Ý thức chính trị của sinh viên nước ta hiện nay thực trạng và những vấn đề đặt ra

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHẠM ĐÌNH KHUÊ

Ý THỨC CHÍNH TRỊ CỦA SINH VIÊN
Ở NƯỚC TA HIỆN NAY - THỰC TRẠNG
VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA

Chuyên ngành: CNDVBC & CNDVLS
Mã số: 62 22 03 02

LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

Hà Nội: 2016


LUẬN ÁN ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Viết Thông

Phản biện 1: ............................................................................................................

............................................................................................................

Phản biện 2: ............................................................................................................

............................................................................................................

Phản biện 3: ............................................................................................................

............................................................................................................

Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp học viện
theo quết định số…….ngày…...tháng…… năm….….
Vào hồi…..….giờ………phút, ngày….…tháng…….năm…………

Có thể tìm hiểu luận án tại :
- Thư viện Quốc gia
- Thư viện HVKHXH


1
A. MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang trong tiến trình đẩy mạnh công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng,
văn minh. Đây là một sự nghiệp khó khăn, gian khổ, đòi hỏi sự đóng
góp của toàn Đảng, toàn dân. Bên cạnh các giai cấp, các tầng lớp cơ
bản trong xã hội, lực lượng thanh niên, sinh viên có vai trò vô cùng
quan trọng. Bởi lẽ, họ là người có tri thức về khoa học - kỹ thuật, có
tinh thần và nhiệt huyết tuổi trẻ, dám nghĩ, dám làm, dám chấp nhận
khó khăn, hy sinh, cống hiến; họ sẽ là chủ nhân tương lai của đất
nước. Chính vì vậy, lực lượng sinh viên luôn được Đảng và Nhà
nước quan tâm, bồi dưỡng. Văn kiện Đại hội thứ XI của Đảng đã chỉ
rõ: “Làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, truyền thống, lý
tưởng, đạo đức và lối sống; tạo điều kiện học tập, lao động, giải trí,
phát triển thể lực, trí tuệ cho thế hệ trẻ... hình thành lớp thanh niên ưu
tú trên mọi lĩnh vực kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách

mạng của Đảng, của dân tộc, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đẩy
mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa” [38; tr 243]. Đại hội lần thứ XII của
Đảng tiếp tục khẳng định: “Đổi mới nội dung, phương thức giáo dục
chính trị, tư tưởng, lý tưởng, truyền thống, bồi dưỡng lý tưởng cách
mạng, lòng yêu nước, xây dựng đạo đức, lối sống lành mạnh, ý thức
tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp và pháp luật cho thế
hệ trẻ…phát huy vai trò của thế hệ trẻ trong sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ tổ quốc” [39; tr 162]. Có thể nói đây là chủ trương đúng đắn
bảo đảm cho mỗi sinh viên có niềm tin vững chắc vào sự nghiệp đổi
mới do Đảng ta lãnh đạo, là yếu tố quyết định tạo ra động lực để mỗi
sinh viên phát huy được khả năng của mình trong sự nghiệp phát
triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Sự nghiệp đổi mới ở nước ta ngày càng đi vào chiều sâu, nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ngày càng được
khẳng định trên thực tế, việc mở rộng giao lưu, hợp tác quốc tế, đang
là cơ hội cho mọi người Việt Nam nói chung và sinh viên Việt Nam
nói riêng, học tập, nâng cao ý thức chính trị, đem tài năng và trí tuệ
của mình ra phục vụ đất nước. Nhưng, bên cạnh đó vẫn còn một bộ
phận sinh viên sống buông thả, thực dụng, xuống cấp về đạo đức,


2
phai nhạt về lý tưởng, thờ ơ với những vấn đề chính trị - xã hội của
đất nước… đây là một thách thức đặt ra phải quan tâm giải quyết.
Đặc biệt ngày nay, các thế lực thù địch đang không ngừng
chống phá cách mạng nước ta, thông qua chiến lược "diễn biến hoà
bình" trên lĩnh vực tư tưởng văn hoá, chúng vu cáo, nói xấu Đảng và
Nhà nước ta; dựng lên cái gọi là "vấn đề nhân quyền", "vấn đề dân
chủ", "vấn đề tôn giáo", "tự quyết dân tộc"; kích động bạo loạn chính

trị… chúng hô hào xóa bỏ chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh và vai trò lãnh đạo của Đảng, phủ nhận con đường đi lên
CNXH ở Việt Nam. Trước sự chống phá quyết liệt của kẻ thù, có
không ít sinh viên bị mất phương hướng, dao động, hoài nghi, có một
bộ phận sinh viên do không theo kịp những diễn biến nhanh và phức
tạp của thời cuộc trở nên lẫn lộn, mơ hồ về chính trị, thờ ơ, lãnh đạm
với chủ nghĩa xã hội, thiếu tin tưởng vào thắng lợi của công cuộc đổi
mới, thiếu quan tâm đến các vấn đề chính trị - xã hội và thậm chí dao
động về mục tiêu, lý tưởng phấn đấu.
Bên cạnh đó còn một bộ phận sinh viên ngày nay dường như
ngại học tập chính trị, thờ ơ với những vấn đề chính trị và lảng tránh
những quan hệ xã hội - chính trị. Đây là điều trái ngược hẳn với
truyền thống dân tộc Việt Nam trong lịch sử.
Thực trạng công tác giáo dục chính trị cho sinh viên hiện nay
cũng đang có vấn đề. Hạn chế lớn nhất là công tác giáo dục chính trị cho
sinh viên còn thiếu chủ động, nhạy bén, nội dung giáo dục chậm đổi mới,
không theo kịp những thông tin cập nhật, nhất là đối với những vấn đề
chính trị phức tạp, nhạy cảm đang nảy sinh trong tình hình hiện nay.
Phương pháp giáo dục chính trị còn đơn điệu, cứng nhắc, chưa khơi dậy
được đặc tính ham hiểu biết của tuổi trẻ. Trong chương trình đào tạo của
một số nhà trường, nội dung giáo dục chính trị bị giản lược đến mức tối
thiểu, hoặc bị biến thành các kiến thức giáo dục công dân. Trong hoạt
động của các tổ chức chính trị - xã hội, kể cả tổ chức đoàn thanh niên, hội
sinh viên…, các cuộc sinh hoạt chính trị dần dần vắng bóng.
Những bất cập, hạn chế nêu trên đặt ra cho sự nghiệp giáo
dục nhiệm vụ hàng đầu không chỉ là đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ
mà còn cần thiết phải giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên, bảo
đảm họ thật sự là nguồn nhân lực chất lượng cao - cơ sở để đất nước
có sự tăng trưởng về kinh tế và ổn định, bền vững về mặt chính trị xã hội. Đây là lý do chúng tôi chọn đề tài “Ý thức chính trị của sinh

3
viên ở nước ta hiện nay - thực trạng và những vấn đề đặt ra” vừa
là vấn đề cơ bản vừa hết sức cấp thiết.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu ý thức chính trị của sinh viên ở
nước ta trong giai đoạn hiện nay.
2.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về phạm vi thời gian: Đề tài nghiên cứu diễn biến ý thức chính
trị của sinh viên trong các trường đại học, cao đẳng từ năm 1991 đến
nay.
- Về không gian nghiên cứu: Một số trường đại học, cao đẳng
của Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh.
3. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
3.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn
- Đề tài dựa trên lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách,
pháp luật của Nhà nước về chính trị và giáo dục ý thức chính trị, tư
tưởng chính trị.
- Cơ sở thực tiễn của đề tài là thực tiễn ý thức chính trị sinh viên
trong một số trường đại học, cao đẳng tiêu biểu ở nước ta từ năm
1991 đến nay.
3.2. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật
lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin là phương pháp luận chung nhất.
Ngoài ra, còn sử dụng các phương pháp cụ thể khác như:
- Phương pháp phân tích tài liệu
- Phương pháp phỏng vấn sâu
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi

4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận về ý thức chính trị
của sinh viên, thực trạng ý thức chính trị của sinh viên, luận án đưa ra
những giải pháp nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên trong các
trường đại học, cao đẳng ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được những mục đích trên luận án tập trung giải quyết
những nhiệm vụ cơ bản sau:


4
- Tổng quan các công trình có liên quan đến đề tài luận án.
- Làm rõ những vấn đề lý luận về ý thức chính trị và ý thức
chính trị của sinh viên.
- Phân tích thực trạng ý thức chính trị của sinh viên trong các
trường đại học, cao đẳng ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
- Làm rõ những vấn đề đặt ra về ý thức chính trị trong sinh
viên, đưa ra những giải pháp cơ bản góp phần nâng cao ý thức chính
trị cho sinh viên.
5. Những đóng góp mới về mặt khoa học của luận án
- Trên cơ sở hệ thống hoá, làm rõ khái niệm về ý thức chính
trị, ý thức chính trị sinh viên, tác giả luận án đưa ra những phương
thức những biểu hiện ý thức chính trị của sinh viên, trong đó nhấn
mạnh tư tưởng yêu nước, tính tích cực hoạt động chính trị - xã hội,
thái độ với truyền thống dân tộc, tư tưởng lập thân, lập nghiệp, hợp
tác, khát vọng được cống hiến cho đất nước trong sự nghiệp đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa là đặc trưng nổi bật về ý thức
chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay.
- Trên cơ sở khảo sát và đánh giá một cách khoa học thực

trạng ý thức chính trị của sinh viên trong các trường cao đẳng, đại
học. Luận án đã đề xuất được các giải pháp nhằm nâng cao ý thức
chính trị cho sinh viên Việt Nam trong thời gian tới.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
- Luận án góp phần nâng cao nhận thức việc xây dựng ý thức
chính trị cho sinh viên nói riêng và cho thế hệ trẻ Việt Nam nói
chung.
- Cung cấp luận cứ khoa học cho các ngành, các cấp trong
việc hoạch định chính sách xây dựng ý thức chính trị cho sinh viên ở
nước ta trong giai đoạn hiện nay.
- Kết quả của luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho
việc nghiên cứu, giảng dạy các chuyên đề liên quan đến giáo dục
chính trị, tư tưởng cho sinh viên ở các trường đại học, cao đẳng.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo,
phụ lục, luận án được kết cấu thành 4 chương và 10 tiết.


5
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Tình hình nghiên cứu về ý thức chính trị và công tác
giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên
Ý thức chính trị, ý thức chính trị của sinh viên từ lâu đã là
trung tâm chú ý của Đảng và Nhà nước cũng như các đoàn thể chính
trị - xã hội và nhiều nhà khoa học ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Trên
cơ sở khảo cứu các công trình liên quan đến ý thức chính trị, ý thức
chính trị của sinh viên có thể khái quát thành các vấn đề cơ bản.
1.1.1. Quan niệm về ý thức chính trị

Các tác giả đều cho rằng ý thức chính trị là một bộ phận của ý
thức xã hội, nó xuất hiện cùng với giai cấp và nhà nước, nó là sự
tham gia vào các công việc của nhà nước, cũng như bất kỳ các hình
thái ý thức khác, thuộc phạm trù ý thức xã hội, ý thức chính trị không
hoàn toàn phản ánh thụ động đời sống chính trị mà trong quá trình
phát triển, bằng cách này hay cách khác nó tác động trở lại đối với
đời sống chính trị, kinh tế, xã hội vv...
1.1.2. Quan niệm về ý thức chính trị của sinh viên
Các công trình trên đã cung cấp một cách cụ thể về ý thức chính
trị của sinh viên, tuy nhiên vì đối tượng và phạm vi nghiên cứu khác
nhau cho nên nó không tránh khỏi cái nhìn đặc thù, nhưng những
quan niệm của các tác giả, qua quá trình đánh giá ở góc độ thực tiễn
đã cung cấp cho luận án sự phong phú về quan niệm ý thức chính trị
của sinh viên, đây là một điểm đáng lưu ý cho tác giả luận án nghiên
cứu và làm sáng tỏ ý thức chính trị của sinh viên Việt Nam.
1.1.3. Bàn về thực trạng và giải pháp nâng cao ý thức chính
trị cho sinh viên
Qua phân tích thực trạng và giải pháp của các tác giả về ý thức
chính trị của sinh viên, cho chúng ta cách nhìn đúng hơn về nhận
thức chính trị của sinh viên ở một số trường đại học và cao đẳng ở
nước ta trong giai đoạn hiện nay, một số các giải pháp mà các tác giả
hướng tới đã phần nào đáp ứng được nhu cầu giáo dục chính trị, tư
tưởng cho sinh viên. Nhưng các kết quả nghiên cứu của các đề tài nói
trên mới chỉ dừng lại ở những tiếp cận ban đầu, tuy nhiên nó có ý
nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng giúp cho tác giả tiếp tục nghiên


6
cứu triển khai trong luận án của mình.
1.2. Khái quát kết quả và những vấn đề cần tiếp tục

nghiên cứu
1.2.1. Khái quát kết quả nghiên cứu
Ý thức chính trị chị của sinh viên là một vấn đề phức tạp, được
nhiều nhà khoa học, cũng như sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và các
ban, ngành, đoàn thể xã hội, qua khảo cứu tình hình nghiên cứu các
công có thể khái quát như sau:
- Các tác giả trên cơ sở kế thừa những quan niệm mácxít về ý
thức chính trị, từ đó đưa ra những quan niệm, khái niệm về ý thức
chính trị. Mỗi tác giả có cách diễn đạt khác nhau, nhưng đa số đều có
chung nhận định, ý thức chính trị là một bộ phận của ý thức xã hội,
nó phản ánh lợi ích giai cấp, đôi khi nó chính là các quan điểm nhận
thức của các tầng lớp giai cấp trong xã hội về ý thức hệ tư tưởng,
quan điểm đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước,
các tổ chức chính trị- xã hội, đôi khi ý thức chính trị còn là những
vấn đề mang tính thực tiễn của thời đại và quốc gia.
- Khi đánh giá về thực trạng, các tác giả đều khẳng định ý thức
chính trị của sinh viên được hình thành trong quá trình học tập và
rèn luyện, là ý thức của một tầng lớp có trình độ cao, mang màu sắc
thực tiễn đậm nét, nó đều là những nhận thức về chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, chính sách pháp
luật của Nhà nước, việc học tập, lối sống văn hóa và nét ứng xử trong
sinh viên, hoạt động đoàn thể chính trị - xã hội, tư tưởng lập thân, lập
nghiệp vv…Từ nhận thức đó các tác giả đánh giá cao vai trò của sinh
viên đội hậu bị của Đảng, nguồn nhân lực cơ bản để xây dựng và
phát triển đất nước.
- Để sinh viên ngày càng hoàn thiện mình, nâng cao ý thức
chính trị của sinh viên, các tác giả đã đưa ra một số các giải pháp,
kinh nghiệm trao đổi nhằm nâng cao lý tưởng cách mạng, ý thức
chính trị cho sinh viên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên
những đặc trưng và phương thức biểu hiện ý thức chính trị của sinh
viên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, các tác giả

vẫn còn bỏ ngỏ. Đặc biệt, khi chúng ta phát triển kinh tế thị trường, hội
nhập quốc tế thì việc nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên càng cần
tiếp tục triển khai nghiên cứu.


7
1.2.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
Trên cơ sở kế thừa các kết quả đã nghiên cứu, với mục đích đã
xác định, luận án tiếp tục nghiên cứu và làm rõ các vấn đề sau:
Thứ nhất: Luận án sẽ xuất phát từ phạm trù ý thức chính trị
đây là vấn đề trọng tâm giải quyết mối quan hệ giữa các giai cấp, dân
tộc, các tầng lớp xã hội trong giành giữ và thực thi quyền lực nhà
nước. Luận án xem xét mối quan hệ giữa chính trị và kinh tế, ý thức
chính trị và văn hoá chính trị, từ đó làm rõ bản chất, nội dung và
những phương thức thể hiện về mặt ý thức chính trị của sinh viên,
cũng như sự cần thiết phải nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên.
Thứ hai: Trong giai đoạn hiện nay, luận án sẽ bám sát các
quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các
quan điểm của Đảng ta để phân tích sự tác động của các yếu tố khách
quan và chủ quan tới ý thức chính trị của sinh viên. Đó là các điều
kiện kinh tế, chính trị, xã hội, văn hoá, tình hình quốc tế, chính sách
việc làm, giáo dục và đào tạo cho sinh viên vv... từ sự phân tích đó đề
tài sẽ làm nổi rõ tình hình ý thức chính trị của sinh viên trong giai
đoạn hiện nay.
Thứ ba: Luận án sẽ đi sâu phân tích thực trạng ý thức chính trị
của sinh viên trong thời kỳ hiện nay, trong đó làm sâu sắc những
phương thức thể hiện ý thức chính trị của sinh viên mang tích cực và
lệch lạc qua thái độ trong việc học tập, nghiên cứu chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; niềm tin đối với sự nghiệp đổi mới
và định hướng lý tưởng chính trị của bản thân trong quá trình học tập,
rèn luyện trên giảng đường đại học; thái độ trong việc giữ gìn và phát

huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc; nhận thức và ý chí
chính trị trong việc thực hiện đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật
của Nhà nước; hành vi chính trị của sinh viên được thể hiện trong
hoạt động đoàn thể chính trị - xã hội hiện nay
Thứ tư: Từ xem xét các yếu tố tác động và thực trạng ý
thức chính trị của sinh viên luận án sẽ chỉ ra nguyên nhân cơ bản
của thực trạng, trên cơ sở đó đặt ra một số vấn đề về ý thức chính
trị của sinh viên, đề xuất những giải pháp nhằm nâng ý thức chính
trị cho sinh viên.


8
Chương 2
Ý THỨC CHÍNH TRỊ VÀ Ý THỨC CHÍNH TRỊ CỦA
SINH VIÊN VIỆT NAM
2.1. Ý thức chính trị
Ý thức chính trị - một bộ phận của hình thái ý thức xã hội
trong xã hội có giai cấp và nhà nước, là hệ thống quan điểm, lý luận
phản ánh các quan hệ chính trị, kinh tế, xã hội giữa các giai cấp, các
dân tộc và các quốc gia, cũng như thái độ của một giai cấp, tầng lớp
về địa vị lịch sử, nhiệm vụ chính trị, chiến lược, sách lược của giai
cấp đó trong tiến trình phát triển của lịch sử nói chung, trong phát
triển của quốc gia của dân tộc mình nói riêng cũng như thái độ với
quyền lực nhà nước.
2.2. Sinh viên và những phương thức thể hiện ý thức chính
trị của sinh viên
2.2.1. Sinh viên và ý thức chính trị của sinh viên
Sinh viên là một tầng lớp đặc thù trong cơ cấu - giai cấp xã hội
mang nhiều đặc điểm về tâm lý - xã hội riêng biệt. Do đó ý thức
chính trị cũng thể hiện những đặc trưng riêng, có thể khái quát ý thức

chính trị của sinh viên như sau:
Ý thức chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay là sự hiểu biết
về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường
lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đó là
lòng yêu nước, tự hào về truyền thống dân tộc, thái độ đối với sự
nghiệp đổi mới, quan tâm đến chính trị, các quan hệ chính trị, các
hoạt động chính trị, ở sự hiểu biết nhu cầu và các lợi ích chính trị
trên cơ sở đó biến thành niềm tin, tình cảm, động lực cho hành vi
hoạt động xã hội của bản thân vì mục tiêu đưa nước ta cơ bản trở
thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
2.2.2. Những phương thức thể hiện ý thức chính trị của sinh
viên Việt Nam
Ý thức chính trị của sinh viên biểu hiện đa dạng, phong phú thể
hiện trên những mặt cụ thể sau đây:
Thứ nhất, thái độ trong việc học tập, nghiên cứu chủ nghĩa Mác
- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh
Thực tế là học tập và nhận thức tốt các môn khoa học này sẽ có
tác dụng tích cực tới suy nghĩ và hành động của mỗi sinh viên. Người


9
sinh viên sẽ có được một thế giới quan khoa học đúng đắn trong học
tập và rèn luyện.
Thứ hai, niềm tin đối với sự nghiệp đổi mới và định hướng lý
tưởng chính trị của bản thân trong quá trình học tập, rèn luyện trên
giảng đường đại học
Về vấn đề này, ý thức chính trị của sinh viên được thể hiện qua
niềm tin, nhận thức về những vấn đề chính trị - xã hội của đất nước,
từ đó cảm nhận được vai trò và vị trí của mình trong xã hội để rèn
luyện phấn đấu. Biểu hiện trước hết đó là thái độ của họ đối với sự

nghiệp đổi mới do Đảng lãnh đạo. Đó là sự quan tâm tới mọi chủ
trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Người sinh viên
có ý thức chính trị họ sẽ có những chính kiến của mình, phát hiện
những vấn đề còn chưa sáng rõ trong đường lối chủ trương, chính sách,
từ đó đóng góp những ý kiến, tâm tư, nguyện vọng với Đảng, Nhà nước.
Thứ ba, thái độ trong việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn
hóa truyền thống của dân tộc
Đây là yếu tố thuộc lĩnh vực tư tưởng chính trị. Ở nước ta, việc
giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc là
phẩm chất chủ yếu của ý thức chính trị nói chung và ý thức chính trị
của sinh viên nói riêng.
Người sinh viên có ý thức chính trị đúng đắn hiểu rằng giá trị
văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam hiện nay được bổ sung
thêm nhiều nét mới, không chỉ yêu nước, độc lập dân tộc gắn liền với
chủ nghĩa xã hội. Mà yêu nước đối với sinh viên ngày nay là phải học
tập và rèn luyện, góp phần sức lực, trí tuệ đưa đất nước thoát khỏi
nghèo nàn, lạc hậu, thực hiện tăng trưởng kinh tế đi liền với tiến bộ
và công bằng xã hội, tích cực làm giàu cho bản thân, cho gia đình, xã
hội một cách chính đáng. Là sinh viên thì phải có trách nhiệm đối với
Tổ quốc, đối với nhân dân, tích cực tham gia các hoạt động xã hội
như “đền ơn đáp nghĩa”, “uống nước nhớ nguồn”, “sinh viên tình
nguyện” vv…
Thứ tư, nhận thức và ý chí chính trị trong việc thực hiện đường lối
của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước
Sự quan tâm đến chính trị và tính tích cực chính trị của sinh
viên chính là hưởng ứng những phong trào do Đảng phát động, thực


10
thi Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước, tích cực tham gia các phong

trào do Đoàn thanh niên, Hội sinh viên phát động. Khi niềm tin được
củng cố vững chắc, người sinh viên sẽ biến thành hành động chính trị,
bằng cách thể hiện trách nhiệm của mình khi tham gia các hoạt động
xã hội phù hợp với khả năng và trình độ của mình.
Biểu hiện trước hết, đó là những người đi tiên phong trong việc
chấp hành nghiêm chỉnh chính sách pháp luật của Nhà nước, những
nội quy quy chế của nhà trường, Quy chế dân chủ ở cơ sở và đóng
góp ý kiến của mình cho những văn bản luật, thông qua những hình
thức trực tiếp và gián tiếp với tư cách là công dân của nước Cộng hoà
xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Thứ năm, hành vi chính trị của sinh viên được thể hiện trong
hoạt động đoàn thể chính trị - xã hội hiện nay
Hành vi chính trị của người sinh viên được hình thành khi có ý
thức thức chính trị đúng đắn. Hành vi chính trị đó được cụ thể hóa
thông qua việc tích cực tham gia vào các hoạt động đoàn thể xã hội,
hoạt động tình nguyện là môi trường rèn luyện các kỹ năng thực hành
xã hội, là nơi người sinh viên chia sẻ trách nhiệm với cộng đồng, tiếp
cận với thực tế, biến lý tưởng chính trị thành hiện thực.
2.3. Sự cần thiết nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên
2.3.1. Nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên xuất phát từ vị
trí và vai trò của sinh viên trong xã hội
Đất nước Việt Nam có phồn vinh và vững mạnh trong tương lai
hay không là phụ thuộc phần lớn vào thế hệ trẻ sau này, trong đó có
sinh viên. Trí tuệ là nguồn tài nguyên quý giá của mỗi quốc gia, dân
tộc. Do vậy, nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên để họ thực sự là
chủ nhân của đất nước, phát huy vai trò của mình trong xã hội là
nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước, gia đình, nhà trường, các tổ chức,
đoàn thể và toàn xã hội.
2.3.2. Góp phần giáo dục - đào tạo con người mới xã hội chủ
nghĩa phát triển toàn diện đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và

bảo vệ Tổ quốc
Đảng Cộng sản Việt Nam cũng xác định vấn đề thanh niên sinh viên phải đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược phát huy nhân tố
con người, coi công tác thanh niên là một vấn đề sống còn của dân


11
tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách
mạng, vì vậy phải đào tạo giáo dục bỗi dưỡng một thế hệ những con
người mới có lý tưởng cao đẹp, ý thức và trách nhiệm công dân, có
tri thức sức khoẻ, có văn hoá và tình nghĩa, giàu lòng yêu nước và
tinh thần quốc tế trong sáng, vững vàng về chính trị, kiên định mục
tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Muốn thực hiện được nhiệm
vụ đó công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên phải là công
tác hàng đầu của các trường đại học trong giai đoạn hiện nay.
2.3.3. Nhạy bén đấu tranh với những quan điểm sai trái và
âm mưu, hoạt động “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch
Sự chống phá của các thế lực thù địch đối với cách mạng nước
ta thông qua chiến lược "diễn biến hoà bình" trên lĩnh vực tư tưởng là
một vấn đề hết sức lưu ý, cần được tính đến khi tiến hành nâng cao ý
thức chính trị cho sinh viên. Bởi lẽ, các thế lực thù địch xác định thế
hệ trẻ là một trọng điểm của chiến lược "diễn biến hoà bình”, sinh
viên là đối tượng. Ngày nay, với âm mưu thủ đoạn ''diễn biến hoà
bình'', chúng đã len lỏi vào các ký túc xá, giảng đường, đến các hội
thảo khoa học... lôi kéo, kích động, gây rối trật tự an ninh nhằm tạo
ra sự bất ổn về chính trị tư tưởng. Nếu công tác nâng cao ý thức
chính trị cho sinh viên không được chú ý mạnh mẽ cả về nội dung và
phương thức tiến hành thì đây sẽ là hậu quả khôn lường.
Chương 3
THỰC TRẠNG Ý THỨC CHÍNH TRỊ CỦA SINH VIÊN
VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

3.1. Những yếu tố khách quan và chủ quan tác động đến ý
thức chính trị của sinh viên Việt Nam
3.1.1. Kinh tế của Việt Nam và toàn cầu hóa hiện nay
Thành tựu phát triển kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế bền
vững đã làm cho đời sống nhân dân nói chung và sinh viên nói riêng
được tăng lên đáng kể, điều này tạo cho sinh viên có niềm tin vững chắc
vào công cuộc đổi mới của Đảng, vào con đường đi lên xây dựng chủ
nghĩa xã hội, khơi dậy hoài bão, niềm tin, lý tưởng để lập thân, lập
nghiệp, xây dựng đất nước văn minh giàu đẹp.


12
3.1.2. Sự tác động của môi trường chính trị - xã hội
Hiện nay trong khu vực và trên thế giới, nhiều nước luôn luôn
xảy ra những vụ khủng bố, mất ổn định chính trị, tranh chấp biển đảo
vv…thì ở nước ta an ninh chính trị được đảm bảo, ổn định chính trị
được giữ vững và củng cố, dân chủ được mở rộng, hiệu lực quản lý
của Nhà nước được tăng cường.
Phong trào Đoàn thanh niên và Hội sinh viên trong trường
học cũng đổi mới và có những bước phát triển. Tất cả những điều
đó đã tạo ra môi trường chính trị thuận lợi cho sự hình thành ý
thức chính trị của sinh viên, làm tăng sự hiểu biết thực tiễn chính
trị, góp phần củng cố tri thức chính trị, hình thành tình cảm, niềm
tin chính trị ở họ.
3.1.3. Yếu tố văn hóa, giáo dục
Việt Nam là quốc gia có truyền thống hàng ngàn năm lịch sử, có
một nền văn hóa giáo dục lâu đời, bằng chứng là hiện nay Việt Nam
có hơn 400 trường đại học và cao đẳng, nhiều bảo tàng, thư viện, nhà
văn hóa, câu lạc bộ, rạp hát, chiếu bóng, hiệu sách, di tích lịch sử văn
hóa, kiến trúc và cách mạng, nơi lưu giữ những hình ảnh về lịch sử

dựng nước và giữ nước của dân tộc. Tất cả những yếu tố trên đây đã
tạo nên một Việt Nam với nhiều thế mạnh, xứng đáng là một quốc
gia với nền văn hiến lâu dài.
Điều này có ý nghĩa không nhỏ tác động lên ý thức chính trị của
mỗi người dân Việt Nam, đặc biệt là đối với sinh viên đang sống và
học tập tại các trường đại học, cao đẳng, học viện trên cả nước - một
tầng lớp năng động, nhạy bén với các tình hình kinh tế, chính trị, xã
hội.
3.1.4. Những đặc điểm, tâm sinh lý lứa tuổi của sinh viên
Việt Nam
Những đặc điểm của sinh viên Việt Nam chính là những nét đặc
trưng tạo nên bản chất ý thức chính trị mang màu sắc đặc thù của
sinh viên mà không giống với bất cứ một thành phần giai cấp, tầng
lớp nào khác trong xã hội. Có thể khái quát thành thành những đặc
điểm, đó là: Tính thực tế, tính năng động, tính cụ thể của lý tưởng,
tính liên kết (tính nhóm), tính cá nhân.


13
Những đặc điểm này giúp chúng ta đánh giá khách quan hơn về
vị trí, vai trò của sinh viên trong xã hội, đặc biệt là trong việc nghiên
cứu thực trạng ý thức chính trị của sinh viên là việc làm cần thiết để
có những giải pháp cơ bản củng cố tư tưởng, ý thức chính trị của sinh
viên vững vàng, phù hợp với những nhu cầu đòi hỏi mới của đất
nước trong thời kỳ hội nhập quốc tế.
3.2. Thực trạng ý thức chính trị của sinh viên hiện nay
3.2.1. Thái độ trong việc học tập, nghiên cứu chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh
- Hiện nay, phần lớn sinh viên Việt Nam đều được trang bị lý
tưởng cộng sản chủ nghĩa, có tư tưởng, đạo đức trong sáng, lập trường
tư tưởng chính trị vững vàng, kiên định. Kết quả này có được là nhờ

một phần quan trọng của công tác học tập và giáo dục chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường đại học trong giai đoạn
hiện nay.
- Bên cạnh những mặt tích cực thì hiện nay có rất nhiều các công
trình, bài viết nêu lên đó là sinh viên các trường không muốn học, ngại
học các môn lý luận chính chính trị. Họ thấy các môn khoa học này trừu
tượng, khó hiểu, từ đó họ cảm thấy chán nản. Từ thái độ học tập chưa
tốt, dẫn đến nhận thức môn khoa học này trong việc hình thành thế
giới quan khoa học, nhận thức xã hội và vai trò của mình đối với xã
hội cũng kém.
Thực trạng trên là một điều đáng phải quan tâm của các trường đại
học, cao đẳng trong việc giảng dạy các môn khoa học Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, môn học trực tiếp hình thành thế giới quan, ý thức
chính trị cho sinh viên hiện nay.
3.2.2. Niềm tin đối với sự nghiệp đổi mới và định hướng lý
tưởng chính trị của bản thân trong quá trình học tập, rèn luyện
trên giảng đường đại học
- Niềm tin chính trị của sinh viên đối với Đảng, chế độ và sự
nghiệp đổi mới đất nước được biểu hiện trong nguyện vọng của họ là
được đứng trong hàng ngũ của Đảng Cộng sản Việt Nam, việc mong
muốn được đứng trong hàng ngũ của Đảng, đó là một dấu hiệu phấn
khởi.


14
- Định hướng lý tưởng chính trị của sinh viên là học tập thì kết
quả điều tra cho thấy: tuyệt đại đa số sinh viên xem học tập là mục
tiêu phấn đấu quan trọng nhất vào lúc này, nhiều sinh viên xem lý
tưởng phấn đấu của mình phải vươn tới là: “Dân giàu, nước mạnh,
dân chủ, công bằng, văn minh và có sự trăn trở, khát khao muốn
đóng góp sức mình xây dựng đất nước.

- Bên cạnh những mặt tích cực thì một thực trạng đáng buồn
hiện nay là còn một bộ phận sinh viên không tin tưởng vào đường lối,
chính sách của Đảng và Nhà nước. Ngoài ra, xu hướng phấn đấu trở
thành đảng viên ít được sinh viên coi trọng và vẫn còn một số sinh
viên có nhận thức hạn chế, bị lợi dụng, lôi kéo vào các hoạt động
chống phá Nhà nước, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến chủ quyền
biển đảo và đất đai.
Học tập chính là biểu hiện hành động chính trị của mình khi có
một niềm tin chính trị đúng đắn, không học tập tức là không có tri
thức văn hóa sẽ khó tham gia vào đời sống chính trị. Tuy nhiên, hiện
nay một số sinh viên chưa xác định rõ mục đích học tập của mình, họ
học chỉ để lấy tấm bằng, chứ không phải để lấy kiến thức.
Những hạn chế của sinh viên trong học tập là những biểu hiện
thấp của ý thức chính trị, không có lý tưởng phấn đấu cho bản thân
và tương lai của đất nước, ảnh hưởng không nhỏ đến nhà trường, xã
hội. Điều này cần được các cấp, các ngành, nhà trường, xã hội quan
tâm điều chỉnh.
3.2.3. Thái độ trong việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn
hóa truyền thống của dân tộc
- Yêu nước và chú trọng giữ gìn truyền thống dân tộc luôn
được sinh viên coi trọng. Trước đây, khi đất nước còn chiến tranh
hàng ngàn sinh viên đã xếp bút nghiên lên đường, chiến đấu bảo
vệ quê hương đất nước. Ngày nay, sinh viên Việt Nam yêu nước
bằng cách đang nỗ lực học tập, nghiên cứa khoa học, có ý chí vươn
lên trong cuộc sống, tỷ lệ sinh viên đạt khá giỏi trong những năm vừa
qua là khá cao, ngoài ra có hàng trăm công trình nghiên cứu khoa học
của sinh viên đạt nhiều giải thưởng cao quý và có ứng dụng cao trong
cuộc sống.

15
- Tuy nhiên, hiện nay xu hướng đang xuất hiện ngày càng phổ
biến trong sinh viên là từ con người hi sinh vì nghĩa lớn sang con
người chạy theo những đòi hỏi thường ngày có xu hướng ngày càng
tăng, từ chỗ hướng vào các giá trị của tập thể, quốc gia dân tộc là
chính, chuyển sang hướng vào các giá trị cá nhân là chính. Điều đó
chứng tỏ sinh viên đang có dấu hiệu quay lưng lại với quá khứ, xem
thường truyền thống dân tộc
Bên cạnh một bộ phận sinh viên quay lưng lại với truyền thống
văn hoá dân tộc, ca ngợi và bắt chước lối sống ngoại lai, thì còn một
bộ phận sinh viên khác có xu hướng quay về với tập tục cũ, đặc biệt
là mê tín dị đoan. Cùng với hiện tượng mê tín dị đoan còn một bộ
phận sinh viên luôn “nướng” thời gian vào các công việc vô bổ, thay
vào việc sinh hoạt văn hoá truyền thống, giao lưu văn nghệ ở nhà văn
hoá, là những sinh viên dành lượng thời gian khá lớn cho việc sử
dụng internet. Đây là những điều cần được lưu ý trong công tác giáo
dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay khi mà chính
sách mở cửa giao lưu văn hóa với thế giới ngày càng phát triển.
3.2.4. Nhận thức và ý chí chính trị trong việc thực hiện đường
lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước
- Trong điều kiện môi trường chính trị ổn định, kinh tế phát triển
sinh viên Việt Nam thấy rõ được vai trò lãnh đạo của Đảng, họ rất có
ý thức trong việc học tập và quán triệt các đường lối, chủ trương,
chính sách của Đảng và Nhà nước. từ năm 2008 đến năm 2013 đã có
gần 3,9 triệu lượt hội viên, sinh viên được học tập, tìm hiểu Nghị
quyết của Đảng, Đoàn, Hội.
Là người luôn được quan tâm, giáo dục, vì thế họ luôn là lực
lượng chấp hành nghiêm chỉnh đường lối, chủ trương của Đảng,
chính sách pháp luật của Nhà nước.
- Bên cạnh những biểu hiện tích cực như trên, còn một bộ phận

sinh viên ít quan tâm tới chính trị, dẫn tới nhận thức về chính trị còn
rất thấp kém, gây ra những biểu hiện tiêu cực, ảnh hưởng không nhỏ
đến sự phát triển kinh tế xã hội. Hiện nay còn nhiều sinh viên vi
phạm quy chế trong học tập, luật lệ giao thông, chơi cờ bạc, nghiện
hút, mại dâm, “sống thử”, trộm cắp. Những tệ nạn xã hội này đang là


16
vấn đề nhức nhối của các trường đại học trong việc giáo dục hình
thành những người trí thức mới cho xã hội, làm sa sút việc học tập
của sinh viên, ảnh hưởng xấu đến việc hình thành nhân cách chính trị
của họ. Do vậy cần có sự tham gia tích cực của các cấp uỷ đảng,
chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội quan tâm giải quyết.
3.2.5. Hành vi chính trị của sinh viên được thể hiện trong
hoạt động đoàn thể chính trị - xã hội hiện nay
- Hoạt động đoàn thể chính trị - xã hội là sự biểu hiện cao của ý
thức chính trị, nó biến niềm tin, lý tưởng chính trị thành hành động
thực tiễn, tính tích cực hoạt động chính trị - xã hội của sinh viên
chính là sự tham gia vào sinh hoạt đoàn thể.
Hiện nay mức độ tham gia phong trào, hoạt động chính trị của
sinh viên do Đoàn, Hội của trường tổ chức là khá cao. Phong trào
sinh viên tình nguyện thực sự đã mang lại kết quả nhiều mặt, thúc
đẩy tích cực hiệu quả sự phát triển kinh tế chính trị, văn hoá, xã hội.
Qua đó, sinh viên được rèn luyện, được đóng góp sức mình, thể hiện
trách nhiệm của mình: sống có hoài bão, có lý tưởng và không ngừng
nâng cao ý thức chính trị để trưởng thành.
- Bên cạnh những mặt tích cực thì hiện nay còn một bộ phận sinh
viên, vì lý do này hay lý do khác, xa rời lý tưởng của cộng đồng, gò
mình theo lối sống thực dụng, ích kỷ bản thân, mưu cầu danh lợi.
Đây là thực trạng đáng báo động đối với những biểu hiện sai lệch về

ý thức chính trị của sinh viên cả nước trong giai đoạn hiện nay.
3.3. Nguyên nhân thực trạng ý thức chính trị của sinh viên
Việt Nam hiện nay
3.3.1. Nguyên nhân của những mặt tích cực
- Sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
- Sự quan tâm cuả các cấp uỷ Đảng, chính quyền, đoàn thể đối
với công tác giáo dục tư tưởng chính trị.
- Truyền thống văn hoá Việt Nam.
3.3.2. Nguyên nhân của những hạn chế
- Chủ nghĩa xã hội đang tạm lâm vào thoái trào.
- Mặt trái của nền kinh tế thị trường.
- Sự tiến công chống phá của các thế lực thù địch.


17
Chương 4
NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ
BẢNNHẰM NÂNG CAO Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO
SINH VIÊN VIỆT NAM
4.1. Một số vấn đề đặt ra đối với việc nâng cao ý thức
chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay
4.1.1. Mâu thuẫn giữa việc phát huy yếu tố tích cực chính
trị, với sự thiếu quan tâm tự giác, biểu hiện sai lệch về ý thức chính
trị của sinh viên hiện nay
Hiệu quả cao nâng cao ý thức chính trị phụ thuộc vào ý thức chủ
quan của đối tượng giáo dục, tính tích cực tự giác của sinh viên trong
chính trị không tự nhiên mà có, mà là bắt nguồn từ nhu cầu, lợi ích
của họ, nếu không có nhu cầu đối tượng thờ ơ, vô cảm với nội dung
giáo dục, mọi nỗ lực cố gắng của chủ thể nâng cao ý thức chính trị
cho sinh viên sẽ trở nên vô ích, tuy nhiên, hiện nay tính tích cực của

sinh viên với nhận thức chính trị vẫn tiếp tục là một trở ngại cần giải
quyết. Đó là:
- Tâm lý thụ động thờ ơ về chính trị tồn tại ở một bộ phận sinh viên.
- Giữa nhận thức thái độ chính trị với hành động chính trị của
sinh viên Việt Nam hiện nay có khoảng cách khá lớn.
- Hiện tượng đề cao lợi ích vật chất, lợi ích cá nhân, đời sống tri
thức văn hóa chính trị đi xuống, vi phạm các chuẩn mực pháp luật
trong sinh viên có những biểu hiện phức tạp.
4.1.2. Mâu thuẫn giữa yêu cầu nâng cao ý thức chính trị của
chủ thể giáo dục với những hạn chế, bất cập trong công tác giáo
dục chính trị, tư tưởng và tính đa dạng, phức tạp của thực tiễn đời
sống kinh tế, xã hội hiện nay
Một số vấn đề đặt ra cần phải giải quyết trong việc nâng cao ý
thức chính trị cho sinh viên hiện nay là:
- Đa số các chủ thể làm công tác nâng cao ý thức chính trị cho
sinh viên chưa có nhận thức đầy đủ và hiệu quả cao.
- Những tác động bất lợi từ tình hình kinh tế - xã hội trong nước
còn tồn tại do những khó khăn, hạn chế, khuyết điểm chậm được
khắc phục và sự chống phá của các thế lực bên ngoài.


18
- Xây dựng môi trường học tập nâng cao ý thức chính trị của sinh
viên còn tiếp tục chịu tác động tiêu cự từ mặt trái của các vấn đề kinh
tế, văn hóa xã hội.
4.1.3. Chính sách đào tạo, việc làm và các chính sách khác
góp phần nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên với những bất
cập trong việc thực hiện những chính sách đó
Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều quy định, chính sách đối với sinh
viên như: chính sách giáo dục đào tạo và sử dụng, chính sách về học bổng

và khuyến khích học tập, chính sách tín dụng đối với học sinh, sinh viên,
chính sách ưu đãi đối với người có công, chính sách khuyến khích sinh
viên nghiên cứu khoa học…
Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là vẫn còn một số hạn chế trong thực
hiện chính sách đối với sinh viên, cụ thể là: việc thực hiện chế độ đối
với con của người có công với cách mạng học các trường ngoài công
lập tại các địa phương còn chưa thống nhất. Mức trợ cấp xã hội quy
định từ năm 2002 đến nay chưa có thay đổi nên mức trợ cấp này hiện
nay gần như không còn phù hợp.
Vẫn còn một số ít các sinh viên cử tuyển sau tốt nghiệp chưa
được bố trí việc làm phù hợp, tỷ lệ sinh viên học xong thất nghiệp
còn khá lớn, rồi sinh viên đào tạo xong lại không đáp ứng được nhu
cầu cầu chuyên môn, dẫn đến gây nên sự lãng phí về nguồn nhân lực.
4.2. Những giải pháp nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên
Việt Nam giai đoạn hiện nay
4.2.1. Nhóm giải pháp về kinh tế
Một là: Ban giám hiệu nhà trường, các khoa, Đoàn thanh niên, Hội
sinh viên trường cần có các chính sách chăm lo đời sống vật chất, tinh
thần và tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên học tập, nghiên cứu khoa
học.
Khi điều kiện vật chất, đời sống được nâng cao, điều kiện học
tập được cải thiện, sinh viên sẽ an tâm hơn trong học tập, rèn luyện,
xác định cho mình một mục tiêu học tập đúng đắn. Trong điều kiện
kinh tế phát triển như hiện nay, muốn nâng cao ý thức chính trị của
sinh viên, nhà trường cần phải đảm bảo điều kiện vật chất, tạo điều
kiện thuận lợi cho sinh viên hoạt động học tập, tự giác nghiên cứu


19
khoa học. Qua đó, xây dựng môi trường chính trị, khoa học lành

mạnh, tác động tích cực vào ý thức chính trị của sinh viên góp phần
làm ổn định tư tưởng, tâm lý, kích thích sinh viên hăng hái học tập,
trau dồi kiến thức nghiên cứu khoa học để nâng cao trình độ và hạn
chế tác động tiêu cực từ ngoài xã hội vào môi trường giáo dục ở nhà
trường.
Hai là: Quan tâm định hướng việc làm phù hợp ngay cho sinh
viên, đồng thời giúp sinh viên chủ động tìm hiểu các cơ quan, doanh
nhiệp phù hợp với năng lực và trình độ của mình.
Số lượng sinh viên ra trường không có việc làm ngày một đông,
vì thế nhà trường nên phối hợp với các doanh nghiệp tuyển dụng lao
động để mở các hội chợ việc làm giúp cho sinh viên tiếp xúc, định
hướng việc làm và lựa chọn công ty phù hợp với năng lực và khả
năng của mình. Đây là vấn đề quan trọng hơn lúc nào hết.
4.2.2. Nhóm giải pháp về chính trị - tư tưởng
Một là: Nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên phải được coi là
nhiệm vụ quan trọng, là xây dựng thế hệ con người mới, phát triển toàn
diện, kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng và
dân tộc
Yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá xây dựng
đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa và quá trình hội nhập quốc
tế không chỉ là cơ hội mà còn là thách thức đối với khả năng thực tế
của sinh viên. Bởi lẽ, trong xu hướng khu vực hoá, toàn cầu hoá về
kinh tế và các lĩnh vực xã hội khác, sự bùng nổ về thông tin, mở rộng
giao lưu quốc tế và chủ động hội nhập quốc tế đặt ra thách thức lớn
đối với sinh viên. Đó là không phai nhạt về ý thức chính trị, các giá
trị truyền thống của dân tộc, truyền thống cách mạng, mà còn phải kế
thừa, giữ vững bản sắc văn hoá dân tộc trong giao lưu, hội nhập quốc
tế và tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại phát huy các truyền thống
đó. Việc nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên tại các trường đại
học, cao đẳng là bộ phận quan trọng, góp phần hình thành nhân cách,

phẩm chất, lối sống cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay
Hai là: Nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên đặc biệt phải
chú trọng giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh


20
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) tiếp tục khẳng định:
Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền
tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động. Do đó, công tác giáo dục
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho thế hệ trẻ là rất
quan trọng, nhằm nâng cao nhận thức chính trị rộng rãi cho đoàn
viên, thanh niên và góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục đại học
trong giai đoạn hiện nay.
Ba là: Kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục nhà trường, gia đình và
xã hội trong việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên
Hồ Chí Minh đã viết: giáo dục các em là việc chung của gia
đình, trường học và xã hội. Bố mẹ, thầy giáo và người lớn phải cùng
nhau phụ trách, trước hết là phải làm gương cho các em hết mọi việc.
Điều đó cho thấy tầm quan trọng của việc kết hợp giữa nhà trường,
gia đình và xã hội trong việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên.
Trường học là nơi con người được giáo dục một cách hệ thống và
toàn diện nhất. Tuy nhiên cần có sự quan tâm, định hướng giáo dục
từ gia đình
Do đó, để thực hiện tốt công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh
viên thì việc kết hợp giáo dục giữa nhà trường với gia đình và xã hội là
một trong những nguyên lý của công tác giáo dục nói chung, cũng là điều
nên làm.
4.2.3. Nhóm giải pháp về văn hóa - xã hội
Thứ nhất: Xây dựng môi trường học tập, thi đua lành mạnh

trong nhà trường là điều kiện để giáo dục ý thức chính trị cho sinh
viên.
Việc xây dựng môi trường lành mạnh để giáo dục ý thức chính
trị cho sinh viên là một trong những giải pháp quan trọng trong giai
đoạn hiện nay. Trước mắt nên tập trung vào một số công việc cụ thể
sau:
- Phối hợp sử dụng thống nhất, có hiệu quả các phương tiện
thông tin đại chúng nhằm điều chỉnh dư luận xã hội trong sinh viên
trường, điều chỉnh nhận thức, thái độ hành vi của mỗi sinh viên.


21
- Phát động các phong trào người tốt việc tốt, xây dựng và giáo
dục truyền thống trong nhà trường, phát huy truyền thống cách mạng
của Đảng, các truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc và truyền
thống văn hóa riêng của từng địa phương.
Thứ hai: Đưa công tác giáo dục văn hóa truyền thống Việt Nam
vào các hoạt động ngoại khóa và các cuộc thi tìm hiểu cho sinh viên
- Giáo dục văn hóa truyền thống của Việt Nam là giáo dục chủ
nghĩa yêu nước, tình thần đoàn kết, tương thân tương ái, hào hoa
thanh lịch, hướng tới các giá trị chân, thiện, mỹ, phấn đấu cho hạnh
phúc chính đáng của mình và góp phần ngày càng nhiều cho xã hội.
- Tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, cổ động trực quan,
phát thanh tuyên truyền trên hệ thống loa của trường, trong khu ký
túc xá, giảng đường trong trường học.
- Xã hội hóa văn hóa đối với sinh viên, huy động mọi nguồn lực xã
hội trong công tác này. Tăng cường cơ sở vật chất cho các hoạt động văn
hóa.
Thứ ba: Quan tâm tới đội ngũ giảng viên lý luận chính trị và
đảm bảo các điều kiện vật chất cho công tác giáo dục ý thức chính trị

- Để củng cố xây dựng đội ngũ giảng viên của nhà trường vững
mạnh, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của nhiệm vụ giáo dục ý thức chính
trị, trước hết phải bổ sung số lượng giáo viên đủ theo biên chế quy
định của Bộ Giáo dục và Đào tạo; khắc phục tình trạng quá tải trong
giảng dạy; đồng thời tạo điều kiện về thời gian để giảng viên học tập
nghiên cứu nâng cao trình độ chuyên môn.
- Tăng cường giáo dục, bồi dưỡng lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng để nâng cao phẩm chất
chính trị, đạo đức lối sống cho đội ngũ giáo viên. Xử lý cương quyết
các trường hợp có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối
sống.
- Thường xuyên đổi mới nội dung, phương pháp, tăng cường cơ
sở vật chất, như sách giáo trình, tài liệu giảng dạy điều này là hết sức
quan trọng đảm bảo tính toàn diện trong công tác giáo dục ý thức
chính trị cho sinh viên.


22
4.2.4. Giải pháp tăng cường giáo dục kết hợp với tự rèn
luyện ý thức chính trị của sinh viên
Giáo dục chỉ đạt được kết quả cao khi được kết hợp hữu cơ với
với sự chủ động, tự giác của người được giáo dục, tức là quá trình tự
giáo dục. Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam cũng
không nằm ngoài quy luật đó.
Tự giáo dục đóng vai trò quyết định trong việc tạo nên hiệu quả
của công tác giáo dục ý thức chính trị. Tự giáo dục là hoạt động tự
giác, tích cực của cá nhân, hướng vào bản thân mình nhằm hình
thành và hoàn thiện những phẩm chất nhân cách tốt đẹp, loại trừ
những yếu tố tiêu cực. Ở đây người sinh viên cần chủ động phát huy
tính tích cực, sáng tạo của mình, hình thành và phát triển hệ thống kỹ

năng tự giáo dục, tự tổ chức, tự thiết kế hoạt động tự học, rèn luyện
và hoàn thiện nhân cách có hiệu quả, có như thế ý thức chính trị của
bản thân sinh viên mới được nâng cao, mới có được bản lĩnh chính trị
vững chắc trước những tác động tiêu cực của xã hội và đời sống,
đóng góp vai trò của bản thân trong công cuộc xây dựng đất nước
hiện nay.
C. KẾT LUẬN
Sinh viên là nhóm xã hội đặc thù trong cơ cấu giai cấp - xã
hội, họ sống, lao động, học tập trong các trường đại học và cao đẳng,
là một bộ phận được thừa hưởng một nền giáo dục bậc cao, là nguồn
nhân lực tương lai của xã hội. Tuy nhiên hiện nay trong bối cảnh
“toàn cầu hóa” và phát triển nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện
nay, đang tạo ra những thuận lợi và thử thách đối với thanh niên nói
chung, sinh viên nói riêng trong việc ràn luyện tu dưỡng bản thân.
Sinh viên có cơ hội tiếp thu những giá trị văn hóa đa dạng, nhưng bên
cạnh đó nếu không có được nhận thức chính trị đầy đủ, họ rất dễ rơi
vào tình trạng tiếp thu những yếu tố tiêu cực của toàn cầu hóa, điều
này là nguy cơ dẫn đến tình trạng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lý
tưởng, chạy theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân lập
nghiệm như đảng ta đã nhận định. Bởi vậy, hiện nay Đảng và Nhà
nước ta luôn quan tâm tới việc giáo dục - đào tạo họ. Nhằm giúp họ
không chỉ giỏi về trình độ chuyên môn mà còn nâng cao ý thức, tư


23
tưởng, tình cảm chính trị lòng tự hào dân tộc, có ý chí vươn lên nắm
bắt những tri thức khoa học hiện đại phụ vụ cho Tổ quốc, nhân dân.
Ở nước ta việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên luôn
là nhiệm vụ trọng tâm của các cấp, các ngành, đặc biệt của ban giám
hiệu các nhà trường và đã thu được nhiều thành tựu quan trọng. Tầng

lớp sinh viên ý thức rất rõ vai trò của mình trong việc kiến thiết xây
dựng đất nước, họ luôn là người đi tiên phong trong việc học tập, rèn
luyện, quán triệt các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách,
pháp luật của Nhà nước, chấp hành nội quy, quy chế của nhà trường,
thực hiện nghiêm chỉnh Quy chế dân chủ ở cơ sở tạo ra sự đồng
thuận và đoàn kết trong sinh viên. Sinh viên còn tham gia tích cực
vào các hoạt động chính trị xã hội "đền ơn đáp nghĩa", "uống nước
nhớ nguồn", "hiến máu nhân đạo", vv...
Bên cạnh đó cũng còn một bộ phận sinh viên ý thức chính trị
kém, thiếu lòng tin vào sự lãnh đạo của Đảng và đường lối đổi mới,
lòng tự hào dân tộc, kém ý chí phấn đấu vươn lên để lập thân, lập
nghiệp.
Việt Nam có thực sự công nghiệp hóa, hiện đại hóa thành
công, đi đầu trong đẩy mạnh tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh
tế, phát triển kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế, thực hiện thành
công sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá hay không tuỳ thuộc
một phần lớn vào việc chuẩn bị tốt cho sinh viên về mọi mặt. Điều
này cũng có nghĩa là ngoài việc giáo dục bồi dưỡng chuyên môn
vững chắc thì giáo dục nâng cao ý thức chính trị, khắc phục những
hạn chế tiêu cực về mặt tư tưởng chính trị cho sinh viên là yếu tố
không thể thiếu trong hành trang của các em khi ra trường.
Giải quyết vấn đề này chắc chắn không thể chỉ là nhiệm vụ
của nhà trường, các tổ chức Đoàn thanh niên, Hội sinh viên (mặc dù
đóng vai trò trực tiếp, quan trọng) mà còn là nhiệm vụ của Đảng, các
cấp chính quyền và đoàn thể, các tổ chức chính trị - xã hội.
Hơn nữa, chất lượng ý thức chính trị của sinh viên không thể
chỉ phụ thuộc vào việc giáo dục chính trị, tư tưởng thuần tuý mà còn
tuỳ thuộc vào việc chăm lo đời sống vật chất tinh thần cho sinh viên.
Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị mà cụ thể là