Thẩm quyền giải quyết tranh chấp về xác định cha, mẹ cho con hoặc xác định con cho cha, mẹ của tòa án

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp về xác định cha, mẹ cho con hoặc
xác định con cho cha, mẹ của tòa án
ĐỀ BÀI 12
Ông A và bà B có 3 người con là C, E, E. Năm 2005, ông A, bà B chết không để lại
di chúc. Sau khi ông A, bà B chết, anh M đến nhận A là cha đẻ của mình và gửi đơn
yêu cầu Tòa án xác nhận ông A là cha đẻ của mình. Anh/ chị hãy xác định:
a) Nếu các con của ông A, bà B không chấp nhận anh M là con của ông A thì tòa án
có thẩm quyền giải quyết yêu cầu của anh M theo thủ tục tố tụng dân sự không? Tại
sao?
b) Nếu các con của ông A, bà B đều chấp nhận anh M là con của ông A thì tòa án
có thẩm quyền giải quyết yêu cầu của anh M theo thủ tục tố tụng dân sự không? Tại
sao?
BÀI LÀM
a) Nếu các con của ông A, bà B không chấp nhận anh M là con của ông A thì tòa án
có thẩm quyền giải quyết yêu cầu của anh M theo thủ tục tố tụng dân sự không? Tại
sao?
Tòa án chỉ có thẩm quyền giải quyết một vụ án hay việc dân sự nào đó khi được
pháp luật trao quyền. Khoản 4 điều 27 Bộ luật tố tụng dân sự 2004 có quy định về
thẩm quyền giải quyết “Tranh chấp về xác định cha, mẹ cho con hoặc xác định con
cho cha, mẹ” của tòa án. Như vậy, khi có tranh chấp xảy ra, tòa án sẽ có thẩm quyền
giải quyết và có thể giải quyết theo tố tụng dân sự.


Khái niệm “tranh chấp” về vấn đề này trong các quy định của pháp luật chưa được
giải thích cụ thể, rõ ràng. Tuy nhiên, trong thực tiễn áp dụng pháp luật, khái niệm
“tranh chấp” được hiểu theo phạm vi rộng, nghĩa là, không chỉ những người được
nhận là cha, mẹ không đồng ý nhận con hay con mà còn cả những trường hợp khác
như: Vợ, chồng, bố, mẹ, con của người được nhận là cha, mẹ, con; những người đã
nuôi dưỡng người xin nhận cha, mẹ, con không đồng ý việc nhận cha, mẹ, con;
hoặc có thêm người thứ ba đứng ra nhận người cha, mẹ, con đó là cha, mẹ, con của
mình…như vậy là có tranh chấp.

Vì các con ông A, bà B không chấp nhận anh M là con của ông A – đó chính là
tranh chấp về xác định cha của anh M nên căn cứ khoản 4 điều 27 Bộ luật tố tụng
dân sự 2004, tranh chấp này thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Do đó, Tòa án
có thẩm quyền giải quyết yêu cầu của anh M theo thủ tục tố tụng dân sự.
b) Nếu các con của ông A, bà B đều chấp nhận anh M là con của ông A thì tòa án
có thẩm quyền giải quyết yêu cầu của anh M theo thủ tục tố tụng dân sự không? Tại
sao?
* Trường hợp 1: Không có yếu tố nước ngoài
Theo quy định của pháp luật thì con đã thành niên hoặc người giám hộ của con
chưa thành niên hoặc đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi dân sự được làm
thủ tục nhận cha trong trường hợp cha đã chết; nếu việc nhận cha là tự nguyện và
không có tranh chấp.
Khi anh M gửi đơn lên Tòa án yêu cầu Tòa án xác nhận ông A là cha (đã chết), các
con ông A đã không phản đối, như vậy việc xác nhận cha là hoàn toàn tự nguyện và
không có tranh chấp. Do đó, việc xin xác nhận ông A là cha của anh M không thuộc
thẩm quyền của Tòa án mà thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã, phường, thị trấn
và được thực hiện theo thủ tục hành chính. Theo đó, anh M có quyền gửi đơn yêu
cầu tại UBND cấp xã, phường, thị trấn theo Điều 33 Nghị định 158/2006.


Việc anh M gửi đơn đến Tòa án yêu cầu xác định cha trong trường hợp không có
tranh chấp là không đúng với quy định của pháp luật. Tòa án phải trả lại đơn với lý
do yêu cầu của anh M không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án (Khoản 3
điều 167 Bộ luật tố tụng dân sự 2004 ). Khi trả đơn, Tòa án nên giải thích cho anh
M rõ quy định của pháp luật, hướng dẫn anh M làm đơn gửi UBND xã để xác định
cha theo thủ tục hành chính.
* Trường hợp 2: Có yếu tố nước ngoài
Nếu anh M rơi vào trường hợp quy định tại điều 28 NĐ 68/2002: Do ông A đã chết
trước thời điểm anh M làm thủ tục xác nhận cha, nên Tòa án có thể căn cứ Khoản 7
điều 28 bộ luật tố tụng dân sự 2004 để giải quyết cho anh M. Khi đó, Tòa án có thể

giải quyết cho anh M theo thủ tục tố tụng dân sự.
Theo điều 28 NĐ 68/2002 thì về nguyên tắc việc nhận cha, mẹ, con giữa công dân
Việt Nam với người nước ngoài chỉ được tiến hành nếu cả bên nhận cha, mẹ con và
bên được nhận cha, mẹ , con đều còn sống vào thời điểm nộp đơn yêu cầu và không
có tranh chấp. Do vậy, sở tư pháp UBND tỉnh cũng không có thẩm quyền mà thuộc
thẩm quyền Tòa án.