DẠY học TÍCH hợp môn hóa 12 tại TRƯỜNG THPT HIỆP BÌNH

M CL C
Trang t a ........................................................................................................ TRANG
Quy tăđ nhăgiaoăđ tài ...................................................................................................
Lí l ch khoa h c ........................................................................................................... i
L iăcamăđoană ............................................................................................................. iii
L i c mă n ................................................................................................................. iv
Tóm tắt ....................................................................................................................... v
M c l c ..................................................................................................................... vii
Danh sách các ch vi t tắt ........................................................................................ xii
Danh sách các hình .................................................................................................. xiii
Danh sách các b ng ................................................................................................. xiv
PH N M

Đ U

1. LÍ DO CH NăĐ TÀI ........................................................................................... 1
2. M C TIÊU NGHIÊN C U ................................................................................... 2
3. NHI M V NGHIÊN C U ................................................................................... 2
4. PH M VI NGHIÊN C U ...................................................................................... 3
5. KHÁCH TH VĨăĐ IăT

NG NGHIÊN C U ................................................. 3

6. GI THUY T NGHIÊN C U ............................................................................... 3
7.ăPH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U........................................................................... 3

8. C U TRÚC C A LU NăVĔN ............................................................................. 4
CH
1.1

NGă1.

C ăS

LÍ LU N V D Y H C TÍCH H P ............................ 5

L CH SỬ NGHIÊN C U V D Y H C TÍCH H P ..............................5
1.1.1

Trên th gi i ...................................................................................... 5

1.1.2

Vi t Nam ....................................................................................... 8

1.2

C ăS

1.3

M TS

PHÁP LÍ ..........................................................................................10
KHÁI NI M ................................................................................11

1.3.1

Tích h p .......................................................................................... 11

1.3.2

D y h c tích h p ............................................................................. 13

vii


1.4

D Y H C TÍCH H P ................................................................................14
1.4.1

M c tiêu .......................................................................................... 14

1.4.1.1 Phát triển năng lực người học. ....................................................... 14
1.4.1.2 Tận dụng vốn kinh nghiệm của người học. ..................................... 16
1.4.1.3 Thiết lập mối quan hệ giữa các kiến thức, kĩ năng và phương
pháp của các môn học..................................................................... 16
1.4.1.4 Tinh giản kiến thức, tránh sự lặp lại các nội dung ở các môn
học. .................................................................................................. 17
1.4.2

ụănghƿa ............................................................................................ 17

1.4.2.1 Rút ngắn thời gian dạy học, tăng cường khối lượng và chất
lượng thông tin. ............................................................................... 17
1.4.2.2 Hình thành năng lực giải quyết các vấn đề tích hợp ...................... 18
1.4.3

Nguyên tắc ...................................................................................... 18

1.4.3.1 Đảm bảo tính đặc trưng và tính hệ thống của bộ môn. .................. 18
1.4.3.2 Đảm bảo tính chọn lọc, tính hệ thống và đặc trưng của kiến
thức thức tích hợp. .......................................................................... 19
1.4.3.3 Đảm bảo tính vừa sức. .................................................................... 19
1.4.3.4 Phát huy tính tích cực nhận thức và kinh nghiệm thực tế của
HS. ................................................................................................... 19
1.4.4

Cácăquanăđi m tích h p .................................................................. 19

1.4.5

Các m căđ tích h p ....................................................................... 20

1.4.5.1 Lồng ghép / Liên hệ......................................................................... 21
1.4.5.2 Vận dụng kiến thức liên môn .......................................................... 22
1.4.5.3 Hòa trộn .......................................................................................... 23
1.4.6

Cácăph

ngăth c tích h p ............................................................... 23

1.4.6.1 Nhóm 1: Đưa ra những ứng dụng chung cho nhiều môn học ........ 24
1.4.6.2 Nhóm 2: Phối hợp quá trình học tập của nhiều môn học khác
nhau ................................................................................................. 24
1.4.7

Các ki u tổ ch c d y h c tích h p .................................................. 25

1.4.7.1 Thông qua bài học trên lớp. ............................................................ 25
1.4.7.2 Thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp. ......................................... 25
1.5

D Y H C HÓA H C

TR

NG PH

THÔNG ................................ 26

1.5.1

Nguyên lí giáo d c .......................................................................... 26

1.5.2

M cătiêuăch

ngătrìnhăgiáoăd c c p trung h c phổ thông .............. 26

viii


1.5.3

Nhi m v c ăb n ............................................................................. 26

1.5.3.1 Nhiệm vụ trí dục phổ thông, kĩ thuật tổng hợp ............................... 27
1.5.3.2 Nhiệm vụ phát triển tiềm lực trí tuệ cho học sinh ........................... 27
1.5.3.3 Nhiệm vụ giáo dục tư tưởng, đạo đức ............................................. 28
1.5.4

Các hình th c d y h c..................................................................... 28

1.5.4.1 Dạy học nội khóa ............................................................................ 28
1.5.4.2 Hoạt động ngoại khóa ..................................................................... 29
1.5.5

D y h c môn Hóa l p 12 ................................................................ 29

1.5.5.1 Mục tiêu dạy học ............................................................................. 29
1.5.5.2 Nội dung chương trình .................................................................... 30
1.5.5.3 Phương pháp dạy học ..................................................................... 30
K T LU NăCH
CH

NGă2.

NGă1 ........................................................................................ 32

TH C TR NG D Y H C MÔN HÓA L P 12 T I
TR

2.1

NG THPT HI P BÌNH ..................................................... 34

KHÁI QUÁT V TR

NG THPT HI P BÌNH .....................................34

2.1.1

S hình thành và phát tri n ............................................................. 34

2.1.2

C ăs v t ch t.................................................................................. 34

2.1.3

Giáo viên d y môn Hóa l p 12 ....................................................... 36

2.1.4

H c sinh kh i 12 ............................................................................. 36

2.2

PHÂN PH IăCH

2.3

KH O SÁT TH C TR NG D Y H C MÔN HÓA L P 12 T I

TR

NGăTRỊNHăMỌNăHịAăH C L P 12 ..................37

NG THPT HI P BÌNH..............................................................................39
2.3.1

M căđích ......................................................................................... 39

2.3.2

Đ iăt

2.3.3

Th i gian th c hi n ......................................................................... 39

2.3.4

N i dung.......................................................................................... 39

2.3.5

K t qu ............................................................................................ 40

ng ........................................................................................ 39

2.3.5.1 Kết quả khảo sát học sinh ............................................................... 40
2.3.5.2 Kết quả khảo sát giáo viên .............................................................. 47
K T LU NăCH

NGă2 ........................................................................................ 57

ix


CH

NGă3.

D Y H C TÍCH H P MÔN HÓA L P 12 T IăTR

NG

THPT HI P BÌNH ........................................................................ 58
3.1

Đ CăĐI M C AăCH

NGăIXăMỌNăHịAăH C L P 12 ...................59

3.1.1

V trí, vai trò c aăch ngăIXătrongăch ngătrìnhăHóaăh c
THPT............................................................................................... 59

3.1.2

M c tiêu d y h c c aăch

ngăIX .................................................... 59

3.1.2.1 Kiến thức ......................................................................................... 59
3.1.2.2 Kĩ năng ............................................................................................ 60
3.1.2.3 Thái độ ............................................................................................ 60
3.1.3
3.2

T
3.2.1

N i dung và th iăl

ng d y h c ..................................................... 60

CH C D Y H C TÍCH H P MÔN HÓA 12 ..................................60
Cácăb

c th c hi n ......................................................................... 60

3.2.1.1 Xác định mục tiêu dạy học, trong đó có các mục tiêu tích hợp ...... 61
3.2.1.2 Xác định các nội dung cụ thể cần tích hợp ..................................... 61
3.2.1.3 Lựa chọn các phương pháp và phương tiện dạy học phù hợp. ...... 64
3.2.1.4 Xây dựng kế hoạch dạy học ............................................................ 65
3.2.2
3.3

K ho ch d y h c th c nghi m ....................................................... 68

KI M NGHI M,ăĐỄNHăGIỄ ....................................................................77
3.3.1

M căđích ......................................................................................... 77

3.3.2

N i dung.......................................................................................... 77

3.3.3

Th i gianăvƠăđ iăt

3.3.4

Cách ti n hành................................................................................. 78

ng .................................................................... 77

3.3.4.1 Với nhóm thực nghiệm .................................................................... 78
3.3.4.2 Với nhóm đối chứng ........................................................................ 78
3.3.5

K t qu ............................................................................................ 78

3.3.5.1 Kết quả định tính ............................................................................. 78
3.3.5.2 Kết quả định lượng ......................................................................... 79
3.3.5.3 Nhận xét kết quả.............................................................................. 83
K T LU NăCH

NGă3 ........................................................................................ 85

K T LU N, KI N NGH ...................................................................................... 86
1. K T LU N .........................................................................................................86
2. KI N NGH ........................................................................................................87

x


TÀI LI U THAM KH O ...................................................................................... 90
PH L C

......................................................................................................... 95

Ph l c 1:

B NG TH NGăKểăCỄCăLƾNHăV Că/ăMỌNăH CăTệCHăH Pă
C AăM TăS

Ph l c 2:

N IăDUNGăCH

N

C .................................................................... 1
NGăTRỊNHăăMỌNăHịAăH CăL Pă12ăC ă

B N .................................................................................................. 3
Ph l c 3:

PHI U KH O SÁT H C SINH (Phi u s 1) ............................... 6

Ph l c 4:

PHI U KH O SÁT GIÁO VIÊN (Phi u s 2) ............................. 9

Ph l c 5:

PHI U KH O SÁT H C SINH (Phi u s 3) .............................. 14

Ph l c 6:

M C TIÊU D Y H C MÔN HÓA H C 12 .............................. 15

Ph l c 7:

CÁC CH Đ KI N TH C / GIÁO D C CÓ TH TÍCH
H P VÀO BÀI GI NG HÓA H C L P 12 ............................. 19

Ph l c 8:

GIÁO ÁN BÀI 44: HÓA H C VÀ V NăĐ Xà H I............... 26

Ph l c 9:

GIÁO ÁN BÀI 45: HÓA H C VÀ V NăĐ MỌIăTR

Ph l c 10:

BÀI KI M TRA (L n 1) ............................................................... 36

Ph l c 11:

BÀI KI M TRA (L n 2) ............................................................... 40

Ph l c 12:

M TS

NG . 32

BÀI BÁO CÁO NHÓM C A H C SINH ................. 44

xi


DANH SÁCH CÁC CH

VI T T T

Vi tăđ yăđ

Stt

Vi t t t

1

DHTH

2

ĐC

Đ i ch ng

3

GD

Giáo d c

4

GD&ĐT

5

GV

Giáo viên

6

HS

H c sinh

7

PP

Ph

ngăphápă

8

PPDH

Ph

ngăphápăd y h c

9

SGK

Sách giáo khoa

10

SL

11

THCS

Trung h căc ăs

12

THPT

Trung h c phổ thông

13

TN

D y h c tích h p

Giáo d căvƠăĐƠoăt o

S l

ng

Th c nghi m

xii


DANH SÁCH CÁC HÌNH
Hình

.........................................................................................................Trang

Hình 1.1:

S ăđồ x

Hình 1.2:

S ăđồ m ng nh n ậ V n d ng ki n th c liên môn .............................. 22

Hình 2.1:

Tr

Hình 2.2:

M t s phòng ch cănĕngăt iăTr

Hình 2.3:

Bi uă đồ k t qu h c t p môn Hóa kh i 12, h că kìă Iă nĕmă h c 2014 ậ

ngăcáă- M căđ lồng ghép / liên h

.................................... 21

ng THPT Hi p Bình .................................................................... 35
ng THPT Hi p Bình ...................... 35

2015 ...................................................................................................... 37
Hình 2.4:

Bi uăđồ bi u di n ý ki n c a HS v vai trò c a môn Hóa h c............ 41

Hình 2.5:

Bi uăđồ bi u di n tháiăđ h c t p c aăHSăđ i v i môn Hóa h c ........ 43

Hình 2.6:

M căđ th

ng xuyên lồng ghép ki n th c vào bài gi ng Hóa h c mà

GVăđƣăth c hi n ................................................................................... 46
Hình 3.1:

Bi uăđồ t n su t h i t đi m ki m tra l n 1.......................................... 80

Hình 3.2:

Bi uăđồ t n su tătíchălũyăđi m ki m tra l n 1 ...................................... 81

Hình 3.3:

Bi uăđồ t n su t h i t đi m ki m tra l n 2.......................................... 82

Hình 3.4:

Bi uăđồ t n su tătíchălũyăđi m ki m tra l n 2 ....................................... 83

xiii


DANH SÁCH CÁC B NG

B ng

.......................................................................................................Trang

B ng 1.1:

So sánh d y h c tích h p và d y h căđ nămônă .................................. 14

B ng 1.2:

Ví d v n i dung trùng lặp trong môn Sinh h c 10 và môn Hóa h c 12
............................................................................................................. 18

B ng 2.1:

Danh sách GV Hóa kh iă12ănĕmăh c 2014 ậ 2015 ............................. 36

B ng 2.2:

Th ng kê h c l c kh i 12 h căkìăIănĕmăh c 2014 ậ 2015 ................... 36

B ng 2.3:

Th ng kê k t qu h c t p môn Hóa kh i 12 h căkìăIănĕmăh c 2014 ậ
2015 ..................................................................................................... 37

B ng 2.4:

Phân ph iăch

ngătrìnhămônăHóaăh c l p 12. .................................... 37

B ng 2.5:

Ý ki n c a HS v vai trò c a môn Hóa h c ........................................ 40

B ng 2.6:

Tháiăđ h c t p c aăHSăđ i v i môn Hóa h c .................................... 42

B ng 2.7:

M căđ th

ng xuyên lồng ghép ki n th c vào bài gi ng Hóa h c mà

GVăđƣăth c hi n ................................................................................... 44
B ng 2.8:

M căđ sử d ng các PPDH khi d y bài m i ....................................... 47

B ng 2.9:

M căđ sử d ng các PPDH khi d y bài ôn t p ................................... 48

B ng 2.10: M căđ sử d ng các PPDH khi d y bài th c hành ............................. 48
B ng 2.11: M căđ th

ng xuyên tổ ch c làm thí nghi m, ti t th c hành ........... 50

B ng 2.12: M căđ đ tăđ

c m c tiêu ki n th c ................................................... 50

B ng 2.13: M căđ đ tăđ

c m cătiêuăkƿănĕngăă ..................................................... 52

B ng 2.14: M căđ đ tăđ

c m cătiêuătháiăđ

..................................................... 53

B ng 2.15: M căđ hi u bi t c a GV v DHTH ................................................... 54
B ng 2.16: M căđ th

ng xuyên tổ ch c DHTH c a GV .................................... 55

B ng 2.17: M căđ tích h pămƠăGVăđƣăth c hi năđ
B ng 2.18: Nh ngăkhóăkhĕnămƠăGVăth

c ........................................ 55

ng gặp khi th c hi n DHTH ................ 56

B ng 3.1:

Các ch đ có th tích h p vào bài gi ng Hóa h c 12 ......................... 62

B ng 3.2:

Danh sách nhóm th c nghi măvƠănhómăđ i ch ng ............................ 78

B ng 3.3:

Tháiăđ h c t p c a HS trong các ti t d y th c nghi m. ..................... 78

xiv


B ng 3.4:

B ng th ng kê s l

t phát bi u xây d ng bài c a HS trong các ti t d y

th c nghi m .......................................................................................... 79
B ng 3.5:

B ng t n su t h i t đi m ki m tra l n 1 ............................................. 80

B ng 3.6:

B ng t n su tătíchălũyăđi m bài ki m tra l n 1 ..................................... 80

B ng 3.7:

B ng các tham s th ngăkêăđi m ki m tra l n 1 .................................. 81

B ng 3.8:

B ng t n su t h i t đi m bài ki m tra l n 2 ........................................ 81

B ng 3.9:

B ng t n su t tíchălũyăđi m ki m tra l n 2 ........................................... 82

B ng 3.10: B ng các tham s th ngăkêăđi m ki m tra l n 2 .................................. 83

xv


PH N M

Đ U

1. LÍ DO CH NăĐ TÀI
Xã h i ngày càng phát tri n, n n kinh t tri th c và toàn c uă hóaă đòiă h i
ng

iălaoăđ ng ph i có nh ngănĕngăl c và phẩm ch t phù h p. Ng

iălaoăđ ng là

s n phẩm c a n n GD. Mu n có nguồn nhân l căđápă ng yêu c u c a xã h i thì GD
ph i h

ng đ n m cătiêuăđƠoăt o ra nh ngăng

i có ki n th căvƠăkƿănĕng,ăbi t sử

d ng ki n th căvƠăkƿănĕngăđóăđ làm vi c,ăđ gi i quy t các v năđ c a cu c s ng,
đồng th i có ý th c công dân t t, có trách nhi m v i c ngăđồng. Mu nălƠmă đ

c

đi u này, h th ng GD ph iăthayăđổi m t cách toàn di n và đồng b từ vi căxácăđ nh
m c tiêu d y h căđ n n iădungăch

ngătrình,ăPPDH,ăph

ngăti n d y h c, công tác

qu n lí ho tăđ ng d y và h c...
Vi t Nam, ch

ngătrìnhăTHPTăhi n nay đ

riêng lẻ. K t qu c a quá trình d y h c là ng

c biên so n theo l i từng môn

i h c đ tăđ

c nh ng ki n th căvƠăkƿă

nĕngă cóă tínhă chuyênă bi t.ă Nghƿaă lƠ,ă khiă h c môn h c nào thì HS nắm bắtă đ

c

nh ng ki n th că vƠă kƿă nĕngă c a môn h că đó.ă V i môn Hóa h c, HS vi tă đ

c

ph

c

ngătrìnhăph n ng hóa h c, gi iăthíchăđ

c hi năt

ng thí nghi m, gi iăđ

các bài toán Hóa h c c th ,ầă V iă mônă Đ a lí, HS bi tă đ

că đặcă đi mă đ a lí t

nhiên, kinh t - xã h i các vùng mi n, bi t cách sử d ng các lo i b năđồ, v đ

c

các lo i bi uă đồầă Đi u này d nă đ n ki n th c c a HS là nh ng m ng riêng bi t,
thi u tính liên k t v i nhau, khôngă đápă ngă đ
ng

c yêu c u c a xã h i v đ iă ngũă

iălaoăđ ngăcóănĕngăl c gi i quy t các v năđ c a th c ti n đ i s ng và s n xu t

ậ nh ng v năđ có b n ch tălƠăliênăquanăđ n nhi u khía c nh, nhi uălƿnhăv c ki n
th c khác nhau.
V i m c tiêu phát tri nănĕngăl căng

i h c, rèn luy n cho HS bi t cách v n

d ng ki n th c nhằm gi i quy t các v nă đ trong h c t p và th c ti n, nhi u bi n
phápăđƣăđ

c nghiên c u, thử nghi m và th c hi nănh ăc i cách SGK, c i ti n các

trang thi t b ,ă đồ dùng d y h c, đổi m i PPDHầă Trongă đó,ă DHTHă lƠă m tă đ nh
h

ng quan tr ng,ă đ

c B GD&ĐTă coiă lƠă quană đi m chỉ đ o th c hi n ch
1

ngă


trình GD phổ thông.ăĐơyăcũngălƠăph

ngăh

ng xây d ngăch

ngătrình,ăSGKăGDă

phổ thông m i m i mà Chính ph đangă tri n khai. Ngoài ra còn có r t nhi uă vĕnă
b n chỉ đ o từ Chính ph , B GD&ĐTăv vi c th c hi n DHTH.
Mặcă dùă đƣă cóă nh ngă đ nhă h
DHTH

ngă c ă b n nh ă trênă nh ngă vi c th c hi n

c p THPT nói chung còn nhi uăkhóăkhĕn, lúng túng. Ngoài nh ng nguyên

nhơnăkháchăquanănh ăch

ngătrìnhăd y h c nặng ki n th c hàn lâm, cách th c ki m

tra,ă đánhă giáă ch aă thayă đổi, áp l c thành tích h c t pă tr

c ph huynh HS và xã

h iầ,ă cònă cóă nh ng nguyên nhân ch quană nh ă s hi u bi t c a GV v DHTH
ch aăth t đúngăvƠăđ , s quan tâm c a GV đ i v i công tác nghiên c u và tri n khai
th c hi năDHTHăch aăcao, các c pălƣnhăđ oăch aăcóăbi n pháp c th đ giúpăđ
cũngănh ăki m tra,ăđônăđ c vi c th c hi n c a GVầă
Th c hi n ch tr

ngăchungăc aăNgƠnh,ăđ chuẩn b cho d ki n thay SGK

m iăvƠoănĕmă2018,ăđ iăngũăth y cô giáo ph i hi uăđúngăvƠăđ v DHTHăđồng th i
bi t cách v n d ng hình th c d y h c này vào th c ti n.
Đ i v i môn Hóa h c, m t môn khoa h c th c nghi m, gắn li n v iă đ i
s ng, s n xu t thì có nhi uăc ăh i đ th c hi n tích h p v iăcácălƿnhăv c, môn h c

khácăcóăliênăquanănh ăSinhăh c,ăĐ a lí, V t lí, Y t ,ăMôiătr
gi ng d y môn Hóa l p 12 t iătr

ng... Tác gi hi năđangă

ng THPT Hi p Bình, qu n Th Đ c, thành ph

Hồ ChíăMinhănênăcóăđi u ki năđ nghiên c uăsơuăh năv vi c v n d ngăDHTHăđ i
v i d y h c môn Hóa l p 12 t iătr

ng.

Vì v y, tác gi ch n đ tƠiă“Dạy học tích hợp môn Hóa 12 tại trường THPT
Hiệp Bình”ă (qu n Th Đ c, thành ph Hồ Chí Minh) lƠmă đ tài nghiên c u c a
mình.
2. M C TIÊU NGHIÊN C U
Đ xu t gi i pháp DHTH môn Hóa h c l p 12 t iătr

ng THPT Hi p Bình.

3. NHI M V NGHIÊN C U
- Nghiên c u lí lu n v DHTH.
- Nghiên c u th c tr ng d y h c môn Hóa l p 12 t i tr
Bình.

2

ng THPT Hi p

- Th c hi n DHTH môn Hóa h c l p 12 t iătr

ng THPT Hi p Bình và ki m

nghi m,ăđánhăgiáăgi iăphápăđ xu t.
4. PH M VI NGHIÊN C U
Do th iă giană vƠă trìnhă đ có h n nên tác gi t p trung nghiên c u DHTH
thông qua bài h c trên l p môn Hóa h c l p 12 t iătr

ng THPT Hi p Bình, qu n

Th Đ c, thành ph Hồ Chí Minh.
5. KHÁCH TH VĨăĐ IăT

NG NGHIÊN C U

- Khách th : Quá trình tổ ch c d y h c môn Hóa h c l p 12.
- Đ iăt
ch

ng: Vi c d y h cătheoăh

ng tích h p trong môn Hóa h c l p 12

ngătrình c ăb n.

6. GI THUY T NGHIÊN C U
N u DHTH môn Hóa l p 12 nh ătácăgi đ xu t thì s lƠmătĕngăh ng thú h c
t p

HS, góp ph n phát tri nănĕngăl c cho HS và nâng cao ch tăl

ng d y h c b

môn.
7.ăPH

NGăPHỄPăNGHIểNăC U
a. Ph

ngăphápănghiênăc u lí lu n

- Phân tích, tổng h p, h th ng hóa các tài li uăđƣăđ

c xu t b n v tích h p

vƠăDHTHăđ xây d ngăc ăs lí lu năchoăđ tài.
- Nghiên c uăch

ngătrìnhămônăHóaăh c l pă12ăc ăb n,ăxácăđ nh kh nĕngă

tích h p và nh ng n i dung có th tích h p vào bài gi ng.
- Nghiên c u các tài li u có liên quan có th dùngăđ tích h p vào bài gi ng
Hóa h c.
b. Ph

ngăphápănghiênăc u th c ti n

- Phương pháp quan sát:
Sử d ng PP quană sátă đ quan sát, ghi chép ho tă đ ng d y c a GV và ho t

đ ng h c c a HS nhằm tìm hi u th c tr ng d y h c môn Hóa và k t qu c a vi c
v n d ng DHTH môn Hóa l p 12 t iătr

ng THPT Hi p Bình.

3


- Phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi:
Sử d ng PP kh o sát bằng b ng h iăđ i v i GV và HS nhằm tìm hi u th c
tr ng d y h c môn Hóa và v n d ng DHTH trong môn Hóa h c l p 12 t iătr

ng

THPT Hi p Bình, qu n Th Đ c; kh o sát tính kh thi c a vi c tổ ch c DHTH theo
ki u bài h c trên l p t iătr

ng THPT Hi p Bình; kh o sát k t qu th c nghi măs ă

ph măđ i v i vi c v n d ng DHTH theo ki u bài h c trên l p t iătr

ng THPT Hi p

Bình.
- Phương pháp thực nghiệm có đối chứng:
Sử d ng PP th c nghi măs ăph măcóăđ i ch ngăđ ki m nghi m gi thuy t
nghiên c u.
c. Ph

ngăphápăth ng kê toán h c

Sử d ng PP th ng kê toán h căđ đánhăgiáătínhăkh thi c a gi i pháp do tác
gi đ xu t.
8. C U TRÚC C A LU NăVĔN
Ngoài ph n Mở đầu và Kết luận, kiến nghị, n i dung chính c a lu năvĕn gồm
cóă3ăch

ng:

Ch

ngă1:ăăC ăs lí lu n v DHTH.

Ch

ngă2:ăăTh c tr ng d y h c môn Hóa l p 12 t iătr

Ch

ngă3:ăăTổ ch c DHTH môn Hóa l p 12 t i tr

4

ng THPT Hi p Bình.

ng THPT Hi p Bình.


CH

C ăS
1.1

NGă1.

LÍ LU N V D Y H C TÍCH H P

L CH SỬ NGHIÊN C U V D Y H C TÍCH H P
Từ th kỉ XVăđ n th kỷ XIX, các môn khoa h c nghiên c u m tăđ iăt

ng

c th , m tălƿnhăv c c th c a th gi i t nhiên, xã h iăvƠăt ăduy.ăSangăth kỷ XX
đƣăxu t hi n nh ng khoa h c liên ngành, giao ngành, hình thành nên nh ngălƿnhăv c
m iănh ăngƠnhăHóaă- Sinh, Lí - Sinh, Công ngh - Sinh h c.ăĐi u này phù h p v i
b n ch t c a th gi i v n bao gồm nhi u m i quan h đanăxen,ătácăđ ng l n nhau.
Đồng th i cũng th hi n s phát tri n ngày càng nhanh c a tri th c. Trong xu th
đó,ăm t môn khoa h c không th phát tri năđ c l p mà c n ph i có s k t n i v i
các khoa h c khác, các khoa h c ph i ph i h p v iănhauăđ cùng nhau phát tri n và
ph c v conăng

i. Vi c gi ng d yătrongănhƠătr

tri th c khoa h c, vì v yăxuăh
h

ng ph i ph n ánh s phát tri n c a

ng d y từng môn riêng lẻ đangăchuy n d n sang xu

ng DHTH.
Cách ti p c n tích h p trong xây d ngăch
Mỹ vƠăcácăn

ngătrìnhăGDăbắtăđ uăđ

căđ cao

c Châu Âu từ nh ngănĕmă1960ăc a th kỷ XX. G n m t th p kỉ sau

đóăv năđ này m iăđ

c quan tâm

Châu Á và

Vi t Nam (vào nh ngănĕmă1970ă-

1980 c a th kỷ XX).
1.1.1 Trên th gi i
DHTH là v năđ đ

c các nhà GD trên th gi i quan tâm nghiên c u và th c

hi n. Nhi u h i ngh qu c t đƣăđ
xu tă ph

ngă h

đ iăngũăng

c tổ ch căđ bàn lu n,ăđúcăk t kinh nghi m,ăđ

ng m i nhằm m că đíchă nơngă caoă ch tă l

iălaoăđ ngăđápă ngăđ

ng d y h c,ă đƠoă t o ra

c các yêu c u c a xã h i hi n t iăvƠăt

ngălai.ă

Theo th ng kê c a UNESCO, từ nĕmă1960 đ nănĕmă1974ăđƣăcóă208ăch
trình môn khoa h c th hi năquanăđi m tích h p

nh ng m căđ khác nhau từ liên

môn, k t h păđ n tích h p hoàn toàn theo nh ng ch đ (trong s 392ăch

5

ngă

ngătrìnhă


đ

căđi u tra). Từ nĕmă1960,ăđƣăcóănhi u h i ngh qu c t bàn v vi c phát tri n

ch

ngătrìnhătheoăh

ng tích h p. Nĕmă1981,ăm t tổ ch c qu c t đƣăđ

l pă đ cung c p các thông tin v cácă ch

c thành

ngă trìnhă mônă tíchă h p (môn Khoa h c)

nhằmăthúcăđẩy vi c áp d ngăquanăđi m tích h p trong vi c thi t k ch

ngătrìnhăcácă

môn khoa h c trên th gi i. [3, tr.9]
Tháng 9/1968, H iăđồng liên qu c gia v gi ng d y khoa h c, v i s b o tr
c aă UNESCO,ă đƣă tổ ch că “H i ngh tích h p vi c gi ng d y các khoa h c”ă t i
Varna (Bungri). H i ngh nƠyăđặt ra hai v năđ là (1) vì sao ph i DHTH các khoa
h c và (2) DHTH các khoa h c là gì. [11, tr.8]
UNESCO tổ ch c H i ngh đƠoăt oăGVăđ DHTH các khoa h c vào tháng
4/1973 t iăĐ i h c Maryland (Washington D.C, Hoa Kỳ). [11, tr.8]
H i th o qu c t đónăchƠoăth kỷ XXI có tên “K t n i h th ng tri th c trong
m t th gi i h c t p” v i s tham gia c a g n 400 nhà GD thu c 18 qu căgiaăđ

c

tổ ch c từ ngƠyă6ăđ n ngày 8/12/2000 t i Manila (Philippines). M t trong nh ng n i

dungăchínhăđ

c bàn lu n sôi nổi t i h i th o này là nh ngăconăđ

k t n i h th ng tri th căh
ngăđ

ngăvƠoăng

ng và cách th c

i h c trong th iăđ i thông tin. Mu năđápă

c nhu c u k t n i h th ng tri th c trong m t th gi i h c t p,ăđòiăh iăt ă

duy tích h pă đ

c thi t k ngay trong n iă dung,ă ph

gi ng d y.ăNh ăth ,ăkhiăđ ngătr
hu ng h c t p,ăng

ngă ti n nghiên c u và PP

c nhu c u gi i quy t mâu thu n ki n th c c a tình

i h c không chỉ gi i quy tătheoăh

ng tr c tuy n hay n i suy

mà có th còn gi i quy t bằng cách ng d ng m t cách linh ho t kh nĕngătíchăh p
ki n th c. [25]
Trong nh ngănĕmă70ăvƠă80ăc a th kỉ XX,ăUNESCOăđƣăcóănh ng h i th o
v i các báo cáo v vi c th c hi năquanăđi m tích h p c a nh ngăn
nh ngă ch
trong ch

ngă trìnhă m i nh t c a m t s n

c t i d . Trong

c,ă quană đi m tích h pă đ

c ghi rõ

ngătrìnhănh ăPháp,ăHoaăKì,ầă[3, tr.12]

Trên th gi iăđƣăcóănhi u nhà nghiên c u GD nghiên c u v quanăđi m tích
h p. Tiêu bi u là Xavier Roegiers v i quy n sách “Khoa sư phạm tích hợp hay làm
thế nào để phát triển các năng lực ở nhà trường”. [20]

6


Xavier Roegiers nh n m nh rằngă đồng th i v i vi c phát tri n nh ng m c
tiêuăđ nălẻ, c n tích h p các quá trình h c t p này trong m t tình hu ngăcóăỦănghƿaă
v i HS. Nh ng tình hu ngăcóăỦănghƿaăph i là nh ng tình hu ng có v năđ , có n i
dungăliênămôn,ăliênăquanăđ n th c ti n và khi HS tham gia gi i quy t v năđ đóăs
hình thành cho mình nh ngăkƿănĕng,ănĕngăl c th c ti năhayălƠăc ăs cho quá trình
h c t p ti p theo. Vi c tích h p này nhằm m căđíchălƠmăchoăquáătrìnhăh c t p mang

l i cho HS nh ngă kƿă nĕng,ă nĕngă l c th c ti nă nh ngă cácă quáă trìnhă nƠyă đ

c ti n

hành ngay trên l p h c. [20]
Xavier Roegiers cho rằngăGDănhƠătr
th c sang phát tri n

ng ph i chuy n từ đ năthu n d y ki n

HSăcácănĕngăl căhƠnhăđ ng,ăxemănĕngăl c là “kháiăni măc ă

s ”ăc aăkhoaăs ăph m tích h p.ăTheoăđó,ăkhoaăs ăph m tích h păraăđ i là do nhu
c u khách quan c a xã h i.ă DHTHă trongă nhƠă tr
hình thành

ng là nhằmă h

ng t i m c tiêu

HSănĕngăl c th c ti n. M căđíchăcu i cùng (m c tiêu tích h p) c a quá

trình h c t p là nhằm hình thành cho HS nh ngănĕngăl c th c ti n - kh nĕngăHSăcóă
th đ i phó v i nh ng tình hu ng c th x y ra trong cu c s ng. Các quá trình h c
t p mang tính m căđíchărõăr tăthôngă quaăcácănĕngăl c hình thành cho HS, m t s
m c tiêu tích h p cho m iănĕmăh c (trong m t môn h c hay m t nhóm môn h c).
Ông đ aăraă4ăcáchătíchăh păđ

c chia thành 2 nhóm l nălƠ:ă(1)ăđ aăraănh ng ng

d ng chung cho nhi u môn h c; (2) ph i h p quá trình h c t p c a nhi u môn h c
khácănhau.ăX.ăRoegiersăcũngăchoărằng s c n thi tăv
t p. Các ki n th c h căđ

t lên trên các n i dung h c

c chỉ th c s cóăỦănghƿaăkhiăchúngăđ

các tình hu ng c th và nh ng ki n th căđóăs đ

căhuyăđ ng vào

c HS ghi nh lơuăh n.ăH c chỉ

đ nh ,ă đ bi t và gi i quy t v nă đ trong bài h c thì ch aă đ , HS ph i bi t v n
d ng sáng t o nh ng ki n th căđƣăh c vào nh ng tình hu ng x y ra trong th c ti n,
đóălƠănh ng tình hu ng ph c h p, đòiă h iăng
ti n. Vi c h c không chỉ dừng l i

i gi i quy t ph iăcóănĕngăl c th c

m c hi u mà ph i

m căđ bi t áp d ng, phân

tích, tổng h păvƠăđánhăgiáănh ng ki n th căđƣălƿnhăh i. X.ăRoegiersăđƣănêuălênăvaiă
trò c a môn h c và s t

ngă tácă gi a các môn h că thôngă quaă 4ă quană đi m v

7


DHTH:ăquanăđi mă“trongăn i b môn h c”,ăquanăđi mă“đaămôn”,ăquanăđi mă“liênă
môn”ăvƠăquanăđi mă“xuyênămôn”. [20]
Nhi uăn
d ngăch

c trên th gi i, k c cácăn

ngătrìnhătíchăh p

c trong khu v căĐôngăNamăÁ,ăđƣăxơyă

nhi u c p h c, nhi u môn h c khác nhau. ĐóălƠănguồn

t ăli uăđ chúng ta h c t p, rút kinh nghi m trong quá trình xây d ngăch

ngătrìnhă

d y h c t i Vi t Nam. [Ph l c 1]
1.1.2

Vi t Nam
Vi t Nam, từ th p niên 90 c a th kỷ XX tr l iăđơy,ăv năđ xây d ng môn

h c tích h p v i nh ng m căđ khác nhau m i th c s đ
thử nghi m và áp d ngă vƠoă nhƠă tr
THCS.ăTr

c t p trung nghiên c u,

ng phổ thông, ch y u

căđó,ătinhăth n gi ng d y tích h p chỉ m iăđ

b c Ti u h c và

c th c hi n

nh ng m c

đ th pănh ăliênăh , ph i h p các ki n th c,ăkƿănĕngăthu c các môn h c hay phân
mônăkhácănhauăđ gi i quy t m t v năđ gi ng d y.
DHTHăđ

c nói t i và th c hi năb

căđ u trong l năđổi m iăch

ngătrìnhăvƠă

SGK t t c các môn h c từ nĕmă2002ă THCSăvƠăTHPTănĕmă2006.ăTh i gian g n
đơy,ă nhi u công trình nghiên c u v DHTHă đƣă đ

c th c hi n

nhi u c pă đ và

ph măviăkhácănhau,ăđi n hình là m t s nghiên c u sauăđơy:

Đ tƠiă“Nghiên cứu và thử nghiệm bước đầu một số chủ đề tích hợp liên môn
Vật lí, Hóa học, Sinh học ở trường THCS”ă(CaoăTh Thặng, th c hi n từ nĕmă2009
đ nă nĕm 2010) v i m c tiêu xây d ng m t s ch đ tích h p liên môn và thử
nghi m d y h c
b

tr

ng THCS, th c nghi m theo PPDH d án nhằmă xácă đ nh

că đ u m t s v nă đ th c ti n có liên quan t iă đ nhă h

trình tích h p các môn Khoa h c t nhiên

tr

ng phát tri nă ch

ngă

ngăTHCSăsauănĕmă2015.ă[12]

Đ tƠiă“Vận dụng quan điểm tích hợp trong việc phát triển chương trình GD
Việt Nam giai đoạn sau 2015”ă (Caoă Th Thặng, th c hi n từ nĕmă 2008 đ nă nĕm
2010)ăđƣănghiênăc uăc ăs lí lu n và th c ti năđ xu t vi c v n d ngăquanăđi m tích
h p trong vi c phát tri năch
nhóm tác gi , đ nhă h
ch

ngătrìnhăGDăphổ thông c a Vi t Nam sau 2015. Theo

ng tích h pă ch aă tr thƠnhă quană đi m chỉ đ o phát tri n

ngă trìnhă GDă phổ thôngă doă đóă vi c quán tri tă đ nhă h
8

ngă nƠyă trongă đƠoă t o


cũngă cóă nh ng h n ch nh tă đ nh.ă Đ iă ngũă chuyênă giaă GDă vƠă đ iă ngũă GVă đƣă cóă
nh n th c v tích h p không t o môn h c m i, ví d nh ătíchăh p m t s mặt GD
trong d y h c môn h c, tích h p trong n i b môn h c. Tuy nhiên, vi c xây d ng
m t s ch đ tích h p và d y h c theo d ánăthìăđƣăcóănh ngăcònăr t h n ch . [13]
Đ tƠiă “Vận dụng quan điểm “tích hợp” và “tích cực” trong việc dạy học
ngữ pháp ở trường THPT ”ă(Lê Th Ng c Chi, nĕmă2010)ăđƣătìmăhi u nh ngăc ăs
lí lu n v PPDH Ti ng Vi tă theoă quană đi mă“tíchăh p”,ă“tíchă c c”ăvƠănghiênăc u
các PPDH ng phápă theoă quană đi m m i v i m că đíchă cóă th giúp GV có nh ng
đ nhăh

ng và s thayăđổi c n thi t, phù h p v iăđi u ki n d y h c. [1]
Trongăđ tƠiă“Giới thiệu một số PP giảng dạy cải tiến giúp sinh viên học tập

chủ động và trải nghiệm, đạt các chuẩn đầu ra theo CDIO”ătrìnhăbƠyăt i H i th o
CDIO nĕmă2010 - Đ i h c Qu c gia thành ph Hồ Chí Minh, nhóm tác gi Nguy n
Thành H i,ăPhùngăThúyăPh

ng,ăĐồng Th Bích Th y, đƣănghiênăc u các PP gi ng

d y giúp cho sinh viên h c t p ch đ ng và h c t p qua tr i nghi m. M t trong
nh ng k t lu n c aăđ tài là theo cách ti p c n CDIO, sinh viên s h căcácăkƿănĕngă

cá nhân, giao ti p,ăcácăkƿănĕngăki n t o s n phẩm, qui trình và h th ng cùng v i
ki n th c chuyên ngành trong b i c nh th căhƠnhăkƿăthu t chuyên nghi p,ăng

i ta

g iăđóălƠăh c t p tích h p. H c t p tích h pă cóă uăđi m là cho phép sinh viên sử
d ng kép th iăgianăđ vừa h c ki n th c, vừa h căkƿănĕng.ă[23]
Đ tài nghiên c uă“Hình thành năng lực dạy học tích hợp cho GV các trường
THPT”ă (Nguy n Phúc Chỉnh, nĕm 2012) nghiên c u lí lu n v DHTH và nghiên
c u vi c v n d ng DHTH trong các môn V t lí, Hóa h c, Ng vĕn,ăL ch sử,ăĐ a lí.
Đơyă lƠă tƠiă li u tham kh o h u ích cho GV THPT các b môn này khi th c hi n
DHTH. [2]
Đ tài nghiên c uă“Vận dụng biện pháp tích hợp vào dạy học loại bài thực
hành kĩ năng sử dụng tiếng Việt lớp 10”ă(Nguy n Th H

ng, nĕmă2012)ăđ xu t

m t s bi n pháp tích h p v n d ng vào d y h c lo i bài th căhƠnhăkƿănĕngăsử d ng
ti ng Vi t,ătrongăch

ngătrìnhăNg vĕnăl p 10. [7]

9


Bài vi tă“Dạy học tích hợp trong trường phổ thông Australia”ăc a hai tác gi
Nguy n Kim Hồng và HuỳnhăCôngăMinhăHùngăđĕngătrênăT p chí khoa h căĐ i h c
S ăph m thành ph Hồ Chí Minh S 42ănĕmă2013ăchoăbi tăch

ngătrìnhătíchăh p là

đặcăđi m then ch t c a n n GD Australia hi n nay. Bài vi t trình bày s phát tri n
c aă DHTHă trongă tr

ng phổ thông, các mô hình DHTH hi nă đ i, so sánh DHTH

v i d y h c truy n th ng và bàn lu n v th c ti n DHTH trong GD phổ thông
Australia. [24]
Th i gian g nă đơy,ă v i ch tr

ngă biênă so nă ch

ngă trình,ă SGKă m i mà

Chính ph và B GD&ĐTăđangătri n khai, s quan tâm c xã h i là r t l n. Hình
th c DHTH là m t trong nh ng v năđ đ

c nghiên c u, phân tích, bàn lu n t i r t

nhi u H i ngh , H i th o chính th c và trên cácăph

ngăti năthôngătinăđ i chúng. Có

th nói, thu t ng “tíchăh p”ăđƣătr nên quen thu c v i nh ngăng
n nă GDă n

c nhà,ă đặc bi t là nh ngă ng

iăquanătơmăđ n

iă lƠmă côngă tácă GD,ă điă đ u là các nhà

nghiên c u. Nhi u công trình có giá tr khoa h căcaoăraăđ i đƣ góp ph n làm phong
phú thêm nguồn tài li u v DHTH, t oăc ăh iăchoăcácăđ iăt

ngăkhácănh ănhƠ qu n

líăGD,ăGVầăti p c n v i hình th c d y h c này và v n d ng nó trong gi ng d y.

1.2

C ăS

PHÁP LÍ

Đ ngă vƠă NhƠă n

că taă đƣă cóă nh ngă thayă đổiă trongă đ nhă h

GD&ĐTăđ n n GD Vi t Nam từngăb
yêu c u phát tri nă đ tă n

ng phát tri n

c bắt k p, h i nh p v i th gi iăvƠăđápă ng

c trong th iă đ i m i,ă trongă đóă cóă đ c pă đ n vi c th c

hi n DHTH. Có th k đ n các vĕnăb n chỉ đ o nh : Vĕnăki n H i ngh l n th hai
Ban ch păhƠnhăTrungă

ngăkhoáăVII (1996). [33, tr.41]; Vĕnăki năĐ iăh iăđ iăbi uă

toƠnă qu că l nă th ă XI (2011). [35, tr.131, 167]; Lu t giáo d c Vi t Nam (2005).
[Đi u 27, 28] ; Quyă đ nhă Chuẩnă ngh ă nghi pă GVă THCS,ă GVă THPTă (2009). [30,
Tiêu chuẩn 3]; Ch

ngătrìnhăGD phổ thông (2006). [31, tr.13]; Ngh quy t S : 29-

NQ/TW (ngày 04/11/2013) H i ngh l n th 8, Ban Ch păhƠnhăTrungă

ngăkhóaăXIă

v đổi m iăcĕnăb n, toàn di năGD&ĐT,ăđápă ng yêu c u công nghi p hóa - hi năđ i
hóaă trongă đi u ki n kinh t th tr

ngă đ nhă h

qu c t . [27]; Đ ánă Đổi m iă ch

ngă trìnhă SGKă GDă phổ thông c a Chính ph
10

ng xã h i ch nghƿaă vƠă h i nh p


(tháng 10/2014). [33, m c I.2, II.4]; Ngh quy t S : 88/2014/QH13 (ngày
28/11/2014) v đổi m iăch

ngătrình,ăSGKăGD phổ thông. [38,ăĐi u 2, Kho n 3,

M căđ]
Nh ăv y, các c pălƣnhăđ oăđƣăcóăs quan tâm sâu sắcăđ n vi căđ nhăraăđ
l i,ăph

ngăh

ng

ng phát tri năGD&ĐT, khẳngăđ nh m cătiêuăGD&ĐTălƠăphátătri n

nĕngăl c cá nhân, rèn luy năkƿănĕngăv n d ng ki n th c vào th c ti năđồng th i xây
d ng ý th c trách nhi m cho HS. M t trong nh ng cách th căđ th c hi n m c tiêu
y là DHTH.
Hi n nay, B GD&ĐTăđƣăcó ch tr
vào môn h căđƣăcóătrongăch
cácă mônă đ gi m t i ch
d ngăch

1.3

ngălồng ghép m t s n i dung GD m i

ngătrìnhăhoặc tích h p m t s n i dung trùng lặp

ngă trình. Chính ph hi nă đangă tổ ch c nghiên c u, xây

ngătrìnhăSGKăm i,ătrongăđóătíchăh p là m t trongăcácăđ nhăh

M TS

ngăc ăb n.

KHÁI NI M

1.3.1 Tích h p
Theo Từ điển tiếng Việt, tích h pălƠă“sự kết hợp một cách hữu cơ tự nhiên, có
hệ thống các kiến thức /khái niệm thuộc các môn học khác nhau thành một nội dung
thống nhất (không phải đồng nhất), dựa trên cơ sở các mối liên hệ về lí luận và thực
tiễn được đề cập trong các môn đó”.ă[9,ătr.188]
Theo Từ điển giáo dục học, tích h p lƠă “hành động liên kết các đối tượng
nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau
trong cùng một kế hoạch dạy học”. [6, tr.383]
Theo tác gi , tích h p là s liên k t, s ph i h p các n i dung gi ng d y
thu c nhi uălƿnhăv c khác nhau, làm cho các ki n th căđ

c chuy năđ n HS rong s

liên k t, gắn bó v i nhau, ki n th căcóăỦănghƿaăth c ti n. Nghƿaălà trong m t bài d y
bao gồm nh ng n i dung ki n th c thu căcácălƿnhăv c khác nhau hay n i dung GD,
gi a nh ng n iădungăđóăph i có m t m i liên h nh tăđ nhăđ bài d y tr thành m t
tổng th th ng nh t và logic.
Cũngătheo Từ điển giáo dục học, tích h păđ

11

c chia thành các lo iăsauăđơy:


- Tích h p các b môn: quá trình xích g n và liên k t các ngành khoa h c

l i v iănhauătrênăc ăs c a nh ng nhân t , nh ng qui lu t gi ng nhau, chung cho
các b môn,ă ng

c l i v i quá trình phân hóa chúng. Tích h p các b môn trong

d y h c không nh ngălƠmăchoăng

i h c có tri th c bao quát, tổng h păh năv th

gi i khách quan, th yă rõă h nă m i quan h và s th ng nh t c a nhi uă đ iă t

ng

nghiên c u khoa h c trong nh ng chỉnh th khácă nhau,ă đồng th i còn bồiă d

ng

choăng

i h c các PP h c t p, nghiên c u có tính logic bi n ch ngălƠmăc ăs đángă

tin c yăđ điăđ n nh ng hi u bi t, nh ng phát hi năcóăỦănghƿaăkhoaăh c và th c ti n
l năh n.ăTíchăh p các b môn còn có tác d ng ti t ki m th i gian, công s c vì lo i
b đ

c nhi uăđi u trùng lặp trong n i dung và PPDH c a nh ng b môn g n nhau.
- Tích h păch

ngătrình: ti n hành liên k t, h p nh t n i dung các môn h c

có nguồn tri th c khoa h c và có nh ng qui lu t chung, g nă gũiă nhau.ă Tíchă h p
ch

ngătrìnhălƠmăgi m b t s môn h c, lo i b tăđ

h p nhau, t oăđi u ki năđ nâng cao ch tăl

c nh ng ph n ki n th c trùng

ng và hi u qu đƠoăt o.

- Tích h p d c: lo i tích h p d aătrênăc ăs liên k t hai hoặc nhi u môn h c
thu c cùng m tălƿnhăv c hoặc m t s lƿnhăv c g n nhau, thí d : tích h p các môn
V t lí h c, Hóa h c, Sinh h c và Sinh thái h c; tích h p các môn Hình h c,ăĐ i s
h c và Lí thuy t t p h pầă
- Tích h p ngang: ki u tích h p d aătrênăc ăs liên k tăcácăđ iăt

ng h c

t p, nghiên c u thu că cácă lƿnhăv c khoa h c khác nhau, thí d : tích h p các ki n
th c Ti ng Vi t, Sử h c,ă Đ a lí h c, Kinh t h c,ă Vĕnă hóaă ngh thu t Vi t Nam
xung quanh ch đ “Đ tăn

cătôi”,ăhoặc tích h păcácăkƿănĕngănh n th c, c m xúc,

v năđ ng và ng xử trong khi gi ng v năđ ô nhi mămôiătr

ng.

- Tích h p gi ng d y: ti n hành quá trình d y h cătheoăh

ng liên k t, lồng

ghép nh ng tri th c khoa h c, nh ng qui lu t chung, g năgũiănhauănhằmăđ t yêu c u
trang b choăng
chungăđ iăt

i h căcóăcáchă nhìnăbaoăquátăđ i v i nhi uălƿnhăv c khoa h c có

ng nghiên c u,ăđồng th i nắm đ

logic, bi n ch ng.

12

c các PP xem xét v năđ m t cách


- Tích h p h c t p: hƠnhă đ ng liên k t h c t p cùng m t l n nh ng ki n
th c khác nhau và nh ngăkƿănĕngăkhácănhauăv cùng m t ch đ GD.
- Tích h p ki n th c: hƠnhăđ ng liên k t, n i li n các tri th c khoa h c khác
nhau thành m t t p h p ki n th c th ng nh t, thí d : tích h p ki n th c Sử h c và
s hình thành nhân cách, hoặc tích h p ki n th c Toán h c và các khoa h c t
nhiên xung quanh v năđ b oătoƠnănĕngăl

ng.

- Tích h pă kƿă nĕng: hƠnhă đ ng liên k t rèn luy n hai hoặc nhi uă kƿă nĕngă
thu c cùng m tălƿnhăv c hoặcăvƠiălƿnhăv c g nănhauăđ nắm v ng m t th , thí d :
tích h păcácăkƿănĕngălƿnhăh i, v n d ng, phân tích, tổng h p m t ki n th cănƠoăđó.ă

[6, tr.383 - 385]
1.3.2 D y h c tích h p
Tác gi Xavier Roegierăđƣădùngăthu t ng “Laăpedagogieădeăl’integration”ăvƠă
đ

c d chălƠă“Khoaăs ăph m tích h p”.ăTheoăông,ă“Lí thuyết sư phạm tích hợp là

một quan niệm về quá trình học tập trong đó toàn thể các quá trình học tập góp
phần hình thành ở HS những năng lực rõ ràng, có dự tính trước những điều cần
thiết cho HS, nhằm phục vụ cho các quá trình học tập tương lai, hoặc nhằm hòa
nhập HS vào cuộc sống lao động. Lí thuyết sư phạm tích hợp tìm cách làm cho quá
trình học tập có ý nghĩa”. [20, tr.73]
M t cách phát bi u khác v DHTHălƠ:ă“DHTH là một quan điểm sư phạm, ở
đó người học cần huy động (mọi) nguồn lực để giải quyết một tình huống phức hợp
- có vấn đề nhằm phát triển các năng lực và phẩm chất cá nhân”. [15, tr.13]
Theo Dự thảo Chương trình GD phổ thông tổng thể (B GD&ĐTăbanăhƠnhă
thángă 8/2015):ă “DHTH là định hướng dạy học giúp học sinh phát triển khả năng
huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng,... thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau để giải
quyết có hiệu quả các vấn đề trong học tập và trong cuộc sống, được thực hiện
ngay trong quá trình lĩnh hội tri thức và rèn luyện kỹ năng; phát triển được những
năng lực cần thiết, nhất là năng lực giải quyết vấn đề”.
Nh ăv y, m t cách tổng quát có th hi u DHTH là d y cho HS cách sử d ng
ki n th căvƠăkƿănĕngăc aămìnhăđ gi i quy t và ng d ng trong nh ng tình hu ng c
13


th , và v i m căđíchăphátătri nănĕngăl căng

i h c. Ngoài ra, DHTH còn t o nên

m i liên h gi a ki n th căvƠăkƿănĕngăc a các chuyên ngành hoặc các môn h c khác
nhauă đ b oă đ m cho HS phát huy có hi u qu nh ng ki n th că vƠă nĕng l c c a
mình trong vi c gi i quy t các tình hu ng tích h p c th .
Trong ph mă viă đ tài này, tác gi đ c pă đ n DHTH

gócă đ là m t hình

th c d y h c, trongă đóă cóă s ph i h p các n i dung bên ngoài v i các n i dung
chính th c c a môn h c (quiăđ nh bằng SGK) đ t o thành m t bài h c. Bài h c này
ch aăđ ng h th ng ki n th c,ăkƿănĕngăcóăth giúp cho HS gi i quy tăđ

c các tình

hu ng th c ti n mà n u chỉ dùng ki n th c,ăkƿănĕngăc a m t môn h c riêng lẻ thì
khó mà gi i quy tăđ

1.4

c.

D Y H C TÍCH H P

1.4.1 M c tiêu
DHTH nhằm th c hi n b n m c tiêu l n là:
1.4.1.1 Phát triển năng lực người học.
DHTH là d y h c xung quanh m t v nă đ ,ă đòiă h i sử d ng ki n th c,ă kƿă
nĕng,ăPP c a nhi u môn h c trong ti n trình tìm tòi nghiên c u.ăĐi u này t o thu n
l i cho vi că traoă đổi, làm giao thoa các m c tiêu d y h c c a các môn h c khác
nhau. Vì th tổ ch c DHTH m ra tri n v ng cho vi c th c hi n d y h c theo
h

ng ti p c nă nĕngă l c. B ng so sánh d

i đơyă choă th y rõ s khác bi t gi a

DHTH và d y h c đ nămôn.
B ng 1.1: So sánh d y h c tích h p và d y h căđ nămôn
Tiêu chí

D y h căđ nămôn

D y h c tích h p
Ph c v cho m c tiêu chung c a
m t s

n i dung thu c các môn

M c tiêu h c khác nhau.

Ph c v cho m c tiêu riêng r c a
từng môn h c.

M c tiêu r ng,ă uă tiênă cácă m c M c tiêu h n ch h n,ăchuyênăbi t
tiêuă chung,ă h

ngă đ n s

phát h nă(th

14

ng là các ki n th căvƠăkƿă


Tiêu chí

D y h căđ nămôn

D y h c tích h p
tri nănĕngăl c.

nĕngăc a môn h c).

Xu t phát từ tình hu ng k t n i
v i l i ích và s quan tâm c a HS, Xu t phát từ tình hu ng liên quan
c a c ngă đồngă vƠă liênă quană đ n đ n n i dung c a m t môn h c.
nhi u môn h c.
Tổ ch c

Ho tăđ ng h căth

d yh c

v năđ m c n gi i quy t hoặc m t Ho tă đ ng h că th
d

ng xu t phát từ
ngă đ

c c u

án c n th c hi n. Vi c gi i trúc chặt ch theo ti nătrìnhăđƣăd

quy t v nă đ c nă cĕnă c vào các ki nă (tr

c khi th c hi n ho t

ki n th c,ă kƿă nĕngă thu c các môn đ ng).
h c khác nhau.

Trung
tâm c a
vi c d y

Hi u qu
c a vi c
h c

Nh n m nhă đặc bi tă đ n s phát
tri nănĕngăl c và làm ch m c tiêu
lơuă dƠiă nh ă cácă ph
nĕngăvƠătháiăđ c aăng

ngă pháp,ă kƿă
i h c.
ngă

pháp,ă tháiă đ vƠă kƿă nĕng,ă tríă tu
cũngănh ătìnhăc m. Ho tăđ ng h c
d năđ n tích h p các ki n th c.

h p d n v iăng

i h c,ăng

kƿă nĕng,ă tháiă đ

c aă ng

i h c,

nh ngă đặc bi t nhắm t i vi c làm
ch m c tiêu ngắn h nă nh ă ki n
th c,ăkƿănĕngăc a m t môn h c.

D nă đ n vi c phát tri nă ph

Các tình hu ngătrongăDHTHăth

Cóăquanătơmăđ n s phát tri n các

D nă đ n vi c ti p nh n ki n th c
vƠăkƿănĕngămangăđặc thù c a môn
h c.

ng gắn v i th c ti n cu c s ng, g năgũiăvƠă

i h c c n ph i gi i thích, phân tích, l p lu n hoặc ti n

hành các thí nghi m, xây d ng các mô hìnhầă đ gi i quy t v nă đ .ă Quaă đó,ă t o

đi u ki n phát tri năcácăkƿănĕngăc ăb n

ng

i h cănh :ăl p k ho ch, phân tích,

tổng h păthôngătin,ăđ xu t các gi i pháp m t cách sáng t oầ;ăt oăc ăh i kích thích

15


đ ng c ,ăl i ích và s tham gia vào các ho tăđ ng h c, th m chí v i c các HS trung
bình và y u v nĕngăl c h c.
DHTH không chỉ đánhăgiáăki n th căđƣălƿnhăh iăđ

c mà ch y uăđánhăgiáă

xemăHSăcóănĕngăl c sử d ng ki n th c trong các tình hu ngăcóăỦănghƿaăhayăkhông.
Nóiăcáchăkhác,ă ng

i h c ph i có kh nĕngă huyă đ ng hi u qu ki n th căvƠănĕngă

l c c aămìnhăđ gi i quy t m t cách h u ích. [15, tr.14]
1.4.1.2 Tận dụng vốn kinh nghiệm của người học.
DHTH là m t bi n pháp có th giúpăhuyăđ ng nh ng ki n th cămƠăng
đangăcó, k c ki n th c từ tr

ng l p và ki n th c thu n păđ

ih c

c trong cu c s ng

hƠngăngƠy,ăđ th c hi n m t nhi m v , gi i quy t m t v năđ c a th c ti n hoặc do
GVă đ aă ra.ă Ng

i h c ph i sử d ng nh ng hi u bi t c aă mìnhă đ xem xét, phân

tích, gi i thích, tìm bi n pháp cho nh ng v năđ g năgũiăv i nhu c u, s quan tâm
c a b n thân. Khi nh ng ki n th căđƣăh căđ
thìăng

i h c s nh n th căđ

c sử d ngăvƠăđemăl i hi u qu c th

căỦănghƿaăc a vi c h c, t o ra ni m tin

ng

i h c,

giúp h tích c c h c t p h năn a. Khiăđóăho tăđ ng h c s tr thành nhu c u t thân
vƠăcóăỦănghƿa. [15, tr.14]
1.4.1.3 Thiết lập mối quan hệ giữa các kiến thức, kĩ năng và phương
pháp của các môn học.
N u vi c d y h căđ
h

c ti n hành theo l i d y từng môn riêng lẻ thì HS có xu

ngăt ăduy,ăsuyălu n trong n i b m t môn h c, ki n th cămƠăHSăcóăđ

c là ki n

th c c a từng môn h c riêng lẻ, thi u tính liên k t. Choă nên,ă dùă đƣ lƿnhăh iă đ

c

ki n th cănh ngăHSăl i khó có th v n d ng chúng vào gi i quy t các tình hu ng
th c ti n b i vì b n ch t c a các tình hu ng th c ti nălƠăth

ngăliênăquanăđ n ki n

th c c a nhi u môn h c khác nhau.
DHTH t o m i liên h trong h c t p bằng vi c k t n i các môn h c khác
nhau, nh n m nhăđ n s ph thu c và m i liên h gi a các ki n th c,ăkƿănĕngăvƠăPP
c a các môn h căđó. Do v y,ăDHTHălƠăph
đ

ngăth c d y h c hi u qu đ ki n th c

c c u trúc m t cách có tổ ch c và v ng chắc. [15, tr.15]

16