Xây dựng nhân cách sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TĂNG VĂN THẠNH

XÂY DỰNG NHÂN CÁCH SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG
ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH HIỆN NAY

Chuyên ngành: CNDVBC & CNDVLS
Mã số:

62 22 03 02

LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS HỒ VIỆT HẠNH

Hà Nội - 2016


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận án này là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các tài liệu và số liệu trong luận án là trung thực, đảm
bảo tính khách quan, khoa học và có nguồn gốc rõ ràng.

Tác giả

Tăng Văn Thạnh

MỤC LỤC
Trang
1

MỞ ĐẦU

Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI LUẬN ÁN.

6

1.1. Những công trình nghiên cứu lý luận về nhân cách, nhân cách sinh viên.

6

1.2. Những công trình nghiên cứu về thực trạng nhân cách, xây dựng nhân cách
sinh viên các trường đại học và các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định.

15

1.3. Những công trình nghiên cứu về giải pháp xây dựng nhân cách, nhân cách sinh
viên các trường đại học và các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định.

20

Chương 2: XÂY DỰNG NHÂN CÁCH SINH VIÊN: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN.
2.1. Lý luận chung về nhân cách.
2.2. Một số vấn đề lý luận về xây dựng nhân cách sinh viên.
2.3. Một số yêu cầu khách quan đối với việc xây dựng nhân cách sinh viên các
trường đại học hiện nay.

25
25
44
51

Chương 3: THỰC TRẠNG XÂY DỰNG NHÂN CÁCH SINH VIÊN CÁC
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH HIỆN NAY.

61

3.1. Những yếu tố cơ bản tác động đến nhân cách sinh viên các trường đại học trên
địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay.
3.2. Khái quát về các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định.
3.3. Đánh giá về quá trình xây dựng nhân cách sinh viên các trường đại học trên địa

61
67

bàn tỉnh Bình Định hiện nay.

71

Chương 4: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN ĐỂ XÂY DỰNG
NHÂN CÁCH SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH BÌNH ĐỊNH HIỆN NAY.

4.1. Một số phương hướng cơ bản để xây dựng nhân cách sinh viên các trường đại
học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay.
4.2. Một số giải pháp cơ bản để xây dựng nhân cách sinh viên các trường đại học

trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay.
KẾT LUẬN
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

105
105
112
134
136
137
146


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Con người luôn luôn là vấn đề trọng tâm của mỗi thời đại, mỗi xã hội,
mỗi thể chế chính trị. Con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát
triển xã hội. Đặc biệt đối với những xã hội hiện đại, con người luôn được
quan tâm bồi dưỡng, xây dựng, phát triển về mọi mặt mà trong đó hai giá trị
cốt lõi nhất chính là đạo đức và năng lực. Đạo đức và năng lực hòa quyện
trong mỗi con người không gì khác hơn chính là nhân cách con người. Văn
kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam về
chiến lược phát triển con người có nêu “con người là trung tâm của chiến
lược phát triển, đồng thời là chủ thể phát triển...Kết hợp và phát huy đầy đủ
vai trò của xã hội, gia đình, nhà trường, từng tập thể lao động, các đoàn thể
và cộng đồng dân cư trong việc chăm lo xây dựng con người Việt Nam giàu
lòng yêu nước, có ý thức làm chủ, trách nhiệm công dân, có tri thức, sức
khỏe, lao động giỏi; sống có văn hóa, nghĩa tình; có tinh thần quốc tế chân

chính. Xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc, thật sự là tế bào lành
mạnh của xã hội, là môi trường quan trọng, trực tiếp giáo dục nếp sống và
hình thành nhân cách” [26, tr.76].
Quá trình xây dựng đất nước Việt Nam hiện nay đang trong giai đoạn
đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Sự nghiệp này
đang diễn ra trong bối cảnh thế giới đi vào xu hướng toàn cầu hóa. Có thể
nói, xu hướng này bên cạnh mặt tích cực là tạo ra những giá trị tinh thần mới
theo hướng hiện đại, tạo điều kiện để sàng lọc và thẩm định lại giá trị văn hóa
dân tộc trong quá trình hình thành nhân cách con người một cách toàn diện;
còn có mặt trái là đẩy con người đến lối sống thực dụng, đề cao giá trị vật
chất, nhạt phai về lý tưởng .v.v... điều này có nguy cơ dẫn đến sự phát triển
lệch lạc về nhân cách con người Việt Nam hiện đại. Cho nên, xây dựng nhân

1


cách con người Việt Nam phù hợp với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa là một công việc hết sức cần thiết, có ý nghĩa thực tiễn góp phần vào sự
phát triển ổn định, bền vững đất nước.
Với đặc điểm trẻ tuổi, có sức khỏe tốt, có trình độ và năng lực, khả năng
tiếp cận với cái mới nhanh và linh hoạt, thích nghi kịp thời với những thay
đổi nhanh chóng của xã hội hiện đại… cho nên, sinh viên được xem là lực
lượng trí thức tương lai quan trọng của xã hội, là chủ nhân tương lai của đất
nước. Do đó việc giáo dục, xây dựng nhân cách cho sinh viên để họ trở thành
những cán bộ có đạo đức tốt và có chuyên môn giỏi là một trong những nội
dung quan trọng hàng đầu của giáo dục đại học.
Bình Định là một địa phương ở khu vực miền Trung và Tây nguyên có
nhiều trường đại học, cao đẳng. Nhiệm vụ của các trường là đào tạo, giáo dục
để tạo ra nguồn nhân lực có chất lượng nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh
tế - xã hội cho các địa phương ở khu vực. Việc xây dựng nhân cách sinh viên

ở các trường đại học trên địa bàn tình Bình Định nhằm tạo ra lực lượng trí
thức không những có đạo đức tốt mà còn có năng lực chuyên môn giỏi là một
yêu cầu cấp bách có tính thực tiễn cao.
Là một giảng viên trực tiếp dạy học cho nên bản thân đã nhận thức được
về sự thay đổi nhân cách của sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh
Bình Định trong thời gian gần đây. Đó là sinh viên ở các trường đại học này
ngày càng có xu hướng chạy theo lối sống thực dụng, quan tâm đến lợi ích cá
nhân, thờ ơ với trách nhiệm xã hội…dẫn đến xem nhẹ lý tưởng . Điều này
đang đặt sinh viên đứng trước nguy cơ đánh mất dần những giá trị đạo đức
truyền thống, đạo đức cách mạng xã hội chủ nghĩa tốt đẹp và làm cho họ hoài
nghi, hoang mang về những giá trị đạo đức mới.
Trước thực trạng đó, bản thân xem đây là nhiệm vụ của một giảng viên
cần phải nghiên cứu để hiểu được nhiều hơn về những sự thay đổi đó và có
những hành động thiết thực, phù hợp nhằm góp phần vào việc giáo dục, đào

2


tạo sinh viên “vừa hồng, vừa chuyên” đáp ứng cho yêu cầu phát triển kinh tế
- xã hội của địa phương.
Với những cơ sở trên, tác giả chọn vấn đề “Xây dựng nhân cách sinh
viên các đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay” để nghiên cứu và
làm luận án Tiến sĩ chuyên ngành Triết học.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu một cách có hệ thống về vấn đề xây dựng nhân cách sinh
viên thông qua một số khái niệm công cụ: nhân cách, cấu trúc nhân cách, các
yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành nhân cách, nhân cách sinh viên, xây
dựng nhân cách sinh viên; Làm rõ thực trạng xây dựng nhân cách sinh viên ở
các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định, từ đó luận án đề xuất phương

hướng và một số giải pháp cơ bản để thực hiện việc xây dựng nhân cách sinh
viên ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Trên cơ sở của mục đích nghiên cứu, đề tài thực hiện những nhiệm vụ
nghiên cứu sau:
Phân tích quan điểm triết học Mác – Lênin về nhân cách, nhân cách sinh
viên, xây dựng nhân cách sinh viên để làm cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu
Xác định những nội dung cơ bản và một số phương thức chủ yếu để
thực hiện việc xây dựng nhân cách sinh viên
Phân tích và đánh giá thực trạng việc xây dựng nhân cách sinh viên các
trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định; Làm rõ ưu, khuyết điểm và
nguyên nhân của ưu, khuyết điểm trong công tác xây dựng nhân cách sinh
viên ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định
Nêu lên một số giải pháp cơ bản để thực hiện việc xây dựng nhân cách
sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay.

3


3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Về đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là nhân cách sinh viên và xây dựng
nhân cách sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay
3.2. Về phạm vi nghiên cứu
Về thời gian nghiên cứu: đề tài thực hiện việc khảo sát nhân cách sinh
viên ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định từ năm 2009 đến nay.
Về không gian nghiên cứu: đề tài nghiên cứu việc xây dựng nhân cách
sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định thông qua hai mặt
phẩm chất và năng lực.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

4.1. Cơ sở lý luận
Luận án quán triệt những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin
và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về vấn
đề nhân cách, nhân cách sinh viên nói chung và xây dựng nhân cách sinh
viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng
và chủ nghĩa duy vật lịch sử; phương pháp lịch sử - lôgíc, phân tích và tổng
hợp, thống kê, so sánh, các phương pháp chuyên ngành và liên ngành khác.
Ngoài ra, đề tài còn sử dụng phương pháp điều tra xã hội học để thực hiện
việc kháo sát thực trạng nhân cách sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn
tỉnh Bình Định.
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
5.1. Ý nghĩa lý luận
Ở mức độ nhất định, luận án góp phần làm rõ thêm quan điểm triết học
Mác – lênin về nhân cách và xây dựng nhân cách sinh viên ở các trường đại
học trên địa bàn tỉnh Bình Định.

4


5.2. Ý nghĩa thực tiễn
Nội dung nghiên cứu và những kết quả đạt được của luận án có thể
dùng làm tài liệu tham khảo cho công tác giảng dạy môn Những nguyên lý cơ
bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, môn Đạo đức học ở các trường đại học trên
địa bàn tỉnh Bình Định.
Về những giải pháp đề xuất trong luận án, các trường đại học trên địa
bàn tỉnh Bình Định, thậm chí một số trường đại học có đặc điểm tương đồng
có thể tham khảo cho việc xây dựng nhân cách sinh viên của trường mình.
6. Những đóng góp mới về mặt khoa học của luận án

Trên cơ sở quan điểm Mác – Lênin, luận án là sự nghiên cứu có hệ
thống về vấn đề nhân cách nói chung cũng như nhân cách sinh viên, xây
dựng nhân cách sinh viên nói riêng dưới góc độ triết học.
Luận án đã khái quát một cách cơ bản về công tác xây dựng nhân cách
sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định, trên cơ sở đó chỉ ra
những ưu, khuyết điểm cũng như nguyên nhân của ưu khuyết điểm về công
tác xây dựng nhân cách sinh viên
Trên cơ sở của một số giải pháp cơ bản về xây dựng nhân cách sinh
viên, các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định có thể tham khảo, vận
dụng để thực hiện việc xây dựng nhân cách cho sinh viên đáp ứng yêu cầu
của công tác giáo dục và đào tạo đại học.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
nội dung chính của luận án được trình bày trong 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài luận án
Chương 2: Xây dựng nhân cách sinh viên: Một số vấn đề lý luận
Chương 3: Thực trạng nhân cách sinh viên các trường đại học trên địa
bàn tỉnh Bình Định hiện nay
Chương 4: Phương hướng và một số giải pháp cơ bản để xây dựng nhân
cách sinh viên các trường đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay

5


Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Những công trình nghiên cứu dưới góc độ lý luận về nhân cách,
nhân cách sinh viên.
Có thể khẳng định rằng, Đảng và Nhà nước ta từ khi cách mạng thành
công cho đến nay luôn coi trọng việc xây dựng con người mới. Mỗi thời kỳ

với nhiệm vụ lịch sử khác nhau thì việc bồi dưỡng, xây dựng con người mới
mang những nội dung khác nhau. Đại hội Đảng lần thứ VI năm 1986, Đảng
khẳng định “Nhân tố con người và nhân tố xã hội chủ nghĩa” đóng vai trò
quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội. Kể từ Đại hội VI, các kỳ Đại
hội tiếp theo của Đảng là VII, XIII, IX, X, XI luôn khẳng định quyết tâm của
Đảng về việc coi trọng công tác chăm lo cho con người, xây dựng nhân cách
con người. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng cộng sản Việt
Nam khẳng định “Chú trọng xây dựng nhân cách con người Việt Nam về lý
tưởng, trí tuệ, đạo đức, lối sống, thể chất, lòng tự tôn dân tộc, trách nhiệm xã
hội, ý thức chấp hành pháp luật, nhất là trong thế hệ trẻ” [26, tr.126]. Đây
chính là định hướng, là động lực thúc đẩy các nhà khoa học, các nhà giáo
dục…nghiên cứu cụ thể hơn nữa, thực tế hơn nữa về vấn đề con người, nhân
cách người Việt Nam nhằm xây dựng cho được con người Việt Nam hiện đại
vừa phục vụ sự nghiệp xây dựng đất nước vừa khẳng định được bản sắc con
người Việt Nam.
Trên tinh thần đó, chương trình khoa học công nghệ cấp nhà nước KX07 với đề tài “Giá trị - định hướng giá trị nhân cách và giáo dục giá trị”[17]
đã xác định mục tiêu là nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tiễn nhằm phát
hiện những đặc trưng cơ bản trong nhân cách con người Việt Nam hiện nay.
Phân tích những mặt mạnh, chủ yếu, xu thế phát triển và suy thoái của nhân
cách trong sự chuyển đổi kinh tế - xã hội trên 3 mặt cơ bản: Định hướng giá

6


trị của nhân cách; Tiềm năng, khả năng của nhân cách; Phẩm chất, hành vi,
nếp sống thói quen của nhân cách phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã
hội của nước ta.
Trên cơ sở của sự khảo sát, đề tài đã nêu lên những giá trị cơ bản về
định hướng giá trị nhân cách của con người Việt Nam hiện nay là:
1. Có trình độ học vấn rộng

2. Sống có nghĩa tình
3. Có khả năng tổ chức quản lý
4. Làm việc tận tâm, có trách nhiệm
5. Sáng tạo trong học tập, lao động
6. Biết nhiều nghề, thạo một nghề
Đây là những giá trị hết sức cơ bản của con người Việt Nam trong thời
kỳ mới phản ánh sự vận động, phát triển của xã hội. Bởi lẽ, trong 6 giá trị
trên thì chỉ có giá trị thứ 2 là mang tính truyền thống của dân tộc còn những
giá trị còn lại là những giá trị mới gắn với sự phát triển xã hội.
“Nghiên cứu giá trị nhân cách theo phương pháp NEO PI-R cải biên”
của Vũ Thị Minh Chi, Phạm Minh Hạc, Nguyễn Văn Huy – Nxb Khoa học
xã hội [10]. Cuốn sách thực hiện việc điều tra đo đạc những đặc điểm giá trị
nhân cách của một số tầng lớp người Việt Nam hiện nay theo phương pháp
NEO PI-R cải biên qua trắc nghiệm, qua phỏng vấn sâu và những kiến nghị,
giải pháp đối với việc xây dựng con người Việt Nam theo định hướng xã hội
chủ nghĩa trong điều kiện kinh tế thị trường, mở cửa, hội nhập quốc tế.
“Giáo dục nhân cách đào tạo nhân lực: Góp phần triển khai nghị quyết
hội nghị lần thứ hai. Ban chấp hành trung ương Đảng, khoá VIII” của Phạm
Minh Hạc - NXB Chính trị quốc gia [44]. Cuốn sách đề cập đến hiện trạng và
xu thế phát triển nguồn lực con người; nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của nền
giáo dục Việt Nam.

7


Năm 1994, Viện Triết học cùng với Trung tâm giao lưu văn hoá Việt Đức đã tổ chức Hội thảo khoa học “Sự chuyển đổi giá trị trong quá trình
chuyển sang nền kinh tế thị trường” [112]. Hội thảo đã tập trung vào những
vấn đề chính sau: Về sự hình thành hệ thống giá trị trong cơ chế thị trường
hiện nay; sự chuyển đổi giá trị trong xã hội cũng như trong nền kinh tế thị
trường; sự chuyển đổi giá trị trong văn hoá đạo đức; về giáo dục giá trị con

người Việt Nam nói chung và thanh niên Việt Nam nói riêng. Trong Hội
thảo, những vấn đề về sự chuyển đổi giá trị nói chung và giá trị nhân cách
nói riêng đã được làm sáng tỏ về mặt lý luận và thực tiễn.
Trong cuốn Kỷ yếu hội thảo “Bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thanh
niên trong giai đoạn hiện nay” của Đảng ủy khối cơ quan Trung ương về
công tác tư tưởng [27]. Bài viết của TS Lê Minh Nghĩa về “Một số vấn đề về
nâng cao giác ngộ lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay” đã chỉ ra
những cơ sở cần thiết để xây dựng lý tưởng cách mạng cho thanh niên đó là
cơ sở kinh tế, cơ sở chính trị, cơ sở văn hóa – xã hội. Bài viết cũng đã yêu
cầu tập trung giải quyết một số vấn đề cơ bản nhằm nâng cao trình độ giác
ngộ lý tưởng cách mạng cho thanh niên là:
1. Nâng cao chất lượng giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh
2. Nâng cao nhận thức về đường lối, quan điểm chính sách, của Đảng
3. Nâng cao đạo đức cách mạng, lối sống có văn hóa cho thanh niên
4. Tích cực giáo dục chủ nghĩa yêu nước, truyền thống dân tộc, truyền
thống quê hương, gia đình cho thanh niên
5. Bồi dưỡng cho thanh niên tri thức khoa học- kỹ thuật và các khoa
học xã hội nhân văn khác
6. Kết hợp giáo dục với tự giáo dục, rèn luyện của thanh niên

8


7. Kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng hệ thống giá trị với giáo dục định
hướng giá trị cho thanh niên, đồng thời tích cực đưa thanh nhiên vào hành
động thực tiễn và các phong trào cách mạng của tuổi trẻ
8. Đưa thanh niên vào hoạt động thực tiễn vào các phong trào của tuổi trẻ.
Luận án“Giáo dục lý luận Mác – Lênin với việc hình thành và phát
triển nhân cách ở sinh viên Việt Nam trong điều kiện kinh tế thị trường hiện

nay” của Hoàng Anh [2]. Về phương diện lý luận, luận án đã tập trung phân
tích các mặt của nhân cách: về mặt Đức (phẩm chất), luận án đã chỉ ra những
phẩm chất xã hội; phẩm chất đạo đức cá nhân; phẩm chất ý chí, tính kỷ luật,
tính phê phán, cung cách ứng xử, tác phong; ý thức thẫm mỹ. Về mặt Tài
(năng lực), luận án đã chỉ ra năng lực xã hội hóa; năng lực chủ thể hóa; năng
lực hành động. Đây là những cơ sở lý thuyết quan trọng mà tác giả kế thừa và
tiếp tục nghiên cứu, làm rõ hơn nữa lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về
nhân cách.
Đề tài cũng đã làm rõ những yếu tố tác động đến quá trình hình thành
và phát triển nhân cách ở sinh viên; vai trò của giáo dục lý luận Mác – Lênin
trong việc hình thành và phát triển nhân cách ở sinh viên; Đây là đề tài tập
trung vào công tác giáo dục lý luận Mác – Lênin gắn liền với nhân cách sinh
viên. Vì vậy, luận án chủ yếu khai thác nhân cách thông qua việc hình thành
thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cách mạng gắn liền với sự hình
thành, phát triển phẩm chất đạo đức, lối sống, thẫm mĩ của sinh viên. Luận án
đã khẳng định vai trò quan trọng của việc giáo dục lý luận Mác – Lênin đối
với nhân cách sinh viên thông qua việc gắn liền với xây dựng môi trường văn
hóa xã hội lành mạnh, tạo lập và xây dựng môi trường đại học lành mạnh,
văn minh lịch sự, tiến bộ. Luận án cũng đã nêu lên nhận thức về tầm quan
trọng cũng như yêu cầu của công tác giáo dục lý luận Mác – Lênin trong mục
tiêu giáo dục đại học hướng đến đào tạo con người toàn diện.

9


Luận án “Xây dựng nhân cách sinh viên sư phạm phục vụ việc đào tạo
nguồn nhân lực tỉnh Khánh Hòa” của Lê Thu Hương [52].Về phương diện lý
luận, luận án đã cố gắng khái quát một số quan điểm của những nhà triết học
trong lịch sử về vấn đề nhân cách. Trên cơ sở đó, tác giả đã phân tích làm rõ
những nội dung về bản chất con người, về các mặt năng lực, phẩm chất của

con người trong việc hình thành nhân cách. Đặc biệt, tác giả đã đứng trên
quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin để đánh giá những quan điểm trước đó
về nhân cách và đã nêu lên một định nghĩa nhân cách làm cơ sở nghiên cứu
của đề tài. Bên cạnh đó tác giả cũng đã phân tích để làm rõ cấu trúc của nhân
cách bằng cách nêu lên các quan điểm của phương Đông, phương Tây, Phật
Giáo, Hồ Chí Minh… Tuy nhiên, tác giả không đề cập đến quan điểm của
chủ nghĩa Mác – Lênin.
Đề tài hướng đến xây dựng nhân cách sinh viên sư phạm tỉnh Khánh
Hoà cho nên tác giả đã rất cố gắng nêu lên những tiêu chí về nhân cách sinh
viên sư phạm Khánh Hoà. Theo tôi, tác giả đã rất thành công trong việc so
sánh, nghiên cứu để đưa ra được những tiêu chí phục vụ cho việc xây dựng
nhân cách sinh viên sư phạm. Tuy nhiên, khi triển khai các nội dung cụ thể
cho các tiêu chí thì tác giả chưa thật sự làm rõ và không đề cập đến nội dung
kiến thức chuyên môn. Bởi vì, khi nói đến nghề sư phạm thì bên cạnh đạo
đức nghề nghiệp thì kiến thức chuyên môn là yếu tố cực kỳ quan trọng, thậm
chí nó quyết định nhân cách của người thầy giáo.
“Bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay”,
Kỷ yếu hội thảo của Nguyễn Văn Sáu, Trần Quang Nhiếp, Lê Minh Nghĩa NXB Chính trị Quốc gia [84]. Cuốn sách gồm những bài phát biểu, những
bài viết đề cập tới vấn đề giáo dục và bồi dưỡng lí tưởng, đạo đức cách mạng
cũng như thực trạng, giải pháp tăng trưởng giáo dục lí tưởng cách mạng cho
thanh niên trong giai đoạn hiện nay.

10


“Sinh viên thời đại thế giới phẳng”, Nhóm SEGVN dịch - NXB Phụ
nữ [75 ]. Cuốn sách trang bị những kiến thức cơ bản, cần thiết cho sinh
viên thời đại mới chuẩn bị hành trang bước vào tương lai để trở thành
những con người sống có lí tưởng, có ý thức trong học tập và có trách
nhiệm với gia đình, xã hội.

“Nhân cách văn hóa trong bảng giá trị Việt Nam” của PGS.TS Vũ
Khắc Liên(chủ biên) – NXB Khoa học xã hội [58]. Cuốn sách tập trung làm
rõ các khái niệm về nhân cách văn hoá và giá trị văn hoá của Việt Nam;
Nhân tố văn hoá, bình diện nhân cách và mối giao lưu xã hội, thiết chế văn
hoá, bản chất của lối sống văn hoá Việt Nam; các chuẩn mực và giá trị của
văn hoá. Mối quan hệ giữa nhân cách văn hoá và cơ chế thị trường, xã hội đa
nhân cách, gia đình và giá trị truyền thống. Cuốn sách cũng đã lý giải về
phương diện lý luận trên cơ sở thực tiễn một số vấn đề đặt ra cho nhân cách
thể hiện tập trung trong lối sống; Đề cập đến nền tảng các quan hệ xã hội, sự
vận động của lịch sử tạo nên các bước phát triển của nhân cách; Từ lôgíc nội
tại của sự phát triển nhân cách sẽ làm sáng tỏ nhân tố quan trọng nhất của sự
phát triển; Xây dựng nhân cách mới làm phong phú bảng giá trị Việt Nam là
khâu trọng tâm của tiến bộ văn hóa và phát triển xã hội. Đây là những nội
dung lý luận có giá trị về mặt nghiên cứu khoa học.
Thông qua bài viết “Sáng tạo – phẩm chất nhân cách hàng đầu của con
người trong xã hội hiện đại” [41] PGS.TS Nguyễn Đình Gấm đã chỉ ra một
trong những phẩm chất cấu thành nhân cách con người là sáng tạo và khẳng
định sáng tạo là phẩm chất hàng đầu của nhân cách con người. Vì lẽ, sáng tạo
là một chỉ số của nhân cách, nó có ý nghĩa quyết định đến thành công trong
công việc của con người. Tác giả đã đưa ra khẩu hiệu hành động “Sáng tạo
– Thành công – Giáo điều – Thất bại”. Bài viết đã chỉ ra: tâm lý học hoạt
động xem sáng tạo như một phẩm chất của nhân cách gắn với chủ thể nhất
định. Trên cơ sở sự phân tích và khẳng định sáng tạo là phẩm chất cần thiết

11


cho mọi lĩnh vực của cuộc sống. Tác giả đã yêu cầu cần phải coi trọng một
số vấn đề:
1. Ý tưởng là mầm mống của sự sáng tạo, do đó trước tiên cần quan tâm

đến các ý tưởng mới
2. Cần có cách nhìn mới, tiếp cận mới
3. Cần rèn luyện óc tư duy độc lập, tinh thần phê phán hoài nghi khoa học
4. Đừng bao giờ hoàn toàn phụ thuộc vào hoàn cảnh
“Vai trò gia đình trong việc xây dựng nhân cách con người Việt Nam”
của GS Lê Thi – Nxb Phụ nữ [89]. Cuốn sách phân tích về vai trò gia đình và
sự hình thành nhân cách con người đối với vấn đề xã hội hoá. Sự phát triển,
chức năng, giáo dục con người qua các giai đoạn lịch sử trong gia đình Việt
Nam. Sự hình thành nhân cách con người trong sự đổi mới đất nước hiện nay.
Các thiết chế xã hội khác đối với sự hợp tác giữa gia đình và nhà trường, sự
hỗ trợ của nhà nước trong việc giáo dục, đào tạo con người của gia đình.
“Gia đình trẻ và việc hình thành nhân cách thanh niên” của Dương Tự
Đam – NXB Thanh niên [19]. Cuốn sách trình bày nhận thức lý luận và thực
tiễn về gia đình trẻ; chức năng giáo dục phát triển nhân cách của thế hệ trẻ;
cơ cấu, chức năng, vai trò của gia đình trẻ với sự phát triển nhân cách thanh
niên, thiếu niên; nội dung và phương pháp giáo dục con cái trong gia đình
trẻ; đoàn thanh niên với công tác giáo dục con cái của gia đình trẻ.
Luận án “Giáo dục đạo đức đối với sự hình thành và phát triển nhân
cách sinh viên Việt nam trong giai đoạn hiện nay” của Trần Sỹ Phán [76]. Đề
tài đã nêu lên khái niệm nhân cách, phân biệt sự khác nhau giữa nhân cách
với con người, cá nhân, cá thể. Đề tài còn làm rõ tính quy luật của sự hình
thành nhân cách; những yếu tố tác động đến sự hình thành, phát triển nhân
cách. Ngoài ra, đề tài còn phân tích để làm nổi bật vai trò của giáo dục đạo
đức, vạch ra nét đặc thù của mối liên hệ giữa giáo dục đạo đức với sự hình
thành, phát triển nhân cách sinh viên.

12


“Giáo dục đạo đức cho cán bộ, đảng viên trong thời kỳ đẩy mạnh công

nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước” của Ban Tư tưởng – Văn hoá Trung ương
[3]. Cuốn sách trình bày hệ thống nội dung lí luận cũng như thực tiễn đạo đức
xã hội của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Khái quát cô đọng
những chuẩn mực, truyền thống giá trị đạo đức của dân tộc ta; những nguyên
tắc, phương hướng, giải pháp xây dựng đạo đức mới cho đội ngũ cán bộ,
đảng viên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. Về
chuẩn mực đạo đức của con người Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới
được xác định là:
1. Có tinh thần yêu nước
2. Có ý thức tập thể, đoàn kết, phấn đấu vì lợi ích chung
3. Có lối sống lành mạnh, nếp sống văn minh
4. Lao động chăm chỉ với lương tâm nghề nghiệp; có kỹ thuật, sáng
tạo, năng suất cao vì lợi ích của bản thân, gia đình, tập thể và xã hội
5. Thường xuyên học tập nâng cao hiểu biết, có trình độ chuyên
môn, trình độ thẩm mĩ và thể lực
Ở cuốn sách “Tìm hiểu giá trị văn hoá truyền thống trong quá trình
công nghiệp hoá, hiện đại hoá” của các tác giả Nguyễn Trọng Chuẩn, Phạm
Văn Đức, Hồ Sỹ Quý [14] đã đề cập đến vấn đề giá trị đạo đức truyền thống,
giá trị văn hoá truyền thống cũng như sự thay đổi của những giá trị đó trong
quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Ngoài ra, cuốn sách còn đề cập đến
việc giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống trong quá trình xây dựng con
người Việt Nam toàn diện đáp ứng yêu cầu thời kỳ mới của đất nước.
Luận án “Vai trò của đạo đức đối với sự hình thành nhân cách con
người Việt Nam trong điều kiện đổi mới hiện nay” của Lê Thu Thủy [92]. Đề
tài nghiên cứu những tác động của đạo đức đối với sự hình thành nhân cách
con người Việt Nam hiện nay; khảo sát những tác động của đạo đức đối với
sự hình thành nhân cách con người Việt Nam chủ yếu ở giai đoạn từ 1986

13

đến 2001. Luận án tập trung làm rõ về mặt lý luận ở những khía cạnh như sự
thống nhất, khác biệt và tương tác giữa đạo đức với nhân cách, trong đó làm
nổi bật ý nghĩa tác động của đạo đức với sự hình thành nhân cách; luận giải
những khía cạnh tác động của đạo đức đối với sự hình thành nhân cách con
người Việt Nam theo những đặc trưng của mô hình nhân cách mới đang được
tạo dựng trong giai đoạn hiện nay.
Luận án “Kế thừa các giá trị đạo đức truyền thống trong xây dựng
nhân cách con người Việt Nam hiện nay” của Cao Thu Hằng [47]. Đề tài đã
nêu lên được các quan điểm khác nhau về giá trị đạo đức, giá trị đạo đức
truyền thống, cách tiếp cận của triết học Mác xít về nhân cách… Về cách tiếp
cận của triết học Mác xít về nhân cách, tác giả đã hệ thống hóa những nội
dung cơ bản về nhân cách như: khái niệm nhân cách, cấu trúc nhân cách, một
số khái niệm liên quan đến nhân cách… Vì đây là đề tài tập trung làm rõ các
giá trị đạo đức truyền thống cho nên những nội dung về nhân cách của quan
điểm mác xít chưa được nghiên cứu đầy đủ.
Tóm lại, về vấn đề nhân cách, nhân cách sinh viên, sự hình thành và
phát triển nhân cách đã được rất nhiều tác giả trong và ngoài nước quan tâm
nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau nhằm luận giải một cách đầy đủ
hơn, đa chiều hơn để tiến tới hình thành một nhân cách Việt nam vừa mang
tính truyền thống, vừa có tính hiện đại là nguồn nhân lực chất lượng đáp ứng
yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Những công trình
dẫn ra ở trên đã đề cập đến khái niệm nhân cách, quá trình hình thành và phát
triển cách, cấu trúc nhân cách; nhân cách sinh viên, đặc điểm tâm lý lứa tuổi
trong quá trình hình thành nhân cách sinh viên; một số tiêu chí để xây dựng
nhân cách sinh viên; vai trò của đạo đức trong sự hình thành nhân cách, nhân
cách sinh viên. Cách tiếp cận của các công trình khoa học trên thường đi vào
phân tích nội hàm của những khái niệm nhân cách, cấu trúc nhân cách và quá
trình hình thành, phát triển nhân cách; đặc biệt, những công trình đều khẳng

14


định cấu trúc nhân cách bao gồm tài và đức và đã được làm rõ trong quá
trình hình thành và phát triển nhân cách. Nhìn chung, chưa có công trình nào
nghiên cứu nhân cách dưới góc độ cụ thể, chẳng hạn, nghiên cứu việc xây
dựng nhân cách sinh viên ở tỉnh Bình Định. Cho nên, đây là hướng nghiên cứu
mới của luận án về việc xây dựng nhân cách sinh viên ở các trường đại học trên
địa bàn tỉnh Bình Định. Tuy nhiên, để có cơ sở lý luận khoa học, vững chắc
trong việc thực hiện mục tiêu nghiên cứu của đề tài, luận án kế thừa các khái
niệm nhân cách, nhân cách sinh viên, cấu trúc nhân cách cũng như cách triển
khai cấu trúc nhân cách trong việc xây dựng nhân cách sinh viên ở các trường
đại học trên địa bàn tỉnh Bình Định
1.2. Những công trình nghiên cứu về nhân cách, xây dựng nhân
cách sinh viên các trường đại học và các trường đại học trên địa bàn
tỉnh Bình Định
Thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao của Đảng Cộng sản Việt Nam,
Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh là một tổ chức chính trị
- xã hội luôn chăm lo, giáo dục, rèn luyện đoàn viên thanh niên, sinh viên về
các mặt niềm tin, lý tưởng, đạo đức, lối sống.v.v… thực hiện nhiệm vụ đó,
Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh đã tổ chức Hội thảo
khoa học về “Đổi mới nội dung, phương thức giáo dục lý tưởng cách mạng
cho thanh niên trong thời kỳ hội nhập”[34] và thực hiện các cuộc điều tra về
sinh viên “Điều tra tình hình tư tưởng và nhận thức chính trị của thanh niên
trong giai đoạn hiện nay”[32]; “Tổng quan tình hình sinh viên, công tác Hội
và phong trào sinh viên nhiệm kỳ VII (2003-2008) [33]. Những công trình
nghiên cứu này đã chỉ ra những ưu điểm của thanh niên, sinh viên về tư
tưởng chính trị là luôn luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng đối với công
cuộc xây dựng đất nước; có thái độ tích cực khi tham gia vào các tổ chức của
Đảng, Đoàn; thông qua khảo sát đã cho thấy quan niệm về các giá trị, chuẩn

mực, hình mẫu sinh viên… đã có sự thay đổi theo hướng hiện đại nhưng vẫn

15


giữ được những chuẩn mực mang tính truyền thống như: đoàn kết, thủy
chung, sống có tình.v.v…
“Định hướng giá trị cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay” của
Trung ương Hội sinh viên Việt Nam [106]. Trên cơ sở của những lý luận về
giá trị, công trình đã khái quát về thực trạng các hoạt động của sinh viên Việt
Nam thông qua các mặt: chất lượng giáo dục; phát triển nghề nghiệp; tư
tưởng, nhận thức thái dộ chính trị và lối sống.v.v… trên cơ sở đó, công trình
thực hiện sự khảo sát đối với sinh viên về nhận thức các giá trị của cuộc
sống, đó là: về mục đích sống, thái độ đối với cuộc sống, giá trị của hoạt
động học tập, nghiên cứu khoa học, mức độ hài lòng về ngành nghề đang
chọn, về mối quan hệ giữa con người với con người. Ứng với mỗi nội dung
được khảo sát, công trình đã có những kết luận cơ bản để làm cơ sở cho việc
nêu lên những định hướng giá trị cho sinh viên.
Trong cuốn Kỷ yếu hội thảo “Bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho
thanh niên trong giai đoạn hiện nay” của Đảng ủy khối cơ quan Trung ương
về công tác tư tưởng: “một số kết quả nghiên cứu bước đầu về công tác giáo
dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên sinh viên”. TS. Bùi Đăng Dũng [27]
đã thông qua sự khảo sát thực trạng định hướng giá trị đã chỉ ra những mặt
tích cực cũng như hạn chế của thanh niên, sinh viên Việt Nam hiện nay. Theo
đó, về mặt tích cực, tác giả đã khẳng định: Trong những năm qua, tư tưởng, ý
thức chính trị của thanh niên, sinh viên diễn biến theo chiều hướng tích cực;
Nét mới trong sự phát triển ý thức xã hội của thanh niên, sinh viên là họ ngày
càng quan tâm hơn đến tình hình kinh tế - xã hội ở trong nước và quốc tế;
năng động trong học tập, nghiên cứu; ngày càng tự tin hơn và sẵn sàng tham
gia vào những hoạt động xã hội như “tương thân tương ái” “đền ơn đáp

nghĩa” “ướng nước nhớ nguồn”. Tác giả còn chỉ ra: Định hướng giá trị của
sinh viên về cuộc sống hiện nay là có kiến thức, có bằng cấp, có việc làm,
sống có mục đích…; sinh viên ngày càng quan tâm và thậm chí bức xúc với

16


những vấn nạn của đất nước như: tham ô, lãng phí, hối lộ, chạy chức chạy
quyền, sự suy thoái về đạo đức của cán bộ công chức nhà nước…; Về mặt
tiêu cực, bài viết đã chỉ ra những hạn chế của thanh niên, sinh viên thông qua
đánh giá từng lĩnh vực: nhận thức về tình hình chính trị - xã hội, học tập, đạo
đức lối sống… Với những nội dung trên, bài viết đã cho thấy thực trạng về
đạo đức và nhận thức của thanh niên Việt Nam hiện nay đang có sự thay đổi
theo hướng tích cực. Điều này thể hiện niềm tin, sự lạc quan của người viết
về một thế hệ thanh niên trong thời kỳ mới. Tác giả đánh giá cao về cách
nhìn này ở bài viết nhưng vấn đề quan trọng hơn cả là làm sao để thanh niên
phát huy một cách tích cực, tự giác về bản thân mình, thể hiện được bản thân
mình trong mọi công việc xã hội.
Luận án “Xây dựng nhân cách sinh viên sư phạm phục vụ việc đào tạo
nguồn nhân lực tỉnh Khánh Hoà” của tác giả Lê Thu Hương [52] đã khảo sát
thực trạng nhân cách sinh viên với ba nội dung cơ bản là: hoạt động học tập
của sinh viên; hoạt động chính trị - xã hội của sinh viên và hoạt động về lối
sống của sinh viên. Về nội dung này, tác giả đã thực hiện việc khảo sát điều
tra xã hội học; phỏng vấn sâu đối với sinh viên, chuyên gia nhằm thực hiện
việc đánh giá mức độ đạt được ứng với những nội dung cần khảo sát. Đối với
hoạt động học tập, tác giả đã tập trung vào việc động cơ chọn nghề của sinh
viên, vào ý thức học tập của sinh viên để từ đó xây dựng các bảng câu hỏi;
Đối với hoạt động chính trị – xã hội của sinh viên, tác giả đã tập trung nghiên
cứu khảo sát thông qua hoạt động Đoàn thanh niên, Hội sinh viên và các Câu
lạc bộ của sinh viên; Đối với thực trạng về lối sống của sinh viên, tác giả đã

tập trung làm rõ thông qua nề nếp sinh hoạt, quan hệ của sinh viên trong Kí
túc xá, giao tiếp ứng xử.v.v…
Luận án “Giáo dục lý luận Mác – Lênin với việc hình thành và phát
triển nhân cách ở sinh viên Việt Nam trong điều kiện kinh tế thị trường hiện
nay” của Hoàng Anh [2]. Về phần thực trạng, đề tài đã tập trung khảo sát để

17


làm rõ những nội dung về nhân cách như: Về thế giới quan bao gồm: Lý
tưởng, niểm tin của sinh viên; tri thức nói chung và tri thức lý luận Mác –
Lênin nói riêng; Về đạo đức cá nhân của sinh viên; Về phẩm chất ý chí,
tính kỷ luật, tính phê phán trong hoạt động nhận thức và hành vi trong học
tập của sinh viên; Về sự phát triển thẩm mĩ trong nhân cách ở sinh viên; về
sự phát triển năng lực trong nhân cách ở sinh viên. Với những câu hỏi khảo
sát trên diện rộng về sinh viên Việt Nam, đề tài đã khái quát được thực
trạng nhân cách sinh viên Việt Nam để làm cơ sở nêu lên những giải pháp
cơ bản nhằm phát huy vai trò của việc giáo dục lý luận Mác – Lênin với
việc hình thành nhân cách sinh viên.
Luận án “Kế thừa các giá trị đạo đức truyền thống trong xây dựng nhân
cách con người Việt Nam hiện nay” của Cao Thu Hằng [47]. Về phần thực
trạng đã nêu lên được những thành tựu mà các chủ thể trong xây dựng nhân
cách con người Việt Nam hiện nay đạt được đó là: Đảng và Nhà nước; gia
đình; nhà trường; các tổ chức, thiết chế xã hội khác. Về những thành tựu mà
bản thân mỗi người Việt Nam đạt được trong kế thừa các giá trị đạo đức
truyền thống là: tinh thần yêu nước; lòng tự hào dân tộc; tinh thần đoàn kết;
tinh thần lao động cần cù, tiết kiệm; tinh thần tương thân, tương ái. Cũng với
những nội dung khảo sát đó, đề tài đã chỉ ra những hạn chế trong việc kế thừa
các giá trị đạo đức truyền thống trong xây dựng nhân cách con người Việt
Nam gắn liền với các chủ thể xây dựng.

Luận án “Vai trò của đạo đức đối với sự hình thành nhân cách con
người Việt Nam trong điều kiện đổi mới hiện nay” của Lê Thị Thủy [92].
Thông qua phần thực trạng, đề tài cũng đã chỉ ra những khía cạnh tác động
của đạo đức tới sự hình thành nhân cách con người Việt Nam. Theo đó, đạo
đức được xem là một chuẩn mực giá trị làm cơ sở nền tảng và tiêu chí hình
thành phát triển nhân cách; Đạo đức góp phần tạo dựng nhân cách phát triển

18


hài hoà cho con người Việt Nam; Đạo đức góp phần thúc đẩy sự hình thành
nhân cách con người Việt Nam theo xu hướng nhân văn.
Về “Báo cáo tổng kết nhiệm kỳ 2009-2014” của phòng Công tác sinh
viên trường đại học Quy Nhơn [82] đã nêu lên thực trạng các hoạt động của
sinh viên thông qua những kết quả đạt được và những hạn chế về các mặt:
chính trị tư tưởng, ý thức tổ chức kỷ luật, rèn luyện đạo đức, các hoạt động
tình nguyện, ứng xử với môi trường, thái độ trong học tập, thi cử. Những
đánh giá này về các mặt là sự cấu thành về nhân cách của sinh viên trường
đại học Quy Nhơn.
Về “Báo cáo tổng kết nhiệm kỳ 2009 – 2014” của Đảng uỷ, Ban giám
hiệu trường đại học Quy Nhơn [31] cũng đã đề cập đến những nội dung về
đạo đức, nhân cách sinh viên. Cụ thể, báo cáo đã nêu những số liệu cụ thể về
các mặt như: công tác chính trị, tư tưởng; ý thức pháp luật; phong trào học
tập; nghiên cứu khoa học; công tác phong trào Đoàn – Hội; hoạt động tình
nguyện; thực hiện nội quy, quy chế nhà trường; nếp sống văn minh ở giảng
đường, ký túc xá.
Trong báo cáo tổng kết hằng năm từ 2008 đến 2013 của trường đại học
Quang Trung [102-105] cũng đã có những tổng kết, đánh giá tình hình thực
hiện các mặt trong công tác đào tạo sinh viên như: tình hình giáo dục chính
trị tư tưởng, ý thức tổ chức kỷ luật, công tác sinh viên, công tác đào tạo, công

tác nghiên cứu khoa học, tình hình thực hiện nội quy sinh hoạt ký túc
xá.v.v… với những số liệu cụ thể và có những nhận định có tính khái quát.
Tóm lại, về nghiên cứu thực trạng giáo dục, xây dựng nhân cách sinh
viên ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu. Những công trình được
nêu ra ở trên đã nghiên cứu ở phương diện cả nước, khu vực miền Trung –
Tây nguyên về thực trạng nhân cách con người Việt Nam, nhân cách sinh
viên ở trường đại học, cao đẳng. Cách tiếp cận về thực trạng nhân cách con
người Việt Nam, nhân cách sinh viên về cơ bản là thực hiện sự khảo sát

19


thông qua bảng hỏi, điều tra xã hội học, dẫn ra các số liệu nghiên cứu của các
công trình nghiên cứu trước đó.v.v.. nhằm tập trung làm rõ hai mặt đức và
tài. Tuy nhiên, các đánh giá không khái quát thực trạng theo hai mặt đức và
tài mà thông qua nhiều nội dung liên quan đến đức và tài. Điều này, mặt tích
cực là làm phong phú sự đánh giá nhưng điểm hạn chế là khó hình dung về
nhân cách. Chính vì lý do đó mà đề tài tập trung đánh giá mặt thực trạng
nhân cách sinh viên các trường đại học ở tỉnh Bình Định thông qua hai mặt
đức và tài với những nội dung theo cấu trúc nhân cách sinh viên. Để có cơ sở
đánh giá thực trạng nhân cách sinh viên các trường đại học ở tỉnh Bình Định,
đề tài có sự kế thừa những số liệu đã được công bố ở những đề tài nêu trên,
kế thừa phương thức điều tra xã hội học, xây dựng các bảng hỏi .
1.3. Những công trình nghiên cứu về giải pháp xây dựng nhân cách,
nhân cách sinh viên các trường đại học và các trường đại học trên địa
bàn tỉnh Bình Định

Luận án “Giáo dục đạo đức đối với sự hình thành và phát triển nhân
cách sinh viên Việt nam trong giai đoạn hiện nay” của Trần Sỹ Phán [76]. Về
phần giải pháp nhằm xây dựng nhân cách sinh viên, đề tài đã nêu lên bốn giải

pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức cho sinh
viên trong các trường đại học, cao đẳng để tạo ra những nhân cách phát triển
toàn diện, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Bốn giải pháp đó là: Nâng cao hơn nữa vai trò tự quản, tự giáo dục, tự rèn
luyện của sinh viên; Đổi mới nội dung, thiết kế lại chương trình, cải tiến
phương pháp giảng dạy môn đạo đức học trong trường đại học và cao đẳng;
tăng cường hơn nữa công tác giáo dục pháp luật trong các trường đại học và
cao đẳng; coi trọng hơn nữa việc giáo dục thẩm mĩ cho sinh viên. Với bốn
giải pháp nêu trên, tác giả đã khẳng định tầm quan trọng của việc tự quản, tự
giáo dục của sinh viên và xem đó vừa là mục tiêu vừa là khâu then chốt để
hướng tới xây dựng nhân cách cho sinh viên các trường cao đẳng, đại học.

20


“Về giáo dục đạo đức cách mạng trong cán bộ đảng viên hiện nay :
Thực trạng và giải pháp” Đào Duy Quát (Chủ biên), Vũ Khiêu, Tô Hoài Nxb Chính trị Quốc gia [82]. Cuốn sách trình bày một số vấn đề lí luận
chung về đạo đức, lối sống. Thực trạng về đạo đức, lối sống và công tác giáo
dục đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên. Những phương hướng, giải
pháp và những kiến nghị về đổi mới công tác giáo dục đạo đức, lối sống
trong cán bộ, đảng viên thời gian tới.
“Giáo dục đạo đức cho cán bộ, đảng viên trong thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước” của Ban tư tưởng - Văn hóa Trung ương
[3]. Trên cơ sở của phương hướng, cuốn sách đã nêu lên một số giải pháp chủ
yếu đối với việc giáo dục đạo đức cho cán bộ, đảng viên. Đó là: Thường
xuyên giáo dục đạo đức mới là nhiệm vụ của tổ chức đảng, của các đoàn thể
và bản thân mỗi cán bộ, đagr viên; Nêu gương người tốt, việc tốt, đề cao tính
gương mẫu của cán bộ chủ chốt các cấp, để giáo dục, xây dựng đạo đức mới;
Tạo dư luận phê phán mạnh mẽ chủ nghĩa cá nhân, đề cao giá trị đạo đức
mới; Kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn và xử lý kịp thời mọi biểu hiện xuống

cấp, suy thoái về đạo đức, lối sống, bị quần chúng lên án.
Luận án “Vai trò của đạo đức đối với sự hình thành nhân cách con
người Việt Nam trong điều kiện đổi mới hiện nay” của Lê Thị Thủy [82].
Luận án cũng đã đề xuất một số giải pháp nâng cao vai trò của đạo đức nhằm
hình thành và phát triển nhân cách con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu của
sự nghiệp đổi mới đất nước. Theo tác giả, để nâng cao vai trò của đạo đức
trong việc hình thành nhân cách cần tập trung vào một số giải pháp chủ yếu
sau: Giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, tiếp tục phát triển kinh tế thị
trường, giải quyết hài hoà mối hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội; Hoàn
thiện hệ thống pháp luật và nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật; Chú trọng
vấn đề giải quyết việc làm cho người lao động, đặc biệt là cho đối tượng
thanh niên; Tăng cường giáo dục, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng

21


theo yêu cầu phát triển con người của sự nghiệp đổi mới; Xây dựng môi
trường văn hoá, tạo điều kiện phát triển nhân cách theo xu hướng nhân văn.
Luận án “Kế thừa các giá trị đạo đức truyền thống trong xây dựng
nhân cách con người Việt Nam hiện nay” của Cao Thu Hằng [47]. Trên cơ sở
của việc khái quát và đánh giá thực trạng, đề tài đã nêu lên một số giải pháp
kế thừa các giá trị đạo đức truyền thống trong việc xây dựng nhân cách con
người Việt Nam hiện nay đó là: Đẩy mạnh công tác giáo dục các giá trị đạo
đức truyền thống; Phát huy vai trò của pháp luật trong việc kế thừa các giá trị
đạo đức truyền thống; Nâng cao tính tích cực của nhân dân trong việc kế thừa
các giá trị đạo đức truyền thống. Với việc nêu lên ba giải pháp chủ yếu nói
trên, tác giả đã khẳng định: việc đẩy mạnh công tác giáo dục các giá trị đạo
đức truyền thống, phát huy vai trò của pháp luật chỉ là biện pháp bên ngoài
còn phát huy tính tích cực của nhân dân trong việc kế thừa các giá trị đạo đức
truyền thống là biện pháp bên trong. Việc kết hợp một cách đồng bộ các biện

pháp nêu trên sẽ làm cho quá trình kế thừa các giá trị đạo đức truyền thống
được hiệu quả hơn.
Luận án “Xây dựng nhân cách sinh viên sư phạm phục vụ việc đào tạo
nguồn nhân lực tỉnh Khánh Hoà” của tác giả Lê Thu Hương [52]. Về các giải
pháp xây dựng nhân cách sinh viên sư phạm tỉnh Khánh Hòa tác giả đã nêu
lên 3 giải pháp lớn đó là: Thứ nhất, Xây dựng môi trường văn hoá mô phạm
ở các trường Sư phạm tỉnh Khánh Hoà. Trong giải pháp này, tác giả tập trung
vào một số nội dung sau: xây dựng lối sống văn minh, lành mạnh ở Kí túc xá;
xây dựng nhà trường văn hoá mô phạm, sinh viên thanh lịch, nhà giáo mẫu
mực; Thứ hai, Củng cố niềm tin, lí tưởng, đạo đức nghề nghiệp sư phạm cho
sinh viên. Để thực hiện được nội dung này, tác giả yêu cầu cần phải: chú
trọng xây dựng tình yêu nghề, tình yêu trẻ cho sinh viên; đẩy mạnh công tác
tuyên truyền giáo dục chính trị tư tưởng nhằm xây dựng và củng cố niềm tin,
lý tưởng nghề nghiệp cho sinh viên sư phạm; tăng cường giáo dục đạo đức,

22