NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHO VAY ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM BIDV TỪ SƠN

B GIÁO D C ÀO T O
TR

NG

I H C TH NG LONG
---O0O---

KHịA LU N T T NGHI P
TÀI:

NỂNG CAO CH T L

NG CHO VAY

IV I

KHÁCH HÀNG DOANH NGHI P V A VÀ NH
CHI NHÁNH NGÂN HÀNG

UT

VI T NAM ậ BIDV T

T I

VÀ PHÁT TRI N
S N

SINH VIÊN TH C HI N

: DIÊM TH LINH TRANG

MÃ SINH VIÊN

: A16542

CHUYÊN NGÀNH

: TÀI CHÍNH ậ NGÂN HÀNG

HÀ N I - 2014


B GIÁO D C ÀO T O
TR

NG

I H C TH NG LONG
---O0O---

KHịA LU N T T NGHI P
TÀI:

NỂNG CAO CH T L

NG CHO VAY

IV I

KHÁCH HÀNG DOANH NGHI P V A VÀ NH
UT

CHI NHÁNH NGÂN HÀNG

VI T NAM ậ BIDV T

Giáo viên h

ng d n

T I

VÀ PHÁT TRI N
S N

:

Ngô Khánh Huy n

Sinh viên th c hi n

:

Diêm Th Linh Trang

Mã sinh viên

:

A16542

Chuyên ngành

:

Tài chính ậ Ngân Hàng

HÀ N I - 2014

Thang Long University Library


L IC M

N

hoàn thành khóa lu n này, em xin t lòng bi t n sâu s c đ n Th c S Ngô
Khánh Huy n, đư t n tình h ng d n trong su t quá trình vi t khóa lu n t t nghi p.
Em chân thành c m n quý Th y, Cô trong khoa Kinh t , Tr ng
i h c
Th ng Long đư t n tình truy n đ t ki n th c trong 4 n m h c t p. V i v n ki n th c
đ c ti p thu trong quá trình h c không ch là n n t ng cho quá trình nghiên c u khóa
lu n mà còn là hành trang qúy báu đ em b c vào đ i m t cách v ng ch c và t tin.
Em chân thành c m n Ban giám đ c chi nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n
Vi t Nam – BIDV T S n đư cho em s li u đ hoàn thành khóa lu n và t o đi u ki n
thu n l i đ em th c t p t i chi nhánh.
Cu i cùng em kính chúc quý Th y, Cô d i dào s c kh e và thành công trong s
nghi p cao quý. ng kính chúc các toàn th cán b công nhân viên t i chi nhánh ngân
hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV T S n luôn d i dào s c kh e, đ t đ

nhi u thành công t t đ p trong công vi c.
Em xin chân thành c m n!
Sinh viên th c hi n
Diêm Th Linh Trang

c


L I CAM OAN
Em xin cam đoan Khóa lu n t t nghi p này là do t b n thân th c hi n có s h
tr t giáo viên h ng d n và không sao chép các công trình nghiên c u c a ng i
khác. Các d li u thông tin th c p s d ng trong Khóa lu n là có ngu n g c và đ
trích d n rõ ràng.
Em xin ch u hoàn toàn trách nhi m v l i cam đoan này!

Sinh viên th c hi n
Diêm Th Linh Trang

Thang Long University Library

c


M CL C
L IM
U
CH
NG 1. Lụ LU N CHUNG V CH T L
NG CHO VAY
I V I

KHÁCH HÀNG DOANH NGHI P V A VÀ NH
T I NGÂN HÀNG
TH
NG M I ..............................................................................................................1
1.1 Doanh nghi p v a vƠ nh trong n n kinh t .....................................................1
1.1.1 Doanh nghi p v a và nh ..............................................................................1
1.1.2 Vai trò và đ c đi m c a ếoanh nghi p v a và nh .......................................3
1.1.2.1 Vai trò ếoanh nghi p v a và nh ............................................................ 3
1.1.2.2 M t s đ c đi m c a ếoanh nghi p v a và nh ......................................5
1.2 Ho t đ ng cho vay c a ngơn hƠng th ng m i đ i v i doanh nghi p v a vƠ
nh ............................................................................................................................... 5
1.2.1 Khái ni m cho vay........................................................................................... 5
1.2.2 Các hình th c cho vay c a ngân hàng đ i v i ếoanh nghi p v a và nh ...5
1.2.2.1 M c đích cho vay ......................................................................................6
1.2.2.2 Th i h n cho vay ......................................................................................6
1.2.2.3 M c đ tín nhi m đ i v i khách hàng ....................................................7
1.2.2.4 Ph ng pháp cho vay ...............................................................................7
1.2.3 Các nhân t c b n trong ho t đ ng cho vay c a ngân hàng ......................8
1.2.3.1 Ngu n v n cho vay ...................................................................................8
1.2.3.2 Th i h n cho vay ......................................................................................9
1.2.3.3 Lãi su t cho vay ........................................................................................9
1.2.3.4 H n m c cho vay ......................................................................................9
1.2.4
c đi m ho t đ ng cho vay c a ngân hàng th ng m i đ i v i ếoanh
nghi p v a và nh ....................................................................................................9
1.2.5 Vai trò ho t đ ng cho vay c a ngân hàng đ i v i ếoanh nghi p v a và
nh .......................................................................................................................... 11
1.2.5.1 i v i ngân hàng ..................................................................................12
1.2.5.2 i v i khách hàng ................................................................................12
1.2.5.3 i v i n n kinh t .................................................................................12

1.3 Ch t l ng cho vay c a ngơn hƠng đ i v i doanh nghi p v a vƠ nh .........13
1.3.1 Quan ni m ch t l ng cho vay ....................................................................13
1.3.2 S c n thi t ph i nâng cao ch t l ng cho vay ..........................................14
1.3.2.1 Nâng cao ch t l ng cho vay là c n thi t đ phát tri n kinh t ...........14
1.3.2.2 Nâng cao ch t l ng cho vay quy t đ nh s t n t i và phát tri n c a
các ngân hàng th ng m i ................................................................................14
1.3.3 Các ch tiêu ph n ánh ch t l ng cho vay c a ngân hàng đ i v i ếoanh
nghi p v a và nh ..................................................................................................14
1.3.3.1 Ch tiêu đ nh tính....................................................................................14
1.3.3.2 Ch tiêu đ nh l ng ................................................................................16
1.3.4 Các nhân t nh h ng đ n ch t l ng cho vay c a ngân hàng ..............19
1.3.4.1 Nhân t v phía ngân hàng ....................................................................19
1.3.4.2 Nhân t thu c v khách hàng ................................................................ 21
1.3.4.3 Các nhân t thu c v môi tr ng v mô và đ i th c nh tranh ...........22
CH
NG 2: TH C TR NG CH T L
NG CHO VAY
I V I DOANH
NGHI P V A VÀ NH T I CHI NHÁNH NGÂN HÀNG
U T VÀ PHÁT
TRI N VI T NAM ậ BIDV T S N .....................................................................26


2.1 Khái quát chung v chi nhánh ngân hàng đ u t vƠ phát tri n Vi t Nam ậ
BIDV T S n ...........................................................................................................26
2.1.1 L ch s hình thành và phát tri n c a chi nhánh ngân hàng đ u t và phát
tri n Vi t Nam – BIDV T S n ...........................................................................26
2.1.2 T ng quan v chi nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam –
BIDV T S n ........................................................................................................27
2.1.2.1 Gi i thi u chi nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam –

BIDV T S n .....................................................................................................27
2.1.2.2 Ch c n ng nhi m v c a các phòng ban ..............................................28
2.1.3 Tình hình ho t đ ng cho vay c a chi nhánh ngân hàng đ u t và phát
tri n Vi t Nam – BIDV T S n ...........................................................................29
2.1.4 K t qu tài chính ........................................................................................... 32
2.1.5 ánh giá chung v ho t đ ng kinh ếoanh ..................................................33
2.1.5.1 Nh ng m t làm đ c trong th i gian g n đây......................................34
2.1.5.2 Nh ng m t còn h n ch .........................................................................34
2.2 Th c tr ng ch t l ng cho vay đ i v i khách hƠng doanh nghi p v a vƠ
nh t i chi nhánh ngơn hƠng đ u t vƠ phát tri n Vi t Nam ậ BIDV T S n .35
2.2.1 Phân tích đ nh tính .......................................................................................35
2.2.2 Phân tích các ch tiêu đ nh l ng ................................................................ 36
2.2.2.1 Ch tiêu ếoanh s cho vay và t tr ng các kho n vay c a ếoanh nghi p
v a và nh ...........................................................................................................37
2.2.2.2 Ch tiêu thu n ........................................................................................40
2.2.2.3 Ch tiêu ế n ......................................................................................... 41
2.2.2.4 Ch tiêu n quá h n ................................................................................42
2.2.2.5 Ch tiêu n x u .......................................................................................43
2.2.2.6 Ch tiêu vòng quay v n tín ế ng ............................................................ 44
2.2.2.7 Ch tiêu l i nhu n ..................................................................................45
2.2.2.8 Ch tiêu hi u su t s ế ng v n .............................................................. 46
2.2.2.9 Ch tiêu h s r i ro tín ế ng .................................................................47
2.3 ánh giá ch t l ng cho vay đ i v i doanh nghi p v a vƠ nh ....................47
2.3.1 K t qu đ t đ c ........................................................................................... 47
2.3.1.1 i v i ếoanh nghi p v a và nh .......................................................... 47
2.3.1.2
i v i chi nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV
T S n .................................................................................................................48
2.3.2 H n ch và nguyên nhân..............................................................................49
2.3.2.1 H n ch ...................................................................................................49

2.3.2.2 Nguyên nhân .......................................................................................... 49
CH
NG 3: GI I PHÁP NỂNG CAO CH T L
NG CHO VAY
I V I
DOANH NGHI P V A VÀ NH T I CHI NHÁNH NGÂN HÀNG
U T
VÀ PHÁT TRI N VI T NAM ậ BIDV T S N ..................................................52
3.1 nh h ng nơng cao ch t l ng cho vay đ i v i doanh nghi p v a vƠ nh
....................................................................................................................................52
3.1.1 Ph ng h ng phát tri n chung c a chi nhánh ngân hàng đ u t và phát
tri n Vi t Nam – BIDV T S n ...........................................................................52
3.1.2 Các ch tiêu k ho ch n m 2014 c a chi nhánh ngân hàng đ u t và phát
tri n Vi t Nam – BIDV T S n ...........................................................................53
3.2 Gi i pháp nơng cao ch t l ng cho vay đ i v i doanh nghi p v a vƠ nh t i
chi nhánh ngơn hƠng đ u t vƠ phát tri n Vi t Nam ậ BIDV T S n ..............54

Thang Long University Library


3.2.1 a ế ng hoá ho t đ ng cho vay đ i v i ếoanh nghi p v a và nh ...........54
3.2.1.1 a ế ng hoá v lo i hình cho vay đ i v i ếoanh nghi p v a và nh ..54
3.2.1.2 a ế ng hoá hình th c cho vay đ i v i ếoanh nghi p v a và nh .....54
3.2.1.3 a ế ng hoá ph ng th c cho vay........................................................55
3.2.2 Xây ế ng chi n l c MarkỀting ..................................................................55
3.2.3 T ng c ng ho t đ ng t v n đ i v i ếoanh nghi p v a và nh ..............56
3.2.4 Nâng cao ch t l ng th m đ nh cho vay đ i v i ếoanh nghi p v a và nh
................................................................................................................................ 56
3.2.4.1 V thu th p thông tin ..............................................................................57
3.2.4.2 V phân tích và đánh giá khách hàng ...................................................57

3.2.5 Hoàn thi n c ch đ m b o ti n vay đ i v i ếoanh nghi p v a và nh t i
chi nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV T S n .............58
3.2.6 T ch c đào t o và đào t o l i cán b tín ế ng c a chi nhánh ngân hàng
đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV T S n ..................................................59
3.3 Ki n ngh nh m nơng cao ch t l ng cho vay đ i v i doanh nghi p v a vƠ
nh t i chi nhánh ngơn hƠng đ u t vƠ phát tri n Vi t Nam ậ BIDV T S n .61
3.3.1 Ki n ngh v i Chính ph và các b ban ngành liên quan .......................... 61
3.3.2 Ki n ngh đ i v i Ngân hàng Nhà n c......................................................62
3.3.3 Ki n ngh v i chi nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV
T S n ....................................................................................................................62
K T LU N ..................................................................................................................64


DANH M C VI T T T
Ký hi u vi t t t
DNVVN

Tên đ y đ
Doanh nghi p v a và nh

NHTM

Ngân hàng th

PGD

Phòng giao d ch

SXKD

S n xu t kinh doanh

ng m i

Thang Long University Library


DANH M C CÁC B NG BI U, HỊNH V ,

TH , CỌNG TH C

B ng 1.1 Tiêu chí xác đ nh DNVVN t i Vi t Nam ................................................ 2
B ng 1.2 ánh giá vai trò c a DNVVN Vi t Nam ............................................. 4
S đ 2.1 C c u t ch c chi nhánh ngơn hƠng đ u t vƠ phát tri n Vi t Nam ậ
BIDV T S n .......................................................................................................... 28
B ng 2.1 T nh h nh ho t đ ng cho vay t n m 2001-2013 ................................. 29
B ng 2.2 Di n bi n d n theo thƠnh ph n kinh t ............................................. 31
B ng 2.3 N x u c a chi nhánh giai đo n 2001-2013 .......................................... 31
B ng 2.4 K t qu tƠi chính c a chi nhánh ngơn hƠng đ u t vƠ phát tri n Vi t
Nam ậ BIDV T S n giai đo n 2011-2013 .......................................................... 32
B ng 2.5 Doanh s cho vay doanh nghi p v a vƠ nh phơn theo th i h n ....... 37
B ng 2.6 Doanh s cho vay phơn theo lo i h nh doanh nghi p .......................... 38
B ng 2.7 Doanh s thu n phơn theo th i gian .................................................... 40
B ng 2.8 T nh h nh d n doanh nghi p v a vƠ nh phơn theo th i h n ........ 41
B ng 2.9 T l n quá h n c a doanh nghi p v a vƠ nh giai đo n 2011-2013 43
B ng 2.10 T l n x u c a doanh nghi p v a vƠ nh giai đo n 2011-2013 ..... 44
B ng 2.11 Vòng quay v n tín d ng đ i v i doanh nghi p v a vƠ nh ............. 45
B ng 2.12 Thu chi giai đo n 2011-2013 ................................................................ 45
B ng 2.13 Hi u su t s d ng v n giai đo n 2011-2013 ....................................... 46
B ng 2.14 H s r i ro tín d ng giai đo n 2011-2013 ......................................... 47

L IM
U
1. Lý do ch n đ tài
Trong nh ng n m tr l i đây, các doanh nghi p v a và nh (DNVVN) đư
không ng ng phát tri n c v s l ng và ch t l ng ho t đ ng kinh doanh và ngày
càng kh ng đ nh nh ng đóng góp quan tr ng c a mình vào s phát tri n kinh t đ t
n c. V i nhi u đ i m i trong các chính sách, Chính ph đư t o nhi u đi u ki n thu n
l i đ các doanh nghi p v a và nh phát tri n. Trong quá trình t n t i và phát tri n c a
mình, nhu c u v n đ m r ng và nâng cao hi u qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh
(SXKD) c a các DNVVN là r t l n. Chính vì v y, đ i v i các ngân hàng, DNVVN
đ c đánh giá là đ i t ng ti m n ng l n, t o đi u ki n cho ngân hàng có th t ng l i
nhu n, m r ng th tr ng. Tuy nhiên, m t th c t là các doanh nghi p v a và nh
đang g p nhi u khó kh n trong vi c ti p c n v i ngu n v n vay c a ngân hàng c ng
nh vi c s d ng có hi u qu ngu n v n vay đó. Ngoài ra, b n thân các ngân hàng
c ng còn nhi u h n ch trong công tác cho vay đ i v i các DNVVN.
Nh n th y đ c t m quan tr ng và ti m n ng l n t đ i t ng khách hàng là
các DNVVN, trong nh ng n m g n đây chi nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t
Nam – BIDV T S n đư chú tr ng h n đ n vi c m r ng và nâng cao ch t l ng cho
vay đ n b ph n khách hàng này. Tuy nhiên, dù đư có đ c nh ng k t qu nh t đ nh
nh ng ch t l ng cho vay đ i v i các DNVVN t i chi nhánh ngân hàng đ u t và phát
tri n Vi t Nam – BIDV T S n v n còn nh ng m t h n ch . Xu t phát t th c t t i
chi nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV T S n trong th i gian
h c t p, nghiên c u, em th y r ng v n đ cho vay đ i v i DNVVN t i chi nhánh
còn nhi u v n đ c n xem xét nh doanh s cho vay còn h n ch , các ch tiêu tín
d ng nh ch tiêu thu n , ch tiêu d n ,… ch a th c s t t. H n n a, trong th i k
này kinh t huy n T S n đang b t đ u có làn sóng phát tri n v t b c, các
DNVVN đ c thành l p nhi u kèm theo vô s d án kinh doanh, chính vì th chi
nhánh c n nâng cao ch t l ng cho vay đ i v i DNVVN đ nâng cao hi u su t kinh

doanh, t đó mang l i l i nhu n cao nh t cho chi nhánh.
Xu t phát t th c ti n đó em đư ch n đ tài: “Nâng cao ch t l ng cho vay đ i
v i khách hàng ếoanh nghi p v a và nh t i chi nhánh ngân hàng đ u t và phát
tri n Vi t Nam – BIDV T S n” làm đ tài khóa lu n t t nghi p.

Thang Long University Library


2. M c đích nghiên c u
tài t p trung nghiên c u, làm rõ ba m c tiêu chính sau:
-

-

Làm rõ c s lý lu n v ch t l ng cho vay đ i v i DNVVN t i chi nhánh
ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV T S n.
Phân tích làm rõ th c tr ng ch t l ng cho vay đ i v i DNVVN t i chi
nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV T S n, t đó th y
đ c nh ng h n ch và nguyên nhân c a các h n ch đó.

-

T nh ng h n ch và nguyên nhân c a các h n ch đó, khóa lu n đ a ra m t
s gi i pháp nh m nâng cao ch t l ng cho vay đ i v i khách hàng
DNVVN t i chi nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV T
S n.

3.

it

ng, ph m vi, ph ng pháp nghiên c u
i t ng nghiên c u: Ch t l ng cho vay đ i v i DNVVN t i chi nhánh

ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV T S n.
Ph m vi nghiên c u: Ch t l ng cho vay đ i v i DNVVN t i chi nhánh ngân
hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV T S n trong 3 n m t n m 2011 đ n
n m 2013.
Ph ng pháp nghiên c u: Nghiên c u tài li u t i ngân hàng và đi u tra th c
ti n, các ph

ng pháp th ng kê, phân tích, t ng h p, h i ý ki n chuyên gia …

4. K t c u khóa lu n
Ngoài l i m đ u và k t lu n, danh m c các t vi t t t, danh m c b ng bi u đ
th , k t c u khóa lu n g m ba ch ng nh sau:
Ch ng 1: Lý lu n chung v ch t l ng cho vay đ i v i doanh nghi p v a và
nh t i Ngân hàng th ng m i.
Ch ng 2: Th c tr ng ch t l

ng cho vay đ i v i doanh nghi p v a và nh t i

chi nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV T S n.
Ch ng 3: Gi i pháp nâng cao ch t l ng cho vay đ i v i DNVVN t i chi
nhánh ngân hàng đ u t và phát tri n Vi t Nam – BIDV T S n.
Trong quá trình nghiên c u s không tránh kh i nh ng sai sót. Em r t mong
đ

c s góp ý c a quý th y (cô) đ đ tài lu n v n t t nghi p đ c hoàn thi n t t h n.
Cu i cùng, em xin g i l i c m n t i Th c s Ngô Khánh Huy n đư t n tình

giúp đ em hoàn thành khóa lu n này.
Em xin chân thành c m n!


CH
NG 1. Lụ LU N CHUNG V CH T L
NG CHO VAY
IV I
KHÁCH HÀNG DOANH NGHI P V A VÀ NH T I NGÂN HÀNG
TH

NG M I

1.1 Doanh nghi p v a vƠ nh trong n n kinh t
1.1.1 Doanh nghi p v a và nh
Trong n n kinh t th tr ng, doanh nghi p đ c hi u là m t t ch c kinh t có
t cách pháp nhân đ c t ch c ra đ ho t đ ng kinh doanh trong m t l nh v c nh t
đ nh v i m c đích công ích ho c thu l i nhu n. Thông th
đ đ c công nh n là m t doanh nghi p:
- Có t cách pháp nhân đ y đ .
-

ng c n có 3 đi u ki n sau

Có v n pháp đ nh đ kinh doanh.
Có tên g i và ho t đ ng v i danh ngh a riêng, ch u trách nhi m đ c l p v
m i ho t đ ng kinh doanh c a mình.

Các lo i hình doanh nghi p trong n n kinh t th tr ng r t đa d ng và phong

phú, có th phân lo i các doanh nghi p theo các tiêu chí sau:
Th nh t: D a vào quan h s h u v v n và tài s n, các doanh nghi p đ c
chia thành doanh nghi p Nhà n c, doanh nghi p t nhân, doanh nghi p s h u h n
h p. C th :
-

-

-

Doanh nghi p Nhà n c là doanh nghi p do Nhà n
và qu n lý nó v i t cách là ch s h u.

c thành l p, đ u t v n

Doanh nghi p t nhân là nh ng doanh nghi p do cá nhân đ u t v n và t
ch u trách nhi m b ng toàn b tài s n c a mình v m i ho t đ ng c a doanh
nghi p.
Doanh nghi p s h u h n h p là các doanh nghi p có s đan xen c a các
hình th c s h u khác nhau trong cùng m t doanh nghi p.

Cách phân lo i này ch rõ quan h s h u v v n và tài s n trong các doanh
nghi p thu c các thành ph n kinh t khác nhau.
ng th i là m t trong các c n c đ
Nhà n c có nh ng chính sách kinh t và đ nh h ng phát tri n phù h p đ i v i t ng
lo i doanh nghi p.
Th hai: D a vào m c đích kinh doanh, các doanh nghi p đ c chia thành
doanh nghi p ho t đ ng kinh doanh và doanh nghi p ho t đ ng công ích. C th :
-

-

Doanh nghi p ho t đ ng kinh doanh là t ch c kinh t do Nhà n c thành
l p ho c th a nh n, ho t đ ng kinh doanh theo c ch th tr ng. M c tiêu
s m t là thu đ c l i nhu n t i đa.
Doanh nghi p ho t đ ng công ích (th ng là doanh nghi p Nhà n c) là t
ch c kinh t th c hi n các ho t đ ng v s n xu t, l u thông hay cung c p
các d ch v công c ng, tr c ti p th c hi n các chính sách xã h i c a Nhà

1
Thang Long University
Library


n

c ho c th c hi n nhi m v an ninh qu c phòng. M c tiêu chính c a các

doanh nghi p này là hi u qu kinh t và xã h i.
Phân lo i doanh nghi p theo tiêu th c này là c s đ ch n tiêu th c đánh giá
l i ích xư h i c a doanh nghi p cho h p lý và là m t trong nh ng c n c quan tr ng đ
xác đ nh chính sách tài tr c a Nhà n c.
Th ba: D a vào l nh v c kinh doanh, các doanh nghi p có th chia làm hai
lo i là doanh nghi p tài chính và doanh nghi p phi tài chính. C th :
-

Doanh nghi p tài chính là các t ch c tài chính trung gian nh các ngân
hàng th ng m i (NHTM), công ty tài chính, công ty b o hi m,... Nh ng
doanh nghi p này có kh n ng cung ng cho n n kinh t các lo i d ch v v
tài chính, ti n t , tín d ng, b o hi m,...

-

Doanh nghi p phi tài chính là các doanh nghi p l y vi c SXKD làm ho t
đ ng chính.

Phân lo i theo tiêu th c này ch ra ch c n ng c a t ng lo i doanh nghi p, qua
tiêu th c phân lo i này Nhà n c có thêm c n c đ ho ch đ nh các chính sách qu n lý
phù h p v i m i lo i hình doanh nghi p trong t ng ngành ngh .
Th t : D a vào quy mô kinh doanh ng i ta chia doanh nghi p thành các lo i
doanh nghi p l n, doanh nghi p v a và doanh nghi p nh .
C n c Ch ng 1, i u 3 Ngh đ nh s 56/2009/N -CP ngày 30/6/2009 c a
Chính ph v vi c h tr phát tri n DNVVN đư đ nh ngh a: Doanh nghi p v a và
nh là c s kinh doanh đư đ ng ký kinh doanh theo quy đ nh pháp lu t, đ c chia
thành ba c p: siêu nh , nh , v a theo quy mô t ng ngu n v n ho c s lao đ ng bình
quân n m, c th nh sau:
B ng 1.1 Tiêu chí xác đ nh DNVVN t i Vi t Nam
Quy mô

Doanh
nghi p siêu
nh

Khu v c

S lao đ ng

I. Nông,
lâm nghi p
và th y s n

II. Công
nghi p và
xây d ng
III. Th ng
m i và d ch
v

Doanh nghi p nh
T ng
ngu n v n

10 ng i tr
xu ng

20 t đ ng
tr xu ng

10 ng i tr
xu ng

20 t đ ng
tr xu ng

10 ng i tr
xu ng

10 t đ ng
tr xu ng

Doanh nghi p v a

T ng
S lao đ ng
ngu n v n
T trên 20
T trên 200
t đ ng đ n ng i đ n
100 t đ ng 300 ng i
T trên 20
T trên 200
t đ ng đ n ng i đ n
100 t đ ng 300 ng i
T trên 10
T trên 50
t đ ng đ n ng i đ n
50 t đ ng
100 ng i
Ngh đ nh s 56/2009/N -CP)

S lao đ ng
T trên 10
ng i đ n
200 ng i
T trên 10
ng i đ n
200 ng i
T trên 10
ng i đ n
50 ng i
(Ngu n:
2

1.1.2 Vai trò và đ c đi m c a ếoanh nghi p v a và nh
1.1.2.1 Vai trò ếoanh nghi p v a và nh
Xét v m t l ch s , s ra đ i và phát tri n c a các n c t b n có n n đ i công
nghi p phát tri n g n v i nh ng công ty, t p đoàn kinh t l n nh ngày nay thì s kh i
đ u c a h c ng là nh ng xí nghi p, công tr ng th công s n xu t nh . Trong quá
trình phát tri n, s tích t và t p trung v n cùng v i quá trình c nh tranh gay g t gi a
nh ng xí nghi p trong n c và ngoài n c đư t o ra nh ng t p đoàn kinh t l n nh
ngày nay. Tuy v y, ngay c
các n c t b n phát tri n, các DNVVN v n gi m t v
trí quan tr ng và ngày càng đ c kh ng đ nh, b i vì nhi u l nh v c kinh t ch có th
SXKD có hi u qu b i các DNVVN. Tr i qua nhi u th i k kinh t , đ c bi t là sau
nh ng th i k suy thoái kinh t , ng

i ta lu n ra r ng khu v c DNVVN là nhân t c c

k quan tr ng thúc đ y và m r ng c nh tranh, b o đ m và n đ nh kinh t , phòng
ch ng nguy c kh ng ho ng. Th t v y, khu v c DNVVN là x ng s ng trong n n
kinh t c a nhi u qu c gia hi n t i và c t ng lai. c bi t khi cu c Cách m ng khoa
h c và công ngh ngày càng phát tri n đư t o đi u ki n cho các DNVVN nhi u c h i
t p trung k thu t, có kh n ng s n xu t các s n ph m không thua kém các doanh
nghi p l n. M t khác, xét trên ph m vi toàn c u hi n nay v tính ch t c nh tranh gi a
các doanh nghi p đang chuy n t c nh tranh giá c sang c nh tranh v ch t l ng và
công ngh . Trong đi u ki n này, l i th c a các doanh nghi p có quy mô l n s b
gi m sút. S phát tri n c a chuyên môn hoá và h p tác hoá đư không cho phép m t
doanh nghi p t khép kín chu trình SXKD m t cách có hi u qu . Mà v i mô hình s n
xu t ki u v tinh, trong đó các DNVVN là v tinh c a các doanh nghi p l n t ra r t
thích h p.
Nh v y, m t n n kinh t hi n đ i thì DNVVN ngày càng không th tan bi n

trong các t p đoàn kinh t l n mà kh n ng h p tác đ m r ng l i ngày càng t ng.
i v i Vi t Nam, m t n c đang phát tri n, ti n t i n n kinh t th tr ng thì
DNVVN càng có ý ngh a quan tr ng. i u đó đ c th hi n c th trên các m t sau:
- DNVVN chi m t tr ng cao v s l ng, thu hút nhi u lao đ ng và đóng
góp ph n l n thu nh p qu c dân cho đ t n

c. Theo T p chí con s và s

ki n, s 475 c a T ng c c th ng kê Vi t Nam, phát hành tháng 5/2013 thì
Vi t Nam có h n 95% các doanh nghi p là DNVVN, t o công n vi c làm
cho h n 90% lao đ ng xã h i. Nh v y, phát tri n DNVVN là ch tr ng
đúng đ n c a ng, nó đ c g n li n v i đ ng l i phát tri n kinh t nhi u

-

thành ph n c a
ng theo đ nh h ng kinh t th tr ng nh m gi i quy t
vi c làm, t ng thu nh p, góp ph n vào n đ nh tình hình kinh t xã h i.
Các DNVVN đóng vai trò quan tr ng trong l u thông hàng hoá và cung c p
d ch v , có vai trò b sung cho các doanh nghi p l n, là xí nghi p gia công

3
Thang Long University
Library


v tinh cho các doanh nghi p l n cùng h th ng và là m ng l

i tiêu th

hàng hoá cho các doanh nghi p l n. C ng theo T p chí con s và s ki n,
s 475 c a T ng c c th ng kê Vi t Nam, phát hành tháng 5/2013 thì các
DNVVN chi m kho ng 29% t ng s n l ng công nghi p hàng n m, 83%
doanh s bán l trong th ng nghi p, 71% kh i l ng v n chuy n hành
-

khách và hàng hoá.
Các DNVVN đáp ng tích c c, k p th i nhu c u tiêu dùng ngày càng phong
phú và đa d ng mà các doanh nghi p l n không th làm đ c, ch bi n hàng
hoá xu t kh u và t ng kim ng ch xu t kh u. H th ng siêu th c ng không
th thay th đ c các c a hàng bán l , nh ng nhà máy quy mô l n không
s n xu t đ

c nh ng s n ph m đ n chi c, mang tính th công. B ng s đa

d ng ngành ngh , các DNVVN s có nhi u thu n l i trong s n xu t và cung
c p d ch v , đáp ng m i nhu c u tiêu dùng xã h i. V i l i th so sánh v
các nguyên li u nông, lâm, thu , h i s n đ s n hàng hoá xu t kh u, l i th
v ngành ngh th công truy n th ng đư t o ra kh n ng vô cùng to l n cho

-

khu v c DNVVN tham gia s n xu t, gia công ch bi n, đ i lý khai thác cho
xu t kh u.
Các DNVVN có vai trò tích c c đ i v i s phát tri n kinh t đ a ph ng,
khai thác ti m n ng th m nh c a t ng vùng s n xu t. Phát tri n DNVVN s
giúp các đ a ph ng khai thác th m nh v đ t đai, tài nguyên, lao đ ng
trong m i l nh v c ph c v phát tri n kinh t đ a ph ng. T ng đ a ph ng
c ng b gi i h n b i ngân sách, kh n ng tích t và t p trung v n c a doanh
nghi p t nhân không nhi u nên vi c phát tri n doanh nghi p l n là h n ch .

Chính vì v y, ng và Chính ph ta đ a ra các chính sách h tr phát tri n
kinh t trang tr i vùng núi phía B c, vùng cao nguyên Nam Trung B và

phát huy các làng ngh truy n th ng.
Nh v y, có th kh ng đ nh v trí và vai trò c a các DNVVN, đ ng th i vi c
chú tr ng phát tri n các DNVVN là m t trong nh ng h ng chi n l c quan tr ng quá
trình công nghi p hoá hi n đ i hoá đ t n

c.

B ng 1.2 ánh giá vai trò c a DNVVN
TT

Vi t Nam

Vai trò

T l (%)

1

Góp ph n t ng tr

ng kinh t

51,7

2

T o vi c làm, t ng thu nh p

88,5

3

T ng tính n ng đ ng và hi u qu c a n n kinh t

83,2

4

Tham gia đào t o đ i ng các nhà kinh doanh Vi t Nam

63,2

(Ngu n: Chính sách h tr phát tri n DNVVN

4

Vi t Nam n m 2011)


1.1.2.2 M t s đ c đi m c a ếoanh nghi p v a và nh
Xét v u đi m: DNVVN t n t i và phát tri n m i thành ph n kinh t .

n

c

ta, DNVVN chi m 33,6% trong các doanh nghi p có v n đ u t n c ngoài; 65,9%

trong các h p tác xư và liên hi p h p tác xư; 94,6% công ty trách nhi m h u h n;
99,4% doanh nghi p t nhân; 65,9% doanh nghi p Nhà n c và g n 100% doanh
nghi p ho t đ ng l nh v c nông thôn là các DNVVN. Bên c nh đó, các DNVVN còn
có tính n ng đ ng và linh ho t cao tr c nh ng thay đ i c a th tr ng, có kh n ng
chuy n h ng kinh doanh và chuy n h ng m t hàng nhanh vì v n đ u t ít và thu h i
v n nhanh, chính vì v y, các DNVVN d phát huy đ c b n ch t h p tác, có th duy
trì t do c nh tranh và phát huy ti m l c trong n c. H n n a, các doanh nghi p này
có b máy t ch c qu n lý g n nh , hi u qu nên các quy t đ nh qu n lý đ a ra đ

c

th c hi n m t cách nhanh chóng, không ách t c và tránh phi n hà nên có th ti t ki m
t i đa chi phí qu n lý doanh nghi p. Xét v s v n đ u t thì các DNVVN có v n ban
đ u ít, kh n ng thu h i v n nhanh qua các ho t đ ng SXKD, có hi u qu s d ng v n
cao và ít x y ra r i ro trong quá trình ho t đ ng nên t o ra nhi u kh n ng đ u t c a
các cá nhân và m i thành ph n kinh t .
Bên c nh nh ng u đi m nói trên, thì các DNVVN v n còn b c l nh ng đi m
h n ch nh ngu n tài chính h n h p nên quá trình tích t và t p trung đ đ u t tái s n
xu t di n ra r t ch m ch p, trình đ qu n lý SXKD còn nhi u h n ch , khó kh n thâm
nh p vào th tr ng th gi i và khu v c.
1.2 Ho t đ ng cho vay c a ngân hàng th

ng m i đ i v i doanh nghi p v a vƠ

nh
1.2.1 Khái ni m cho vay
Theo kho n 16 i u 4 Lu t t ch c tín d ng 2010 thì: “Cho vay là hình th c
c p tín d ng, theo đó bên cho vay giao ho c cam k t giao cho khách hàng m t kho n
ti n đ s d ng vào m c đích xác đ nh trong m t th i gian nh t đ nh theo th a thu n
v i nguyên t c có hoàn tr c g c và lãi”.

Theo đó, vi c NHTM cho các DNVVN vay v n s d a theo đúng các quy đ nh
c a Lu t t ch c tín d ng 2010 đư ban hành. Ngân hàng s cho các doanh nghi p vay
ti n ph c v cho vi c SXKD thông qua các th a thu n, cam k t gi a hai bên và phía
các doanh nghi p s có ngh a v đóng lưi và hoàn tr toàn b s ti n đư vay c a ngân
hàng theo đúng th i h n đư cam k t.
1.2.2 Các hình th c cho vay c a ngân hàng đ i v i ếoanh nghi p v a và nh
Có r t nhi u tiêu th c đ phân lo i các hình th c và s n ph m cho vay đ i v i
DNVVN. Vi c phân lo i cho vay có c s khoa h c nh m m c đích giúp cho các ngân
hàng có th thi t l p các quy trình cho vay thích h p và nâng cao hi u qu c a công

5
Thang Long University
Library


tác qu n tr r i ro c a vi c cho vay. Tuy nhiên, đ i v i vi c cho các DNVVN vay v n,
vi c phân lo i cho vay s đ

c d a và các c n c sau đây:

1.2.2.1 M c đích cho vay
D a vào m c đích cho vay, vi c cho vay đ i v i các DNVVN th
thành các lo i sau:
-

-

ng phân

Cho vay b t đ ng s n: Lo i cho vay này liên quan đ n vi c mua s m và xây

d ng b t đ ng s n nhà , đ t đai, b t đ ng s n trong l nh v c công nghi p,
th ng m i và d ch v . Hình th c vay này nh m khuy n khích các doanh
nghi p m r ng quy mô c ng nh đ a bàn kinh doanh.
Cho vay công nghi p và th ng m i: ây là lo i cho vay ng n h n c a ngân
hàng cho các doanh nghi p ho t đ ng trong l nh v c công nghi p, th

-

ng

m i và d ch v nh m đ b sung v n l u đ ng cho các doanh nghi p này.
Cho vay nông nghi p: Là lo i cho vay ph c v cho m c đích trang tr i các
chi phí s n xu t nh phân bón, thu c tr sâu, gi ng cây tr ng, th c n gia
súc, lao đ ng, nhiên li u,…

Vi c NHTM cho các DNVVN vay v n ch y u d a vào m c đích cho vay công
nghi p và th ng m i. Trong lo i m c đích vay này, các DNVVN s có nhi u l i th
nh : nh ng chính sách h tr c a đ a ph ng trong vi c phát tri n các DNVVN trên
đ a bàn t nh v vi c c t gi m lưi su t hay t ng t ng s v n đ
vi c SXKD mang l i hi u qu cao nh t.

c vay đ vi c đ u t cho

1.2.2.2 Th i h n cho vay
Theo tiêu th c này, vi c cho vay đ i v i DNVVN đ c chia thành 03 lo i:
- Cho vay ng n h n: Là lo i cho vay có th i h n đ n 12 tháng và đ c s
d ng đ bù đ p s thi u h t v n l u đ ng c a các doanh nghi p và các nhu
c u chi tiêu ng n h n c a các nhân.
-

Cho vay trung h n: Là các món vay có th i h n trên 12 tháng đ n 60 tháng.
Cho vay trung h n ch y u đ c s d ng đ đ u t mua s m tài s n c đ nh,
c i ti n ho c đ i m i thi t b , công ngh , m r ng SXKD, xây d ng các d
án m i có quy mô nh và th i h n thu h i v n nhanh. Bên c nh đ u t cho
tài s n c đ nh, cho vay trung h n còn là ngu n hình thành v n l u đ ng
th ng xuyên c a các doanh nghi p, đ c bi t là nh ng doanh nghi p m i

-

thành l p.
Cho vay dài h n: Là lo i cho vay có th i h n vay trên 05 n m và th i h n t i
đa có th lên t i 20 – 30 n m. Cho vay dài h n đ c s d ng đ th c hi n
các d án đ u t m i, m r ng s n xu t, đáp ng nhu c u xây d ng nhà ,
mua s m, đ u t ph ng ti n v n t i có quy mô l n, xây d ng các xí nghi p,
dây chuy n, nhà máy s n xu t.

6


Th i h n vay v n c a các DNVVN ch y u là

m c ng n h n. Các doanh

nghi p này vay v n đ tr c ti p th c hi n vi c SXKD và m r ng các ho t đ ng kinh
doanh nên ngu n v n vay s có vòng quay ng n, ngu n v n đ u t s nhanh chóng
đ c thu h i do vi c SXKD c a các DNVVN mang tính th i v và có chu k . Chính
vì th th i gian vay v n c a các doanh nghi p này ch y u n m trong kho ng th i gian
t 6 tháng đ n 12 tháng.
1.2.2.3 M c đ tín nhi m đ i v i khách hàng
Theo tiêu th c phân lo i này, vi c cho vay đ i v i DNVVN đ c chia thành 02

lo i:
- Cho vay không b o đ m: Là lo i cho vay không có tài s n th ch p ho c
c m c ho c có s b o lãnh c a ng

i th ba, mà vi c cho vay ch d a vào

uy tín c a b n thân khách hàng.
i v i nh ng khách hàng t t, có uy tín
cao, có kh n ng tài chính v ng m nh, qu n tr có hi u qu thì ngân hàng có
th c p tín d ng d a vào uy tín c a khách hàng mà không c n m t ngu n
thu th hai b sung.
-

Cho vay có tài s n b o đ m: Là lo i cho vay d a trên c s các b o đ m
nh th ch p ho c c m c , ho c ph i có s b o lãnh c a ng i th ba.
i
v i khách hàng không có uy tín cao đ i v i ngân hàng, khi vay v n đòi h i
ph i có b o đ m. S b o đ m này là c n c pháp lý đ ngân hàng có thêm
m t ngu n th hai, b sung cho ngu n thu n th nh t thi u tính ch c ch n.

Hi n nay, d a theo m c đ tín nhi m v i khách hàng thì các NHTM ch y u
cho DNVVN vay theo hình th c cho vay có tài b o đ m. Nguyên nhân c a vi c này là
đ h n ch t i đa r i ro tín d ng khi mà vi c SXKD c a các DNVVN ch mang tính
th i v , không có d án c th nên s không ch ng minh đ
doanh thu c a d án.

c l i nhu n c ng nh

Tuy nhiên, đ i v i các khách hàng là các doanh nghi p thân thi t, có quan h
trong m t th i gian dài v i ngân hàng thì s đ c ngân hàng u đưi v m t t ng s ti n

đ c vay ho c s đ c ngân hàng gia t ng th i gian đáo h n.
1.2.2.4 Ph ng pháp cho vay
D a vào tiêu th c này, vi c cho vay c a NHTM đ i v i các DNVVN đ
thành các lo i sau đây:
-

c chia

Cho vay tr c ti p t ng l n: Là hình th c cho vay nhi u l n cách bi t nhau
đ i v i khách hàng không có nhu c u th ng xuyên và ch vay trong tr ng
h p c n thi t v n đ ngân hàng tham gia vào m t giai đo n nh t đ nh c a
chu k SXKD. Khi c n vay v n, khách hàng làm đ n yêu c u và trình
ph ng án s d ng v n vay g i đ n Ngân hàng. Ngân hàng s phân tích,

7
Thang Long University
Library


đánh giá khách hàng và ký h p đ ng cho vay, xác đ nh quy mô cho vay,
th i h n gi i ngân, th i h n tr n , lãi su t và yêu câu b o đ m n u c n.
-

Cho vay theo h n m c tín d ng: ây là hình th c cho vay mà theo đó ngân
hàng và khách hàng xác đ nh và tho thu n m t h n m c tín d ng duy trì
trong m t kho ng th i gian nh t đ nh. H n m c tín d ng này đ c xác đ nh
d a trên k ho ch SXKD, nhu c u v n và nhu c u vay v n c a khách hàng.
H n m c tín d ng có th tính cho c k ho c cu i k . M i l n khách hàng
vay ch c n trình bày ph ng án s d ng ti n vay, n p các ch ng t ch ng
minh đư mua hàng hoá d ch v và nêu yêu c u vay. Sau khi ki m tra tính

ch t h p pháp và h p l c a ch ng t vay, ngân hàng s phát ti n vay cho
khách hàng.

-

Cho vay luân chuy n: Là ho t đ ng cho vay d a trên luân chuy n hàng hoá,
áp d ng đ i v i doanh nghi p th ng m i ho c doanh nghi p s n xu t có
chu k tiêu th ng n ngày, có quan h vay tr th ng xuyên v i ngân hàng.
Doanh nghi p khi mua hàng có th thi u v n, ngân hàng có th cho vay đ
mua hàng hoá và s thu n khi doanh nghi p bán hàng. u n m ho c đ u
quý, ng i vay ph i làm đ n xin vay luân chuy n. Ngân hàng cùng v i
khách hàng tho thu n v i nhau v ph ng th c cho vay, h n m c tín d ng
và các ngu n cung c p hàng hoá c ng nh kh n ng tiêu th . Khi vay, khách
hàng ch c n g i đ n ngân hàng các ch ng t hoá đ n nh p hàng và s ti n

c n vay, ngân hàng s cho vay và tr ti n cho ng i bán. Các kho n ph i thu và
c hàng hoá trong kho tr thành v t b o đ m cho kho n vay t i Ngân hàng.
Hi n t i, các DNVVN ch y u đ c ngân hàng cho vay theo hình th c cho vay tr c
ti p t ng l n. i u này không khó lí gi i b i các DNVVN ch vay v n khi các đ i t ng đó
th c s c n và quá trình thu h i v n c a các đ i t ng đó di n ra nhanh nên m t doanh
nghi p c th s không vay ngân hàng m t cách liên t c mà khi doanh nghi p đó th c s
thi u v n m i tìm đ n ngân hàng.
1.2.3 Các nhân t c b n trong ho t đ ng cho vay c a ngân hàng
1.2.3.1 Ngu n v n cho vay
V n cho vay đ c ngân hàng huy đ ng t các ngu n khác nhau nh :
- V n t có c a ngân hàng: nói chung ngu n v n nay chi m m t t tr ng
-

không cao trong c c u ngu n v n c a ngân hàng.
Ngu n v n huy đ ng ti n g i ng n h n trong n c: Ngu n huy đ ng này

bi n đ ng trong t ng th i k , ph thu c vào bi n đ ng c a th tr ng v n,
vào s thay đ i c a các đ nh ch c a nhà n c và đ c s d ng đ cho vay
trung và dài h n ch y u trong tr ng h p s d ti n g i ng n h n quá l n,
có kh n ng gây ra

đ ng v n.

8


-

Huy đ ng ti n g i trung và dài h n trong n

c (trái phi u, kì phi u): đây là

ngu n tài tr quan tr ng cho ho t đ ng cho vay trung và dài h n.
-

-

V n vay th tr ng trong và ngoài n c: Ngu n huy đ ng này bao g m c
kho n vay ng n h n th tr ng liên ngân hàng ho c vay t ngân hàng nhà
n c và các kho n vay dài h n trong và ngoài n c.
V n u thác tài tr phát tri n.
Các qu đ u t phát tri n theo ngu n v n ODA và các ngu n khác.

1.2.3.2 Th i h n cho vay
ây là m t y u t quan tr ng trong ho t đ ng cho vay. Nó là c s đ xác đ nh
l i t c mà DNVVN ph i tr cho ngân hàng. Có hai lo i th i h n là:

-

Th i h n cho vay chung:

c tính t khi b t đ u c p v n đ n khi hoàn tr

xong kho n ti n đó. Th i h n cho vay chung là th i h n ngu n v n đ
d ng chính th c trong h p đ ng cho vay.
-

cs

Th i h n cho vay trung bình: là kho ng th i gian mà toàn b s ti n vay
đ c s d ng. Thông th ng th i h n cho vay trung bình nh h n th i h n
cho vay chung tr khi v n vay đ

c c p và hoàn tr m t l n.

1.2.3.3 Lãi su t cho vay
- Lãi su t cho vay là t l tính trên t ng s v n vay mà DNVVN ph i tr cho
ngân hàng đ đ c s d ng v n vay. Nói m t cách khác, lãi su t cho vay
chính là giá c c a kho n vay đó và c ng nh giá c c a m i lo i hàng hoá
khác, lãi su t ch y u đ c t o ra b i cung c u v v n. Bên c nh đó, lưi su t
còn ch y u ph thu c vào m c đ r i ro, s l ng v n vay, th i h n v n
vay và tình hình kinh t .
-

Lãi su t hi n nay

n

c ta đang áp d ng ph bi n là lãi su t tho thu n.

1.2.3.4 H n m c cho vay
- H n m c cho vay là l ng v n t i đa mà ngân hàng nhà n c cho phép các
NHTM có th cho DNVVN vay l i và h n m c cho vay còn ph thu c vào
chính sách riêng c a ngân hàng đó.
-

Theo quy ch cho vay hi n nay

n

c ta thì t ng d n cho vay không

đ c v t quá 15% v n t có c a t ch c tín d ng tr ngu n v n u thác
ho c tr ng h p đ c bi t đ c Chính ph cho phép.
1.2.4

c đi m ho t đ ng cho vay c a ngân hàng th

ng m i đ i v i ếoanh nghi p

v a và nh
Cho vay là ho t đ ng truy n th ng c a ngân hàng, ho t đ ng cho vay phát tri n
đa d ng và hoàn thi n v i nhi u lo i hình khác nhau t cho vay ng n h n đ n cho vay
v i th i h n dài, mà th i h n cho vay càng dài thì tính r i ro càng l n, do đó lưi su t
cho vay dài h n càng l n h n lưi su t cho vay ng n h n. Các NHTM th

ng cho

9
Thang Long University
Library


DNVVN vay v n theo hình th c ng n h n vì ho t đ ng c a các doanh nghi p này
không n đ nh, mang tính th i v và không có các d án đ u t mang tính lâu dài.
Ngu n v n vay ng n h n đ c các DNVVN ph c v cho chi tiêu trong quá trình ho t
đ ng, hay thu mua nguyên v t li u, tr ti n l ng, b sung cho v n l u đ ng, t c là
nh m đáp ng nhu c u thanh toán ng n h n. Vì v y cho vay ng n h n có tính l ng cao
h n, có th coi nh m t b ph n đ m b o kh n ng thanh toán c a ngân hàng. Trái l i,
ngân hàng không t p trung cho vay trung và dài h n đ i v i DNVVN, vì cho vay trung
và dài h n th ng đ u t vào m r ng, đ u t m i s n xu t, xây d ng c s h t ng,
đ i m i trang thi t b khoa h c công ngh , dây truy n s n xu t hi n đ i,… t c là
nh ng d án ch a có kh n ng sinh l i trong th i gian ng n. Do đó có tính l ng th p,
đ r i ro cao nên có lưi su t cao nh t trong các lo i hình cho vay nên các kho n cho
vay, đ c bi t là các kho n cho vay trung và dài h n có ch t l
kho n l i nhu n l n cho ngân hàng.

ng t t s mang l i

T quan h uy tín v i các DNVVN trong ho t đ ng cho vay, ngân hàng s t o
l p đ c m i quan h v i các doanh nghi p này trong các l nh v c khác nh : m tài
kho n ti n g i thanh toán, d ch v thanh toán h , b o lưnh,… V phía các DNVVN s
có tình hình ho t đ ng SXKD có hi u qu h n, trên c s m i quan h s n có v i ngân
hàng, các DNVVN s ch đ ng t o l p m i quan h tín d ng khác v i ngân hàng, t o
m i quan h ngày càng b n v ng gi a doanh nghi p và ngân hàng, nh v y góp ph n
làm cho th tr ng tín d ng đ c m r ng.
M t khác, thông qua ho t đ ng cho vay, ngân hàng c ng th c hi n đ c m c

tiêu phát tri n kinh t xư h i c a Chính ph b ng vi c cho vay b ng v n ngân sách d
phòng. Nhà n

c u quy n cho ngân hàng phát hành trái phi u, kì phi u đ huy đ ng

v n cho đ u t phát tri n. Khi đó, ngân hàng s đ c bi t đ n r ng rưi h n trong dân
chúng không ch
ho t đ ng cho v y mà c ho t đ ng huy đ ng v n c ng s phát
tri n, t o uy tín và danh ti ng cho ngân hàng.
Ho t đ ng cho vay là ho t đ ng đem l i cho ngân hàng m t kho n l i nhu n r t
l n, kho n m c cho vay chi m m t t tr ng l n trong tài s n c a ngân hàng. V i quy
mô nh v y, cho vay nh h

ng l n đ n nhi u chi n l

c ho t đ ng c a ngân hàng

nh d tr , vay, đ u t ,... Vì v y, trong m i ho t đ ng đ u ph i tuân th nguyên t c
cho vay, đ c bi t là đ i v i các DNVVN. Nguyên t c cho vay góp ph n r t quan tr ng
vào vi c h n ch r i ro c a NHTM. Sau đây là m t s nguyên t c c b n:
- Sàng l c: L a ch n đ i ngh ch trong các th tr ng cho vay đòi h i ngân
hàng ph i l c nh ng doanh nghi p đi vay có tri n v ng t t ra kh i nh ng
doanh nghi p có tri n v ng x u, nh v y các kho n cho vay s an toàn h n
và mang l i l i nhu n cho ngân hàng.

10


-

Giám sát: Ngân hàng ph i ti n hành ho t đ ng giám sát nh m h n ch r i ro
đ o đ c, c n xác đ nh rõ nh ng quy đ nh và h n ch trong các h p đ ng
vay, đ ng th i giám sát xem doanh nghi p đi vay có tuân th theo các quy
đ nh, h n ch đó không và có th c ng ch thi hành n u doanh nghi p đi
vay không tuân th .

-

Quan h v i các DNVVN th ng xuyên và lâu dài: M t doanh nghi p đi
vay có quan h v i ngân hàng trong kho ng th i gian dài tr c đó thì ngân
hàng s nhìn vào ho t đ ng quá kh c a doanh nghi p đ n m b t đ c m t
s l ng thông tin đáng k v doanh nghi p này. i u này s gi m r i ro
đ o đ c trong cho vay, ti t ki m đ c chi phí và th i gian th m đ nh doanh
nghi p.

-

Tài s n đ m b o: Ngân hàng yêu c u doanh nghi p đi vay ph i có tài s n
đ m b o, đây là ngu n tr n th hai cho ngân hàng khi ngu n th nh t là
ngu n thu nh p t ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p đi vay không
đ m b o tr đ c n .

-

H n ch cho vay: ó là vi c ngân hàng t ch i cho vay m c dù doanh
nghi p vay s n lòng thanh toán lãi su t đư đ c công b th m chí v i m t
lãi su t cao h n. Vi c h n ch cho vay có 2 d ng: (1) Ngân hàng t ch i cho
vay v i b t k s l ng nào v i doanh nghi p vay; (2) Ngân hàng cho vay
nh ng h n ch m c vay d i m c vay mà doanh nghi p mong mu n.

-

T ng h p ý mu n: ó là v n đ th ng nh t gi a ngân hàng và doanh
nghi p v : nhu c u vay v n, quy mô c a lo i hình cho vay, th i h n cho
vay, lãi su t cho vay, th i đi m gi i ngân,…

1.2.5 Vai trò ho t đ ng cho vay c a ngân hàng đ i v i ếoanh nghi p v a và nh
V i ch c n ng là m t trung gian tài chính, ngân hàng đư bi n ti t ki m thành
đ u t , t c là huy đ ng v n t các ngu n v n t m th i d th a trong SXKD c ng nh
ngu n v n nhàn r i n m r i rác trong dân c đ cho vay.
i v i các DNVVN, do quy
mô s n xu t còn nh h p, ngu n v n đ u t còn h n ch nên ngu n v n vay đ c t
ngân hàng s giúp cho các doanh nghi p này có đi u ki n đ m r ng quy mô s n
xu t, nâng cao hi u qu SXKD, t đó, quá trình s n xu t đ
ph n nâng cao l i nhu n c a các doanh nghi p này.

c di n ra liên t c, góp

Cùng v i s phát tri n m nh m c a th tr ng tài chính, nhi u t ch c tín d ng
ra đ i, đ c bi t trong th i gian qua nhi u NHTM m i đ c thành l p. Khi n c ta
đ c làm thành viên chính th c c a t ch c th ng m i qu c t WTO, ngành ngân
hàng đ ng tr c nhi u c h i c ng nh thách th c, đòi h i các ngân hàng nâng cao
trình đ qu n lý và công ngh ngân hàng.
ng th i ch t l ng cho vay luôn đ c

11
Thang Long University
Library

quan tâm hàng đ u, nó là s c m nh n i l c giúp ngân hàng t n t i và phát tri n trong
c nh tranh ngày càng gay g t h n.
i v i ngân hàng
Ho t đ ng ch y u c a NHTM là vi c thu hút v n đ m r ng cho vay và đ u
t nh m thu l i nhu n. Vi c s d ng v n có hi u qu hay không quy t đ nh đ n s

1.2.5.1

thành b i trong ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng. Chi n l
tr ng nh t c a ngân hàng là chi n l

c kinh doanh quan

c tín d ng. Trong đó ho t đ ng cho vay là ho t

đ ng có r i ro cao nh ng h a h n đem l i l i nhu n cao nên các ngân hàng luôn quan
tâm đ n vi c m r ng và nâng cao ch t l ng cho vay.
- M r ng cho vay làm t ng doanh thu và l i nhu n c a ngân hàng: Khi ngân
hàng cho vay ngân hàng thu đ

c ti n lãi:

Ti n lƣi = Lƣi su t x T ng d n th c t x Th i gian vay
Ti n lưi chi m m t t l l n trong t ng doanh thu và l i nhu n c a ngân
hàng. Khi ngân hàng m r ng cho vay v chi u r ng làm t ng d n t ng
lên; n u ngân hàng không g p r i ro l n t các kho n cho vay này thì ch c
ch n doanh thu và l i nhu n s t ng lên. Khi ngân hàng m r ng cho vay v
chi u sâu ch t l

ng c a các kho n cho vay t ng lên, kh n ng thu h i v n

vay và lưi là cao, đ c bi t đ i v i các kho n vay v i th i h n dài thì doanh
thu và l i nhu n t các kho n vay này c ng t ng lên. Ngoài thu t lưi, ngân
hàng còn có các kho n thu phí d ch v nh : d ch v b o lưnh, d ch v thanh
-

toán, d ch v t v n….
Nâng cao ch t l ng cho vay: Giúp ngân hàng phát tri n b n v ng.

i v i khách hàng
Ch t l ng cho vay t o lòng tin đ i v i khách hàng. Trong đi u ki n n n kinh
t m , khách hàng có quy n l a ch n ngân hàng làm đ i tác. Chính vì v y ngân hàng

1.2.5.2

nào có ch t l ng cho vay t t s thu hút đ c nhi u khách hàng đ n thi t l p quan h
v i ngân hàng. V i vai trò ch đ o cung c p v n cho n n kinh t , các ngân hàng h tr
và t o đi u ki n cho các cá nhân và t ch c kinh t ti p c n ngu n v n ngân hàng.
i v i DNVVN, do có quy mô v ngu n v n còn h n h p, kh n ng tr n cho
ngân hàng đúng h n là r t khó, chính vì v y, t ngu n v n vay đ c c a ngân hàng,
các DNVVN có áp l c tr n vay s t n d ng t i đa l i ích c a ngu n v n vay mang
l i, t ng c ng ho t đ ng kinh doanh có hi u qu h n, nâng cao n ng l c c nh tranh
trên th tr ng đ nhanh chóng t o ra l i nhu n và tr n v n vay cho ngân hàng.
i v i n n kinh t
Th nh t: Ch t l ng cho vay có vai trò quan tr ng trong vi c đ y lùi và ki m
ch l m phát, t ng b c duy trì s n đ nh giá tr đ ng ti n và t giá, góp ph n c i
1.2.5.3

thi n kinh t v mô, môi tr

ng đ u t và s n xu t kinh doanh.

12


Th hai: Góp ph n thúc đ y ho t đ ng đ u t , phát tri n s n xu t kinh doanh
và ho t đ ng xu t nh p kh u.

ây là k t qu tác đ ng nhi u m t c a đ i m i ho t

đ ng ngân hàng, nh t là nh ng c g ng c a ngành ngân hàng trong vi c huy đ ng các
ngu n v n trong n c cho đ u t phát tri n, trong vi c đ i m i chính sách cho vay và
c c u tín d ng theo h ng c n c vào tính kh thi và hi u qu c a t ng d án, t ng
l nh v c ngành ngh đ quy t đ nh cho vay.
Th ba: Ch t l ng cho vay đư đóng góp tích c c cho vi c duy trì s t ng
tr ng kinh t v i nh p đ cao trong nhi u n m liên t c. V i d n cho vay n n kinh t
chi m kho ng 35-37% GDP.
Th t : Thông qua ngu n v n cho các ch ng trình và d án phát tri n s n
xu t kinh doanh, hàng n m, h th ng ngân hàng đư góp ph n t o thêm đ

c nhi u vi c

làm m i, nh t là t i các vùng nông thôn. Vi c s d ng v n ngân hàng cho m c đích
này ngày càng có tính chuyên nghi p, minh b ch và hi u qu . Góp ph n h tr có hi u
qu trong vi c t o vi c làm m i và thu hút lao đ ng, góp ph n c i thi n thu nh p và
gi m nghèo b n v ng.
Th n m: Ho t đ ng cho vay góp ph n chuy n d ch c c u kinh t theo h ng
công nghi p hóa – hi n đ i hóa và phát tri n các ngành ch ch t thông qua huy đ ng
và cho vay có đ nh h ng.
1.3 Ch t l ng cho vay c a ngân hàng đ i v i doanh nghi p v a vƠ nh

1.3.1 Quan ni m ch t l ng cho vay
Ch t l ng cho vay t i ngân hàng th ng m i là ch t l ng c a các kho n cho
vay c a ngân hàng th ng m i. Các kho n cho vay có ch t l ng khi v n vay đ c
khách hàng s d ng hi u qu , đúng m c đích, t o ra s ti n l n h n, thông qua đó
ngân hàng thu h i đ c g c và lưi, còn doanh nghi p có th tr đ c n , bù đ p chi
phí và thu đ c l i nhu n. i u này có ngh a là ngân hàng v a t o ra hi u qu kinh t
l i t o đ c hi u qu xư h i .
Quan ni m v ch t l ng cho vay v a mang tính ch t đ nh tính, khó xác đ nh
c th b ng các s li u tính toán đ c, v a mang tính đ nh l ng th hi n qua kh
n ng thu hút khách hàng, tác đ ng đ n n n kinh t ,…
Trong quan h v i các DNVVN, đ có đ c ch t l ng cho vay thì ho t đ ng
cho vay ph i có hi u qu và quan h tín d ng này ph i đ c thi t l p trên c s uy tín
và s tin c y trong ho t đ ng. Có ngh a là, tr c khi cho vay ngân hàng c n ph i xem
xét, tìm hi u th t k các DNVVN cho nhu c u vay v n, ngu n v n cho vay ph i đ c
các doanh nghi p này s d ng m t cách hi u qu , t o ra l i nhu n l n đ ph c v cho
quá trình s n xu t, tái đ u t sau này thì đó m i là kho n vay có ch t l ng.
Do đó, xem xét đánh giá m t kho n vay là t t hay x u c n có m t cái nhìn bao
quát, toàn di n v n đ .

13
Thang Long University
Library


1.3.2 S c n thi t ph i nâng cao ch t l ng cho vay
1.3.2.1 Nâng cao ch t l ng cho vay là c n thi t đ phát tri n kinh t
Ngày nay cùng v i s phát tri n c a s n xu t và l u thông hàng hoá, ho t đ ng
cho vay ngày càng phát tri n nh m đáp ng nhu c u vay v n không ng ng t ng cao
c a n n kinh t . Ch t l ng cho vay ngày càng đ c quan tâm b i l :
-

m b o ch t l ng cho vay là đi u ki n đ ngân hàng làm t t vai trò là
trung tâm thanh toán: khi ch t l ng cho vay đ c đ m b o s t ng vòng
quay v n cho vay, v i m t l ng ti n nh c có th th c hi n s l n giao
d ch l n h n, t o đi u ki n ti t ki m ti n trong l u thông, c ng c s c mua
c a đ ng ti n.

-

Ch t l

ng cho vay góp ph n ki m ch l m phát, n đ nh ti n t , t ng

tr ng kinh t , t ng uy tín qu c gia. i u này xu t phát t ch c n ng t o
ti n c a NHTM, thông qua cho vay chuy n kho n, th c hi n thanh toán
không dùng ti n m t, NHTM có th m r ng ti n ghi s g p nhi u l n so
v i s ti n th c có, ho c ngân hàng cho phép các ch tài kho n phát hành
séc và thanh toán b ng các ph ng ti n khác cho khách v t quá s ti n g i
th c có, hay khi ngân hàng x lý ho t đ ng thanh toán cho khách hàng đư
cung c p cho doanh nghi p m t kh i l ng thanh toán b ng cách ghi "có"
tr

c ghi "n " sau.

1.3.2.2 Nâng cao ch t l

ng cho vay quy t đ nh s t n t i và phát tri n c a các

ngân hàng th ng m i
Nh ng tác đ ng c a ch t l ng cho vay đ i v i NHTM:

- Ch t l ng cho vay làm t ng kh n ng sinh l i c a các s n ph m, d ch v
ngân hàng, do gi m đ c s ch m tr , gi m chi phí c a ho t đ ng cho vay,
chi phí qu n lý, các chi phí thi t h i do không thu h i đ c v n cho vay.
Ch t l ng cho vay đ m b o kh n ng thanh toán và l i nhu n c a ngân
hàng, t o th m nh cho ngân hàng trong c nh tranh.
V i nh ng tác đ ng tích c c trên vi c nâng cao ch t l ng cho vay là s c n
-

thi t khách quan vì s t n t i và phát tri n lâu dài c a NHTM.
1.3.3 Các ch tiêu ph n ánh ch t l ng cho vay c a ngân hàng đ i v i ếoanh
nghi p v a và nh
1.3.3.1 Ch tiêu đ nh tính
Th nh t: Ngân hàng là đ n v đ ng ra th m đ nh, xem xét vi c cho các
DNVVN vay v n nên đ mang l i m t kho n cho vay có ch t l ng thì ngân hàng
ph i xem xét th t k đ ch n ra nh ng doanh nghi p đ đi u ki n vay v n, tránh mang
l i r i ro tín d ng nh n x u, n quá h n, n khó đòi,…
i v i ngân hàng thì ch t
l

ng cho vay bi u hi n

m t s ch tiêu sau:

14