NIÊN LUẬN : NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN NGẮN HEMINGWAY

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

ĐỀ TÀI: NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN NGẮN
HEMINGWAY

NIÊN LUẬN
Tên tác giả: Đỗ Thị Vân
Chuyên ngành: Văn Học

Hà Nội-2015

1


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

ĐỖ THỊ VÂN

ĐỀ TÀI: NHÂN VẬT TRONG TRUYỆN NGẮN HEMINGWAY

Chuyên ngành:Văn học
Lớp: K58 – Chuẩn
Mã Sinh Viên: 13032324
Người hướng dẫn: PGS.TS.Đào Duy Hiệp

HÀ NỘI, 2015

2


LỜI CẢM ƠN
Được sự phân công của khoa Văn học trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân
văn Hà Nội, và sự đồng ý của Thầy giáo hướng dẫn PGS.TS Đào Duy Hiệp. Đỗ
Thị Vân - tôi đã thực hiện đề tài: “Nhân vật trong truyện ngắn Hemingway”.
Để hoàn thành Niên luận này. Tôi xin chân thành cảm ơn Thầy giáo hướng dẫn
PGS.TS Đào Duy Hiệp đã tận tình, chu đáo hướng dẫn tôi thực hiện Niên luận
này. Xin cảm ơn Nhà trường đã tạo điều kiện tốt nhất và cung cấp tài liệu để tôi
thực hiện Niên luận này. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và
người thân, những người luôn bên cạnh giúp đỡ, động viên và tạo mọi điều kiện
cho tôi khi làm Niên luân.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng để thực hiện đề tài một cách hoàn chỉnh nhất. Song
do buổi đầu mới làm quen công tác nghiên cứu khoa học cũng như sự hạn chế về
kiến thức và kinh nghiệm nên không thể tránh khỏi những thiếu xót nhất định mà
bản thân chưa thấy được. Tôi rất mong được sự góp ý của Thầy, Cô giáo và các
bạn đọc để Niên luận hoàn chỉnh hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

MỤC LỤC
Mở đầu................................................................................................................................................................4
3


1.Lí do chọn đề tài .....................................................................................................................................4
2.Lịch sử vấn đề.........................................................................................................................................5
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ............................................................................................................6
4. PHƯƠNG PHÁP nghiên cứu ..................................................................................................................7
5.Bố cục niên luận......................................................................................................................................8

Chương 1. Hệ thống nhân vật nam và nữ .....................................................................................................8
trong truyện ngắn Hemingway........................................................................................................................8
1.1.Bảng thống kê ....................................................................................................................................8
1.2.Đặc điểm, tính cách của hệ thống nhân vật nam..............................................................................15
1.3.Đặc điểm, tính cách của hệ thống nhân vật nữ ................................................................................19
Tiểu kết....................................................................................................................................................21
Chương 2. Kiểu đối thoại trần thuật trong truyện ngắn Hemingway....................................................23
a.Đối thoại giữa các nhân vật nam..........................................................................................................25
B.Đối thoại giữa các nhân vật nữ.............................................................................................................29
C.Đối thoại giữa nhân vật nam và nhân vật nữ.......................................................................................33
Tiểu kết....................................................................................................................................................41
Chương 3. Đối thoại miêu tả trong truyện ngắn của Hemingway...........................................................43
3.1. Cảnh được miêu tả qua các đối thoại .............................................................................................44
3.2. Cảnh mang chất thơ ........................................................................................................................46
3.3. Cảnh mang ý nghĩa như một kiểu “độc thoại nội tâm”....................................................................50
Tiểu kết....................................................................................................................................................58
Kết luận.............................................................................................................................................................60
Tài liệu tham khảo...........................................................................................................................................64

MỞ ĐẦU

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
4


Hemingway là nhà văn Mĩ đoạt giải Nobel văn học. Sáng tác của ông đã để lại
một dấu ấn sâu sắc trong văn xuôi hiện đại phương Tây và góp phần đổi mới lối
viết truyện, tiểu thuyết của nhiều thế hệ nhà văn trên thế giới nói chung.
Ông nổi tiếng với những cuốn tiểu thuyết như: Mặt trời vẫn mọc (The Sun Also
Rises 1926), Giã từ vũ khí (A Farewell to Arm 1929), Chuông nguyện hồn ai

(For Whom the Belle Tolls 1940), song truyện ngắn của ông cũng được đánh giá
là những tác phẩm mang phong vị độc đáo hiến thấy, ngay từ tập truyện đầu tay
như: Trong thời đại chúng ta (1924).
Truyện ngắn của Hemingway đa số là rất ngắn, cô đọng, gợi nhiều hơn tả. Những
câu đối thoại rất ngắn của nhân vật nhưng lại chứa một sức nặng, khiến bạn
không thể đọc lướt qua mà phải nghiền ngẫm về nó. Những câu chuyện tưởng
như không có gì nhưng thường ẩn chứa sau đó là một “đời sống khác”, hay “một
câu chuyện khác”. Các tác phẩm của Hemingway được xếp vào loại văn học
“không dễ đọc”. Cách viết của tác giả buộc người đọc cùng suy ngẫm và tham
gia vào quá trình sáng tạo của câu chuyện, chứ không đơn giản là theo dõi một
câu chuyện.
Việc khảo sát các kiểu nhân vật trong truyện ngắn Hemingway là để tìm ra quan
niệm của nhà văn về con người bởi quan niệm này chi phối toàn bộ hình thức
biểu hiện của tác giả. Khảo sát nhân vật trong truyện ngắn của ông góp phần làm
sáng tỏ những đặc trưng của thế giới nghệ thuật Hemingway, những cách tân của
ông đối với vai trò và vị trí nhân vật trong văn xuôi tự sự. Qua khảo sát nhân vật
chúng ta còn làm rõ thêm phương thức nghệ thuật đặc biệt của Hemingway:
nguyên lý tảng băng trôi.
2. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ
Từ sau năm 1924, khi truyện ngắn Trong thời đại chúng ta ra đời, trên thế giới và
Việt Nam đã có nhiều người nghiên cứu về E.Hemingway cũng như truyện ngắn
và phong cách văn chương của ông.
Qua những tuyển tập sáng tác của Hemingway được dịch và hệ thống lại, qua đó,
phần nào thấy được sự quan tâm của mọi người đối với mảng để tài về truyện

5


ngắn của Hemingway. Tuy vậy, vẫn chưa có ai thực sự thông kê và tìm hiểu sự
thay đổi của các nhân vật trong suốt chặng đường sáng tác của Hemingway.

Cũng có nhiều tác giả nghiên cứu về Hemingway và các nhân vật truyện ngắn
của ông; nhưng các nghiên cứu chủ yếu chỉ nghiêng về việc tìm hiểu, và phân
tích các nhân vật trong truyện ngắn chiến tranh của Hemingway.
Ở Việt Nam, từ năm 1985, Lê Đình Cúc đã đề cập đến đề tài chiến tranh trong
truyện ngắn của Hemingway qua luận án phó tiến sĩ : Tiểu thuyết về chiến tranh
của Hemingway. Trong luận án của mình, Lê Đình Cúc đã khảo sát những tiểu
thuyết tiêu biếu của Hemingway và làm rõ thái độ, quan điểm của E.Hemingway
về chiến tranh. Lê Đình Cúc nhận định rằng: Cùng đi song song với đề tài chiến
tranh là đề tài tình yêu và sức sống mãnh liệt của con người.
Trong một bài tham luận về Hemingway mang tên: Âm hưởng thời đại trong
Hemingway, Lê Huy Bắc cho rằng: “ Hemingway tập trung khắc hoạ hai diện
mạo: chết trong chiến tranh và sống trở về”, “ Chiến tranh hiện diện trong tác
phẩm của Hemingway trước tiên không phải bằng bộ mặt thật với bom đạn, xe
tăng pháo binh... mà bằng nỗi ám ảnh ghê hồn”.
Nhìn chung các công trình nghiên cứu của thế giới và Việt Nam đã có đóng góp
nhiều về truyện ngắn của E.Hemingway ở nhiều phương diện khía cạnh khác
nhau như: nhân vật, thể loại, đề tài, phong cách, nghệ thuật... Trong đó có những
công trình đề cập đến truyện ngắn của Hemingway... Tất cả những nghiên cứu đó
đều gợi ý cho đề tài nghiên cứu của tôi. Tuy nhiên, các công trình trên chưa có
công trình nào đặt biệt tìm hiểu chuyên sâu về tất cả truyện ngắn của
E.Hemingway. Vì vậy, tôi mạnh dạn chọn đề tài nghiên cứu về nhân vật trong
chuyện ngắn của E.Hemingway.
3. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU
3.1 Đối tượng nghiên cứu
Trong đề tài này, đối tượng nghiên cứu chính là các truyện ngắn của
Hemingway. Các ẩn phẩm được khảo sát gồm có:
1. Truyện ngắn (Ernest Hemingway, Lê Huy Bắc chủ biên và giới thiệu, nhà
xuất bản Văn học, 2004)

6

2. Truyện cực ngắn Hemingway (Đào Ngọc Chương - Nguyễn Thị Huyền
Linh dịch, NXB Văn Nghệ TP.HCM, 2001.)
3. Truyện ngắn Hemingway (2 tập), Lê Huy Bắc - Đào Thu Hằng - Phan
Ngọc Thưởng dịch, NXB Văn Học, 1998.
4. Tác phẩm Ernest Hemingway (truyện ngắn, tiểu thuyết), Lê Huy Bắc Đào Thu Hằng giới thiệu và tuyển dịch, NXB Giáo Dục, 2003.
Với đề tài này, tôi cố gắng làm rõ các vấn đề sau:
• Làm nổi bật được cách nhìn của E.Hemingway về con người và cuộc sống
thông qua các nhân vật, con người, không gian trong các truyện ngắn.
• Tìm hiểu về con người trong truyện ngắn của Hemingway về nhân sinh
quan, bản năng sinh tồn, qua đó thấy được thái độ của tác giả vê con
người.
• Trong quá trình khảo sát, tôi đã khảo sát hơn 70 truyện ngắn của
Hemingway đề tìm ra đặc điểm nhân vật trong truyện ngắn của ông.
3.2 Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu này chỉ tập trung vào các nhân vật trong truyện ngắn của
Hemingway. Do khuôn khổ của bài nghiên cứu và khả năng cá nhân nên tôi chỉ
khảo sát các truyện ngắn của Hemingway đầy đủ về phương diện nhân cách nhân
vật, sự thay đổi về hình tượng nhân vật trong các truyện ngắn của Hemingway.
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Niên luận sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
• Phương pháp trần thuật học: là khoa học phân tích diễn ngôn trần thuật.
Chú ý đến chức năng, ngữ pháp truyện, ngữ nghĩa truyện ở cấu trúc bề
sâu, và phương diện biểu hiện tư tưởng, tình cảm của tự sự. Ngoài vấn đề
điểm nhìn, thì kí hiệu tượng trưng, khoảng cách trần thuật là những vấn đề
đang được đặc biệt quan tâm.[11]
• Phương pháp tiếp cận thi pháp: nghiên cứu cấu trúc tác phẩm và những
hợp thể của các cấu trúc đó: các tác phẩm của Hemingway, khuynh
hướng sáng tác văn học của Hemingway. Phân tích tác phẩm bám vào văn

bản là chính, không chú trọng đến những vấn đề nằm ngoài văn bản như:
7


tiểu sử nhà văn, hoàn cảnh sáng tác, nguyên mẫu nhân vật, giá trị hiện
thực, tác dụng xã hội…[12]
• Phương pháp nghiên cứu lịch sử, xã hội: Nghiên cứu bối cảnh xã hội và
văn hóa trong đó Hemingway sống, nghiên cứu các tài liệu lịch sử học; từ
đó nhìn nhận những ảnh hưởng của xã hội, lịch sử lên các sáng tác của
ông.
• Dùng các thao tác phân tích, thống kê, so sánh.
5. BỐ CỤC NIÊN LUẬN
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, niên luận gồm 3 Chương :
Chương 1. Hệ thống nhân vật nam và nữ trong truyện ngắn Hemingway
Chương 2. Kiểu đối thoại trần thuật trong truyện ngắn Hemingway
Chương 3. Đối thoại miêu tả trong truyện ngắn của Hemingway
Kết luận
Tài liệu tham khảo

CHƯƠNG 1. HỆ THỐNG NHÂN VẬT NAM VÀ NỮ
TRONG TRUYỆN NGẮN HEMINGWAY

1.1. BẢNG THỐNG KÊ
Ðối tượng chung của văn học là cuộc đời nhưng trong đó con người luôn giữ vị
trí trung tâm. Những sự kiện kinh tế, chính trị, xã hội, những bức tranh thiên
nhiên, những lời bình luận...đều góp phần tạo nên sự phong phú, đa dạng cho tác
phẩm nhưng cái quyết định chất lượng tác phẩm văn học chính là việc xây dựng
nhân vật. Ðọc một tác phẩm, cái đọng lại sâu sắc nhất trong tâm hồn người đọc
thường là số phận, tình cảm, cảm xúc, suy tư của những con người được nhà văn

8


thể hiện. Vì vậy, Tô Hoài đã có lí khi cho rằng "Nhân vật là nơi duy nhất tập
trung hết thảy, giải quyết hết thảy trong một sáng tác".[5]
Nhân vật văn học là con người được nhà văn miêu tả trong tác phẩm bằng
phương tiện văn học. Những con người này có thể được miêu tả kỹ hay sơ lược,
sinh động hay không rõ nét, xuất hiện một hay nhiều lần, thường xuyên hay từng
lúc, giữ vai trò quan trọng nhiều, ít hoặc không ảnh hưởng nhiều lắm đối với tác
phẩm. Nhân vật chính là trung tâm của tác phẩm, là nơi để tác giả gửi gắm những
điều mình muốn thể hiện, muốn nói lên trong tác phẩm của mình.
Dưới đây là bảng thống kê các truyện ngắn cùng với nhân vật trong truyện của
E.Hemingway:
ST
T
1
2

Tên tác phẩm
(Tiếng Việt)
Sự phán xét của
Manitou
Chuyện sắc màu

3

Sepi Jingan

Tên tác phẩm
(Tiếng Anh)

Judgment
of
Manitou
A
matter
of
colour
Sepi Jingan

4

Pauline snow

Pauline Snow

5

Trên
Michigan
Tàn mùa

1916

Bill và con chó Sepi
Nam
Jinga

1923

Pauline snow

1916

Pierre
và
Haywood
Dan

Giới
tính
Dick

Nam
Nam

Nữ

In our time

1924

8

Trong thời đại
chúng ta
Ed Paige

Ed Paige

1924

9
10

Nhà của lính
Trại người da đỏ

Soldier’s Home
Indian Camp

1924
1924

Kerbs
Nick và ba (ông bác sĩ)

Nam

11

Bác sĩ và vợ bác
sĩ

Doctor and the 1924
doctor’s wife

12

Truyện rất ngắn

A very story

1924

13

Nhà cách mạng

The Revolutionist

1924

Bác sĩ Hernry , vợ và
Dick Boulton đến từ
trại Da Đỏ
Nhân vật “anh" và
người yêu Luz
Nhà cách mạng người

Nam,
Nữ Nam
Nam Nữ
Nam

7

In
the 1923
Michigan
Out of season

1923

Nhân vật chính

Jim (anh chàng thợ rèn)
và Liz (cô hầu)
Lão Peduzzi và 1 đôi vợ
chồng (anh chàng công
từ và vợ Tiny)
Nhóm binh sĩ, không có
nhân vật trung tâm
Võ sĩ Ed Paige

6

miệt

Năm
sáng tác
1916

9

Nam Nữ
Nam,
Nam Nữ
Nam
Nam

Nam

14

Trượt tuyết việt
dã

15

Con mèo trong Cat in the rain
1925
mưa
Sông lớn hai lòng Big
two-heart 1925
I
River I

Vợ chồng người Mỹ: Nam Sigaora và George
Nữ
Nick
Nam

17

Gã võ sĩ

The Battler

1925

18

Ông già tôi

My old man

1925

19

Kết thúc một vấn
đề
Cơn gió ba ngày

Nick và người đàn ông
Nam
Ad Farancis
Joe và “ông già Joe”- 1
Nam
tay đua ngựa
Nick (cô người yêu
Nam
Marjorie )
Nick và gã bạn Bill
Nam

16

20
21

22
23
24
25
26
27

28
29
30
31
32
32

Cross-country
Snow

1924

Magyar (tộc người
chính ở Hungary)
Nick và bạn George

The
end
of
something
The three day
blow
Sông lớn hai lòng Big

two-heart
II
River II
Chàng và nàng Mr. And Mrs.
Elliot
Elliot
Hôm nay thứ sáu Today is Friday

1925

Người bất khả The Undefeated
bại
Chuyện
phù Banal story
phiếm
Một cuộc thẩm A simple Enquiry
vấn đơn giản
Những rặng đồi Hills like elephant
như đàn voi
trắng

1926

Những kẻ giết
người
Bây giờ tôi nằm
nghỉ
Nơi xứ lạ

The Killers

1927

Now I lay me

1927

1925
1925

Nick

1925

Vợ chồng Hubert Elliot Nam - Cornelia
Nữ
Ba người lính La Mã
Nam

1926

1927
1927
1927

In
another 1927
country
Tổ quốc nói gì Che ti dice la 1927
với mày

patria?
Năm mươi ngàn Fifty grand
1927
Dollar
Mười người da Ten Indians
1927
đỏ
10

Nam

Nam

Chàng đấu sĩ hết thời
Nam
Manuel
Nhà văn Manuel Garcia
Nam
Meara
Rinin và viên thiếu tá
Nam
Hai hành khách ngồi
đợi tàu ở quán giải khát Nambên cạnh ga: một người Nữ
đàn ông và một cô gái
Nick và George
Nam
Nick
Nhân vật tôi

Nam

Nam

Nhân vật tôi và bạn
Nam
Guy
Hai võ sĩ Jack và
Nam
Wâlcott
Nick
Nam


33

Chim bạch yến A Canary for one
cho ai

1927

34

Câu chuyện tình
thơ mộng miện
sơn cước
Trên bến tàu ở
Smyrna
Đổi thay lớn

1927

35
36

An Alpine Idyll

On The Quai at 1930
Smyrna
The sea change
1931

37

Một nơi sáng sủa A Clean, Well- 1932
và sạch sẽ
Lighted Place

38

Sau cơn bão

After storm

39

Lịch sử tự nhiên
của cái chết

A natural History 1932
of the dead

40

Một người bạn One reader writes 1933
đọc viết
Ánh sáng của thế The light of the 1933
giới
world

41

42

1932

Phu nhân Mỹ và vợ Nữ chồng nhân vật “tôi”
Nam,
Nữ
Nhân vật “tôi” nghe câu
chuyện qua ông chủ Nam
quán
Nhân vật xưng "tôi"
Nữ
Một người đàn ông và Nam một cô gái
Nữ
Gã bồi bàn quán cà phê
– nơi sạch sẽ và sáng Nam
sủa
Nhân vật “tôi”
Nam
Không có nhân vật

trung tâm, chỉ là câu
Nam
chuyện về cái chết của
các người lính
Nhân vật "nàng"
Nam
Nhân và “tôi” cùng bạn
là Tom và cô điếm Nam Nữ
Alice

Hỡi quý ông,
chúa ban phước
lành cho các bạn
Con đường bạn
chẳng thế theo

God rest you 1933
merry, Genltemen

Hai bác sĩ Fischer và
Wilcox
Nam

A way you will 1933
never be

Nick

44

Mẹ của Pê Đê

The Mother of a 1933
Queen

Nhân vật “tôi” và gã Pê
Nam
Đê

45

Thụy sĩ tôn kính

Homage
Switzerland

Ngài
Wheeler
ở
Montreux, ngài Johnson
ở Every và con trai của
đồng chí hội viên ở
Territet.
Nhân vật bố và cậu con
trai Schatz
Người đàn ông MexicoCayetano, viên cảnh sát
Frazer và bà xơ Cecilia
Nick và câu chuyện về
người cha

43

to 1933

46

Một ngày chờ đợi

A day’s wait

47
48

Con bạc, bà xơ The Gambler, the 1933
và Radio
Nun, and the
radio
Cha và con
Fathers and sons
1933

49

Tuyết trên đỉnh The

snow

1933

of 1936

11

Harry và Molo

Nam

Nam

Nam
Nam,
Nam nữ
Nam
Nam


53

Kilimanjaro
Cuộc đời ngắn
ngủi và hạnh
phúc của Francis
Macomber
Nơi kinh đô thế
giới
Ông lão bên cầu

54

Tố giác

Kilimanjaro
The short and
happy life of
Francis
Macomber
The capital of the
world
Old Man at the
Bridge
The denunciation

55

Con bướm và cỗ
xe tăng

The bufetfly and 1938
the Tank

Nhân vật “tôi”

56

Dưới mỏm đất

Under the Ridge

1939

Nhân vật “tôi”

57

Chẳng có ai chết

Nobody ever dies

1939

58

Chú bò thủy
chung
Con sư tử tốt
bụng
Con người của
thế giới

The faithful Bull

1951

Enrique và người yêu Nam nàng Maria
Nữ
Con vật- bò

The good lion

1951

Con sư tử tốt bụng

50

52

59
60
61

– Nữ
1936

Vợ chồng Macomber và
Nam,
người hầu Wilson
Nữ Nam

1936

Paco

1938

Nhân vật "tôi" kể lại
Nam
chuyện về ông lão
Nhân vật “tôi
Nam

1938

A man of the 1957
world

Philip và vợ

65

Ngày cưới

Wedding Day

Nick- chú rể

66

Người mùa hạ

Summer people

67

Bob White

Bob White

68

Lão Hurt và bà Mr. And

Hurt
Hurt

69

Billy Gilbert

63
64

1972
(NXB)
1972
(NXB)

1987
(NXB)
Mrs, 1987
(NXB)

Billy Gilbert

1987
(NXB)
12

Nam
Nam

Đực

Blindy qua lời kể nhân
Nam
vật “tôi”

Là con chó dẫn Get a seeing- 1957
đường
eyed dog
Ba phát súng
Three Shorts
1972
(NXB)
Những người da The
Indians 1972
đỏ đã đi rồi
moved away
(NXB)
Vượt
sông Crossing
the 1972
Mississipi
Mississipi
(NXB)

62

Nam

Nick

Nam Nữ
Nam

Nick- kể lại chuyện về
Nam
những người da đỏ
Nick
Nam

Nick
Bác sĩ Bob White
Vợ chồng ông bà Hurt
Gã thổ dân Billy Gilbert

Nam
Nam
Nam
Nam Nữ
Nam


70

71

Con nghĩ mọi
chuyện đều gợi
lại trong cha điều
gì đó
Câu chuyện Châu

Phi

I guess everything 1987
reminds you of (NXB)
something

Cậu bé và cha

An African Story

Gia đình David, cha và
Juma
Nam

1987
(NXB)

Nam

Bảng thống kê truyện ngắn theo năm sáng tác (bản tiếng Anh) của Hemingway.
Ngoài ra, từ truyện: Ba phát súng (STT:61) đến truyện cuối cùng Câu chuyện
Châu Phi (STT:71), là những truyện được thống kê theo năm xuất bản, do không
tìm được năm sáng tác. Đây là những truyện được vợ Hemingway tuyển và xuất
bản sau khi ông mất. Các truyện này được in trong tập The complete short stories
of Ernest Hemingway trong In the Graden của Charles Scriber’s, nhà xuất bản
New York.
Văn học không thể thiếu nhân vật vì chính đó là phương tiện cơ bản để nhà văn
khái quát hiện thực một cách hình tượng. Nhà văn sáng tạo nhân vật để thể hiện
nhận thức của mình về một cá nhân nào đó vê một loại người nào đó về một vấn
đề nào đó của hiện thực. Nhân vật chinh là người dẫn dắt bạn đọc vào một thế

giới riêng của đời sống trong một thời kỳ lịch sử nhất định. Nhân vật giữ vị trí
trung tâm trong tác phẩm văn học. Nhân vật văn học có chức năng khái quát
những tính cách, hiện thực cuộc sống và thể hiện quan niệm của nhà văn về cuộc
đời. Khi xây dựng nhân vật, nhà văn có mục đích gán liền nó với những vấn đề
mà nhà văn muốn đề cập đến trong tác phẩm. Vì vậy, tìm hiểu nhân vật trong tác
phẩm, bên cạnh việc xác định những nét tính cách của nó, cần nhận ra những vấn
đề của hiện thực và quan niệm của nhà văn mà nhân vật muốn thể hiện.
Nghiên cứu nhân vật là tiếp cận vấn đề cốt lõi của tác phẩm cả về nội dung lẫn
hình thức. Thế giới nghệ thuật của Ernest Hemingway là độc đáo và đa nghĩa. Nó
cho phép người đọc tiếp cận từ nhiều hướng khác nhau.

13


Việc sắp xếp theo thứ tự năm sáng tác này giúp cho chúng tôi dễ phát hiện được
những thay đổi về nhân vật của Hemingway qua từng gia đoạn. Điều này cũng
giúp hiểu rõ được về việc tần số xuất hiện của các nhân vật từ những tác phẩm
của Hemingway lúc mới bắt đầu sáng tác đến những tác phẩm sau cùng. Từ bảng
thống kê, chúng tôi thấy: nhân vật nam xuất hiện với tần xuất dày đặc, trong khi
đó nhân vật nữ chỉ xuất hiện rời rạc, lẻ tẻ ở những tác phẩm gian đoạn cuối cuộc
đời Hemingway
Qua việc khảo sát 71 truyện ngắn của Hemingway qua các thời kì, chúng tôi
nhận thấy rằng: trong các truyện ngắn của ông đa số đều là các nhân vật nam, cả
những nhân vật có tên hay những nhân vật không tên. Trong 71 truyện ngắn có:
73 nhân vật nam chính và chỉ có 18 nhân vật nữ (tỉ lệ nhân vật nữ chính chỉ bằng
1/3 nhân vật nam chính). Điều này cho thấy, trong thế giới Hemingway vẽ lên cả
đàn ông lẫn đàn bà đều bất thường. Họ đều chịu đựng nhiều tổn thương.
Nhân vật trong truyện ngắn của Hemingway có đủ mọi loại người làm đủ mọi
ngành nghề; điều này có lẽ do việc đi lại tham gia quân đội của ông đã cho ông
cơ hội có thể tiếp xúc được với nhiều người, với đủ mọi nghề nghiệp và màu da.

Ông đã tham gia chiến tranh, ông hiểu được nỗi khổ của người lính, những đau
thương mất mát mà người lính phải chịu nên Hemingway viết rất nhiều truyện
ngắn chiền tranh. Có lẽ vì vậy mà ông thích viết về đề tài chiến tranh nhiều hơn
là về đời thực; bởi ông có am hiểu sâu sắc với đời lính. Đây có thể là nguyên
nhân khiến cho truyện ngắn của Hemingway có nhiều nhân vật nam chính như
vậy. Các nhân vật nam thường là những người lính đang tham chiến, những
người lính già đã trở về hay những đoàn người di tán phải chịu những đau khổ và
bất hạnh mà chiến tranh đem lại trong đó có cả người già, trẻ em và phụ nữ.
Việc am hiểu và thích viết về chiến tranh, về người lính đã tạo lên việc chênh
lệch giữa tỉ lệ nhân vật nam và nhân vật nữ trong truyện ngắn của Hemingway.
Nhưng điều này chỉ làm cho truyện ngắn của ông trở nên chân thực hơn, các
nhân vật trở nên gần gũi, sông động hơn mà thôi.

14


1.2. ĐẶC ĐIỂM, TÍNH CÁCH CỦA HỆ THỐNG NHÂN VẬT NAM
Trong truyện ngắn của Hemingway tỉ lệ nhân vật nam chiếm phần lớn. Các nhân
vật nam chính này có đủ mọi tính cách, nghề nghiệp, tuổi tác…nhưng phần lớn
đều là các người lính, người lính trong chiến trận, người lính trở về từ chiến
tranh…tuy nhiên cũng có những nhận vật khác những cậu bé, những người giúp
việc… có những nhân vật có tên cũng có những nhân vật không tên.
Đầu tiên, là nhân vật “tôi”- người lính. Kiểu nhân vật này tập trung trong 10
truyện ngắn. Tiêu biểu là: Nơi xứ lạ - câu chuyện về cuộc hành trình của nhân vật
tôi. Một quân nhân bị thương ở đầu gối đang được điều trị tại bệnh viện trên đất
Italy. Xung quanh “tôi” còn có bác sĩ và thiếu tá. Đọc truyện, độc giả thấy toát
lên cách nhìn thái độ của “tôi” về chiến tranh. Cụ thể là những tấm huy chương,
những vết thương, những cỗ máy điều trị, những lời miệt thị của dân chúng dành
cho cánh lính, những định trớ trêu của tình yêu con người. Thiếu tá người đi trận
lại không chết nhưng vợ chưa cưới của thiếu tá lại chết vì viêm phổi. “Tôi”

không đả động gì đến chiến tranh nhưng các chi tiết: bàn tay của thiếu tá, tay
kiếm cừ khôi nhất nước Italy đã bị chiến tranh hủy hoại, đôi chân của “tôi”,
người giỏi môn đá bóng cũng bị tàn tật… đã cho chúng ta biết “tôi” ghét chiến
tranh, “tôi” bị ám ảnh bởi những nghịch lý của thân phận. Nội dung truyện khá
giống Giã từ vũ khí song kiểu nhân vật trung tâm thì khác hơn. Đây là nhân vật
được lột tả qua cách nhìn, cách đánh giá hiện thực. Ngoài ra, ta chẳng thể hề hay
biết gì hơn về cái con người này.
Tôi - người kể chuyện làm nhân vật trung tâm là hiện tượng nghệ thuật độc đáo
của Hemingway. Nó thể hiện sự cách tân. Theo dòng lịch sử của văn chương,
trước khi có loại hình Fietion thì các khái niệm: nhân vật phụ, nhân vật chính,
nhân vật trung tâm đã xuất hiện ở kịch. Lúc đó nhân vật trung tâm chỉ là nhân vật
được trần thuật. Đến khi Fietion được ra đời các khái niệm này lại được sử dụng
cho loại hình văn chương mới và nhân vật trung tâm ở phạm vi này cũng là nhân
vật được thuật lại chẳng hạn như Đônkihôte của Cervantes. Dần dần khi ý thức
về cái “tôi” phát triển thì “tôi” - người kể chuyện xuất hiện. Nhưng tôi ấy không
15


giữ vai trò trung tâm. Mãi đến đầu thế kỷ XX “tôi” – người kể chuyện kiêm nhân
vật trung tâm xuất hiện nhiều trên văn đàn: “tôi” của M.Proust, của A.Camus,
của Hemingway, của Gorky… lúc này tôi là người kể chuyện của “tôi” về “tôi” –
nhân vật trung tâm.
Ở Hemingway với kiểu nhân vật “tôi” này ta thấy đây là một tiền đề cho những
phát hiện sau này về nghệ thuật hư cấu của ông: Sự đồng nhất của Hemingway
với hình tượng trung tâm.
Tiếp đến trong tác phẩm của Hemingway còn có sự liên văn bản nhân vật Nick.
Trừ tác phẩm đầu là Ba truyện ngắn và mười bài thơ (1923), trong tập truyện
đầu tiên đáng chú ý Trong thời đại chúng ta (In our time, 1925), một cuốn sách
gồm nhiều truyện ngắn, nhân vật Nick đã xuất hiện như một dự báo, một tiên
cảm về những vấn đề của đời sống mà sau này Nick và các nhân vật khác sống

trong đó. Sau Trong thời đại chúng ta, trong các tập truyện Đàn ông không có
đàn bà (Men without Women, 1927), rồi Kẻ chiến thắng chẳng có gì (Winner
take nothing, 1933), nhân vật Nick lại tái xuất hiện với những trường hợp khác
nhau. Trong những tập truyện trên, một số truyện viết về Nick đáng chú ý như
Trại người da đỏ (The Indian camp), Bác sĩ và người vợ (The doctor and the
doctors wife), Người chiến đấu (Battler), Những kẻ giết người (The Killers)….
Trong gần một trăm truyện ngắn trong Tuyển tập truyện ngắn Hemingway có một
khối lượng lớn truyện trong đó nhân vật Nick xuất hiện: 13 truyện hoàn chỉnh, 08
phác thảo và 02 chương trong tác phẩm Trong thời đại chúng ta sự tái xuất hiện
của Nick tự nó có giá trị khẳng định ý nghĩa của nhân vật.
Ở câu chuyện đầu tiên Trại người da đỏ, Nick xuất hiện là một cậu bé ngây thơ,
hồn nhiên, có mặt cùng bố là một bác sĩ trong vụ cứu sống một người phụ nữ da
đỏ đang quằn quại đau đớn khi sinh con. Như đã nói, ở đây nhân vật Nick xuất
hiện giống như một sự dự báo về tình trạng con người phải đối diện với những
điều kinh khủng nhất. Để cứu sống được người mẹ và đứa con, ông bố đã phải
mạo hiểm dùng con dao bỏ túi, không có phương tiện gây mê; mặc dù người phụ
nữ la hét dữ dội, ông ta vẫn tiến hành giải phẫu để cứu hai mẹ con chị.
16


Hemingway đã để nhân vật được chứng kiến những trạng huống éo le và kinh
khủng đến tột độ : người phụ nữ nằm giữa lằn ranh giữa sự sống và cái chết, còn
Nick thì đóng vai trò phụ giúp cầm chiếc chậu dính đầy máu trong khi người bố
tiến hành phẫu thuật. Chưa hết, một cảnh tượng rùng rợn hiện ra trước cậu ta:
người chồng của người đàn bà da đỏ do không chịu đựng được những điều kinh
khủng và trong tình trạng bất lực đã tự giết mình bằng lưỡi dao cạo trên một
chiếc giường treo. Đó là những ám ảnh đầu tiên mà Nick được chứng kiến như
vai trò của một nhân chứng. Từ đây, từ một chú bé hồn nhiên ngây thơ, Nick
bước vào một thế giới khác, thế giới của những điều khủng khiếp mà cậu ta chưa
từng gặp.

Ở những câu chuyện khác như Những kẻ giết người, Chỗ tốt lành cuối cùng,
Người chiến đấu.... Nick lại xuất hiện có khi là nhân chứng, có khi là nạn nhân
của những sự khủng khiếp tương tự như những điều anh ta đã gặp. Trong Những
kẻ giết người, nhân vật lạc lõng trong một thế giới, nói đúng hơn là một tổ quỷ,
giữa một đám những tay gangster và chứng kiến họ đang tính toán để giết một
người đàn ông Thụy điển Ole Anderson vì những lý do chẳng vào đâu. Cũng như
nhiều truyện khác, trọng tâm của câu chuyện này là thái độ của Nick trước các sự
kiện chứ không phải những sự kiện được mô tả. Nick đi từ ngạc nhiên này đến
ngạc nhiên khác, chưa hiểu vì sao Anderson bị giết đã phải sững sờ vì thái độ
thản nhiên của anh ta, khi anh ta từ chối chạy trốn cái chết đang đe dọa và chấp
nhận nó như một mặc nhiên. Nick đứng trước một thế giới đầy những phi lí, càng
khám phá anh ta càng bất lực. Nick chỉ biết chắc một điều: anh ta đang bị vây
bủa trong thế giới này. Trong Người chiến đấu (có bản dịch Gã võ sĩ) nhân vật
cũng có tâm trạng gần như vậy khi anh ta bất ngờ bị người gác phanh tàu làm bật
ra khỏi toa tàu chở hàng, sau đó Nick tiếp xúc với gã võ sĩ dị dạng, mất trí trên
mình đầy thương tích. Ở truyện ngắn Chỗ tốt lành cuối cùng Nick lại xuất hiện
cùng đứa em gái trong cuộc chạy trốn sự truy lùng của chính quyền, ở đó nhen
nhóm nỗi khao khát của con người về một sự bình yên.... Nick cũng xuất hiện
trong những tư cách rất khác nhau, có khi là một đứa bé còn ngây thơ, khi là một
17


chàng thanh niên, có khi lại là người dạn dĩ đã từng chứng kiến và là nạn nhân
của chiến tranh thế giới lần thứ nhất..., nhưng nhân vật này hầu như đều xuất
hiện và vận động trên một cái nền chung: chịu đựng những đau đớn mất mát về
tinh thần hoặc thể xác, mang theo những ám ảnh triền miên
Hemingway đã tạo cho nhân vật của mình những “trường hoạt động”, mà ở đó
buộc con người phải luôn căng ra trong sự chịu đựng, những nỗi ám ảnh, từ đó
những tra vấn về cuộc sống xuất hiện. Chung quanh nhân vật Nick bao trùm bởi
một bầu không khí của những sự bất an, của những đe dọa tiềm ẩn chỉ rình rập

hủy diệt con người, của những điều tồi tệ kinh khủng. Trong thế giới đầy những
sự bất an đó Nick có điều kiện quan sát và phần nào bằng sự nhạy cảm, anh ta
biểu hiện một cách kín đáo thái độ của mình đối với cái thế giới mà anh ta đang
sống. Có người cho rằng Nick có dáng dấp của một nhân vật tự thuật, là một hóa
thân khá hoàn hảo một phần cuộc đời của Hemingway trước bạo lực, hoặc sống
ở trong môi trường đầy sự đe dọa và luôn phải đối diện với bạo lực và cái chết.
Khi đặt nhân vật trong thế đối diện với những vấn đề gai góc của cuộc sống.
Các nhân vật nam trong truyện ngắn của Hemingway dù là ai, làm gì, Nick hay
những người dường như đều mang dáng dấp, hơi thở của nhà văn. Họ khổ sở, cô
độc giữa cuộc đời đầy những điều khủng khiếp, tồi tệ. Các nhân vật dường như
đều phải căng mình ra để chống chọi giữa cuộc đời, nhưng họ luôn khát khao
hạnh phúc, luôn vươn lên đi tìm hạnh phúc. Mỗi khi các nhân vật của
Hemingway đối diện với những đau đớn, bất hạnh, thậm chí là cái chết thì đó
chính là lúc ý thức về hạnh phúc, về một sự bình yên và những điều tươi sáng về
cuộc sống xuất hiện ở họ. Ý thức này có khi được trình bày trực tiếp, có khi
người đọc phải suy luận từ logic các sự kiện và số phận nhân vật, từ đằng sau hay
bên dưới những điều được nói tới. Các nhân vật như Krebs (Người lính trở về),
ông già (Ông già ngồi bên cầu), Francis Macomber (Cuộc đời hạnh phúc ngắn
ngủi Francis Macomber), viên thiếu tá (Ở một xứ khác)... cho đến những nhân
vật trong tiểu thuyết như Jake Barker (Mặt trời cũng mọc).

18


Dường như Hemingway luôn xây dựng nhân vật trong những tình huống bình
thường nhưng lại bất bình thường. Nhân vật nam luôn là những loại người bị
bệnh: bệnh về tâm lí, bệnh về thể chất… Hemingway chẳng bao giờ xây dựng lên
những nhân vật trung tâm là nam chính mà lại bình thường cả. Nhân vật bất
thường, tình huống bất thường và không gian cũng bất thường. Hemingway viết
về chiến tranh, ông nói về những người lính nhưng ông không cố tập trung miêu

tả lại những trận đánh ác liệt, hay những cuộc đổ máu trong chiến tranh. Cái khác
lạ là ông miêu tả lại con người trong chiến tranh hoặc sau khi đi qua chiến tranh.
Dù chỉ là miêu tả con người nhưng người đọc luôn tìm thấy trong các truyện
ngắn của ông sự thảm khốc, ác liệt… những hậu quả nặng nề mà chiến tranh đem
lại đến con người. Đây chính là biệt tài của Hemingway trong kiểu xây dựng
nhân vật nam: ông từ con người mà đem đến cho người đọc cái nhìn thấu đáo về
chiến tranh, về thế cuộc.
1.3. ĐẶC ĐIỂM, TÍNH CÁCH CỦA HỆ THỐNG NHÂN VẬT NỮ
Số lượng nhân vật trung tâm là nữ trong sáng tác của ông không nhiều, thậm chí
có thể không bằng những người vợ và người tình của ông.
Các nhân vật nữ trong truyện ngắn của Hemingway rất ít, không có nhiều nhân
vật chính là nữ. Nữ chỉ là nhân vật phụ, hoặc người qua đường trong tác phẩm
của Hemingway mà thôi. Song các nhân vật cũng là một phần quan trọng trong
sáng tác của Hemingway.
“Đàn bà của Hemingway” là những người chịu nhiều tai ương trong cuộc đời. Và
dẫu cho họ có ít xuất hiện hơn so với đàn ông song như thế không có nghĩa họ là
những cái bóng hết sức mờ nhạt mà họ vẫn tràn đầy sức sống, đầy nét khác biệt,
thấm đượm lòng nhân hậu và khát vọng về cuộc sống tươi đẹp hơn.
Nhân vật “nàng” - người vợ Mĩ, trong Con mèo trong mưa (Cat in the rain). Có
một người đàn ông Mĩ và một người vợ Mĩ đến khách sạn. Tóc người vợ Mĩ
ngắn. Người chồng nằm đọc sách. Trời đang mưa. Ngoài sân, mưa nhốt con mèo
dưới cái bàn. Khách sạn hướng ra công viên. Công viên vắng ngắt. Người vợ Mĩ
19


đi về phía của sổ nhìn con mèo. Chồng nàng mải đọc. Nàng muốn giúp đưa con
mèo ra khỏi bàn. Chồng nàng đồng ý nhưng không rời mắt vào cuốn sách. Người
vợ Mĩ xuống nhưng con mèo đã đi rồi. Buồn bã, nàng trở lên phòng. Ngồi trước
gương, trong lúc người chồng cứ cúi đầu trên trang sách, nàng cười: “em ước có
một con mèo để ôm vào lòng và nghe tiếng rên gừ gừ mỗi khi vuốt ve”. Chồng

nàng vẫn thản nhiên đọc sách. Người vợ Mĩ tỏ ra chán nản và trơ trọi. Đột nhiên,
cửa mở cô hầu phòng xuất hiện, mang theo con mèo nhị thể và bảo ông chủ sai
mang đến cho nàng. Truyện kết thúc, ta không hiểu quan hệ giữa hai vợ chồng
mĩ ấy rồi sẽ đi đến đâu.
Ông để nhân vật tự lên tiếng. Mỗi người có 1 tâm trạng, tình cảm riêng. Người
vợ Mĩ muốn được quan tâm chia sẻ tình cảm (muốn có con mèo). Người chồng
Mĩ thờ ơ (Chỉ đọc sách). Ông chủ khách sạn lịch thiệp, cảm thông và quan tâm
đến người khác (bảo mang con mèo lên phòng). Dẫu không một dòng miêu tả
tâm trạng nhưng thông qua đối thoại, diện mạo họ đã được khắc họa. Câu chuyện
là mảnh cắt rất thực của cuộc đời.
Còn có nhân vật trong “ Một nơi sáng sửa và sạch sẽ”, hay “ Hạnh phúc ngắn
ngủi của F.Macomber” cũng là kiểu nhân vật như người vợ Mĩ. Hemingway
miêu tả những điều nhỏ nhặt, tầm thường trong cuộc sống, đặc biệt là đời sống
tâm lí của nhân vật nữ để cho thấy con người, tính cách của nhân vật.
Các nhân vật trung tâm là nữ đều là những người có đời sống tinh thân nghèo
nàn, họ mong được hạnh phúc, khát khao được chia sẻ, được yêu thương…nhưng
cuộc đời không ưu ái họ như vậy. Họ hoặc gặp được người chông thờ ơ, không
hiểu mình hoặc phải đi ngoại tình để tìm kiếm hạnh phúc… Cuộc đời họ cũng bất
hạnh không kém gì các nhân vật nam trong tác phẩm của Hemingway, tuy họ
không phải tham gia chiến tranh nhưng họ là nạn nhân của chiến tranh, họ phải
tiếp nhận những “sản phẩm thứ cấp” mà chiến tranh sản xuất ra .
Hemingway rất ít khi lấy nhân vật trung tâm là nữ trong các truyện ngắn của
mình nhưng không có nghĩa là ông không thích hay kì thị phụ nữ. “Phụ nữ là
những sinh vật khó hiểu nhất trên Trái đất” có lẽ vì điều này mà ông ít viết về
20


phụ nữ hơn. Cũng có thể, ông không muốn cho người đọc thấy được những vết
thương vết sẹo trong tâm hồn người phụ nữ lên ông chỉ hay viết về đàn ông.
Nhưng nếu đã viết, các nhân vật trung tâm là nữ luôn xuất hiện đặc biệt, luôn gây

những ấn tượng sâu sắc với người đọc. Nhân vật nữ trong tác phẩm của ông
cũng như các nhân vật nam, đều mang trong mình những vết thương do chiến
tranh, do thời cuộc mang lại. Họ đáng thương hơn cả những nhân vật nam, họ
sống mà thật đau khổ. Họ luôn phải gồng mình lên với cuộc đời. Hemingway
luôn cho nhân vật trung tâm là nữ của mình phải đối diện với một người đàn ông
trong cuộc đời, thậm chí hai hay nhiều người đàn ông. Ông muốn người đọc thấy
được sự đáng thương của các nhân vật nữ: hạnh phúc không mỉm cười với họ.
Con người sống mà không có hạnh phúc, khát khao hạnh phúc nhưng không thể
đạt được thì còn gì đáng thương hơn.
TIỂU KẾT
Truyện ngắn Hemingway phong phú, đa dạng về đề tài. Ở đó có chuyện câu cá,
đấu bò, đấm bốc, chuyện đi săn, chuyện tình yêu, du ngoạn… tất cả đã phác thảo
được phần nào diện mạo đời sống vật chất và tinh thần trong xã hội Mĩ thế kỉ
XX.
Bao trùm lên sáng tác của Hemingway là quan niệm về con người tâm trạng. Họ
cô độc, mỗi người trong số họ đều mang trong mình một vết thương: cả ngoại
hình lẫn tinh thần. Nỗi cô đơn tạo nên “tấn kịch” trong tâm hồn nhân vật. Xét về
đặc điểm, nội dung các hình tượng, các nhân vật chính trong tác phẩm của
Hemingway (nam và nữ) vừa có sự ổn định bền vững, vừa có sự mở rộng, biến
đổi. Cơ sở của mối liên hệ bên trong đó bắt nguồn từ nhận thức, thái độ của nhà
văn đối với những vấn đề của cuộc sống, mà theo Hemingway đó là cái hiện thực
liên quan nhiều nhất đến con người trong thời đại chúng ta. Hai mặt ổn định và
mở rộng, bền vững và biến đổi trong hệ thống các hình tượng nghệ thuật của
Hemingway phần nào phản ánh tính nhất quán và linh hoạt giàu màu sắc trong
phong cách nghệ thuật của ông. Ernest Hemingway là một con người tương
phản. Danh tiếng của ông gắn liền với chiến tranh và lòng cam đảm, với tình yêu
21


và bạo lực, với vẻ đẹp và cõi chết. Hemingway đã trải qua nhiều năm trường tại

các thành phố lớn của châu Âu cũng như trong các làng mạc bán nhiệt đới của xứ
Cuba, từ các đấu trường với bò rừng của xứ Tây Ban Nha tới miền rừng cây vắng
vẻ trên lãnh thổ Canada, và cuộc đời của ông mang nhiều màu sắc, nhiều kinh
nghiệm của người lính, người thợ săn, kẻ đấu bò rừng, của con người đam mê
tình yêu, của con người thực tế đã tỉnh ngộ cũng như của một tiểu thuyết gia bị
định mệnh đưa đẩy trên cõi sống và cõi chết. Chính vì vậy, các tác phẩm của ông
là thể hiện một cuộc đời phiêu lưu nhiều kinh nghiệm và cả tài năng của một nhà
văn xuất sắc.
Ta có thể thấy hầu hết các nhân vật của ông chẳng có ai hành động với cương vị
trí thức dẫu cho có người như Jordan, trước khi tham chiến đã là giảng viên tiếng
Tây Ban Nha tại đại học Montana. Hơn nữa, tuy có vận dụng trí óc nhưng hầu
hết các nhân vật của ông đều hiện diện với tư cách là “ con người cơ bắp”. Điển
hình như là những anh bồi, nhân vật chính trong Một nơi sạch sẽ và sáng sủa,
anh lính Nick, Krebs hay võ sĩ quyền Anh Jack… Dường như ông không thiên về
trí tuệ mà là đề cao bản năng con người. Hemingway ý thức rất sâu sắc bi kịch trí
tuệ.[3]
Các nhân vật không chỉ là những người chỉ có mất mát, căng thẳng, cô đơn hay
phân hủy mà họ còn là những con người tìm kiếm ý nghĩa cuộc đời, khao khát
giao cảm và thầm lặng mơ ước về phần ánh sáng của thế giới.
Hemingway khắc hoạ hình tượng nhân vật đầy ý chí, nghị lực, tài năng để vượt
qua những rủi may ấy. Hành trình sống của họ hết đi từ điều may rủi này sang
điều may rủi khác. Mọi phấn đấu của họ rốt cuộc sẽ cũng không thoát khỏi cái
vòng rủi may kia. Và cuối cùng là cái chết - hư vô. Dẫu thế, nhân vật của
Hemingway không bao giờ chịu khuất phục. Họ sống để khẳng định một điều,
ngay cả lúc tả tơi nhất của số phận, con người vẫn luôn biết ngẩng cao đầu, kiên
trì chịu đựng (chịu đựng như một con người), biết chiến đấu để vượt qua. Và đây
là ý nghĩa sống tích cực nhất cho mọi lẽ sống: “con người có thể bị huỷ diệt chứ
không chịu khuất phục” trước mọi thế lực bạo tàn.
22

CHƯƠNG 2. KIỂU ĐỐI THOẠI TRẦN THUẬT TRONG TRUYỆN
NGẮN HEMINGWAY
Một phương diện làm nên vẻ độc đáo trong văn xuôi Hemingway nữa đó là cốt
truyện thường không có vai trò gì đặc biệt. Thế giới được phản ánh không phải
theo lối toàn cảnh mà như một trích đoạn, các thủ pháp miêu tả như những nét vẽ
mơ hồ. Nhân vật của ông thường không nói hết những điều bản thân mình nghĩ
vì vậy ngôn ngữ trở nên lấp lửng, nói một đằng nghĩ một nẻo, nhiều sự ám chỉ,
nhiều quãng im lặng. Trong đối thoại mỗi người như vẫn âm thầm theo đuổi
những ý nghĩ riêng, thường vừa nói vừa lắng nghe tiếng nói của chính mình đã
tạo nên mạch ngầm trong văn xuôi Hemingway.
Lối viết ngắn gọn tạo mạch gầm này được thâu tóm trong một hình ảnh nổi tiếng
gắn với tên tuổi của Hemingway đó là hình ảnh tảng băng trôi - vấn đề trung tâm
trong phong cách nghệ thuật của Hemingway. Với việc tổ chức ngôn ngữ như
thế, ý thức của nhân vật đã thực sự trở thành điểm tựa, để từ đó người đọc cùng
tác giả nhìn ra thế giới. Nếu như mạch văn của những tác giả trước Hemingway
thường tách ra thành những trường đoạn rõ ràng thì Hemingway sử dụng một lối
văn ngắt khúc ngắn gọn khiến cho ta nhìn tác phẩm có vẻ hơi thô, hơi đơn điệu,
23


song nhờ vậy mà nó xa hẳn thứ văn xuôi viết theo mĩ cảm ở thế kỉ XIX trở về
trước. Sự khô khan của văn Hemingway thực ra phù hợp với kiểu nhân vật mang
nhiều tâm trạng của ông và sự tương ứng này, khi đạt đến mức hoàn chỉnh lại tạo
một chất thơ riêng, chỉ Hemingway mới có.
Ông chủ trương trong lúc viết cần phải: “Không biết được điều gì sẽ diễn ra trang
sau”. Như vậy nghĩa là nhà văn đã coi nhẹ cốt truyện và bố cục của tác phẩm dự
định trước. Tính chất mãnh liệt đó có được thể hiện qua những đoạn đối thoại
gọn và sắc, đôi khi kéo dài đầy kịch tính, những chi tiết bất ngờ, đầy ẩn ý, những
chi tiết đồng xuất hiện đối xứng của các nhân vật, độc thoại nội tâm và hành vi

tiếp diễn gắn bó với nhau.
Ông nói: “Tôi muốn viết theo phương pháp tảng băng trôi. Bảy phần tám khối
lượng của nó còn chìm dưới nước, chỉ có một phần tám nổi lên trên cho mọi
người thấy. Nhờ thế tảng băng của anh sẽ tiến tới một cách chắc chắn và đáng sợ
hơn”.
Nguyên lý “tảng băng trôi” là một trong những vấn đề trung tâm trong phong
cách nghệ thuật của Hemingway. Nguyên lý “tảng băng trôi” trong phương pháp
sáng tác của Hemingway đã tạo nên “mạch ngầm văn bản”. Điều đó có nghĩa là
cái thế giới được nhận diện qua tác phẩm mới chỉ là một phần của toàn bộ thế
giới hoàn chỉnh mà nhà văn định ra trong truyện của mình.
Sự độc đáo trong tác phẩm của Hemingway được thể hiện qua: kiểu đối thoại
trần thuật của nhân vật, kiểu đối thoại chậm, không liền mạch…
Đối thoại là một dạng lời phát ngôn trực tiếp, mang tính cá thể hóa cao của nhân
vật khi tham gia giao tiếp. Trong truyện ngắn, hình thức đối thoại được sử dụng
rộng rãi và có vai trò quan trọng trong việc biểu đạt nội dung. Có kiểu đối thoại
theo hình thức phân vai, có kiểu lời thoại được nhấn mạnh nhờ những chỉ dẫn
của người trần thuật nhằm giản lược hoạt động giao tiếp... Tuy nhiên, người trần
thuật vẫn có thể biến lời thoại của nhân vật thành lời của bản thân. Đây là một
dạng phát ngôn đặc biệt, thể hiện tính chất nhiều giọng của ngôn ngữ trần thuật
trong truyện ngắn.[13]
24


Đối thoại trần thuật được thay thế cho ngôn ngữ trần thuật trong các truyện ngắn
của Hemingway. Do vậy là nơi bộc lộ rõ ý thức sử dụng ngôn ngữ có chủ ý của
nhà văn. Khảo sát đối thoại trần thuật (đặc biệt là những tính chất thường gặp của
đối thoại trần thuật trong truyện ngắn của Hemingway) chúng tôi hi vọng sẽ góp
phần nhận diện những đặc điểm cơ bản của ngôn ngữ truyện Hemingway.
Kiểu đối thoại trần thuật này chiếm ưu thế trong các truyện của Hemingway, cả
truyện ngắn và tiểu thuyết.

Các kiểu đối thoại trần thuật trong truyện ngắn của Hemingway là:
-

Đối thoại miêu tả - di chuyển điểm nhìn sang nhân vật, đối thoại một
chiều. Trong lời nhân vật vừa là kể chuyện vừa là để miêu tả.

-

Độc thoại nội tâm từ đối thoại, đối thoại như nói với chính mình.

-

Đối thoại không có lời dẫn của người kể chuyện.

-

Đối thoại “không”, chỉ đơn thuần là đưa những thông tin như báo.

Con người trong truyện ngắn của Hemingway thể hiện qua đối thoại và bằng
những đối thoại. Đối thoại trong các truyện đều mang theo những trăn trở nội
tâm của nhân vật. Qua đó, người đọc có thể thấy được con người cô độc trong tác
phẩm Hemingway.
Truyện ngắn Hemingway rất ít độc thoại nội tâm, ngược lại hoàn toàn với tiểu
thuyết đầy những lời độc thoại nội tâm; chiếm ưu thế ở truyện ngắn là những lời
đối thoại, đặc biệt đối thoại trần thuật. Đội thoại trần thuật cũng là thành công lớn
của nhà văn.
A. ĐỐI THOẠI GIỮA CÁC NHÂN VẬT NAM
Đối thoại giữa các nhân vật nam trong các truyện ngắn của Hemingway phần nào
hé lộ được đời sống tâm hồn, đời sống tinh thần của nhân vật trong truyện. Qua
các cuộc đối thoại rời rạc trong các truyện ngắn phần nào cho thấy được lời mà

Hemingway muốn nói trong nguyên lí “tảng băng trôi” của Hemingway.
Đối thoại của các nhân vật có rất nhiều khoảng trống. Các khoảng trống ấy là kết
quả của việc lược bỏ các tính từ, trạng từ biểu lộ cảm xúc, hủy bỏ mạch liên kết
25