức

năng phối hợp thực hiện theo nhiệm vụ của đơn vị trong việc giúp
đỡ sinh viên mới nhập học xác định đúng mục đích cũng như tính
chủ động, tích cực trong học tập.
Thứ hai, thực hiện việc quán triệt tư tưởng đối với các
giảng viên và các cán bộ phòng ban bám sát chương trình đào tạo
để định hướng cho sinh viên về nội dung này.
Thứ ba, việc xác định đúng mục đích cũng như tính chủ
động, tích cực trong học tập của sinh viên là việc làm cần thiết,
quan trọng nhưng để mục đích học tập được duy trì một cách
đúng hướng và ngày càng hiệu quả thì cần đòi hỏi sự kiên trì,
18


vươn lên của bản thân sinh viên.
4.2.1.2. Xây dựng tính linh hoạt, năng lực thích ứng và
sáng tạo
Thứ nhất, trên cơ sở của việc xây dựng chương trình đào
tạo theo hướng mở hiện nay của các trường đại học, nhà trường
cần chú ý thực hiện việc rèn luyện kỹ năng cho sinh viên.
Thứ hai, về tính sáng tạo của sinh viên chủ yếu được rèn
luyện và thể hiện rỏ nhất thông qua hoạt động nghiên cứu khoa
học, theo chúng tôi cần tập trung vào những nội dung sau: Một là,
để cho tính sáng tạo của sinh viên được phát huy, trước hết phải
để cho sinh viên được thể hiện thông qua các môn học trong
chương trình. Đối với các môn học trong chương trình không nhất
thiết việc đánh giá phải thông qua thi cử mà nên khuyến khích,
giao quyền và trách nhiệm đánh giá môn học cho giảng viên. Hai
là, trên cơ sở về sự sáng tạo ở các môn học, các trường đại học
cần mở rộng và khuyến khích việc sinh viên tham gia hoạt động
nghiên cứu khoa học.

4.2.1.3. Xây dựng bản lĩnh trong học tập và nghiên cứu
khoa học
Thứ nhất, đưa ngay nội dung này vào mục tiêu, nhiệm vụ,
yêu cầu trong quá trình xây dựng chương trình đào tạo của từng
ngành học.
Thứ hai, các chủ thể giáo dục cần có sự giúp đỡ để bản
thân mỗi sinh viên khi còn học tập trong môi trường đại học phải
cố gắng tạo ra cách nghĩ riêng cho mình, nuôi dưỡng cách nghĩ đó
và biết bảo vệ cách nghĩ đó.
Thứ ba, cần xây dựng một hệ thống chế độ, chính sách,
19


quy định, quy chế làm việc đối với giảng viên và sinh viên có tính
thống nhất để giảm thiểu những bất cập khi thực hiện trong thực
tế. Hệ thống chính sách, quy chế làm việc này nhằm hướng đến
việc tạo ra một môi trường học tập, giảng dạy, nghiên cứu khoa
học thực sự dân chủ, công bằng, văn minh giúp cho sinh viên học
tập, rèn luyện và tự giáo dục để hoàn thiện bản thân.
4.2.2. Đối với việc xây dựng mặt phẩm chất cho sinh viên
4.2.2.1. Xây dựng thế giới quan, lý tưởng và lập trường
chính trị
Thứ nhất Đảng ủy, Ban Giám hiệu phải phải thật sự xem
việc xây dựng thế giới quan, lý tưởng và lập trường chính trị cho
sinh viên là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong quá trình giáo
dục và đào tạo bậc đại học.
Thứ hai, cần phải ưu tiên việc nâng cao chất lượng đội ngũ
giảng viên của các môn học Mác – Lênin thông qua việc tuyển
dụng, đào tạo, bồi dưỡng về mặt chuyên môn và phẩm chất đạo
đức; các trường cần thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách ưu

đãi của Bộ chính trị, của Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo đối
với đội ngũ giảng viên các môn khoa học Mác – Lênin để họ yên
tâm, tự tin phát huy vai trò của mình
Thứ ba, hằng năm, Nhà trường cần có kế hoạch chương
trình hành động thiết thực để phát huy vai trò, chức năng, nhiệm
vụ của Bộ môn Lý luận chính trị, Khoa Giáo dục chính trị và
Quản lý nhà nước, các đơn vị, phòng, trung tâm và các Tổ chức
chính trị - xã hội
Thứ tư, các trường đại học thông qua các tổ chức Đoàn
thanh niên, Hội sinh viên, các Câu lạc bộ.v.v… nhằm tạo ra nhiều
sân chơi thiết thực, phù hợp giúp sinh viên có điều kiện tham gia
20


để thể hiện niềm tin, lập trường của mình về lý tưởng, lập trường
chính trị.
4.2.2.2. Xây dựng ý thức kỷ luật và ý thức thức tự giáo
dục
Trước hết, cần duy trì việc sửa đổi, bổ sung nội quy, quy
chế về sinh viên cho phù hợp với yêu cầu đào tạo của nhà trường,
xã hội và hướng đến sự hoàn thiện của nội dung này nhằm đảm
bảo tính ổn định trong việc thực hiện nội quy, quy chế.
Thứ hai, cần phải trang bị cho sinh viên về các kỹ năng tự
giáo dục thông qua các môn học trong chương trình đào tạo và kết
hợp với các hoạt động ngoài trời gắn với các tổ chức đoàn, hội.
Thứ ba, các trường đại học cần tiến tới việc hoàn thiện
Quy chế đánh giá kết quả rèn luyện học sinh, sinh viên các cơ sở
giáo dục đại học và trung cấp chuyên nghiệp hệ chính quy theo
hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Thứ tư, các đơn vị, phòng chức năng, tổ chức chính trị - xã

hội trong trường sau mỗi hoạt động tổ chức xây dựng ý thức kỷ
luật, ý thức tự giáo dục cho sinh viên phải tổ chức đánh giá các
hoạt động đó kịp thời nhằm xác định được mức độ đạt được, chưa
đạt được của từng mặt của hoạt động.
4.2.2.3. Xây dựng lối sống cộng đồng, ý thức phục vụ
nhân dân
Thứ nhất, các trường đại học cần tích cực tuyên truyền,
giáo dục lối sống cộng đồng, ý thức phục vụ nhân dân cho sinh
viên thông qua các hoạt động ngoại khoá.
Thứ hai, các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định
cần phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của các tổ chức Đoàn,
Hội trong nhà trường trong việc tuyên truyền và xây dựng lối
21


sống vì cộng đồng, ý thức phục vụ nhân dân cho sinh viên.
Thứ ba, việc xây dựng lối sống vì cộng đồng, ý thức phục
vụ nhân dân cho sinh viên ở trường đại học không tách rời với
việc nhà trường phải làm cho mỗi cán bộ, giảng viên của trường
mình là tấm gương cho tinh thần này.
4.2.2.4. Xây dựng ý thức dân chủ, công bằng
Thứ nhất, các trường đại học cần tăng cường việc giáo dục
cho sinh viên hiểu một cách đầy đủ về những giá trị của dân chủ,
công bằng; về ý thức biết quý trọng, nâng niu, giữ gìn và phát huy
cao hơn nữa, rộng hơn nữa về dân chủ, công bằng trong xã hội
Thứ hai, để cho những chủ nhân tương lai của đất nước
thực sự tôn trọng và thực thi được dân chủ, công bằng trong xã
hội thì trước hết, trong môi trường đại học họ phải được đối xử
một cách dân chủ, công bằng.
Thứ ba, để đảm bảo cho sinh viên sau khi ra trường phát

huy được dân chủ, công bằng khi tham gia xây dựng xã hội, đòi
hỏi ngay trong môi trường đại học phải rèn luyện cho sinh viên
bản lĩnh chính trị vững vàng, sự kiên định về mặt lập trường, tinh
thần đấu tranh kiên cường, tinh thần sẵn sàng đối đầu với gian
khó, đặc biệt là giáo dục cho các em về niềm tin đối với dân chủ,
công bằng, văn minh là những giá trị cao cả mà loài người đã
mang lại.
4.2.2.5. Xây dựng tinh thần thượng võ
Thứ nhất, các trường đại học cần đưa môn võ thuật Bình
Định vào nội dung chương trình đào tạo của các học phần Giáo
dục thể chất để tất cả sinh viên đang theo học tại các trường được
tiếp cận và học tập môn học này
Thứ hai, thông qua các phòng ban chức năng thực hiện
22


việc tuyên truyền và giáo dục cho sinh viên, đặc biệt là sinh viên
năm thứ nhất về “tinh thần thượng võ” cũng như giúp cho sinh
viên hiểu được võ là một phần văn hoá đặc sắc của con người
Bình Định.
Thứ ba, nhằm phát huy “tinh thần thượng võ”, lãnh đạo
các trường đại học cần tạo điều kiện thuận lợi cũng như hổ trợ về
mặt cơ sở vật chất, tài chính để Đoàn Thanh niên, Hội sinh viên
của trường thành lập Câu lạc bộ võ thuật..
Thứ tư, nhà trường chỉ đạo các Đơn vị, Phòng chức năng,
các tổ chức chính trị - xã hội yêu cầu đối với những giảng viên,
cán bộ trực tiếp giảng dạy môn võ cũng như những cán bộ, sinh
viên có liên quan đến các hoạt động võ thuật trong trường phải là
người nêu gương, thực hành về “tinh thần thượng võ”.
Kết luận chương 4

23