CÂN BẰNG SỬ DỤNG NƯỚC TRÊN VÙNG ĐẤT BAZAN – TÂY NGUYÊN

www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

CÂN B NG S D NG N
C
TRÊN VÙNG
T BAZAN – TÂY NGUYÊN
GS. TS. BÙI HI U
NGUY N QUANG PHI
i h c Th y l i

H Easúp ( ak Lak) và m t th

ng l u đ p

1. Gi i thi u, đ t v n đ . Các t nh Tây Nguyên là m t vùng s n xu t
nông nghi p quan tr ng đ y ti m n ng c a n c ta v i tài nguyên quý
hi m đ c thiên nhiên ban t ng là vùng đ t đ Bazan r ng l n thu n l i
cho canh tác các cây tr ng, nh t là các cây tr ng đ c s n nhi t đ i có giá
tr kinh t cao nh Cà phê, H tiêu, chè và các cây tr ng c n thi t khác.
Ngoài ti m n ng, yêu c u nhi m v phát tri n nông nghi p, vùng đ t
Bazan - Tây Nguyên còn phát tri n m nh các ngành kinh t - xã h i khác.
Tài nguyên đ t Bazan ch có th phát huy hi u qu khi đ c các tài nguyên
khác h tr , k t h p ch t ch mà tài nguyên n c có t m quan tr ng hàng
đ u. Do v y c n thi t ph i nghiên c u tính toán cân b ng và s d ng n c
trên vùng đ t Bazan - Tây Nguyên.
Chính vì v y mà B Khoa h c Công ngh đã giao cho Vi n Quy ho ch và
Thi t k Nông nghi p th c hi n đ tài NCKH c p nhà n c có tên “Xây

d ng gi i pháp t ng th nh m s d ng h p lý và b o v đ t Bazan” th c
hi n t n m 2003 ÷ 2005 trong đó có đ tài nhánh v i tiêu đ “ ánh giá tài
1


www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

nguyên n c m t, n c ng m trong m i quan h v i kh n ng t i cho
cây tr ng và ph c v đ i s ng vùng Bazan - Tây Nguyên” do các tác gi
th c hi n.
Báo cáo khoa h c này trình b y tóm t t k t qu nghiên c u v ngu n
n c và yêu c u n c c a vùng đ t Bazan - Tây Nguyên t đó so sánh
cân b ng n c c a vùng và đ a ra các đánh giá, đ xu t, ki n ngh đ
nâng cao hi u qu s d ng tài nguyên đ t Bazan, tài nguyên n c c a
vùng đ phát tri n kinh t – xã h i.
2. Ph

ng pháp nghiên c u

2.1. Ti m n ng ngu n n c c a vùng đ t Bazan - Tây Nguyên
Do không có đ tài li u đ tính toán riêng bi t ti m n ng n c c a vùng
đ t Bazan - Tây Nguyên nên chúng tôi d a vào k t qu tính toán ti m n ng
n c Tây Nguyên c a
tài NCKH c p Nhà n c đã đ c nghi m thu
KC08.05: “Nghiên c u xây d ng c s khoa h c và đ xu t các gi i pháp
b o v và s d ng h p lý tài nguyên n c vùng Tây Nguyên”.

Trong đ tài KC08.05, l ng n c ti m n ng đ c tính cho toàn vùng
Tây Nguyên bao g m m i lo i di n tích, đ a hình, đ t đai. Do v y đ tính
riêng cho vùng đ t Bazan, chúng tôi dùng ph ng pháp n i suy thu phóng
theo t s K.
Ki =

ωBazani
ωTunhieni

Ki: H s thu phóng c a huy n th i nào đó
ωBazani: Di n tích đ t Bazan c a huy n i
ωTunhieni: Di n tích t nhiên c a huy n i
Nh v y, l ng n c ti m n ng trên vùng đ t Bazan c a t ng huy n s
là:
(Wtn)Bazani = Ki.(Wtn)t nhiêni
(Wtn)Bazani: L ng n c ti m n ng trên vùng đ t Bazan c a huy n i
(Wtn)t nhiêni: L ng n c ti m n ng trên toàn huy n i
Ti m n ng n c bao g m: N c m t (n c trên sông, su i và ao h ),
n c m a và n c ng m. Tính t ng l ng ti m n ng ngu n n c cho t ng
huy n c a t ng t nh trong vùng, r i t ng h p l i cho c t nh.
2.2. Ph ng pháp xác đ nh các nhu c u dùng n c
2


www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

2.2.1. Ph ng pháp xác đ nh nhu c u n c t i cho cây tr ng
a) C s khoa h c đáng tin c y đ xác đ nh nhu c u n c và ch đ t i
cho các cây tr ng là cân b ng n c ru ng và quan h đ t - n c - cây
tr ng - khí h u.
b) Ph ng pháp xác đ nh ch đ t i trên c s gi i ph ng trình cân
b ng n c
2.2.2. Nhu c u n c cho ch n nuôi
Nhu c u dùng n c cho ch n nuôi đ c tính cho đ u các súc v t ch n
nuôi, n c s d ng cho ch n nuôi g m có n c cho n u ng, n c v sinh
chu ng tr i. Tiêu chu n đ nh l ng n c dùng cho v t nuôi đ c l y theo
các tài li u tham kh o và theo kinh nghi m ch n nuôi các trang tr i t p
trung
Ngu n tài li u TK 5
2.2.3. N c dùng cho th y s n
Nuôi tr ng thu s n n c ng t g m nuôi cá l ng trên các dòng ch y
n c ng t, nuôi cá trong các h ch a thu l i . Hai lo i này không c n c p
thêm n c ng t.
Nuôi tr ng thu s n trong ao theo ch ng trình VAC: Lo i nuôi tr ng
này c n cung c p n c ng t th ng xuyên đ thau chua và t o môi tr ng
cho thu s n sinh tr ng và phát tri n. Tính toán nhu c u n c theo các
quy đ nh c a nghành Th y s n
2.2.4. N c dùng cho sinh ho t
N c dùng cho sinh ho t g m 2 khu v c: đô th và nông thôn, l ng
n c này đ c tính theo đ nh m c cho đ u ng i.
Theo ngu n c a B Xây d ng, thì xác đ nh tiêu chu n c p n c cho đô
th và nông thôn c a Tây Nguyên nh sau:
- i v i đô th : 100 ÷120 lít/ng i/ngày
- i v i nông thôn: 50 ÷ 60 lít/ng i/ngày
2.2.5. N c dùng cho công nghi p
L ng n c dùng cho công nghi p g m l ng n c tr c ti p t o ra s n

ph m, n c t o ra môi tr ng và v sinh công nghi p, n c đ pha loãng
ch t th i và n c sinh ho t cho công nhân trong khu v c nhà máy. T ng
l ng n c dùng trong công nghi p đ c tiêu chu n hoá theo đ n v s n
ph m..
3


www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

Trong đi u ki n c a Vi t Nam hi n nay n c dùng cho công nghi p
đ c tiêu chu n hoá theo 10 ngành thu c 3 nhóm ngành là công nghi p
n ng, ngành công nghi p nh và ngành công nghi p ch bi n l ng th c,
th c ph m) tính theo giá tr s n ph m t ng ng v i 1000 USD. nh m c
dùng cho các ngành này nh sau:
- Công nghi p n ng: 200 m3/1000 USD
- Công nghi p nh : 400 m3/1000 USD
- Công nghi p ch bi n l ng th c, th c ph m: 1000 m3/1000 USD
Ngu n TLTK 5
2.2.6. Nhu c u n c cho các d ch v
N c dùng cho các ho t đ ng d ch v bao g m n c dùng trong th ng
m i, du l ch, gi i trí, v n t i th y, các công trình công c ng... Trong d ch
v , khi kinh t càng phát tri n, m c s ng càng cao thì l ng n c dùng
cho m t đ n v s n ph m càng cao… Trong báo cáo này, tính l ng n c
dùng cho 1000 USD và đ i v i đi u ki n Vi t Nam có th áp d ng các ch
tiêu v nhu c u n c cho đ n v giá tr s n ph m c a Trung Qu c, trung
bình l y b ng 320 m3/1000 USD.

3. K t qu nghiên c u, tính toán
3.1. L ng n c ti m n ng trên vùng đ t Bazan c a Tây Nguyên
B ng 1. Ti m n ng n c cho vùng đ t Bazan – Tây Nguyên

TT

T nh

1
2
3
4
5

T nhKon Tum
T nh Gia Lai
T nh k L c
T nh k Nông
T nh Lâm ng

6 Toàn vùng

Tr l ng
Tr l ng
n cm t
n cm a
trung bình
trung bình
n m
n m (106

(106
3
m /n m)
m3/n m)
418,575
7.852,236
4.884,455
8.710,209
4.102,006

351,123
4.103,014
2.414,698
4.407,332
2.586,134

25.967,481 13.862,301
4

Tr l ng
khai thác
n cd i
đ t (106
m3/n m)

T ng tr l ng
(106 m3/n m)

55,348
320,802

233,717
463,717
317,409

825,046
12.276,052
7.532,870
13.581,258
7.005,549

1.390,993

41.220,775


www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

Ti m n ng n c c a vùng đ t Bazan - Tây Nguyên là khá l n bao g m
n c m t (sông, su i, ao h …), n c m a và n c ng m. V i t ng tr
l ng kho ng 41.220,775 tri u m3 m t n m. Trong đó tr l ng n c m a
là l n nh t (x p x 26.000 tri u m3/n m, l ng n c này phân b r t không
đ u gi a mùa m a, mùa khô và còn ph i kh u tr nhi u t n th t) r i đ n
n c m t (13.862,301 tri u m3/ n m), cu i cùng là n c ng m (1.390,993
tri u m3/n m).
3.2. K t qu tính toán, xác đ nh các nhu c u n c trên vùng đ t Bazan
3.2.1. Xác đ nh nhu c u n c dùng cho các cây tr ng

a) Ch đ t i cho lúa các v canh tác ( ông Xuân và Hè Thu)
B ng 2. T ng h p k t qu tính m c t i cho các lo i lúa
Lúa ông xuân
TT

T nh

M ct i
i (m3/ha)

M ct i
d ng (m3/ha)

Lúa Hè
Thu
(m3/ha)

1
2
3
4
5

Kon Tum
Gia Lai
kL c
k Nông
Lâm ng

3.197,0

3.243,5
3.246,5
2.731,5
3.123,5

11.400
12.300
13.200
10.800
9.600

2.700
2.700
2.100
2.700
2.100

6

T ng

15.524,0

57.3000

B ng 3. T ng nhu c u n
TT

T nh

ct

T ng
(m3/han m)
17.279,0
18.243,5
18.546,5
16.231,5
14.823,5

12.3000 85.124,0

i cho các lo i lúa trên vùng đ t Bazan
Di n tích lúa
(ha)

Nhu c u
(106m3/n m)

1
2
3
4
5

T nh Kon Tum
T nh Gia Lai
T nh k L c
T nh k Nông
T nh Lâm ng

787,5
20.159,0
19.665,0
6.267,0
7.567,0

13,615
367,766
364,711
101,729
112.166

6

Toàn vùng Bazan

54.445,5

959,987

1


www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

i cho cây tr ng c n (m3/ha-v )

B ng 4. K t qu t ng h p m c t
Lo i cây
tr ng

Kon
Tum

Gia Lai

u Hè Thu
u Mùa
Ngô Hè Thu
Ngô Mùa
Mía c n m
Tiêu c n m
Cà phê
Chè
i u

2.033
0
655
5
7.121
4.610
4.500
3.750
2.500

1.645
41
556
835
7.788
4.984
4.300
3.600
2.400

kL c
793
146
16
1.730
8.456
4.161
4.500
3.750
2.500

k
Nông

Lâm
ng

525
0

45
0
4.190
3.539
3.600
3.000
2.000

103
0
0
116
3.772
2.266
3.500
2.900
2.000

T m c t i tính đ c cho các lo i cây tr ng c n và lúa nh b ng trên,
tính đ c nhu c u n c cho các lo i cây tr ng này cho vùng đ t Bazan Tây Nguyên trong c n m nh trong b ng 5.

B ng 5. T ng h p nhu c u dùng n

T nh

Lúa

Ngô

u

Cà phê

c cho ngành tr ng tr t (106 m3)

Mía

Tiêu

i u Chè

T ng

Kon Tum
Di n
tích
(ha)
Nhu
c u

787

286

122

110

275

0

0

0

1582

13,6

0,19

0,25

0,5

1,96

0

0

0

15,58

4


www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

Gia Lai
Di n
tích 20159 10692 14,2 41674 1392
(ha)
Nhu
367,7 14,87 0,024 179,2 10,84
c u
kL c
Di n
tích 19665 45327 6941 109331 2703
(ha)
Nhu
364,7 79,14 6,51
22,85
492
c u
k Nông
Di n
6.267 8.157 4983 52247 294
tích
(ha)
Nhu
101,7 0,36 2,61 188,1 1,23
c u
Lâm ng

Di n
7.567
tích
(ha)
Nhu
112,1
c u
T ng
nhu
c u

959

1942 2007 475

78357

9,681 4,82 1,712 588,89

1793 3273 30,0 189065
7,46 8,18 0,11

980,8

5541 4638 53,6

82183

19,6 9,28 0,16

322,5

3.581

991

38017

377,4 78,5 1424 13306 65344

0,41

0,1

133,06

1,46

0,21 2,85 38,59 288,1

94,9

9,51

992,8

38,3

36,9 25,1 40,5

2.198

So sánh nhu c u n c cho ngành tr ng tr t gi a các t nh đ c x p h ng
nh sau: l n nh t là t nh k L c, ti p sau là t nh Gia Lai, c Nông, Lâm
ng và cu i cùng là t nh Kon Tum. Lý do vì t nh k L c có di n tích
2


www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

canh tác trên đ t Bazan l n nh t (chi m 43,5% t ng di n tích đ t Bazan
c a Tây Nguyên), còn t nh Kon Tum ch chi m 0,45% t ng di n tích canh
tác trên đ t Bazan.
3.2.2. Nhu c u dùng n c cho ch n nuôi
a) Nhu c u n c cho ch n nuôi gia súc
b) Nhu c u n c cho ch n nuôi gia c m
Toàn vùng đ t Bazan - Tây Nguyên c tính có kho ng 0,550 tri u con
gia c m,
Nh v y, t ng nhu c u n c dùng cho ch n nuôi là: 20,804 tri u
3
m /n m.
3.2.3. Nhu c u dùng n c cho sinh ho t
T ng nhu c u n c dùng cho sinh ho t c a nhân dân thành th và nông
thôn vùng đ t Bazan - Tây Nguyên vào th i đi m tính toán là 84,992 tri u
m3/n m.
B ng 6. Tính toán nhu c u n c dùng cho ch n nuôi

- Tây Nguyên

TT
1
2
3
4
5

T nh
T nh Kon Tum
T nh Gia Lai
T nh k L c
T nh k Nông
T nh Lâm ng

Trâu, Nhu c u
(106
Bò
3
(con) m /n m)

L n
(con)

vùng đ t Bazan

Nhu c u T ng nhu
c u (106
(106

m3/n m) m3/n m)

3461
77613
42789
9930
19367

0,171
3,794
2,108
0,489
0,954

5374
168466
285631
69200
98227

0,098
3,075
5,213
1,263
1,793

0,269
6,868
7,321
1,752

2,747

6 Toàn vùng Bazan 153160

7,516

626898 11,441

18,957

2


www.vncold.vn

www.vncold.vn

B ng 7. Tính toán nhu c u n

TT
1
2
3
4
5

www.vncold.vn

c dùng cho sinh ho t
Tây Nguyên

Nhu c u Dân s
Dân s
Nông
(106
Thành th
thôn
(ng i) m3/n m)
(ng i)

T nh
T nh Kon Tum
T nh Gia Lai
T nh k L c
T nh k Nông
T nh Lâm ng

vùng đ t Bazan -

Nhu c u T ng Nhu
c u (106
(106
m3/n m) m3/n m)

16866
144866
247026
32106
248937

0,7
6,3
10,8
1,4
10,9

34083
446718
788252
223892
383051

1
13,0
23,0
6,5
11,1

1,7
19,3
33,8
7,9
22,0

6 Toàn vùng Bazan 689802

30,2

1875995

54,7

84,9

3.2.4. Nhu c u dùng n c cho th y s n
Tây Nguyên thau r a m i n m kho ng 8000 m3/ha-v . D a vào niên
giám th ng kê và các tài li u c a các t nh Tây Nguyên, chúng tôi tính toán
đ c nhu c u dùng n c cho nuôi tr ng th y s n trong n m 2005 c a m i
t nh trên vùng đ t Bazan nh sau (t nh Gia Lai không có s li u).
T nh
Nhu c u
(106 m3)

Kon Tum Gia Lai
0,088
-

kL c
6,308

k Nông Lâm ng
7,706
3,880

3.2.5. Nhu c u n c cho công nghi p
Nhu c u n c cho các ngành công nghi p đ đ t t ng giá tr nh trên
c tính 73,184 tri u m3/n m.
3.2.6. Nhu c u n c cho các ho t đ ng d ch v
V y t ng nhu c u dùng n c cho các ho t đ ng d ch v trên vùng đ t
Bazan - Tây Nguyên là 47,620 tri u m3/n m.

3.2.7. T ng h p các nhu c u dùng n c giai đo n hi n t i
2


www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

Trong các nhu c u dùng n c c a các ngành kinh t k trên, thì nhu c u
dùng n c cho tr ng tr t chi m t tr ng l n nh t (g n 90% t ng nhu c u)
do n n kinh t vùng này ch y u v n là nông nghi p ;có giá tr nh nh t là
nhu c u n c cho ch n nuôi và nuôi tr ng thu s n (do th y s n t i các
t nh Tây Nguyên đ c nuôi tr ng ch y u trên các h ch a th y l i đã có
s n n c).
B ng 8. Tính toán nhu c u n

TT

T nh

c dùng cho Công nghi p
Tây Nguyên

vùng đ t Bazan -

T ng giá tr (106
USD)

Nhu c u
(106m3/n m)

1
2
3
4
5

T nh Kon Tum
T nh Gia Lai
T nh k L c
T nh k Nông
T nh Lâm ng

1,967
34,977
41,914
7,416
18,274

1,377
24,484
29,340
5,191
12,792

6

Toàn vùng Bazan

104,548

73,184

B ng 9. Nhu c u n

TT

T nh

c dùng cho các ho t đ ng d ch v
T ng giá tr (106
USD)

Nhu c u
(106m3/n m)

1
2
3
4
5

T nh Kon Tum
T nh Gia Lai
T nh k L c
T nh k Nông
T nh Lâm ng

0,640
11,877
36,148
44,156
55,993

0,205
3,801
11,567
14,130
17,918

6

Toàn vùng Bazan

148,814

47,620

7


www.vncold.vn

www.vncold.vn

B ng 10. T ng h p nhu c u n

www.vncold.vn

c dùng cho các ngành (n m 2005)

(106 m3)
TT

Tr ng Công Ch n Th y
tr t nghi p nuôi s n

Sinh
ho t

D ch T ng
v
c ng

15,5
588,8
980,8
322,5
288,1

1,3
24,4
29,3
5,1
12,7

0,3
6,8

7,8
2,3
3,0

0,1
6,3
7,7
3,8

1,7
19,3
33,8
7,9
22,0

0,2
3,8
11,5
14,1
17,9

6 T ng c ng 2198,3

73,1

20,3

17,9

84,9

47,6 2442,5

T nh

1 Kon Tum
2 Gia Lai
3
kL c
4
k Nông
5 Lâm ng

18,6
643,3
1069,2
359,8
347,8

3.2.8. D báo nhu c u dùng n c đ n n m 2010 và 2020
K t qu này ch mang tính g n đúng đ đ nh h ng phát tri n.
a) Nhu c u dùng n c cho nông nghi p
D a vào ph ng h ng, nhi m v phát tri n nông nghi p c a vùng Tây
nguyên trong các n m t i, s b tính v i m c t ng yêu c u n c đ n n m
2010 là 2%/n m và m c t ng hàng n m t n m 2010 đ n 2020 là 1%.
b) Nhu c u dùng n c cho sinh ho t
V i m c t ng dân s bình quân hàng n m c a Tây Nguyên đ n n m
2010 là 3,8% và đ n n m 2020 là 3,2% thì nhu c u dùng n c cho sinh
ho t c a toàn vùng đ t Bazan s t ng t ng ng
c) Nhu c u dùng n c cho ch n nuôi

M c t ng tr ng hàng n m c a ch n nuôi là 3,8%. Do đó, nhu c u n c
cho ch n nuôi s t ng m nh là 24,581 tri u m3 và 35,693 tri u m3 vào các
n m 2010 và 2020.
d) Nhu c u n c cho th y s n
M c t ng trung bình 2%/n m, nhu c u n c cung c p cho th y s n n m
2005 là 17,982 tri u m3 s t ng lên 19,854 tri u m3 và 24,201 tri u m3 vào
n m 2010 và 2020.
e) Nhu c u dùng n c cho công nghi p
8


www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

Nhu c u dùng n c cho công nghi p c a toàn vùng đ t Bazan - Tây
Nguyên vào các n m 2010 và 2020 s là: 81,996 tri u m3 và 102,932 tri u
m3, t ng ng v i m c t ng tr ng công nghi p bình quân hàng n m 2,3%
f) Nhu c u dung n c cho các ngành d ch v
Nhu c u dùng n c cho các ngành d ch v c a vùng n m 2005 là 47,620
tri u m3, n m 2010 là 58,218 tri u m3 và n m 2020 là 87,009 tri u m3.
Trong các nhu c u dùng n c c a các ngành kinh t k trên, thì nhu c u
dùng n c cho tr ng tr t v n chi m t tr ng l n nh t (g n 90% t ng nhu
c u), ti p đ n là nhu c u n c cho sinh ho t, r i cho công nghi p, có giá
tr nh nh t là nhu c u n c cho ch n nuôi và nuôi tr ng thu s n.
B ng 11. T ng h p và d báo nhu c u dùng n
(106 m3)

c n m 2010 và 2020

T
T

Sinh
ho t

1
2
3
4
5
6

T nh

Kon Tum
Gia Lai
kL c
k Nông
Lâm ng
T ng

1 Kon Tum
2 Gia Lai
3

kL c

Nông
nghi p
20,6
710,3
1181,1
397,3
384,0
2696,7
22,7
784,6

Công
nghi p

Ch n
nuôi

N m 2010
1,5
0,3
27,4
8,2
32,8
9,4
5,8
2,8
14,3
3,7
81,9
24,5

N m 2020
1,9
0,5
34,4
11,9

1304,6

41,2

13,6

4
k Nông
438,9
5 Lâm ng
424,2
6 T ng
2.978,8

7,3
17,9
102,9

4,1
5,3
35,6

12

Th y
s n

0,1
2,1
- 23,3
6,9 40,7
8,5
9,5
4,2 26,6
19,8 102,4

D ch
v

T ng

0,2
24,2
4,6 774,0
14,1 1285,2
17,2 441,3
21,9 454,9
58,2 2983,8

0,1
-

2,8
32,0

0,3
6,9

27,5
870,0

8,4

55,8 21,1 1744,1

10,3 13,1 25,8 499,6
5,2 36,4 32,7 522,0
24,2 140,3 87,0 3369,1


www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

B ng 12. Tính toán t ng cân b ng n
(106 m3)
T
T

T nh

L

ng n c L ng n c
yêu c u
ti m n ng

c n m 2005
L
n

ng
L ng
c th a n c thi u

1 Kon Tum
2 Gia Lai
3
kL c
4
k Nông
5 Lâm ng

18,6
643,3
1069,7
359,8
347,8

825,1
12276,1
7.532,8

13581,2
7005,5

806,3
11632,6
6463,1
13221,3
6657,6

0
0
0
0
0

6 T ng

2442,5

41220,7

38778,2

0

3.3. ánh giá cân b ng n c trên vùng đ t Bazan – Tây Nguyên
3.3.1. Cân b ng n c cho giai đo n hi n t i n m 2005
T ng l ng n c yêu c u trong n m r t nh so v i t ng l ng ngu n
n c ti m n ng trong đó t nh Kon Tum t ng l ng n c yêu c u b ng
2,26% l ng n c ti m n ng, t nh Gia Lai t l này là 5,24%, t nh k

L c là 14,20%, t nh c Nông là 2,65% và t nh Lâm
ng là 4,97%, tính
chung cho toàn vùng Tây Nguyên t l trên là b ng 5,93% l ng n c
ti m n ng.
Nh v y v m t lý thuy t thì có m t l ng n c ti m n ng d th a r t
l n, đ bi n thành hi n th c đòi h i có các bi n pháp khai thác s d ng
h p lý cho phát tri n kinh t - xã h i c a vùng và đ t n c...
3.3.2. ánh giá cân b ng n c cho các n m 2010, 2020
Qua s b tính toán cho th y s chênh l ch - t ng ít v yêu c u dùng
n c gi a n m 2005 v i các n m 2010, 2020: Ngành tr ng tr t c a các
t nh trong vùng v n s d ng n c nhi u nh t (chênh l ch ch t 15% đ n
20%.)
Còn t ng các nhu c u dùng n c c ng chênh l ch - t ng ít v i m c t ng
tr ng t 14% đ n 19%.
T k t qu tính toán cân b ng n c n m 2005 cho th y t i t t cá các
t nh, l ng n c yêu c u r t nh so v i l ng n c ti m n ng, n u tính
chung cho toàn vùng Tây Nguyên t l trên là b ng 5,93% l ng n c
12


www.vncold.vn

www.vncold.vn

www.vncold.vn

ti m n ng. Nh v y có m t l ng n c ti m n ng d th a r t l n, cho nên
đ n n m 2010, và 2020 dù t ng các nhu c u dùng n c có t ng thêm 20%
hay h n n a thì c ng ch ng th m vào đâu so v i ti m n ng các ngu n
n c c a vùng,

3.3.3. ánh giá chung v cân b ng n c vùng Tây Nguyên và đ nh
h ng gi i pháp kh c ph c
Ngu n n c Tây Nguyên là không thi u mà còn phong phú, d th a
nhi u
Tuy nhiên, ti m n ng to l n trên ch có ngh a v tài li u - lý thuy t là
ch y u vì vi c khai thác s d ng ngu n n c trên l i g p nhi u khó kh n
tr ng i, đó là:
- S phân b ngu n n c r t không đ ng đ u theo không gian và nh t
là theo th i gian,
- - S c n ki t ngu n n c có xu h ng ngày càng t ng do tác đ ng
c a bi n đ i khí h u theo h ng b t l i, do r ng và đ che ph b
gi m sút
- - Tài nguyên n c m t và c n c ng m Tây Nguyên đang b đe d a
suy thoái và c n ki t do h u qu c a vi c khai thác n c ng m t ng
nông đ t i Cà phê v i quy mô ngày càng l n còn gây ra làm suy
gi m và ô nhi m ngu n n c ng m.
- Vi c khai thác s d ng ngu n n c Tây Nguyên g p nhi u khó kh n
tr ng i do di n tích đ t đai canh tác b tr i r ng, chia c t, manh mún l i
thêm đ a hình ph c t p, đ t Bazan có tính th m n c l n nên vi c đ n nc qua h th ng kênh m ng nhi u c p tr i r ng đ cung c p n c t i
t ng đ i t ng s d ng là r t khó kh n, t n kém.
- Cho dù các t nh Tây Nguyên đã có h n 1.000 công trình th y l i l n,
nh đã đ c xây d ng, nh ng thi u đ ng b , không hoàn ch nh l i h
h ng, xu ng c p nhi u, hi u qu phát huy kém (ch 40% ÷ 60% n ng l c
thi t k ).
- H u qu tác đ ng c a nh ng y u t nêu trên trong khi các nhu c u
dùng n c ngày càng gia t ng, khai thác s d ng l i khó kh n t n kém,
các công trình th y l i xu ng c p d n t i s thi u h t l ng n c khai
thác đ c đ th c s d ng đ c ngày càng gay g t.
kh c ph c tình tr ng khô h n nh m đ m b o n c cung c p cho
phát tri n kinh t - xã h i vùng Tây Nguyên c n thi t áp d ng các

12


www.vncold.vn

-

www.vncold.vn

www.vncold.vn

gi i pháp ti t ki m n c, gi n c gi m đ gi m l ng n c đ
t i cho các cây tr ng, v n là ngành s d ng n c nhi u nh t, chi m
t i 90% t ng các nhu c u dùng n c c a vùng,
M t khác, còn đòi h i ph i c ng c , nâng c p và phát tri n thêm các
công trình thu l i (ch y u là các h ch a n c), khôi ph c và phát
tri n các di n tích r ng, th m th c v t... .

K t lu n
-

Trong các nhu c u dùng n c c a các ngành kinh t , thì nhu c u cho
tr ng tr t chi m t tr ng l n nh t (g n 90% t ng nhu c u) do n n
kinh t vùng này ch y u v n là nông nghi p - ngành tr ng tr t
- T i t t c các t nh, l ng n c yêu c u r t nh so v i l ng n c
ti m n ng, n u tính chung cho toàn vùng Tây Nguyên t l trên là
b ng 5,93% l ng n c ti m n ng. Nh v y có m t l ng n c ti m
n ng d th a r t l n, cho nên đ n n m 2010, và 2020 dù t ng các
nhu c u dùng n c có t ng thêm 20% hay h n n a thì c ng ch ng
đáng lo ng i so v i ti m n ng các ngu n n c c a vùng,

bi n ngu n n c ti m n ng thành hi u qu hi n th c đòi h i còn
ph i đ u t nhi u xây d ng các công trình th y l i, có các bi n pháp
khai thác s d ng h p lý cho phát tri n kinh t - xã h i c a vùng và đ t
n c...

13