BIỆN PHÁP QUẢN LÝ xây DỰNG TRƯỜNG TIỂU HỌC đạt CHUẨN QUỐC GIA TỈNH THỪA THIÊN HUẾ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
---------------------

CAO HỮU KHOA

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA
TỈNH THỪA THIÊN HUẾ

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số : 60140114

Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. NGUYỄN SỸ THƯ

i


Huế, năm 2016

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, do
thầy giáo - PGS.TS. Nguyễn Sỹ Thư hướng dẫn.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là
trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng
được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.
Huế, tháng 7 năm 2016

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Cao Hữu Khoa

ii


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài, bản thân tôi nhận được sự
quan tâm, tạo điều kiện của các cấp lãnh đạo, sự hướng dẫn chỉ bảo tận tình
của quý thầy cô giáo, sự giúp đỡ của đồng nghiệp, bạn bè đã tạo thuận lợi
cho tôi rất nhiều trong thời gian học tập.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Khoa Tâm lý - Giáo dục,
Phòng Đào tạo sau đại học Trường Đại học Sư phạm Huế; Quý thầy giáo, cô
giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy, tư vấn và giúp đỡ trong suốt quá trình
học tập, nghiên cứu và làm luận văn.
Xin cám ơn lãnh đạo Sở GD&ĐT Thừa Thiên Huế, lãnh đạo các Phòng
chuyên môn Sở, lãnh đạo các Phòng GD&ĐT và hiệu trưởng các trường tiểu
học trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế.
Đặc biệt xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Sỹ Thư đã
dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Trong thời gian thực hiện luận văn, mặc dù đã có nhiều cố gắng, song
không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đuợc những chỉ dẫn,
đóng góp ý kiến của quí thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp.
Xin cảm ơn tất cả!
Huế, tháng 4 năm 2016
Tác giả

Cao Hữu Khoa

iii


MỤC LỤC
Trang phụ bìa.................................................................................................................i
Lời cam đoan ...............................................................................................................ii
Lời cảm ơn...................................................................................................................iii

MỤC LỤC........................................................................................................1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.............................................................5
DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ..........................................................6
PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................................7
1. Lí do chọn đề tài........................................................................................7
2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................8
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.........................................................8
4. Giả thuyết khoa học..................................................................................9
5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................9
6. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................9
7. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................10
8. Cấu trúc luận văn....................................................................................10
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU..........................................................................11
Chương
1
CƠ
SỞ
LÝ
LUẬN
VỀ
XÂY

DỰNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA....................................11
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề..................................................11
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài.........................................................13
1.2.1. Quản lí...............................................................................................................13
1.2.2. Quản lí giáo dục, quản lý nhà trường...............................................................14
1.2.2.1. Quản lý giáo dục..........................................................................................14
1.2.2.2. Quản lý nhà trường......................................................................................15

1.2.3. Trường đạt chuẩn quốc gia, trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia....................16
1.2.3.1. Trường đạt chuẩn quốc gia..........................................................................16
1.2.3.2. Trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia............................................................17

1.2.4. Quản lý xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia..................................................18

1.3. Trường tiểu học trước yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo
dục.................................................................................................................20

1


1.3.1. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học.........................................20
1.3.2. Những yêu cầu đổi mới về giáo dục tiểu học..................................................21

1.4. Nội dung xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia...................24
1.4.1. Các tiêu chuẩn trường đạt chuẩn quốc gia.......................................................24
1.4.2. Điều kiện để trường tiểu học được kiểm tra, công nhận đạt chuẩn quốc gia là
24

1.5. Nội dung quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia.....31

1.5.1. Quản lý các tiêu chí về tổ chức và quản lý nhà trường...................................31
1.5.2. Quản lý các tiêu chuẩn về cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh. 32
1.5.3. Quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học...........................................................33
1.5.4. Quản lý các mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội........................34
1.5.5. Quản lý các hoạt động giáo dục và nâng cao kết quả giáo dục.......................36
1.5.6. Thực hiện đầy đủ các chức năng quản lý của người hiệu trưởng....................37

1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xây dựng trường đạt chuẩn
quốc gia.........................................................................................................37
1.6.1. Những yếu tố bên trong....................................................................................37
1.6.2. Những yếu tố bên ngoài...................................................................................39

Tiểu kết chương 1........................................................................................40
Chương
2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA TỈNH THỪA THIÊN HUẾ............................41
2.1. Giới thiệu về quá trình khảo sát..........................................................41
2.2. Vài nét về tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế..............42
2.2.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên........................................................................42
2.2.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội.................................................................42

2.3. Tình hình giáo dục, đào tạo tỉnh Thừa Thiên Huế............................43
2.3.1. Tổng quan về giáo dục, đào tạo tỉnh Thừa Thiên Huế.....................................43
2.3.2. Thực trạng giáo dục tiểu học tỉnh Thừa Thiên Huế.........................................46

2.4. Thực trạng quản lý hoạt động xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn
quốc gia của tỉnh Thừa Thiên Huế.............................................................49
2.4.1. Kết quả xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia của tỉnh Thừa Thiên
Huế

49

2


2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia
của tỉnh Thừa Thiên Huế............................................................................................56
2.4.2.1. Thực trạng thực hiện các chức năng quản lý...............................................56
2.4.2.2. Thực trạng thực hiện các phương pháp quản lý..........................................59
2.4.2.3. Thực trạng thực hiện các nội dung quản lý xây dựng trường chuẩn...........61

2.5. Đánh giá tổng quát về quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn
quốc gia ở tỉnh Thừa Thiên Huế................................................................66
2.5.1. Ưu điểm............................................................................................................66
2.5.2. Hạn chế.............................................................................................................67
2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế.....................................................................68

Tiểu kết chương 2........................................................................................70
Chương
3
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA TỈNH THỪA THIÊN HUẾ............................71
3.1. Nguyên tắc xây dựng các biện pháp...................................................71
3.1.1. Đảm bảo tính pháp lý và tính khoa học...........................................................71
3.1.1.1. Đảm bảo quan điểm của Đảng và Nhà nước về giáo dục...........................71
3.1.1.2. Đảm bảo sự phù hợp với khả năng phát triển của trường tiểu học..............72
3.1.1.3. Đảm bảo sự phù hợp với việc đổi mới nội dung, chương trình giáo dục phổ
thông, sách giáo khoa và đánh giá học sinh tiểu học...............................................73

3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn.....................................................................................74
3.1.3. Đảm bảo tính đồng bộ......................................................................................75
3.1.4. Đảm bảo mục tiêu phát triển giáo dục của tỉnh Thừa Thiên Huế....................75

3.2. Các biện pháp quản lý xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia..........77
3.2.1. Nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền, các tổ chức đoàn thể ở địa
phương, cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, phụ huynh học sinh về tầm quan
trọng xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia................................................................77
3.2.2. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên và nhân viên trường tiểu học đạt
chuẩn quốc gia............................................................................................................81
3.2.3. Tăng cường quản lí hoạt động dạy học và giáo dục ở các nhà trường............85
3.2.4. Hoàn thiện cấu trúc các tổ chức trong nhà trường theo yêu cầu của trường đạt
chuẩn quốc gia............................................................................................................88
3.2.5. Hoàn thiện cơ sở vật chất, kỹ thuật và tăng cường nguồn lực tài chính cho
trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia............................................................................90
3.2.6. Đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục..........................................................93

3


3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.........................................................96
3.4. Khảo nghiệm nhận thức về tính cấp thiết và khả thi của biện pháp
97
3.4.1. Quá trình khảo nghiệm.....................................................................................97
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp......98

Tiểu kết chương 3........................................................................................99
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.............................................................101
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................106
PHỤ LỤC

4


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt
BCHTƯ
CBGV

Viết đầy đủ
Ban chấp hành trung ương
Cán bộ giáo viên

CBQL
CNH, HĐH
CSVC-TBDH

Cán bộ quản lý
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Cơ sở vật chất-Thiết bị dạy học

CMHS

Cha mẹ học sinh

BP
ĐCQG
GD

Biện pháp

Đạt chuẩn quốc gia
Giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GDTH

Giáo dục tiểu học

HT

Hiệu trưởng

HS

Học sinh

NV
NXB
QL
QLGD
TH
THTT, HSTC

Nhân viên
Nhà xuất bản
Quản lý
Quản lý giáo dục

Tiểu học
Trường học thân thiện, học sinh tích cực.

UBND

Ủy ban nhân dân.

5


DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ
BẢNG

Bảng 2.1. Các đơn vị hành chính tỉnh Thừa Thiên Huế............................42
Bảng 2.2. Tình hình học sinh tiểu học tỉnh Thừa Thiên Huế....................46
Bảng 2.3. Kết quả xếp loại học lực và hạnh kiểm của học sinh tiểu học. .47
Bảng 2.4. Tình hình đội ngũ giáo viên tiểu học...........................................47
Bảng 2.5. Ngân sách GD&ĐT tỉnh Thừa Thiên Huế qua các năm...........49
Bảng 2.6. Tổng hợp trường tiểu học chưa được công nhận lại sau 5 năm
54
Bảng 2.7. Đánh giá của CBQL về thực hiện các chức năng quản lý
xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia............................................56
Tổng hợp trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia từ 1997-2004.......................8
Tổng hợp trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia từ 2005-2012.......................9
Tổng hợp trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia từ 2013-2015.......................9
Tổng hợp trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia theo từng giai đoạn..........10
Tổng hợp trường tiểu học đạt chuẩn theo từng tiêu chuẩn.......................10
Số lượng và trình độ đào tạo CBQL - GV tiểu học năm học 2015-2016. .11
Tổng hợp trường, lớp, học sinh tiểu học toàn tỉnh năm 2015-2016..........11
Kết quả thống kê giáo viên dạy giỏi cấp tiểu học tỉnh Thừa Thiên Huế. .12

Bảng thống kê công tác phổ cập tỉnh Thừa Thiên Huế..............................12
SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ của các chức năng quản lý....................................15
Sơ đồ. 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp................................................97

6


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục và Đào tạo có vai trò hết sức quan trọng cho sự phát triển kinh tế xã hội ở mỗi một quốc gia, trong những năm cuối thế kỉ XX và đầu thể kỉ XXI, nền
kinh tế xã hội của nước ta phát triển mạnh mẽ. Giáo dục và đào tạo đã đạt được
những thành tựu đáng kể, có những định hướng mới, nhằm đáp ứng nhu cầu CNH
và HĐH đất nước.
Giáo dục ngày càng được nhân dân coi trọng, Đảng và Nhà nước ta ngày càng
quan tâm nhiều đến giáo dục. Nghị quyết Đại hội TW Đảng toàn quốc lần thứ VII đã
xác định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Vì vậy, đòi hỏi giáo dục phải đổi mới, phát
triển và nâng cao chất lượng giáo dục nhằm hoàn thành tốt mục tiêu giáo dục.
Thực hiện các chủ trương của Đảng về đổi mới giáo dục đào tạo theo hướng
“chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa”; đổi mới chương trình dạy và học;
đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, đào tạo. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục,
đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành.
Để thực hiện các Nghị quyết trên, Bộ giáo dục và đào tạo đã ban hành nhiều
văn bản chỉ đạo, đó là Quyết định 1366/QĐ-BGDĐT ngày 26 tháng 4 năm 1997 về
việc ban hành quy chế công nhận trường tiểu học đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn
1996-2000; Quyết định số 32/2005/QĐ-BGDĐT ngày 24 tháng 10 năm 2005 về
việc ban hành quy chế công nhận trường tiểu học đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn 2 và
Thông tư số 59/2012/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 12 năm 2012 Quy định về tiêu
chuẩn đánh giá, công nhận trường tiểu học đạt mức chất lượng tối thiểu, trường tiểu

học đạt chuẩn quốc gia.
Vì vậy, việc xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn Quốc gia ở nước ta là rất
cần thiết, phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ CNH-HĐH, dạy
chữ gắn với dạy người, chú trọng đến kỹ năng thực hành, tăng cường hoạt động
ngoài giờ lên lớp nhằm đạt mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh.
Về giáo dục Tiểu học, hiện nay cả nước đã hoàn thành chương trình
PCGDTH, nhiều nơi đã PCGDTH mức độ 1, mức độ 2 và mức độ 3 theo Nghị định
20/2014/NĐ-CP ngày 24/3/2014 của Chính phủ về phổ cập giáo dục, xóa mù chữ và
Thông tư 07/2016/TT-BGDĐT ngày 22/3/2016 của Bộ GD&ĐT quy định về điều
kiện đảm bảo nội dung, quy trình, thủ tục kiểm tra công nhận đạt chuẩn phổ cập xóa
mù chữ. Giáo dục Tiểu học của cả nước tăng rất nhanh về số lượng lẫn chất lượng,
7


có thể nói: “có được kết quả này là do những bước đột phá như: xây dựng trường
đạt chuẩn Quốc gia, tổ chức trường tiểu học dạy học 2 buổi/ngày, tổ chức bán trú tại
trường cho học sinh…”. Tuy nhiên, số lượng trường tiểu học đạt chuẩn Quốc gia
còn thấp chưa đáp ứng yêu cầu hiện tại. Để đáp ứng mục tiêu giáo dục, phát triển
toàn diện nhân cách học sinh bậc Tiểu học, tạo điều kiện cho các hoạt động giáo dục
được thuận lợi, đáp ứng được yêu cầu đổi mới thì vấn đề xây dựng trường tiểu học
đạt chuẩn Quốc gia là rất cấn thiết.
Thực hiện chủ trương chuẩn hóa, Nghị quyết hội nghị lần thứ 7 BCH Đảng
bộ tỉnh khóa XIV đã đưa ra mục tiêu xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành một trong
những trung tâm giáo dục- đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao của cả
nước giai đoạn 2012-2015, tầm nhìn đến 2020, trong đó với các chỉ tiêu: Tăng quy
mô trường đạt chuẩn quốc gia trong tất cả các cấp bậc học: Mầm non: 25-30%,
Tiểu học: 70- 75%, THCS: 30-35 %, THPT: 25-30%. [21 ]
Từ năm học 1996 - 1997 cho đến nay, công tác quản lý xây dựng trường Tiểu
học đạt chuẩn Quốc gia ở nước ta nói chung, Tỉnh Thừa Thiên Huế nói riêng đạt
những kết quả đáng kể, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đặc biệt là giáo dục

bậc Tiểu học. Tuy nhiên, trước yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện Giáo dục và
Đào tạo trong bối cảnh mới, việc quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc
gia vẫn còn những bất cập, hạn chế.
Nhận thức về sự cần thiết và tầm quan trọng trong việc quản lí xây dựng
trường tiểu học đạt chuẩn Quốc gia tại tỉnh Thừa Thiên Huế, bằng những kinh
nghiệm và tâm huyết trong công tác quản lí giáo dục nói chung và giáo dục Tiểu
học nói riêng, tôi chọn vấn đề: “Biện pháp quản lý xây dựng trường Tiểu học đạt
chuẩn quốc gia tỉnh Thừa Thiên Huế” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ
quản lý giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng quản lý xây dựng trường
tiểu học đạt chuẩn quốc gia tại tỉnh Thừa Thiên Huế; trên cở sở đó đề xuất biện
pháp quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia phù hợp với tình hình
phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
toàn diện cho học sinh.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu:
Hoạt động quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia.

8


3.2. Đối tượng nghiên cứu:
Biện pháp quản lý xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia của hiệu trưởng
trường tiểu học tỉnh Thừa Thiên Huế.
4. Giả thuyết khoa học
Công tác xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia đã đạt được những kết
quả đáng kể; tuy nhiên theo yêu cầu ngày càng cao thì vẫn còn nhiều khó khăn, bất
cập, tiến độ chậm; nếu xây dựng được hệ thống các biện pháp mang tính khoa học,
khả thi, phù hợp với thực tiễn thì việc xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia sẽ đạt

hiệu quả cao hơn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh
tiểu học.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận về xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia.
5.2 Điều tra, khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý xây dựng trường tiểu
học đạt chuẩn Quốc gia tại tỉnh Thừa Thiên Huế.
5.3 Đề xuất một số biện pháp quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn
Quốc gia tỉnh Thừa Thiên Huế trong giai đoạn mới.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết.
Nghiên cứu tài liệu để phân tích, tổng hợp, nghiên cứu khai thác những tri
thức khoa học đã có trong những công trình khoa học ở trong nước và nước ngoài,
trong Văn kiện, Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, chế độ chính sách của Nhà nước về
Giáo dục và Đào tạo; Luật giáo dục; Điều lệ trường tiểu học; chương trình hành
động của ngành giáo dục thực hiện chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 20112020, Quyết định, Thông tư của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Nghiên cứu các văn bản chỉ đạo về xây dựng trường chuẩn quốc gia của
UBND tỉnh, các huyện trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế; Văn bản chỉ đạo xây dựng
trường chuẩn quốc gia, nhiệm vụ năm học của Sở GD&ĐT Thừa Thiên Huế, các
Phòng GD&ĐT trên địa bàn tỉnh.
Nghiên cứu tài liệu học tập, lý luận về khoa học quản lý giáo dục, tâm lý
giáo dục...
Nghiên cứu quá trình các trường tiểu học được công nhận trường đạt chuẩn
quốc gia trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế và địa phương khác trong cả nước.
Nhóm phương pháp nghiên cứu này nhằm xác lập cơ sở lý luận cho vấn đề
nghiên cứu.

9


6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn gồm:

6.2.1. Phương pháp quan sát: Thực hiện quan sát các trường tiểu học đạt
chuẩn quốc gia từ đó có nhận định đánh giá công tác quản lý xây dựng trường đạt
chuẩn của các hiệu trưởng trường tiểu học.
6.2.2. Phương pháp điều tra, phỏng vấn, tổng kết kinh nghiệm, đánh giá thực
trạng nhằm xây dựng cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất các biện pháp.
6.2.3. Phương pháp xin ý kiến chuyên gia nhằm khảo nghiệm tính cấp thiết
và tính khả thi của các biện pháp.
6.3. Phương pháp thống kê toán học: Để xử lý số liệu đã thu thập được
trong quá trình nghiên cứu.
7. Phạm vi nghiên cứu
Đánh giá thực trạng quản lý xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia trong giai
đoạn từ năm 1997 cho đến nay. Khảo sát thực tiễn chủ yếu tại các trường đã đạt
chuẩn quốc gia và chọn mẫu ở một số trường đang xây dựng để đạt chuẩn của các
Phòng GD&ĐT trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế.
Biện pháp đề xuất là dành cho hiệu trưởng các trường tiểu học trong tiến
trình xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia.
8. Cấu trúc luận văn
Luận văn gồm các phần:
- Phần mở đầu: Giới thiệu khái quát chung của đề tài.
- Phần kết quả nghiên cứu gồm 3 chương
+ Chương 1: Cơ sở lý luận về xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia.
+ Chương 2: Thực trạng quản lý xây dựng trường Tiểu học đạt chuẩn quốc
gia ở tỉnh Thừa Thiên Huế.
+ Chương 3: Biện pháp quản lý xây dựng trường Tiểu học đạt chuẩn quốc
gia ở tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Kết luận và khuyến nghị.
- Danh mục tài liệu tham khảo.
- Phụ lục.

10

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐẠT CHUẨN QUỐC GIA
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề
Bất cứ ở giai đoạn lịch sử nào, giáo dục và đào tạo luôn có vai trò hết sức
quan trọng đối với sự phát triển của mỗi cá nhân, tập thể, cộng đồng, dân tộc và cả
nhân loại. Do đó, sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ luôn được sự quan tâm sâu sắc của
Đảng, Nhà nước và toàn xã hội. Nghị quyết Trung ương 2 đã khẳng định tư tưởng
chỉ đạo phát triển giáo dục trong thời kỳ công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước
là: "Nâng cao chất lượng toàn diện, tiêu chuẩn hóa và hiện đại hóa các điều kiện
dạy và học. Bảo đảm diện tích đất đai và sân chơi, bãi tập cho các trường theo quy
định Nhà nước... Ban hành chuẩn quốc gia về trường học"[ ].
Tư tưởng đó được tiếp tục khẳng định tại đại Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ IX của Đảng: “Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội
dung, phương pháp dạy học, hệ thống hóa trường lớp và hệ thống quản lý giáo dục;
thực hiện chuẩn hóa hiện đại hóa, xã hội hóa’’[ ].
Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng tiếp tục khẳng định:
“Phát tiển giáo dục là quốc sách hàng đầu đổi mới căn bản toàn diện nền giáo dục
Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập
quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và
cán bộ quản lý là khâu then chốt [ , tr 130- 131].
Để cụ thể hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng, Chính phủ đã xây dựng chiến
lược phát triển giáo dục 2011-2020 với mục tiêu: “Đến năm 2020, nền giáo dục
nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã
hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được nâng cao một
cách toàn diện, gồm: giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực
thực hành, năng lực ngoại ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nhân

lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và
xây dựng nền kinh tế tri thức; đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội
học tập suốt đời cho mỗi người dân, từng bước hình thành xã hội học tập [].
Bám chắc quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và chiến lược phát triển giáo
dục 2011-2020 của Chính phủ, để xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia, Bộ
11


GD-ĐT đã ban hành quyết định 1366/GDĐT ngày 26 tháng 4 năm 1997 về việc ban
hành quy chế công nhận trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 1996-2000;
Quyết định số 32/2005/QĐ-BGD-ĐT ngày 24 tháng 10 năm 2005 về việc ban hành
quy chế công nhận trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia; Thông tư số 59/2012/TTBGDĐT ngày 28 tháng 12 năm 2012 ban hành Quy định về tiêu chuẩn đánh giá, công
nhận trường tiểu học đạt mức chất lượng tối thiểu, trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia
theo 5 tiêu chuẩn: Tổ chức và quản lý; Xây dựng đội ngũ giáo viên; Xây dựng cơ sở
vật chất; Công tác xã hội hóa giáo dục; Hoạt động và chất lượng giáo dục.
Trên cơ sở đó, các cấp quản lý giáo dục trong cả nước đã khẩn trương triển
khai thực hiện và đã đạt được những kết quả nhất định, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục toàn diện, đẩy nhanh tiến độ công tác phổ cập giáo dục, công tác kiểm định
chất lượng giáo dục… ở các trường tiểu học trên toàn quốc. Trong quá trình triển
khai thực hiện đã có nhiều hội nghị, hội thảo, công trình nghiên cứu khoa học về xây
dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia và đã đúc kết, hệ thống hoá đầy đủ các vấn
đề cơ bản về lý luận, rút ra nhiều bài học kinh nghiệm để xây dựng trường tiểu học
đạt chuẩn quốc gia được thể hiện ở các bài nghiên cứu, đề tài luận văn sau:
- Thực trạng và những giải pháp xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia
của tác giả Nguyễn Ngọc Dũng (2003).
- Các biện pháp quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia của
phòng giáo dục đào tạo quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng, luận văn thạc sĩ, Trương
Văn Trường, Huế, 2007.
- Luận văn thạc sĩ, Trương Văn Trường: Các biện pháp quản lý xây dựng
trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia của Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận Sơn Trà,

Thành phố Đà Nẵng (2007)
- Luận văn của thạc sĩ, Trần Ngọc An: Biện pháp quản lý công tác xã hội hóa
giáo dục của hiệu trưởng trong việc xây dựng trường trung học phổ thông đạt chuẩn
quốc gia ở tỉnh Quảng Bình, Huế, 2010.
- Luận văn của thạc sĩ, Trần Thị Huyền: Biện pháp quản lý hoạt động, xây
dựng trường đạt chuẩn quốc gia của hiệu trưởng trường tiểu học huyện Phú Lộc,
Thừa Thiên Huế (2013)
Các công trình nghiên cứu kể trên đã có những đóng góp quan trọng trong việc
hệ thống hoá các vấn đề lý luận và pháp lý về xây dựng trường học đạt chuẩn quốc gia,
đánh giá thực trạng về trình độ đào tạo và năng lực của cán bộ quản lý và giáo viên;
thực trạng về cơ sở vật chất của các trường; thực trạng về hoạt động và chất lượng giáo

12


dục, trên cơ sở đó vận dụng lý luận vào từng cấp học và địa bàn cụ thể.
Tuy nhiên, đến nay chưa có tác giả nào nghiên cứu vấn đề này trên địa bàn
tỉnh Thừa Thiên Huế. Với việc lựa chọn đề tài nghiên cứu về biện pháp quản lý xây
dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia, tác giả mong muốn kế thừa các nghiên
cứu đã có. Luận văn này cố gắng đi sâu nghiên cứu lý luận, vận dụng vào để đánh
giá đúng thực trạng, từ đó đề xuất biện pháp quản lý của hiệu trưởng để xây dựng
trường đạt chuẩn quốc gia trong điều kiện cụ thể của tỉnh Thừa Thiên Huế.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lí
Theo từ điển tiếng Việt, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội (1997) “Quản lý là tổ
chức điều khiển và theo dõi thực hiện những đường lối của chính quyền quy định:
quản lý thị trường; quản lý xí nghiệp. Quản lý còn có nghĩa là giữ gìn và sắp xếp:
quản lý hồ sơ và lý lịch cán bộ; quản lý thư viện [].
Theo Từ điển Tiếng Việt (2009), quản lý là: "1.Trông coi và giữ gìn theo
những yêu cầu nhất định; 2. Tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu

cầu nhất định" [23 tr. 731] như vậy QL là một quá trình điều khiển, là chức năng
của những hệ thống có tổ chức với bản chất khác nhau, nó bảo toàn cấu trúc, duy trì
hoạt động, quản lý là sự tác động khách quan làm cho hệ thống đó vận động, vận
hành và phát triển.
Theo W.Taylor, nhà quản lý người Mỹ viết: “Quản lý là nghệ thuật biết rõ
ràng chính xác cái gì cần làm và làm cái đó như thế nào, bằng phương pháp tốt nhất,
rẻ nhất”[]
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: "Quản lý là sự tác động, liên tục có tổ chức, có
định hướng của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý về mặt chính trị, văn hóa, xã
hội, kinh tế,... bằng một hệ thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các
phương pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển đối
tượng" []. Hoạt động quản lý gồm hai quá trình tích hợp với nhau: Đó là quá trình
"quản" và quá trình "lý". Quá trình "quản" bao gồm sự coi sóc, giữ gìn, duy trì ở
trạng thái "ổn định", quá trình "lý" bao gồm, sắp đặt, sửa sang sắp xếp đổi mới hệ
thống, đưa hệ thống vào thế phát triển. Nếu chỉ lo việc "quản" tổ chức sẽ trì trệ, bảo
thủ; nếu chỉ quan tâm đến "lý" tổ chức đó sẽ rơi vào thế mất cân bằng, mất ổn định.
QL chính là hoạt động tạo ra sự ổn định và thúc đẩy sự phát triển của tổ chức đến
một trạng thái mới cao hơn.
Theo Trần Kiểm, Khoa học quản lý giáo dục, NXB giáo dục, Hà Nội (2004)

13


“Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động, phát huy, kết
hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong
và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ
chức với hiệu quả cao nhất” []
Khái niệm quản lý được hiểu và sử dụng trong quản lý giáo dục: Quản lý là
quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra, đánh giá công việc của các
thành viên thuộc một hệ thống đơn vị và sử dụng các nguồn lực phù hợp nhằm đạt

mục đích đã đề ra.
1.2.2. Quản lí giáo dục, quản lý nhà trường
1.2.2.1. Quản lý giáo dục
Giáo dục là bộ phận của KT-XH, hệ thống giáo dục, mạng lưới nhà trường là
bộ phận kết cấu hạ tầng xã hội. Do vậy, quản lý giáo dục là một loại quá trình KTXH nhằm thực hiện đồng bộ, hài hòa sự phân hóa xã hội để tái sản xuất sức lao
động có kỹ thuật, phục vụ các yêu cầu phát triển KT-XH.
Quản lý giáo dục có hai nội dung chính: Quản lý nhà nước về giáo dục; quản
lý nhà trường và các cơ sở giáo dục khác. Quản lý giáo dục là việc thực hiện và
giám sát những chính sách giáo dục và đào tạo trên cấp độ quốc gia, vùng, địa
phương và cơ sở.
Về thuật ngữ “quản lý giáo dục” cũng có nhiều quan niệm khác nhau, sau
đây là một số quan niệm cho là phù hợp với góc độ thực hiện xây dựng trường tiểu
học đạt chuẩn quốc gia. Theo tác giả M. I. Koondakop: “Quản lý giáo dục là tập
hợp những biện pháp tổ chức, kế hoạch hóa, tài chính..., nhằm bảo đảm sự vận hành
bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục, bảo đảm sự tiếp tục phát triển
và mở rộng cả về mặt số lượng cũng như chất lượng”.[, tr. 13]
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: Quản lý giáo dục là hệ thống tác động có
mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ vận hành
theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện các tính chất của nhà
trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học, giáo dục
thế hệ trẻ, đưa hệ thống tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất. [, tr. 12]
Theo tác giả Hoàng Minh Thao và tác giả Hà Thế Truyền: Quản lý giáo dục
là hệ thống những tác động có ý thức, hợp quy luật của chủ thể quản lý ở các cấp
khác nhau đến tất cả các khâu của hệ thống nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường
của các cơ quan trong hệ thống giáo dục, đảm bảo sự tiếp tục phát triển và mở rộng
hệ thống cả về số lượng cũng như chất lượng []

14

Theo tác giả Trần Kiểm: Đối với cấp vĩ mô: Quản lý giáo dục là những tác
động tự giác (có ý thức, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lí
đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà
trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục và
đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu của xã hội. [, tr. 10]. Đối với cấp vi mô: Quản lí giáo
dục được hiểu là hệ thống những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế
hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lí đến tập thể giáo viên, công
nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài
nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà
trường. [, tr. 12]. Chủ thể quản lý khi triển khai một hoạt động quản lý đều thực hiện
chu trình bởi các chức năng quản lý giáo dục đó là: Kế hoạch hóa, tổ chức (nhân sự,
tổ chức bộ máy) lãnh đạo chỉ đạo thực hiện, kiểm tra; ngoài ra cũng cần đến yếu tố
thông tin. [, tr. 45]. Căn cứ 4 chức năng và vai trò thông tin trong QL, chúng ta có
thể biểu thị một chu trình QL như sau:

TỔ CHỨC

KẾ
HOẠCH

THÔNG
TIN

CHỈ
ĐẠO

KIỂM
TRA

Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ của các chức năng quản lý

Nói tóm lại, có thể thấy bốn yếu tố của quản lý giáo dục đó là: Chủ thể quản
lý, đối tượng quản lý, khách thể quản lý và mục tiêu quản lý. Dù ở cấp vĩ mô hay vi
mô thì quản lý giáo dục cũng được hiểu là sự tác động của chủ thể quản lý có mục
đích phù hợp với thực tiễn, nhằm thực hiện đường lối giáo dục của Đảng, đạt mục
tiêu và có hiệu quả trong hệ thống giáo dục.
1.2.2.2. Quản lý nhà trường
Quản lý nhà trường là một trong những nội dung quan trọng của hệ thống
quản lý giáo dục nói chung, quản lý nhà trường là quản lý cơ sở của ngành giáo dục.

15


Quản lý nhà trường chính là những công việc của nhà trường mà người cán
bộ quản lý thực hiện những chức năng quản lý để thực hiện các nhiệm vụ của mình.
Đó là những hoạt động có ý thức, có kế hoạch và hướng đích của chủ thể quản lý
tác động tới hoạt động của nhà trường nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ mà
tiêu điểm là quá trình dạy và học.
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “Trường học là một thiết chế xã hội trong đó
diễn ra quá trình đào tạo giáo dục với sự hoạt động tương tác của hai nhân tố thầy trò; Trường học là một bộ phận của cộng đồng và trong nguồn máy của hệ thống
giáo dục quốc dân, nó là đơn vị cơ sở”[].
Theo tác giả Phạm Minh Hạc đã đưa ra nội dung khái quát về khái niệm
quản lý nhà trường: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng
trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý
giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với
thế hệ trẻ và đối với từng học sinh” []
Như vậy, ta có thể hiểu công tác quản lý trường học gồm quản lý quan hệ nội
bộ của nhà trường và quan hệ trường học với xã hội.
Do đó, bản chất của công tác quản lý trường học là quá trình chỉ huy, điều
khiển, vận động của các thành tố, đặc biệt là mối quan hệ giữa các thành tố. Mối quan
hệ đó là quá trình sư phạm trong nhà trường. Có 10 thành tố của quá trình giáo dục

là: 1) Mục tiêu giáo dục, 2) Nội dung giáo dục, 3) Phương pháp giáo dục, 4) Lực
lượng giáo dục, 5) Đối tượng giáo dục, 6) Hình thức giáo dục, 7) Điều kiện giáo dục,
8) Môi trường giáo dục, 9) Quy chế giáo dục, 10) Bộ máy tổ chức giáo dục.
Quản lý trường học là một dạng quản lý có tính đặc thù, phân biệt với loại
hình quản lý khác được quy định trước hết là lao động sư phạm, đó là bản chất của
quá trình dạy học - giáo dục. Mọi hoạt động của nhà trường đều hướng vào các
thành tố nêu trên nhằm đưa nhà trường đạt mục tiêu.
Nói tóm lại, quản lý nhà trường gồm quản lý các hoạt động dạy học, giáo
dục, các hoạt động phục vụ cộng đồng; quản lý giáo viên, nhân viên và học sinh;
quản lý, sử dụng đạt đai, trường sở, trang thiết bị và tài chính theo quy định của
pháp luật; quản lý huy động, phối hợp các lực lượng trong cộng đồng để thực hiện
các hoạt động giáo dục.
1.2.3. Trường đạt chuẩn quốc gia, trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia
1.2.3.1. Trường đạt chuẩn quốc gia
Trường đạt chuẩn quốc gia là Trường đạt các tiêu chí theo quy định do Bộ

16


Giáo dục và Đào tạo ban hành có hiệu lực và phạm vi áp dụng trong nước. Theo
quy định hiện nay, trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông
đạt chuẩn quốc gia phải đảm bảo theo 5 tiêu chuẩn. Trường đạt chuẩn quốc gia là
mức đạt quy định theo quy định chuẩn mà Bộ GD-ĐT ban hành theo từng giai đoạn
cụ thể, phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội.
1.2.3.2. Trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia
Điều lệ trường tiểu học đã ghi: “Trường tiểu học là cơ sở giáo dục của bậc
tiểu học, bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường tiểu học có tư
cách pháp nhân và có con dấu riêng”[]. Bậc tiểu học tạo ra những cơ sở ban đầu rất
cơ bản và bền vững cho trẻ được tiếp tục học lên các bậc cao hơn. Những đường nét
ban đầu về nhân cách, những tri thức và kỹ năng, hành vi.. từng bước được hình

thành ở học sinh tiểu học như kỹ năng nghe, nói, đọc, viết, kỹ năng thực hiện các
phép tính, kỹ năng ứng xử… sẽ theo suốt cuộc đời của mỗi học sinh và khó thay đổi.
Là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục tiểu học có
vững chắc thì mới đảm bảo được nhiệm vụ xây dựng nền móng cho giáo dục phổ
thông và cho cả sự hình thành và phát triển nhân cách cho mỗi một học sinh.
Theo Luật giáo dục tiểu học thì mục tiêu của giáo dục tiểu học là: “Giáo dục
tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng
đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học
sinh tiếp tục học THCS”[].
Theo Thông tư 59/2012/TT-BGDĐT ngày 28/12/2012 ở điều 3 phần giải
thích từ ngữ thì được ghi như sau:
- Trường tiểu học đạt mức chất lượng tối thiểu là trường đáp ứng những yêu
cầu cơ bản để đảm bảo chất lượng phù hợp với mục tiêu giáo dục tiểu học.
- Trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 là trường đạt các tiêu chuẩn
cần thiết của trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia để đảm bảo tổ chức các hoạt động
giáo dục có chất lượng toàn diện phù hợp với mục tiêu giáo dục tiểu học.
- Trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia mức độ 2 là trường đạt các tiêu chuẩn
cần thiết của trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia để đảm bảo tổ chức các hoạt động
giáo dục có chất lượng toàn diện ở mức độ cao hơn so với mức độ 1, tạo tiền đề tiếp
cận với trình độ phát triển của trường tiểu học ở các nước tiên tiến trong khu vực và
trên thế giới. phù hợp với mục tiêu giáo dục tiểu học.
Trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia là trường tiểu học phải đạt được 5 tiêu
chuẩn của Bộ GD&ĐT được ban hành theo quyết định, thông tư của Bộ GD&ĐT,

17


theo từng giai đoạn phù hợp với sự phát triển KT-XH của đất nước. Trường được
xác định là đạt chuẩn quốc gia khi được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền
kiểm tra và ra quyết định công nhận và công nhận lại sau 5 năm.

1.2.4. Quản lý xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia
Khái niệm xây dựng là làm theo một bản vẽ kỹ thuật, một vật có kích thước
lớn, bằng nhiều thứ vật liệu đã được tính toán về mọi mặt.
Xây dựng là tạo bằng trí tuệ những yếu tố mà trí tuệ sắp xếp, trên cơ sở thực
tiễn, lý luận hay thẩm mỹ, thành một thể thống nhất.
Theo tự điển Văn Tân, (1997), NXB khoa học xã hội, Hà Nội: Xây dựng là
tạo hoàn cảnh sống vật chất hay tinh thần hoặc cho một cộng đồng trên cơ sở một
đường lối chủ trương nhất định, một hệ thống tư tưởng…, hoặc cho cá nhân theo
một ý định có suy nghĩ, cân nhắc []
Quản lý xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia là quá trình hiệu trưởng (chủ thể
quản lý) tổ chức việc đánh giá hiện trạng, xác lập mục tiêu, xây dựng kế hoạch, xác
định biện pháp quản lý để chỉ đạo tổ chức thực hiện. Trong quá trình đó, người hiệu
trưởng phải có sự kiểm tra, giám sát thường xuyên, nhằm tổ chức phối hợp các lực
lượng liên quan, bảo đảm các điều kiện để thực hiện, kịp thời xử lý những vướng mắc
phát sinh hoặc điều chỉnh mục tiêu trong trường hợp cần thiết, nhằm làm cho trường
tiến đến đạt được đầy đủ 05 tiêu chuẩn theo quy định. Sự nghiệp giáo dục là sự
nghiệp của toàn dân, làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, từng bước làm cho hệ
thống trường học trong phạm vi cả nước ngày càng hiện đại hóa, nâng cao chất lượng
giáo dục, đáp ứng yêu cầu CNH và HĐH đất nước.
Khái niệm quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia: Từ khái niệm
về QLGD, quản lý nhà trường và một số vấn đề lý luận về trường tiểu học đạt chuẩn
quốc gia. Có thể hiểu quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia là tác
động có mục đích của cơ quan QLGD đến cán bộ quản lý các trường tiểu học nhằm
xây dựng 5 tiêu chuẩn trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia do Bộ GD&ĐT ban hành.
Về phương pháp luận, quản lý xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia nói
chung và quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia nói riêng, là thống
nhất; chỉ có sự khác biệt về các tiêu chí, tiêu chuẩn và điều kiện thực tế của từng
trường. Bản chất của quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia là việc
người hiệu trưởng (HT) tổ chức thực hiện các chức năng của quản lý, nhằm chuyển
trường từ trạng thái hiện tại thành trạng thái có mục đích là xây dựng trường đạt

chuẩn quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định. Thông qua chức năng quản

18


lý, chủ thể quản lý tác động có mục đích vào khách thể quản lý nhằm đạt được mục
tiêu. Chức năng quản lý đề cập đến bốn chức năng chủ yếu. Cụ thể là:
- Chức năng kế hoạch hóa
Kế hoạch hóa bao gồm các hoạt động phân tích, đánh giá hiện trạng, xây
dựng kế hoạch chi tiết để xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia. Kế hoạch phải chỉ rõ
mục tiêu, chỉ tiêu, các biện pháp quản lý cần thực hiện, các điều kiện cần đảm bảo,
cách thức tổ chức thực hiện, các mốc thời gian tiến hành… Mục tiêu của kế hoạch
là đưa trường từ chưa đạt chuẩn đến đạt chuẩn theo 5 tiêu chuẩn quy định mức độ 1;
nếu đạt mức độ 1 thì tiến hành xây dựng đạt mức 2. Kế hoạch được thông qua Hội
đồng trường góp ý, HT chủ động rà soát đối chiếu từng tiêu chuẩn để hoàn thiện.
Kế hoạch phải cụ thể nêu rõ trách nhiệm của các thành viên ban chỉ đạo xây dựng
trường chuẩn các cấp.
- Chức năng tổ chức
Tổ chức là hình thành nên cấu trúc các quan hệ giữa các thành viên, bộ phận.
Khi thực hiện kế hoạch, hiệu trưởng phải phân công trách nhiệm cụ thể cho từng tổ
chức, cá nhân trong trường, cũng như các cơ quan đoàn thể phối hợp thực hiện. Mỗi
nội dung công việc phải chỉ rõ ai chủ trì, ai phối hợp. Hiệu trưởng quản lý chỉ đạo
chung và có trách nhiệm tham mưu lãnh đạo các cấp để bổ sung hoàn thiện các tiêu
chuẩn chưa đạt; đồng thời chủ động tham mưu trưởng ban chỉ đạo xây dựng trường
chuẩn. Định kỳ tổ chức họp để đánh giá rà soát công việc của mỗi thành viên trong
ban chỉ đạo xây dựng trường chuẩn; công tác tổ chức thực hiện phải thể hiện đồng
bộ, phối hợp nhịp nhàng giữa các đơn vị, đoàn thể, tổ chức có liên quan.
Nội dung chủ yếu của chức năng tổ chức là: xác định cấu trúc tổ chức; xây
dựng và phát triển đội ngũ nhân sự; xác định cơ chế hoạt động và các mối quan hệ
của tổ chức; tổ chức lao động một cách khoa học của người quản lý.

- Chức năng chỉ đạo
Quá trình tác động và ảnh hưởng của chủ thể quản lý tới hành vi, thái độ của
những người khác nhằm biến những yêu cầu chung của tổ chức thành nhu cầu của
mọi người, trên cơ sở đó mọi người tích cực, tự giác và mang hết khả năng để làm
việc được gọi là chức năng chỉ đạo. Nội dung chủ yếu của chức năng chỉ đạo là thực
hiện quyền chỉ huy và hướng dẫn triển khai các nhiệm vụ, thường xuyên đôn đốc,
động viên và kích thích người lao động; giám sát, hỗ trợ, giúp đỡ, thúc đẩy các hoạt
động phát triển đạt tới mục tiêu của tổ chức đề ra.
HT phải thường xuyên chỉ đạo thực hiện trên cơ sở bám sát từng tiêu chuẩn

19


một, khó khăn ở tiêu chuẩn nào thì phải báo cáo với ban chỉ đạo, cũng như lãnh đạo
cấp trên để có biện pháp điều chỉnh; rà soát lại phần kế hoạch xem tiêu chuẩn nào
đạt và chưa đạt để chỉ đạo triển khai các hoạt động đúng kế hoạch.
Chức năng kiểm tra
Kiểm tra là quá trình mà chủ thể quản lý theo dõi, giám sát việc thực hiện
nhiệm vụ của những người thừa hành, khuyến khích những nhân tố tích cực, phát
hiện những sai lệch và đưa ra những quyết định điều chỉnh nhằm giúp các đối tượng
quản lý hoàn thành nhiệm vụ và góp phần đưa toàn bộ hệ thống quản lý tới một
trình độ cao hơn. Kiểm tra là chức năng cơ bản và quan trọng của quản lý. Lê-nin
khẳng định: “Quản lý mà không có kiểm tra là không phải quản lý”.
Theo lý thuyết thông tin, kiểm tra là quá trình thiết lập mối liên hệ ngược
trong quản lý, nếu lập kế hoạch là sự nhìn về phía trước, thì kiểm tra là nhìn về phía
sau. Công việc của kiểm tra là đánh giá việc thực hiện kế hoạch ở các mức độ tốt,
vừa và xấu của các đối tượng quản lý để điều chỉnh việc thực hiện của các thành
viên hoặc điều chỉnh kế hoạch nếu cần thiết.
Trong công tác xây dựng trường chuẩn thì kiểm tra là việc hiệu trưởng rà
soát lại các công việc mà kế hoạch đã xây dựng, từng tiêu chuẩn đạt được bao nhiêu

phần trăm, tiêu chuẩn nào liên quan đến chức trách và nhiệm vụ của ai. Từ đó, HT
phải đôn đốc để hoàn thành kế hoạch, đồng thời phát hiện những tiêu chí, tiêu
chuẩn khó thực hiện để cùng nhau bàn bạc, giải quyết hoặc điều chỉnh kế hoạch.
Các chức năng trên lập thành chu trình quản lý được diễn ra tuần tự, từ chức
năng lập kế hoạch đến các chức năng tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra. Trên thực tế việc
vận dụng các chức năng này trong công tác QLGD nói chung, quản lý xây dựng
trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia nói riêng, thì các chức năng này đan xen lẫn
nhau, hỗ trợ, bổ sung cho nhau tạo sự kết nối từ chu trình trước sang chu trình sau
theo hướng phát triển để hoàn thành mục tiêu đề ra.
1.3. Trường tiểu học trước yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục
1.3.1. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học
Tại điều 2 của điều lệ trường tiểu học đã ghi rõ vị trí trường tiểu học trong hệ
thống giáo dục quốc dân là: “Trường tiểu học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ
thống giáo dục quốc dân, có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng”[]
Điều 3 của điều lệ trường tiểu học chỉ rõ 9 nhiệm vụ và quyền hạn của
trường tiểu học là:

20


1. Tổ chức giảng dạy, học tập và hoạt động giáo dục đạt chất lượng theo mục
tiêu, chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và
Đào tạo ban hành.
2. Huy động trẻ em đi học đúng độ tuổi, vận động trẻ em khuyết tật, trẻ em
đã bỏ học đến trường, thực hiện phổ cập giáo dục và chống mù chữ trong cộng
đồng. Nhận bảo trợ và giúp các cơ quan có thẩm quyền quản lí các hoạt động giáo
dục của các cơ sở giáo dục khác thực hiện chương trình giáo dục tiểu học theo sự
phân công của cấp có thẩm quyền. Tổ chức kiểm tra và công nhận hoàn thành
chương trình tiểu học cho học sinh trong nhà trường và trẻ em trong địa bàn trường
được phân công phụ trách.

3. Xây dựng, phát triển nhà trường theo các quy định của Bộ Giáo dục và
Đào tạo và nhiệm vụ phát triển giáo dục của địa phương.
4. Thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục.
5. Quản lí cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh.
6. Quản lí, sử dụng đất đai, cơ sở vật chất, trang thiết bị và tài chính theo quy
định của pháp luật.
7. Phối hợp với gia đình, các tổ chức và cá nhân trong cộng đồng thực hiện
hoạt động giáo dục.
8. Tổ chức cho cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên và học sinh tham gia các
hoạt động xã hội trong cộng đồng.
9. Thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.[]
Như vậy, trường tiểu học có vị trí hết sức quan trọng trong hệ thống giáo dục
quốc dân, là bậc học nền tảng của ngành học phổ thông. Trường tiểu học có nhiệm vụ
đặc biệt trong sự nghiệp trồng người, là nơi đầu tiên tác động đến trẻ em bằng phương
pháp nhà trường phổ thông, là lần đầu tiên tổ chức một cách tự giác các hoạt động giáo
dục với tư cách là hoạt động chủ động của trẻ em. Nói cách khác, trường tiểu học là nơi
tổ chức một cách tự giác quá trình phát triển của trẻ em, giáo dục trẻ em phát triển một
cách toàn diện, đáp ứng mục tiêu giáo dục theo các quy định của Bộ Giáo dục và Đào
tạo và nhiệm vụ phát triển giáo dục của địa phương, mà việc xây dựng trường tiểu học
đạt chuẩn quốc là là một giải pháp để đáp ứng các mục tiêu đề ra.
1.3.2. Những yêu cầu đổi mới về giáo dục tiểu học
Trong giáo dục, vấn đề đổi mới thì đã nhiều, không phải là mới nữa. Song, đổi
mới căn bản, toàn diện thì lần này được xác định rõ ràng và quan trọng nhất trong chủ
trương của Đảng. Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục trước hết là đổi mới những

21


vấn đề lớn, những vấn đề cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục
tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi

mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lí của Nhà nước đến vai trò và hoạt động của
các cơ sở giáo dục, đào tạo cũng như việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và
bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học…
Vì vậy, đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là một yêu cầu khách
quan và cấp bách của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo bao gồm: đổi mới tư duy; đổi mới mục tiêu đào tạo; hệ thống tổ
chức, loại hình giáo dục và đào tạo; nội dung, phương pháp dạy và học; cơ chế quản
lý; xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý; cơ sở vật chất, nguồn lực, điều kiện
bảo đảm…, trong toàn hệ thống. trong đó có giáo dục tiểu học.
Về mục tiêu đổi mới, Nghị quyết 88/2014/QH13 về đổi mới chương trình,
sách giáo khoa giáo dục phổ thông của Quốc hội nêu rõ: “Đổi mới chương trình,
sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất
lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng
nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền
giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mỹ
và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh”.[]
Trên cơ sở đó, giáo dục tiểu học về cơ bản có những yêu cầu đổi mới sau:
- Đổi mới công tác quản lý, chỉ đạo của hiệu trưởng, đẩy mạnh công tác xây
dựng và quản lý kế hoạch thật cụ thể, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin
trong công tác quản lý theo hướng trường học điện tử như sử dụng phần mềm trong
quản lý trường học, PCGD-XMC, quản lý thư viện, quản lý học sinh, giáo viên, tài
chính, công tác thống kê định kỳ, sổ liên lạc điện tử, giáp án điện tử, ứng dụng công
nghệ thông tin trong việc hỗ trợ giảng dạy và các hoạt động giáo dục khác để đáp
ứng yêu cầu đổi mới hiện nay.
- Nâng cao nhận thức và hành động trong việc đổi mới căn bản và toàn diện
về giáo dục và đào tạo sâu rộng cho đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên tiểu học.
Đây là lực lượng nòng cốt quyết định thành công thực hiện việc đổi mới.
- Hoàn thiện hệ thống trường lớp cấp tiểu học, đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị
dạy học đáp ứng với yêu cầu đổi mới.

- Đổi mới chương trình, sách giáo khoa tiểu học từ nền giáo dục nặng về
truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng

22