vận dụng mối quan hệ biện chứng vật chất ý thúc để xem xét sự tồn tại và phát triển của loại hình nghệ thuật múa rối nước việt nam

Ngh thut Mỳa ri nc Vit Nam

Tiu lun trit hc
Vn dng mi quan h bin chng Vt Cht í Thc xem xột s
tn ti v phỏt trin ca loi hỡnh ngh thut
Mỳa ri nc Vit Nam
Li núi u
Cùng với quá trình dựng nớc và giữ nớc , nền văn hoá Việt Nam đã hình
thành và phát triển . Bằng lao động sáng tạo và ý chí đấu tranh bền bỉ , kiên cờng , nhân dân ta đã xây đắp nên một nền văn hoá kết tinh sức mạnh và in đậm
dấu ấn bản sắc của dân tộc , chứng minh sức sống mãnh liệt và sự trờng tồn của
dân tộc Việt Nam .
Văn hóa Việt Nam là tổng thể những giá trị
vật chất và tinh thần do cộng đồng các dân tộc
Việt Nam sáng tạo ra trong quá trình dựng nớc
và giữ nớc . Cựng vi s tn ti ca nhiu hỡnh
thc ngh thut , vi xu hng hi nhp ca
nn kinh t th trng .Mỳa ri nc , mt hỡnh
thc ngh thut c ỏo cng t mỡnh phỏt
trin v vn lờn trong thi kỡ hi nhp .Bng
mi quan h bin chng gia Vt cht v í thc , cựng vi thi gian Mỳa ri
nc hỡnh thnh trong s sỏng to ca con ngi .Mỳa ri nc nh mt sn
phm tinh thn m nh nhn thc ca con ngi, nú ó tn ti n ngy hụm
nay.
Thi con nớt , mờ trũ ri nc
Reo m lờn : Gii quỏ !Ti ghờ !
Cỏc chỳ ri ỳp nm , bt cỏ
Cỏc cụ ri mỳa u ht chờ!
Xem c tng tri ban phộp l,
Bin t thú , g mn thnh ngi .
Ngh cng thy lm iu bớ n
Li reo toỏng :Tuyt vi , tuyt vi.

Mỳa ri nc mt nột p ca vn húa Vit Nam . Mt ngh thut gn gi
v quen thuc vi ngi dõn Vit Nam qua bao th k.

Lờ Thanh Thu 12107301

1


Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam
Chương I : Múa rối nước một hình thức nghệ thuật độc đáo
1.Lịch sử hình thành
Khắp nơi trên trái đất, loài người luôn luôn gắn liền cuộc sống vật chất và
tinh thần với thiên nhiên. Như các dân tộc khác, người Việt cũng tìm cách
khai thác thiên nhiên để sản xuất và phát triển những loại hình nghệ thuật
của mình. Miền đồng bằng sông Hồng là cái nôi sinh ra nghệ thuật múa rối
nước.
Những người nông dân nơi đây chăm làm và biết vui chơi. Ngoài thời gian
canh tác, họ thường tổ chức những trò giải trí diễn vào các dịp lễ hội, ngày vui,
ngày Tết. Múa rối nước là một sinh hoạt văn hoá truyền thống lâu đời, nó đã có
từ xa xưa trong lịch sử văn hóa dân tộc với những nét độc đáo riêng.
Múa rối nước được manh nha từ công cuộc chế ngự nước, cải tạo nước thành
yếu tố số một cho việc sản xuất nông nghiệp. Phạm vi hoạt động của nó bao
gồm nhiều tỉnh như Thái Bình, Phú Thọ, Thanh Hoá, Nam Hà, Hà Tây... Yếu tố
độc đáo của rối nước là sử dụng mặt nước làm sân khấu để con rối diễn trò,
đóng kịch. Buồng trò rối nước được nhân dân quen gọi là nhà rối hay thủy đình,
được dựng lên giữa ao, hồ với kiến trúc cân đối tượng trưng cho mái đình của
vùng nông thôn Việt Nam. Tất cả buồng trò,
sân khấu cùng trang bị cờ, quạt, voi, lọng,
cổng hàng mã... đúng là một khu đình làng
thu nhỏ lại thành một cảnh đẹp như trong

mộng với những mái uốn cong lung linh
phản chiếu trên mặt nước. Sân khấu rối nước
là khoảng trống trước mặt buồng trò, nó chỉ
thực sự hoàn chỉnh khi đã vào chương trình
biểu diễn và cũng bắt đầu mất đi ngay khi
chấm dứt tiết mục cuối cùng.
Qua những tiết mục biểu diễn của nghệ thuật rối nước cổ truyền, những cảnh
sinh hoạt bình thường về đời sống, tập tục tinh thần và vật chất truyền đời của
người nông dân Việt Nam được thể hiện một cách rõ nét.
Ðể làm được một con rối hoàn chỉnh, phải trải qua rất nhiều công đoạn từ đục
cốt đến trang trí hóa trang và rất nhiều công đoạn mà người nghệ nhân không
thể bỏ qua. Quân rối càng hoàn hảo, càng giúp cho kỹ xảo điều khiển nâng cao,
khả năng diễn đạt phong phú. Quân rối nước làm bằng gỗ tốt sẽ nặng và chìm,

Lê Thanh Thuỷ 12107301

2


Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam
trên thực tế, gỗ sung là chất liệu thông dụng để tạc con rối, vì loại gỗ này nhẹ lại
dai, rất dễ điều khiển trong khi biểu diễn dưới nước.
Sau khi con rối được tạc với những đường nét cách điệu riêng, chúng được
đầu óc tinh tế của các nghệ nhân thổi vào luồng sức sống mới bằng cách gọt
giũa, đánh bóng và trang trí với nhiều màu sơn khác nhau để làm tôn thêm
đường nét tính cách cho từng nhân vật, làm cho nhân vật được đặc sắc hơn,
trong sáng hơn trước người xem. Quân rối nước chính là sản phẩm của nghệ
thuật điêu khắc gỗ dân gian, nó vừa giàu tính hiện thực, vừa mộc mạc, đằm
thắm, trữ tình.
Trong kho tàng quân rối nước cổ truyền ta còn thấy những người đi cày, chú

tễu, người đánh cá, dàn nhạc, cô tiên... Ở đây tài năng của nghệ nhân đã đem lại
cho ta cái tươi mát, đôn hậu, hiền dịu, niềm lạc quan yêu đời, yêu thiên nhiên,
con người qua cái bình dị đơn sơ được khuếch đại và nghệ thuật hóa. Quân rối
nước dù tạc liền một khối gỗ hay chắp lại đều có hai phần gắn liền nhau đó là
phần thân và phần đế. Phần thân là phần nổi lên mặt nước thể hiện nhân vật, còn
phần đế là phần chìm dưới mặt nước giữ cho rối nổi bên trên và là nơi lắp máy
điều khiển cho quân rối cử động.
Máy điều khiển và kỹ xảo điều khiển trong múa rối nước rất được coi trọng,
nó tạo nên hành động của quân rối nước trên sân khấu, đó chính là mấu chốt của
nghệ thuật múa rối. Quân rối đẹp mới chỉ có giá trị về mặt điêu khắc. Sự thành
công của quân rối nước chủ yếu trông vào sự cử động của thân hình, hành động
làm trò đóng kịch của nó. Các nghệ nhân dân gian đã dựa vào kinh nghiệm, lần
mò trong thực tế, tìm tòi, sáng tạo và để lại cho đời nay nhiều kiểu máy rối nước
phong phú và đa dạng.
Ta có thể gặp ở đây khá nhiều đồ dùng thường ngày của nghề lúa nước mà
người nông dân tự làm ra như thừng, sào, vọt... để làm máy điều khiển quân rối.
Máy điều khiển rối nước có thể được chia làm hai loại cơ bản: máy sào và máy
dây đều có nhiệm vụ làm di chuyển quân rối và tạo hành động cho nhân vật.
Máy điều khiển được giấu trong lòng nước, lợi dụng sức nước, tạo sự điều
khiển từ xa, cống hiến cho người xem nhiều điều kỳ lạ, bất ngờ khó lý giải.
Người nghệ nhân rối nước đứng trong buồng trò để điều khiển con rối. Họ thao
tác từng cây xào hoặc giật con rối bằng hệ thống dây bố trí ở bên ngoài hoặc
dưới nước. Ngâm bùn lội nước để làm nghệ thuật không phải là một công việc
bình thường thích thú với mọi người. Nếu không phải là người sống ân tình với
nước tới mức "Sống ngâm da, chết ngâm sương" như cư dân trồng lúa nước, thì
khó có được sự truyền cảm nồng nhiệt vào hành động của nhân vật rối nước.

Lê Thanh Thuỷ 12107301

3

Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam
Trong nghệ thuật múa rối nước, nghệ thuật sử dụng mặt nước cũng là yếu tố
quan trọng tạo nên sức mạnh của con rối. Là sân khấu ngoài trời giữa ao hồ mà
trò rối lại xuất thân là các trò không lời, nếu có thì chỉ là những câu ca dao
mang tính chất giới thiệu, minh hoạ, làm nền... cho nên, rối nước cần âm thanh
mạnh để giữ tiết tấu và khuấy động không khí buổi diễn. Các phường hội dân
gian chuyên dùng bộ nhạc gõ dân tộc như trống cái, não bạt, mõ. Ngoài ra còn
có pháo, tù và ốc hỗ trợ đắc lực cho trò diễn. Âm nhạc rối nước mang tính đại
náo của hội hè, có tác dụng kích động mạnh cả người múa lẫn người xem.
Vốn là một nghệ thuật lấy động tác làm ngôn ngữ diễn đạt, rối nước gắn bó
với âm nhạc như nghệ thuật múa. Âm nhạc điều khiển tốc độ, giữ nhịp, dẫn dắt
động tác, gây không khí với tiết tấu truyền thống vẫn giữ vai trò chủ đạo trong
sân khấu.
Nghệ thuật múa rối nước là một loại hình sinh hoạt văn hoá truyền thống lâu
đời của cư dân nông nghiệp vùng châu thổ sông Hồng. Thông qua các trò của
rối nước, người xem đã cảm nhận được sắc thái của hội làng, lại phảng phất
những mơ ước bình dị cho cuộc sống. Họ mơ ước có được cuộc sống may mắn,
hạnh phúc và bình yên. Nghệ thuật múa rối cổ truyền từ thời xa xưa đã mang
đậm bản sắc dân tộc từ vẻ dịu dàng, man mác đồng quê, sự chịu thương chịu
khó tần tảo sớm hôm lo cho cuộc sống, tới sự quật cường anh dũng bảo vệ nơi
chôn rau cắt rốn khi kẻ thù xâm chiếm bờ cõi giang sơn. Ở đấy vừa trần tục gần
gũi lại vừa linh thiêng, nó cũng chính là biểu tượng cho mơ ước của cộng đồng
người Việt, một nghệ thuật quen thuộc và gần gũi với người nông dân từ bao
thế kỷ qua.
2.Phân loại , các hình thức và phong các biểu diễn
Cảnh tượng quanh ao làng thật là náo nhiệt. Nông
dân, thợ thủ công, tiểu thương, đàn ông, đàn bà, các
cụ già và trẻ em như đã hẹn hò đến đây. Nơi thường

ngày rất yên tỉnh này bỗng rộn rã tiếng trống, tiếng
chiêng và âm điệu những nhạc cụ dân gian khác: đàn
nhị, sáo trúc... Ở bờ ao nổi lên một công trình bằng
gạch lợp ngói có hình dáng như một ngôi đền. Đây là ngôi Thủy đình. Khán giả
đứng vây quanh bờ ao. Tiếng trống nổi lên mỗi lúc một rộn ràng. Rẽ tấm mành
trúc, xuất hiện một con rối bằng gỗ lớn bằng một chú bé bốn tuổi, đôi mắt đầy
vẻ tinh nghịch, nét mặt tươi cười, mặc chiếc áo nẹp không tay, không khuy cài
để hở cái bụng quả dưa rồi cất tiếng hát...

Lê Thanh Thuỷ 12107301

4


Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam
Hát xong, chú tiến lại bánh pháo treo trên một cây sào cắm giữa ao và châm
lửa. Pháo nổ ran mặt nước và ban đồng ca cất tiếng hát báo hiệu sắp kéo cờ.
Những lá cờ nổi lên từ mặt nước và đi tới cột cờ "phần phật" trước gió. Tiếng
trống càng thêm rộn rã. Một con rồng lướt trên mặt nước. Hai con lân tranh một
quả cầu lụa theo nhịp trống do một con rối đánh. Con hạc xòe hai cánh, mổ lên
cổ một con rùa đang rẽ nước mặt hồ, vừa bơi vừa lắc lư đầu. Sau trò tứ linh của
Rồng, Lân, Rùa, Hạc, một ngư ông đi đến. Ông thả câu và một lúc sau, một chú
cá cắn câu giẫy giụa.
Đó là cảnh tượng một buổi biểu diễn múa rối nước, đỉnh cao và tiêu biểu nhất
của nghệ thuật múa rối Việt Nam.
Vì sao biểu diễn múa rối trên nước? Vì sao múa rối nước là nghệ thuật sân
khấu độc đáo của Việt Nam?
a. Phân loại
Theo P.L Mi-nhon (Mignon) trong cuốn Bách khoa - Phổ thông, từ Ma-ri-onnét (Marionnette - múa rối) là một từ giảm nhẹ của (Mariole) thời Trung cổ
dùng để chỉ những bức tượng Đức Mẹ đồng trinh nhỏ. Người ta không thấy từ

này trong các ngôn ngử khác, từ pup-pê trong tiếng Đức và puppet (búp bê)
trong tiếng Anh được dùng để gọi con rối, vì về ngoại hình con rối trông giống
con búp bê.
Trên thế giới có nhiều loại múa rối được xếp loại theo phương thức hoạt
động.
•

•

Rối tay: gồm một cái đầu bằng gỗ gọt và một túi vải rộng làm thân mình,
con rối hoạt động được là nhờ các ngón tay và bàn tay của người điều
khiển.
Rối que: gồm một que điều khiển đầu và mình và các que phụ điều khiển
hai tay. Điển hình là rối que Ja-va và múa rối cạn của Việt Nam.

•

Rối dây: con rối dây có đầy đủ các bộ phận chủ yếu: đầu, cổ, mình, chân
tay... ghép vào nhau bởi các khớp có thể cử động được. Bộ máy điều
khiển gồm một bàn máy có các dây dài nối xuống các bộ phận cần phải
cử động của con rối.

•

Rối Nhật Bản: có kích thước rất lớn (0,8 mét đến 1,3 mét) gồm đầy đủ
các bộ phận của cơ thể người. Có ba người điều khiển đứng đằng sau con
rối. Người điều khiển chính làm cử động đầu và tay phải con
rối,ngườiđiều khiển thứ hai làm cử động tay trái con rối và người thứ ba
điều khiển các chân con rối.

Lê Thanh Thuỷ 12107301

5


Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam
Múa rối nước Việt Nam không nằm trong các thể loại nói trên.

b. Những người điều khiển múa rối nước ngồi ở đâu?
Cạnh bờ ao nổi lên một ngôi nhà làm bằng tre hay gạch gọi là ngôi Thủy
đình,
một tấm màn tre sơn nhiều màu sắc khác nhau treo từ mái nhà xuống mặt nước.
Đằng sau tấm màn này, những người điều khiển đứng ngâm mình trong nước.
Qua các khe hở, họ có thể thấy cảnh diễn các con rối và khán giả . Những người
hát ngồi bên cạnh người điều khiển con rối. Đôi khi hát và nói thay cho các
nhân vật rối.
c. Nhạc đệm
Các nhạc công ngồi bên cạnh nhà Thủy đình và trống cái đóng một vai trò
quan trọng: nó chẳng những báo hiệu cho dân làng biết buổi biểu diễn bắt đầu
mà còn nhấn mạnh những đoạn ngâm ngợi hoặc ca hát, nó đệm cho những cảnh
hùng tráng như cuộc diễu hành của quân lính hay trò múa lân. Các nhạc khí gõ
khác là mõ và thanh la. Tại Đoàn múa rối trung ương, dàn nhạc tương tự như
dàn nhạc của một đoàn chèo: ngoài trống, mõ, thanh la, sáo trúc, đàn nhị, còn có
tiêu, đàn tam thập lục.
d. Tìm lại cội nguồn
Trong cuốn sách về múa rối nước của Tô Sanh đã cố gắng khai thác ký ức
của những người giữ bí truyền trong múa rối. Ông đã đến hơn một trăm địa
phương còn giữ các di tích của múa rối nước. Ông cũng đã tra cứu các tác liệu
cổ, các bản chép tay và gia phả của các cụ nghệ nhân giữ những bí truyền múa
rối. Cùng cộng tác với các nhà sử học và khảo cổ học để xác định niên đại của

các "Thủy đình", ông đã tìm đọc các bài văn bia. Trên bia Sùng Thiện Diên
Linh (Hà Nam Ninh) dựng năm 1121 ca ngợi công trạng của vua Lý Nhân
Tông, Nguyễn Công Bật có nói đến "trò máy" như sau: "Giữa dòng nước lung
linh, một con rùa vàng lớn nổi lên đội ba hòn núi, trên mặt nước chảy lờ đờ, lộ
mai, há miệng phun nước... Một nhà sư tí hon đánh chuông và biết quay người
lại phía phát ra tiếng sáo hay phủ phục cúi chào khi tiến đến gần nhà vua".
Công trình nghiên cứu của Tô Sanh đã cho phép chúng ta khẳng định rằng múa
rối nước đã đạt tới trình độ nghệ thuật cao từ đời nhà Lý (1010 - 1225) và được
truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác liên tục cho tới ngày nay.
e. Múa rối chỉ còn tồn tại ở Việt Nam

Lê Thanh Thuỷ 12107301

6


Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam
Tại Ấn Độ và các nước Đông Nam Á, chỉ có rối tay, rối que và rối dây. Còn

múa rối nước người ta chỉ gặp ở Việt Nam và Trung Quốc. Theo giáo sư J. Pimpa-ne-au, múa rối nước đã biến mất ở Trung Quốc và ngày nay "chỉ còn tồn tại
ở Việt Nam".
Khuôn mặt và y phục của con rối mang những nét tiêu biểu của Việt Nam và
chủ đề các tiết mục đều lấy từ lịch sử Việt Nam (Hai Bà Trưng, trận Bạch Đằng,
chiến thắng quân Nguyên) hoặc lấy từ đời sống nông thôn Việt Nam như trò
chọi trâu và đánh đu.
Lời giáo đầu và nhạc đệm không hề mang ảnh hưởng của Trung Quốc. Ngôn
ngử sử dụng là ngôn ngữ bình dân, trái ngược hẳn với văn phong Hán - Việt của
hát tuồng hay hát bội thường chỉ giới nho sĩ và chuyên môn mới hiểu được. Nó
cũng không hề chịu ảnh hưởng của sử thi Ra-ma-y-a-na như các loại hình múa
rối Ấn Độ và các nước Đông Nam Á, Thái Lan, Campuchia, Lào, Miến Điện,

Malaysia và Indonesia.
Xưa kia, các gia đình nông dân đều giữ bí truyền về việc điều khiển con rối
trong những tình huống đặc biệt. Ngày nay, họ bắt đầu dạy lại cho các nhà
nghiên cứu trẻ. Đoàn múa rối trung ương không những chỉ giới thiệu các
chương trình múa rối tay, múa rối que và múa rối nước mà còn động viên việc
sáng tác các tiết mục mới cũng như việc nghiên cứu về lịch sử múa rối. Với
những cố gắng của ngành múa rối nước Việt Nam, nghệ thuật này đang được
bảo vệ và phát triển để xứng đáng với tầm vóc của nó trong di sản văn hóa dân
tộc.
3.Mỗi quan hệ biến chứng giữa Vật chất và Ý thức trong loại hình nghệ
thuật Múa rối nước
Chủ nghĩa duy vật biện chứng khẳng định vai trò quyết định của vật chất đối
với ý thức đồng thời vạch ra sự tác động trở lại vô cùng quan trọng của ý thức
đối với vật chất. Ý thức do vật chất sinh ra và quyết định, song sau khi ra đời, ý
thức có tính độc lập tương đối lên có sự tác động trở lại to lớn đối với vật chất
thông qua hoạt động thực tiễn của con người.
Nói đến vai trò ý thức là nói đến vai trò của con người vì ý thức là ý thức của
con người. Bản thân ý thức tự nó không thể thay đổi được gì trong hiện thực. Ý
thức muốn tác động trở lại cuộc sống hiện thực phải bằng lực lượng vật chất,
nghĩa là phải được con người thực hiện trong thực tiễn. Điều ấy có nghĩa là sự
tác động của ý thức đối với vật chất phải thông qua hoạt động của con người
được bắt đầu từ khâu:
Lê Thanh Thuỷ 12107301

7


Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam

- Nhận thức được và biết vận dụng đúng đắn quy luật khách quan.

- Phải có ý chí,
- Phải có phương pháp để tổ chức hành động.
Vai trò của ý thức là ở chỗ trang bị cho con người những tri thức về:
- Bản chất quy luật khách quan của đối tượng,
- Trên cơ sở ấy con người xác đinh đúng đắn mục tiêu và đề ra phương pháp
hoạt động phù hợp.
Con người với ý thức của mình xác định các biện pháp để thực hiện tổ chức
các hoạt động tực tiễn để thực hiện mục tiêu đề ra.Mà cụ thể ở đây là : với lịch
sử hình thành và phát triển , múa rối nước một hình thức nghệ thuật đặc sắc nã
nêu các mục trên, nói lên được mỗi quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức
Chương II: Bảo tồn , phát huy Múa rối nước dân gian ,
giới thiệu cùng bạn bè thế giới
1.Bảo tồn và phát huy
Ðể bảo tồn và phát huy bộ môn nghệ thuật dân gian đặc sắc ở đồng bằng Bắc
Bộ, một di sản văn hóa được nằm trong danh sách xếp hạng đăng ký để
UNESCO công nhận là DSVHTG, ngày 3-12, TS nghiên cứu bảo tồn và phát
huy văn hóa dân tộc đã tổ chức Hội thảo với chủ đề "Bảo tồn và phát huy múa
rối nước dân gian Bên cạnh đó,nhiều tổ chức và đơn vị đã tham gia tổ chức và
biểu diễn mục đích giới thiệu và quảng bá nghệ thuật độc đáo dân gian . Múa
rối nước cổ truyền Việt Nam với các tiết mục đặc sắc từng chinh phục bè bạn
quốc tế: múa lân, múa rồng, múa tiên, đua thuyền, câu cá...
Sự sáng tạo của người dân đồng bằng Bắc Bộ tạo ra một hình thức nghệ thuật
độc đáo cùng với công việc bảo tồn và phát huy loại hình nghệ thuật này là một
minh chứng cho một phạm trù triết học về vật chất và ý thức
Ý thức quyết định sự tồn tại của nghệ thuật và nó đóng vai trò lớn cho sự tồn
tại đó trên cơ sở ấy con người xác đinh đúng đắn mục tiêu và đề ra phương
pháp hoạt động phù hợp.
Con người với ý thức của mình xác định các biện pháp để thực hhiện tổ chức
các hoạt động tực tiễn để thực hiện mục tiêu đề ra.
Ở đây ý thức có thể quyết định làm cho con người hoạt động đúng và thành

công khi phản ánh đúng thế giới khách quan. Vì vậy phải phát huy tính năng
động và sáng tạo của ý thức, phát huy vai trò nhân tố con người để tác động cải
tạo thế giới khách quan. Tuy nhiên, cơ sở để phát huy tính năng động sáng tạo

Lê Thanh Thuỷ 12107301

8


Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam
chủ quan của ý thức là việc thừa nhận và tôn trọng tính khách quan của thế giới
vật chất. Nếu như thế giới vật chất và những quy luật của nó tồn tại khách quan
không phụ thuộc vào ý thức của con người thì trong nhận thức và hoạt động
thực tiễn phải xuất phát từ thực tiễn khách quan, lấy thực tế khách quan làm căn
cứ cho mọi hoạt động của mình
2 Múa rối nước là sứ giả Việt Nam trên khắp thế giới
Hơn 10 thế kỷ trước, được nuôi dưỡng và hình thành trong không khí hội hè
đình đám, các trò diễn múa rối nước vui nhộn phản ánh sinh hoạt đời sống lao
động của những người nông dân Việt Nam đã dần dần trở thành bộ môn độc
đáo trong sân khấu dân gian nước nhà, gắn liền với sông nước. Sử cũ ghi lại, kể
từ lúc rời đô về Thăng Long, vua Lý Thái Tổ đã đặt lệ thi bơi chải hàng năm
trên sông Cái. Và năm nào, ông cũng ngự giá ra xem bơi thi. Cho tới nay, tấm
bia Sùng thiện diên linh ở chùa Long Sơn (núi Đọi, huyện Duy Tiên, Nam Hà)
dựng năm 1121 đời vua Lý Nhân Tông đã ghi nhận chứng tích xa xưa, đáng tin
cậy về cảnh trình diễn múa rối nước ở đời nhà Lý. Đó là các trò múa tiên, múa
phượng, rùa vàng phun nước... khá quen thuộc với chúng ta ngày nay.
Kể từ chuyến xuất ngoại biểu diễn lần đầu tiên của nghệ thuật múa rối nước
cổ truyền năm 1984, đã 20 năm trôi qua, hàng trăm chuyến lưu diễn nước ngoài
tham dự các festival sân khấu quốc tế tại hơn 40 quốc gia khắp các châu lục của
những nghệ sĩ múa rối nước luôn gây bất ngờ, thán phục với khán giả, bạn bè

quốc tế bởi sự độc đáo, tài nghệ điều khiển khéo léo con rối trên mặt nước. Hầu
hết khán giả nước ngoài từng thưởng thức nghệ thuật múa rối nước cổ truyền
Việt Nam, đều coi môn nghệ thuật này là hiện thân của sứ giả văn hóa mang
tình yêu, hạnh phúc và sự thanh bình đến với đất nước họ. Trong dịp tháng
5/2004, chương trình múa rối nước của các nghệ sĩ Nhà hát múa rối TƯ đã gây
tiếng vang tại Liên hoan nghệ thuật Quốc tế tại Maroc, Croatia. Nhà hát múa rối
Thăng long cũng biểu diễn thành công tại các Festival quốc tế Forum Barcelona 2004 tại Tây Ban Nha, Tuần lễ văn hóa Hà Nội tại Geneve - Thụy Sĩ.
Nhà hát múa rối nước Thăng Long do nghệ sĩ Lê Văn Ngọ làm trưởng đoàn
vinh dự được Ban tổ chức chương trình Forum - Barcelona 2004 mời tham dự
Lê Thanh Thuỷ 12107301

9


Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam
biểu diễn chương trình múa rối nước cổ truyền Việt Nam, liên tục ngày 3 buổi
diễn tại khu sân khấu ngoài trời có sức chứa khoảng 800-1000 khán giả. Cùng
với nhiều chương trình nghệ thuật phong phú của nghệ sĩ nước chủ nhà và các
nước khác, trò diễn múa rối nước độc đáo của Nhà hát múa rối Thăng Long đã
được Ban tổ chức đánh giá cao về sự thành công, thu hút khán giả với 95 buổi
diễn liên tục.
Trong lễ kết nạp Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Hiệp hội sân
khấu thế giới ITI lần thứ 30 tổ chức tại Tampico - Mexico đầu tháng 6/2004,
ngài Manfred Beiharz - Chủ tịch Hiệp hội sân khấu thế giới trong lời chúc mừng
NSND Trọng Khôi - Trưởng đoàn đại biểu sân khấu Việt nam tại đại hội đã
khẳng định: "Với bề dày lịch sử sân khấu phát triển từ truyền thống đến hiện
đại, sự đa dạng về mặt thể loại biểu diễn sân khấu, đặc biệt sự đóng góp vào kho
tàng sân khấu thế giới bộ môn múa rối nước cổ truyền độc đáo như một sứ giả
văn hóa, Việt Nam thực sự xứng đáng bước vào ngôi nhà sân khấu thế giới".
KẾT LUẬN

Vật chất là nền tảng xây dựng nên ý thức, vì ý thức là sự phản ánh lại sự vật
hiện tượng khách quan.
Vật chất là phương tiện tạo ra và truyền tải ý thức: bộ não là cơ quan vật chất
sản sinh ra ý thức cho con người, ngôn ngữ là hệ thống tín hiệu vật chất giúp
truyền tải ý thức.
- Sự tác động trở lại của ý thức đến vật chất thông qua hoạt động thực tiễn theo
hai chiều hướng:
+ Chiều hướng tích cực làm thúc đẩy sự phát triển thế giới nếu ý thức phản ánh
đúng hiện thực vật chất
+ Chiều hướng tiêu cực làm kìm hãm sự phát triển TG nếu ý thức phản ánh sai
hiện thực vật chất.
- Đề cao sự vận dụng linh hoạt sáng tạo của ý thức vào hoạt động thực tiễn
Tóm lại Múa rối nước là loại hình nghệ thuật độc đáo . Chúng ta cần bảo tồn
và phát huy nó ngày một phát triển , và nó là một minh chứng thực tiễn cho
cách vận dụng mỗi quan hệ biện chứng giữa Vật chất và Ý thức.

Lê Thanh Thuỷ 12107301

10


Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Báo Văn hóa
2.Sách Nghệ thuật dân gian
3.Mạng Internet
4.Giáo trình triết học trường đại học Kinh doanh và công nghệ Hà Nội và
trường đại học Kinh tế quốc dân.

Lê Thanh Thuỷ 12107301

11


Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam

MỤC LỤC
Trang
LỜI NÓI ĐẦU .............................................................................................. 1
Chương I:Múa rối nước hình thức nghệ thuật độc đáo ..........................1
1.Lịch sử hình thành và phát triển..................................................................2
2.Phân loại , các hình thức và phong cách biểu diễn .................................4
3.Mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức trong loại hình nghệ thuật
Múa rối nước...................................................................................................7
Chương II:Bảo tồn phát huy mưa rối nước dân gian
giới thiệu nó ra bạn bè thế giới………..................................7
1.Bảo tồn và phát huy........................................................................................7
2.Múa rối nước là sứ giả Việt Nam khắp toàn thế giới.....................................8
KẾT LUẬN......................................................................................................10
Tài liệu tham khảo ..........................................................................................11
Mục lục

.......................................................................................................12

Lê Thanh Thuỷ 12107301

12

Nghệ thuật Múa rối nước Việt Nam

LỜI CAM KẾT CỦA SINH VIÊN
- Bài tiểu luận này là do chính bản thân em tự tìm kiếm tài liệu , suy nghĩ
và viết ra , không sao chép một nguồn khác ,không nhờ viết hộ,không
thuê viết hộ.

Lê Thanh Thuỷ 12107301

13