Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học cơ sở hải toàn huyện hải hậu tỉnh nam định

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ HOA

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN
LỚP Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HẢI TOÀN
HUYỆN HẢI HẬU TỈNH NAM ĐỊNH

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ HOA

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN
LỚP Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HẢI TOÀN
HUYỆN HẢI HẬU TỈNH NAM ĐỊNH
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGND. Nguyễn Võ Kỳ Anh

HÀ NỘI – 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết
quả nghiên cứu là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công
trình nào khác.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hoa

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới
Lãnh đạo trƣờng Đại học giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội; các Thầy giáo,
Cô giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc,
tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trƣờng.
Đặc biệt, với tấm lòng thành kính, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến
PGS.TS Nguyễn Võ Kỳ Anh, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn khoa học và tận tình
giúp đỡ em trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn Lãnh đạo UBND, Phòng GD&ĐT, Cán
bộ quản lý và giáo viên các trƣờng THCS huyện Hải Hậu, đặc biệt trƣờng
THCS Hải Toàn, cùng bạn bè, ngƣời thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật
chất, tinh thần cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn
thành luận văn.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù
bản thân em đã luôn cố gắng nhƣng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm
khuyết. Kính mong đƣợc sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn
đồng nghiệp.

Em xin trân trọng cảm ơn!
Nam Định, ngày 15 tháng 11 năm 2015
Tác giả

Nguyễn Thị Hoa

ii


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

BGH

Ban giám hiệu

CBGV

Cán bộ giáo viên

CMHS

Cha mẹ học sinh

CNH

Công nghiệp hóa

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐHQG

Đại học quốc gia

ĐHSP

Đại học sƣ phạm

GD

Giáo dục

GD & ĐT

Giáo dục và đạo tạo

GDTX

Giáo dục thƣờng xuyên

GV

Giáo viên

GVBM

Giáo viên bộ môn

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

HĐH

Hiện đại hóa

HĐNGLL

Hoạt động ngoài giờ lên lớp

HS

Học sinh

NXB

Nhà xuất bản

PHHS

Phụ huynh học sinh

QL

Quản lý

THCS

Trung học cơ sở

TPT

Tổng phụ trách

UBND

Ủy ban nhân dân

iii


DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Vị trí của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với sự phát triển
nhân cách toàn diện của học sinh .................................................................... 17
Hình 1.2. Vai trò của HĐ NGLL trong giáo dục toàn diện con ngƣời. .......... 18

iv


DANH MỤC BẢNG, BIỂU
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ............................................................................ v
Bảng 2.1: Kết quả xếp loại 2 mặt giáo dục năm học 2014 – 2015 ................. 43
Bảng 2.2: Nhận thức của CBGV về mức độ quan trọng của HĐNGLL ........ 45
Bảng 2.3: Nhận thức về tác dụng của việc tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp
và những yêu cầu cần đạt ................................................................................ 45
Bảng 2.4: Ý kiến về mức độ cần thiết và mức độ thực hiện các hình thức hoạt

động ngoài giờ lên lớp..................................................................................... 46
Bảng 2.5: Hình thức tổ chức HĐNGLL thu hút học sinh tham gia ................ 48
theo quan điểm của CBGV ............................................................................. 48
Bảng 2.6: Năng lực và phẩm chất của giáo viên cần có khi tổ chức HĐNGLL
......................................................................................................................... 48
Bảng 2.7: Mức độ cần thiết của các điều kiện trong việc tổ chức hoạt động
ngoài giờ lên lớp có hiệu quả .......................................................................... 50
Bảng 2.8: Nhận thức của học sinh về mức độ quan trọng của hoạt động ....... 51
ngoài giờ lên lớp.............................................................................................. 51
Bảng 2.9: Nhận thức của học sinh về tác dụng của hoạt động ngoài giờ lên lớp 52
Bảng 2.10: Thái độ của học sinh về các hình thức tổ chức HĐNGLL ........... 53
Bảng 2.11: Nhận thức của học sinh về các điều kiện cần thiết để .................. 55
tổ chức HĐNGLL............................................................................................ 55
Bảng 2.12: Mức độ thực hiện các nội dung HĐNGLL ................................... 57
Bảng 2.13: Quan điểm của giáo viên về các hình thức HĐNGLL đã triển khai
......................................................................................................................... 58
Bảng 2.14: Thực trạng các phƣơng pháp HĐNGLL đã triển khai ................ 60
Bảng 2.15: Thực trạng việc xây dựng kế hoạch HĐNGLL của Hiệu trƣởng
trƣờng THCS Hải Toàn ................................................................................... 63
Bảng 2.16: Thực trạng việc tổ chức thực hiện kế hoạch HĐNGLL cho học sinh65

v


Bảng 2.17: Thực trạng việc kiểm tra đánh giá kết quả HĐNGLL của BGH và GV
......................................................................................................................... 68
Bảng 3.1: Thống kê kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi
của các biện pháp đề xuất ở trƣờng THCS Hải Toàn ..................................... 95
Biểu đồ 2.1: Quan điểm của CBGV về các hình thức HĐNGLL đã triển khai
......................................................................................................................... 59

Biểu đồ: 3.1: Mức độ tƣơng quan của tính cần thiết và tính khả thi của các
biện pháp đề xuất............................................................................................. 97

vi


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1....................................................................................................... 6
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP
TRONG TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ...................................................... 6
1.1 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ................................................................ 6
1.1.1. Trên thế giới ............................................................................................ 6
1.1.2. Trong nước .............................................................................................. 8
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu ....................... 9
1.2.1. Quản lý .................................................................................................... 9
1.2.2. Quản lý giáo dục ................................................................................... 11
1.2.3. Quản lý nhà trường ............................................................................... 12
1.2.4. Hoạt động ngoài giờ lên lớp ................................................................. 13
1.2.5. Quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp .................................................... 14
1.3.Hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trƣờng THCS ........................................... 15
1.3.1. Mục đích, yêu cầu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .............. 15
1.3.2. Vị trí của hoạt động ngoài giờ lên lớp ở cấp THCS. ............................ 17
1.3.3. Vai trò của hoạt động ngoài giờ lên lớp ở cấp THCS .......................... 18
1.3.4. Nội dung hoạt động ngoài giờ lên lớp trong tiêu chuẩn đánh giá chất
lượng giáo dục trường trung học .................................................................... 19
1.3.5. Hình thức và phương pháp tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp. ........ 20
1.3.6. Quy trình tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp .................................. 21
1.3.7. Các lực lượng tham gia quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp ........... 22
1.4. Quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trƣờng THCS ........................... 22

1.4.1. Quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp đáp ứng tiêu chuẩn đánh giá chất
lượng giáo dục trường trung học .................................................................... 22
1.4.2. Quản lý đội ngũ thực hiện hoạt động ngoài giờ lên lớp theo yêu cầu của
các tiêu chí ...................................................................................................... 26
vii


1.4.3. Quản lý việc phối hợp, huy động các lực lượng giáo dục trong và
ngoài nhà trường tham gia tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp theo yêu cầu
của các tiêu chí................................................................................................ 27
1.4.4. Quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả thực hiện chương trình hoạt
động ngoài giờ lên lớp theo yêu cầu của các tiêu chí..................................... 28
1.4.5. Quản lí cơ sở vật chất, kĩ thuật phục vụ hoạt động ngoài giờ lên lớp
theo yêu cầu của các tiêu chí .......................................................................... 29
1.4.6. Quản lí công tác thu thập, xử lý minh chứng về hoạt động ngoài giờ lên
lớp để viết báo cáo tiêu chí chuẩn bị cho Báo cáo tự đánh giá phục vụ kiểm
định. ................................................................................................................. 32
1.5. Những yếu tố ảnh hƣởng tới quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trƣờng
THCS ............................................................................................................... 33
1.5.1. Nhận thức của các lực lượng giáo dục ................................................. 33
1.5.2. Nội dunghoạt động ngoài giờ lên lớp ................................................... 33
1.5.3. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh ........................................................ 33
1.5.4. Năng lực của người tổ chức .................................................................. 35
1.5.5. Hoàn cảnh xã hội .................................................................................. 36
1.5.6. Môi trường và điều kiện thực hiện hoạt động ngoài giờ lên lớp .......... 36
Kết luận chƣơng 1 ........................................................................................... 37
CHƢƠNG 2..................................................................................................... 38
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở
TRƢỜNG THCS HẢI TOÀN HUYỆN HẢI HẬU TỈNH NAM ĐỊNH ....... 38
2.1. Khái quát đặc điểm tình hình kinh tế- văn hóa xã hội, giáo dục huyện Hải

Hậu .................................................................................................................. 38
2.1.1. Vị trí địa lý, dân số, kinh tế văn hóa xã hội. ......................................... 38
2.1.2. Dân số và nguồn nhân lực .................................................................... 38
2.1.3. Kinh tế - văn hoá xã hội ........................................................................ 39
2.1.4. Tình hình tôn giáo huyện Hải Hậu........................................................ 40
viii


2.1.5. Giáo dục và dào tạo .............................................................................. 40
2.1.6. Đặc điểm của trường THCS Hải Toàn huyện Hải Hậu tỉnh Nam Định .... 42
2.1.7. Tổ chức khảo sát ................................................................................... 43
2.2. Thực trạng hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trƣờng THCS Hải Toàn – Hải
Hậu- Nam Định ............................................................................................... 44
2.2.1. Thực trạng nhận thức của CBQL và GV về hoạt động ngoài giờ lên lớp
trong nhà trường ............................................................................................. 44
2.2.2. Nhận thức của học sinh về hoạt động ngoài giờ lên lớp ...................... 50
2.2.3. Thực trạng nội dung hoạt động ngoài giờ lên lớp đã tiến hành: ......... 56
2.2.4. Thực trạng các hình thức, phương pháp HĐNGLL đã triển khai ........ 58
2.2.5. Những khó khăn trong hoạt động ngoài giờ lên lớp ............................. 62
2.3 Thực trạng quản lý chỉ đạo hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trƣờng THCS
Hải Toàn huyện Hải Hậu tỉnh Nam Định ....................................................... 62
2.3.1.Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động ngoài giờ lên lớp của CBQL
và GV ............................................................................................................... 62
2.3.2. Thực trạng công tác tổ chức để thực hiện kế hoạch hoạt động ngoài giờ
lên lớp của Hiệu trưởng trường THCS Hải Toàn- Hải Hậu- Nam Định: ..... 65
2.3.3. Thực trạng chỉ đạo hoạt động ngoài giờ lên lớp của Hiệu trưởng
trường THCS Hải Toàn- Hải Hậu Nam Định: ............................................... 66
2.3.4. Thực trạng đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch hoạt động ngoài giờ
lên lớp cho học sinh ở trường THCS Hải Toàn: ............................................ 68
2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp ở

trƣờng THCS Hải Toàn ................................................................................... 69
2.4.1. Những điểm mạnh ................................................................................. 69
2.4.2. Những điểm yếu..................................................................................... 70
2.4.3. Nguyên nhân.......................................................................................... 71
2.4.4. Các vấn đề cần giải quyết ..................................................................... 72
- Kinh phí và cơ sở vật chất phục vụ cho HĐNGLL.Kết luận chƣơng 2 ....... 72
ix


CHƢƠNG 3..................................................................................................... 74
CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ............................................... 74
NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƢỜNG THCS HẢI TOÀN ............................. 74
HUYỆN HẢI HẬU TỈNH NAM ĐỊNH ......................................................... 74
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ............................................................ 74
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích của hoạt độngngoài giờ lên lớp ... 74
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học của hoạt động ngoài giờ lên lớp .. 74
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ của hoạt động ngoài giờ lên lớp .... 74
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi của hoạt động ngoài giờ lên lớp ...... 75
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả của hoạt động ngoài giờ lên lớp ... 75
3.2. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp của hiệu
trƣởng trƣờng THCS Hải Toàn huyện Hải Hậu tỉnh Nam Định..................... 75
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho CBQL, GV – HS và các lực
lượng giáo dục về tầm quan trọng của hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trường
THCS. .............................................................................................................. 75
3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch hoạt động ngoài giờ lên lớp phù hợp
và có hiệu quả ................................................................................................. 79
3.2.3. Biện pháp 3: Đa dạng hoá nội dung và hình thức hoạt động ngoài giờ
lên lớp .............................................................................................................. 80
3.2.4. Biện pháp 4: Tổ chức chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá và rút kinh nghiệm tổ
chức hoạt động ngoài giờ lên lớp ................................................................... 82

3.2.5. Biện pháp 5: Bồi dưỡng nghiệp vụ, chuyên môn cho cán bộ, giáo viên
trong trường về hoạt động ngoài giờ lên lớp ................................................ 85
3.2.6. Biện pháp 6: Phát huy tối đa vai trò chủ thể của HS trong hoạt động
ngoài giờ lên lớp ............................................................................................. 88
3.2.7. Biện pháp 7: Quản lý phương tiện thực hiện hoạt động ngoài giờ lên
lớp của nhà trường .......................................................................................... 91
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất .................................................. 93
x


3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản lý
hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trƣờng THCS Hải Toàn ................................. 94
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .......................................................................... 94
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm ......................................................................... 94
3.4.3.Nội dung khảo nghiệm ........................................................................... 94
3.4.4.Phương pháp đánh giá ........................................................................... 94
3.4.5. Kết quả đánh giá ................................................................................... 95
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 98
1. Kết luận ....................................................................................................... 98
2. Kiến nghị ..................................................................................................... 99
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 101
PHỤ LỤC ...................................................................................................... 103

xi


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài :
Hoạt động ngoài giờ lên lớp là một trong những hình thức hoạt động
ngoại khóa có tác dụng góp phần nâng cao chất lƣợng học tập và giáo dục cho

học sinh. Hoạt động ngoài giờ lên lớp bao gồm một số các hình thức tổ chức
nhƣ câu lạc bộ khoa học, dạ hội khoa học hay nghệ thuật, ngoại khoá... Đây
là những hình thức tổ chức hoạt động dựa trên sự hứng thú và tự nguyện của
học sinh, nhƣ những trò chơi mà trong đó các em đƣợc trổ tài, đƣợc giao lƣu
và đƣợc bộc lộ mình. Hoạt động này không chỉ giúp cho học sinh phát triển
nhanh về tƣ duy mà còn tạo cho học sinh khả năng ứng xử tốt, vận dụng kiến
thức tổng hợp linh hoạt, biết cách củng cố, mở rộng và nâng cao kiến thức,
làm cho học sinh hứng thú, yêu thích môn học hơn. Mặt khác, hoạt động
ngoài giờ lên lớp còn huy động đƣợc mọi học sinh cùng tham gia, là điều kiện
thuận lợi cho việc hình thành kỹ năng làm việc nhóm, kĩ năng giao tiếp - rất
cần thiết cho mỗi cá nhân trong cuộc sống và công việc ngày nay. Hơn thế
nữa, hoạt động ngoài giờ lên lớp cũng góp phần đắc lực vào việc cung cấp sự
hiểu biết và hình thành hứng thú nghề nghiệp cho học sinh. Thông qua các
hoạt động ngoài giờ lên lớp , học sinh củng cố, mở rộng các kiến thức đã học,
tìm kiếm các kiến thức mới, phát triển hứng thú nhận thức các môn học, do đó
kiến thức, kĩ năng của các em vững chắc hơn, sâu hơn và rộng hơn.
Đặc biệt ngày nay, trong điều kiện tri thức bùng nổ, kiến thức của các
môn học quá nhiều, có nhiều môn học mới xuất hiện, chƣơng trình mới và
sách giáo khoa mới bắt buộc học sinh phải tiếp thu một cách toàn diện một
khối lƣợng đồ sộ về kiến thức - kỹ năng - thái độ. Các tiết học trên lớp với số
lƣợng thời gian hạn chế không thể thoả mãn nhu cầu của học sinh và yêu cầu
của chƣơng trình, sách giáo khoa mới. Vì vậy, việc tổ chức hoạt động ngoài
giờ lên lớp đang trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

1


Để hoạt động ngoài giờ lên lớp thực sự hữu ích và thành công, ngoài
vai trò của học sinh và giáo viên, thì các biện pháp quản lý và tổ chức hoạt
động ngoài giờ lên lớp là chìa khoá quyết định sự thành công này.

Nhƣng hiện nay, hoạt động ngoài giờ lên lớp trong các nhà trƣờng phổ
thông còn rất hạn chế, chƣa đƣợc các nhà quản lý quan tâm. Nguyên nhân dẫn
đến tình trạng này là do các nhà quản lý và giáo viên chƣa đƣợc cung cấp đầy
đủ lý luận về tổ chức và quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp học. Còn quá ít
các công trình nghiên cứu về vấn đề này. Giáo viên và cán bộ quản lý giáo
dục nói chung, cán bộ quản lý nhà trƣờng nói riêng chƣa ý thức đƣợc đầy đủ
về vai trò và tác dụng của các hình thức hoạt động ngoài giờ lên lớp .
Cùng chung thực trang trên, các trƣờng THCS ở huyện Hải Hậu trong
những năm qua cũng chƣa chú trọng đến công tác tổ chức và quản lý hoạt
động ngoài giờ lên lớp, một phần do yêu cầu về thời gian, kinh phí tổ chức
hạn hẹp, mặt khác do nhận thức, năng lực của giáo viên về hoạt động ngoài
giờ lên lớp còn phiến diện, năng lực tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp còn
hạn chế, các nhà quản lý chƣa có đƣợc những biện pháp đồng bộ cần thiết để
thúc đẩy các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Với những lý do trên, em chọn đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ở trường THCS Hải Toàn huyện Hải Hậu tỉnh Nam Định ” để
nghiên cứu, nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục nói chung và chất lƣợng hoạt
động ngoài giờ lên lớp trong trƣờng THCS huyện Hải Hậu tỉnh Nam Định.
2. Mục đích nghiên cứu.
Các biện pháp quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trƣờng THCS Hải
Toàn nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục của trƣờng.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu.
3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc quản lý hoạt động ngoài giờ lên
lớp ở trƣờng THCS.

2


3.2. Nghiên cứu thực trạng quản lý các hoạt động ngoài giờ lên lớp ở
trƣờng THCS Hải Toàn.

3.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp ở
trƣờng THCS Hải Toàn.
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu.
4.1. Khách thể nghiên cứu:
Hoạt động ngoài giờ lên lớp ở nhà trƣờng THCS.
4.2. Đối tượng nghiên cứu.
Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở nhà trƣờng THCS Hải
Toàn huyện Hải Hậu tỉnh Nam Định.
5. Phạm vi nghiên cứu.
Nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
tại trƣờng THCS Hải Toàn huyện Hải Hậu tỉnh Nam Định.
6. Câu hỏi nghiên cứu.
- Hiện trạng công tác quản lý HĐGDNGLL tại trƣờng THCS Hải Toàn
huyện Hải Hậu – Nam Định nhƣ thế nào?
- Những biện pháp quản lý nào giúp cho HĐGDNGLL ở trƣờng THCS
Hải Toàn huyện Hải Hậu – Nam Định có hiệu quả?
7. Giả thuyết khoa học.
Hoạt động ngoài giờ lên lớp là những hoạt động nằm trong chƣơng
trình giáo dục phổ thông. Cho đến nay các hoạt động này đƣợc tiến hành
trong các trƣờng phổ thông nói chung và đã thu đƣợc những kết quả nhất định
trong giáo dục toàn diện. Tuy nhiên trong bối cảnh mới, quản lý hoạt động
này chƣa mang lại kết quả nhƣ mong muốn. Nếu nghiên cứu tìm ra các biện
pháp quản lý HĐGDNGLL đáp ứng tiêu chuẩn đánh giá chất lƣợng giáo dục
trƣờng trung học thì sẽ góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện cho
học sinh của nhà trƣờng.

3


8. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài

8.1. Ý nghĩa lý luận
Góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận liên quan đến quản lý
HĐGDNGLL đối với cấp THCS.
8.2. Ý nghĩa thực tiễn.
Đề xuất những biện pháp quản lý phù hợp với thực tế và có tính khả thi
giúp nâng cao chất lƣợng HĐGDNGLL ở trƣờng THCS Hải Toàn, qua đó
giúp nhân rộng kinh nghiệm quản lý HĐNGLL cho các trƣờng THCS.
9. Phƣơng pháp nghiên cứu.
9.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến công tác quản lý hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp, các văn bản pháp quy của nhà nƣớc, sách báo
trong các tạp chí; thông tin ienternet; các công trình nghiên cứu khoa học,
phân tích, hệ thống hóa, khái quát hóa để làm rõ cơ sở lí luận của quản lý
hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trƣờng THCS.
9.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi.
+ Tham dự, quan sát các hoạt động ngoài giờ lên lớp .
+ Phỏng vấn cán bộ quản lý nhà trƣờng, giáo viên, học sinh.
+ Phƣơng pháp chuyên gia.
+ Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm.
9.3. Phương pháp toán thống kê.
Ngoài các phƣơng pháp trên, tác giả còn sử dụng các phƣơng pháp xử
lý số liệu thống kê để xử lý kết quả nghiên cứu. Từ đó, phân tích so sánh rút
ra nhận định.
10. Cấu trúc luận văn.
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo, Phụ
lục. Nội dung luận văn đƣợc cấu trúc trong 3 chƣơng.
4

Chƣơng 1: Một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp trong trƣờng THCS
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trƣờng
THCS Hải Toàn huyện Hải Hậu tỉnh Nam Định.
Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trƣờng
THCS Hải Toàn huyện Hải Hậu tỉnh Nam Định.

5


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI
GIỜ LÊN LỚP TRONG TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề.
1.1.1. Trên thế giới
Hoạt động ngoài giờ lên lớp và hoạt động ngoại khoá là một phần quan
trọng trong chƣơng trình giáo dục ở hầu hết tất cả các nƣớc trên thế giới. Hoạt
động này đƣợc chú trọng nghiên cứu và thực hiện nhƣ là một công cụ hữu ích
để giúp học sinh học tập có kết quả hơn và phát triển toàn diện hơn nhân cách
của các em.
Tại Anh, gần 7 triệu học sinh hàng năm đƣợc tham gia hoạt động ngoài
giờ lên lớp và vào các hoạt động ngoại khoá, có nghĩa là hàng tuần có hàng
nghìn em đƣợc đi tham quan hay tham gia vào các câu lạc bộ học tập. Theo
các nhà giáo dục Anh, các hoạt động này giúp học sinh gắn kiến thức với
cuộc sống. Chính phủ Anh cho rằng, cần xem các hoạt động này là một phần
quan trọng của công tác giáo dục thế hệ trẻ. Để nâng cao chất lƣợng và tăng
cƣờng số lƣợng các hoạt động này, chính phủ Anh đã đƣa ra các qui định về
trách nhiệm của giáo viên và nhà trƣờng, tăng cƣờng các nguồn lực và các
điều kiện cho việc tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp và các hoạt động ngoại
khoá khác [25.tr 16].

Công trình nghiên cứu gần đây của các nhà giáo dục Mĩ cho thấy tác
dụng to lớn của các hoạt động ngoài giờ lên lớp nói chung và ngoại khoá nói
riêng sau đây đối với đời sống của học sinh: có 49% học sinh không tham gia
vào các hoạt động ngoài giờ lên lớp sử dụng ma tuý, 37% trong độ tuổi từ 1319 phải làm bố mẹ sớm hơn những em khác có tham gia từ 1đến 4 giờ vào các
hoạt động ngoại khoá. 8/10 em có tham gia các hoạt động ngoại khoá đạt
đƣợc kết quả học tập cao. Những học sinh thƣờng xuyên tham gia vào các
6


chƣơng trình hoạt động ngoài giờ lên lớp có chất lƣợng thƣờng đạt đƣợc
thành tích học tập cao hơn, có hành vi đạo đức tốt hơn trong nhà trƣờng, có
mối quan hệ và xúc cảm tốt hơn, phát triển tốt hơn và không có các hiện
tƣợng sử dụng ma tuý, bạo lực...[28,tr.21].
Các nhà giáo dục Nhật Bản nhấn mạnh tầm quan trọng của các hoạt
động ngoài giờ lên lớp và hoạt động ngoại khoá. Học sinh Nhật Bản dành khá
nhiều thời gian cho các hoạt động này vì hầu hết các trƣờng học ở Nhật Bản
là các trƣờng bán trú. Tuy nhiên, các hoạt động ngoài giờ lên lớp này tập
trung chủ yếu vào việc giáo dục đạo đức và giáo dục truyền thống cho học
sinh nhƣ dạy các nghi thức giao tiếp theo tập tục của ngƣời Nhật, dạy cách
pha trà, nấu nƣớng, các nghề truyền thống của Nhật Bản... Hoạt động ngoài
giờ lên lớp chủ yếu tổ chức qua các cuộc thi, các trò chơi ở trƣờng và trên ti
vi. Chƣơng trình cải cách giáo dục của Nhật Bản giảm bớt thời lƣợng các giờ
lên lớp để tăng cƣờng nhiều hơn các hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh
[27,tr 25].
J.A.Cô men xki, ông tổ của nền sƣ phạm cận đại trong thời gian làm cố
vấn giáo dục tại Hunggari đã rất coi trọng HĐNGLL. Ông cho học sinh tham
gia biểu diễn sân khấu để giúp các em ghi nhớ sâu sắc những nội dung cần
thiết. Ông thấy rằng những chàng trai thƣờng ngày so ro, rụt rè nay ra trƣớc
công chúng với vẻ tự tin, xử sự điềm tĩnh. Những con ngƣời mới mấy tuần lễ
trƣớc còn đọc câu ngắc ngứ, bây giờ đã có thể nói một đoạn độc thoại dài mà

không phạm lỗi hoặc giải thích những khái niệm một cách hùng hồn đầy tính
thuyết phục.
Cô men xki ở thời đó đã áp dụng phƣơng pháp dạy học mới, đặc biệt là
việc mở rộng các hình thức học tập ngoài lớp, nhằm khơi dậy và phát huy
những khả năng tiềm ẩn, nhằm rèn luyện cá tính cho học sinh, đã chứng minh
cho quan điểm giáo dục mới đầy tính thuyết phục [24,tr.36].

7


Nhƣ vậy, các công trình nghiên cứu này đã làm nổi bật tầm quan trọng
của các hoạt động ngoài giờ lên lớp và chỉ ra một số biện pháp cần thiết cho
ngƣời cán bộ quản lý (CBQL) các nhà trƣờng phải làm gì để tổ chức và quản
lí tốt các hoạt động này nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục.
1.1.2. Trong nước
Từ những năm 60, khi xây dựng chƣơng trình giáo dục, Bộ Giáo dục đã
xác định rõ trong cuốn Giải thích chƣơng trình quốc văn 1961 – 1962:
“ Muốn thực hiện giáo dục và giáo dƣỡng trong các môn học đạt kết quả đầy
đủ thì ở nhà trƣờng cần tổ chức HĐGDNGLL. Hoàn cảnh kháng chiến trƣớc
đây chƣa cho phép chúng ta thực hiện đầy đủ công tác này cho nên trong
chƣơng trình cũng chƣa ghi phần HĐNGLL. Từ lúc hoà bình đƣợc lập lại, vấn
đề này đƣợc nêu ra và đƣợc các địa phƣơng thực hiện lẻ tẻ. Trong chƣơng
trình mới HĐNGLL hay chƣơng trình ngoại khóa trở thành một phần quan
trọng, khăng khít với nội khoá. Công tác ngoại khoá không hề mâu thuẫn gì
với nội dung giáo dục, giáo dƣỡng của nhà trƣờng XHCN mà trái lại bổ sung
và nâng cao chất lƣợng của nội khoá lên một bƣớc”.
Tác giả Phạm Lăng với bài viết "Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
ở trường PTTH Chu Văn An Hà Nội" trên Tạp chí nghiên cứu giáo dục số 12,
đã xác định nhiều hình thức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và nhấn
mạnh: Nếu tổ chức hoạt động này một cách khoa học sẽ không làm giảm đi

chất lƣợng các môn học [16,tr 27].
Tác giả Đinh Xuân Huy với công trình nghiên cứu: Các biện pháp quản
lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của ngƣời hiệu trƣởng trong trƣờng
phổ thông Dân Tộc Nội Trú – Tỉnh Lai Châu, đã khẳng định vai trò quan
trọng của tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với việc nâng
cao chất lƣợng giáo dục của trƣờng phổ thông Dân Tộc Nội Trú, xây dựng
các biện pháp quản lý hoạt động này của ngƣời hiệu trƣởng, trong đó có
HĐNGLL [14,tr 18].
8


Các tác giả Hà Thế Ngữ - Đặng Vũ Hoạt trong cuốn giáo dục học cũng
nhấn mạnh vai trò và tác dụng của hình thức HĐNGLL, coi đây là một trong
những hình thức dạy học có khả năng tạo hứng thú cho học sinh, giúp các em
mở rộng, nâng cao, khắc sâu kiến thức đƣợc tốt hơn [11,tr 39-40].
Nhìn chung các tác giả trên thế giới và trong nƣớc đều đề cao vai trò và
tác dụng của HĐGDNGLL trong quá trình giáo dục học sinh, xem HĐNGLL
là một trong những hình thức tổ chức dạy học quan trọng, không thể thiếu
trong quá trình dạy học và giáo dục học sinh.
Tuy nhiên bên cạnh việc khẳng định tính cần thiết của việc tổ chức
HĐNGLL, những công trình nghiên cứu này chƣa chỉ ra một cách cụ thể việc
cần tổ chức và quản lý HĐGDNGLL? Làm thế nào để HĐGDNGLL trong
nhà trƣờng trung học cơ sở thực sự là một họat động thƣờng xuyên có kết quả
tốt? Các công trình nghiên cứu chƣa chỉ ra cách thức cho nhà quản lý khi tổ
chức hƣớng dẫn thực hiện các tổ nhóm chuyên môn đƣa HĐGDNGLL vào
trong kế hoạch năm học … Điều này khiến cho không ít trƣờng trung học cơ
sở vẫn cảm thấy HĐGDNGLL còn là việc làm có tính hình thức, bắt buộc…
Chính vì vậy, trong điều kiện thực tế, tôi thấy cần có sự nghiên cứu cơ
bản về thực trạng quản lý HĐGDNGLL ở trƣờng THCS Hải Toàn huyện Hải
Hậu. Từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý HĐGDNGLL của ngƣời HT nhà

trƣờng, đáp ứng yêu cầu đổi mới chƣơng trình giáo dục trong giai đoạn hiện
nay.
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Quản lý
Từ khi con ngƣời sống thành xã hội có sự phân công hợp tác trong lao
động thì bắt đầu xuất hiện sự quản lý. Tính chất của việc quản lý thay đổi và
phát triển theo sự phát triển của xã hội loài ngƣời, nhằm đảm bảo cho sự tồn
tại và phát triển của xã hội. Vì thế có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý.

9


Theo quan niệm truyền thống, quản lý là quá trình tác động có ý thức
của chủ thể vào một bộ máy (đối tƣợng quản lý) bằng cách vạch ra mục tiêu
cho bộ máy, tìm kiếm các biện pháp tác động để bộ máy đạt tới mục tiêu đã
xác định.
Theo quan niệm hiện nay, quản lý là những hoạt động có phối hợp
nhằm định hƣớng và kiểm soát quá trình tiến tới mục tiêu.
Theo K.Marx: "Quản lý là lao động điều khiển lao động". K. Marx đã
viết: "Bất cứ lao động hay lao động chung nào mà tiến hành trên một quy mô
lớn đều yêu cầu phải có một sự chỉ đạo để điều hoà những hoạt động cá
nhân...Một nhạc sĩ độc tấu thì điều khiển lấy mình, nhƣng một dàn nhạc thì
phải có nhạc trƣởng" [4, tr 350].
Nhà triết học V.G. Afnatsev cho rằng, quản lý xã hội một cách khoa
học là nhận thức, phát hiện các quy luật, các khuynh hƣớng vận động của xã
hội và hƣớng sự vận động của xã hội cho phù hợp với các khuynh hƣớng đó;
là phát hiện và giải quyết kịp thời các mâu thuẫn của sự phát triển; là duy trì
sự thống nhất giữa chức năng và cơ cấu của hệ thống; là tiến hành một đƣờng
lối đúng đắn dựa trên cơ sở tính toán nghiêm túc những khả năng khách quan,
mối tƣơng quan giữa các lực lƣợng xã hội... [6, tr 326].

Frederick Winslow Taylor (1856 - 1915) là nhà thực hành quản lý khoa
học về lao động đã đƣa ra định nghĩa: "Quản lý là biết đƣợc chính xác điều
bạn muốn ngƣời khác làm và sau đó hiểu đƣợc rằng họ đã hoàn thành công
việc một cách tốt nhất" [6, tr 327].
Harold Koontz thì lại khẳng định: "Quản lý là một hoạt động thiết yếu,
nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt đƣợc các mục
đích của tổ chức. Mục tiêu của quản lý là hình thành một môi trƣờng mà trong
đó con ngƣời có thể đạt đƣợc các mục đích của tổ chức với thời gian, tiền bạc,
vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất" [6, tr 327].

10


Tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: "Quản lý là tác động có mục
đích có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những ngƣời lao động nói
chung là khách thể quản lý, nhằm thực hiện đƣợc mục tiêu dự kiến"[ 18,tr11].
Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc: "Quản lý là tác động có định hƣớng,
có chủ đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong một tổ chức
nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt đƣợc mục đích của tổ chức" [14, tr 9].
Từ quan niệm của các học giả đã nêu, chúng ta có thể khái quát lại:
"Quản lý là hoạt động có ý thức của con ngƣời nhằm định hƣớng, tổ chức, sử
dụng các nguồn lực và phối hợp hành động của một nhóm ngƣời hay một
cộng đồng ngƣời để đạt đƣợc các mục tiêu đề ra một cách hiệu quả nhất".
1.2.2. Quản lý giáo dục
Cũng giống nhƣ khái niệm quản lý, khái niệm QLGD cũng có nhiều
cách tiếp cận khác nhau. Ở đây tác giả chỉ đề cập tới khái niệm QLGD trong
phạm vi quản lý một hệ thống giáo dục mà hạt nhân của hệ thống là các cơ sở
trƣờng học.
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quan
là điều hành phối hợp các lực lƣợng nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ

theo yêu cầu phát triển của xã hội. Ngày nay, với sứ mệnh phát triển giáo dục
thƣờng xuyên, công tác giáo dục không chỉ giới hạn ở thế hệ trẻ mà cho mọi
ngƣời. Cho nên quản lý giáo dục đƣợc hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục
quốc dân” [1,tr 25].
Những khái niệm về QLGD tuy có những cách diễn đạt khác nhau
nhƣng nhìn chung đều là sự tác động có tổ chức, có định hƣớng phù hợp với
quy luật khách quan của chủ thể quản lý ở các cấp lên đối tƣợng quản lý
nhằm đƣa hoạt động giáo dục của từng cơ sở và của toàn bộ hệ thống giáo dục
đạt tới mục tiêu đã định.
Trong quản lý giáo dục chủ thể quản lý ở các cấp chính là bộ máy quản
lý giáo dục từ Trung ƣơng đến địa phƣơng, còn đối tƣợng quản lý chính là
11


nguồn nhân lực, cơ sở vật chất kỹ thuật và các hoạt động thực hiện chức năng
của giáo dục đào tạo. Có thể hiểu một cách cụ thể là:
- Quản lý giáo dục là hệ thống tác động có kế hoạch, có ý tƣởng, có
mục đích của chủ thể quản lý đến đối tƣợng bị quản lý.
- Quản lý giáo dục là sự tác động lên tập thể GV, HS và các lực
lƣợng giáo dục trong và ngoài nhà trƣờng, nhằm huy động họ cùng phối
hợp tác động tham gia các hoạt động giáo dục của nhà trƣờng để đạt mục
đích đã định.
Nhƣ vậy có thể hiểu: Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức của chủ
thể quản lý đến khách thể quản lý, nhằm đƣa hoạt động sƣ phạm của hệ thống
GD, đạt tới kết quả mong muốn một cách hiệu quả nhất.
1.2.3. Quản lý nhà trường
Quản lý nhà trƣờng là một bộ phận trong quản lý giáo dục. Nhà trƣờng
chính là nơi tiến hành các quá trình giáo dục có nhiệm vụ trang bị kiến thức
cho một nhóm dân cƣ nhất định, thực hiện tối đa một quy luật tiến bộ xã hội
là: Thế hệ đi sau phải lĩnh hội đƣợc tất cả những kinh nghiệm xã hội mà các

thế hệ đi trƣớc đã tích lũy và truyền lại, đồng thời phải làm phong phú thêm
những kinh nghiệm đó.
Trong tác phẩm cơ sở lý luận của khoa học quản lý giáo dục,
M.I.Kônđacốp đã viết: "Không đòi hỏi một định nghĩa hoàn chỉnh, chúng ta
hiểu quản lý nhà trƣờng (công việc nhà trƣờng) là một hệ thống xã hội - sƣ
phạm chuyên biệt. Hệ thống này đòi hỏi những tác động có ý thức, có kế
hoạch hƣớng đích của chủ thể quản lý đến tất cả các mặt của đời sống nhà
trƣờng, nhằm đảm bảo sự vận hành tối ƣu về các mặt xã hội - kinh tế, tổ chức
- sƣ phạm của quá trình dạy học và giáo dục thế hệ đang trƣởng thành" [26,tr
34].
Theo tác giả Phạm Minh Hạc "Quản lý nhà trƣờng là thực hiện đƣờng
lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đƣa nhà
12