luật hành chính vấn đề cơ bản về cán bộ, công chức, viên chức

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Quản lý xã hội bằng pháp luật là đặc trưng cơ bản của nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa. Để đảm bảo pháp luật được thực thi cũng như đảm bảo thực hiện một cách tối
đa nhất quyền và nghĩa vụ của mỗi công dân, hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước,
các đơn vị sự nghiệp công lập đã ra đời. Bất kỳ cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự
nghiệp công lập nào cũng đều có sự tham gia của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.
Đây đều là những người đóng vai trò đại diện cho lợi ích của nhân dân, phục vụ lợi ích
cho công dân. Tuy nhiên, dựa vào tiêu chí nào hay vì sao lại phân chia thành các chức
danh: cán bộ, công chức, viên chức? Hay nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của các chức danh
này là như thế nào? Là những câu hỏi mà nhiều người còn chưa tìm ra đáp án.
Với những lý do đó, bằng những kiến thức cơ bản của mình và trong phạm vi học
phần Luật Hành chính, tôi xin chọn đề tài: “Những vấn đề cơ bản về cán bộ, công chức,
viên chức”
Tuy nhiên do thời gian nghiên cứu có hạn và kiến thức của bản thân còn hạn chế
nên tiểu luận còn thiếu sót. Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các thầy cô và
các bạn sinh viên để tôi có thể hoàn thiện hơn nữa bài tiểu luận của mình.
2. Đối tượng nghiên cứu:
Những vấn đề cơ bản về cán bộ, công chức, viên chức
3. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp luận Mác – Lê Nin
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Phương pháp phân tích, so sánh, đối chiếu, tổng hợp

1


PHẦN NỘI DUNG
1 Cơ sở lý luận
1.1 Khái niệm cán bộ, công chức, viên chức

Trước đây, cán bộ và công chức được định nghĩa chung tại Điều 1 Pháp lệnh Về cán
bộ và công chức ngày 26-2-1998 (không thấy có sự phân biệt giữa hai khái niệm này).
Sau này, Luật Cán bộ, công chức ngày 13-11-2008 có phân biệt giữa cán bộ và công chức
theo quy định tại Điều 4 như sau:
1.1.1 Cán bộ
Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ,
chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức
chính trị - xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi
chung là cấp tỉnh), ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp
huyện), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước (khoản 1, điều 4, luật cán
bộ công chức (tháng 11/2008))
1.1.2 Công chức
Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ,
chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhà nước, tổ chức chính trị-xã
hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà
không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan,
đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và
trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt
Nam, nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách
nhà nước (khoản 2, điều 4, luật cán bộ công chứ (tháng 11/2008) ).
Riêng về những người làm việc ở cấp xã phường, thị trấn thì cán bộ là công dân
Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong thường trực hội đồng nhân dân,
ủy ban nhân dân, bí thư, phó bí thư đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị-xã hội...
Còn công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên
môn, nghiệp vụ thuộc ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân
sách nhà nước (khoản 3, điều 4, luật cán bộ công chứ (tháng 11/2008) ).
1.1.3 Viên chức
Viên chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại
đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của
đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật (điều 2, luật viên chức (tháng

11/2010

2


1.2 Quy định của pháp luật hiện hành
1.2.1 Cách thức hình thành cán bộ, công chức, viên chức
1.2.1.1 Cách thức hình thành đội ngũ cán bộ, công chức
Đội ngũ cán bộ, công chức Việt Nam được hình thành thông qua các hình thức lựa
chọn nhất định như: bầu cử, tuyển dụng, bổ nhiệm tùy theo vị trí công tác, tính chất công
việc mà cán bộ, công chức đảm nhiệm.

• Bầu cử
Bầu cử là hình thức tuyển chọn một số cán bộ, công chức có vị trí nhất định trong bộ
máy nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội (hoạt động thường thấy là bầu
cử cán bộ) Những cán bộ, công chức được tuyển chọn bằng hình thức bầu cử thường có
vị trí lãnh đạo, hoạt động của họ vừa mang tính chính trị, vừa mang tính công vụ.

• Tuyển dụng
Tuyển dụng cán bộ, công chức bao gồm tất cả các hình thức lựa chọn để hình thành
đội ngũ cán bộ, công chức như: bầu, bổ nhiệm, thì tuyển. Theo nghĩa hẹp, thuật ngữ
“tuyển dụng” được hiểu là tuyển chọn cán bộ, công chức bằng hình thức thi tuyển
(thường dùng để tuyển công chức).
Việc tuyển dụng công chức phải căn cứ vào nhu cầu công việc, vị trí công tác và theo
chỉ tiêu biên chế được giao.

• Bổ nhiệm
Bổ nhiệm là quyết định xếp ngạch công chức chính thức cho người đạt yêu cầu tập sự,
người đạt kỳ thi nâng ngạch và công chức lãnh đạo.
1.2.1.2 Cách thức hình thành đội ngũ viên chức

Đội ngũ viên chức Việt Nam được gắn với tiêu chí tuyển dụng theo vị trí việc làm
theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập,
căn cứ theo nhu cầu công việc; vị trí việc làm; tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp và quỹ
tiền lương.
Tuyển dụng là việc lựa chọn người có phẩm chất, trình độ, năng lực vào làm việc
trong đơn vị sự nghiệp công lập. Tuyển dụng viên chức được thực hiện thông qua thi
tuyển hoặc xét tuyển.

3


Đây là hoạt động có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nên phải được tiến hành dựa trên
những nguyên tắc nhất định do pháp luật quy định. Những nguyên tắc đó là: Bảo đảm
tính công khai, minh bạch, công bằng, khách quan và đúng pháp luật; Đảm bảo tính cạnh
tranh, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập; ưu tiên người
có tài năng, có công với cách mạng, người dân tộc thiểu số.
1.2.2 Quản lý, sử dụng cán bộ, công chức, viên chức.
1.2.2.1 Quản lý, sử dụng cán bộ, công chức

• Điều động
Điều động là việc cơ quan có thẩm quyền chuyển công chức từ cơ quan, đơn vị này
sang làm việc ở một cơ quan đơn vị khác. Theo điều 50, mục V luật cán bộ, công chức:
Việc điều động công chức phải căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ và phẩm chất chính trị, đạo
đức, năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của công chức; Công chức được điều
động phải đạt yêu cầu về chuyên môn, nghiệp vụ phù hợp với vị trí việc làm mới.

• Luân chuyển
Luân chyển là việc cán bộ, công chức lãnh đọa, quản lý được cử hoặc bổ nhiệm giữ
một chức danh lãnh đạo, quản lý khác trong một thời gian nhất định để tiếp tục được đào
tạo, bồi dưỡng và rèn luyện theo yêu cầu nhiệm vụ. Có thể coi dây là một hình thức đào

tạo, bồi dưỡng đặc biệt đối với cán bộ, công chức. Đào tạo thông qua hoạt động thực tế.

• Bổ nhiệm
Công chức có thể được bổ nhiệm giữa chức vụ lãnh đạo, quản lý trong thời hạn 5 năm
căn cứ vào nhu cầu, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị và tiêu chuẩn, điều kiện của chức vụ
lãnh đạo, quản lý. Khi hết thời hạn bổ nhiệm, công chức lãnh đạo, quản lý được xem xét
bổ nhiệm lại. Để được bổ nhiệm lại, công chức phải hoàn thành nhiệm vụ trong thời gian
giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý. Những trường hợp không đủ tiêu chuẩn, điều kiện bổ
nhiệm lại thì được cơ quan có thẩm quyền bố trí, phân công công tác khác.

• Biệt phái
Biệt phái là việc cử cán bộ, công chức, đến làm việc tại cơ quan, tổ chức, đơn vị khác
trong một thời hạn nhất định theo yêu cầu nhiệm vụ, công vụ. Trong thời gian biệt phái,
công chức vẫn được coi là thuộc biên chế của cơ quan, đơn vị nơi người đó làm việc
trước khi được cử đi công tác biệt phái. Thời hạn biệt phái không quá 3 năm. Cơ quan,

4


đơn vị biệt phái có trách nhiệm trả lương và bảo đảm các quyền lợi khác của công chức
được biệt phái.

• Đào tạo, bồi dưỡng
Đào tạo, bỗi dưỡng cán bộ, công chức là hoạt động nhằm trang bị kiến thức, kinh
nghiệm để cán bộ, công chức nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, hoàn thành tốt
hơn công vụ, nhiệm vụ được giao dựa vào kinh phí do nhà nước cấp.

• Hưu trí, thôi việc
Cán bộ, công chức có đủ điều kiện về tuổi đời và thời gian đóng vảo hiểm xã hội thì
được hưởng chế đôh hưu trí và các chế độ khác theo quy định của luật lao động. Trong

trường hợp do yêu cầu công việc ở một số ngành, nghề và vị trí công tác, thời gian công
tác của cán bộ, công chức đã đủ diều kiện hưởng chế độ hưu trí nhưng có thể kéo dài thời
gian công tác (không kéo dài thêm quá 5 năm) và việc kéo dài thêm phải dựa vào những
nguyên tắc cụ thể: cơ quan, tổ cức sử dụng cán bộ, công chức thực sự có nhu cầu; Cán
bộ, công chức tự nguyện và có đủ sức khỏe để tiếp tục làm việc.
Cán bộ, công chức tự ý nghỉ, bỏ việc trước thời gian quy định thì bị xử lý kỷ luật,
không được hưởng chế độ thôi việc và các quyền lợi khác, phải bồi thường chi phí đào
tạo theo quy định của pháp luật.
1.2.2.2 Quản lý, sử dụng viên chức

• Đào tạo, bồi dưỡng
Đào tạo, bồi dưỡng viên chức được tiến hành nhằm giúp cho viên chức có được
những điều kiện cần thiết để được bổ nhiệm chức vụ quản lý hoặc thay đổi chức dnah
nghề nghiệp và nhằm bổ sung, cập nhật kiến thức, kỹ năng phục vụ hoạt động nghề
nghiệp. Ban lãnh đạo đơn vị sự nghiệp công lập có trách nhiệm xây dựng, tổ chức thực
hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng. Viên chức tham gia đào tạo, bồi dưỡng được hưởng
tiền lương, phụ cấp theo quy định của pháp luật và theo quy chế của đơn vị sự nghiệp
công. Trong trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc hoặc tự ý bỏ việc thì
họ phải đền bù lại chi phí đào tạo.

• Biệt phái
Biệt phái là việc cử viên chức đến làm việc tại cơ quan, tổ chức, đơn vị khác trong
một thời hạn nhất định theo yêu cầu nhiệm vụ, công vụ. Thời hạn biệt phái không quá 3

5


năm. Cơ quan, đơn vị biệt phái có trách nhiệm trả lương và bảo đảm các quyền lợi khác
viên chức được biệt phái.

• Bổ nhiệm
Viên chức có thể được bổ nhiệm giữa chức vụ quản lý trong thời hạn không quá 5
năm trong đơn vị sự nghiệp công lập. Căn cứ để tiến hành bổ nhiệm là nhu cầu của đơn
vị sự nghiệp công, tiêu chuẩn, điều kiện của chức vụ quản lý và khả năng đáp ứng những
yêu cầu, tiêu chuẩn đó của viên chức. Viên chức quản lý hết thwoif gian bổ nhiệm được
xem xét bổ nhiệm lại theo trình tự, thủ tục pháp luật quy định. Trường hợp không được
bổ nhiệm lại thì được sắp xếp làm việc theo nhu cầu công tác phù hợp với chuyên môn,
nghiệp vụ của họ.

• Thôi việc, hưu trí
Viên chức được hưởng trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm hoặc chế độ bảo hiểm
thất nghiệp theo quy định của pháp luật lao động khi chấm dứt hợp đồng làm việc, trừ
trường hợp buộc thôi việc hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc mà không báo
trước.
Chế độ hưu trí của viên chức do pháp luật lao động và páp luật bảo hiểm xã hội quy
định.
1.3 Quyền và nghĩa vụ của cán bộ, công chức, viên chức
1.3.1 Quyền và nghĩa vụ của cán bộ, công chức
1.3.1.1 Quyền lợi
Mục 2 Luật cán bộ, công chức quy định cán bộ, công chức có những quyền sau:

• Quyền của cán bộ, công chức được bảo đảm các điều kiện thi hành công vụ
Được giao quyền tương xứng với nhiệm vụ; Được bảo đảm trang thiết bị và các điều
kiện làm việc khác theo quy định của pháp luật; Được cung cấp thông tin liên quan đến
nhiệm vụ, quyền hạn được giao; Được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị,
chuyên môn, nghiệp vụ; Được pháp luật bảo vệ khi thi hành công vụ.

• Quyền của cán bộ, công chức về tiền lương và các chế độ liên quan đến tiền lương
Được Nhà nước bảo đảm tiền lương tương xứng với nhiệm vụ, quyền hạn được giao,
phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước. Cán bộ, công chức làm việc ở miền

núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh

6


tế - xã hội đặc biệt khó khăn hoặc trong các ngành, nghề có môi trường độc hại, nguy
hiểm được hưởng phụ cấp và chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật.
Được hưởng tiền làm thêm giờ, tiền làm đêm, công tác phí và các chế độ khác theo
quy định của pháp luật.

• Quyền của cán bộ, công chức về nghỉ ngơi
Cán bộ, công chức được nghỉ hàng năm, nghỉ lễ, nghỉ để giải quyết việc riêng theo
quy định của pháp luật về lao động. Trường hợp do yêu cầu nhiệm vụ, cán bộ, công chức
không sử dụng hoặc sử dụng không hết số ngày nghỉ hàng năm thì ngoài tiền lương còn
được thanh toán thêm một khoản tiền bằng tiền lương cho những ngày không nghỉ.

• Các quyền khác của cán bộ, công chức
Cán bộ, công chức được bảo đảm quyền học tập, nghiên cứu khoa học, tham gia các
hoạt động kinh tế, xã hội; được hưởng chính sách ưu đãi về nhà ở, phương tiện đi lại, chế
độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật; nếu bị thương hoặc hy
sinh trong khi thi hành công vụ thì được xem xét hưởng chế độ, chính sách như thương
binh hoặc được xem xét để công nhận là liệt sĩ và các quyền khác theo quy định của pháp
luật.
1.3.1.2 Nghĩa vụ

• Nghĩa vụ của cán bộ, công chức đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân
Trung thành với Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam; bảo vệ danh dự Tổ quốc và lợi ích quốc gia; Tôn trọng nhân dân, tận tụy phục vụ
nhân dân; Liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát của nhân
dân; Chấp hành nghiêm chỉnh đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật

của Nhà nước.

• Nghĩa vụ của cán bộ, công chức trong thi hành công vụ
Thực hiện đúng, đầy đủ và chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền
hạn được giao; Có ý thức tổ chức kỷ luật; nghiêm chỉnh chấp hành nội quy, quy chế của
cơ quan, tổ chức, đơn vị; báo cáo người có thẩm quyền khi phát hiện hành vi vi phạm
pháp luật trong cơ quan, tổ chức, đơn vị; bảo vệ bí mật nhà nước; Chủ động và phối hợp
chặt chẽ trong thi hành công vụ; giữ gìn đoàn kết trong cơ quan, tổ chức, đơn vị; Bảo vệ,
quản lý và sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài sản nhà nước được giao; Chấp hành quyết định
của cấp trên. Khi có căn cứ cho rằng quyết định đó là trái pháp luật thì phải kịp thời báo

7


cáo bằng văn bản với người ra quyết định; trường hợp người ra quyết định vẫn quyết định
việc thi hành thì phải có văn bản và người thi hành phải chấp hành nhưng không chịu
trách nhiệm về hậu quả của việc thi hành, đồng thời báo cáo cấp trên trực tiếp của người
ra quyết định. Người ra quyết định phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định
của mình.

• Các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
• Nghĩa vụ của cán bộ, công chức là người đứng đầu
Ngoài việc thực hiện quy định nêu trên, công chức là người đứng đầu cơ quan, tổ
chức, đơn vị còn phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:Chỉ đạo tổ chức thực hiện nhiệm vụ
được giao và chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị; Kiểm
tra, đôn đốc, hướng dẫn việc thi hành công vụ của cán bộ, công chức; Tổ chức thực hiện
các biện pháp phòng, chống quan liêu, tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí
và chịu trách nhiệm về việc để xảy ra quan liêu, tham nhũng, lãng phí trong cơ quan, tổ
chức, đơn vị; Tổ chức thực hiện các quy định của pháp luật về dân chủ cơ sở, văn hóa
công sở trong cơ quan, tổ chức, đơn vị; xử lý kịp thời, nghiêm minh cán bộ, công chức

thuộc quyền quản lý có hành vi vi phạm kỷ luật, pháp luật, có thái độ quan liêu, hách
dịch, cửa quyền, gây phiền hà cho công dân; Giải quyết kịp thời, đúng pháp luật, theo
thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến
nghị của cá nhân, tổ chức;Các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
1.3.2 Quyền lợi và nghĩa vụ của công chức
1.3.2.1 Quyền lợi

• Quyền của viên chức về hoạt động nghề nghiệp:
Được pháp luật bảo vệ trong hoạt động nghề nghiệp; Được đào tạo, bồi dưỡng nâng
cao trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ. Được bảo đảm trang bị, thiết bị và các
điều kiện làm việc; Được cung cấp thông tin liên quan đến công việc hoặc nhiệm vụ được
giao; Được quyết định vấn đề mang tính chuyên môn gắn với công việc hoặc nhiệm vụ
được giao; Được quyền từ chối thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ trái với quy định của
pháp luật; Được hưởng các quyền khác về hoạt động nghề nghiệp theo quy định của pháp
luật

• Quyền của viên chức về tiền lương và các chế độ liên quan đến tiền lương
Được trả lương tương xứng với vị trí việc làm, chức danh nghề nghiệp, chức vụ quản
lý và kết quả thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ được giao; được hưởng phụ cấp và
chính sách ưu đãi trong trường hợp làm việc ở miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu,

8


vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn hoặc
làm việc trong ngành nghề có môi trường độc hại, nguy hiểm, lĩnh vực sự nghiệp đặc thù;
Được hưởng tiền làm thêm giờ, tiền làm đêm, công tác phí và chế độ khác theo quy định
của pháp luật và quy chế của đơn vị sự nghiệp công lập; Được hưởng tiền thưởng, được
xét nâng lương theo quy định của pháp luật và quy chế của đơn vị sự nghiệp công lập.

• Quyền của viên chức về nghỉ ngơi
Được nghỉ hàng năm, nghỉ lễ, nghỉ việc riêng theo quy định của pháp luật về lao
động. Do yêu cầu công việc, viên chức không sử dụng hoặc sử dụng không hết số ngày
nghỉ hàng năm thì được thanh toán một khoản tiền cho những ngày không nghỉ; Viên
chức làm việc ở miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa hoặc trường hợp đặc biệt
khác, nếu có yêu cầu, được gộp số ngày nghỉ phép của 02 năm để nghỉ một lần; nếu gộp
số ngày nghỉ phép của 03 năm để nghỉ một lần thì phải được sự đồng ý của người đứng
đầu đơn vị sự nghiệp công lập; Đối với lĩnh vực sự nghiệp đặc thù, viên chức được nghỉ
việc và hưởng lương theo quy định của pháp luật; Được nghỉ không hưởng lương trong
trường hợp có lý do chính đáng và được sự đồng ý của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp
công lập; Quyền của viên chức về hoạt động kinh doanh và làm việc ngoài thời gian quy
định; Được hoạt động nghề nghiệp ngoài thời gian làm việc quy định trong hợp đồng làm
việc, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác; Được ký hợp đồng vụ, việc với cơ quan,
tổ chức, đơn vị khác mà pháp luật không cấm nhưng phải hoàn thành nhiệm vụ được giao
và có sự đồng ý của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập.’Được góp vốn nhưng
không tham gia quản lý, điều hành công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty
hợp danh, hợp tác xã, bệnh viện tư, trường học tư và tổ chức nghiên cứu khoa học tư, trừ
trường hợp pháp luật chuyên ngành có quy định khác.

• Các quyền khác của viên chức
Viên chức được khen thưởng, tôn vinh, được tham gia hoạt động kinh tế xã hội; được
hưởng chính sách ưu đãi về nhà ở; được tạo điều kiện học tập hoạt động nghề nghiệp ở
trong nước và nước ngoài theo quy định của pháp luật. Trường hợp bị thương hoặc chết
do thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ được giao thì được xét hưởng chính sách như
thương binh hoặc được xét để công nhận là liệt sĩ theo quy định của pháp luật.
1.3.2.2 Nghĩa vụ

• Nghĩa vụ chung của viên chức
Chấp hành đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam và pháp
luật của Nhà nước;Có nếp sống lành mạnh, trung thực, cần, kiệm, liêm, chính, chí công

9


vô tư; Có ý thức tổ chức kỷ luật và trách nhiệm trong hoạt động nghề nghiệp; thực hiện
đúng các quy định, nội quy, quy chế làm việc của đơn vị sự nghiệp công lập; Bảo vệ bí
mật nhà nước; giữ gìn và bảo vệ của công, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài sản được giao;
Tu dưỡng, rèn luyện đạo đức nghề nghiệp, thực hiện quy tắc ứng xử của viên chức.

• Nghĩa vụ của viên chức trong hoạt động nghề nghiệp
Thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ được giao bảo đảm yêu cầu về thời gian và chất
lượng; Phối hợp tốt với đồng nghiệp trong thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ;Chấp hành
sự phân công công tác của người có thẩm quyền; Thường xuyên học tập nâng cao trình
độ, kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ; Khi phục vụ nhân dân, viên chức phải tuân thủ các
quy định sau: Có thái độ lịch sự, tôn trọng nhân dân;Có tinh thần hợp tác, tác phong
khiêm tốn; Không hách dịch, cửa quyền, gây khó khăn, phiền hà đối với nhân dân; Chấp
hành các quy định về đạo đức nghề nghiệp. Chịu trách nhiệm về việc thực hiện hoạt động
nghề nghiệp; Thực hiện các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.

• Nghĩa vụ của viên chức quản lý
Viên chức quản lý thực hiện các nghĩa vụ quy định của Luật này và các nghĩa vụ sau:
Chỉ đạo và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ của đơn vị theo đúng chức trách, thẩm quyền
được giao; Thực hiện dân chủ, giữ gìn sự đoàn kết, đạo đức nghề nghiệp trong đơn vị
được giao quản lý, phụ trách; Chịu trách nhiệm hoặc liên đới chịu trách nhiệm về việc
thực hiện hoạt động nghề nghiệp của viên chức thuộc quyền quản lý, phụ trách; Xây
dựng và phát triển nguồn nhân lực; quản lý, sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, tài chính
trong đơn vị được giao quản lý, phụ trách; Tổ chức thực hiện các biện pháp phòng, chống
tham nhũng và thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong đơn vị được giao quản lý, phụ
trách.
2 Phân loại cán bộ, công chức, viên chức

Vấn đề phân loại cán bộ, công chức, viên chức được coi là một nội dung thiết yếu
trong công tác hành chính, nhân sự. Các cơ quan, tổ chức hành chính nhà nước, đơn vị sự
nghiệp công phân loại cán bộ, công chức, viên chức cơ bản theo các tiêu chí sau:
2.1 Phân loại cán bộ, công chức
2.1.1 Phân loại theo ngạch:
Luật cán bộ, công chức năm 2008 phân loại theo ngạch công chức tại khoản 1, điều
42 quy định ngạch công chức bao gồm:

(a) Chuyên viên cao cấp và tương đương;
10


(b) Chuyên viên chính và tương đương;
(c) Chuyên viên và tương đương;
(d) Cán sự và tương đương;
(e) Nhân viên.
2.1.2 Phân loại theo vị trí công tác
Theo khoản 2, điều 34 Luật cán bộ, công chức năm 2008, căn cứ theo vị trí công tác,
công chức được phân loại nhưu sau:

(a) Công chức giữa chức vụ lãnh đạo, quản lý
(b) Công chức không giữa chức vụ lãnh đạo, quản lý
2.1.3 Phân loại kết hợp giữa loại và ngạch công chức
Điều 34 Luật cán bộ, công chức năm 2008 quy định tại khoản 1, căn cứ vào ngạch
được bổ nhiệm, công chức được phân loại như sau:

(a) Loại A gồm những người được bổ nhiệm vào ngạch chuyên viên cao cấp hoặc
tương đương;
(b) Loại B gồm những người được bổ nhiệm vào ngạch chuyên viên chính hoặc
tương đương;

(c) Loại C gồm những người được bổ nhiệm vào ngạch chuyên viên hoặc tương
đương
(d) Loại B gồm những người được bổ nhiệm vào ngạch cán sự hoặc tương đương và
ngạch nhân viên
2.2 Phân loại viên chức
2.2.1 Theo chức danh nghề nghiệp,
Viên chức được phân loại trong từng lĩnh vực hoạt động nghề nghiệp với các cấp độ
từ cao xuống thấp như sau:
(a) Viên chức giữ chức danh nghề nghiệp hạng I;
(b) Viên chức giữ chức danh nghề nghiệp hạng II;
(c) Viên chức giữ chức danh nghề nghiệp hạng III;
(d) Viên chức giữ chức danh nghề nghiệp hạng IV.
3 Phân biệt cán bộ, công chức, viên chức
Sau khi phân tích cụ thể, chi tiết về cán bộ, công chức và viên chức, ta có thể nhận
thấy cán bộ và công chức hầu như không có sự tách biệt. Viên chức có nhiều điểm khác

11


cơ bản hơn so với công chức và cán bộ. Để làm rõ hơn về vấn đều này, ta có thể lần lượt
so sánh, phân biệt cán bộ và công chức, công chức và viên chức để nhận ra những điểm
khác nhau cơ bản giữa các chức danh này.
3.1 Phân biệt cán bộ và công chức
Theo quy định của Luật cán bộ, công chức thì cán bộ và công chức có những tiêu
chí chung là: công dân Việt Nam; trong biên chế; hưởng lương từ ngân sách nhà nước
(trường hợp công chức làm việc trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp
công lập thì tiền lương được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo
quy định của pháp luật); giữ một công vụ thường xuyên; làm việc trong công sở; được
phân định theo cấp hành chính (cán bộ ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; cán bộ cấp xã;
công chức ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; công chức cấp xã).

Bên cạnh đó, giữa cán bộ và công chức được phân định rõ theo tiêu chí riêng, gắn
với nguồn gốc hình thành:
Khoản 1 Điều 4 của Luật cán bộ, công chức quy định cán bộ là công dân Việt
Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ
quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, ở
cấp tỉnh, ở cấp huyện, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Theo quy
định này thì tiêu chí xác định cán bộ gắn với cơ chế bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ
chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ. Những người đủ các tiêu chí chung của cán bộ, công
chức mà được tuyển vào làm việc trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính
trị - xã hội thông qua bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ chức danh theo nhiệm kỳ
thì được xác định là cán bộ.
Thực tế cho thấy, cán bộ luôn gắn liền với chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ; hoạt
động của họ gắn với quyền lực chính trị được nhân dân hoặc các thành viên trao cho và
chịu trách nhiệm chính trị trước Đảng, Nhà nước và nhân dân. Việc quản lý cán bộ phải
thực hiện theo các văn bản pháp luật chuyên ngành tương ứng điều chỉnh hoặc theo Điều
lệ. Do đó, căn cứ vào các tiêu chí do Luật cán bộ, công chức quy định, những ai là cán bộ
trong cơ quan của Đảng, tổ chức chính trị - xã hội sẽ được các cơ quan có thẩm quyền
của Đảng căn cứ Điều lệ của Đảng, của tổ chức chính trị - xã hội quy định cụ thể. Những
ai là cán bộ trong cơ quan nhà nước sẽ được xác định theo quy định của Luật Tổ chức
Quốc hội, Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức Toà án nhân dân, Luật Tổ chức Viện
Kiểm sát nhân dân, Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân, Luật Kiểm
toán nhà nước và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

12


Khoản 2 Điều 4 Luật cán bộ, công chức quy định công chức là công dân Việt
Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng
Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp
huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan quân

nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân
dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản
lý của đơn vị sự nghiệp công lập, trong biên chế, hưởng lương từ ngân sách nhà nước; đối
với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương
được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật.
Theo quy định này thì tiêu chí để xác định công chức gắn với cơ chế tuyển dụng,
bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh. Những người đủ các tiêu chí chung của cán bộ,
công chức mà được tuyển vào làm việc trong các cơ quan, đơn vị của Đảng, Nhà nước, tổ
chức chính trị - xã hội, bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thông qua
quy chế tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh thì được xác định là công
chức. Công chức là những người được tuyển dụng lâu dài, hoạt động của họ gắn với
quyền lực công hoặc quyền hạn hành chính nhất định được cơ quan có thẩm quyền trao
cho và chịu trách nhiệm trước cơ quan, tổ chức có thẩm quyền về việc thực hiện nhiệm
vụ, quyền hạn được giao. Việc quy định công chức trong phạm vi như vậy xuất phát từ
mối quan hệ liên thông giữa các cơ quan của Đảng, Nhà nước và tổ chức chính trị - xã
hội trong hệ thống chính trị. Đây là điểm đặc thù của Việt Nam so với một số nước trên
thế giới nhưng lại hoàn toàn phù hợp với điều kiện cụ thể và thể chế chính trị ở Việt Nam.
Bên cạnh đó, việc quy định công chức có trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của các đơn vị
sự nghiệp công lập vừa phù hợp với Hiến pháp của Việt Nam, thể hiện được trách nhiệm
của Nhà nước trong việc tổ chức cung cấp các dịch vụ công thiết yếu và cơ bản cho
người dân, bảo đảm sự phát triển cân đối giữa các vùng, lãnh thổ có mức sống chênh
lệch, thực hiện mục tiêu dân chủ và công bằng xã hội. Hiện nay, khi vai trò của Nhà nước
đang được nhấn mạnh trong điều kiện kinh tế thị trường, nhằm khắc phục ảnh hưởng của
suy thoái kinh tế tác động đến sự ổn định đời sống xã hội thì việc quy định công chức có
trong bộ máy lãnh đạo, quản lý các đơn vị sự nghiệp công lập lại càng có ý nghĩa và thể
hiện tầm nhìn sâu rộng của Luật cán bộ, công chức. Tuy nhiên, phạm vi công chức trong
bộ máy lãnh đạo, quản lý các đơn vị sự nghiệp công lập rộng hay hẹp còn tuỳ thuộc vào
quy mô, phạm vi hoạt động của từng đơn vị sự nghiệp; vào cấp hành chính có thẩm
quyền thành lập và quản lý. Công chức trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước, tổ chức
chính trị- xã hội, bộ máy lãnh đạo, quản lý đơn vị sự nghiệp công lập, lực lượng vũ trang

sẽ được quy định cụ thể tại một nghị định của Chính phủ.

13


3.2 Phân biệt công chức và viên chức
Công chức và viên chức có các điểm khác nhau cơ bản hơn, dễ xác định hơn. Cụ
thể như sau:

• Công chức:
-Vận hành theo quyền lực nhà nước, làm nhiệm vụ quản lý.
- Hình thức tuyển dụng: thi tuyển, bổ nhiệm, có quyết định của cơ quan nhà nước
có thẩm quyền thuộc biên chế.
- Lương: hưởng lương từ ngân sách nhà nước, theo ngạch bậc.
- Nơi làm việc: cơ quan nhà nước, tổ chức CT-XH (Thành Đoàn, Thành ủy).

• Viên chức
- Thực hiện chức năng xã hội, trực tiếp thực hiện nghiệp vụ.
- Hình thức tuyển dụng: xét tuyển, ký hợp đồng làm việc.
- Lương: một phần từ ngân sách, còn lại là nguồn thu sự nghiệp.
- Nơi làm việc: đơn vị sự nghiệp và đơn vị sự nghiệp của các tổ chức xã hội.
4 Đánh giá chung về thực trạng cán bộ, công chức, viên chức ở Việt Nam hiện nay
Cùng với quá trình hình thành và phát triển, cùng với sự phát triển của kinh tế thế
giới, văn minh nhân loại, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở nước ta cũng đã và
đang từng bước hoàn hiện bản thân, kiện toàn bộ máy nhằm đưa đất nước thực sự tiến
nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc trên con đường xã hội chủ nghĩa. Trong quá trình ấy,
đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đã đạt được những ưu điểm và còn tồn tại những
nhược điểm sau:

• Những ưu điểm chủ yếu.

Hầu hết cán bộ, công chức có tư tưởng chính trị vững vàng kiên định với mục tiêu, lý
tưởng xã hội chủ nghĩa, trung thành với tổ quốc, với nhân dân.
Đa số cán bộ, công chức cần cù chịu khó học hỏi phấn đấu vươn lên thực hiện tết các
mục tiêu mà Đảng và nhà nước đã đề ra.

14


Mặc dù trong điều kiện tiền lương và thu nhập thực tế còn thấp, lại chịu nhiều tác
động tiêu cực của cơ chế thị trường nhưng số đông cán bộ công chức giữ được phẩm chất
đạo đức, tư cách và lối sống lành mạnh, khắc phục những khó khăn, hoàn thành nhiệm
vụ.

• Những hạn chế và yếu kém.
Tuy vậy, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở Việt Nam vẫn còn tồn tại nhiều hạn
chế, yếu kém:
Trình độ năng lực quản lý kinh tế - xã hội còn nhiều hạn chế, thiếu hụt kiến thức về
kinh tế thị trường, về quản lý nhà nước, về pháp luật, ngoại ngữ, tin học và kỹ năng hành
chính, cũng như tri thức về khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại do đó năng xuất và
hiệu quả lao động còn thấp.
Đội ngũ cán bộ công chức ngày càng tăng về số lượng nhưng vẫn còn tình trạng vừa
thừa vừa thiếu.Thiếu cán bộ công chức hành chính chuyên ngành, cán bộ quản lý giỏi;
thừa cán .bộ, công chức không đủ phẩm chất, năng lực yếu không đáp ứng được nhu cầu
công việc.Nhiều ngành và địa phương gặp khó khăn trong việc lựa chọn cán bộ lãnh đạo
chủ chốt, thiếu cán bộ hoạch định chính sách ở tầm chiến lược . . .
Tinh thần hợp tác và phong cách làm việc của các cán bộ, công chức còn yếu và chậm
đổi mới.
Công tác xây dựng và qui hoạch cán bộ cha có tầm nhìn xa, bố trí cán bộ chủ yếu vẫn
theo tình huống, tình trạng hụt hẫng giữa các thế hệ cán bộ, công chức trong các cơ quan
vẫn còn phổ biến, thiếu cán bộ, công chức nòng cốt, kế cận có trình độ chuyên môn cao

và các chuyên gia hoạch định chính sách chiến lược.
Tuy vậy, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ở Việt Nam vẫn còn tồn tại nhiều
hạn chế:
Ý thức trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công nhân viên chức còn chưa cao,
tâm lý ỷ lại lớn.
Tình trạng tham nhũng, quan liêu, sách nhiễu nhân dân vẫn còn tồn tại, có nguy cơ
trở thành vấn nạn lớn.
Một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức chưa thực sự đặt lợi ích của nhân dân
lên hàng đầu.

15


16


PHẦN KẾT LUẬN
Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh thời đã từng khẳng định: Cán bộ, công chức, viên chức
là công bộc của nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân, phải không ngừng rèn luyện
phẩm chất đạo đức, học tập nâng cao trình độ và năng lực công tác để thực hiện tết nhiệm
vụ, công vụ được giao.
Chúng ta đang ở trong những năm cuối cùng của thập niên thứ 2, Thế kỷ XXI –
thế kỷ của văn minh và hội nhập, thế kỷ của sự phát triển và giao thoa. Trong thời đại
này, vai trò của đội ngũ công chức, viên chức đang ngày càng được quan tâm và nhận
được nhiều ánh nhìn không chỉ ở trong nước mà còn từ phía thế giới.
Mặc dù có những sự khác nhau về đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ hay quyền hạn
nhưng đều nằm trong bộ máy hành chính, nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức đều có
quyền lợi, trách nhiệm và nghĩa vụ tự hoàn thiện bản thân cả về trình đọ và đạo đức nhằm
kiện toàn bộ máy tổ chức, đảm bảo lợi ích cho nhân nhân, phục vụ, giúp đỡ nhân dân để
đưa cả nước cùng phát triển, cùng hội nhập với cộng đồng thế giới.

17


MỤC LỤC

18