DẠY học môn TOÁN lớp 4 THEO mô HÌNH PHONG CÁCH học tập VAK

M CăL C
Lụ L CH KHOA H C ................................................................................................ i
L I CAM ĐOAN .......................................................................................................ii
L I C M N ........................................................................................................ iii
TịM T T

......................................................................................................... iv

ABSTRACT

......................................................................................................... vi

M CL C

...................................................................................................... viii

DANH SÁCH CÁC CH

VI T T T .................................................................... xiii

DANH SÁCH CÁC HÌNH ...................................................................................... xiv
DANH SÁCH CÁC B NG ...................................................................................... xv
M Đ U

....................................................................................................... xvi

CH

C ă S ă Lụă LU Nă V ă D Yă H Că D Aă TRểNă ă MỌă HỊNHăă

NGă1

PHONGăCÁCHăH CăT PăVAK ............................................................................ 1
1.1 KHÁI QUÁT V L CH S

V N Đ NGHIểN C U ...................................1

1.1.1 Trên th gi i............................................................................................... 1
1.1.2 Vi t Nam .................................................................................................... 2
1.2 M T S KHÁI NI M .....................................................................................6
1.2.1 Ph

ng pháp d y h c ................................................................................ 6

1.2.1.1 Đặc đi m ph
1.2.1.2 M t s ph

ng pháp d y h c Toán l p 4 ....................................... 7
ng pháp d y h c đ

c v n d ng trong gi ng d y môn

Toán Ti u h c ................................................................................................... 7
1.2.2 Ph

ng ti n d y h c .................................................................................. 7

1.2.3 Hình th c d y h c ...................................................................................... 8
1.3 PHONG CÁCH H C T P ..............................................................................9
1.3.1 Đ nh nghĩa phong cách h c t p ................................................................. 9
1.3.2 Đặc đi m c a phong cách h c t p ........................................................... 10

1.3.3 M t s lu n đi m v phong cách h c t p ................................................ 11
1.3.4 Các mô hình phong cách h c t p ............................................................. 13
1.3.4.1 Mô hình phong cách h c t p ............................................................. 13

viii


1.3.4.2 Các mô hình phong cách h c t p....................................................... 13
1.3.5 ụ nghĩa s ph m c a phong cách h c t p ............................................... 20
1.3.5.1 Phong cách h c t p ph n ánh nh ng yêu c u v tâm - sinh lý h c
trong d y h c ................................................................................................... 20
1.3.5.2 Phong cách h c t p là c s đ t ch c d y h c phân hóa ................ 21
1.3.5.3 Phong cách h c t p là m t trong nh ng tiêu chí đ t o d ng nhóm
h c t p trong d y h c nhóm ............................................................................ 22
1.4 MỌ HỊNH PHONG CÁCH H C T P VAK ................................................23
1.4.1 Mô hình phong cách h c t p VAK .......................................................... 23
1.4.2 Cách xác đ nh phong cách h c t p theo mô hình phong cách h c t p
VAK ................................................................................................................. 24
1.4.2.1 Phong cách h c t p bằng hình nh .................................................... 24
1.4.2.2 Phong cách h c t p bằng âm thanh ................................................... 25
1.4.2.3 Phong cách h c t p qua v n đ ng ..................................................... 25
1.5 YÊU C U C A VI C D Y H C D A VÀO PHONG CÁCH H C T P
C A H C SINH TI U H C ...............................................................................26
1.5.1 Đặc đi m c a h c sinh Ti u h c .............................................................. 26
1.5.2 Yêu c u c a vi c d y h c d a vào phong cách h c t p c a h c sinh Ti u
h c

................................................................................................................. 29

1.5.2.1 L a ch n các hình th c d y h c có u th đ t ch c d y h c d a

vào phong cách h c t p c a h c sinh ............................................................... 29
1.5.2.2 K t h p gi a phát huy đ

c đi m m nh và kh c ph c h n ch c a

t ng lo i phong cách h c t p ........................................................................... 30
1.5.2.3 Chú Ủ đ n nh ng khác bi t v phong cách h c t p c a h c sinh do
nh h
t p.

ng c a các y u t nh gi i tính, đ tu i, văn hóa vƠ thƠnh tích h c
........................................................................................................... 30

1.6 BI N PHÁP T CH C D Y H C THEO MÔ HÌNH PHONG CÁCH
H C T P VAK ....................................................................................................30
1.6.1 Giai đo n 1: Đ nh h

ng.......................................................................... 32

1.6.1.1 Ho t đ ng c a giáo viên .................................................................... 32

ix


1.6.1.2 Ho t đ ng c a h c sinh ..................................................................... 34
1.6.2 Giai đo n 2: Th c hi n ............................................................................ 34
1.6.2.1 Ho t đ ng c a giáo viên .................................................................... 34
1.6.2.2 Ho t đ ng c a h c sinh ..................................................................... 35
1.6.3 Giai đo n 3: T ng k t .............................................................................. 35
1.6.3.1 Ho t đ ng c a giáo viên .................................................................... 35

1.6.3.2 Ho t đ ng c a h c sinh ..................................................................... 36
K T LU N CH
CH

NGă2

L Pă4ăT IăTR

NG 1 ......................................................................................39

TH Că TR NGă VI Că T ă CH Că D Yă H Că ă MỌNă TOÁNă
NGăTI UăH CăS ă2ăăHọAăTỂNăĐỌNG ............................. 40

2.1 KHÁI QUÁT V TR

NG TI U H C S 2 HÒA TỂN ĐỌNG .............40

2.2 GI I THI U M C TIÊU GIÁO D C TI U H C VÀ CH
NG TRỊNH
MÔN TOÁN L P 4 ..............................................................................................41
2.2.1 M c tiêu giáo d c Ti u h c ..................................................................... 41
2.2.2 Ch

ng trình môn h c Toán l p 4 .......................................................... 41

2.2.2.1 Vai trò c a môn Toán l p 4 ............................................................... 41
2.2.2.2 N i dung c a môn Toán l p 4 ........................................................... 43
2.3 T CH C ĐI U TRA TH C TR NG D Y H C MÔN TOÁN L P 4
T I TR
NG TI U H C S 2 HọA TỂN ĐỌNG ..........................................44

2.3.1 M c tiêu ................................................................................................... 44
2.3.1.1 Đ i v i giáo viên ............................................................................... 44
2.3.1.2 Đ i v i h c sinh ................................................................................ 44
2.3.2 L a ch n khách th nghiên c u ............................................................... 44
2.3.2.1 Đ i v i giáo viên ............................................................................... 44
2.3.2.2 Đ i v i h c sinh ................................................................................ 44
2.3.3 N i dung kh o sát .................................................................................... 45
2.3.3.1 Đ i v i giáo viên ............................................................................... 45
2.3.3.2 Đ i v i h c sinh ................................................................................ 45
2.3.4 Ph

ng pháp nghiên c u và cách ti n hành ............................................ 45

2.3.4.1 Đ i v i giáo viên ............................................................................... 45

x


2.3.4.2 Đ i v i h c sinh ................................................................................ 46
2.3.4.3 Cách ti n hành ................................................................................... 46
2.4 K T QU NGHIÊN C U TH C TR NG D Y VÀ H C MÔN TOÁN
L P 4 T I TR
NG TI U H C S 2 HọA TỂN ĐỌNG ...............................48
2.4.1 K t qu phân lo i phong cách h c t p theo mô hình phong cách h c t p
VAK c a h c sinh .............................................................................................. 48
2.4.2 Th c tr ng s d ng các ph

ng pháp d y h c môn Toán c a giáo viên 48

2.4.3 Th c tr ng s d ng các ph

ng ti n d y h c môn Toán c a giáo viên .. 50

2.4.4 Th c tr ng s d ng các hình th c d y h c môn Toán c a giáo viên ...... 52
2.4.5 Th c tr ng d y h c theo mô hình phong cách h c t p VAK v i môn
Toán l p 4 t i Tr

ng Ti u h c s 2 Hòa Tơn Đông ........................................ 53

2.4.6 M c đ h ng thú h c môn Toán c a h c sinh l p 4 ............................... 54
2.4.6.1 Bi u hi n v xúc c m ........................................................................ 54
2.4.6.2 Bi u hi n v nh n th c ...................................................................... 55
2.4.6.3 Bi u hi n v hƠnh đ ng ..................................................................... 56
K T LU N CH
CH

NGă3

NG 2 ......................................................................................59

V Nă D NGă MỌă HỊNHă PHONGă CÁCHă H Că T Pă VAKă

VÀOăTRONGăD YăH CăMỌNăTOÁNăL Pă4ăăT IăTR

NGăTI UăH CăS ă

2ăHọAăTỂNăĐỌNG ................................................................................................ 61
3.1 T CH C TH C NGHI M V N D NG MÔ HÌNH PHONG CÁCH H C
T P VAK ..............................................................................................................61
3.1.1 M c đích th c nghi m ............................................................................. 61

3.1.2 Đ i t
3.1.3 Ph

ng th c nghi m ............................................................................ 61
ng pháp th c nghi m ....................................................................... 62

3.1.4 N i dung th c nghi m ............................................................................. 62
3.1.5 Cách ki m tra, đánh giá k t qu th c nghi m ......................................... 67
3.1.5.1 K t qu h c t p .................................................................................. 68
3.1.5.2 H ng thú h c t p ............................................................................... 68
3.2 K T QU TH C NGHI M .........................................................................71
3.2.1 K t qu h c t p c a HS ........................................................................... 71

xi


3.2.2 M c đ h ng thú h c t p c a HS ............................................................ 79
3.2.2.1 Bi u hi n v mặt xúc c m ................................................................. 79
3.2.2.2 Bi u hi n v mặt nh n th c ............................................................... 81
3.2.2.3 Bi u hi n v mặt hƠnh đ ng .............................................................. 83
K T LU N CH

NG 3 ......................................................................................89

K TăLU NăVÀăKHUY NăNGH ......................................................................... 90
1.

K T LU N ....................................................................................................90

2.

KHUY N NGH ............................................................................................90

TÀIăLI UăTHAMăKH O ...................................................................................... 92
PH L C 1

.......................................................................................................... 1

PH L C 2

.......................................................................................................... 4

PH L C 3

.......................................................................................................... 7

PH L C 4

.......................................................................................................... 9

PH L C 5

........................................................................................................ 11

PH L C 6

........................................................................................................ 15

xii

DANHăSÁCHăCÁCăCH ăVI TăT T
TểNăĐ YăĐ

CH ăVI TăT T

Giáo viên

GV

Hình th c d y h c

HTDH

H c sinh

HS

Phong cách h c t p

PCHT

Ph

ng pháp d y h c

PPDH

Ph

ng ti n d y h c

PTDH

xiii


DANH SÁCH CÁC HÌNH
HÌNH

Trang

Hình 3.1: K t qu h c t p c a l n th c nghi m th nh t c a hai nhóm ...................72
Hình 3.2: K t qu h c t p c a l n th c nghi m th hai c a hai nhóm .....................72
Hình 3.3: Bi u đ các s th ng kê c a l n th c nghi m th nh t ............................72
Hình 3.4: Bi u đ các s th ng kê c a l n th c nghi m th hai ..............................72
Hình 3.5: Đ th phân ph i k t qu l n th nh t c a nhóm th c nghi m .................77
Hình 3.6: Đ th phân ph i k t qu l n th hai c a nhóm th c nghi m ...................77
Hình 3.7: Đ th phân ph i k t qu l n th nh t c a nhóm đ i ch ng .....................78
Hình 3.8: Đ th phân ph i k t qu l n th hai c a nhóm đ i ch ng .......................78
Hình 3.9: M c đ xúc c m c a nhóm th c nghi m ..................................................80
Hình 3.10: M c đ xúc c m c a nhóm đ i ch ng ....................................................80
Hình 3.11: M c đ h ng thú c a nhóm th c nghi m ...............................................87
Hình 3.12: M c đ h ng thú c a nhóm đ i ch ng ...................................................87

xiv


DANH SÁCH CÁC B NG
B NG

B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B

B

Trang

ng 2.1: M u kh o sát giáo viên ............................................................................. 44
ng 2.2: Các lo i PCHT c a HS ............................................................................. 48
ng 2.3: M c đ s d ng các PPDH c a GV ......................................................... 48
ng 2.4: M c đ yêu thích các PPDH c a HS........................................................ 49
ng 2.5: M c đ s d ng các PTDH c a GV ......................................................... 50
ng 2.6: M c đ yêu thích các PTDH c a HS ....................................................... 51
ng 2.7: M c đ s d ng các HTDH c a GV ........................................................ 52
ng 2.8: M c đ yêu thích các HTDH c a HS ....................................................... 53
ng 2.9: Th c tr ng v n d ng mô hình PCHT VAK ............................................. 54
ng 2.10: Bi u hi n v mặt xúc c m c a HS khi h c môn Toán ........................... 54
ng 2.11: Bi u hi n v mặt nh n th c c a HS khi h c môn Toán ......................... 55
ng 2.12: Bi u hi n v mặt hƠnh đ ng c a HS khi h c môn Toán ........................ 55
ng 3.1: K t qu phân lo i PCHT c a l p 4A ........................................................ 61
ng 3.2: K t qu h c t p môn Toán HKI c a 2 nhóm th c nghi m vƠ đ i ch ng . 62
ng 3.3: Tiêu chí đánh giá m c đ xúc c m ........................................................... 69
ng 3.4: Tiêu chí đánh giá m c đ nh n th c ........................................................ 70
ng 3.5: Tiêu chí đánh giá m c đ hƠnh đ ng ....................................................... 70
ng 3.6: K t qu ki m tra l n th c nghi m th nh t .............................................. 71
ng 3.7: K t qu ki m tra l n th c nghi m th hai ................................................ 71
ng 3.8: Tóm t t các s th ng kê quan tr ng (1) .................................................... 73
ng 3.9: Tóm t t các s th ng kê quan tr ng (2) .................................................... 73
ng 3.10: Tóm t t các s th ng kê quan tr ng (3) .................................................. 74
ng 3.11: Tóm t t các s th ng kê quan tr ng (4) .................................................. 74
ng 3.12: M c đ xúc c m l n th c nghi m th nh t ............................................ 79
ng 3.13: M c đ xúc c m l n th c nghi m th hai .............................................. 79
ng 3.14: Bi u hi n v mặt nh n th c c a nhóm th c nghi m .............................. 81

ng 3.15: Bi u hi n v mặt nh n th c c a nhóm đ i ch ng .................................. 82
ng 3.16: Bi u hi n v mặt hƠnh đ ng c a nhóm th c nghi m ............................. 83
ng 3.17: Bi u hi n v mặt hƠnh đ ng c a nhóm đ i ch ng ................................. 84
ng 3.18: M c đ h ng thú c a nhóm th c nghi m............................................... 86
ng 3.19: M c đ h ng thú c a nhóm đ i ch ng................................................... 86

xv


1. LụăDOăCH NăĐ ăTÀI

Đ U

M

T t c các b c cha mẹ, th y cô đ u có chung m t m c đích lƠ nh ng đ a trẻ
s tr thƠnh HS xu t s c, có ni m h ng kh i, say mê vô t n v i vi c h c, th nh ng
không ph i ai cũng đ t đ

c m c đích. T i sao v y? Vì ngoƠi tình yêu th

kiên đ nh vƠ n l c, đi u quy t đ nh cu i cùng lƠ ph i có m t ph

ng, s

ng pháp đúng.

Chúng ta đ u bi t rằng m i đ a trẻ lƠ m t cá th có cá tính vƠ nh n th c hoƠn
toƠn khác nhau; đặc bi t trong h c t p đi u nƠy cƠng rõ rƠng khi m c đ ti p thu ki n
th c c a m i em lƠ không gi ng nhau mặc dù h c cùng m t l p. Bên c nh nh ng y u

t

nh h

ng đ n k t qu h c t p c a các em nh : ph

h c t p, ph

ng ti n thì các y u t nh môi tr

đình cũng nh h

ng pháp gi ng d y, n i dung

ng văn hóa, xư h i, giáo d c c a gia

ng đ n k t qu h c t p vì chúng s hình thƠnh cho các em thói

quen, cách suy nghĩ, năng l c nh n th c, h ng thú cũng khác nhau. Do đó ch khi
chúng ta nhìn nh n m i đ a trẻ lƠ m t cá th v i cá tính riêng bi t thì ta m i không đi
vƠo l i mòn r p khuôn vƠ lƠm l ch l c thiên h

ng c a trẻ.

Môn Toán lƠ m t môn h c h t s c quan tr ng trong vi c h c cũng nh vi c
ng d ng c a b môn nƠy trong cu c s ng. Nó không đ n thu n giúp cho các em
bi t tính toán hay n m đ
h c nh h

c nh ng khái ni m, quy t c c b n mƠ chính nó lƠ môn

ng quan tr ng đ n năng l c vƠ phẩm ch t trí tu

các em, giúp cho HS

t duy logic, gi i quy t v n đ m t cách khoa h c, t o l p cho các em tính cẩn th n,
chính xác. Tuy nhiên, các n i dung Toán h c th
quát cao trong khi đặc đi m nh n th c c a trẻ

ng mang tính tr u t

ng và khái

Ti u h c l i mang nặng tính c th ,

tr c giác và c m tính nên th c t cho th y hi n nay khá nhi u em v n còn lúng túng
th m chí c m th y s hay chán n n trong m i gi h c môn nƠy vì quá khó, khô
khan vƠ chính GV cũng ch a kh i d y đ

c ni m h ng thú, yêu thích cho các em

khi h c môn nƠy. M t đi u h t s c đ n gi n mƠ ai cũng có th nh n th y rằng HS s
h c t t h n n u các em đ

c h c theo cách chúng mu n. Th nh ng GV v i nhi u

lỦ do khách quan vƠ ch quan đư vô tình không nh n rõ đ

xvi

c đi u nƠy vƠ k t qu


mƠ chúng ta nh n đ

c v n ch lƠ nh ng con đi m k t thúc còn quá trình các em

h c nh th nƠo v n còn đang b ng . Do đó đ đ t đ
ch c d y h c c n đ

c yêu c u đặt ra thì vi c t

c thi t k sao cho phù h p v i nh n th c cũng nh s thích

c a HS. Đơy đ

c coi là m t gi i pháp s ph m t o nh ng ch d a ban đ u giúp

HS nh n th c đ

c các ki n th c tr u t

ng; gi i pháp nƠy tác đ ng vào ho t đ ng

nh n th c c a trẻ theo đúng quy lu t: “Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu
tượng và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn khách quan”. Nh v y vi c t ch c d y
h c phù h p v i nh n th c c a HS s có Ủ nghĩa to l n trong vi c nâng cao hi u qu
gi h c nói chung vƠ đặc bi t là gi h c môn Toán.
T i H i ngh Trung

ng 8 khóa XI T ng bí th Nguy n Phú Tr ng đư kỦ

ban hƠnh Ngh quy t s 29- NQ/TW ngƠy 4/11/2013 v đ i m i căn b n, toƠn di n
giáo d c vƠ đƠo t o. Ngh quy t nƠy cũng đư xác đ nh: “ Đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan
điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách,
điều kiện bảo đảm thực hiện; chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị
kiến th́c sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với
hành, lý luận gắn với thực tiễn; …”. Nh v y
đư đ

Vi t Nam, ch tr

ng đ i m i cũng

c đ ra theo quan đi m nƠy; h n n a quan đi m “dạy học lấy HS làm trung

tâm” ch a nêu b t đ

c b n ch t c a ph

ng pháp s ph m hi n đ i, không ph i

ch ắl y HS lƠm trung tơm” mƠ ph i “dạy học cá thể hóa”. Khi đó GV s có đi u
ki n đ t ch c d y h c lƠm sao quan tơm c th đ n các em HS trên nhi u ph

ng

di n khác nhau trong quá trình d y h c, t tơm sinh lỦ đ n hoƠn c nh, s tr

ng s

đo n c a HS đ có th ch n l c đ

c nh ng PPDH phù h p, đ ng viên đ

c HS

h ng thú, ham thích tìm tòi h c t p

m c đ t t nh t.

Tuy nhiên, th c t cho th y hi n nay nhi u đ n v cũng t ch c các cu c thi
sáng ki n kinh nghi m, h i gi ng, thi t k đ dùng d y h c trong đó có b môn
Toán l p 4; tuy nhiên h ng thú vƠ ch t l

ng h c t p c a b môn nƠy cũng ch a

cao. B n thơn m i ti t d y c a GV đ u có s đ u t chăm chút kỹ l ỡng th nh ng
m c đ h ng thú, k t qu h c t p

t ng em không hoƠn toƠn gi ng nhau. Đi u nƠy

xvii


ch ng t m i em có m t trình đ nh n th c khác nhau do đó không th nƠo t ch c
d y h c chung cho m t đ i t
Trong d y h c có ba ph
th hai đ ng

ng HS m t l p.
ng pháp chính: th nh t lƠ GV d y hoƠn toƠn, cách

i h c t h c, th ba GV lƠ ng

i h tr , h

ng d n đ các em t tìm

ki m vƠ lĩnh h i tri th c. N u chúng ta áp d ng cách th nh t thì ch có s r p
khuôn, máy móc c a ng

i h c. Cách th hai cũng khó th c hi n đ i v i HS nh

tu i vì các em s đi lan man vƠ sa ngư vƠo nh ng v n đ không c n thi t, nh v y
cách th ba có l lƠ h p lỦ h n c . Đi u nƠy cũng đúng v i m c đích c a giáo d c
mƠ ng

i tr c ti p th c hi n công vi c nƠy lƠ GV c n ph i hình thƠnh thái đ h c

t p tích c c cũng nh đ nh h

ng vi c h c cho HS. Tuy nhiên th c t GV th

ng

d y theo cách c a mình vƠ “dán nhãn cho người học” ph i h c theo cách mình d y
mƠ không quan tơm rằng có phù h p v i cách h c c a HS hay không vƠ ng

ih c

cũng h c m t cách hoƠn toƠn th đ ng. Do đó vi c nghiên c u đ tƠi s góp ph n
vƠo vi c b khuy t nh ng v n đ c p bách hi n nay.
Nh ng nghiên c u cho th y sau khi HS đ

c lƠm quen v i m t khái ni m

m i theo đúng PCHT c a mình thì các em cũng có th đi u ch nh theo nh ng PCHT
khác nhau. Vi c chú Ủ đ n PCHT cũng có tác d ng lƠm tăng thêm đ ng l c vƠ ch t
l

ng h c t p c a HS. Bên c nh đó, các công trình nghiên c u hi n nay cũng đư ch

ra rằng n u chúng ta t ch c l p h c theo h

ng ng d ng PCHT nghĩa lƠ GV đư

nh n th c rõ m i em có m t đặc đi m nh n th c, m t s thích, m t cách ti p c n
thông tin khác nhau t c lƠ chúng ta đư th c hi n đ
giúp các em t o đ
đ

c nh ng b

c đi đ u tiên đ

c ni m yêu thích khi đ

c h c b môn nƠy; ch khi nhìn nh n

c v n đ nh v y GV m i có th t o đ

c đ ng l c, k ho ch cho mình trong

vi c t ch c d y h c ti p theo. Do đó không th áp d ng cùng m t cách d y v i
chung t ng đó các em HS.
Đ tƠi nƠy sau khi hoƠn thƠnh s cung c p cách phơn lo i PCHT c a HS l p
4 theo mô hình PCHT VAK; t ch c l p h c theo các lo i PCHT đ t đó nơng cao
hi u qu tích c c; trong đó s nh n th y rõ nh t s thay đ i xúc c m, nh n th c
cũng nh hƠnh đ ng c a các em hay nói cách khác lƠ h ng thú h c môn Toán c a

xviii


các em s đ

c c i thi n theo chi u h

cũng s ngƠy cƠng đ

ng tích c c, thông qua đó k t qu môn Toán

c c i thi n h n. Bên c nh đó đ tƠi sau khi hoƠn thƠnh s b

sung cho GV thêm nh ng công c cho phép h hi u đ

c đi u mƠ HS c a mình

mong mu n cũng nh có cách đ lƠm cho các em h ng thú h n trong vi c h c. K t

qu nghiên c u cũng s lƠm thay đ i nh ng quan ni m tr

c đơy v b môn Toán;

GV có th s d ng nghiên c u nƠy đ có th t ch c l p h c mƠ t i đó HS s đ

c

h c m t cách vui vẻ, tho i mái, bình đẳng các thƠnh viên trong l p v i nhau, các em
tin t

ng vƠo b n thơn vƠ hi u qu ti p thu s đ t m t cách t t nh t. Nh v y vi c

áp d ng mô hình PCHT VAK vƠo trong gi ng d y có m t Ủ nghĩa h t s c nhơn văn
vì nó giúp cho t t c HS gi i hay y u đ u c m th y mình đ

c quan tơm, tôn tr ng

công bằng v i nhau. Đặc bi t nghiên c u c a đ tƠi cũng phù h p v i xu h
hi n nay lƠ l y HS lƠm trung tơm cũng nh ch

ng

ng trình ắĐ i m i căn b n, toàn

di n giáo d c vƠ đƠo t o”
Hi n nay có khá nhi u mô hình PCHT, m i m t mô hình có nh ng u,
nh

c đi m khác nhau vƠ kh năng áp d ng cho t ng đ i t

ng cũng khác nhau. Do

đó vi c l a ch n m t mô hình nƠo thích h p cũng lƠ m t v n đ c n đ

c nghiên

c u kỹ. Đ i v i HS Ti u h c đ phù h p v i đặc đi m tơm sinh lỦ c a các em thì
vi c l a ch n mô hình PCHT VAK lƠ thích h p h n c . Đó cũng chính lƠ nh ng lỦ
do đư thúc đẩy ng

i nghiên c u ch n đ tƠi “Dạy học môn Toán lớp 4 theo mô

hình PCHT VAK”
2. M CăTIểUăNGHIểNăC U
Xác đ nh PCHT c a HS; đ xu t cách t ch c d y h c môn Toán l p 4 theo
mô hình PCHT VAK nhằm c i thi n k t qu h c t p vƠ phát huy đ

c s h ng thú

h c t p cho các em.
3. NHI MăV ăNGHIểNăC U
- Xác đ nh các khái ni m công c ; h th ng hoá các v n đ lỦ lu n v PCHT vƠ
t ch c d y h c d a vƠo PCHT đ thi t l p khung lí thuy t cho v n đ nghiên c u.
- Kh o sát th c tr ng vi c t ch c d y h c môn Toán l p 4 hi n nay vƠ vi c
áp d ng mô hình PCHT VAK t i tr

ng Ti u h c s 2 Hòa Tơn Đông

xix

- Đ xu t vƠ th c nghi m m t s bƠi gi ng đ

c thi t k d a vƠo mô hình

PCHT VAK
4. Đ IăT

NGăVÀăKHÁCHăTH ăNGHIểNăC U

- Đ it

ng nghiên c u: quá trình d y h c môn Toán l p 4 t i tr

ng Ti u

h c s 2 Hòa Tơn Đông, phong cách h c t p c a HS l p 4
- Khách th nghiên c u: GV và HS l p 4 t i tr

ng Ti u h c s 2 Hòa Tân

Đông
5. GI ăTHUY TăNGHIểNăC U
- Có t n t i m i t

ng quan tích cực gi a k t qu h c t p c a HS khi đ

c

h c v i PCHT c a mình(dựa trên cách phân loại của mô hình PCHT VAK)
- Có t n t i m i t

ng quan tích cực gi a h ng thú h c t p c a HS khi đ

c

h c v i PCHT c a mình (dựa trên cách phân loại của mô hình PCHT VAK)
6. PH MăVIăNGHIểNăC Uă
Đ tƠi đ

c nghiên c u vƠ th c nghi m cho HS l p 4 t i tr

ng Ti u h c s

2 Hòa Tơn Đông, huy n Đông Hòa, t nh Phú Yên.
7. PH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U

- Ph

ng pháp quan sát: đi u ch nh b ng câu h i phân lo i PCHT c a HS s

chính xác h n.
- Ph

ng pháp đi u tra bằng b ng h i:

Đối với HS:

 Th c hi n kh o sát đ phân lo i các PCHT
 Kh o sát m c đ h ng thú h c Toán c a HS
 Kh o sát m c đ yêu thích các PPDH, PTDH, HTDH mà GV s d ng.
Đối với GV:
 Kh o sát m c đ s d ng các PPDH, PTDH, HTDH
 Kh o sát vi c d y h c môn Toán l p 4 theo mô hình PCHT VAK
- Ph
vƠ ph

ng pháp ph ng v n: k t h p v i ph

ng pháp đi u tra bằng b ng h i

ng pháp quan sát trong quá trình th c hi n
- Ph

ng pháp th c nghi m: t ch c d y h c theo mô hình PCHT VAK

xx


- Ph

ng pháp th ng kê toán h c: ng

i nghiên c u s d ng ph

ng pháp

th ng kê toán h c đ tính toán k t qu th c nghi m, ki m nghi m gi thuy t nghiên c u.

8. C UăTRÚCăLU NăVĔN
Ngoài ph n m đ u, k t lu n, khuy n ngh ; tài li u tham kh o và ph l c,
lu n văn g m ba ch

ng:

- Ch

ng 1: C s lỦ lu n v d y h c d a trên mô hình PCHT VAK

- Ch

ng 2: Th c tr ng vi c t ch c d y h c môn Toán l p 4 t i tr

ng

Ti u h c s 2 Hòa Tơn Đông
- Ch
l p 4 t i tr

ng 3: V n d ng mô hình PCHT VAK vƠo trong d y h c môn Toán
ng Ti u h c s 2 Hòa Tơn Đông

xxi


CH

C ăS

NGă1

LÝ LU N V D Y H C D A TRÊN

MÔ HÌNH PHONG CÁCH H C T P VAK
1.1 KHÁI QUÁT V L CH S

V NăĐ NGHIÊN C U

1.1.1 Trênăth ăgi i
tài nghiên c u“A study of correlations

Rosalind D. Kopsovich v i đ

between learning styles of student and their mathematics scores on the Texas
assessment of academic skills test” (Rosalind D. Kopsovich, 2001) t i tr

ng Đ i

h c North Texas, tháng 8 năm 2001 đư công b các k t qu sau:
- Có m i t
đ

ng quan tích c c gi a các PCHT khác nhau vƠ thƠnh tích đ t

c v môn Toán.
- Nghiên c u nƠy cũng cung c p cho GV thông tin v m i liên quan gi a

PCHT c a HS và thành tích h c môn Toán c a các em
- Nghiên c u cũng đư đ a ra m t vài khuy n ngh đ h tr cho t ng PCHT

khác nhau
- Nghiên c u cũng ch ra đ

c nh ng y u t

nh h

ng đ n PCHT c a

HS đó lƠ:
 Môi tr

ng: âm thanh, ánh sáng, nhi t đ , thi t k môi tr

ng h c

 Tình c m: đ ng l c, s kiên trì, trách nhi m, cách t ch c vi c h c
 Tính xã h i: khi h c m t n i dung khó ng
mình hoặc h c nhóm, h c theo nh ng ng

i h c có xu h

ng h c m t

i gi i, h c theo m u

 Tâm lý: h c t p thông qua thính giác, h c t p thông qua hình nh, h c t p
thông qua xúc giác, h c t p thông qua v n đ ng, h c t t nh t vào cu i bu i sáng
hoặc bu i chi u, ăn hoặc u ng trong khi h c, v n đ ng nhẹ khi h c, hoặc đ

c ph

huynh, GV h tr .
Báo cáo nghiên c u “The Multimedia of the Mind” c a Miller năm
2001(Miller, 2001) đư cho th y khi GV gi ng d y phù h p v i s thích h c t p hay

1


PCHT c a HS đó thì đ ng l c và thành tích c a HS s đ
c n ph i n m đ

c c i thi n. Nh v y GV

c PCHT c a HS mình đ có th gi ng d y và truy n t i thông tin

bằng nhi u cách khác nhau. Nghiên c u cũng đư ch rõ cách phân lo i các mô hình
PCHT. M t s lý thuy t phong cách h c đư đ
c đ u đ ng tình v s đa d ng c a ng

c đ xu t trong vòng 30 năm qua t t

i h c và mong mu n đ

c h c theo đúng

PCHT c a mình. Nghiên c u cũng đư phơn lo i m t s mô hình PCHT:
- LỦ thuy t Đa trí tu (MI), m t mô hình nh n th c cho th y rằng m i ng

i

đ u có năng khi u v m t s lo i trí tu .
- Mô hình MBTI (Myers- Briggs Type Indicator): ph

ng th c xác đ nh

tính cách d a trên c s c a Carl Jung, t p trung tìm hi u xem tính cách c a con
ng
h

i nh h

ng nh th nƠo đ n cách mƠ h t

ng tác v i ng

i khác, vƠ nh

ng nh th nƠo lên cách mƠ các cá nhơn ph n ng v i nhau trong môi tr

ng

h ct p
- Model VARK/VAK: ng

i h c nh n vƠ x lỦ thông tin thông qua các

giác quan
- Công c

th ng kê PCHT c a Dunn vƠ Dunn (LSI- Learning Style

Inventory): t p trung nh n di n nh ng đi u ki n kích thích có th
vi c h c vƠ vƠo vi c đi u ch nh môi tr

ng h c đ

nh h

ng lên

ng

1.1.2 Vi tăNam
Lu n án ti n sĩ “Dạy học dựa vào PCHT của học viên người lớn tại trung
tâm giáo dục thường xuyên” c a HoƠng Ti n Dũng (Dũng, 2014) t i tr

ng Đ i h c

S ph m HƠ N i năm 2014 cũng đư nghiên c u:
- H th ng hoá các v n đ lý lu n v đặc đi m h c t p, PCHT và t ch c
d y h c d a vƠo PCHT c a HS ng
- Xơy d ng đ

i l n.

c b n bi n pháp d y h c theo PCHT c a ng

+ Thi t k qui trình d y h c d a vào PCHT c a HS ng
giáo d c th

i l n t i Trung tơm

ng xuyên

+ L p k ho ch d y h c d a vào PCHT c a HS ng
giáo d c th

i l n:

ng xuyên

2

i l n t i Trung tơm


+ S d ng ph

ng pháp, kỹ thu t d y h c phù h p PCHT c a HS ng

t i Trung tơm giáo d c th
+ H
d c th

il n

ng xuyên

ng d n t h c d a vào PCHT c a HS ng

i l n t i Trung tơm giáo

ng xuyên
Công trình cũng đư ch rõ k t qu k t qu h c t p c a HS l p th c nghi m

cao h n l p đ i ch ng. Đi u này khẳng đ nh các bi n pháp d y h c d a vào
PCHT c a HS ng

i l n t i trung tơm giáo d c th

ng có tác đ ng đ n k t qu h c

t p c a HS.
Đ tƠi c p Vi n c a Vi n Khoa h c giáo d c Vi t Nam v i ch nhi m đ tƠi
ThS.H Th H ng Vơn“Nghiên ću một số mô hình PCHT (Learning Styles) và khả
năng ́ng dụng vào giáo dục trung học phổ thông”(H Th H ng Vơn, Nguy n Th
Thanh Nga, & Phan Th H

ng Giang, 2013) đư nghiên c u :

- H th ng hóa c s lỦ lu n v các quan đi m, đặc đi m, các thƠnh t , phơn
lo i, đ a ra m t s lu n đi m v PCHT.
- Mô t , phơn tích đánh giá vƠ g i Ủ ng d ng trong giáo d c c a 3 mô hình
PCHT tiêu bi u lƠ mô hình c a Kolb, mô hình c a Honey-Mumford và mô hình
VARK/VAK c a Fleming. T vi c hi u rõ v quan đi m c a các tác gi đ v n
d ng các mô hình PCHT vƠo giáo d c Vi t Nam.
- Trên c s nghiên c u lỦ lu n PCHT vƠ đặc đi m tơm sinh lỦ c a HS
THPT Vi t Nam, đ tƠi đư đ a ra m t s đ xu t kh năng ng d ng PCHT trong
giáo d c THPT trong vi c đặt ra m c tiêu d y h c, trong t ch c ho t đ ng h c t p,

trong qu n lỦ l p h c vƠ trong vi c đánh giá k t qu

h c t p c a HS.

Bên c nh đó nghiên c u cũng đư đ xu t m t s khuy n ngh sau:
- Ng

i nghiên c u, GV tìm hi u v PCHT c n có cái nhìn linh ho t đ i v i

nh ng v n đ còn đang tranh cưi xung quanh nh h

ng c a PCHT đ n hi u qu

d y h c.
- GV c n tìm hi u thêm các lo i hình PCHT khác nhau, cách đánh giá
PCHT c a HS vƠ áp d ng m t cách linh ho t các đặc đi m riêng đó vƠo thi t k
ho t đ ng h c t p phù h p v i ch

ng trình môn h c.

3


- HS c n đ

c GV giúp đỡ tìm ra đi m m nh vƠ đi m y u thông qua đánh

giá PCHT. Đ ng th i GV h
vƠ kh c ph c nh ng nh

ng d n HS cách h c phù h p v i PCHT chi m u th

c đi m đ hoƠn thƠnh nhi m v h c t p m t cách ch

đ ng vƠ tích c c.
- Nhà tr

ng c n t o môi tr

ng h c t p thu n l i cho HS v đi u ki n c

s v t ch t thi t b d y h c, duy trì s l

ng HS trong l p không quá đông (sĩ s 25

đ n 30 HS/l p), khuy n khích GV tìm hi u vƠ áp d ng các k t qu nghiên c u m i
s giúp vi c d y vƠ h c theo lỦ thuy t PCHT đ

c hi u qu h n.

Lu n văn Th c sĩ Tơm lỦ h c c a Nguy n Th Đ Quyên v i đ tƠi ắPCHT
và ảnh hưởng của nó đến khối lượng ghi nhớ từ vựng tiếng Anh của HS lớp 6 tại
thành phố Đà Nẵng” (Quyên, 2008) ch ra đ

c nh ng n i dung c t lõi c a PCHT

t đó đ a ra đ nh nghĩa PCHT.
- Ch ra đ

c ngu n g c c a PCHT xu t phát t đơu đ t đó có th thi t k

vƠ t ch c d y h c h p lý
- Phơn lo i các mô hình PCHT thƠnh 5 nhóm c b n
- Mô t , phơn tích đánh giá vƠ g i Ủ ng d ng trong giáo d c c a 3 mô hình
PCHT tiêu bi u lƠ mô hình c a Dunn & Dunn, mô hình c a Witkin vƠ mô hình c a
McCarthy.
Đơy cũng lƠ c s lỦ lu n quan tr ng đ GV đ i m i ph
theo h

ng tích c c hóa ng

ng pháp gi ng d y

i h c m t cách hi u qu vƠ khoa h c. Tuy nhiên k t

qu áp d ng s t t h n n u GV l a ch n mô hình PCHT phù h p v i đặc đi m môn
h c; đ ng th i giúp HS Ủ th c rõ PCHT u th c a mình đ có ph

ng pháp t h c

phát huy vƠ h n ch t i đa các u khuy t đi m trong thói quen h c t p.
Ch

ng trình d y h c c a Intel (Khóa h c c b n ) phiên b n 10.0 cũng đư

áp d ng các mô hình PCHT trong Module 6: “Lập kế hoạch để HS thành công, hoạt
động 1- thiết lập các điều chỉnh cho mọi đối tượng HS”.
- Nh n m nh t m quan tr ng c a PCHT trong vi c HS th c hi n các d án
v i các PCHT khác nhau. N i dung nƠy cũng khẳng đ nh PCHT có nh h
th nƠo trong vi c phát huy th m nh cũng nh kh c ph c nh

t đó giúp các em có h ng thú vƠ đi m s cũng t t h n.

4

ng nh

c đi m c a các em


- Mô t , phơn tích đánh giá vƠ g i Ủ ng d ng trong giáo d c mô hình VAK,
mô hình nưo trái nưo ph i, mô hình đa thông minh c a Howard Gardner. Đ ng th i
cũng đư đ a ra m t ví d bƠi h c t c p ti u h c đ n trung h c c s khi gi ng d y
theo ba mô hình PCHT này.
Lu n án ti n sĩ c a Nguy n Th Thu Cúc ắNghiên ću đặc điểm h́ng thú học
Toán của HS Tiểu học và các biện pháp tâm lý sư phạm nâng cao h́ng thú học
Toán ở các em”(Cúc, 2008) cũng đư nghiên c u:
- C s lỦ lu n v h ng thú h c t p, đặc đi m h ng thú h c môn Toán c a
HS nói chung, h ng thú h c môn Toán c a HS Ti u h c nói riêng
- Các y u t tác đ ng đ n vi c hình thƠnh vƠ phát tri n h ng thú c a HS
Ti u h c
- Xác đ nh đ

c m t s bi n pháp tơm lỦ s ph m tác đ ng nơng cao h ng

thú h c môn Toán c a kh i HS l p 3-4
- K t qu th c nghi m cũng đư cho th y k t qu c a nhóm th c nghi m đ u
tăng cao h n nhóm đ i ch ng m t cách rõ r t, có Ủ nghĩa v ph
Đi u nƠy ch ng t các bi n pháp tơm lỦ s ph m đư đ

ng di n th ng kê.

c s d ng lƠ có tính hi u

qu vƠ có tính kh thi
Nh v y thông qua t ng quan v n đ nghiên c u trong vƠ ngoƠi n
nghiên c u nh n th y các công trình nghiên c u đư ch ra đ
- H th ng hóa c s lỦ lu n và phơn lo i đ

c ng

i

c m t s v n đ sau:

c các mô hình PCHT

- Các công trình nghiên c u đư cho th y hi u qu khi áp d ng mô hình
PCHT vào trong gi ng d y trong đó có b môn Toán cũng nh nh ng k t qu tích
c c mƠ HS đ t đ

c khi đ

c h c v i PCHT c a mình

Tuy nhiên bên c nh đó ng

i nghiên c u nh n th y cũng còn m t s ch c n

nên b khuy t đ hoƠn thi n thêm:
- Cách thi t k b ng cơu h i đ kh o sát vƠ phơn lo i PCHT theo mô hình

VAK phù h p v i đặc đi m HS Ti u h c.
- Cách t ch c d y h c nh th nƠo đ h tr cho t ng PCHT c a HS đ
nơng cao h ng thú cũng nh c i thi n k t qu h c t p cho đ i t

5

ng HS Ti u h c.


1.2 M T S
1.2.1 Ph
Ph

KHÁI NI M

ngăphápăd yăh c
ng pháp chính lƠ cách th c làm vi c c a ch th , cách th c này tuỳ

thu c vào n i dung vì ắphương pháp là sự vận động bên trong của nội dung”
(Heghen).
PPDH lƠ nh ng hình th c vƠ cách th c ho t đ ng c a GV vƠ HS trong nh ng
môi tr

ng d y h c có t ch c nhằm lĩnh h i tri th c kỹ năng, thái đ , phát tri n

năng l c vƠ phẩm ch t(C

ng, 2014)

PPDH là m t h th ng tác đ ng liên t c c a GV nhằm t ch c ho t đ ng

nh n th c và th c hành c a HS đ HS lĩnh h i v ng ch c các thành ph n c a n i
dung giáo d c nhằm đ t đ

c m c tiêu đư đ nh.

PPDH bao g m ph

ng pháp d y vƠ ph

- Phương pháp dạy : Ph

ng pháp t ch c nh n th c, ph

khi n các ho t đ ng trí tu và th c hƠnh, ph
đúng đ n cho HS mƠ ng

ng pháp h c.
ng pháp đi u

ng pháp giáo d c ý th c vƠ thái đ

i th y lƠ đóng vai trò ch đ o

- Phương pháp học : Ph

ng pháp nh n th c và rèn luy n đ hình thành h

th ng tri th c vƠ kĩ năng th c hành, hình thành nhân cách ng

i h c mà HS ph i

tích c c ch đ ng.
Trong Lu t Giáo d c, Kho n 2, Đi u 24 đư ghi : “Phương pháp giáo dục phổ
thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp với
đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ
năng vận dụng kiến th́c vào thực tiễn ; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui,
h́ng thú học tập cho HS”.
Nh v y hai ph

ng pháp nƠy không t n t i đ c l p, tách r i nhau mà nó liên

quan và ph thu c nhau, chúng v a là m c đích v a là nguyên nhân t n t i c a
nhau. PPDH ph i luôn luôn đ
ph

ng pháp, ph

c đặt trong m i quan h gi a m c tiêu, n i dung,

ng ti n và nh ng đi u ki n khác.

6


1.2.1.1 Đặc điểm phương pháp dạy học Toán lớp 4
- Th hi n quan đi m d y h c tăng c

ng th c hành, v n d ng các ki n

th c vƠ kĩ năng c b n

- Khuy n khích và t o đi u ki n phát tri n năng l c h c t p Toán c a cá
nhân HS
- D y h c trên c s t ch c vƠ h

ng d n các ho t đ ng h c t p tích c c,

ch đ ng, sáng t o c a HS (đư xác đ nh trong k ho ch bài h c); khuy n khích HS
t phát hi n, gi i quy t v n đ c a bài h c đ t chi m lĩnh ki n th c m i; dành th i
l

ng thích đáng cho th c hành, luy n t p, ôn t p hoặc ki m tra ki n th c có liên

quan, phát tri n năng l c t h c c a t ng đ i t

ng HS.(Vũ Qu c Chung,và các

c ng s , 2005)
1.2.1.2 Một số phương pháp dạy học được vận dụng trong giảng dạy môn
Toán Tiểu học
- Ph

ng pháp thuy t trình

- Ph

ng pháp đƠm tho i

- Ph

ng pháp th o lu n nhóm

- Ph

ng pháp tr c quan

- Ph

ng pháp th c hành- luy n t p

- Ph

ng pháp nêu- gi i quy t v n đ

- Ph

ng pháp ki n t o
ngăti năd yăh c

1.2.2 Ph

Theo T đi n Ti ng Vi t, “phương tiện là cách th́c dùng để đạt mục đích”.
Ph

ng ti n theo ti ng Latinh lƠ ắmedium” có nghĩa lƠ

gi a ng

i cho vƠ ng

i nh n. Ph

gi a, trung gian liên k t

ng ti n v a nói lên s hƠm ch a, tính v trí, v a

có ch c năng chuy n giao, liên k t trong quan h gi a ng
Nh v y ph

i nh n.

ng ti n lƠ b ph n trung gian cho phép GV truy n đ t thông tin các

n i dung cho HS. PTDH lƠ t t c các ph
d y vƠ ng

i g i vƠ ng

ng ti n v t ch t vƠ phi v t ch t mƠ ng

i h c s d ng đ thông hi u v các m c đích, ch đ vƠ ph

7

i

ng pháp


c a d y h c. Chúng có ch c năng trung gian c a các thông tin trong vi c truy n th
vƠ lĩnh v c tri th c.(C

ng, 2014)

Căn c vào tính ch t c a các PTDH, ng

i ta chia các ph

ng ti n thành 3 nhóm:

Nhóm 1: các đ dùng v t d ng tr c quan c th g m: v t t , m u v t, hoá
ch t, mô hình, tranh nh
Nhóm 2: Tài li u, n phẩm, sách giáo khoa, v bài t p, phi u bài h c,...
Nhóm 3: Các thi t b hi n đ i: máy, vi tính, đĩa CD, đèn chi u, băng hình,...
B Giáo d c vƠ ĐƠo t o cũng đư đ a ra danh m c các thi t b d y h c t i
thi u c p Ti u h c - môn T nhiên vƠ Xư h i, môn Khoa h c:
- Tranh nh
- S đ , bi u đ , l

cđ

- Mô hình, m u v t
- D ng c ...
1.2.3 Hìnhăth căd yăh c
Trong giai đo n đ i m i giáo d c căn b n vƠ toƠn b hi n nay khi các
HTDH ph i chuy n t h c ch y u trên l p sang t ch c hình th c h c t p đa
d ng, chú Ủ các ho t đ ng xư h i, ngo i khóa thì ho t đ ng d y h c Ti u h c l i
càng ph i đ

c t ch c d

i nhi u hình th c h n n a. M i HTDH đ

c xác đ nh

tùy thu c vào nh ng m i quan h c a các y u t c b n sau:
- D y h c có tính t p th hay cá nhân.
- M c đ linh ho t đ c l p c a HS trong quá trình chi m lĩnh tri th c, kĩ
năng, kĩ x o.
- Ph

ng th c lãnh đ o, t ch c và đi u khi n c a GV đ i v i ho t đ ng

h c t p c a HS.
- Đ a đi m và th i gian h c t p.
M t s HTDH Ti u h c:
- Hình th c l p, bƠi
- HTDH theo nhóm
- Hình th c ho t đ ng ngo i khóa

8


1.3 PHONG CÁCH H C T P
1.3.1 Đ nhănghĩaăphongăcáchăh căt p
Phong cách (styles) là m t khái ni m th

ng gặp trong nhi u lĩnh v c c lĩnh

v c xã h i l n khoa h c. Tuy nhiên v i nhi u cách ti p c n khác nhau thì phong
cách đ

c hi u theo nhi u cách khác nhau.Theo t đi n Ti ng Vi t, khái ni m

phong cách đ

c đ nh nghĩa lƠ “những lối, những cung cách sinh hoạt, làm việc,

hoạt động, xử sự tạo nên cái riêng biệt của một người hay một loại người nào
đó”(Phê, 1990).
Nh v y phong cách bao g m 3 đặc đi m c b n sau:
- H th ng nh ng ph
t

ng pháp, th thu t ti p nh n, ph n ánh hƠnh đ ng

ng đ i b n v ng, n đ nh c a cá nhơn nghĩa lƠ trong nh ng tình hu ng khác nhau

con ng

i có th ph n ng, ng x hoặc hƠnh đ ng t
- H th ng nh ng ph

ng đ i nh nhau

ng pháp, th thu t quy đ nh nh ng đặc đi m khác bi t

gi a các cá nhân.
- H th ng nh ng ph
nh ng thay đ i môi tr

ng ti n có hi u qu s giúp cá nhân thích nghi v i

ng (nh t là môi tr

linh ho t, c đ ng, m m dẻo c a các ph

ng xã h i). Đặc đi m nƠy nói lên s

ng pháp, th thu tầ ng x c a cá nhơn.

Đặc bi t trong giao ti p s ph m đi u nƠy th hi n khá rõ
ph m c a GV v i t ng tr

s khéo léo đ i x s

ng hoƠn c nh HS c th .

V i nh ng phơn tích trên, có th đi đ n quan ni m: phong cách là toàn bộ
những phản ́ng, thủ thuật tiếp nhận và xử lý thông tin tương đối ổn định về các
chiến lược học, thái độ, động cơ, h́ng thú học nhằm đáp ́ng các nhiệm vụ trong
các hoạt động cơ bản của cá nhân.
Cũng nh quan ni m v phong cách, quan ni m v PCHT cũng còn nhi u Ủ
ki n khác nhau. Trên th gi i hi n nay có hƠng trăm mô hình PCHT khác nhau, m i
tác gi khi xây d ng lý thuy t c a mình l i l y m t đ nh nghĩa riêng cho PCHT.
Chính vì v y đ đ a ra m t đ nh nghĩa th ng nh t cho PCHT lƠ đi u không d dàng.
Rita Dunn đ nh nghĩa PCHT lƠ cách th c m i cá nhân b t đ u chú ý, thu
nh n, x lý và tái hi n n i dung ki n th c m i (Dunn, 2000)

9

Neil Fleming thì đ nh nghĩa PCHT đ n cách m t cá nhân ti p nh n và x lý
thông tin nh th nào.Và m i cá nhân s có m t PCHT đặc tr ng cách ti p nh n,
t

ng tác v i thông tin và ph n ng l i trong môi tr

ng h c t p. (Fleming, 1995).

Cassidy l i cho rằng PCHT lƠ các đặc đi m tâm lý c a con ng
b n v ng, nh ng

it

ng đ i

vài khía c nh nƠo đó PCHT có th thay đ i đ đáp ng kinh

nghi m vƠ đòi h i c a các tình hu ng khác nhau (Cassidy, 2004)
Tác gi Cynthia Ulrich Topias trong cu n sách The Way They Learn cũng đư
đ a ra đ nh nghĩa PCHT m i đ a trẻ là m t cá nhơn đ c đáo có s tr
thích riêng. Xu h

ng và s

ng c a cá nhân hay cá tính c a trẻ s đ nh hình cái g i là PCHT

c a trẻ (Topias, 1994)
Tuy nhiên dù có nhi u đ nh nghĩa PCHT nh ng đ nh nghĩa PCHT đ u có
nh ng n i dung c t lõi nh sau:

- PCHT là nh ng đặc đi m riêng c a cá nhân
- PCHT bao g m các đặc đi m v nh n th c, xúc c m, sinh lý
- PCHT ch ra cách th c u th c a cá nhân ti p nh n, x lý vƠ l u gi
thông tin trong môi tr
- PCHT t

ng h c t p.

ng đ i b n v ng và ph thu c vƠo năng khi u hay s tr

ng c a

m i cá th (mang tính tr i)
Nh v y tùy vào m c tiêu nghiên c u c a m i đ tài mà chúng ta có th l a
ch n đ nh nghĩa PCHT nh th nào cho phù h p. Trong đ tƠi nƠy, ng

i nghiên

c u s d ng đ nh nghĩa PCHT nh sau: “PCHT là toàn bộ những phản ́ng, thủ
thuật tiếp nhận và xử lý thông tin tương đối ổn định (mang tính trội) trong các tình
huống học tập của người học nhằm thực hiện các nhiệm vụ học tập đã đề ra” đ
lƠm c s nghiên c u.
1.3.2 Đặcăđi măc aăphongăcáchăh căt p
- M i ng

i h c đ u k t h p nhi u PCHT khác nhau. Ví d , HS có th

k t h p nhìn v i nghe, v i v n đ ng...Tuy nhiên, trong các PCHT s có m t
PCHT ch đ o, nh h
ng

ng l n nh t đ n hi u qu c a vi c chi m lĩnh tri th c vƠ

i ta g i đó lƠ PCHT u th .

10


- M i PCHT đ u có nh ng u vƠ nh

c đi m nh t đ nh. Các nghiên c u đư

ch ra rằng không có m t cách h c nào là t t nh t. M i PCHT đ u có giá tr riêng
m cđ t

c a nó và

ng đ i; do đó m i HS có PCHT khác nhau s h c m t cách

hi u qu khác nhau. Chẳng h n nh ng HS thiên v nhìn có đi m m nh lƠ ti p nh n
thông tin d

i d ng hình nh và văn b n r t t t, nh ng đi m y u c a h là khó

hi u và khó ghi nh nh ng v n đ mà ng

i khác thuy t trình, di n gi ng.

- Các PCHT t n t i trong m i quan h qua l i v i nhau, mặc dù trong th c
t chúng đ

c mô t nh là s đ i l p. Chẳng h n, nh ng ng

i có th m nh v

nhìn hay nghe thì s gặp thu n l i h n khi ti n hành các ho t đ ng hay tham gia h c
t p nhóm trong l p.
- Các PCHT đ u có c s sinh lý th n kinh. Nhi u nghiên c u đư ch ra
rằng m i PCHT s d ng nh ng ph n khác nhau c a não b . Não b

đ

c chia ra

nhi u ph n khác nhau, m i ph n đi u khi n m t năng l c tâm lý nh t đ nh.
- Các PCHT t

PCHT đ

ng đ i

n đ nh vì chúng có c

c hình thành t nh và b c l d n khi đ n tr

s

sinh lý th n kinh.

ng; khó thay đ i trong các

tình hu ng h c t p; nó gi ng nh m t y u t thói quen giúp ng

i h c gi i quy t

các nhi m v h c t p. Tuy nhiên, PCHT v n có th thay đ i vì m i PCHT đ u ch u
nh h

ng c a các y u t môi tr

ng, văn hóa gia đình, văn hóa tr

ng h cầkhác

nhau.
1.3.3 M t s lu năđi m v phong cách h c t p
Qua nghiên c u v PCHT có th nh n th y m t s lu n đi m sau:
- Khi HS đ

c tham gia m t cách tích c c thì HS h c đ

c nhi u h n, các

em h ng thú v i bài h c thì vi c lĩnh h i, khám phá tri th c càng hi u qu .
- Khi HS tr nên tích c c tham gia vào vi c h c c a b n thân, các em s
phát tri n kh năng trong s ki m soát, m i cá nhơn đ u có nhi u lo i hình trí thông
minh khác nhau, vi c các em tích c c trong vi c ti p nh n, x lý và ph n ánh thông
tin s giúp các em phát huy các kh năng c a b n thân.

11