Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường tiểu học ở huyện quế võ, tỉnh bắc ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN HỮU HOAN

BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC
TRƢỜNG TIỂU HỌC Ở HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC
NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN HỮU HOAN

BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC
TRƢỜNG TIỂU HỌC Ở HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC
NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60140114

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Quang Tháp

HÀ NỘI – 2015

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả đã
nhận đƣợc sự động viên, khích lệ, giúp đỡ và tạo điều kiện của các ngành, các
cấp, của các thầy cô giáo, anh chị em bạn bè đồng nghiệp và gia đình.
Với tình cảm chân thành nhất, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến
thầy giáo hƣớng dẫn: T.s Nguyễn Quang Tháp đã tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo
và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo trƣờng Đại học Giáo dục,
Đại học Quốc gia Hà Nội đã truyền thụ cho tôi những kiến thức bổ ích để tôi
có cơ sở lý luận nghiên cứu đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn Huyện ủy, UBND huyện, Phòng Giáo dục
và Đào tạo huyện Quế Võ. Xin chân thành cảm ơn các trƣờng tiểu học trong
huyện, các cán bộ giáo dục, các nhà quản lý giáo dục, các thầy cô giáo đang
giảng dạy trong các trƣờng tiểu học ở huyện Quế Võ đã giúp đỡ tôi rất nhiều
trong quá trình nghiên cứu.
Mặc dù đã hết sức cố gắng trong quá trình thực hiện đề tài, song chắc
chắn luận văn không thể tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong đƣợc sự chỉ dẫn,
góp ý của quý thầy cô trong hội đồng bảo vệ cùng các bạn đồng nghiệp để
luận văn đƣợc hoàn thiện hơn.
Hà Nội, tháng 10 năm 2015
Tác giả

Nguyễn Hữu Hoan


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Viết đầy đủ

CBQL

Cán bộ quản lý

CB,GV,NV

Cán bộ, giáo viên, nhân viên

CĐSP

Cao đẳng sƣ phạm

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

CNH, HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNTT

Công nghệ thông tin

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐH

Đại học

ĐNGV

Đội ngũ giáo viên

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GDMN

Giáo dục Mầm non

GDTH

Giáo dục tiểu học

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

GVTH

Giáo viên tiểu học

HS

Học sinh

HSG

Học sinh giỏi

KT-XH

Kinh tế - xã hội

TTSP

Tập thể sƣ phạm

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

UBND

Ủy ban nhân dân

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ............................. 6
1.1. Tổng quát nghiên cứu vấn đề .................................................................. 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ........................................................ 8
1.2.1. Quản lý .............................................................................................. 8
1.2.2. Quản lý giáo dục ............................................................................. 10
1.2.3. Quản lý nhà trường......................................................................... 12
1.2.4. Đội ngũ............................................................................................ 13
1.2.5. Đội ngũ giáo viên. ........................................................................... 14
1.2.6. Phát triển đội ngũ giáo viên ........................................................... 15
1.2.7. Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học.............................................. 17
1.3. Vị trí, vai trò của bậc tiểu học và giáo viên tiểu học ............................ 18
1.3.1. Vị trí, vai trò của bậc tiểu học trong hệ thống GD quốc dân ......... 18
1.3.2. Vị trí, vai trò và nhiệm vụ của giáo viên tiểu học........................... 20
1.4. Các nội dung phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học. ............................. 22
1.4.1. Quy mô và số lượng đội ngũ giáo viên tiểu học. ............................ 22
1.4.2 Cơ cấu đội ngũ giáo viên tiểu học. .................................................. 23
1.4.3 Chất lượng giáo viên tiểu học.......................................................... 24
1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học. ........ 24
1.5.1. Kinh tế - xã hội................................................................................ 24
1.5.2. Khoa học - Công nghệ. ................................................................... 25
1.5.3. Quốc tế. ........................................................................................... 25

1.5.4. Nhận thức của các cấp quản lý trong việc thực hiện chủ trương,
chính sách phát triển giáo viên tiểu học. .................................................. 26
1.6. Các thành tố cơ bản phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ................... 27
1.6.1. Xây dựng quy hoạch đội ngũ giáo viên .......................................... 27
1.6.2. Tuyển chọn giáo viên ................................................................... 27
1.6.3. Sử dụng giáo viên ......................................................................... 28
1.6.4. Đào tạo, bồi dưỡng giáo viên ..................................................... 29
1.6.5. Đánh giá giáo viên ....................................................................... 29
1.6.6. Chính sách đối với giáo viên .......................................................... 31
1.7. Các phƣơng pháp dự báo. ..................................................................... 31
1.7.1. Phương pháp ngoại suy theo hàm xu thế. .................................... 32
1.7.2. Phương pháp tương quan quy hồi. ................................................. 32
1.7.3. Phương pháp sơ đồ luồng. .............................................................. 33
1.7.4. Phương pháp chuyên gia. .............................................................. 35
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU
HỌC HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH ................................................. 37
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội của huyện Quế Võ .... 37
2.1.1. Về vị trí địa lý.................................................................................. 37
2.1.2. Về kinh tế - xã hội ........................................................................... 38
2.1.3. Một số chỉ tiêu phấn đấu đạt được năm 2014 ................................ 39
2.1.4. Đánh giá chung ............................................................................... 40
2.2. Khái quát về GD&ĐT và giáo dục tiểu học huyện Quế Võ ................. 41
2.2.1. Tình hình phát triển GD&ĐT huyện Quế Võ giai đoạn 2010-2015 .... 41
2.2.2. Đánh giá giáo dục tiểu học huyện Quế Võ giai đoạn 2010-2015. . 46
2.3. Thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học khối công lập huyện Quế Võ ... 50
2.3.1. Sự phát triển về quy mô .................................................................. 50
2.3.2. Thực trạng phát triển về cơ cấu giáo viên ...................................... 51
2.3.3. Thực trạng về chất lượng ĐNGV tiểu học ...................................... 53

2.4. Thực trạng biện pháp phát triển ĐNGV tiểu học huyện Quế Võ. ........ 55
2.4.1. Tuyển dụng và bố trí GV ................................................................. 56
2.4.2. Đào tạo và bồi dưỡng giáo viên tiểu học. ...................................... 58
2.4.3. Thi đua, khen thưởng ...................................................................... 59
2.4.4. Về đánh giá xếp loại ĐNGV tiểu học ......................................... 60
2.4.5. Thực hiện chế độ chính sách cho giáo viên tiểu học ...................... 61
2.4.6. Về các điều kiện đảm bảo cho công tác phát triển ĐNGV ............. 63
2.5. Đánh giá thực trạng biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
huyện Quế Võ ............................................................................................. 64
2.5.1. Mặt mạnh. ...................................................................................... 64
2.5.2. Mặt yếu........................................................................................... 65
2.5.3. Thời cơ ............................................................................................ 66
2.5.4. Thách thức ...................................................................................... 67
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH ĐÁP
ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ........................................................ 70
3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp. ................................................................ 70
3.1.1. Định hướng phát triển GD&ĐT huyện Quế Võ giai đoạn 20152020........................................................................................................... 70
3.1.2. Dự báo nhu cầu giáo viên tiểu học huyện Quế Võ giai đoạn 2015-2020.73
3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ........................................................ 76
3.2.1. Tính kế thừa và phát triển ............................................................... 77
3.2.2. Tính thực tiễn .................................................................................. 77
3.2.3. Tính hiệu quả .................................................................................. 78
3.2.4. Tính đồng bộ. .................................................................................. 78
3.3. Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng tiểu học
huyện Quế Võ đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục...................................... 79


3.3.1.Biện pháp 1: Đổi mới công tác xây dựng kế hoạch phát triển ĐNGV
tiểu học. ..................................................................................................... 79

3.2.2. Biện pháp 2: Làm tốt công tác bồi dưỡng chuyên môn cho ĐNGV
tiểu học huyện Quế Võ. ............................................................................. 83
3.2.3. Biện pháp 3: Tuyển chọn, sử dụng hợp lý ĐNGV. ......................... 86
3.2.4. Biện pháp 4: Làm tốt cơ chế, chính sách để phát triển ĐNGV tiểu học. 90
3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra chuyên môn
tại các trường. ........................................................................................... 92
3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................... 96
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp phát triển đội
ngũ giáo viên các trƣờng tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. .............. 96
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 101
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 106
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Quy mô phát triển trƣờng, lớp giai đoạn 2010 - 2015.................. 41
Bảng 2.2: Thống kê trƣờng chuẩn quốc gia giai đoạn 2010 đến 2015 ...................42
Bảng 2.3: Thống kê phòng học, phòng chức năng giai đoạn 2010 - 2015 .... 43
Bảng 2.4: Thống kê đội ngũ CBQL, GV, NV giai đoạn 2010 - 2015. .......... 44
Bảng 2.5: Thống kê chất lƣợng GD huyện Quế Võ giai đoạn 2010 -2015. .. 45
Bảng 2.6: Thống kê số lớp, số học sinh huyện Quế Võ giai đoạn 2010 -2015..... 46
Biểu đồ 2.1: Số lớp, số học sinh huyện Quế Võ giai đoạn 2010 -2015 .......... 47
Bảng 2.7a: Thống kê xếp loại hạnh kiểm học sinh tiểu học ........................... 48
Bảng 2.7b: Thống kê xếp loại Học lực HSTH huyện Quế Võ giai đoạn 2010 2014 ................................................................................................................. 49
Bảng 2.7c: Thống kê học sinh giỏi các cấp huyện Quế Võ giai đoạn 2010 2015 ................................................................................................................. 49
Bảng 2.8a: Thống kê CBQL, nhân viên giai đoạn 2010 - 2015 ..................... 50
Bảng 2.8b: Thống kê ĐNGV tiểu học huyện Quế Võ giai đoạn 2010 - 2015 51
Bảng 2.9: Thống kê cơ cấu giáo viên tiểu học huyện Quế Võ giai đoạn 2010 2015 ................................................................................................................. 51
Bảng số 2.10. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên huyện Quế Võ. ......... 56
Bảng số 3.1. Thống kê trẻ 6 tuổi vào lớp 1 trong 5 năm tới huyện Quế Võ.. 74

Bảng số 3.2. Thống kê số lớp, số học sinh từ năm học 2015-2016 đến năm
học 2019-2020 ................................................................................................. 74
Biểu đồ 3.1. Thống kê số lớp, số học sinh từ năm học 2015-2016 đến năm học
2019-2020........................................................................................................ 75
Bảng số 3.3. Dự báo số giáo viên tiểu học huyện Quế Võ giai đoạn 2015-2020 75
Biểu đồ 3.2. Dự báo số GV tiểu học huyện Quế Võ giai đoạn 2015-2020 ......... 76
Bảng 3.4: Thống kê kết quả tính cần thiết của các biện pháp......................... 97
Bảng 3.5: Thống kê kết quả tính khả thi của các biện pháp ........................... 98


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Mô hình về quản lý ........................................................................ 10
Sơ đồ 1.2. Các yếu tố trong quản lý nhà trƣờng ............................................. 13
Sơ đồ 1.3: Tính toán số lƣợng học sinh theo phƣơng pháp sơ đồ luồng từ năm
học 2015-2016 đến năm học 2019-2020 ......................................................... 74
Biểu đồ 3.1. Thống kê số lớp, số học sinh từ năm học 2015-2016 đến năm học
2019-2020........................................................................................................ 75
Bảng 3.4: Thống kê kết quả tính cần thiết của các biện pháp......................... 97



MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Cơ sở lý luận:
Giáo dục và đào tạo có vai trò quan trọng trong sự tồn tại và phát triển của
mỗi dân tộc, mỗi quốc gia. Ngày nay, trong sự phát triển mạnh mẽ của khoa học
và công nghệ, trong sự cạnh tranh và hội nhập của nền kinh tế toàn cầu vai trò
của GD&ĐT càng vô cùng quan trọng. Các quốc gia muốn thực sự phát triển
đều coi “Giáo dục là quốc sách ƣu tiên hàng đầu” và họ quan niệm “nƣớc nào
đầu tƣ nhiều nhất vào giáo dục nƣớc đó sẽ có sức tranh đua mạnh nhất”.

Nhận thức đƣợc điều quan trọng đó, Đảng và nhà nƣớc ta luôn coi
trọng vai trò của GD&ĐT. Vì vậy trong văn kiện đại hội đại biểu Đảng toàn
quốc lần thứ IX nêu rõ “Phát triển GD&ĐT là một trong những động lực quan
trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH, HĐH đất nƣớc, là điều kiện để phát huy
nguồn lực con nguời, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trƣởng kinh tế
nhanh và bền vững”.
Muốn phát triển giáo dục, ngoài yếu tố về đƣờng lối chính sách, đổi
mới cơ chế, phát triển CSVC, đổi mới chƣơng trình đào tạo thì vai trò ngƣời
giáo viên rất quan trong. Điều 15 Luật giáo dục đƣợc Quốc hội nƣớc cộng hòa
XHCN Việt Nam thông qua ngày 14/6/2005 nêu rõ: “Nhà giáo giữ vai trò
quyết định trong việc bảo đảm chất lƣợng giáo dục”. Trong chỉ thị số 40/CTTU của Ban bí thƣ Trung ƣơng Đảng chỉ rõ “Mục tiêu của chiến lƣợc phát
triển GD&ĐT là xây dựng đội ngũ nhà giáo, CBQL giáo dục đƣợc chuẩn hóa,
bảo đảm chất lƣợng, đủ về số lƣợng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng
nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lƣơng tâm, tay nghề của nhà
giáo” [ 5, tr. 1]
Để thực hiện đƣợc mục tiêu đó, chúng ta cần phát triển GD&ĐT, đặc
biệt là chất lƣợng giáo dục phổ thông và yếu tố cơ bản tạo ra chất lƣợng chính
là ĐNGV.
1


Trong hệ thống giáo dục Quốc dân, bậc tiểu học là “bậc học nền tảng”.
Mục tiêu giáo dục tiểu học cũng nêu rõ: “Giáo dục tiểu học nhằm giúp học
sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục
học THCS” [điều 27, Luật GD 2005]. Vì vậy ĐNGV nói chung, ĐNGV tiểu
học nói riêng có vai trò quan trọng trong chiến lƣợc phát triển GD&ĐT trong
thời kỳ CNH, HĐH đất nƣớc.
1.2. Cơ sở thực tiễn:
Huyện Quế Võ là một huyện nông nghiệp của tỉnh Bắc Ninh, có vị trí

địa lý thuận lợi, nằm dọc trục quốc lộ 18 đoạn Bắc Ninh - Sao Đỏ, có khu
công nghiện Quế Võ số 1 lớn nhất tỉnh Bắc Ninh. Nơi đây thu hút hàng chục
vạn lao động địa phƣơng và các tỉnh lân cận làm việc. điều kiện kinh tế xã hội
khá thát triển. Do vậy sự nghiệp GD&ĐT của huyện nói chung, giáo dục tiểu
học nói riêng trong những năm gần đây có sự chuyển biến mạnh mẽ, mạng
lƣới trƣờng lớp đƣợc quy hoạch và phát triển. Đứng trƣớc yêu cầu đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục năm 2015 của đất nƣớc và địa phƣơng đòi hỏi
ngành giáo dục nói chung, giáo dục bậc tiểu học nói riêng cần phải nỗ lực rất
nhiều để vƣơn lên cung cấp nguồn nhân lực có chất lƣợng, đáp ứng yêu cầu
của xã hội. Muốn nâng cao chất lƣợng giáo dục trƣớc hết phải coi trọng công
tác quy hoạch cán bộ và nâng cao chất lƣợng ĐNGV - lực lƣợng quyết định
chất lƣợng giáo dục.
Xuất phát từ ý nghĩa lý luận và đòi hỏi thực tiễn của sự phát triển giáo
dục huyện Quế Võ, tôi chọn đề tài: “Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên
các trƣờng tiểu học ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu đổi
mới giáo dục.
2. Câu hỏi nghiên cứu
- Vì sao độ ngũ giáo viên đủ về số lƣợng, tỷ lệ đạt chuẩn 100%, trong
đó trên chuẩn 90,6% mà chất lƣợng giáo dục chƣa đáp ứng yêu cầu xã hội?
2


- Vậy thực trạng đội ngũ giáo viên huyện Quế Võ nhƣ thế nào?
- Làm thế nào để phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng tiểu học huyện
Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ?
3. Giả thuyết nghiên cứu.
Hiện nay, ĐNGV tiểu học ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh tuy đã đáp
ứng đƣợc yêu cầu trong công tác giảng dạy và giáo dục; nhƣng đứng trƣớc
yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện nền giáo dục từ nay đến năm 2020 của
ngành GD&ĐT thì đòi hỏi phát triển ĐNGV bức thiết hơn bao giờ hết mà

hiện nay, công tác xây dựng, dự báo và phát triển ĐNGV tiểu học ở huyện
Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh còn những hạn chế do nguyên nhân khách quan và
chủ quan. Nếu chỉ ra đƣợc những biện pháp quản lý đồng bộ, tích cực, có tính
khả thi thì sẽ góp phần xây dựng và phát triển ĐNGVđáp ứng yêu cầu CNH,
HĐH đất nƣớc
4. Mục đích nghiên cứu.
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng, đề xuất một số
giải pháp phát triển ĐNGV tiểu học ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh nhằm
đáp ứng nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH đất nƣớc.
5. Khách thể và đối tƣợng nghên cứu.
5.1. Khách thể nghiên cứu.
Đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
5.2. Đối tượng nghiên cứu
Phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh
đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Đề tài tập trung khảo sát nghiên cứu thực trạng phát triển ĐNGV tiểu
học khối công lập của huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2010 - 2015 và
tổ chức thực hiện công tác phát triển ĐNGV tiểu học huyện Quế Võ đến
năm 2020.
3


7. Nhiệm vụ nghiên cứu.
7.1 Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về quản lý nguồn nhân lực,
quản lý ĐNGV, về phát triển ĐNGV.
7.2. Phân tích đánh giá thực trạng xây dựng ĐNGV tiểu học huyện Quế
Võ, tỉnh Bắc Ninh.
7.3. Đề xuất một số biện pháp phát triển ĐNGV các trƣờng tiểu học
đáp ứng yêu cầu đổi mới toàn diện GD&ĐT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.

8. Phƣơng pháp nghiên cứu.
8.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích và hệ thống hóa các tài liệu lý luận, văn bản, nghị quyết; các
công trình nghiên cứu có liên quan. Các phƣơng pháp này dùng để nghiên cứu
lý luận, phƣơng pháp luận và các phƣơng pháp nghiên cứu của đề tài.
8.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
8.2.1. Phương pháp điều tra các khách thể bằng Anket thông qua phiếu
trưng cầu ý kiến.
Phƣơng pháp này sử dụng để thu thập thông tin nhằm đánh giá thực
trạng ĐNGV tiểu học và công tác quản lý ĐNGV tiểu học huyện Quế Võ
trong giai đoạn vừa qua. Công cụ thực hiện phƣơng pháp này là các phiếu
điều tra đƣợc thiết kế cho các đối tƣợng là giáo viên, CBQL huyện Quế Võ.
8.2.2. Phƣơng pháp phỏng vấn.
Sử dụng phƣơng pháp này để phỏng vấn trực tiếp những đối tƣợng có
lên quan đến vấn đề đề tài nghiên cứu gồm giáo viên, CBQL.
8.3. Nhóm các phương pháp bổ trợ khác.
- Phƣơng pháp chuyên gia;
- Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm;
- Phƣơng pháp thống kê …
9. Cấu trúc luận văn.
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và
Phụ lục, luận văn đƣợc trình bày trong 3 chƣơng.
4


- Chƣơng 1: Cơ sở lý luận phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học.
- Chƣơng 2: Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện
Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
- Chƣơng 3: Một số biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng
tiểu học ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

5


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU
HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
1.1. Tổng quát nghiên cứu vấn đề
Sinh thời, Bác Hồ rất quan tâm đến phát triển sự nghiệp giáo dục, trong
đó đặc biệt nhấn mạnh đến việc xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo.
Trong chiến lƣợc phát triển giáo dục Việt Nam, ngành GD&ĐT đã rất coi
trọng đến công tác xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo ở các cấp học, bậc
học. Những năm gần đây, có nhiều bài viết của nhiều tác giả đã đề cập đến
vấn đề xây dựng đội ngũ nhà giáo, vai trò của đội ngũ nhà giáo cũng nhƣ
những yêu cầu về chất lƣợng của đội ngũ trong công tác đào tạo thế hệ trẻ và
đã đƣa ra một số giải pháp để thực hiện công tác xây dựng và phát triển đội
ngũ nhà giáo.
Đất nƣớc ta đang thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TƢ Hội nghị lần thứ 8
Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XI về đổi mới căn bản GD&ĐT đáp
ứng yêu cầu CNH, HĐH trong nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN và
hội nhập quốc tế. Trong hơn 20 năm đổi mới, nhiều giải pháp nhằm phát triển
đội ngũ giáo viên các cấp học, bậc học đã đƣợc nghiên cứu và áp dụng rộng
rãi, đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học lớn có liên quan đến ĐNGV
ở các cấp học, bậc học đã đƣợc thực hiện. Những năm gần đây, đã có nhiều
bài viết của nhiều tác giả bàn về vấn đề xây dựng và phát triển ĐNGV ở các
cấp học, ngành học. Trong các bài viết đó, các tác giả đã đề cập đến vai trò, vị
trí của đội ngũ nhà giáo, đến yêu cầu về chất lƣợng đội ngũ trong việc nâng
cao chất lƣợng giáo dục. Đồng thời cũng đƣa ra một số giải pháp nhằm phát
triển ĐNGV đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Nhƣ thế, có thể nói
rằng: Quản lý để nâng cao chất lƣợng ĐNGV là một yêu cầu khách quan, một

việc làm phù hợp với xu thế phát triển của đất nƣớc.
6


Ở nƣớc ngoài có các tác giả nhƣ: M.I. Kônđacốp (Cơ sở lý luận khoa học
quản lý giáo dục, Trƣờng Cán bộ quản lý giáo dục và Viện Khoa học giáo
dục, 1984); Harlđ- Koontz (Những vấn đề cốt yếu về quản lý, nhà xuất bản
Khoa học kỹ thuật, 1992).
Ở nƣớc ta có các tác giả nghiên cứu về vấn đề này nhƣ: Nguyễn Ngọc
Quang (Những khái niệm cơ bản về quản lý giáo dục, Trƣờng Cán bộ quản lý
GD-ĐT Trung ƣơng I, Hà Nội, 1989) ; Đinh Quang Báo (2007, Giải pháp đổi
mới phƣơng thức đào tạo nhằm nâng cao chất lƣợng đội ngũ giáo viên); Đặng
Quốc Bảo, Đỗ Quốc Anh, Đinh Thị Kim Thoa (2007, Cẩm nang nâng cao
năng lực và phẩm chất đội ngũ giáo viên); Cùng với các công trình nghiên
cứu, các bài viết của các tác giả: Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc,
Đặng Xuân Hải, Nguyễn Đức Chính, Trần Khánh Đức và một số tác giả khác
về công tác quản lý giáo dục đã thật sự góp phần không nhỏ trong sự nghiệp
phát triển nền giáo dục nƣớc nhà.
Bên cạnh đó còn có những tác giả của các luận văn thạc sỹ chuyên
ngành Quản lý giáo dục nhƣ:
“Một số giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ giáo viên trƣờng tiểu
học đạt chuẩn quốc gia thành phố Thanh Hoá, tỉnh Thanh Hoá”

(Nguyễn

Văn Tuấn – 2009).
“ Biện pháp quản lý bồi dƣỡng giáo viên tiểu học TP Nam Định đáp
ứng chuẩn nghề nghiệp” ( Dƣơng Thị Minh Hiền – 2010).
“Một số giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ giáo viên tiểu học
huyện Yên Định tỉnh Thanh Hóa” ( Lê Thị Hiền – 2010).

“Một số giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ giáo viên tiểu học
huyện Thƣờng Xuân tỉnh Thanh Hoá” ( Lê Xuân Vịnh – 2010).
“ Biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên tiểu học huyện An Dƣơng, Hải
Phòng theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học” ( Trần Thị Ngọc Bảo – 2011).

7


Qua tìm hiểu, phân tích đánh giá những đề tài của các tác giả trên đã
nghiên cứu, làm sáng tỏ cơ sở lý luận về quản lý, phát triển đội ngũ giáo viên;
những công trình nghiên cứu trên là cơ sở, định hƣớng cho việc nghiên cứu
luận văn “Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng tiểu học ở
huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục”.
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý
Quản lý là một dạng lao động xã hội gắn liền và phát triển cùng với sự
phát triển của lịch sử loài ngƣời. Quản lý là một dạng lao động xã hội đặc biệt
phát sinh từ tính chất xã hội hóa lao động, điều khiển các hoạt động lao động,
nó có tính khoa học và nghệ thuật cao nhƣng đồng thời nó cũng là sản phẩm
mang tính lịch sử, tính đặc thù của xã hội.
Sự cần thiết của quản lý đƣợc Mác viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực
tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tƣơng đối lớn thì ít nhiều
cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện
những chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể khác với sự
vận động của những cơ quan độc lập của nó. Một ngƣời độc tấu vĩ cầm cần tự
mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần nhạc trƣởng”.
Có thể xem xét quản lý dƣới các góc độ khác nhau: Ở góc độ chung
nhất thì quản lý vạch ra mục tiêu cho bộ máy, lựa chọn phƣơng tiện, điều kiện
tác động đến bộ máy để đạt mục tiêu đã đề ra; Ở góc độ kinh tế, quản lý là sự
tính toán sử dụng hợp lý các nguồn lực; Ở góc độ chính trị xã hội, quản lý là

sự kết hợp giữa tri thức với lao động; Ở góc độ hành động thì quản lý là quá
trình điều khiển.
Sự đa dạng về cách tiếp cận dẫn đến sự phong phú về các quan niệm về
quản lý.
- Đại bách khoa toàn thƣ của Liên Xô (1977) định nghĩa: “Quản lý - đó
là chức năng của những hệ thống có tổ chức với bản chất khác nhau (sinh vật,
8


xã hội, kĩ thuật), nó bảo toàn cấu trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt
động, thực hiện những chƣơng trình, mục đích hoạt động”. [ 12, tr 5]
- Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: quản lý là sự tác động có mục
đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những ngƣời lao động
(khách thể quản lý) nhằm thực hiện đƣợc những mục tiêu dự kiến. [26, tr 17]
- Theo Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc thì định nghĩa kinh
điển nhất về quản lý là: Tác động có định hƣớng, có chủ đích của chủ thể quản
lý (ngƣời quản lý) đến khách thể (ngƣời bị quản lý) - trong một tổ chức - nhằm
làm cho tổ chức vận hành và đạt đƣợc mục đích của tổ chức. [9, tr 9]
Phân tích các định nghĩa trên ta thấy những dấu hiệu chung của quản lý
đó là: tính mục đích, sự tƣơng tác giữa chủ thể và đối tƣợng; liên quan tới môi
trƣờng xác định. Điều đó khẳng định, bất cứ một tổ chức có mục đích gì, cơ
cấu và quy mô ra sao đều cần phải có sự quản lý, có ngƣời quản lý để tổ chức
hoạt động và đạt đƣợc mục đích của mình.
Khoa học quản lý ngày càng phát triển dẫn đến các định nghĩa về quản
lý ngày càng phong phú, đa dạng. Những định nghĩa này tuy có khác nhau về
cách diễn đạt, về góc độ tiếp cận, nhƣng đều thống nhất ở bản chất của hoạt
động quản lý.
Từ đó có thể khái quát: Quản lý là sự tác động liên tục, có tổ chức, có
định hƣớng của chủ thể quản lý (ngƣời quản lý, tổ chức quản lý) lên khách thể
quản lý (đối tƣợng quản lý) về các mặt chính trị, văn hoá, KT-XH bằng một

hệ thống các luật, các chính sách, các nguyên tắc, các phƣơng pháp và các
biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trƣờng và điều kiện cho sự phát triển của
đối tƣợng.

9


Công cụ quản lý

Chủ thể quản lý
Khách thể quản lý

Mục tiêu quản lý

Nội dung, PP quản lý

Môi trƣờng quản lý

Sơ đồ 1.1. Mô hình về quản lý
1.2.2. Quản lý giáo dục
Hiểu theo nghĩa rộng thì quản lý giáo dục là quản lý mọi hoạt động
giáo dục trong xã hội. Một số nhà nghiên cứu về giáo dục đã đƣa ra khái
niệm về quản lý giáo dục nhƣ sau:
- P.V. Khuđominxky: “Quản lý giáo dục là tác động có hệ thống, có
kế hoạch, có mục đích của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả
các khâu của hệ thống giáo dục nhằm đảm bảo việc giáo dục cộng sản chủ
nghĩa cho thế hệ trẻ, đảm bảo sự phát triển toàn diện và hài hòa của họ”
- Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng
quan là điều hành, phối hợp các lực lƣợng nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo
thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển của xã hội. Ngày nay, với sứ mệnh giáo dục

phát triển thƣờng xuyên, quản lý giáo dục đƣợc hiểu là sự điều hành thống
nhất giáo dục quốc dân” [2, tr 16 ].
- Theo tác giả Trần Kiểm: “Quản lý giáo dục là tác động có hệ thống,
có kế hoạch, có ý thức và hƣớng đích của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau
nhằm mục đích bảo đảm sự hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ trên cơ sở

10


nhận thức và vận dụng những quy luật chung của xã hội cũng nhƣ các quy
luật của quản lý giáo dục, của sự phát triển tâm lý và thể lực của trẻ em”[10, tr 13].
- Theo tác giả Nguyễn Kỳ - Bùi Trọng Tuân: “Quản lý hệ thống giáo
dục có thể xác định nhƣ là tác động có hệ thống, có kế hoạch và định hƣớng
của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của hệ thống
(từ Bộ đến trƣờng, các cơ sở giáo dục...) nhằm mục đích bảo đảm việc giáo
dục XHCN cho thế hệ trẻ trên cơ sở nhận thức và vận dụng những quy luật
chung của NCXH, cũng nhƣ các quy luật của quá trình giáo dục, của sự phát
triển thế lực, tâm lý trẻ em, thiếu niên và thanh niên”. [21,tr 23 ].
- Theo tác giả Nguyễn Minh Đƣờng: “Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng
quan là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lƣợng xã hội nhằm đẩy mạnh
công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu xã hội hiện nay”. [15,Tr. 16 ]
“Quản lý giáo dục, quản lý trƣờng học có thể là một chuỗi tác động hợp
lý (có mục đích, tự giác, có kế hoạch, có hệ thống) mang tính tổ chức sƣ phạm
của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên và học sinh, đến những lực lƣợng giáo
dục trong và ngoài nhà trƣờng nhằm huy động họ cùng cộng tác, phối hợp tham
gia vào mọi hoạt động của nhà trƣờng nhằm làm cho quy trình này vận hành tới
việc hoàn thành những mục đích dự kiến” .
Từ những định nghĩa trên cho ta thấy: Bản chất của quản lý giáo dục là
quá trình tác động có tính định hƣớng của chủ thể quản lý lên các thành tố
tham gia vào quá trình hoạt động giáo dục, nhằm thực hiện có hiệu quả mục

tiêu giáo dục. Các thành tố là: Mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục, phƣơng
pháp giáo dục, lực lƣợng giáo dục (thầy giáo), đối tƣợng giáo dục (học sinh,
học viên), phƣơng tiện giáo dục (CSVC).
Đối với ngành GD&ĐT nói chung và đối với nhà trƣờng nói riêng,
quản lý ĐNGV là một trong những nội dung chủ yếu nhất trong quá trình
quản lý nguồn nhân lực. Quá trình quản lý ĐNGV cũng phải thực hiện đầy
đủ những nội dung chủ yếu của quá trình quản lý nguồn nhân lực nhƣ: quy
11


hoạch đội ngũ, tuyển chọn, bố trí sử dụng, huấn luyện phát triển, bồi
dƣỡng, thẩm định kết quả hoạt động, đề bạt, chuyển đổi.
Điểm đặc biệt trong quản lý đội ngũ giáo viên là quản lý một tập thể
những cán bộ tri thức, có trình độ học vấn và nhân cách phát triển ở mức độ
cao, khả năng nhận thức vấn đề nhanh, có đầy đủ khả năng phân tích và tổng
hợp. Chính từ đặc điểm này mà việc quản lý ĐNGV của ngƣời quản lý cần
phải chú ý một số yêu cầu sau:
Quản lý ĐNGV trƣớc hết phải giúp cho ĐNGV phát huy tính chủ
động, sáng tạo một cách tốt nhất, khai thác ở mức độ cao nhất năng lực, tiềm
năng của đội ngũ để họ có thể đóng góp, cống hiến đƣợc nhiều nhất cho việc
thực hiện mục tiêu giáo dục đề ra.
Quản lý ĐNGV phải nhằm hƣớng giáo viên vào phục vụ những lợi ích
của tổ chức, của cộng đồng xã hội, đồng thời phải đảm bảo những lợi ích về
tinh thần và vật chất với mức độ thoả đáng cho mỗi cá nhân giáo viên.
Quản lý đội ngũ giáo viên trong mọi thời điểm phải đảm bảo cả mục
tiêu trƣớc mắt và mục tiêu phát triển trong tƣơng lai của tổ chức (gồm cả
tƣơng lai gần và tƣơng lai xa).
Quản lý ĐNGV cần phải đƣợc thực hiện theo quy chế, quy định thống
nhất trên cơ sở pháp luật Nhà nƣớc, theo sự hƣớng dẫn chỉ đạo của Bộ, ngành
chủ quản.

1.2.3. Quản lý nhà trường
Quản lý nhà trƣờng là quản lý vi mô, nó là hệ thống con của quản lý vĩ
mô, là một chuỗi tác động (có mục đích, tự giác, hệ thống, có kế hoạch) mang
tính tổ chức - sƣ phạm của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên và học sinh,
đến những lực lƣợng giáo dục trong và ngoài nhà trƣờng nhằm huy động họ
cùng cộng tác, phối hợp, tham gia vào mọi hoạt động của nhà trƣờng nhằm làm
cho quá trình này vận hành tối ƣu để đạt đƣợc những mục tiêu dự kiến đã đề ra.
Quản lý nhà trƣờng bao gồm nhiều mặt :
12


+ Quản lý chƣơng trình, nội dung, phƣơng pháp giáo dục;
+ Quản lý đội ngũ CB,GV,NV, học sinh;
+ Quản lý CSVC - thiết bị giáo dục của nhà trƣờng;
+ Quản lý tài chính, hành chính trƣờng học, quản lý mối quan hệ giữa
nhà trƣờng và cộng đồng.
Mục tiêu cao nhất của quản lý nhà trƣờng là từng bƣớc nâng cao chất
lƣợng giáo dục toàn diện cho học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và
sự nghiệp CNH, HĐH đất nƣớc.
Cán bộ quản lý
Môi trƣờng

Mục tiêu

Giáo viên

Nhân viên

Sản phẩm

CB đoàn thể, XH

Sơ đồ 1.2. Các yếu tố trong quản lý nhà trƣờng
1.2.4. Đội ngũ.
Đội ngũ có thể hiểu là tập thể ngƣời đƣợc sắp xếp theo đội hình nhất
định hoặc đƣợc tổ chức chặt chẽ hoặc nhóm ngƣời đƣợc tập hợp và có quy củ,
số đông ngƣời cùng chức năng, nghề nghiệp. Ngƣời ta thƣờng dùng khái niệm
đội ngũ để chỉ các tổ chức xã hội một cách rộng rãi nhƣ: Đội ngũ công nhân
viên ngành xây dựng, đội ngũ trí thức trẻ… đó là một tổ chức gồm nhiều
ngƣời, tập hợp thành một lực lƣợng cùng một nghề nghiệp.
Đội ngũ đƣợc định nghĩa nhƣ sau: đội ngũ là một khối đông ngƣời
đƣợc tập hợp và tổ chức thành một lực lƣợng để cùng thực hiện một hay

13


nhiều chức năng, có thể cùng nghề nghiệp hoặc không nhƣng cùng chung một
mục đích và cùng hƣớng tới mục đích đó.
1.2.5. Đội ngũ giáo viên.
1.2.5.1. Khái niệm nhà giáo (giáo viên)
Tại điều 70 Luật giáo dục của nƣớc Cộng hoà XHCN Việt Nam năm
2005 đã đƣa ra định nghĩa pháp lý đầy đủ về Nhà giáo và những tiêu chuẩn
của một Nhà giáo :
- Nhà giáo là ngƣời làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trƣờng
hoặc các cơ sở giáo dục khác.
- Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn sau đây:
+ Phẩm chất, đạo đức, tƣ tƣởng tốt;
+ Đạt trình độ chuẩn đƣợc đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ;
+ Đủ sức khoẻ theo yêu cầu nghề nghiệp;
+ Lý lịch bản thân rõ ràng.

- Nhà giáo dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo
dục nghề nghiệp gọi là giáo viên; ở cơ sở giáo dục đại học gọi là giảng viên.
Đối với trƣờng Tiểu học, Điều lệ trƣờng đã nêu rõ: Giáo viên Tiểu học
là ngƣời làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục học sinh trong trƣờng Tiểu học và
cơ sở giáo dục khác thực hiện chƣơng trình giáo dục Tiểu học.
Giáo viên tiểu học là bộ phận đƣợc thành lập sớm nhất trong ĐNGV
nƣớc ta. Đây là bộ phận giáo viên xuất hiện ngay từ giai đoạn sơ khai của nền
giáo dục nƣớc nhà, ở giai đoạn nào, giáo viên tiểu học cũng là bộ phận đông
đảo nhất, gắn bó mật thiết với nhân dân. Trong tâm trí mọi lứa tuổi trong cộng
đồng dân cƣ, hình ảnh ngƣời thầy để lại dấu ấn sâu đậm thƣờng là hình ảnh
ngƣời khai trí con đƣờng học vấn của họ: đó chính là ngƣời giáo viên tiểu học.
1.2.5.2. Đội ngũ giáo viên.
Đội ngũ giáo viên: là tập hợp những ngƣời làm nghề dạy hoc - giáo
dục, đƣợc tổ chức thành một lực lƣợng, có chung một lý tƣởng, mục đích,
14