SKKN kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản cố hương (ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng

Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
Sáng kiến kinh nghiệm
kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của lỗ tấn ( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức
kĩ năng.
A. Đặt vấn đề :
I. Cơ sở lí luận:
1.Tiếp tục với những định hớng đổi mới thiết thực và cụ thể, từ năm học 2010 2011 để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn dạy học, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban
hành cuốn tài liệu Hớng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn Ngữ văn
THCS. Cuốn tài liệu đã khỏi quỏt húa ni dung ca cỏc bi hc trong SGK, l
nhng yờu cu ti thiu v kin thc v k nng m HS cn phi t c sau mi
bi hc.
Nh vy, ngoi vic nghiờn cu k CT, SGK, SGV v cỏc iu kin dy hc
khỏc (c im i tng học sinh, trang thit b dy hc...), gi õy ngi GV cũn
phi nghiờn cu ti liu Hng dn thc hin chun KT-KN mụn Ng vn xỏc
nh nhng phm vi KT-KN m học sinh cn phi t c sau tit hc. Giáo viên
biết xác định mc tiờu dy hc theo chun KT-KN cho tng bi, tng ch , nhúm
ch để trên cơ sở chuẩn tổ chức các hoạt động dạy học phù hợp hơn với thực
tiễn dạy học và trình độ nhận thức của học sinh.
Những yêu cầu định hớng đổi mới đó đặt ra yêu cầu khi dạy môn Ngữ văn nói
chung và phân môn văn - các tác phẩm văn học - nói riêng, ngời giáo viên da vo
phn Mức độ cần đạt và Trọng tâm kiến thức kĩ năng ca ti liu ny (cú i chiu
vi cỏc ngun trong SGV v SGK) xỏc nh mc tiờu bi hc, tit hc. Có nghĩa
là phải bám sát chuẩn để hớng dẫn, tổ chức các hoạt động giúp học sinh chiếm lĩnh
nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, lĩnh hội đợc ý đồ sáng tác - những bức thông
điệp thẩm mĩ mà ngời nghệ sĩ gửi gắm trong đó đồng thời rèn luyện các kĩ năng
quan trọng, cần thiết.
2. Có thể nhận thấy rằng trong các tác phẩm văn học đợc giảng dạy trong chơng
trình Ngữ văn phổ thông, các tác phẩm văn học nớc ngoài là những tinh hoa văn
học nhân loại có giá trị đủ sức vợt qua thử thách khắc nghiệt của thời gian và không
gian đến với chúng ta hôm nay. Tuy nhiên để có cách tiếp cận và chiếm lĩnh đợc giá

1


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
trị sâu sắc của các tác phẩm và tổ chức hoạt động dạy học để học sinh đạt chuẩn và
vợt chuẩn một cách có hiệu quả vẫn là một thách thức đối với ngời giáo viên giảng
dạy Ngữ văn .
II. Cơ sở thực tiễn:
1. Thuận lợi:
a. Về phía giáo viên:
- Đợc tham dự nhiều đợt chuyên đề, tập huấn đổi mới phơng pháp dạy học theo
chuẩn kiến thức, kĩ năng...
- Cú ý thc i mi tổ chức hoạt động dạy học theo chun KT-KN. Tích cực
nghiên cứu, trao đổi xác định chuẩn KT-KN cho mỗi bài dạy, tiết dạy
- Thiết bị, tài liệu dạy học ngày càng phong phú, hiện đại cho phép ngời giáo viên
sử dụng và vận dụng hiệu quả trong việc tổ chức các hoạt động dạy học theo chuẩn
kiến thức kĩ năng .
- Dạy học theo chuẩn KT KN giáo viên s cú iu kin dy hc ỳng hn,
sỏt hn, linh hot hn v phự hp vi i tng học sinh ca mỡnh. Đồng thời dạy
học theo chuẩn KT KN mở ra một cơ hội mới để giáo viên phát huy sự sáng tạo
và tạo nên sự đột phá trong dạy học Ngữ văn
b. Về phía học sinh :
- Bớc đầu học sinh có hứng thú và tích cực học tập, tham gia vào các hoạt động học
tập khi giáo viên áp dụng phơng pháp mới và có cách tổ chức linh hoạt các hoạt
động chiếm lĩnh chuẩn kiến thức kĩ năng trên lớp cho các em.
- Dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ năng làm cho giờ học nhẹ nhàng thoải mái hơn,
học sinh nắm chắc kiến thức và kĩ năng trọng tâm đồng thời đảm bảo tính phân hoá
phù hợp với năng lực học sinh.
2. Khó khăn :

2


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
a. Về phía giáo viên:
- Qua thực tế dự giờ thăm lớp, tôi thấy nhiều giáo viên vẫn còn trong tình trạng
tìm đờng lúng túng trong việc áp dụng phơng pháp mới, tổ chức hoạt động cho
học sinh nên tiết dạy văn bản cha đạt kết quả cao. Lại còn có tình trạng đổi mới phơng pháp trên cơ sở lí thuyết chứ cha vận dụng nhuần nhuyễn, linh hoạt và chủ
động trong quá trình dạy học, cha chú trọng nhiều đến hoạt động của học sinh, cha
để các em tự tìm ra và tự lĩnh hội kiến thức và kĩ năng.
- Việc áp dụng tổ chức hoạt động dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ năng còn mới mẻ
nên nhiều giáo viên không khỏi lúng túng trong việc lựa chọn nội dung khai thác tơng ứng với chuẩn KT- KN nhất là đối với những văn bản dài.
- Cha vận dng một cách có hiệu quả cỏc phơng pháp, k thut dy hc tớch cc và
phơng tiện dạy học để đạt c mc tiờu trong dy hc theo chun KT-KN
- Khi dạy các tác phẩm văn học nớc ngoài gặp phải một số khó khăn nh có một
khoảng cách khá lớn về không gian, thời gian, về lịch sử và tâm lí... nên giáo viên
còn dạy theo kiểu Cỡi ngựa xem hoa hoặc chỉ khai thác một khía cạnh mà cha có
cái nhìn toàn diện về tác phẩm, cha đặt tác phẩm trong bối cảnh lịch sử xã hội tại
thời điểm sáng tác vì vậy hiệu quả cha cao.
b. Về phía học sinh:
- Học sinh vẫn xem nhẹ các tác phẩm văn học nớc ngoài, hoặc thờ ơ, hoặc cho là
khó quá nên bỏ qua, vì vậy khám phá cảm nhận giá trị của tác phẩm còn hạn chế.
- Một số học sinh còn bỡ ngỡ với khái niệm chuẩn kiến thức kĩ năng, cha ý thức đợc
tầm quan trọng của chuẩn KT KN và còn cha chủ động trong việc nắm bắt
chuẩn kiến thức, kĩ năng khi học văn bản, nhất là các văn bản nớc ngoài dài dễ gây
cho các em lạc hớng.
- Thực tế trình độ của học sinh trong một lớp học không đồng đều và đông nên ít
nhiều ảnh hởng đến việc tổ chức hoạt động của giáo viên, gây khó khăn trong dạy
học phân hoá đạt chuẩn hoặc vợt chuẩn

Làm thế nào để tổ chức hoạt động dạy học văn bản nớc ngoài theo chuẩn kiến thức
kĩ năng thật sự có hiệu quả để đạt đợc mục tiêu đổi mới phơng pháp dạy học và yêu
cầu dạy học mới ? Đó là câu hỏi luôn khiến tôi băn khoăn, trăn trở. Trên cơ sở ít
nhiều kinh nghiệm của bản thân, sự nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi, tôi mạnh dạn chọn
đề tài Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ
Tấn( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng

3


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.

B. Giải quyết vấn đề:
I. kinh nghiệm trong Công tác chuẩn bị tổ chức hoạt động
dạy học tiết 77, 78 văn bản Cố hơng theo chuẩn kiến thức kĩ
năng.

Bớc 1: Giáo viên căn cứ vào phần II.Trọng tâm kiến thức kĩ năng và phần III.
Hớng dẫn thực hiện trong tài liệu Hớng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ
năng môn Ngữ văn THCS để xác định và nghiên cứu trọng tâm chuẩn kiến
thức kĩ năng của bài dạy.
Hớng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức- kĩ năng khi dạy văn bản Cố hơng
I. Mức độ cần đạt:
- Cú hiu bit bc u v nh vn L Tn v tỏc phm ca ụng.
- Hiu v cm nhn c giỏ tr ni dung v ngh thut ca tỏc phm C hng.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
1. Kin thc: Nhng úng gúp ca L Tn vo nn vn hc Trung Quc v vn
hc nhõn loi.
- Tinh thn phờ phỏn sõu sc XH c v nim tin vo s xut hin tt yu ca cuc

sng mi, con ngi mi.
- Mu sc tr tỡnh m trong tỏc phm.
- Nhng sỏng to v ngh thut ca L Tn trong truyn C hng.
2. K nng: c hiu vn bn truyn hin i nc ngoi.
- Vn dung kin thc v th loi v s kt hp cỏc phng thc biu t trong tỏc
phm t s cm nhn mt vn bn truyn hin i
- K túm tt truyn.
III. Hớng dẫn thực hiện :
1. Tìm hiểu chung :
- Lỗ Tấn (1881 1936) là nhà văn Trung Quốc nổi tiếng. Bối cảnh xã hội Trung
Quốc trì trệ lạc hậu, những đặc điểm tinh thần của ngời Trung Quốc đầu thế kỉ XX
đã thôi thúc nhà văn có ý chí và mục đích lập nghiệp cao cả. Lỗ Tấn để lại công
trình các tác phẩm dồ sộ và đa dạng, trong đó có hai tập truyện Gào thét và
4


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
Bàng hoàng. Cố hơng là truyện ngắn đợc in trong tập Gào thét
- Nhân vật trung tâm : tôi, Nhân vật chính : Nhuận Thổ.
2. Đọc hiểu văn bản :
a. Nội dung :
- Nhuận Thổ là nhân vật chính trong tác phẩm. Có hai hình ảnh Nhuận Thổ trong
truyện, một Nhuận Thổ trong kí ức của ngời kể chuyện và một Nhuận Thổ trong
hiện tại. Nhuận Thổ trong quá khứ hiện ra dới vầng trăng vàng thắm treo lơ lửng
trên nền trời xanh thần tiên và kì dị; Nhuận Thổ trong hiện tại nghèo khổ vất vả, tội
nghiệp. Sự khác biệt nh vậy phản ánh hiện thực về sự thay đổi của xã hội Trung
Quốc.
- Tôi là nhân vật trung tâm trong tác phẩm, đồng thời là ngời kể chuyện. Đó là
hình tợng nhân vật nhạy cảm, hiểu biết, sâu sắc và tỉnh táo, là hoá thân của tác giả

tuy không đồng nhất với tác giả. Nhân vật này thực hiện vai trò đầu mối của toàn bộ
câu chuyện, có quan hệ với hệ thống các nhân vật, từ đó thể hiện t tởng chủ đạo của
tác phẩm với những lí giải về:
+ Tình cảnh sa sút, suy nhợc của ngời Trung Quốc đầu thế kỉ XX mà Cố hơng là
hình ảnh thu nhỏ của xã hội Trung Quốc thời đó.
+ Nguyên nhân của thực trạng đáng buồn đó.
+ Những hạn chế, tiêu cực trong tâm hồn, tính cách của ngời lao động.
Nhân vật tôi còn đợc khắc hoạ với những ớc mơ về một đất nớc Trung Quốc trong
tơng lai qua hình ảnh về mối quan hệ giữa nhân vật Thuỷ Sinh và cháu Hoàng, về
con đờng mang ý nghĩa triết lí sâu sắc.
b. Nghệ thuật
- Kết hợp nhuần nhuyễn các phơng thức biểu đạt tự sự, miêu tả, biểu cảnm, nghị luận.
- Xây dựng hình ảnh mang ý nghĩa biểu tợng
- Kết hợp giữa kể và tả, biểu cảm và lập luận làm cho câu chuyện đợc kể sinh
động, giàu cảm xúc và sâu sắc
c. ý nghĩa của văn bản :
Cố hơng là nhận thức về thực tại và là mong ớc đầy trách nhiệm của Lỗ Tấn về
một đất nớc Trung Quốc đẹp đẽ trong tơng lai
3. Hớng dẫn tự học
Đọc, nhớ đợc một số đoạn truyện miêu tả, biểu cảm, lập luận tiêu biểu trong truyện.

5


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
Bớc 2. Căn cứ vào chuẩn kiến thức kĩ năng để xác định các tri thức minh
hoạ cần thiết trong SGK và tài liệu tham khảo
Trên cơ sở chuẩn KTKN của văn bản Cố hơng có thể xác định các chi tiết cần
khai thác nh sau:

- Cuộc đời, sự nghiệp của Lỗ Tấn và thời đại mà ông sống
- Diễn biến các sự việc trong truyện
- Khung cảnh Cố hơng hiện tại và trong kí ức qua cảm nhận của nhân vật
tôi sau 20 năm xa cách.
- Con ngời ở Cố hơng ( tập trung ở Nhuận Thổ) hiện tại và trong kí ức qua
cảm nhận của tôi
- ớc mơ, niềm tin và hi vọng của tôi cho quê hơng, đất nớc ( cảnh tợng thần tiên,
thế hệ trẻ, hình ảnh con đờng)
- Tâm trạng cảm xúc và suy ngẫm của tôi trớc sự thay đổi của cảnh quê, ngời
quê, tơng lai của quê hơng
Bớc 3. Căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ năng và khả năng tiếp thu của học sinh
để có thể điều chỉnh bổ sung dạy vợt chuẩn cho những đối tợng học sinh khá,
giỏi.
Đối với đối tợng học sinh khá, giỏi khi dạy văn bản Cố hơng có thể nêu thêm một
số vấn đề về:
- Phong cách, quan điểm sáng tác của Lỗ Tấn, học tập kinh nghiệm viết truyện
ngắn của Lỗ Tấn.
- ý nghĩa của chi tiết cảnh tợng thần tiên và hình ảnh con đờng trong tác
phẩm; ý nghĩa nhan đề Cố hơng
- Từ hình ảnh con đờng trong tác phẩm mở rộng suy nghĩ về con đờng đời, con đờng học tập của bản thân
- Từ những mong ớc đầy trách nhiệm của Lỗ Tấn cho quê hơng đất nớc rút ra bài
học nhận thức cho bản thân.
6


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
- Chất trữ tình trong tác phẩm.

Bớc 4. Căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ năng để định hớng các phơng pháp,

hình thức tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh.
Trên cơ sở chuẩn kiến thức kĩ năng của văn bản Cố hơngcó thể vận dụng linh
hoạt các phơng pháp :
- Vấn đáp : tái hiện trình bày
- Hoạt động nhóm.
- Nêu và giải quyết vấn đề
-.Thuyết trình: giảng bình, thuyết giảng
- Phơng pháp tổ chức học sinh hoạt động tiếp nhận tác phẩm trong giờ đọc văn
( phát huy vai trò bạn đọc sáng tạo của HS trong giờ học tác phẩm văn chơng... )
Gồm các hoạt động: Hoạt động cảm nhận ban đầu; hoạt động tri giác ngôn ngữ
nghệ thuật; hoạt động tái hiện hình tợng; hoạt động phân tích, cắt nghĩa các chi
tiết nghệ thuật trong tác phẩm; hoạt động tự bộc lộ, tự nhận thức của học sinh
Bớc 5. Căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ năng và phơng pháp để dự kiến các
phơng tiện dạy học
Trên cơ sở chuẩn kiến thức kĩ năng của văn bản Cố hơngvà các phơng pháp
định hớng vận dụng, dự kiến sử dụng các phơng tiện dạy học sau :
- Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách bài tập, sách tham khảo
- Tranh ảnh, biểu đồ, sơ đồ, bảng phụ, phiếu học tập, bút dạ...
- Máy chiếu, máy tính xách tay chứa giáo án điệ
n tử

Bớc 6. Căn cứ vào chuẩn kiến thức, kĩ năng để dặn dò học sinh chuẩn bị trớc tiết học

7


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
Đây là một văn bản dài, trong phân phối chơng trình cũ thời lợng 3 tiết còn
hiện nay rút ngắn lại chỉ còn thời lợng 2 tiết nên việc chuẩn bị ở nhà của học

sinh là rất quan trọng. Các em cần :
- Tìm hiểu bối cảnh lịch sử xã hội Trung Quốc đầu thế kỉ XX
- Tìm đọc những tài liệu viết về Lỗ Tấn và tác phẩm của ông
- Đọc và tóm tắt văn bản Cố hơng
- Tìm hiểu về các nhân vật trong truyện
- Tìm hiểu khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện
II. kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học tiết 77, 78 văn
bản Cố hơng theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
Hoạt động 1: Khởi động:
- Mục tiêu : Tạo tâm thế, định hớng chú ý cho học sinh
- Phơng pháp : vấn đáp, thuyết trình
+ Giáo viên chiếu bức tranh minh họa bài thơ Hồi hơng ngẫu th của Hạ Tri
Chơng ( Ngữ văn 7)
+ Yêu cầu học sinh cho biết bức tranh này minh hoạ cho bài thơ nào mà các em
đã học trong chơng trình Ngữ văn lớp 7.
+ Học sinh trình bày, giáo viên nhận xét, chốt trên máy chiếu và nêu thêm một
số tác phẩm cùng chủ đề
+ Giáo viên chuyển vào bài mới : Tình yêu quê hơng là tình cảm thiêng liêng
thờng trực trong tâm hồn mỗi ngời mà chỉ cần bất chợt động khẽ là ngân lên tha
thiết. Tình cảm đó không chỉ là niềm thơng nỗi nhớ mà có khi còn là nỗi đau đớn
xót xa khi phải chứng kiến những đổi thay mà ngời con xa xứ không hề mong
muốn và mong ớc đầy trách nhiệm cho quê hơng. Chúng ta sẽ đến với truyện ngắn
Cố hơng của Lỗ Tấn để cùng cảm nhận điều đó.
Hoạt động 2 : Hớng dẫn học sinh đọc - tìm hiểu chung
* Mục tiêu :
- Học sinh nắm đợc các kiến thức:
+ Những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp của Lỗ Tấn cùng những đóng góp của
ông cho nền văn học Trung Quốc và văn học nhân loại.
8

Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
+ Nội dung, diễn biến các sự việc (bố cục), các nhân vật trong truyện; ngôi kể; thể
loại; phơng thức biểu đạt.
- Học sinh rèn luyện đợc các kĩ năng:
+ Thuyết minh về tác giả, tác phẩm
+ Đọc, kể, tóm tắt văn bản truyện hiện đại nớc ngoài
* Phơng pháp :
- Vấn đáp : tái hiện, trình bày; thuyết trình
- Thảo luận nhóm
- Hớng dẫn hoạt động tri giác ngôn ngữ nghệ thuật
Hoạt động của gv- hs
- Giáo viên chiếu chân dung của Lỗ Tấn.
- Giáo viên yêu cầu học sinh dựa vào phần
chú thích trong sách giáo khoa và phần tìm
hiểu thêm của mình để giới thiệu những nét
chính về tác giả Lỗ Tấn gồm :
+ thời đại
+ cuộc đời
+ sự nghiệp
+ những đóng góp của ông
- Học sinh trình bày, các học sinh khác nhận
xét, bổ sung
- Giáo viên nhận xét, bổ sung trên máy chiếu
thêm một số thông tin và hình ảnh về Lỗ Tấn
+Ông tên thật là Chu Chơng Thọ, tên chữ là
Dự Tài sau đổi là Chu Thụ Nhân, sinh tại
Thiệu Hng, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc.
+Thuở nhỏ Lỗ Tấn là ngời học giỏi thông

minhÔng nhanh chóng nhận ra sự suy
vong của giai cấp phong kiến, sự bần cùng
dẫn đến ngu muội và hèn nhát của ngời
nông dân nói riêng và nhân dân Trung Quốc
nói chung -> Quyết tâm từ giã quê hơng đi
tìm chân lí
9

Nội dung cần đạt
I .Đọc - tìm hiểu chung
1. Tác giả:
- Lỗ Tấn (1881 1936) là nhà văn Trung
Quốc nổi tiếng.
- Bối cảnh xã hội Trung Quốc trì trệ lạc hậu,
những đặc điểm tinh thần của ngời Trung
Quốc đầu thế kỉ XX đã thôi thúc nhà văn có
ý chí và mục đích lập nghiệp cao cả.
- Lỗ Tấn để lại công trình các tác phẩm đồ
sộ và đa dạng, trong đó có hai tập truyện
Gào thét và Bàng hoàng.
- Quan điểm sáng tác: Văn học phục vụ
nhân sinh, phục vụ cách mạng.
- Lỗ Tấn là ngời đặt nền móng cho văn học
hiện đại Trung Quốc, là bậc thầy truyện
ngắn thế giới.


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
+ Ông theo học hàng hải, địa chất, y học. Cuối

cùng ông chuyển sang hoạt động văn học (dạy
học, làm báo, sáng tác). Ông cho rằng :
Một quốc dân ngu muội và đớn hèn, thì
cho dù cơ thể có to lớn đến mấy, khoẻ mạnh
đến mấy, cũng chỉ có thể làm một vật thị
chúng, và những kẻ đi xem thị chúng hoàn
toàn vô nghĩa mà thôi
...Theo tôi hồi đó muốn biến đổi tinh thần
họ không gì bằng dùng văn nghệ. Thế là tôi
định đề xớng phong trào văn nghệ. (Tựa
viết lấy). Nh vậy ông nhận ra rằng văn chơng chính là thuốc, là vũ khí hữu hiệu
vạch ra cái ung nhọt trong tâm hồn ngời
dân Trung Quốc, làm biến đổi và chữa đợc
căn bệnh tinh thần ấy.
- Lỗ Tấn là nhà văn, nhà văn hoá kiệt xuất,
chiến sĩ cách mạng vĩ đại của Trung Quốc
Là nhà t tởng lớn với ý thức sâu sắc về cải tổ
và thay đổi xã hội tốt đẹp hơn.
? Từ những điều tìm hiểu về thời đại Lỗ Tấn
sống em có nhận xét gì về hoàn cảnh ra đời
của truyện ?
- Học sinh trình bày
- Giáo viên nhận xét, chốt
? Theo em giọng đọc của văn bản này cần
chú ý gì về sắc thái biểu cảm?
- HS nhận xét cách đọc
GV gợi ý cách đọc: đọc với giọng trầm buồn
vừa xót xa vừa ngậm ngùi. Chú ý thay đổi
giọng điệu cho phù hợp với từng nhân vật.
- Trên cơ sở học sinh đã đọc và tóm tắt trớc

ở nhà, giáo viên giành khoảng 5-7p cho tất
cả các em đọc thầm luớt lại tác phẩm và
10

2. Tác phẩm:
a. Xuất xứ :
- Xã hội phong kiến Trung Quốc trì trệ, lạc
hậu; con ngời mang những căn bệnh tinh
thần khó chữa.
- Cố hơng là một trong những truyện
ngắn tiêu biểu nhất của tập Gào thét1923.
b. Đọc, tóm tắt văn bản


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
yêu cầu các em tóm tắt.
- 2 hoặc 3 học sinh trình bày phần tóm tắt
của mình.
- GV yêu cầu một số em nhận xét, bổ sung
- GV chiếu đoạn tóm tắt văn bản để học
sinh tham khảo
Câu chuyện kể lại chuyến về thăm quê sau
hai mơi năm xa cách của nhân vật tôi để
bán nhà, đa gia đình đi nơi khác sinh sống.
Trong chuyến về quê này tôi cảm nhận
quê hơng mình đã thay đổi quá nhiều so với
trớc. Nhng đó là sự thay đổi khiến ngời ta
đau lòng. Khung cảnh làng quê bây giờ tiêu
điều xơ xác. Con ngời ở quê già đi, xấu

thêm và trở nên đần độn, mụ mẫm, cam
chịu trong cảnh khốn cùng(Nhuận Thổ)
hoc điêu ngoa, tham lam( thím Hai Dơng).
Đem theo gia đình, tôirời quê hơng trong
một buổi chiều hoàng hôn với niềm hi vọng
và tin tởng vào thế hệ tơng lai : Kì thực
trên mặt đất vốn làm gì có đờng. Ngời ta đi
mãi thì thành đờng thôi
- Giáo viên chia nhóm, yêu cầu học sinh
trao đổi, trình bày đặc điểm của văn bản về :
+ Bố cục (Gợi ý: Truyện có thể chia thành
mấy phần? Nội dung mỗi phần ? Vì sao nói
: truyện có bố cục đầu cuối tơng ứng ?)
+ Nhân vật (Gợi ý: Truyện có những nhân vật
nào? Có mấy nhân vật chính ? Nhân vật
trung tâm là ai ? Vì sao ? Có thể đồng nhất
nhân vật tôi với tác giả đợc không ? ...)
+ Ngôi kể ( Ngôi kể thứ mấy? Tác dụng? )
+ Thể loại ( Truyện đợc viết theo thể loại
nào? Nêu một vài đặc điểm của thể loại đó?)
+ Phơng thức biểu đạt (Gợi ý: Phơng thức
11

c. Bố cục : 3 phần
+ Tôi trên đờng về quê
Tôi không quản trời lạnh giá.....đang làm
ăn sinh sống.
+Tôi trong những ngày ở quê :
Tinh mơ sáng hôm sau....sạch trơn nh
quét

+ Tôi trên đờng xa quê : Thuyền chúng
tôi....ngời ta đi mãi thì thành đờng thôi.
-> Bố cục đầu cuối tơng ứng
- Mở đầu có hình ảnh một con ngời đang
suy t trên một chiếc thuyền về cố hơng, dới
bầu trời u ám. Và kết thúc cũng hình ảnh
con ngời ấy đang suy t trên một chiếc
thuyền rời cố hơng.
- Hình ảnh thần tiên ở đầu và cuối truyện
d. Nhân vật
- Nhân vật chính: Nhuận Thổ, "tôi"
- Tôi là nhân vật trung tâm trong tác
phẩm, đồng thời là ngời kể chuyện. Đó là
hình tợng nhân vật nhạy cảm, hiểu biết, sâu
sắc và tỉnh táo, là hoá thân của tác giả tuy
không đồng nhất với tác giả. Nhân vật này
thực hiện vai trò đầu mối của toàn bộ câu
chuyện, có quan hệ với hệ thống các nhân
vật, từ đó thể hiện t tởng chủ đạo của tác
phẩm
đ. Ngôi kể : Ngôi thứ nhất
e. Thể loại và phơng thức biểu đạt :
- Thể loại : Truyện ngắn
- Phơng thức biểu đạt : Tự sự kết hợp với
miêu tả, biểu cảm và lập luận.


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
biểu đạt chính? Sử dụng kết hợp những phơng thức nào nữa ?)

- Học sinh đại diện các nhóm lần lợt trình bày
- Các nhóm khác nhận xét, bổ sung
- Giáo viên nhận xét, chốt trên máy từng
phần.

Hoạt động 3 : Hớng dẫn học sinh đọc tìm hiểu chi tiết
* Mục tiêu :
- Học sinh nắm đợc:
+ Tinh thần phê phán sâu sắc xã hội cũ và niềm tin vào sự xuất hiện tất yếu của
cuộc sống mới, con ngời mới.
+ Màu sắc trữ tình đậm đà trong tác phẩm.
+ Những sáng tạo về nghệ thuật của Lỗ Tấn trong truyện.
- Học sinh rèn luyện đợc các kĩ năng:
+ Đọc hiểu văn bản truyện hiện đại nớc ngoài
+ Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phơng thức biểu đạt trong tác
phẩm tự sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại.
* Phơng pháp :
Vấn đáp, tái hiện trình bày, so sánh, đối chiếu, nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận
nhóm thông qua hoạt động tri giác ngôn ngữ nghệ thuật, hoạt động tái hiện hình tợng; hoạt động phân tích, cắt nghĩa các chi tiết nghệ thuật trong tác phẩm; hoạt
động tự bộc lộ, tự nhận thức của học sinh ; phơng pháp giảng bình..
Hoạt động của gv- hs

Nội dung cần đạt

12


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.

GV yêu cầu học sinh theo dõi phần đầu văn bản.
? Cảnh làng quê sau hai mơi năm xa cách
trong con mắt ngời trở về đã hiện ra nh thế
nào? Em có nhận xét gì về khung cảnh đó?
- Học sinh dựa vào phần đầu văn bản để trình
bày, nhận xét
? Trớc sự thay đổi đó tâm trạng của ngời trở về
đợc thể hiện nh thế nào ?
? Vì sao nhân vật tôi lại có tâm trạng nh vậy?
- Học sinh trình bày lí giải của mình về tâm
trạng của tác giả
- Giáo viên chốt : Cố hơng khác xa trong
tâm tởng và hi vọng của tôi, Làng cũ trong kí ức
đẹp lung linh, kì ảo có nét của thần tiên, còn
làng trong hiện tại nghèo khổ, tàn tạ, thê lơng,
có dấu hiệu của sự sa sút hoang tàn theo thời
gian .
? Qua đó tình cảm của ngời trở về đối với Cố
hơng đợc bộc lộ nh thế nào?
? Sự thay đổi của : làng quê tàn tạ, gia đình sa
sút ( tôi về để chuẩn bị đa gia đình rời quê),
làng xóm dọn đi nơi khác gợi cho em cảm
nhận đợc gì về thực trạng ở Cố hơng ?
- Học sinh suy nghĩ, trình bày
- GV chốt :
Xã hội phong kiến làm cho con ngời không
thể sống đợc ở nơi chôn nhau, cắt rốn nên phải
li tán. Xã hội đi ngợc lại với sự phát triển bình
thờng, lẽ ra đổi thay theo chiều hớng tốt đẹp,
tiến bộ nhng lại tàn tạ, tăm tối hơn. Những

II. Đọc tìm hiểu chi tiết
1. Hình ảnh Cố hơngqua cảm nhận
của nhân vật tôi
Hiện tại
Quá khứ
- Tiêu điều, hoang - Đẹp hơn kia và
vắng nằm im dới không diễn tả ra
vòm trời vàng úa cho đợc...
- Cảnh thần tiên,
vầng trăng tròn vàng
-> Cảnh tợng tàn
thắm...
tạ, hiu quạnh
-> Cảnh đẹp, tràn
-> Độc thoại nội
đầy sức sống
tâm thể hiện tâm
trạng ngạc nhiên,
chua xót, thất
vọng, buồn se sắt
-> Yêu quê đến độ xót xa cho sự nghèo
khổ của làng quê mình.
- >Thái độ tố cáo XHPK đầy ẩn ý.

- Kể kết hợp với tả, biểu cảm trực tiếp và
hình ảnh đó din t s sa sỳt buc phi thay so sánh đối chiếu.
i ca quờ nh và ca t nc chung. Từ đó
tác giả thể hiện thái độ tố cáo XHPK đầy ẩn ý.
13

Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
? Em có nhận xét gì về nét đặc sắc về nghệ
thuật của đoạn truyện?
GV bình, chuyển: Hình ảnh Cố hơng hiện
lên tiêu điều, xơ xác, đáng thơng, đáng thất vọng
trong tâm hồn nhạy cảm và tấm lòng của ngời
về thăm quê. Nhng thất vọng và chua xót hơn
nữa là sự thay đổi của con ngời ở quê hơng.
? Những ngày ở quê nhân vật tôi đã gặp những
ai ? Trong đó nhân vật nào đợc kể nhiều nhất
? Ngời đó có mối quan hệ với tôi nh thế nào?
- Học sinh trình bày
? Nhân vật Nhận Thổ đợc kể trong những thời
điểm nào? Thủ pháp nghệ thuật đợc tác giả sử
dụng ở đây là gì ?
- Học sinh suy nghĩ , trả lời, bổ sung
- GV chia nhóm thảo luận :
Nhóm 1: Tìm hiểu về nhân vật Nhuận Thổ
trong quá khứ.
Nhóm 2: Tìm hiểu về nhân vật Nhuận Thổ
trong hiện tại.
Giáo viên gợi ý : tìm hiểu tuổi, ngoại hình,
hành động, tình cảm...
- HS thảo luận
- GV yêu cầu đại diện nhóm 1 trình bày
- GV chốt lần lợt trên máy
- GV chiếu đoạn

Lỳc by gi trong ký c tụi, bng hin ra

2. Con ngời ở Cố hơng qua cảm
nhận của nhân vật "tôi " .
a. Nhân vật Nhuận Thổ ngời bạn tuổi
thơ:
Quá khứ
Hiện tại
Tui

- Cu bộ trc 11-12 tui

mi tui

trnh

trc, ngi co

- Nc da bỏnh ro cỳm rỳm.
mt
Ngoi - Tay hng ho, - Cú nhng np
hỡnh lanh ln, mp nhn sõu hom
mp, cng rn

- Mi mt vin
mng sng hỳp

-> p, kho - Tay thụ kch, nt
mnh, ỏng yờu. n nh v thụng
-> Gi nua, tiu

ty, khc kh
- i m lụng - M lụng chiờn
Trang chiờn, c eo rỏch tm, ỏo
bụng
mng
phc vũng bc
->ấm áp, no đủ

dớnh
-> Rỏch ri,

trng trũn vng thm ..... chy mt .

14

ba

- Khuụn mt trũn - Cao gp hai

mt cnh tng thn tiờn , k d : Mt vng
? Trong quá khứ hình ảnh Nhận thổ gắn với
cảnh tợng nh thế nào, ý nghĩa của cảnh tợng
đó?
- Học sinh suy nghĩ, trả lời
- Giáo viên chốt, chuyển:

Ngoi

khụng m
- Bit nhiu trũ -

Cm

Nhn

hay, l: by kh

thc

chim,

canh khụng

thy
nhng
núi

da, i nht v c ht, lc


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
Trong kí ức của tôi hình ảnh Nhuận Thổ là
một tiểu anh hùng gắn với một cảnh tợng
thần tiên. Đó là những hình ảnh đẹp đẽ lung
linh gợi nhắc những năm tháng tuổi thơ êm
đềm. Đó cũng là một cảnh tợng sáng sủa, dấu
hiệu của cuộc sống yên bình và hạnh phúc nơi
làng quê. Nhắc đến Nhuận Thổ lòng tôi lóe lên
những tia sáng ấm áp của niềm tin hi vọng tôi

hồi hộp mong đợi, khao khát tìm lại vẻ đẹp
quê hơng tởng chừng đã mất, và Nhuận Thổ đã
xuất hiện ...
- GV chiếu đoạn trích Ngời vào là Nhuận
Thổ....không nói nên lời
- Đại diện học sinh nhóm 2 trình bày phần
thảo luận của mình
- GV chốt lần lợt trên máy.
? Các em có nhận xét gì về sự thay đổi của
Nhuận Thổ ?
- HS trao đổi, trình bày
- GV: Sự thay đổi ở Nhuận Thổ gần nh toàn
diện theo chiều hớng xấu. Tình bạn không
thay đổi nhng cách biểu lộ tình cảm đó thay
đổi hoàn toàn.
- GV chiếu đoạn

sũ, bt tra

pho tng
->Nhanh

Gia chỳng tụi ó cú mt bc tng khỏ dy
ngn cỏch. Tht l bi ỏt. Tụi cng núi khụng
nờn li...
? Cụm từ điếng ngời diễn tả tâm trạng tôi
nh thế nào trớc sự thay đổi của Nhuận Thổ ?
- Học sinh nhận xét về thái độ và tâm trạng
của tôi
- GV: Tôi bàng hoàng, choáng váng, thất vọng

15

-> n n,

nhn, thỏo vỏt,

cam chu

thụng minh
- Thõn nhau: - Va hn h
Tỡnh
cm
thỏi

vi
tụi

xng hụ:anh-em va thờ lng;
- Khi xa: khúc, co ro cúm rúm,
gi qu

cung

kớnh

-> Tỡnh bn cho
trong

sỏng, -> Tỡnh bn:

chõn thnh, vụ Xa cỏch, s
t, chan ho.

phõn bit ng
cp rừ rt

Kho

mnh, Gi nua, tiu

hồn

nhiên, ty,
nghèo
nhn, khổ, cam chịu

nhanh

thỏo vỏt, thụng
minh, giàu tình
cảm

Nhun Th ng dng li, nột mt ...
Tụi nh ing ngi i. Thụi ỳng ri!

u, nh mt

=>đángthơng,
đáng trách.

=> đáng yêu
Tâm
trạng
của
tôi

- > Tôi hạnh
phúc, vui sớng , mong
đợi...

-> Tôi bàng
hoàng, choáng
váng,
thất
vọng xót xa


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
đến xót xa, đau đớn bởi khoảng cách - bức tờng dày vô hình mà Nhuận Thổ đã dựng nên
từ quan niệm về địa vị, đẳng cấp đã quá lỗi
thời mà ngời dân quê vẫn còn mang nặng...
- Giáo viên chốt - chuyển : Ngoài Nhuận Thổb. Chị Hai Duơng- ngời láng giềng
ngời bạn tuổi thơ, những ngời dân quê khác
cũng không khỏi khiến tác giả thất vọng hụt Quá khứ
Hiện tại
hẫng, nhất là ngời láng giềng: thím Hai Dơng
- a nhìn, có duyên
- xấu xí
? Qua lời kể và cảm nhận của tôi các em có - hiền lành, vui tính

- chua ngoa,
nhận xét gì về những thay đổi ở chị Hai Dơng
tham lam
và những ngời dân quê khác ?
-> Suy thoái về lối sống và đạo đức
- Học sinh trao đổi, trình bày, bổ sung
-> Xót xa, đau đớn, thất vọng, trăn trở
- GV chốt
? Trớc những đổi thay của con ngời trên quê hơng khiến tôi cảm thấy nh thế nào?
? Nhận xét về phơng thức biểu đạt đợc sử dụng
và nghệ thuật kể chuyện, xây dựng nhân vật
trong đoạn truyện ?
? Nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện,
dựng truyện đó có tác dụng gì?
- HS trình bày - nhận xét bổ sung
- GV: Chính biện pháp đối chiếu, so sánh :
Cố hơng xa - nay; Nhuận Thổ, chị Hai Dơng
trong quá khứ - hiện tại, kể cả đối chiếu Thủy
Sinh - con Nhuận Thổ bây giờ và Nhuận Thổ
trớc kia đã làm nổi bật thực trạng cuộc sống
của con ngời trong xã hội Trung Quốc lúc bấy
giờ.
? Vậy em hình dung nh thế nào về thực trạng
cuộc sống đó ?
- Hs trình bày những cảm nhận của mình.
? Từ đó em có nhận xét gì về ý nghĩa hình ảnh
cố hơng?
-Học sinh trao đổi trình bày suy nghĩ của mình
? Có ý kiến cho rằng trong Cố hơng
16

-> Kể kết hợp miêu tả, biểu cảm
So sánh, đối chiếu giữa quá khứ và hiện
tại.

=> Cuộc sống quẩn quanh, bế tắc, sa
sút, suy nhợc
=> Là hình ảnh thu nhỏ của đất nớc
Trung Quốc đầu thế kỉ XX
Trong đó Nhuận Thổ là hình ảnh điển
hình của ngời nông dân Trung Quốc
với cuộc sống lạc hậu, nghèo khổ, cam
phận cùng tình trạng tinh thần ngu
muội trong xã hội phong kiến Trung
Quốc đầu thế kỉ XX.


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
Nhuận Thổ là nhân vật điển hình - vậy theo
em Nhuận Thổ điển hình cho tầng lớp xã hội
nào của XHPK Trung Quốc lúc bấy giờ ?
- Học sinh suy nghĩ, trao đổi - trả lời
- GV bình: "Cố hơng" là một vùng quê đói
khổ, nghèo nàn, lạc hậu, lắm ung nhọt, nặng t
tởng phong kiến. Cuộc sống quẩn quanh, bế
tắc nghèo khổ khiến làng quê ngày một tàn tạ,
con ngời ngày càng khổ sở, hèn kém, bất lơng.
Tình trạng mụ mẫm, cam chịu cực khổ nói
riêng và số phận của ngời nông dân nói chung

chính là điều trăn trở, đau xót nhất của nhà
văn.
- GV nhắc lại lời của Lỗ Tấn: Trong tạp văn
Vì sao tôi viết tiểu thuyết Lỗ Tấn nói rõ ông
hay chọn những ngời bất hạnh làm đề tài,
chọn nh vậy, trong điều kiện lịch sử xã hội đơng thời, có thể làm một công đôi việc: vừa có
điều kiện vạch trần ung nhọt của xã hội bệnh
tật, vừa có điều kiện lôi hết bệnh tật của chính
những ngời lao động ra làm cho mọi ngời chú
ý tìm cách chạy chữa..
? Qua những cảm nhận, trăn trở, suy nghĩ
của tôi các em có nhận xét gì về những
nguyên nhân đẫn đến những đổi thay đáng thất
vọng ở Cố hơng?
- Học sinh thảo luận nhóm
- Đại diện các nhóm trình bày- bổ sung.
Gv chốt trên máy chiếu

.

* Nguyên nhân:
+ Do xã hội phong kiến: quan lại, a
ch đày đoạ chỗ nào cũng hỏi tiền,
không luật lệ gì cả, thuế nặng, lính
tráng, trộm cớp, iu kin canh tác lc
hu, mt mùa, ói kém
+ Do gánh nng tinh thn t l giáo
phong kin: quan ni m c k v ng
cp
+ Do những hạn chế, tiêu cực trong tâm

hồn, tính cách của ng i lao ng: lạc
hậu, tht hc, cam chịu, ngu muội
-> Phê phán, tố cáo sâu sắc

*Vấn đề đặt ra :
+ Phản ánh tình cảnh sa sút mọi mặt
? Đằng sau nỗi xót xa thất vọng khi về Cố cuả xã hội Trung Quốc đầu thế kỉ XX.
+ Phân tích nguyên nhân và lên án
hơng, đoạn truyện còn thể hiện thái độ gì
17


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
của tôi ?
các thế lực đã đa đến thực trạng đáng
? Từ đó em có nhận xét gì về những vấn đề buồn ấy .
tác giả đặt ra ở đây?
+ Chỉ ra những mặt tiêu cực nằm
- Học sinh trao đổi nhanh, trình bày
ngay trong tâm hồn, tính cách của bản
- GV chốt trên máy chiếu
thân những ngời lao động

GV bình : Cố hơng là một không gian
nghệ thuật chứa đựng thời gian nghệ thuật, chủ
yếu là giữa quá khứ và hiện tại nhằm giúp tác
giả phản ánh những thay đổi điển hình của
XHPK Trung Quốc đầu thế kỉ XX, đó là một
xã hội bệnh tật, tồn tại với những con ngời

bệnh tật mà tác giả muốn lôi ra để chạy
chữa, bởi ông không muốn những ngời dân vì
khốn khổ mà đần độn nh Nhuận Thổ hoặc vì
khốn khổ mà tàn nhẫn, lu manh nh thím Hai
Dơng và những ngời hàng xóm...
GV chốt chuyển: Đó cũng chính là biểu hiện
của tình yêu con ngời, quê hơng, đất nớc của
nhà văn...Và mang trong lòng bao nỗi niềm
tâm sự, nhân vật tôi rời quê trên chiếc
thuyền nhỏ vào lúc hoàng hôn....
? Tâm trạng của tôi khi rời quê nh thế nào?
Vì sao tôi lại có tâm trạng, cảm xúc nh vậy?
- HS trình bày bổ sung
GV định hớng: Vì Cố hơng không còn trong
lành, đẹp đẽ, ấm áp nh xa với những ngời bạn,
những ngời hàng xóm thân thiện đáng mến và
ngôi nhà thân thuộc, yêu dấu nữa.. Cố hơng
bây giờ chỉ còn xơ xác, nghèo hèn và xa lạ, từ
cảnh vật đến con ngời....
Tuy nhiên trong nỗi xót xa, buồn bã đó vẫn lóe
lên những niềm tin, hi vọng và mong ớc cho
quê hơng
? Vậy đó là những ớc mơ, hi vọng gì ?
18

3. Mong ớc và hi vọng cho quê hơng
- Hi vọng vào tơng lai thế hệ trẻ (Hoàng
và Thuỷ Sinh...)
- Hi vọng và mơ ớc cuộc đời mới tơi đẹp
ấm no, yên bình cho quê hơng ( cảnh tợng thần tiên...)

- Hình ảnh con đờng
+ Nghĩa thực: là con đờng đi trên mặt
đất, là con đờng thuỷ đa nhân vật tôi về


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
- Học sinh trao đổi, trình bày
- Các học sinh khác nhận xét bổ sung
- GV chốt
- Gv nêu vấn đề thảo luận :
Trong ý ngh cui truyện ca nhõn vt tụi:
ó gi l hi vng thỡ khụng th núi õu l
thc õu l h. Cng ging nh nhng con
ng trờn mt t; kỡ thc trờn mt t vn
lm gỡ cú ng. Ngi ta i mói thỡ thnh
ng thụi. Hình ảnh con đuờng ở đây có
những ý nghĩa gì ?
- Học sinh thảo luận theo nhóm trình bày
- Giáo viên chốt trên máy chiếu

? Tại sao khi mong ớc và hi vọng cuộc đời mới
cho Cố hơng, nhân vật tôi lại nghĩ đến
con đờng đi mãi mà thành
- Học sinh nêu những lí giải của mình
- GV nhận xét, bổ sung, chốt
? ớc vọng đổi đời cho quê hơng, đất nớc của
Lỗ Tấn có trở thành hiện thực không?
- HS liên hệ thực tế Trung Quốc hiện tại
- GV chiếu lời phát biểu của Giang Trạch Dân

Thời đại ngời Trung Quốc làm nô lệ hoặc
muốn làm nô lệ mà không đợc mà Lỗ Tấn từng
nguyền rủa đã qua lâu rồi, con cháu của
Nhuận Thổ, Tờng Lâm đã trở thành ngời chủ
quốc gia, ngời xây dựng cuộc sống mới
Lỗ Tấn từng nói: trên mặt đất vốn không có đờng, đờng là do con ngời giẫm nát chỗ không
19

quê và đa gia đình tôi rời quê...
+ Nghĩa biểu tợng:
-> Mang ý nghĩa tợng trng, biểu tợng, khái
quát triết lý về lẽ sống của con ngời, hiện tại
đến tơng lai. Cũng nh con đờng trên mặt
đất, mọi thứ trong cuộc sống này không tự
có sẵn, nhng nếu muốn bằng sự cố gắng và
kiên trì, con ngời sẽ có tất cả.
- Đó là con đờng tự do hạnh phúc, con
đờng tự thân hành động, xây dựng của con ngời
- Đó là con đờng hi vọng, con đờng đi tới tơng lai tốt đẹp của Cố hơng, của đất nớc....
->Ông muốn thức tỉnh ngời dân làng
mình nói riêng và nhân dân TQ lúc bấy
giờ nói chung không cam chịu cuộc sống
nghèo hèn áp bức, không thể tiếp tục
theo con đờng mòn cũ, lạc hậu, trì trệ với
bao thứ hủ tục nặng nề, cần tìm ra 1 con
đờng mới, xây dựng những cuộc đời mới
tốt đẹp hơn cho tơng lai. một cuộc đời
mới, một cuộc đời mà chúng tôi cha từng
đợc sống

Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
có đờng mà tạo ra, là khai phá chỗ gai góc mà
có. Bất kể gặp bao nhiêu gian nan trắc trở,
chúng ta cần bớc tiếp, kiên định không nao
núng. Trong sự nghiệp vĩ đại xây dựng chủ
nghĩa xã hội mang màu sắc Trung Quốc, hãy -> Phơng thức nghị luận
đứng vững trên mặt đất, gạt bỏ hết chông gai, -> Tình yêu quê hơng mới mẻ và mãnh
tinh thần phấn chấn, đoàn kết phấn đấu, liệt..
không ngừng tìm tòi và sáng tạo. Đó chính là
cách kỉ niệm Lỗ Tấn hay nhất
( Giang Trạch Dân, Tiến thêm một
bớc học tập và phát huy tinh thần Lỗ Tấn - Bài
nói chuyện trong lễ kỉ niệm 110 năm ngày sinh
Lỗ Tấn )
? Nh vậy phơng thức biểu đạt chính đợc sử
dụng ở đoạn cuối này là gì ? Qua đó em có
nhận xét gì về tình cảm của tác giả đối với
Cố hơng?
- Học sinh trình bày những nhận xét, đánh giá
của mình
- Giáo viên chốt : Nhân vật tôi có những
biểu hiện khác nhau của tình yêu quê hơng,
đất nớc ; tình cảm đó trớc sau nh một: chua
xót phê phán thực trạng sa sút về mọi mặt của
xã hội phong kiến Trung Quốc, dẫu rất buồn
và thất vọng vì sự thay đổi nghèo nàn, lạc hậu
nhng vẫn mong mỏi, hi vọng vào sự thay đổi
tốt đẹp hơn cho quê hơng và đặt ra vấn đề

con đờng đi. Đó là tấm lòng tha thiết lo lắng
cho vận mệnh của quê hơng, đất nớc.
Hoạt động 4 : Hớng dẫn học sinh hệ thống kiến thức đã tìm hiểu qua bài học
* Mục tiêu :
- Học sinh hệ thống đợc các nội dung cơ bản và đặc sắc về nghệ thuật của truyện:
+ Tinh thn phờ phỏn sõu sc XH c v nim tin vo s xut hin tt yu ca cuc
sng mi, con ngi mi.
20


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
+ Mu sc tr tỡnh m trong tỏc phm.
+ Nhng sỏng to v ngh thut ca L Tn trong truyn C hng.
- Học sinh rèn luyện đợc các kĩ năng:
+ Kĩ năng tổng hợp, khái quát hóa vấn đề
* Phơng pháp :
Vấn đáp, tái hiện trình bày; thảo luận nhóm; hoạt động tự bộc lộ, tự nhận thức của
học sinh; khái quát hóa bằng sơ đồ; thuyết trình
Hoạt động của gv- hs

Nội dung cần đạt
III. Tổng kết

GV chia lớp thành 2 nhóm, nêu yêu
cầu:
Nhóm 1: Nêu các nét đặc sắc nghệ
thuật của tác phẩm
Nhóm 2: Nêu giá trị nội dung của tác
phẩm

- Các nhóm thảo luận trình bày
- GV chốt trên máy chiếu

- GV khái quát hóa bài học bằng sơ đồ
trên máy chiếu :

Nghệ thuật

Nội dung

- Kết hợp nhuần nhuyễn
các phơng thức biểu đạt tự
sự, miêu tả, biểu cảm, nghị
luận.
- Xây dựng hình ảnh mang
ý nghĩa biểu tựơng
- Sử dụng sinh động những
thủ pháp nghệ thuật : hồi
ức- hiện tại, đối chiếu, đầu
cuối tơng ứng.
- Sử dụng ngôi kể phù hợp

Cố hơng là nhận
thức về thực tại và
mong ớc đầy trách
nhiệm của Lỗ Tấn
về một đất nớc
Trung Quốc đẹp đẽ
trong tơng lai

Cố hơng

Trên đờng về Cố hơng
Tâm trạng tôi mong nh,
ngc nhiên, ri buồn se st
bi sau 20 năm trở về quê
cũ thy cnh quê tiêu iu,
hoang vắng, tàn tạ.

Những ngày ở Cố hơng
Tôi bng hong, xót xa,
ht hngtrc sự thay đổi
đáng thất vọng của con ngời c hng ( nhất là
Nhuận Thổ - ngời bạn tuổi
thơ)

Rời Cố hơng
Tôi ớc mong tơng
lai tơi sáng cho quê
hơng , đặt ra vấn đề
con đờng đi cho đất
nớc Trung Quốc lúc
bấy giờ.

Cố hơng là nhận thức về thực tại và mong ớc đầy trách nhiệm của Lỗ Tấn
về một đất nớc Trung Quốc đẹp đẽ trong tơng lai.
21


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn

( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.

GV chốt : Cố hơng khép lại và một cuộc đời mới mở ra. Những tình cảm t tởng
của Lỗ Tấn vẫn còn mang tính thời sự nóng hổi không chỉ đối với đất nớc Trung
Quốc mà đối với mọi quốc gia, với tất cả mọi ngời

Hoạt động 5 : Hớng dẫn học sinh luyện tập
* Mục tiêu :
- Củng cố lại kiến thức về tác phẩm, mở rộng nâng cao vấn đề đặt ra từ tác phẩm
- Vận dụng kiến thức vào thực tiễn
*Phơng pháp :
Nêu và giải quyết vấn đề, tổ chức hoạt động tự bộc lộ, tự nhận thức của học sinh
Hoạt động của gv- hs
Nội dung cần đạt
IV. Luyện tập
- Giáo viên nêu vấn đề:
? Từ hình ảnh con đờng đi mãi thì
thành trong văn bản, em hãy trình
bày suy nghĩ về con đờng học tập,
con đờng đi tới tơng lai của bản
thân ?
- Học sinh bộc lộ các suy nghĩ của
mình
Hoạt động 6 : Hớng dẫn tự học ở nhà
* Mục tiêu :
- Học sinh tiếp tục củng cố các kiến thức, kĩ năng đã đợc học và rèn luyện
- Tìm hiểu các kiến thức kĩ năng cần tiếp thu và rèn luyện trong tiết học sau
* Phơng pháp :
- Thuyết trình
- oc nh c mt s on truyn miờu t, biu cm, lp lun tiờu biu

trong truyn..
- Nắm vững giá trị nội dung, nghệ thuật của truyện.
- Soạn các câu hỏi trong phần ôn tập Tập làm văn

22


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.

C. kết thúc vấn đề
I. Kết quả
Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn theo
chuẩn kiến thức kĩ năng đợc tôi áp dụng giảng dạy trong chuyên đề thiết thực
của cụm chuyên môn liên trờng. Hai tiết dạy đã đợc các đồng nghiệp trong cụm
chuyên môn đánh giá nh sau:
- Về phía giáo viên
+ Thực hiện theo chuẩn kiến thức một cách linh hoạt, đảm bảo dạy học phân hóa
cho các đối tợng học sinh.
+ Khai thác các chi tiết trong truyện một cách hợp lí, để phù hợp với thời lợng
rút ngắn của bài học( từ 3 tiết xuống 2 tiết) và tơng ứng với các đơn vị chuẩn
kiến thức kĩ năng.
+ Sử dụng phơng tiện dạy học hiện đại hợp lí, hỗ trợ đắc lực cho quá trình giảng
dạy làm cho bài dạy sinh động, hấp dẫn và phong phú hơn..
+ Tổ chức các hoạt động phát huy đợc tính tích cực hoạt động của học sinh.
+ Sử dụng phơng pháp thuyết trình ( giảng, bình) hợp lí khơi gợi hứng thú và
khắc sâu kiến thức cho học sinh.
- Về phía học sinh;
+ Nắm vững đợc chuẩn kiến thức và rèn luyện theo chuẩn kĩ năng
+ Học sinh tích cực hoạt động sáng tạo, tự chiếm lĩnh chuẩn kiến thức và rèn

luyện theo chuẩn kĩ năng, cùng nhau hăng hái thi đua học tập. Say mê học hỏi,
trao đổi, lắng nghe ý kiến của cô, của bạn.
Sau khi thực hiện chuyên đề tại lớp 9B ( lớp có học lực xếp vào loại yếu
trong khối 9 của trờng ), chúng tôi đã cho học sinh làm bài kiểm tra khảo sát và
thu đợc kết quả khá cao : 90% học sinh đạt chuẩn và trên chuẩn kiến thức kĩ
năng của bài học.
II.
Kết luận:
Tổ chức hoạt động dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ năng là một yêu cầu mới
mở ra một hớng đi mới nhằm nâng cao hiệu quả trong quá trình dạy và học của
giáo viên và học sinh. Tuy nhiên để đạt đựơc hiệu quả trong quá trình thực hiện
đòi hỏi ngời giáo viên phải luôn tìm tòi, học hỏi đúc rút kinh nghiệm. Qua quá
23


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
trình tiến hành thực hiện đề tài, tôi đúc rút đợc một số kinh nghiệm tổ chức hoạt
động dạy học văn bản Ngữ văn theo chuẩn KTKN nh sau:
1. Nghiên cứu sâu, kĩ chuẩn KTKN - xác định nội dung văn bản tơng ứng với các
đơn vị chuẩn để có hớng khai thác hợp lí.
2. Đối với văn bản nớc ngoài, ngoài việc bám sát chuẩn KTKN, giáo viên cần
nghiên cứu thêm về đặc điểm về lịch sử, văn hóa, xã hội của đất nớc đó; tìm
hiểu về cuộc đời, thời đại tác giả sống; các yếu tố trong, ngoài văn bản và hớng
dẫn học sinh tìm hiểu thêm để có cách tiếp cận, chính xác, sâu sắc, toàn diện và
cụ thể hóa các đơn vị chuẩn một các cụ thể, sinh động hơn.
3. Trong quá trình tổ chức hoạt động dạy học văn bản Ngữ văn theo chuẩn
KTKN cần áp dụng chuẩn một cách linh hoạt theo đối tợng học sinh, không máy
móc, gò ép, cứng nhắc. Cũng giống nh một bài toán có thể sáng tạo nhiều cách
giải khác nhau nhng đều đi đến một đáp án chung, hay nói cách khác khi tổ chức

dạy học một văn bản theo chuẩn KTKN có thể có nhiều hớng khai thác khác
nhau để nhằm mục đích là học sinh tích cực, hứng thú tiếp nhận và đạt chuẩn
kiến thức kĩ năng đó một cách tự nhiên, vững chắc. Giữa các đơn vị chuẩn cần
khai thác ở các phần cần có sự chuyển tiếp tự nhiên, tạo nên tính liền mạch hệ
thống của chuẩn kiến thức kĩ năng.
4. Đối tợng đạt chuẩn kiến thức kĩ năng là học sinh và các em cũng chính là đối
tợng trung tâm của quá trình dạy học nên việc tìm hiểu và nắm bắt năng lực,
trình độ và khả năng tiếp thu của học sinh cũng là một yếu tố quan trọng.Trong
một lớp học có nhiều đối tợng học sinh khác nhau ( giỏi, khá, trung bình,
yếu...) nên đối với mỗi đối tợng trong quá trình khai thác một đơn vị chuẩn cần
đảm bảo có cách tiếp cận từ đơn giản đến nâng cao mở rộng nhằm đảm bảo mục
tiêu dạy học phân hóa...
5. Cần vận dụng phối hợp các phơng pháp, kĩ thuật dạy học một cách linh hoạt
để phát huy tính tích cực của học sinh. Đồng thời sử dụng và khai thác các phơng
tiện dạy học (từ đơn giản đến hiện đại) phù hợp và hiệu quả nhằm hỗ trợ đắc lực
cho quá trình tổ chức hớng dẫn học sinh chiếm lĩnh chuẩn kiến thức kĩ năng.
Qua thực tế quá trình giảng dạy qua những trăn trở suy nghĩ và qúa trình học
hỏi, đúc rút kinh nghiệm, đồng thời đợc sự giúp đỡ đóng góp ý kiến của bạn bè
đồng nghiệp tôi mạnh dạn đa ra một số kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học
văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn theo chuẩn kiến thức kĩ năng nhằm góp phần
nhỏ bé của mình nâng cao chất lợng và hiệu quả của môn học .Chắc chắn sẽ

24


Kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học văn bản Cố hơng của Lỗ Tấn
( Ngữ văn 9 tập 1) theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
không tránh khỏi sự non kém hoặc thiếu sót nên rất mong đợc sự góp ý trao đổi
của các cấp chuyên môn và các đồng nghiệp gần xa.
D. Kiến nghị- đề xuất:

- Tiếp tục thực hiện các chuyên đề thiết thực trao đổi kinh nghiệm dạy học
theo chuẩn kiến thức kĩ năng và đổi mới phơng pháp dạy học
- Tổ chức thêm các chuyên đề dạy học văn bản nớc ngoài
- Bổ sung thêm tài liệu, thiết bị dạy và học các văn bản trong chơng trình Ngữ
văn nói chung và các văn bản nớc ngoài nói riêng .
- Các đề thi cần có câu hỏi cho văn bản nớc ngoài, nhất là các văn bản có giá
trị.
Hà Tĩnh ngày 8 tháng 5 năm 2011

Tài liệu tham khảo :
1. Hớng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Ngữ văn THCS (tập 2)

25