BỆN PHÁP QUẢN LÝ CỦA TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ MÔN HỌC CỦA GIÁO VIÊN TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

1

2

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

–––––––––––––––––––––––

–––––––––––––––––––––––

NÔNG THỊ HẢO

NÔNG THỊ HẢO

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CỦA TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN
ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ MÔN HỌC CỦA
GIÁO VIÊN TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CỦA TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN
ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ MÔN HỌC CỦA
GIÁO VIÊN TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Chuyên ngành : Quản lý Giáo dục
Mã số

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

: 60 14 05

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS PHẠM HỒNG QUANG

THÁI NGUYÊN, NĂM 2009

THÁI NGUYÊN, NĂM 2009

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

3



4

LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học
Thái Nguyên, Khoa sau đại học, Khoa Tâm lý Giáo dục đã tạo điều kiện thuận lợi
cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS Phạm Hồng Quang đã tận tình chỉ dẫn,
giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Tập thể Cán bộ, giáo viên, nhân viên Trƣờng

trung học phổ thông Bình Yên, bạn bè đã quan tâm, giúp đỡ và động viên tôi hoàn

Giá trị nhỏ nhất

:

GTNN

Giá trị lớn nhất

:

GTLN

Giáo viên

:

GV

Học sinh

:

HS

Máy tính bỏ túi

:

MTBT

Sách giáo khoa

:

SGK

Trung học phổ thông

:

THPT

thành luận văn này.
Thái Nguyên, ngày 31 tháng 10 năm 2009
Tác giả

Nông Thị Hảo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




5

6

MỤC LỤC

1.4. Cơ sở lý luận của công tác quản lý hồ sơ môn học .......................................... 17
1.4.1. Những căn cứ pháp lý .............................................................................. 17

MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu...................................................................... 2
4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................. 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................... 2
6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 2
7. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................... 2
7.1. Nhóm phƣơng pháp lý luận .......................................................................... 2
7.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn ..................................................... 3
7.3. Nhóm phƣơng pháp toán học ........................................................................ 3
8. Cấu trúc luận văn ................................................................................................. 3
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ CÔNG TÁC XÂY DỰNG

HỒ SƠ MÔN HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .... 4
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................ 4
1.2. Ý nghĩa, tầm quan trọng của hồ sơ môn học đối với hoạt động dạy học ở
trƣờng THPT ...................................................................................................... 4
1.2.1. Khái niệm hồ sơ......................................................................................... 4
1.2.2. Hồ sơ môn học........................................................................................... 4

1.4.2. Quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trƣờng THPT ...................... 17

1.5. Vai trò của tổ trƣởng chuyên môn trong quản công tác xây dựng hồ sơ
môn học ở trƣờng THPT .................................................................................. 19
1.5.1. Tổ trƣởng chuyên môn xây dựng kế hoạch để tổ viên hoàn thành
hồ sơ môn học .......................................................................................... 19
1.5.2. Tổ trƣởng chuyên môn tổ chức cho giáo viên xây dựng hồ sơ môn học ... 20
1.5.3. Yêu cầu đối với trƣởng bộ môn ............................................................... 20
1.5.4. Tổ trƣởng chuyên môn kiểm tra, đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học ...... 22
1.6. Vai trò của hiệu trƣởng trong quản công tác xây dựng Hồ sơ môn học ở
trƣờng THPT .................................................................................................... 22
1.6.1. Hiệu trƣởng định hƣớng công tác xây dựng hồ sơ môn học trên cơ sở
đổi mới phƣơng pháp dạy học ................................................................... 23
1.6.2. Hiệu trƣởng tạo mọi điều kiện thuận lợi để giáo viên xây dựng hồ sơ
môn học, triển khai kế hoạch dạy học trên đối tƣợng học sinh .................. 23
1.6.3. Hiệu trƣởng điều hành mối quan hệ phối hợp giữa các tổ chuyên môn,
các tổ chức trong nhà trƣờng nhằm huy động sức mạnh tập thể ................ 23
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ MÔN

1.3. Một số khái niệm .............................................................................................. 8

HỌC Ở TRƢỜNG THPT BÌNH YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN.............. 26

1.3.1. Khái niệm quản lý ..................................................................................... 8

2.1. Vài nét về trƣờng THPT Bình Yên - Định Hoá - Thái nguyên ........................ 26

1.3.2. Quản lý giáo dục ........................................................................................ 9

2.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THPT Bình Yên ................... 29

1.3.3. Hoạt động dạy học ................................................................................... 10

2.2.1. Công tác xây dựng kế hoạch .................................................................... 29

1.3.3.1. Mục đích và nhiệm vụ dạy học ....................................................... 10
1.3.3.2. Nội dung dạy học ........................................................................... 11
1.3.3.3. Phƣơng pháp và phƣơng tiện dạy học ............................................. 11
1.3.3.4. Giáo viên với hoạt động dạy ........................................................... 13
1.3.3.5. Học sinh với hoạt động học ............................................................ 13
1.3.4. Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ........................ 17

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



7

2.2.2. Về công tác tổ chức ................................................................................. 29
2.2.3. Công tác chỉ đạo thực hiện kế hoạch ........................................................ 30
2.3. Thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên ............... 33
2.3.1. Về nhận thức ........................................................................................... 33
2.3.2. Điều kiện phục vụ công tác xây dựng hồ sơ môn học............................... 35

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



8

2.3.3. Thực trạng tổ chức chỉ đạo công tác xây dựng hồ sơ môn học ở

DANH MỤC CÁC BẢNG

trƣờng THPT Bình Yên .......................................................................... 37
2.3.4. Thực trạng công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên trƣờng
THPT Bình Yên ...................................................................................... 37
2.3.5. Thực trạng kiểm tra đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học ở
trƣờng THPT Bình Yên .......................................................................... 40
CHƢƠNG 3. ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC XÂY

DỰNG HỒ SƠ MÔN HỌC Ở TRƢỜNG THPT ............................ 43
3.1. Nguyên tắc trong quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ........................... 43
3.1.1. Đảm bảo tính mục đích ............................................................................ 43

Bảng 1: Chất lƣợng học sinh tuyển vào lớp đầu cấp thấp thể hiện ở kết quả
khảo sát môn Ngữ văn, Toán đầu năm lớp 10 ............................................... 28
Bảng 2: Chất lƣợng hai mặt giáo dục 3 năm từ 2006-2009 ........................................ 28
Bảng 3: Kết quả khảo sát nhận thức của giáo viên về hồ sơ môn học ....................... 34
Bảng 4: Kết quả khảo sát nhận thức về tầm quan trọng và nhu cầu bồi dƣỡng
về kiến thức, kỹ năng ...................................................................................... 36
Bảng 5: Kết quả trƣng cầu ý kiến khảo nghiệm các biện pháp quản lý của tổ
trƣởng chuyên môn đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học .................... 54

3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn và phù hợp với lý luận ......................................... 43
3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả ............................................................................. 43
3.2. Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ............................... 43

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................... 57
1. Kết luận ............................................................................................................. 57

2. Một số khuyến nghị ........................................................................................... 58
2.1. Đối với Chính phủ ................................................................................... 58
2.2. Đối với Bộ giáo dục và Đào tạo ............................................................... 58

Sơ đồ 1: Quá trình kiến tạo hồ sơ môn học ................................................................... 5
Sơ đồ 2: Quan hệ tác động giữa giáo viên - học sinh - tài liệu học tập ..................... 14
Sơ đồ 3: Quan hệ công tác quản lý hồ sơ môn học ..................................................... 24
Sơ đồ 4: Cơ cấu tổ chức của trƣờng THPT Bình Yên ................................................ 27

2.3. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo .............................................................. 58
2.4. Đối với các nhà trƣờng ............................................................................ 58
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 59
PHỤ LỤC ............................................................................................................. 60

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




1

2

MỞ ĐẦU

2. Mục đích nghiên cứu

Đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lƣợng chuẩn bị hồ sơ môn

1. Lí do chọn đề tài
1. Hoạt động dạy học - giáo dục là hoạt động chủ yếu trong nhà trƣờng. Yếu tố
quyết định chất lƣợng hoạt động dạy học là năng lực của ngƣời giáo viên. Năng lực
dạy học của ngƣời giáo viên biểu hiện ở các chuẩn bị, tổ chức dạy học, kiểm tra
đánh giá. Đặc biệt là năng lực tự nghiên cứu của giáo viên. Năng lực của mỗi giáo
viên đƣợc thể hiện chủ yếu trong quá trình chuyển hoá sƣ phạm - quá trình chuyển

học ở trƣờng trung học phổ thông.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu là hoạt động quản lý công tác xây dựng Hồ sơ môn
học ở trƣờng Trung học phổ thông Bình Yên, Định Hóa, Thái Nguyên.
- Đối tƣợng nghiên cứu: Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn
học ở trƣờng trung học phổ thông Bình Yên.

hoá tri thức khoa học thành tri thức dạy học.
Để hoạt động dạy học - giáo dục trong trƣờng trung học phổ thông (THPT)
đạt chất lƣợng và hiệu quả, đòi hỏi công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên
phải đƣợc tiến hành một cách khoa học đáp ứng yêu cầu đổi mới, phù hợp với đối

4. Giả thuyết khoa học
Nếu có biện pháp quản lý hoạt động xây dựng hồ sơ môn học phù hợp chất
lƣợng hồ sơ môn học đƣợc nâng lên góp phần nâng cao chất lƣợng hoạt động dạy
học - giáo dục.

tƣợng học sinh và điều kiện dạy học.
2. Trong quá trình dạy học 3 yếu tố: Mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp dạy học
có mối quan hệ biện chứng. Cùng với quá trình đổi mới nội dung, chƣơng trình,
sách giáo khoa phổ thông là quá trình đổi mới phƣơng pháp dạy học. Để thực hiện

đổi mới phƣơng phƣơng pháp dạy học, ở từng bài giảng đòi hỏi giáo viên phải thiết
kế kế hoạch bài giảng theo hƣớng tích cực cao độ. Công tác xây dựng hồ sơ môn
học cần phải đƣợc coi trọng bởi đây là biểu hiện cụ thể của ngƣời giáo viên trong

5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lý luận của hoạt động quản lý công tác xây dựng hồ sơ
môn học của giáo viên ở trƣờng trung học phổ thông.
5.2. Thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên ở
trƣờng THPT Bình Yên.
5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở
trƣờng trung học phổ thông.

quá trình đổi mới phƣơng pháp dạy học.
3. Thực tiễn quản lý hoạt động dạy học tại trƣờng THPT Bình Yên đã cho
thấy: đối với những giáo viên tâm huyết với nghề, dạy giỏi… rất chú trọng công tác
xây dựng hồ sơ môn học. Những giáo viên trình độ chuyên môn yếu, tay nghề chƣa
cao lại coi nhẹ công tác xây dựng hồ sơ môn học, hoặc có làm để đối phó kiểm tra

6. Phạm vi nghiên cứu
Tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học
của giáo viên THPT, đặc biệt là công tác xây dựng kế hoạch bài giảng (giáo án).
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp lý luận

dẫn đến chất lƣợng hoạt động dạy học hạn chế.
4. Hoạt động quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học còn mang nặng tính
chất hành chính, chƣa đi sâu vào quản lý chất lƣợng, chƣa có tiêu chí đánh giá cụ thể.
Từ những lý do nêu trên chúng tôi chọn đề tài: Biện pháp quản lý của tổ trưởng
chuyên môn đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên trường trung

Sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp, khái quát hoá;
hệ thống hoá để xây dựng hệ thống các vấn đề lý luận của đề tài:
+ Lý luận về quản lý dạy học và cơ sở pháp lý của quản lý hoạt động dạy học.
+ Quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trƣờng trung học phổ thông.
+ Xây dựng một số biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học.

học phổ thông.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

3



4

CHƢƠNG 1

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra: Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng để thu thập ý kiến
của các đối tƣợng thông qua việc trƣng cầu ý kiến. Nội dung ý kiến trƣng cầu là các
vấn đề liên quan đến thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm của các tổ chuyên
môn về quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học.

CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ
CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ MÔN HỌC Ở CÁC

TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Trong quá trình dạy học 3 yếu tố: Mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp dạy học có

- Phương pháp chuyên gia: Phƣơng pháp này dùng khi xin ý kiến của các

mối quan hệ biện chứng. Cùng với quá trình đổi mới nội dung, chƣơng trình, sách giáo

chuyên gia về các vấn đề “đánh giá thực trạng, các biện pháp đƣợc đề xuất”.

khoa phổ thông là quá trình đổi mới phƣơng pháp dạy học. Để thực hiện đổi mới

7.3. Nhóm phương pháp toán học

phƣơng phƣơng pháp dạy học, ở từng bài giảng đòi hỏi giáo viên phải thiết kế kế hoạch

Phƣơng pháp thống kê: Phƣơng pháp này dùng để xử lý các số liệu đã thu

bài giảng theo hƣớng tích cực cao độ. Biểu hiện cụ thể của ngƣời giáo viên trong quá
trình đổi mới phƣơng pháp dạy học là công tác xây dựng hồ sơ môn học.

thập đƣợc.

Quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng phổ thông phải đƣợc tiến hành ở tất cả

8. Cấu trúc luận văn
Luận văn gồm 3 phần chính: Ngoài phần Mở đầu, phần Kết luận, Tài liệu

các khâu: chuẩn bị hồ sơ, tiến hành giảng dạy, kiểm tra đánh giá. Đã có nhiều công
trình nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy học trong trƣờng THPT, song

tham khảo, Phụ lục, phần Nội dung gồm 3 chƣơng:
Chƣơng I. Cơ sở lý luận của quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở
trƣờng trung học phổ thông
Chƣơng II. Thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trƣờng
Trung học phổ thông Bình Yên - Định Hoá - Thái Nguyên

các biện pháp quản lý của tổ tƣởng chuyên môn đối với công tác xây dựng hồ sơ
môn học của giáo viên ở trƣờng THPT chƣa có tác giả nào nghiên cứu, đây là một
vấn đề mới mẻ đang cần đƣợc quan tâm nghiên cứu.
1.2. Ý nghĩa, tầm quan trọng của hồ sơ môn học đối với hoạt động dạy học ở
trƣờng THPT

Chƣơng III. Đề xuất các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở
trƣờng trung học phổ thông

1.2.1. Khái niệm hồ sơ: Hồ sơ là “Tài liệu tổng hợp có liên quan với nhau về một
ngƣời, một sự việc, một vấn đề” [18, 457].
1.2.2. Hồ sơ môn học bao gồm: Kế hoạch giảng dạy bộ môn; Giáo án (kế hoạch bài
giảng); các loại tài liệu có liên quan khác.
* Kế hoạch dạy học bộ môn: Kế hoạch là “toàn bộ nói chung những điều vạch
ra một cách có hệ thống những công việc dự định làm trong một thời gian nhất định
với cách thức, trình tự, thời hạn tiến hành” [18, tr. 484].
- Nhƣ vậy, kế hoạch dạy học bộ môn là những điều vạch ra một cách có hệ
thống công việc dạy học một bộ môn cụ thể ở một lớp học cụ thể trong khoảng thời
gian một năm học. Kế hoạch bộ môn phải thể hiện đƣợc mục tiêu môn học về kiến
thức, kỹ năng, thái độ của ngƣời học đạt đƣợc sau khi kết thúc môn học. Kế hoạch
cũng phải vạch ra đƣợc cách thức (phƣơng pháp), trình tự tiến hành các bài học,

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




5

6

điều kiện phục vụ cho hoạt động dạy học đồng thời có kế hoạch kiểm tra đánh giá
quá trình dạy - học thu thông tin và điều chỉnh hoạt động dạy của giáo viên, định
hƣớng điều chỉnh hoạt động học của học sinh. Nhƣ vậy khi xây dựng kế hoạch dạy
học bộ môn sẽ giúp giáo viên hình dung toàn bộ những hoạt động nhằm thực hiện
mục tiêu môn học.

Theo lý luận dạy học, năng lực ngƣời giáo viên thể hiện ở quá trình chuyển
hóa tri thức khoa học thành tri thức dạy học sẽ có ý nghĩa sau đây:
i) Đảm bảo tính mới, thời sự của khoa học
- Nội dung đƣa vào dạy học phải đáp ứng đƣợc mục tiêu đào tạo, mục đích
dạy học.

* Kế hoạch bài giảng - giáo án
- Giáo án là “Bài soạn của giáo viên để lên lớp giảng dạy” [18, tr. 395].
Trƣớc đây theo cách hiểu thông thƣờng của nhiều giáo viên bài soạn là bản ghi những
ý chính của bài học giáo viên chắt lọc chủ yếu từ sách giáo khoa để lên lớp giảng bài.
- Kế hoạch bài giảng (giáo án theo cách gọi khi đổi mới phƣơng pháp dạy học)

- Nội dung dạy học phải phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện của đất nƣớc.
ii) Hoạt động soạn bài cần phải quan tâm xây dựng kế hoạch bài giảng. Kế hoạch
bài giảng phải thể hiện đƣợc các nội dung cốt lõi, thể hiện cách thức tổ chức dạy
học và cách thức học của ngƣời học; thể hiện rõ nét kế hoạch dạy học, trong kế

là những điều vạch ra có hệ thống những công việc dự định thực hiện trong một tiết

hoạch bài giảng phải chứa đựng các hình thức học bổ trợ nhƣ yêu cầu thảo luận, viết

học trong đó nêu rõ hoạt động của thầy và hoạt động của trò với cách thức, trình tự,

tiểu luận… Kế hoạch bài giảng là tài liệu bắt buộc giáo viên phải chuẩn bị. Kế

thời gian thực hiện, điều kiện phục vụ cho bài giảng nhằm đạt mục tiêu bài học.

hoạch bài giảng hiện đại còn phải đảm bảo các yêu cầu quan trọng nhƣ:

* Tài liệu là “văn bản giúp cho việc tìm hiểu một vấn đề gì đó” [18, tr. 869].
Nhƣ vậy các tài liệu phục vụ cho giờ giảng hay sinh hoạt chuyên đề: Có thể là tranh
ảnh, bài báo, công trình nghiên cứu, các văn bản khác liên quan đến nội dung dạy
học mà ngƣời giáo viên sƣu tầm đƣợc. Tài liệu phục vụ cho giờ giảng cũng có thể là
hƣớng dẫn quy trình tiến hành một thí cũng có thể là phiếu học tập giáo viên sử
dụng khi tiến hành bài giảng, mẫu báo cáo sau giờ thực hành, hƣớng dẫn chuẩn bị
bài gửi tới học sinh trƣớc khi tiến hành giờ giảng để học sinh chuẩn bị…

+ Hoạt động hóa ngƣời học, tức là không chỉ soạn cho ngƣời dạy mà soạn để
tổ chức dạy học, có sự tham gia của ngƣời học.
+ Có thể sử dụng phƣơng tiện dạy học một cách tốt nhất.
+ Thể hiện hoạt động của giảng viên và sinh viên.
* Tầm quan trọng của hồ sơ môn học đối với hoạt động dạy học

- Xuất phát từ quan niệm: "Quá trình dạy học là một quá trình, trong đó dƣới

* Hồ sơ môn học là sản phẩm lao động sƣ phạm của mỗi cá nhân thể hiện

tác động chủ đạo (tổ chức, điều khiển, lãnh đạo) của thầy, học sinh tự giác, tích cực

năng lực chuyển hoá sƣ phạm của giáo viên, thể hiện tâm huyết, trách nhiệm của

tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy

giáo viên với nghề dạy học.

học" [17, tr. 156 ]. Do vậy khâu chuẩn bị của giáo viên có tầm quan trọng đặc biệt.

Chƣơng trình GDPT,
Sách giáo khoa.
Quá trình
chuyển hóa
sƣ phạm của
giáo viên

Hồ sơ môn học

Đổi mới phƣơng pháp dạy học theo phƣơng pháp tiên tiến tích cực mà nghị
quyết TW 2 khoá VIII khẳng định: “Đổi mới phƣơng pháp giảng dạy, khắc phục lối

Tài liệu tham khảo, sách
giáo viên…..

truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tƣ duy sáng tạo của ngƣời học. Từng

bƣớc áp dụng các phƣơng pháp tiên tiến và phƣơng tiện hiện đại vào quá trình dạy
học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nhiên cứƣ cho học sinh” [6]. Để thể

Internet, thiết bị dạy học,
phƣơng tiện khác

hiện rõ quan điểm này, bản thân mỗi giáo viên phải coi công tác xây dựng hồ sơ
môn học là một nhiệm vụ quan trọng đặc biệt.

Sơ đồ 1: Quá trình kiến tạo hồ sơ môn học
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

7



8

Theo tác giả Nguyễn Hữu lƣợng “Yêu cầu của phƣơng pháp dạy học mới là

mới chỉ nêu ra những tình huống theo dự kiến của giáo viên, thực tế khi tiến hành

ngƣời học phải tự xây dựng, tìm tòi kiến thức với sự hƣớng dẫn của thầy giáo, ngƣời

dạy học có những tình huống ngoài dự kiến song với sự chuẩn bị chu đáo giáo viên

ta gọi là phƣơng pháp hoạt động. Ngƣời học chẳng những phải hình thành đƣợc các

vẫn có thể giải quyết các tình huống phát sinh một cách có hiệu quả.

kiến thức, kỹ năng, thái độ mà quan trọng hơn còn phải biết đƣợc phƣơng pháp học

Nhƣ vậy hồ sơ môn học có vai trò quyết định sự thành công của việc đổi mới

tập nói chung và phƣơng pháp nghiên cứu từng bộ môn nói riêng” [10, tr. 10]. Điểm

phƣơng pháp dạy học trong từng giờ học, kế hoạch bài giảng phải đƣợc chuẩn bị

mấu chốt trong đổi mới phƣơng pháp dạy học là hƣớng tới hoạt động học tập chủ

chu đáo, có tính khả thi cao giờ giảng mới thành công.

động, tích cực, tăng cƣờng rèn kỹ năng tƣ duy, khả năng sáng tạo cho học sinh. Nhƣ

1.3. Một số khái niệm

vậy thầy giáo không chỉ là ngƣời truyền kiến thức mà phải dạy cách chiếm lĩnh kiến

1.3.1. Khái niệm quản lý

thức, dạy cách tự học, tự nghiên cứu phát huy cao độ năng lực tƣ duy sáng tạo ở mỗi

Theo Đại bách khoa toàn thƣ Liên Xô, 1977, “quản lý là chức năng của hệ

học sinh. “Mục đích cơ bản của của tổ chức dạy học là tổ chức tự học” [15,tr. 49].

thống có tổ chức với bản chất khác nhau (xã hội, sinh vật, kỹ thuật), nó bảo toàn cấu

Theo GS Nguyễn Cảnh Toàn: “Một trƣờng THPT nên bắt đầu chuyển từ dạy học

trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động, thực hiện những chƣơng trình,

sang dạy tự học” [19].

mục đích hoạt động”. [9]

- Theo Jean Marc Demommé & Madeleine Roy: “Ngƣời dạy phải có trách
nhiệm thực hiện hai thao tác quan trọng hàng đầu là thiết lập kế hoạch dạy học
trƣớc khi bắt đầu năm học và chuẩn bị giáo án trƣớc mỗi buổi lên lớp”. [15]
- Để chuẩn bị cho một tiết dạy theo phƣơng pháp mới cần phải xây dựng kế
hoạch bài giảng (giáo án) chu đáo.

Theo Harold Koontz ngƣời Mĩ: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu nhằm đảm
bảo sự phối hợp nỗ lực giữa các cá nhân để đạt đƣợc mục đích của nhóm (tổ chức).
Mục tiêu của quản lý là hình thành một môi trƣờng trong đó con ngƣời có thể đạt
đƣợc mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn ít nhất”.[7]
Quản lý là yêu cầu tự thân của mỗi tổ chức, khi xuất hiện nhóm yêu cầu phải
có sự quản lý. Các Mác viết “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động

+ Trƣớc hết cần phải xác định mục tiêu kiến thức, kỹ năng, thái độ, xác định

chung nào tiến hành trên quy mô tƣơng đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ

thời gian, địa điểm, điều kiện thực hiện mục tiêu bài giảng. Phần mục tiêu bài giảng,

đạo để điều hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát

chuẩn bị của học sinh cho bài học cần thông báo từ giờ học trƣớc để học sinh nắm

sinh từ sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một nhạc sĩ độc tấu thì tự

đƣợc. Giao nhiệm vụ chuẩn bị của học sinh cho bài học rõ ràng, kiểm tra chặt chẽ

điều khiển lấy mình nhƣng một dàn nhạc thì cần có nhạc trƣởng”.

và đánh giá sự chuẩn bị khi tiến hành giảng dạy, tránh tình trạng giao cho song để

- Quản lý thực hiện các chức năng: Chức năng kế hoạch hoá, chức năng tổ
chức, chức năng chỉ đạo thực hiện kế hoạch, chức năng kiểm tra đánh giá.

đấy dẫn tới sự chây lƣời ở học sinh.
+ Phần hoạt động của thầy và hoạt động của trò trong giờ giảng phải đƣợc thể

- Quản lý có đặc điểm:

hiện rõ trong kế hoạch, vai trò chủ đạo của thầy phải đƣợc làm rõ, tính tự giác, tích

+ Quản lý bao giờ cũng diễn ra với hai hoạt động của chủ thể quản lý và hoạt

cực chủ động của học sinh cần đƣợc phát huy. Kế hoạch bài giảng phải thể hiện rõ

động của đối tƣợng bị quản lý. Nếu không có chủ thể quản lý thì việc quản lý đặt ra

sự định hƣớng, dẫn dắt của thầy đối với từng hoạt động của trò có nhƣ thế thì trò
mới có thể tự tổ chức quá trình học tập của bản thân. Mặc dù kế hoạch bài giảng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



trở thành vô nghĩa nhƣng nếu một tổ chức có nhiều chủ thể quản lý mà các chủ thể
quản lý có thế lực tƣơng đồng nhau nhƣng vì những mục tiêu khác nhau thì việc
quản lý trở nên phức tạp. Đối tƣợng bị quản lý sẽ gặp rất nhiều khó khăn vì công
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




9

10

việc chồng chéo do vậy trong quản lý phải thực hiện phân cấp, phân quyền, chức
năng rõ ràng.

+ Quản lý giáo dục là một quá trình luôn luôn biến đổi, điều này thể hiện rõ khi
quy mô quản lý tăng thì chủ thể quản lý phải đổi mới hoạt động quản lý để thích ứng

+ Quản lý bao giờ cũng liên quan đến việc trao đổi thông tin và đều có mối
liên hệ ngƣợc. Thông tin đƣợc coi là mạch máu xuyên xuốt quá trình quản lý. Tất cả
các chức năng quản lý đều dựa vào yếu tố thông tin vì thế thông tin cần đảm bảo
đầy đủ, kịp thời, chính xác.

với những hoạt động của mình. Nhƣ vậy chủ thể quản lý luôn phải duy trì hoạt động
quản lý một cách linh hoạt, sáng tạo nhằm phát huy tối đa sức mạnh của tập thể.
- Quản lý giáo dục thuộc phạm trù phƣơng pháp [9. tr. 42]. Chủ thể quản lý

luôn phải tìm cách cải tiến, đổi mới công tác quản lý sao cho đạt mục đích quản lý

+ Quản lý bao giờ cũng phải thích nghi với sự biến đổi, có hai kiểu thích nghi:
đối tƣợng bị quản lý thích nghi với chủ thể quản lý và ngƣợc lại chủ thể quản lý

có hiệu quả.
- Quản lý nhà trƣờng có thể xem là quản lý giáo dục cấp vi mô, đây là những
tác động quản lý diễn ra trong phạm vi nhà trƣờng. Hoạt động chính của trƣờng học

biến đổi thích nghi với đối tƣợng bị quản lý.
+ Quản lý vừa là một khoa học, vừa là một nghề, vừa là một nghệ thuật

là hoạt động dạy học do vậy quản lý nhà trƣờng chủ yếu là quản lý dạy học. Quản lý
Nhà trƣờng là quản lý hoạt động dạy học [20, tr. 22].

1.3.2. Quản lý giáo dục
Theo tác giả Trần Kiểm có thể hiểu quản lý giáo dục ở hai cấp độ:

- Quản lý hoạt động dạy học là những tác động có mục đích, có kế hoạch của

Ở cấp vĩ mô: Quản lý giáo dục đƣợc hiểu là những tác động tự giác (có mục

Hiệu trƣởng đến tập thể giáo viên và học sinh và các lực lƣợng trong và ngoài nhà

đích, có ý thức, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tất

trƣờng nhằm huy động họ tham gia, hợp tác, phối hợp trong các hoạt động của nhà

cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà trƣờng)
nhằm thực hiện có chất lƣợng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế

- Quản lý hoạt động dạy phải đƣợc tiến hành ở tất cả các khâu: Chuẩn bị hồ sơ
môn học, tiến hành dạy học, kiểm tra đánh giá hoạt động dạy - học.

hệ trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành giáo dục.
Ở cấp độ vi mô: Quản lý giáo dục đƣợc hiểu là những tác động tự giác (có ý
thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến
tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực
lƣợng xã hội trong và ngoài nhà trƣờng nhằm thực hiện có chất lƣợng và hiệu quả
mục tiêu giáo dục của nhà trƣờng.
+ Quản lý giáo dục thuộc lĩnh vực quản lý xã hội, nó mang những nét đặc
trƣng của quản lý hành chính nhà nƣớc.
+ Quản lý giáo dục thực chất là quản lý con ngƣời bởi vì đối tƣợng bị quản lý
là con ngƣời, khách thể quản lý là các lực lƣợng xã hội tham gia vào các hoạt động
của nhà trƣờng, mục tiêu quản lý là nâng cao chất lƣợng và hiệu quả của quá trình
giáo dục đƣợc phản ánh ở nhân cách ngƣời học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

trƣờng giúp quá trình dạy học vận động tối ƣu tới mục tiêu dự kiến.[17]

1.3.3. Hoạt động dạy học
Dạy học là một quá trình trong đó dƣới vai trò chủ đạo của ngƣời thầy (tổ
chức, hƣớng dẫn, điều khiển) ngƣời học tự giác, tích cực, chủ động, tự tổ chức hoạt
động nhận thức nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu và nhiệm vụ dạy học đề ra.
Xét theo quan điểm cấu trúc hệ thống quá trình dạy học gồm các thành tố cấu
trúc: Mục đích, nhiệm vụ dạy học, nội dung dạy học, phƣơng pháp, phƣơng tiện dạy
học, hình thức tổ chức dạy học, giáo viên, học sinh, kết quả.
1.3.3.1. Mục đích và nhiệm vụ dạy học
- Mục đích dạy học là mô hình nhân cách ngƣời học mà hoạt động dạy học cần
đạt đƣợc đó là tri thức, kỹ năng, thái độ ngƣời học đạt đƣợc sau quá trình dạy học.

Mục đích dạy học là thành tố giữ vị trí hàng đầu trong cấu trúc của quá trình dạy
học. Mục đích dạy học có vai trò định hƣớng cho toàn bộ quá trình dạy học.



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

11



12

- Nhiệm vụ dạy học là những việc phải làm cụ thể theo yêu cầu phát triển và

Nhƣ vậy phƣơng pháp là cách thức hoạt động phối hợp thống nhất giữa dạy và

bồi dƣỡng hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, phát triển tƣ duy sáng tạo, trên cơ sở

học giữa thầy và trò nhằm thực hiện có hiệu quả mục đích và nhiệm vụ dạy học.

đó hình thành thế giới quan khoa học, lý tƣởng, phẩm chất đạo đức con ngƣời.

Phƣơng pháp dạy học chịu sự định hƣớng của mục tiêu, nhiệm vụ dạy học, chịu sự

1.3.3.2. Nội dung dạy học

chỉ đạo của nội dung dạy học nhƣng lại ảnh hƣởng trực tiếp đến hiệu quả của quá

- Nội dung dạy học là thành tố cơ bản của quá trình dạy học bao gồm hệ thống

những tri thức, kỹ năng, kinh nghiệm hoạt động sáng tạo và hệ thống thái độ mà
ngƣời học cần lĩnh hội. Nó là nội dung phối hợp giữa dạy và học giữa thầy và trò và
trả lời câu hỏi dạy cái gì và học cái gì?
- Nội dung dạy học là một trong ba thành tố cơ bản của quá trình dạy học. Nó
chịu sự định hƣớng của mục đích, nhiệm vụ dạy học nhƣng lại có vai trò chủ đạo
trong việc lực chọn phƣơng pháp và hình thức tổ chức dạy học, nội dung dạy học có
nhiệm vụ phản ánh mục tiêu và nhiệm vụ dạy học trong những bài học cụ thể.

trình dạy học.
Phƣơng pháp dạy học là tổ hợp các cách thức, biện pháp, thao tác đòi hỏi phải
sử dụng phƣơng tiện. Phƣơng tiện dạy học góp phần vào sự thành công của phƣơng
pháp. Bàn về nội dung, phƣơng pháp dạy học Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Các thầy cô
giáo phải tìm cách dạy, dạy cái gì, dạy thế nào để học sinh hiểu chóng, nhớ lâu, tiến
bộ nhanh”.[11]
Trong dạy học hiện đại đòi hỏi ngƣời giáo viên phải vận dụng tất cả các
phƣơng pháp dạy học. Không có phƣơng pháp nào chiếm ƣu thế độc tôn vấn đề là ở

1.3.3.3. Phương pháp và phương tiện dạy học
- Thuật ngữ phương pháp mà tiếng Hy Lạp là Méthods có nghĩa là con đƣờng,
cách thức hoạt động để đạt mục đích.

chỗ ngƣời giáo viên trong khi thiết kế kế hoạch bài giảng phải thận trọng lựa chọn
các phƣơng pháp, có kế hoạch phối hợp linh hoạt các phƣơng pháp trong giờ dạy để

- Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Bảo “Phƣơng pháp dạy học là hệ thống những
hành động có chủ đích theo một trình tự nhất định của giáo viên để tổ chức các hoạt
động nhận thức và hoạt động thực hành của học sinh, nhằm đảm bảo cho họ lĩnh hội
nội dung dạy học mà chính nhờ vậy họ đạt đƣợc mục tiêu dạy học”. [1, tr. 63 ].
- Theo PGS.TS phạm Hồng Quang: “Phƣơng pháp dạy học là cách thức hoạt
động, trình tự phối hợp tƣơng tác giữa giáo viên và học sinh nhằm thực hiện tốt các

nhiệm vụ dạy học”. [13, tr. 59].
Nhƣ vậy phƣơng pháp dạy học là cách thức, con đƣờng để hoạt động dạy học

dạy học hiệu quả. Lựa chọn, phối hợp các phƣơng pháp phù hợp với kiểu bài, đối
tƣợng học sinh sẽ tạo sự thành công trong dạy học.
Nhóm tác giả Nguyễn Ngọc Bảo - Trần Kiểm cho rằng khi lựa chọn, kết hợp
các phƣơng pháp cần quán triệt các nguyên tắc sau [1, tr. 110]:
1. Các phƣơng pháp dạy học phù hợp với nguyên tắc dạy học.
2. Sự phù hợp giữa các phƣơng pháp với nhiệm vụ dạy học cụ thể.
3. Sự phù hợp giữa các phƣơng pháp với nội dung dạy học của một mục, một
bài học.

đi đến mục tiêu.
- Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Bảo có thể chia các phƣơng pháp dạy học ở phổ
thông thành các nhóm phƣơng pháp: Nhóm phƣơng pháp tổ chức các hoạt động
nhận thức - học tập gồm: Phân nhóm phƣơng pháp dùng lời; phân nhóm các phƣơng
pháp dạy học trực quan; phân nhóm phƣơng pháp dạy học thực hành; nhóm phƣơng
pháp kiểm tra, đánh giá, tự kiểm tra, tự đánh giá; nhóm phƣơng pháp kích thích và

4. Sự phù hợp của các phƣơng pháp với khả năng học tập của học sinh, đặc
điểm tập thể lớp (môi trƣờng học tập).
5. Sự phù hợp giữa các phƣơng pháp với điều kiện, phƣơng tiện hỗ trợ dạy học
và thời gian dành cho học tập.
6. Sự phù hợp giữa các phƣơng pháp với khả năng của giáo viên.

hình thành động cơ hoạt động nhận thức - học tập. [1, tr. 63 ]
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




13

14

1.3.3.4. Giáo viên với hoạt động dạy

- Theo Đặng Thành Hƣng “Bản chất tâm lý và sinh học của hoạt động học

- Giáo viên với hoạt động dạy là thành tố giữ vai trò chủ đạo trong quá trình dạy
học, giáo viên là chủ thể của hoạt động dạy có chức năng tổ chức, điều khiển tối ƣu
quá trình chiếm lĩnh tri thức, kinh nghiệm của ngƣời học trong và bằng cách đó phát
triển nhân cách ngƣời học. Dạy về bản chất là tổ chức, điều khiển hoạt động học.
- Giáo viên và hoạt động dạy chịu sự định hƣớng của mục tiêu, nhiệm vụ dạy
học, chịu sự tác động ngƣợc chiều của ngƣời học, chịu sự tác động của môi trƣờng.

chính là hoạt động” [8, tr. 55] thông qua hoạt động ngƣời học chủ động, tích cực
chiếm lĩnh tri thức.
- Theo nhóm tác giả Nguyễn Cảnh Toàn, Nguyễn Kỳ, Lê Khánh Bằng, Vũ
Văn Tảo “Học là quá trình phát triển nội tại, quá trình kết hợp học cá nhân và học
hợp tác, trong đó chủ thể tự biến đổi mình từ trình độ phát triển hiện tại đến trình độ
tiềm tàng.Cơ chế học là cơ chế kết hợp học cá nhân với học hợp tác” [22, tr. 83,84 ].
- Có thể phân loại các hoạt động học thông thƣờng nhƣ sau: Học cá nhân hay

- Đổi mới phƣơng pháp dạy học ngƣời giáo viên phải chuyển từ truyền tri thức

tự nghiên cứu; học bạn, học thầy hay học hợp tác; học từ thông tin phản hồi hay tự

sang dạy cách chiếm lĩnh tri thức. Nói nhƣ vậy là trong các giờ học giáo viên dần

kiểm tra, tự điều chỉnh. Hoạt động học gắn liền với đối tƣợng học. Đối tƣợng học là

trang bị cho học sinh phƣơng pháp học nhƣ: Phƣơng pháp đọc, tóm tắt tài liệu;

nội dung học, vấn đề học hay kiến thức, tri thức [22, tr. 86, 87]

phƣơng pháp hỏi - trong quá trình đọc phải biết cách tự đặt câu hỏi, tự trả lời và khi

- Học sinh (chủ thể) tác động đến đối tƣợng bằng nhiều cách: Tác động trực

cần có thể hỏi bạn, hỏi thầy; phƣơng pháp nghe giảng và ghi chép; phƣơng pháp ghi

tiếp - học cá nhân; tác động gián tiếp thông qua thầy, bạn - học hợp tác; tác động

nhớ thông tin.

thông qua thông tin phản hồi. Các cách tác động đó là cách học.

+ Trong dạy học giáo viên cần cho học sinh tiếp cận phƣơng pháp nghiên cứu
khoa học thông qua các tình huống giúp học sinh phát hiện vấn đề, định hƣớng giải
quyết vấn đề tìm ra kiến thức mới.

Nhƣ vậy: Hoạt động dạy và hoạt động học là hai nhân tố trung tâm của quá
trình dạy học có mối quan hệ thống nhất. Mối quan hệ này giúp cho các nhân tố của
quá trình dạy học vận hành đƣợc trong hệ thống. Về thực chất, hoạt động dạy của
giáo viên thúc đẩy hoạt động nhận thức của học sinh. Mối quan hệ hoạt động dạy và

1.3.3.5. Học sinh với hoạt động học

hoạt động học thể hiện thông qua kế hoạch bài giảng và tài liệu học tập cho học

Học sinh là khách thể chịu sự tác động của hoạt động dạy đồng thời là chủ thể
của hoạt động nhận thức.

sinh. Cốt lõi của hoạt động dạy học chính là ở chỗ quan hệ giữa học sinh và tài liệu
học tập. Để học sinh thực sự đóng vai trò chủ thể của hoạt động học tập, giáo viên

Học là quá trình tự giác, tích cực, tự lực chiếm lĩnh tri thức, kinh nghiệm dƣới

phải xây dựng kế hoạch bài giảng, trong đó thể hiện rõ sự định hƣớng các hoạt động

sự hƣớng dẫn, điều khiển của giáo viên. Về bản chất học là sự tiếp thu, xử lý thông

của học sinh giúp học sinh làm chủ quá trình “nhận thức độc đáo” chiếm lĩnh tri

tin bằng các thao tác trí tuệ, chân tay dựa và vốn sinh học và kinh nghiệm đã tích

thức mới thông qua nguồn tài liệu.

luỹ đƣợc của cá nhân từ đó có tri thức, kỹ năng, thái độ mới.
Mục đích của học là chiếm lĩnh tri thức, kinh nghiệm hình thành kỹ năng, thái

GIÁO VIÊN

THÔNG QUA KẾ HOẠCH

HỌC SINH

BÀI GIẢNG

độ mới. Học có hai chức năng lĩnh hội và tự tổ chức tự điều khiển.
Học sinh với hoạt động học chịu sự định hƣớng của mục đích và nội dung dạy

TÀI LIỆU HỌC TẬP

học; chịu sự điều khiển của giáo viên thông qua phƣơng pháp và hình thức tổ chức
dạy học. Học sinh với hoạt động học là nhân tố quyết định kết quả quá trình dạy học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Sơ đồ 2: Quan hệ tác động giữa giáo viên - học sinh - tài liệu học tập

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

15



16

Kết quả quá trình dạy học là kết quả của hoạt động dạy và hoạt động học, là
kết quả của sự vận động của các thành tố cấu trúc trong toàn bộ hệ thống. Căn cứ
vào kết quả đạt đƣợc, giáo viên điều chỉnh hoạt động dạy, học sinh điều chỉnh hoạt
động học nhằm đạt mục tiêu dạy học đề ra.

trình môn học, bậc học, khả năng tự nghiên cứu, nắm rõ ý tƣởng ngƣời viết sách,
những hiểu biết về tự nhiên - xã hội và khả năng liên hệ thực tế.
+ Tác giả Phạm Hữu Tòng đánh giá: “Trong dạy học năng lực dạy học biểu
hiện qua năng lực tổ chức tình huống học tập có vấn đề; năng lực định hƣớng khái

- Theo Paul Ramsden sáu nguyên tắc then chốt của việc dạy có hiệu quả [24]:

quát hành động học trên cơ sở năng lực thiết lập đƣợc sơ đồ biểu đạt lôgíc của tiến

1. Gây hứng thú cho ngƣời học và giảng giải rõ ràng.

trình nhận thức khoa học đối với tri thức cần dạy” [21, tr. 116,117].

2. Có ý thức tôn trọng ngƣời học và việc học của họ.
3. Có sự đánh giá và sự phản hồi phù hợp đối với ngƣời học.
4. Chỉ ra những mục tiêu rõ ràng và những thách thức trí tuệ.
5. Chỉ rõ ngƣời học cần tự học với ý thức rõ ràng để đảm bảo: tính độc lập,
yêu cầu tự kiểm tra và sự cam kết tích cực của việc học.

+ Trong thiết kế kế hoạch dạy học bộ môn, kế hoạch bài giảng là khâu thể hiện
rõ nhất năng lực chuyển hoá sƣ phạm của một giáo viên: Chuyển hoá tri thức khoa
học, thông tin từ các nguồn tài liệu… thành tri thức day học. Năng lực thiết kế các
hoạt động cho giáo viên và nhóm học sinh nhƣ thế mới có cơ sở tạo sự thu hút, hấp
dẫn, hứng thú cho học sinh trong giờ học. Trong quá trình thiết kế kế hoạch bài

6. Giáo viên cần học những ngƣời học.

giảng thể hiện khả năng lựa chọn và kết hợp các phƣơng pháp dạy học tác động đến

- Theo Boag những phẩm chất của một giáo viên lý tƣởng là: Có khả năng lôi

vùng trí tuệ gần nhất.

cuốn học sinh; Tôn trọng suy nghĩ của học sinh; Vững vàng về chuyên môn (dẫn
theo PGS.TS Phạm Hồng Quang)[14].

Nhƣ vậy khi thiết kế kế hoạch bài giảng ngƣời giáo viên phải lựa chọn phƣơng
pháp dạy học phù hợp với kiểu bài, phù hợp đặc trƣng bộ môn, phù hợp với phƣơng

Ngoài 3 tiêu chuẩn trên giáo viên còn cần có các tiêu chuẩn nhƣ “nhân ái nồng

tiện dạy học, phù hợp với năng lực giáo viên đồng thời phải phù hợp đối tƣợng học

nhiệt; biết cách dạy cho học sinh phƣơng pháp học tập; biết chia sẻ với hoàn cảnh

sinh. Có nhƣ thế mới tác động đến vùng phát triển gần, đem lại hiệu quả cho hoạt

của học sinh; biết cách phối hợp với các lực lƣợng giáo dục, biết truyền kỹ năng

động học của học sinh.

sống cho học sinh; công bằng, nghiêm túc, mềm dẻo, linh hoạt; có nhân cách phát
triển toàn diện, dám chấp nhận khó khăn ….”.[14]

+ Trong dạy học, giáo viên bộc lộ năng lực tổ chức các hoạt động của học sinh,
khả năng ứng phó của giáo viên với sự thay đổi, khả năng tổ chức các hoạt động,

- Những phẩm chất của giáo viên lý tƣởng có mối quan hệ mật thiết với những

kết hợp các phƣơng pháp, sử dụng các phƣơng tiện hỗ trợ hƣớng tới mục tiêu bài

nguyên tắc then chốt để dạy học có hiệu quả. Điều này khẳng định những phẩm chất,

giảng, khả năng tiếp cận đối tƣợng, khả năng thông đạt hiệu quả. Trong kiểm tra

năng lực của giáo viên quyết định chất lƣợng quá trình dạy học. Năng lực của một

đánh giá hoạt động học tập của học sinh biểu hiện năng lực đánh giá, phân tích kết

giáo viên thể hiện ở các mặt: Năng lực dạy học, năng lực giáo dục thông qua các hoạt

quả, thu thông tin phản hồi từ đó điều chỉnh lại quá trình giảng dạy.

động giáo dục ngoài giờ lên lớp, năng lực giao tiếp, năng lực hoạt động xã hội.

+ Trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp năng lực định hƣớng hoạt

+ Năng lực dạy học đƣợc biểu hiện qua quá trình dạy học từ khâu chuẩn bị hồ

động giáo dục, năng lực tổ chức hoạt động nhóm, năng lực giao tiếp - ứng xử, năng

sơ môn học; tiến hành dạy học; kiểm tra đánh giá. Trong khâu chuẩn bị hồ sơ môn

lực tập hợp quần chúng… đƣợc bộc lộ tạo sự thành công trong các mối quan hệ

học bộc lộc khả năng của một giáo viên: Trình độ kiến thức, sự am hiểu về chƣơng

phối hợp và đem lại hiệu quả trong các hoạt động.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên






17

18

1.3.4. Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học
Biện pháp là cách làm, cách thức tiến hành, cách thức giải quyết một vấn đề cụ

Về kiến thức: Cần xác định các mức độ theo các mức của Bloom từ nhận
biết, đến thông hiểu, vận dụng, phân tích, tổng hợp, đánh giá.

thể. Biện pháp quản lý là cách thức mà chủ thể quản lý tiến hành khi sử dụng các

Kỹ năng: Các kỹ năng rèn cho học sinh phù hợp với nội dung, phƣơng pháp

công cụ quản lý vào các khâu trong quá trình quản lý tạo nên sức mạnh nhằm thực

dạy học ví dụ trong giờ bài tập vật lý rèn cho học sinh kỹ năng tính toán, phân

hiện mục tiêu quản lý.

tích, tổng hợp, thực hành…

Biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học là cách làm, cách tổ chức
tổ chức và điều khiển công tác xây dựng hồ sơ môn học theo những yêu cầu đổi mới
phƣơng pháp dạy học nhằm thực hiện mục tiêu dạy học.

Về tƣ duy: Xác định các thao tác tƣ duy đƣợc rèn luyện trong giờ học.
Về thái độ: Giáo dục thái độ sao cho phù hợp với kiến thức trong bài, tránh
khiên cƣỡng, áp đặt.

1.4. Cơ sở lý luận của công tác quản lý hồ sơ môn học

+ Chuẩn bị của thầy và thầy và trò cho bài giảng.

1.4.1. Những căn cứ pháp lý

+ Kế hoạch lựa chọn, thiết kế phƣơng pháp dạy học sao cho phƣơng pháp

Điều lệ trƣờng trƣờng trung học ban hành kèm theo Quyết định số 07/2007/QĐ-GD-ĐT

sử dụng trong bài đảm bảo phù hợp với năng lực giáo viên, trình độ và kinh

ngày 02-4-2007 của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định: “Xây dựng hồ sơ môn học là

nghiệm của học sinh; phù hợp với nội dung, kiểu bài lên lớp; phù hợp với đặc

một trong những nhiệm vụ tất yếu của giáo viên”.

trƣng bộ môn, phù hợp với điều kiện dạy học; kế hoạch hoạt động của thầy - trò

Khung chƣơng trình giáo dục trung học phổ thông do Bộ Giáo dục và Đào tạo

ban hành. [3]

trong thể hiện kế hoạch bài giảng, định hƣớng của giáo viên trong các hoạt động
của học sinh.

1.4.2. Quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trường THPT
* Mục tiêu quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trường THPT là góp
phần nâng cao chất lượng dạy học.
* Nội dung và quy trình quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trường THPT.
- Quản lý công tác xây dựng kế hoạch giảng dạy bộ môn thông qua các nội
dung: Cơ sở xây dựng kế hoạch; xác định mục tiêu dạy học bộ môn; xác định các
điều kiện thực hiện kế hoạch; kế hoạch thời gian; kế hoạch sử dụng cơ sở vật chất,
trang thiết bị dạy học bộ môn; kế hoạch kiểm tra đánh giá của giáo viên.
- Trọng tâm công tác quản lý hồ sơ môn học là quản lý kế hoạch bài giảng, tài

+ Kế hoạch sử dụng phƣơng tiện, thiết bị dạy học; tính khả thi của kế hoạch
bài giảng.
- Kiểm tra, đánh giá chất lƣợng hồ sơ môn học bao gồm: Đánh giá việc xác
định mục tiêu; lựa chọn phƣơng pháp dạy học, phƣơng tiện dạy học; kế hoạch tổ
chức hoạt động của thầy và trò; sự chuẩn bị của thầy và trò cho bài giảng.
- Kiểm tra đánh giá học sinh sau mỗi giờ học: Kiểm tra kiến thức học
sinh,đối chiếu với mục tiêu dự kiến từ đó rút kinh nghiệm điều chỉnh hoạt động
dạy học, điều chỉnh kế hoạch bài giảng để giờ tiếp theo đạt hiệu quả cao hơn.
+ Đánh giá hoạt động củng cố, hƣớng dẫn tự học ở nhà: Hƣớng dẫn học ở

liệu khác chuẩn bị cho bài giảng:
+ Mục tiêu bài giảng: Xác định sau bài học ngƣời học đạt đƣợc gì, ở mức độ

nhà: đây là một tiểu mục rất quan trọng, sự định hƣớng của giáo viên giúp học

nhƣ thế nào. Trên cơ sở đó giáo viên mới có thể lựa chọn đƣợc phƣơng pháp dạy

sinh nắm đƣợc cách tự học ở nhà, cách hệ thống lại kiến thức vừa học đồng thời

học phù hợp để đạt mục tiêu.

phát triển kiến thức…

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

19



20

1.5. Vai trò của tổ trƣởng chuyên môn trong quản công tác xây dựng hồ sơ

1.5.2. Tổ trưởng chuyên môn tổ chức cho giáo viên xây dựng hồ sơ môn học
Để phát huy sức mạnh trí tuệ tập thể, trên cơ sở nắm vững năng lực của các

môn học ở trƣờng THPT
Khoản 2 điều 16 trong Điều lệ trƣờng trƣờng trung học ban hành kèm theo

thành viên trong tổ, tổ trƣởng chuyên môn phân công thành nhóm giáo viên tiến

quyết định số 07/2007/QĐ-BGD-ĐT ngày 02-4-2007 của Bộ Giáo dục và Đào tạo

hành xây dựng kế hoạch dạy học bộ môn. Tuy nhiên mỗi giáo viên điều chỉnh cho

quy định [4]: “Tổ chuyên môn có nhiệm vụ xây dựng kế hoạch chung của tổ, hƣớng

phù hợp với đối tƣợng học sinh của lớp mình phụ trách.

dẫn xây dựng kế hoạch cá nhân theo kế hoạch chuyên môn, phân phối chƣơng trình
môn học và kế hoạc năm học của nhà trƣờng. Tổ chuyên môn tổ chức bồi dƣỡng
chuyên môn nghiệp vụ, tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo quy
định của Bộ giáo dục và đào tạo”.
Nhƣ vậy trong quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học tổ trƣởng chuyên
môn phải thể hiện rõ vai trò của mình nhƣ sau:
1.5.1. Tổ trưởng chuyên môn xây dựng kế hoạch để tổ viên hoàn thành hồ sơ

Phân công giáo viên có kinh nghiệm, có trình độ chuyên môn vững vàng, tâm
huyết với nghề, có uy tín với đồng nghiệp giúp đỡ những giáo viên mới vào nghề,
hoặc có khó khăn trong công tác xây dựng kế hoạch bài giảng.
Cá nhân giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch bài giảng theo yêu cầu bộ môn,
tăng cƣờng sinh hoạt nhóm chuyên môn trao đổi nhóm những vấn đề còn băn
khoăn, những bài giảng khó.
1.5.3. Yêu cầu đối với trưởng bộ môn

môn học
- Xác định cơ sở xây dựng kế hoạch: Chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo về

- Tổ trƣởng chuyên môn phải là ngƣời am hiểu chƣơng trình môn học, nắm

nhiệm vụ trọng tâm năm học; quyết định của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban

chắc chuẩn kiến thức, kỹ năng của bộ môn đối với từng lớp học dẫn dắt giáo viên

hành kế hoạch thời gian học; quyết định của Uỷ ban Nhân dân tỉnh về kế hoạch thời

xây dựng hồ sơ môn học, đáp ứng yêu cầu bộ môn.

gian năm học; chƣơng trình môn học quy định trong chƣơng trình giáo dục cấp
trung học phổ thông. [3]
- Căn cứ kế hoạch năm học của nhà trƣờng và định mức chỉ tiêu nhà trƣờng
giao và tình hình chất lƣợng đội ngũ giáo viên của tổ.

nguồn tài liệu đảm bảo tính mới, tính vừa sức, đáp ứng chuẩn kiến thức, kỹ năng
của từng môn học; lựa chọn phƣơng pháp, phƣơng tiện phù hợp kiểu bài, đối tƣợng

- Tổ trƣởng chuyên môn xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ. Để thực hiện tốt
kế hoạch, tổ trƣởng chuyên môn phải đồng thời xây dựng kế hoạch quản lý công tác
xây dựng hồ sơ môn học và triển khai đến toàn bộ giáo viên.
- Vấn đề trọng tâm là: Xác định mục tiêu kế hoạch: Xây dựng hệ thống hồ sơ
môn học đáp ứng yêu cầu bộ môn, yêu cầu đổi mới phƣơng pháp dạy học.
- Xác định các điều kiện thực hiện kế hoạch: Sách giáo khoa, sách giáo viên,
tài liệu tham khảo, đồ dùng dạy học, mạng Internet, thiết bị dạy học, đối tƣợng học
sinh, đội ngũ giáo viên, thời gian đảm bảo thực hiện hoạch.

học sinh và điều kiện cơ sở vật chất nhà trƣờng và năng lực của giáo viên; kỹ năng
ứng dụng các phƣơng tiện hỗ trợ cho hoạt động dạy học…
- Hƣớng dẫn giáo viên các bƣớc tiến hành xây dựng kế hoạch dạy học bộ môn:
Xác định các căn cứ để xây dựng kế hoạch; các biện pháp chính để thực hiện kế
hoạch; điều kiện thực hiện kế hoạch; xác định mục tiêu (Mục tiêu môn học, lớp học
bao gồm mục tiêu về kiến thức, kỹ năng, thái độ - cần lƣu ý lâu nay ngƣời ta thƣờng

chú trọng đến mục tiêu kiến thức, kỹ năng mà coi nhẹ mục tiêu về thái độ); kế
hoạch kiểm tra, đánh giá; kế hoạch thời gian.

- Xác định các biện pháp thực hiện kế hoạch.
- Kế hoạch phải đảm bảo yêu cầu: Sát thực tế, có tính khả thi cao.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

- Có khả năng trang bị cho giáo viên kỹ thuật, kỹ năng xây dựng hồ sơ môn
học theo yêu cầu đổi mới với những nội dung cơ bản sau: Lựa chọn thông tin từ các



- Hƣớng dẫn giáo viên các bƣớc tiến hành xây dựng kế hoạch bài giảng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




21

22

+ Đọc bài học trong sách giáo khoa, xác định mục tiêu bài giảng, kiến thức
trọng tâm, xác định vị trí của bài trong chƣơng trình từ đó có kế hoạch kế thừa kinh

1.5.4. Tổ trưởng chuyên môn kiểm tra, đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học
Đánh giá là một khâu quan trọng trong quản lý. Để đánh giá một giáo viên cần
đánh giá bốn mặt công tác tay nghề, thực hiện quy chế chuyên môn, hồ sơ sƣ phạm,

nghiệm của học sinh để xây dựng kế hoạch bài giảng.
+ Đọc các tài liệu tham khảo liên quan đến bài học nhằm mở rộng kiến thức,
làm mới kiến thức, cập nhật những ứng dụng kiến thức trong thực tế (nếu có).
+ Giải các bài tập liên quan đến kiến thức trong bài giảng, khâu này quan
trọng bởi lẽ trong quá trình giáo viên giải bài tập sẽ phát hiện những khó khăn học
sinh sẽ gặp phải khi vận dụng kiến thức làm bài tập. Trên cơ sở đó, trong giờ lý

kết quả giảng dạy. Đánh giá hồ sơ môn học là một nội dung đánh giá hồ sơ sƣ phạm
của giáo viên.
* Mục đích của kiểm tra, đánh giá: Kiểm tra đánh giá công tác xây dựng hồ sơ
môn học trƣớc hết là để đánh giá một trong bốn mặt công tác của một giáo viên
đồng thời giúp cho tổ trƣởng chuyên môn thu thông tin từ đó từ đó điều chỉnh hoạt
động quản lý của mình, cá nhân giáo viên tự điều chỉnh công tác xây dựng hồ sơ

thuyết giáo viên định hƣớng đƣợc cho học sinh để quá trình học của học sinh đạt

môn học của bản thân. Nếu làm tốt công tác kiểm tra, đánh giá thúc đẩy công tác

hiệu quả cao.

xây dựng hồ sơ môn học ngày càng hiệu quả và chất lƣợng.

+ Tham khảo kế hoạch bài giảng mẫu và định hƣớng hoạt động trong sách
giáo viên, tham khảo ý kiến đồng nghiệp.

* Nội dung kiểm tra, đánh giá:
- Về hình thức: Trình bày sạch, đẹp, khoa học dễ sử dụng.

+ Lựa chọn các thông tin đƣa vào bài giảng nhằm đạt mục tiêu bài giảng. Yêu

cầu thông tin chính xác đảm bảo tính mới, phù hợp đối tƣợng.
+ Dự kiến các phƣơng pháp, phƣơng tiện hỗ trợ khi tiến hành dạy học: Khi lựa
chọn phƣơng pháp dạy học cho từng phần từng bài cần phải dựa trên các tiêu chí
sau: Phƣơng pháp dạy học có tƣơng thích với nội dung; phƣơng pháp dạy học có
dựa vào hứng thú, thói quen, kinh nghiệm của học sinh; phƣơng pháp dạy học có

- Về nội dung: Mục tiêu dạy học; nội dung dạy học; phƣơng pháp dạy học; đồ
dùng sử dụng khi dạy học; chuẩn bị của thầy và trò cho giờ học; hoạt động định
hƣớng của thầy và hoạt động thực thi của học sinh; kiểm tra đánh giá sau mỗi giờ
học (kiểm tra kiến thức học sinh, đối chiếu với mục tiêu dự kiến) từ đó rút kinh
nghiệm điều chỉnh hoạt động dạy học, điều chỉnh kế hoạch bài
giảng để giờ tiếp theo đạt hiệu quả cao hơn.
+ Hƣớng dẫn học ở nhà: Đây là một tiểu mục rất quan trọng, sự định hƣớng

phù hợp với điều kiện dạy học; phƣơng pháp dạy học có tính khả thi; phƣơng pháp

của giáo viên giúp học sinh nắm đƣợc cách tự học ở nhà, cách hệ thống lại kiến

dạy học có thể đạt mục tiêu dạy học.

thức vừa học đồng thời phát triển kiến thức…

- Tổ chức hƣớng dẫn sử dụng phƣơng tiện hỗ trợ khác trong việc biên soạn hồ

* Tiến hành kiểm tra, đánh giá: Thƣờng xuyên, công bằng, khoa học, chính

sơ môn học: Hƣớng dẫn truy cập mạng Internet, cắt dán lồng ghép hình ảnh, tiếng

xác. Muốn đạt đƣợc điều đó cần phải có tiêu chí đánh giá khoa học, đáp ứng đƣợc

trong bài giảng…

yêu cầu thực tiễn đồng thời phù hợp với lý luận dạy học.

- Tổ trƣởng chuyên môn phải phát huy sức mạnh tập thể trong công tác xây
dựng hồ sơ môn học. Xây dựng một số hồ sơ mẫu để mọi ngƣời tham khảo.
- Đúc rút kinh nghiệm thực tế, đƣa ra tiêu chí để thực hiện, triển khai đến tất
cả giáo viên.

1.6. Vai trò của hiệu trƣởng trong quản công tác xây dựng Hồ sơ môn học ở
trƣờng THPT
Một trong những nhiệm vụ của hiệu trƣởng đƣợc nêu rõ tại Điểm d, điều 19
Điều lệ trƣờng trung học “Quản lý giáo viên, nhân viên; quản lý chuyên môn, phân
công công tác, kiểm tra, đánh giá, xếp loại giáo viên, nhân viên, thực hiện công tác

- Tổ trƣởng chuyên môn phải gƣơng mẫu trong công tác xây dựng hồ sơ môn

khen thƣởng, kỷ luật đối với giáo viên, nhân viên theo quy định của nhà nƣớc”.

học, đồng thời hỗ trợ đắc lực cho giáo viên khi họ gặp khó khăn trong chuyên môn.

Theo đó, công tác quản lý hồ sơ môn học bao gồm:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



23

24

1.6.1. Hiệu trưởng định hướng công tác xây dựng hồ sơ môn học trên cơ sở đổi

+ Hiệu trƣởng phối hợp với công đoàn nhà trƣờng tổ chức tốt phong trào thi

mới phương pháp dạy học

đua dạy tốt - học tốt tạo động lực thúc đẩy hoạt động dạy học có hiệu quả. Với vai

- Hiệu trƣởng căn cứ vào thực tiễn đơn vị lựa chọn các môn học tự chọn, các

trò là chủ tịch Hội đồng thi đua khen thƣởng, hiệu trƣởng động viên khen thƣởng

chủ đề tự chọn nâng cao hoặc bám sát, xây dựng kế hoạch chuyên môn trong toàn
trƣờng. Bám sát kế hoạch chuyên môn, tổ trƣởng chuyên môn chỉ đạo giáo viên xây

kịp thời những cá nhân có nhiều cố gắng trong công tác xây dựng hồ sơ môn học.
Nhận xét: Trong quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học, hiệu trƣởng là
ngƣời chỉ đạo, định hƣớng công tác xây dựng hồ sơ môn học theo yêu cầu đổi mới

dựng kế hoạch dạy học.
Theo Phó thủ tƣớng, Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Thiện Nhân:

và điều kiện về mọi mặt để các tổ chuyên môn, giáo viên là tốt công xây dựng hồ sơ

“Hiệu trƣởng phải là ngƣời đi tiên phong, trả lời câu hỏi đổi mới phƣơng pháp dạy

môn học. Hiệu trƣởng gián tiếp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo

học nhƣ thế nào để có hiệu quả” [23]. Để làm đƣợc điều đó hiệu trƣởng phải nắm

viên thông qua tổ trƣởng chuyên môn và chất lƣợng học sinh

chắc lý luận dạy học, thực sự am hiểu về công tác đổi mới phƣơng pháp dạy học.
1.6.2. Hiệu trưởng tạo mọi điều kiện thuận lợi để giáo viên xây dựng hồ sơ môn
học, triển khai kế hoạch dạy học trên đối tượng học sinh
- Phân bổ kinh phí cho hoạt động tổ chuyên môn ngay từ đầu năm học tạo điều

Tổ trƣởng chuyên môn là ngƣời quản lý trực tiếp công tác xây dựng hồ sơ môn
học đối với từng giáo viên. Tổ trƣởng chuyên môn thực hiện đầy đủ các chức năng
quản lý đối với mặt công tác này từ khâu xây dựng kế hoạch, chỉ đạo, tổ chức thực
hiện kế hoạch, trực tiếp làm công tác kiểm tra, đánh giá chất lƣợng hồ sơ môn học.

kiện cho tổ có kinh phí phục vụ cho việc mua sắm tài liệu, phƣơng tiện khác hỗ trợ
HIỆU TRƢỞNG

công tác xây dựng hồ sơ môn học, dạy học nhƣ: Giấy in, bút dạ, bảng từ…
- Trang bị cho các tổ thiết bị cần thiết nhƣ máy tính, máy in. Đầu tƣ kinh phí
mua sắm thiết bị dạy học để sau khi thiết kế kế hoạch bài học giáo viên mới tiến
hành giảng dạy đúng ý đồ khi thiết kế.

TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN

- Tạo điều kiện về thời gian để giáo viên xây dựng hồ sơ môn học.
- Tạo môi trƣờng sƣ phạm thuận lợi để giáo viên có điều kiện học tập nâng cao
trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sƣ phạm.

1.6.3. Hiệu trưởng điều hành mối quan hệ phối hợp giữa các tổ chuyên môn, các

HỌC SINH

GIÁO VIÊN

GIÁO VIÊN

tổ chức trong nhà trường nhằm huy động sức mạnh tập thể
+ Căn cứ Điều lệ trƣờng trung học, Luật Giáo dục, các văn bản hƣớng dẫn của
ngành, hiệu trƣởng ban hành quy chế hoạt động của cơ quan. Trong đó nêu rõ
nhiệm vụ, quyền lợi, trách nhiệm của từng giáo viên, từng bộ phận nhằm phối hợp
nhịp nhàng các mối quan hệ giữa tổ trƣởng chuyên môn với giáo viên, giữa tổ

CƠ SỞ LÝ LUẬN DẠY HỌC, YÊU CẦU HỒ SƠ MÔN HỌC,
CƠ SỞ VẬT CHẤT, THIẾT BỊ DẠY HỌC…

Sơ đồ 3: Quan hệ công tác quản lý hồ sơ môn học

trƣởng chuyên môn với nhân viên thƣ viện, giữa giáo viên với giáo viên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

25

26

Kết luận chƣơng 1

CHƢƠNG 2

Trong phần cơ sở lý luận của luận văn, chúng tôi đã làm sáng tỏ những vấn đề sau:

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ

i) Dạy học là một quá trình trong đó dƣới vai trò chủ đạo của ngƣời thầy (tổ

MÔN HỌC Ở TRƢỜNG THPT BÌNH YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN

chức, hƣớng dẫn, điều khiển) ngƣời học tự giác, tích cực, chủ động, tự tổ chức hoạt
động nhận thức nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu và nhiệm vụ dạy học đề ra.

2.1. Vài nét về trƣờng THPT Bình Yên - Định Hoá - Thái nguyên
Nhà trƣờng đóng ở xã Bình Yên, huyện Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên, cách

Tính kế hoạch đƣợc coi là yếu tố quan trọng của quá trình dạy học hiện đại.
ii) Quản lý hoạt động dạy học là những tác động có mục đích, có kế hoạch đến
tập thể giáo viên và học sinh và các lực lƣợng trong và ngoài nhà trƣờng nhằm huy
động họ tham gia, hợp tác, phối hợp trong các hoạt động của nhà trƣờng giúp quá
trình dạy học vận động tối ƣu tới mục tiêu dự kiến. Quản lý nhà trƣờng tập trung
chủ yếu vào quản lý hoạt động dạy học. Trong đó, công tác chuẩn bị hồ sơ giảng

trung tâm thành phố Thái Nguyên 50 Km về phía bắc. Trƣờng đƣợc thành lập từ

năm 1987, hiện nay trƣờng có 36 lớp với tổng số 1419 học sinh trong đó có 1089
học sinh THPT, 230 học sinh THCS, 102 học sinh dân tộc nội trú THCS; 100% học
sinh cƣ trú tại xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, 74,1% học sinh là
ngƣời dân tộc thiểu số, điều kiện học tập của học sinh rất hạn chế.
Trong những năm gần đây, nhiệm vụ đổi mới phƣơng pháp dạy học nhằm

dạy đƣợc coi là trọng tâm hoạt động của giáo viên.
iii) Quản lý hoạt động dạy phải đƣợc tiến hành ở tất cả các khâu: chuẩn bị hồ

nâng cao chất lƣợng dạy - học đƣợc nhà trƣờng quan tâm hàng đầu. Hoạt động dạy học đƣợc coi là trọng tâm, chi phối tất cả các hoạt động khác trong nhà trƣờng.

sơ môn học, tiến hành dạy học, kiểm tra đánh giá hoạt động dạy - học.
iiii) Căn cứ vào cơ sở lý luận dạy học để xây dựng hồ sơ môn học bao gồm các
vấn đề trọng tâm: Xây dựng kế hoạch; tổ chức chỉ đạo thực hiện kế hoạch; kiểm tra,

Nhà trƣờng có 24 phòng học, có 05 phòng thực thực hành các môn: Vật lý,
Hoá học, Tin học, có 04 phòng học đa chức năng.
Thiết bị dạy học đƣợc trang bị tƣơng đối đầy đủ: có 95 máy vi tính, có 07 vô

đánh giá việc thực hiện kế hoạch.
iiiii) Tính chất quản lý hồ sơ môn học cần chú ý: quản lý công tác này vừa
mang tính khoa học, vừa quan tâm đến đặc trƣng sáng tạo của giáo viên; Bản chất
của khâu chuẩn bị hồ sơ môn học là định hƣớng đổi mới phƣơng pháp giáo dục, đáp

tuyến, 06 đầu VIDEO, 10 máy Projector, 02 máy chiếu vật thể, các thiết bị dùng
chung nhƣ tăng âm, loa đài… đƣợc trang bị đáp ứng yêu cầu phục vụ công tác
giảng dạy và giáo dục. Khu vực văn phòng (khu dành cho Ban giám hiệu, khu hành
chính, khu văn phòng các tổ chuyên môn, văn phòng của các tổ chức Đảng, Đoàn,

ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lƣợng giáo dục.

Đội, Công đoàn) đƣợc trang bị đủ máy tính nối mạng, tiện dụng trong việc truy cập
thông tin phục vụ công tác quản lý và giảng dạy. Nhà trƣờng xây dựng mạng nội bộ
phục vụ công tác giảng dạy và quản lý.
* Đội ngũ giáo viên trong trƣờng gồm: 69 giáo viên trực tiếp đứng lớp trong
đó có 36 giáo viên dạy giỏi cấp cơ sở, 16 giáo viên giỏi cấp tỉnh. Có 62 giáo viên
đạt trình độ chuẩn; 6 giáo viên trên chuẩn, có 01 chƣa đạt chuẩn. Đội ngũ giáo viên
trẻ cả tuổi đời, tuổi nghề, có ý thức nghề nghiệp, ham học hỏi, cầu tiến bộ. Môi
trƣờng giáo dục lành mạnh, an toàn, thân thiện. Tập thể sƣ phạm đoàn kết, nhất trí.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

27



28

- Ngoài các tổ chuyên môn theo quy định, nhà trƣờng còn có tổ hồ sơ - nghiệp

* Chất lượng giáo dục của Nhà trường

vụ sƣ phạm giúp hiệu trƣởng duy trì nề nếp dạy học, xây dựng triển khai kế hoạch

Bảng 1: Chất lượng học sinh tuyển vào lớp đầu cấp thấp thể hiện

dạy học trong toàn trƣờng, chấn chỉnh hồ sơ chuyên môn của giáo viên và hồ sơ

ở kết quả khảo sát môn Ngữ văn, Toán đầu năm lớp 10

học sinh.

Năm học 2006 - 2007
Môn học
Số HS

CHI BỘ ĐẢNG

CÔNG ĐOÀN

Ngữ văn

395

Toán

395

106

P.HIỆU TRƢỞNG
CHUYÊN MÔN

P. HIỆU TRƢỞNG
NỘI CHÍNH

Số HS

385

26,8%

ĐOÀN
THANH NIÊN

HIỆU TRƢỞNG

Điểm
Trên 5,0

Năm học 2007 - 2008

11

385

2,7%

Điểm
Trên 5,0
111
28,8%
27
7,0%

Năm học 2008 - 2009

Điểm

Số HS

Trên 5,0
61

397

15,4%
21

397

5,3%

Nhận xét: Với chất lƣợng tuyển lớp đầu cấp thấp, đối tƣợng học sinh chủ yếu
là con nông dân điều kiện học tập còn hạn chế, 74,1% học sinh là ngƣời dân tộc

TỔ
HỒ SƠNGHIỆP
VỤ SƢ
PHẠM

thiểu số vì thế việc đổi mới phƣơng pháp giảng dạy gặp rất nhiều khó khăn. Tuy
nhiên với sự quyết tâm của tập thể giáo viên, học sinh, ba năm qua chất lƣợng học
sinh không ngừng đƣợc nâng lên.
Bảng 2: Chất lượng hai mặt giáo dục 3 năm từ 2006-2009

TỔ

HÀNH
CHÍNH
QUẢN
TRỊ

TỔ
CHỦ
NHIỆM

TỔ
TOÁN
TIN

TỔ VĂN

TỔ
LÝ, HOÁ,
SINH,
CÔNG
NGHỆ

TỔ
SỬ
ĐỊA
GDCD

TỔ
NGOẠI
NGỮ
GDTCQP

Năm học

2006-2007 1152

2007-2008 1101
CÁC LỚP HỌC SINH

2008-2009 1089

Sơ đồ 4: Cơ cấu tổ chức của trường THPT Bình Yên

Xếp loại học lực

Số
HS Giỏi
6

Khá

TB

140

590

Xếp loại hạnh kiểm
Yếu,
kém
416

Tốt

Khá

TB

Yếu

450

278

316

108

0,5% 12,2% 51,2% 36,1% 39,1% 24,1% 27,4% 9,4%
9

209

633

250

576

243

256

0,8% 19,0% 57,5% 22,7% 52,3% 22,0% 23,3%
5

225

658

201

632

278

156

26
2,4
23

0,5% 20,7% 60,4% 18,5% 58,1% 25,5% 14,3% 2,1%

Tỷ lệ
tốt nghiệp
THPT
56,6%

92,6%

91,8%

Nhận xét: Nhìn vào bảng 2 ta thấy chất lƣợng hai mặt giáo dục trong 3 năm
liên tục có sự thay đổi tỷ lệ học sinh khá, tỷ lệ học sinh lên lớp tăng lên; học sinh
chăm, ngoan hơn thể hiện ở chỉ số xếp loại hạnh kiểm khá, tốt tăng đều ở các năm.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




29

30

Tỷ lệ học sinh yếu kém giảm. Tuy nhiên, vấn đề chất lƣợng rất cần đƣợc quan tâm
bởi lẽ so với vùng có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển các chỉ số nêu trên vẫn còn

2.2.3. Công tác chỉ đạo thực hiện kế hoạch
* Hiệu trưởng trực tiếp chỉ đạo thực hiện chương trình dạy học, cụ thể như sau:
- Chỉ đạo tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch: Chỉ đạo khảo sát chất lƣợng học

chênh lệch đáng kể.
2.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THPT Bình Yên

sinh, bám sát kế hoạch chuyên môn chung của trƣờng, xác định các nguồn lực thực

2.2.1. Công tác xây dựng kế hoạch

hiện kế hoạch, chỉ rõ điều kiện thực hiện kế hoạch, có các giải pháp phù hợp thực tế.

Căn cứ nghị quyết của chi bộ và tình hinh thực tế của đơn vị, hiệu trƣởng xây

- Hiệu trƣởng chỉ đạo tổ chuyên môn quản lý hoạt động giảng dạy của giáo

dựng kế hoạch hoạt động trong năm học bao gồm các mặt công tác nhƣ: Công tác

viên: Chỉ đạo theo dõi đôn đốc việc thực hiện chƣơng trình đúng tiến độ, không cắt

xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học; công tác tài chính - kế hoạch; công

xén, dồn ép, đảm bảo đúng chuẩn kiến thức, kỹ năng của từng môn học.

tác chuyên môn; công tác kiểm tra nội bộ trƣờng học; công tác nhân sự. Trong đó

- Chỉ đạo đánh giá chất lƣợng giờ dạy của giáo viên: Hoạt động kiểm tra, đánh
giá giờ dạy đƣợc chỉ đạo tiến hành thƣờng xuyên dƣới hai hình thức kiểm tra đột

xác định trọng tâm là công tác dạy học và giáo dục.
Các tổ chức nhƣ Đoàn thanh niên, Công đoàn căn cứ kế hoạch năm học xây
dựng kế hoạch hoạt động cho tổ chức mình. Mọi hoạt động của các tổ chức này đều
nhằm hỗ trợ cho hoạt động chuyên môn đạt hiệu quả.
Kế hoạch chuyên môn định hƣớng theo tinh thần đổi mới, nâng cao chất lƣợng
giáo dục, bám sát theo chƣơng trình do Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành;
Công tác phổ cập giáo dục trung học; công tác xây dựng, bồi dƣỡng đội ngũ giáo
viên; các hoạt động hỗ trợ cho hoạt động dạy học trên lớp; công tác kiểm tra, đánh

giá hoạt động dạy học, đổi mới phƣơng pháp dạy học.
Các tổ chuyên môn căn cứ kế hoạch chung của hiệu trƣởng, kết quả khảo sát
chất lƣợng học sinh đầu năm, xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ trong năm học.
Kế hoạch chuyên môn của tổ đƣợc hiệu trƣởng phê duyệt và phân bổ kinh phí, đầu
tƣ cơ sở vật chất để tổ chuyên môn có đủ điều kiện thực hiện kế hoạch.
2.2.2. Về công tác tổ chức

xuất và kiểm tra định kỳ. Nhờ hoạt động kiểm tra đƣợc duy trì thƣờng xuyên nên
giáo viên luôn có tâm thế chuẩn bị bài, tổ chức giảng dạy theo kế hoạch bài giảng
đã chuẩn bị.
Giờ dạy của giáo viên đƣợc đánh giá theo tiêu chí đánh giá do Bộ giáo dục và
Đào tạo ban hành [2].
- Hiệu trƣởng chỉ đạo quản lý công tác chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên. Đây
là nhiệm vụ trọng tâm, tiến hành chỉ đạo theo các bƣớc sau đây:
- Quán triệt giáo viên tăng cƣờng nhận thức tầm quan trọng của công tác chuẩn
bị bài trƣớc khi lên lớp là một trong những yếu tố quyết định chất lƣợng giáo dục.
- Xác định rõ các tiêu chí cụ thể cho việc chuẩn bị bài dạy, chuẩn bị giáo án
phải thể hiện đƣợc hoạt động của thầy - trò hay không, có phân phối thời gian …
- Lấy kiến của các tổ trƣởng, tổ phó chuyên môn nhằm đánh giá đúng chất lƣợng
công tác chuẩn bị hồ sơ môn học.
- Hiệu trƣởng chỉ đạo tổ chuyên môn quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết

Để tổ chức thực hiện có hiệu quả kế hoạch dạy học đã xây dựng, Hiệu trƣởng

quả học tập của học sinh

phải biên chế đội ngũ giáo viên thành các tổ chuyên môn, sắp xếp công việc cho

+ Quan điểm chỉ đạo: Đổi mới cách kiểm tra đánh giá hƣớng ngƣời học tham

từng giáo viên phù hợp với năng lực, yêu cầu công việc. Phân công trách nhiệm đến

gia vào quá trình đánh giá, đảm bảo chính xác, khách quan công bằng ở khâu đánh

từng thành viên trong Nhà trƣờng. Xác định các mối quan hệ chỉ đạo thực hiện, các

giá. Kết hợp linh hoạt hình thức kiểm tra trắc nghiệm khách quan với trắc nghiệm tự

mối quan hệ phối hợp để thực hiện kế hoạch điều này thể hiện trong Quy chế làm

luận giữa kiểm tra viết và kiểm tra vấn đáp, hƣớng cho học sinh biết cách tự kiểm

việc của Trƣờng - Quy chế dân chủ ở cơ sở.

tra đánh giá.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

31



32

+ Đề kiểm tra phải bám sát chuẩn kiến thức, kỹ năng của từng bộ môn, đồng

viên tham gia các lớp tập huấn: Đổi mới phƣơng pháp giảng dạy, đổi mới cách kiểm

thời phù hợp đối tƣợng, phân hoá đƣợc trình độ học sinh, có câu hỏi mở để phát huy

tra đánh giá, tích hợp giáo dục môi trƣờng trong các môn học ngữ văn, sinh học,

tính sáng tạo của học sinh. Với các môn khoa học xã hội, học sinh đƣợc bày tỏ

hoá học, giáo dục công dân, địa lý, tích hợp giáo dục dân số - sức khoẻ sinh sản vào

chính kiến trƣớc mỗi vấn đề, qua đó hun đúc tinh thần dân tộc, ý thức trách nhiệm

các môn sinh học, địa lý, ngữ văn… Khích lệ giáo viên viết đề tài sáng kiến kinh

công dân đối với cộng đồng.

nghiệm, thƣờng xuyên dự giờ đồng nghiệp để rút kinh nghiệm. Tổ chức thi giáo

+ Khâu tổ chức kiểm tra: Đối với những bài kiểm tra từ 45 phút trở lên Nhà

viên dạy giỏi, giáo viên sử dụng thiết bị thí nghiệm giỏi; tổ chức hội giảng ứng dụng

trƣờng tiến hành ra đề chung toàn khối, kiểm tra đồng loạt, khâu coi và chấm bài

công nghệ thông tin trong dạy học. Thƣờng xuyên tổ chức giao lƣu chuyên môn với

thực hiện đúng quy chế, khách quan, công bằng.

các trƣờng có phong trào dạy tốt trong Tỉnh.

Trong những năm gần đây do làm tốt khâu kiểm tra, đánh giá thu thông tin
chính xác, tạo động lực cho giáo viên cố gắng, học sinh học tập tốt hơn.

* Hiệu trưởng chỉ đạo công tác kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch: Công
tác chỉ đạo tổ chuyên môn tiến hành kiểm tra đánh giá kết quả dạy học và thực hiện

* Hiệu trưởng chỉ đạo xây dựng nề nếp dạy học

kế hoạch năm học đƣợc hiệu trƣởng nhà trƣờng đặc biệt chú trọng. Ngay từ đầu

Xuất phát từ nhận thức: Nề nếp dạy học mang dấu hiệu đặc trƣng của mặt

năm học, hiệu trƣởng tiến hành xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ trƣờng học. Trên

quản lý hành chính - sƣ phạm trong trƣờng học, thể hiện tính tổ chức và kỷ luật cao,

cơ sở đó các tổ chuyên môn, tổ hồ sơ - nghiệp vụ sƣ phạm lên kế hoạch kiểm tra

nó cũng thể hiện tính tự giác, tinh thần trách nhiệm của mỗi cá nhân trong tập thể.

trong năm. Lựa chọn lực lƣợng kỉểm tra, thực hiện kế hoạch kiểm tra thƣờng xuyên.

Nề nếp dạy học có tính ổn định và là nền tảng cho việc nâng cao chất lƣợng dạy

Dựa vào kết quả kiểm tra điều chỉnh hoạt động dạy - học. Nhờ làm tốt mặt công tác

học. Trong nhiều năm, trƣờng THPT Bình Yên luôn chỉ đạo sát sao việc duy trì nề

này nên nhà trƣờng đã xây dựng, duy trì tốt nề nếp dạy học đồng thời tạo động lực

nếp dạy học cụ thể:

cho cả ngƣời dạy và ngƣời học.

- Nề nếp thực hiện quy chế chuyên môn: Thực hiện dạy học theo phân phối
chƣơng trình do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định và ban hành; thực hiện tốt các

Trong những năm qua đổi mới phƣơng pháp dạy học là nhiệm vụ thƣờng
xuyên đòi hỏi mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên phục vụ của nhà trƣờng phải nỗ lực,

chủ đề giáo dục địa phƣơng; chủ đề dạy học tự chọn….
- Nề nếp thực hiện các văn bản chỉ đạo của ngành về hoạt động dạy học bộ môn.
- Nề nếp chuẩn bị hồ sơ môn học khi lên lớp, ra vào lớp đúng giờ, đảm bảo

vƣợt qua khó khăn của Trƣờng, khó khăn trong tâm lý của bản thân. Bởi lẽ những
giờ học thầy giảng, trò nghe và ghi chép đã ăn sâu vào tâm thức mỗi thầy giáo cô
giáo, nay trong mỗi giờ học thầy giáo đóng vai trò hƣớng dẫn, điều khiển hoạt động

thời gian cho tiết dạy.
- Duy trì nề nếp dự giờ thăm lớp vừa để động viên giáo viên, học sinh vừa trực

nhận thức của học sinh, học sinh chủ động, tích cực chiếm lĩnh tri thức mới. Việc
đổi mới này thể hiện ngay từ khâu chuẩn bị của giáo viên cho mỗi giờ lên lớp. Từ

tiếp đánh giá hoạt động dạy - học trong các giờ dạy.
* Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn tổ chức các hoạt động bồi dưỡng nâng

chỗ giáo án chỉ là bản sao những ý chính trong sách giáo khoa chuyển thành bản kế
hoạch chi tiết cho các hoạt động của học sinh trong giờ học. Từ việc mỗi giờ giảng

cao năng lực sư phạm cho đội ngũ giáo viên.
Các hoạt động bồi dƣỡng năng lực sƣ phạm cho giáo viên đƣợc hiệu trƣởng
hết sức chú trọng nhƣ phong trào thi đua dạy tốt - học tốt; tạo điều kiện cho giáo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

* Hiệu trưởng chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học



thầy chỉ cần truyền thông tin trong sách đến học sinh chuyển sang việc thầy tổ chức
các hoạt động để ngƣời học tự chiếm lĩnh kiến thức. Vì thế việc đổi mới phƣơng
pháp dạy học không thể một sớm một chiều thực hiện đƣợc.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




33

34

Nội dung đã chỉ đạo:

46,4% đánh giá là quan trọng chỉ có 10,1% giáo viên cho là rất quan trọng. Điều

- Chỉ đạo đổi mới phƣơng pháp dạy học trong mối quan hệ biện chứng với

này thể hiện rõ trên thực tế xây dựng kế hoạch giảng dạy của giáo viên tại trƣờng.

mục tiêu, nội dung trong chƣơng trình dạy học.

Hầu hết giáo viên nhận thức, kế hoạch môn học lập để kiểm tra là chủ yếu. Trong

- Chỉ đạo đổi mới phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tiếp cận hoạt động nghiên
cứu nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong học tập; tăng

thực tế giảng dạy, ít khi đối chiếu kế hoạch đã xây dựng với thực tế. Nói cách khác, kế
hoạch giảng dạy môn học hiện nay chỉ là hình thức, ít phát huy tác dụng.

cƣờng dạy cách tự học, tự nghiên cứu; tạo điều kiện cho học sinh đƣợc thực hành,

- Đánh giá mức độ quan trọng của giáo án: 58,0% số ngƣời đƣợc hỏi cho là rất

tận dụng tối đa kinh nghiệm của học sinh (kế thừa kiến thức đã có) và tạo điều kiện

quan trọng, 34,8% cho là quan trọng còn 7,2 % cho là không quan trọng. Nhận thức

để thầy - trò hợp tác đồng thời hình thành năng lực tự quản cho học sinh.

sự định hƣớng của giáo viên đối với hoạt động học tập của học sinh thể hiện trong

- Chỉ đạo tiết kiệm ngân sách để đầu tƣ cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học,
phƣơng tiện hiện đại huy động tối đa các nguồn lực phục vụ đổi mới phƣơng pháp.
- Đổi mới cách tổ chức, quản lý để tối ƣu quá trình dạy học: Hiệu trƣởng từ việc

giáo án 62,4% cho là rất quan trọng, 30,4% đánh giá là quan trong, 7,2 % cho là
không quan trọng. Nhƣ vậy hầu hết giáo viên đã nhận thấy vai trò định hƣớng của
giáo viên đối với hoạt động của học sinh trong các giờ học.

quản lý chƣơng trình ổn định chuyển sang trạng thái quản lý sự thay đổi thể hiện ở chố

Bảng 3: Kết quả khảo sát nhận thức của giáo viên về hồ sơ môn học

số tiết của môn học luôn thay đổi, chƣơng trình dạy học tự chọn thay đổi theo đáp ứng
nhu cầu học tập của học sinh. Trên thực tế hiệu trƣởng chƣa quen với cách quản lý này.
Phỏng vấn trực tiếp, đồng chí Hiệu trƣởng cho biết “Điểm yếu nhất trong công
tác quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THPT Bình Yên hiện nay là quản lý đổi mới

1

phƣơng pháp dạy học. khâu đầu tiên thực hiện đổi mới phƣơng pháp dạy học.
- Khâu chuẩn bị lên lớp của giáo viên chƣa thực sự có chất lƣợng mà mang

Nội dung khảo sát

TT

Vai trò của Kế hoạch giảng dạy đối với
hoạt động dạy học

2

chƣa khách quan do thiếu tiêu chí đánh giá cụ thể”.

Giáo án thể hiện vai trò của giáo viên định

2.3. Thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên

hƣớng cho hoạt động học tập của học sinh

Trên thực tế, ở các phƣơng diện khác nhau nhà trƣờng đã và đang triển khai

43,5%

24

5

58.0%

34,8%

7,2%

43

21

5

62,4%

30,4%

7,2%

trên lớp.

công tác chuẩn bị hồ sơ dạy học. Căn cứ vào tiêu chuẩn hồ sơ môn học, khảo sát về

3

2.3.1. Về nhận thức: Khảo sát 69 cán bộ, giáo viên cho kết quả thống kê ở bảng 3
4

khác nhau:
- Đối với kế hoạch môn học (theo yêu cầu của Bộ Giáo dục và Đào tạo giáo viên

46,4 %

40

của giáo viên và học sinh trong mỗi giờ
học trên lớp.

Qua khảo sát cho thấy mức độ nhận thức của giáo viên về hồ sơ môn học rất

10,1 %

Giáo án là bản kế hoạch cho hoạt động

nặng tính chất hành chính. Việc đánh giá công tác chuẩn bị còn gặp nhiều khó khăn,

các mặt nhận thức, hành vi và kết quả thực tế nhƣ sau:

Mức độ nhận thức
Rất quan Quan
Không
trọng
trọng quan trọng

7
32
30

5

Việc thể hiện rõ hoạt động của thầy- trò
trong giáo án.
Đổi mới PPDH trƣớc hết phải đổi mới
cách soạn giáo án
Tài liệu phục vụ sinh hoạt chuyên đề, bài
tập chuyên đề

61

8

0

88,4%

11,5%

0%

60

9

0

87.0%

13,0%

0%

37

30

2

53,6%

43,5%

2,9%

phải lập kế hoạch tuần) thì có tới 43,5% số ngƣời đƣợc hỏi cho là không quan trọng;

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

35

36

Việc thể hiện rõ hoạt động của thầy - trò trong giáo án: 88,4% số ngƣời đƣợc hỏi

Bảng 4: Kết quả khảo sát nhận thức về tầm quan trọng và

cho rằng rất quan trọng, 11,5% cho là quan trọng, nhƣ vậy trong nhận thức mọi giáo

nhu cầu bồi dưỡng về kiến thức, kỹ năng

viên đã thống nhất giáo án phải thể hiện rõ hoạt động của thầy - trò trong giờ học.
Đổi mới phƣơng pháp dạy học trƣớc hết cần phải đổi mới cách soạn giáo án

Nội dung khảo sát

87,0% cho là rất quan trọng, 13,0% cho là quan trọng.
Nhận thức về tài liệu phục vụ sinh hoạt chuyên đề, bài tập chuyên đề 53,6% ý

Kiến thức môn học

kiến cho là rất quan trọng, 43,5% đánh giá là quan trọng có 2,9% ý kiến cho là
không quan trọng.

Lý luận dạy học

2.3.2. Điều kiện phục vụ công tác xây dựng hồ sơ môn học
* Cơ sở vật chất: Nhà trƣờng đáp ứng cơ sở vật chất, tạo điều kiện cho giáo

Kiến thức về cách tiếp cận
đối tƣợng

viên làm tốt công tác xây dựng hồ sơ môn học. Qua khảo sát 100% giáo viên có ý

Kiến thức tổ chức hoạt động

kiến đánh giá: Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động dạy học đã đáp ứng yêu cầu

dạy học

đổi mới phƣơng pháp dạy học...

Kiến thức về các lĩnh vực có

* Về thời gian: Khảo sát 69 giáo viên, có 33,4% giáo viên cho là thiếu thời

liên quan

gian để xây dựng kế hoạch bài học, 62,3% giáo viên cho rằng đủ thời gian xây dựng

Kỹ năng thiết kế kế kế hoạch

kế hoạch bài giảng, 4,3 % không có ý kiến rõ ràng. Số giáo viên cho là không đủ

dạy học, tài liệu chuyên đề

thời gian để xây dựng kế hoạch bài giảng tập trung ở các môn: Toán, ngữ văn, giáo

Kỹ năng tiếp cận học sinh

dục công dân, tiếng Anh, một số giáo viên dạy môn vật lý, hoá học.
* Năng lực giáo viên thể hiện qua kết quả khảo sát nhu cầu bồi dƣỡng của giáo

viên thống kê ở bảng 4.

Kỹ năng tổ chức các hoạt
động dạy học
Kỹ năng giải quyết các tình

Nhận xét kết quả khảo sát:
- Về kiến thức: Hầu hết giáo viên giảng dạy tại trƣờng đƣợc đào tạo chính quy

huống trong dạy học

tập trung nên có đủ trình độ để dạy bậc THPT. Hạn chế của giáo viên là thiếu kiến

Kỹ năng tự học, tự nghiên cứu

thức thực tế, kiến thức về xã hội. Trên 90,0% giáo viên có nguyện vọng đƣợc bồi

Kỹ năng tổ chức tự học cho

dƣỡng nâng cao trình độ chuyên môn.

học sinh

- Về phƣơng pháp, kỹ năng: Kết quả khảo sát cho thấy trên 90,0% số giáo viên
đƣợc hỏi có nhu cầu đƣợc bồi dƣỡng các kỹ năng dạy nhƣ: Kỹ năng lựa chọn, kết
hợp các phƣơng pháp trong dạy học; Kỹ năng thông đạt hiệu quả; kỹ năng tổ chức
hoạt động nhóm; Kỹ năng sử dụng đồ dùng dạy; kỹ năng hợp tác...

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Kỹ năng hợp tác với đồng nghiệp

Mức độ nhận thức
Mức độ cần thiết
Rất
Khá
Rất
Bình
Cần Bình Chƣa
quan quan
cần
thƣờng
thiết thƣờng cần
trọng trọng
Thiết
64
5
0
59
10
0
0
92,8 % 7,2%
46

23

85,5% 14,6%
0

66,7% 33,3%
40

24

58,0% 34,8%
41

23

59,4% 33,3%
20

41

46

23

0

0

5

0

66,7% 33,3%
5

38

26

7,2% 55,1% 37,7% 7,2%
5

36

28

5

0

7,2% 52,2% 40,6% 7,2%
8

20

41

8

29,0% 59,4% 11,6% 29,0% 59,4% 11,6%
43

18

8

43

18

8

0

62,3% 26,1% 11,6% 62,3% 26,1% 11,6%
43

13

13

43

13

13

0

62,3% 18,8% 18,8% 62,3% 18,8% 18,8%
51

13

73,9% 18,8%
49

15

71,1% 21,7%
51

18

5

21

5
0

51

18

5

0

49

15

5

51

18

0

0

0

0

0

0

73,9% 26,1%
0

69,6% 30,4%
73,9% 26,1%

13

7,2% 71,1% 21,7% 7,2%

73,9% 26,1%
48

51

7,3% 73,9% 18,8% 7,3%

48

21

69,6% 30,4%
0

51

18

73,9% 26,1%

Từ kết quả điều tra cho thấy vấn đề bồi dƣỡng thƣờng xuyên năng lực giảng
dạy của giáo viên đang trở nên cấp thiết, đặc biệt là các kỹ năng dạy học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




37

38

2.3.3. Thực trạng tổ chức chỉ đạo công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trường

Một khâu rất quan trọng mà ít giáo viên thực hiên trƣớc khi lập kế hoạch bài
giảng là giải các bài tập. Khâu này rất quan trọng, trên cơ sở thực hiên khâu này

THPT Bình Yên
- Quan điểm chỉ đạo: giáo viên phải chuẩn bị kế hoạch bài giảng, tài liệu giảng
dạy trƣớc khi lên lớp 2 ngày đƣợc tổ chuyên môn xác nhận. Kế hoạch giảng dạy cần
nêu rõ mục tiêu từng bài học, kiến thức trọng tâm của bài, phƣơng pháp dạy học,
phƣơng tiện dạy học, địa điểm thực hiện kế hoạch.

trong giờ lý thuyết giáo viên định hƣớng cho học sinh để quá trình tự học của học
sinh đạt hiệu quả cao.
+ Các môn khoa học xã hội nhân văn: Giáo viên đọc sách giáo khoa, sách giáo
viên rồi soạn bài, rất ít giáo viên tra cứu thông tin trên mạng hay các phƣơng tiện

Nhà trƣờng chƣa ban hành mẫu kế hoạch bài giảng thống nhất, giáo viên xây
dựng kế hoạch bài giảng dựa vào thông tin thu đƣợc sau các đợt tập huấn đổi mới
phƣơng pháp và kinh nghiệm của bản thân.
Tồn tại lớn nhất là nhà trƣờng chƣa tổ chức tập huấn quy trình xây dựng hồ sơ
môn học chung trong toàn trƣờng mà mới chỉ đạo tập huấn theo nhóm chuyên môn
nên công tác xây dựng hồ sơ môn học còn nhiều bất cập cần khắc phục.
2.3.4. Thực trạng công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên trường THPT Bình Yên
* Nhận thức về tầm quan trọng công tác xây dựng kế hoạch

thông tin khác để cập nhật thông tin phục vụ bài giảng.
- Yêu cầu: Kế hoạch bài giảng [5] thể hiện các phần: Mục tiêu (về kiến thức,
kỹ năng, thái độ); chuẩn bị của Thầy - trò cho bài học; tiến trình lên lớp (Kiểm tra
bài cũ; đặt vấn đề vào bài mới; hoạt động của giáo viên và học sinh, kiến thức cần

đạt, củng cố bài học; hƣớng dẫn tự học ở nhà)
- Đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học
+ Xác định mục tiêu: Do đƣợc trang bị đủ sách giáo viên nên giáo viên không

Kết quả khảo sát cho thấy: Trong số 69 giáo viên đƣợc hỏi ý kiến có 43, 5% số

khó khăn trong việc xác dịnh mục tiêu bài giảng. Tuy nhiên mục tiêu về kiến thức

nƣời đƣợc hỏi cho rằng kế hoạch dạy học bộ môn không qua trọng. Điều này chứng

thƣờng chỉ đƣợc dừng ở mức 3 (theo 8 mức của Blom) mục tiêu về thái độ nhiều

tỏ giáo viên xem nhẹ công tác xây dựng kế hoạch bộ môn. Giáo viên chỉ lập kế

giáo viên chƣa quan tâm thích đáng. Trong nhiều bài giảng giáo viên chƣa khai thác

hoạch để sử dụng khi kiểm tra, ít giáo viên thƣờng xuyên sử dụng đến trong quá

triệt để cơ hội giáo dục thái độ.

trình giảng dạy. Kế hoạch dạy học bộ môn chƣa phát huy đƣợc vai trò của nó.

+ Xác định kiến thức trọng tâm: nhiều giáo viên lúng túng khi xác định kiến

Chính vì vậy giáo viên chƣa chủ động với những giải pháp nâng cao chất lƣợng dạy

thức trọng tâm nên khi xây dựng kế hoạch bài giảng còn dàn trải, và thực thi kế

học bộ môn đã nêu trong kế hoạch. Họ thụ động thực hiện kế hoạch dạy học theo

hoạch trên lớp luôn thiếu thời gian.

phân phối chƣơng trình do Sở Giáo dục và Đào tạo ban hành.

+ Phần chuẩn bị của thầy - trò đƣợc nêu rất sơ sài, hình thức bởi lẽ kế hoạch

Ít giáo viên đầu tƣ thời gian, công sức, trí tuệ cho hoạt động xây dựng kế

bài giảng phải đƣợc xây dựng trƣớc một tuần giáo viên mới có cơ hội thông báo sự

hoạch dạy học. Kế hoạch dạy học bộ môn đƣợc xây dựng một cách thiếu căn cứ,

chuẩn bị này đến học sinh; hoặc phải đƣợc nêu ở cuối bài giảng trƣớc để học sinh

thiếu thực tế dẫn đến chất lƣợng chƣa đáp ứng yêu cầu.

kịp thời nắm bắt và chuẩn bị.

* Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch bài giảng

- Phần tiến trình lên lớp, ở mục ổn định tổ chức lớp giáo viên có kế hoạch

- Quy trình lập kế hoạch bài giảng
+ Với các môn khoa học tự nhiên giáo viên lập kế hoạch bài giảng theo quy
trình sau: Đọc bài học trong sách giáo khoa; đọc các tài liệu tham khảo liên quan
đến bài học; lựa chọn thông tin đƣa vào bài giảng nhằm đạt mục tiêu bài giảng; lập
kế hoạch bài giảng.

nhƣng rất ít khi thực hiện (điều này thể hiện khi lãnh đạo nhà trƣờng kiểm tra đột
xuất sĩ số học sinh rất ít giáo viên nắm đƣợc). Mục kiểm tra bài cũ, chuẩn bị cho bài

mới hầu hết giáo viên chỉ lập kế hoạch kiểm tra bài cũ đánh giá, cho điểm; Trong
giáo án không thể hiện sự kiểm tra của giáo viên đối với sự chuẩn bị bài của học sinh.
Chính vì thế học sinh chƣa tích cực chuẩn bị cho học bài mới trƣớc khi đến lớp.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

39



40

- Phần hoạt động của giáo viên và học sinh trong thực hiện kế hoạch bài giảng:

bài thụ động không đáp ứng yêu cầu dạy học tích cực, giờ học không còn sôi nổi rất

+ Kế hoạch bài giảng đã thể hiện đƣợc hoạt động của thầy - trò, kiến thức cần

ít có sự trao đổi hai chiều giữa thầy và trò.

đạt. Song chƣa thể hiện sự phát huy tính tích cực của học sinh do chƣa có kế hoạch
kế thừa kinh nghiệm, kiến thức sẵn có của học sinh.

+ Có những bài giảng chỉ có các trang trình chiếu, không có mục đích yêu cầu,
không hƣớng dẫn, thuyết minh các hoạt động của thầy, của trò dẫn đến giáo viên dạy tùy

+ Kế hoạch bài giảng chƣa có hệ thống câu hỏi hợp lý: hầu hết là những câu
hỏi vụn vặt, tốn thời gian, ít câu hỏi mang tính khái quát….

hứng, không xác định đƣợc trọng tâm bài giảng vì thế chất lƣợng giờ dạy không cao.
+ Loại bài đƣợc đánh giá là phù hợp nhất với dạy học ở trƣờng trung học phổ

+Trong kế hoạch bài giảng ít thể hiện sự linh hoạt phối hợp các phƣơng pháp
khi giáo viên tiến hành kế khoạch này trên lớp.

thông và đƣợc nhiều giáo viên sử dụng là: sau khi lập kế hoạch bài giảng, dựa vào
mục đích yêu cầu, các hoạt động của thầy- trò, giáo viên soạn các trang trình chiếu.

- Phần củng cố bài, hƣớng dẫn học sinh tự học: Các hoạt động củng cố, luyện

Loại bài giảng này có những ƣu điểm nổi bật đó là thể hiện đƣợc đầy đủ ý đồ của

tập đƣợc giáo viên thể hiện rõ trong kế hoạch nhằm đánh giá nhận thức của học sinh

ngƣời dạy, xác định rõ nội dung bài giảng, việc làm của thầy, của trò. Hạn chế của

sau khi thực hiện kế hoạch bài giảng. Phần hƣớng dẫn học sinh tự học mang nặng

loại bài giảng này là soạn xong để lâu mới dạy giáo viên sẽ lúng túng trong sự phối

tính hình thức, giáo viên chƣa có định hƣớng cho học sinh tự học ở nhà. Đây là

hợp giữa giảng bài và trình chiếu.

điểm rất yếu trong công tác xây dựng kế hoạch bài giảng của hầu hết giáo viên.
- Thực trạng ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác xây dựng kế hoạch

bài giảng và tiến hành dạy học trên lớp:

Nhƣ vậy phong trào ứng dụng công nghệ thông tin trong nhà trƣờng đang diễn
ra mạnh mẽ, tuy nhiên thiếu tính đồng bộ, nhất quán, chất lƣợng chƣa cao đòi hỏi
cần phải có định hƣớng khắc phục.

“Bài giảng điện tử” phải đƣợc xây dụng công phu gồm sự phối hợp giữa kênh
chữ và kênh hình, lời nói của ngƣời dạy. Kế hoạch bài giảng nêu rõ mục đích yêu
cầu, thể hiện các hoạt động của thầy và trò, hƣớng dẫn học sinh tự học - học sinh có
thể tự học không cần sự có mặt của thầy giáo. “Bài giảng điện tử” có hiệu quả cao
với đối tƣợng ngƣời học là ngƣời lớn học theo hình thức giáo dục từ xa, giáo dục
thƣờng xuyên, có thể nói là ít có hiệu quả dạy học trên lớp học ở trƣờng phổ thông.
Kết quả khảo sát cho thấy: 100% giáo viên đã ứng dụng công nghệ thông tin
và thiết bị điện tử vào dạy học (tuy chất lƣợng khác nhau). Với ƣu điểm nổi bật của
loại bài giảng này là hình ảnh đẹp, sinh động, lƣợng thông tin đƣa vào bài giảng
tăng đáng kể so với kiểu bài dạy truyền thống. Những nội dung khó diễn đạt bằng
lời nói khi sử dụng phƣơng tiện hỗ trợ, giáo viên dễ dàng đƣa thông tin đến học
sinh. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện, đã bộc lộ những nhƣợc điểm nhƣ sau:

* Thực trạng công tác chuẩn bị tài liệu cho sinh hoạt chuyên đề, các hoạt động
hỗ trợ học tập
Về tài liệu phục vụ hoạt động chuyên đề, chƣa có mẫu thống nhất nên giáo
viên soạn tài liệu chủ yếu theo mẫu sau:
- Mục tiêu chuyên đề
- Điều kiện thực hiện: Cơ sở vật chất, tài chính; nguồn nhân lực; chuẩn bị của
giáo viên, học sinh để thực hiện thành công chuyên đề
- Tiến trình buổi sinh hoạt: lập theo thứ tự tuyến tính từ trên xuống.
- Tổng kết, đánh giá, dặn dò.
2.3.5. Thực trạng kiểm tra đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trường
THPT Bình Yên

Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của hồ sơ môn học đối với chất lƣợng dạy học

+ Bài giảng quá lạm dụng các thiết bị dạy học dẫn đến vai trò của ngƣời giáo

nên nhà trƣờng chú trọng kiểm tra công tác xây dựng hồ sơ môn học. Năm 2004 đã

viên bị lu mờ. Bài giảng nhiều lúc trở thành các đoạn phim ngắn. Học sinh tiếp thu

thành lập Tổ hồ sơ - nghiệp vụ sƣ phạm hoạt động dƣới sự điều hành của phó hiệu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên






41

42

trƣởng phụ trách chuyên môn. Trong quy chế làm việc của nhà trƣờng quy định:

- Giáo viên cần đƣợc bồi dƣỡng thêm các kỹ năng dạy học, nhất là kỹ năng

“Tổ hồ sơ có nhiệm vụ giúp phó hiệu trƣởng phụ trách chuyên môn điều hành hoạt

xây dựng hồ sơ môn học, kỹ năng lựa chọn kết hợp các phƣơng pháp trong dạy học,

động chuyên môn trong nhà trƣờng, chấn chỉnh hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ

kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.

sƣ phạm của giáo viên theo sát mục tiêu đổi mới phƣơng pháp, nâng cao chất lƣợng
dạy học”.

- Hoạt động quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học mang nặng tính chất
hành chính, hình thức, chƣa đi sâu vào quản lý chất lƣợng.

- Xây dựng kế hoạch, tổ chức kiểm tra, đánh giá hồ sơ môn học gồm: Các quy
định về hành chính khi tiến hành kiểm tra.

Có thể nói thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học tại trƣờng
trung học phổ thông Bình Yên trong những năm qua còn bộc lộ những tồn tại đòi

- Về nội dung kiểm tra: Kiểm tra kế hoạch giảng dạy của giáo viên, kế hoạch
bài giảng, sổ chủ nhiệm, sổ ghi điểm, lịch báo giảng, kế hoạch giáo dục ngoài giờ

hỏi có hệ thống các biện pháp quản lý đồng bộ để nâng cao chất lƣợng quản lý công
tác xây dựng hồ sơ môn học, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học.

lên lớp…Tổ trƣởng chuyên môn kiểm tra thƣờng xuyên hàng tuần trƣớc khi giáo
viên lên lớp giảng dạy; kiểm tra đột xuất.
- Kết quả xếp loại hồ sơ là một nội dung đánh giá công chức, đánh giá thi đua.
Nhìn chung vấn đề đánh giá hồ sơ môn học tại nhà trƣờng hiện nay còn nhiều
bất cập do thiếu tiêu chí đánh giá khoa học, kết quả đánh giá mang tính chất chủ
quan dựa vào kinh nghiệm của ngƣời kiểm tra. Qua khảo sát ý kiến tập thể cán bộ,
giáo viên có 100% ý kiến đƣợc hỏi cho rằng để nâng cao chất lượng hồ sơ môn

học cần có tiêu chí đánh giá cụ thể, khoa học công bố công khai để mọi người
thực hiện.
Tóm lại: Mặc dù thực trạng công tác xât dựng hồ sơ môn học đã phát huy tính
sáng tạo ở phần lớn giáo viên, nhƣng đối với giáo viên trẻ công tác này đối với họ
còn thiếu kinh nghiệm, hoặc do năng lực hạn chế. Giáo viên tre còn lúng túng khi
xây dựng hồ sơ môn học theo phƣơng pháp mới, đặc biệt chƣa thể hiện ý tƣởng phát
triển năng lực tự học cho học sinh.
- Giáo viên tự xây dựng hồ sơ môn học, có tính cá nhân cao, ít trao đổi với
đồng nghiệp, việc chia sẻ thông tin, kinh nghiệm còn hạn chế chứng tỏ năng lực hợp
tác còn yếu.
- Có một số giáo viên xem nhẹ công tác xây dựng hồ sơ môn học, hoặc chuẩn
bị chiếu lệ, đối phó với các cấp quản lý. Chất lƣợng dạy của những giáo viên này
phản ánh rõ kết quả của quá trình chuẩn bị hồ sơ môn học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

43



44

* Nội dung và quy trình thực hiện gồm các bước:

CHƢƠNG 3

ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC XÂY DỰNG
HỒ SƠ MÔN HỌC Ở TRƢỜNG THPT

Bước 1: Mời giảng viên đại học thực hiện chuyên đề “Lý luận dạy học” giúp
giáo viên hiểu rõ: Khái niệm quá trình dạy học; bản chất quá trình dạy học; các
thành tố cấu trúc của quá trình dạy học; vai trò của giáo viên đối với hoạt động dạy;

3.1. Nguyên tắc trong quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học

các điều kiện để hoạt động dạy học đạt hiệu quả; bản chất hoạt động học và vai trò

3.1.1. Đảm bảo tính mục đích

quyết định của học sinh trong hoạt động học tập. Trên cơ sở nắm vững lý luận dạy

Bất kỳ hoạt động nào cúng phải đảm bảo tính mục đích, các biện pháp quản lý
công tác xây dựng hồ sơ môn học phải đảm bảo mục đích nâng cao chất lƣợng hồ
sơ môn học, đáp ứng yêu cầu dạy học trong giai đoạn hiện nay.

học giáo viên có cơ sở lý thuyết để thiết kế, xây dựng hồ sơ môn học phù hợp với lý
luận và thực tiễn.
Bước 2: Học viên (là giáo viên THPT) xây dựng bài giảng mẫu, bao gồm việc
chuẩn bị hồ sơ môn học.

3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn và phù hợp với lý luận
Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học phải đảm đƣợc xây
dựng trên cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học, đồng thời đảm bảo tính phù
hợp với thực tiễn. Tính thực tiễn của các biện pháp phải thể hiện rõ: Phù hợp năng
lực giáo viên; phù hợp với với mục tiêu giáo dục trung học; phù hợp đặc điểm môn
học; phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất hiện có của nhà trƣờng nhƣng đồng thời

phù hợp với thực tiễn quản lý hoạt động dạy học tại các nhà trƣờng THPT.
Xuất phát từ cơ sở lý luận đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn do vậy các biện
pháp quản lý hoạt động xây dựng hồ sơ môn học đảm bảo tính khả thi cao.
3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả

Bước 3: Giới thiệu một số tài liệu, hồ sơ có liên quan đến một bài giảng cụ thể.
* Điều kiện thực hiện
- Nhà trƣờng cung cấp dữ liệu (tài liệu, sách giáo khoa, sách giáo viên…) cho
hoạt động chuẩn bị của giáo viên.
- Có chỉ dẫn cụ thể từng bƣớc cho giáo viên
- Tạo môi trƣờng sinh hoạt chuyên môn thuận lợi phù hợp với điều kiện cụ thể
của giáo viên.
Biện pháp 2: Tập huấn quy trình, chuẩn bị hồ sơ môn học
* Mục đích của biện pháp nhằm trang bị cho giáo viên kỹ năng xây dựng hồ
sơ môn học theo yêu cầu đổi mới.

Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học phải đảm bảo đem lại
hiệu quả thiết thực cho hoạt động quản lý là nâng cao chất lƣợng hồ sơ môn học

* Nội dung và quy trình
- Bƣớc 1: Hƣớng dẫn cho giáo viên cách chọn lọc khai thác thông tin trong các

góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học.

nguồn tài liệu. Thông tin phải đảm bảo tính mới, tính vừa sức, phù hợp với nội dung

3.2. Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học

dạy học.

Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của giáo viên về hoạt động dạy học, vai

- Bƣớc 2: Hƣớng dẫn sử dụng phƣơng tiện hỗ trợ khác trong việc biên soạn hồ
sơ môn học cụ thể:

trò của hồ sơ môn học trong dạy học
* Mục đích của biện pháp này là giúp giáo viên nắm đƣợc cơ sở lý luận của

+ Hƣớng dẫn sử dụng phần mềm PowerPoint và các phần mềm khác để soạn

hoạt động dạy - học, các yêu cầu khoa học, từ đó giáo viên có cơ sở lý luận xây

bài giảng điện tử. Khi soạn giảng giáo án điện tử cần lƣu ý nội dung thông tin trình

dựng hồ sơ môn học có chất lƣợng đáp ứng yêu cầu đổi mới trong dạy học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



chiếu, mẫu chữ, màu sắc, hình ảnh, âm thanh cần thiết lồng vào trong bài giảng…

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




45

46

+ Hƣớng dẫn cho giáo viên sử dụng một số phần mềm chuyên dụng trong dạy học.
+ Hƣớng dẫn sử dụng mạng Internet, máy tính, máy chiếu vật thể.
Bƣớc 3: Xây dựng (dự thảo) tiêu chí về hồ sơ môn học.
Bƣớc 4: Tập huấn các buớc xây dựng hồ sơ môn học.

KẾ HOẠCH DẠY HỌC BỘ MÔN

- Nhiệm vụ đƣợc giao: Dạy môn………………..dạy lớp…………………….
- Công tác kiêm nhiệm………………………………………………………..
I. Cơ sở xây dựng kế hoạch
1.Chỉ thị nhiệm vụ năm học và các văn bản hƣớng dẫn về giảng dạy bộ môn, định mức chỉ
tiêu đƣợc giao.
2. Đặc điểm tình hình
a. Chất lƣợng học sinh
b. Điều kiện đảm bảo cho dạy học:
c. Thuận lợi, khó khăn
c1. Thuận lợi:
c2. Khó khăn:
II. Phƣơng hƣớng, nhiệm vụ, mục tiêu, chỉ tiêu phấn đấu về các mặt hoạt động
- Giảng dạy lí thuyết
- Tổ chức thực hành, thí nghiệm: Giúp các em chủ động tích cực trong thực hành, biết vận dụng
lí thuyết vào thực tế.
- Tổ chức tham quan ngoại khoá
- Phụ đạo học sinh yếu kém
- Kiểm tra, đánh giá công bằng nghiêm túc.
- Chỉ tiêu phấn đấu
+ Tỉ lệ lên lớp thẳng
+ Tỉ lệ học sinh giỏi
III. Các biện pháp chính
1. Duy trì sĩ số học sinh.

2. Tự học, tự bồi dƣỡng nâng cao trình độ tay nghề.
3. Nâng cao chất lƣợng giáo dục, giáo dục đạo đức cho học sinh, liên hệ thực tế đời sống.
4. Tổ chức kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo đúng qui chế.
5. Phối hợp với các lực lƣợng giáo dục trong và ngoài nhà trƣờng.
IV. Điều kiện đảm bảo thực hiện kế hoạch
1.Về sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy bộ môn
2. Thời gian
3. Tài chính
4. Phối hợp với các lực lƣợng giáo dục trong và ngoài nhà trƣờng.
V. Kế hoạch chƣơng bài
Phƣơng
Tên
PP
Tiết theo
Mục tiêu Kiến thức
tiện, các Điều
Tháng
chƣơng,
Số tiết
dạy
PPCT
cần đạt trọng tâm
vấn đề cần chỉnh
Tên bài
học
chú ý

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Tiết theo PPCT

Tên bài

I.Mục tiêu
1. Kiến thức
2. Kỹ năng
3. Tƣ duy, thái độ

+ Biên soạn kế hoạch dạy học bộ môn theo mẫu:
Ví dụ:

+ Ví dụ kế hoạch bài giảng
Ngày soạn: .....................
Ngày lên lớp:..................



II. Chuẩn bị của thầy và trò
1.Thầy
2. Trò
III. Phương pháp, phương tiện
1. Dự kiến phƣơng pháp: Các phƣơng pháp lựa chọn phải đảm bảo: phù hợp với kiểu
bài, bộ môn, phƣơng tiện hiện có, trình độ của giáo viên và học sinh.
2. Phƣơng tiện hỗ trợ: Đồ dùng dạy học, sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, máy tính,
đèn projector, máy chiếu vật thể….
IV.Tiến trình lên lớp:
1. Kiểm tra sĩ số
Lớp:…………… vắng:……………………….………..………………………..
Lớp:…………….vắng:……………………………………….…………………
2.Kiểm tra bài cũ: (nội dung, đối tƣợng) với mục đích đánh giá, cho điểm học sinh,
nhắc lại kiến thức đã học có liên quan đến bài giảng,đặt vấn đề vào bài…

3. Chia học sinh thành nhóm (nếu cần)
4.Các hoạt động học tập
Hoạt động
(Thời gian)
1,…. ( 5 phút)
2,…. ( 10 phút)

Định hƣớng
của giáo viên
Có thể là hệ thống câu hỏi,
các câu lệnh

Yêu cầu đối
với học sinh

Nội dung
cần đạt

3,….

5. Củng cố, hƣớng dẫn học sinh tự học ở nhà
- Hoạt động củng cố vừa để củng cố kiến thức, vừa để đánh giá mức độ nhận thức
của học sinh từ đó có điều chỉnh phù hợp.
- Các yêu cầu học bài cũ; giáo viên đƣa ra nội dung cốt lõi của bài trên cơ sở đó
hƣớng dẫn học sinh phát triển khắc sâu kiến thức.
-Yêu cầu chuẩn bị cho bài tiếp theo
6. Tự rút kinh nghiệm qua giờ dạy
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

47

48

- Về hình thức trình bày: Không quy định cứng nhắc, giáo viên lựa chọn hình
thức sao cho đảm bảo tính thẩm mỹ, khoa học, tiện lợi khi sử dụng hoặc đồng

+ Đầu năm học các tổ chuyên môn cùng nhân viên thƣ viện liên hệ với công ty sách
thiết bị trƣờng học, các của hàng sách để lấy danh mục sách tham khảo, tài liệu hiện có.

nghiệp tham khảo. Kế hoạch bài giảng có thể đóng thành quyển (viết tay), kẹp thành

+ Tổ chức để giáo viên lựa chọn tài liệu theo yêu cầu môn học: danh mục sách

kẹp (đánh máy), các tài liệu hỗ trợ cho kế hoạch bài giảng nhƣ phiếu học tập, phiếu

tham khảo, tài liệu tham khảo đƣợc đƣa đến các tổ, giáo viên đăng kí theo nhu cầu

trắc nghiệm, phiếu hƣớng dẫn thực hành… có thể đính kèm. Toàn bộ hồ sơ để trong

cá nhân, phù hợp với bộ môn, lớp đang dạy.

một cặp.

+ Yêu cầu tài liệu mới, mỗi giáo viên có đầy đủ tài liệu phục vụ cho cả cấp

- Lấy ý kiến của giáo viên giỏi, có kinh nghiệm trong giảng dạy và giáo dục
góp ý xây dựng, hoàn thiện mẫu hồ sơ.

học để tiện lợi khi sử dụng hoặc có sự thay đổi phân công chuyên môn.
- Tổ chức thảo luận theo nhóm giáo viên (theo môn học) để giáo viên chia sẻ

Bƣớc 5: Xin ý kiến chuyên gia: Đội ngũ chuyên gia là những tổ trƣởng chuyên

với nhau về thông tin, kinh nghiệm….tạo điều kiện giáo viên giỏi giúp giáo viên

môn, giáo viên giỏi, chuyên viên phòng Giáo dục trung học Sở Giáo dục và Đào tạo

yếu, thành lập thƣ viện bài giảng dùng chung cho toàn trƣờng. Hoạt động này giúp

Tỉnh Thái Nguyên, lãnh đạo các trƣờng trung học phổ thông trong tỉnh Thái Nguyên.

cho mỗi giáo viên có điều kiện chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp. Trong

- Mời chuyên gia đến trƣờng dạy thử nghiệm theo cách thiết kế bài giảng mới
để giáo viên học tập.

hoạt động này cần lƣu ý tránh hiện tƣợng cóp nhặt hồ sơ của ngƣời khác dẫn đến
tình trạng hồ sơ môn học không sát đối tƣợng học sinh.

- Xây dựng một số giáo án mẫu để mọi ngƣời tham khảo (xin xem phụ lục từ
trang….đến trang……).

- Thống nhất về mặt chuyên môn trƣớc những vấn đề, nội dung khó. Hoạt
động này giúp cho những giáo viên mới vào nghề chƣa có kinh nghiệm trong dạy

Bƣớc 6: Đƣa ra tiêu chí để thực hiện, triển khai đến tất cả giáo viên.

học hoặc những giáo viên có năng lực hạn chế có điều kiện học tập đòng thời phát

* Điều kiện thực hiện biện pháp

huy trí tuệ tập thể trong công tác xây dựng hồ sơ môn học.

- Đội ngũ cán bộ, giáo viên nhận thức đầy đủ về vai trò của hồ sơ môn học đối
với hoạt động dạy - học.

- Tổ chức giao lƣu chuyên môn với các đơn vị trƣờng có bề dày thành tích
trong dạy học, đặc biệt tiếp cận với bài giảng điện tử. Hoạt động này cần phải tổ

- Có đội ngũ chuyên gia: Có trình độ chuyên môn giỏi, nghiệp vụ sƣ phạm
vững vàng, có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin và phƣơng tiện hiện đại hỗ
trợ công tác xây dựng hồ sơ môn học.

chức thƣờng xuyên, cũng có thể mời chuyên gia sƣ phạm lên trƣờng tập huấn cách
soạn bài giảng theo yêu cầu đổi mới.
- Thƣờng xuyên mở chuyên đề đổi mới phƣơng pháp trong dạy học để giáo

- Đảm bảo các điều kiện về thời gian, cơ sở vật chât, tài chính.
Ví dụ: Kế hoạch bài giảng (Phụ lục từ 61 - 79)

viên có điều kiện rèn kỹ năng, bộc lộ bản thân
- Trang bị hệ thống máy tính, các phƣơng tiện hỗ trợ giáo viên xây dựng hồ sơ

Biện pháp 3: Tạo điều kiện để giáo viên xây dựng hồ sơ môn học

môn học, phƣơng tiện hỗ trợ giảng dạy - thực hành hồ sơ môn học trên đối tƣợng

* Mục đích của biện pháp là tạo điều kiện để giáo viên có điều kiện về mọi mặt

học sinh cụ thể.

để xây dựng hồ sơ môn học nhằm phát huy tối đa năng lực sƣ phạm của giáo viên.
*Nội dung: Cung cấp đủ tài liệu theo quy định, tài liệu chuyên khảo, tham
khảo, tài liệu chuyên đề cho từng giáo viên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

- Mỗi tổ chuyên môn đều có văn phòng sạch sẽ, thoáng mát, có máy tính nối
mạng Internet. Giáo viên có thể xây dựng kế hoạch bài giảng, tra cứu thông tin, sƣu
tầm tài liệu phục vụ cho công tác này ngay tại văn phòng của tổ.



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




49

50

- Có phòng học bộ môn để giáo viên có điều kiện thử nghiệm kế hoạch bài

Thông qua hoạt động kiểm tra, đánh giá nhằm thu thông tin ngƣợc về công tác

giảng thực hành hoặc thí nghiệm minh hoạ, ví dụ minh hoạ trƣớc khi tiến hành dạy

xây dựng hồ sơ môn học. Từ đó giúp cho tổ chuyên môn, hiệu trƣởng nhà trƣờng

học. Trên cơ sở đó có thể điều chỉnh kế hoạch bài giảng cho phù hợp với điều kiện

phát huy những ƣu điểm, khắc phục nhƣợc điểm để công tác xây dựng hồ sơ môn

thực hiện kế hoạch bài giảng trƣớc đối tƣợng học sinh.

học ngày càng tốt hơn.

- Đẩy mạnh hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học vì công
nghệ thông tin là phƣơng tiện rút ngắn khoảng cách vùng miền nhanh nhất. Công
nghệ thông tin hỗ trợ giáo viên trong công tác xây dựng hồ sơ môn học, đồng thời
hỗ trợ giáo viên khi dạy học, góp phần tạo nên sự hấp dẫn trong mỗi giờ giảng.
- Tạo điều kiện về thời gian cho giáo viên. Nếu bố trí phân công giáo viên dạy
một khối, số lƣợng giáo án phải soạn sẽ giảm, kế hoạch dạy học bộ môn chỉ phải lập
cho một khối; thời khoá biểu sắp xếp khoa học vừa để có lợi cho ngƣời học vừa để
giáo viên có ngày nghỉ dạy để soạn bài. Nhƣ vậy giáo viên có thời gian đầu tƣ cho
công tác xây dựng hồ sơ môn học.

* Nội dung, quy trình thực hiện biện pháp
Bƣớc 1: Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá chất lƣợng hồ sơ môn học
- Tiêu chí đánh giá kế hoạch dạy học bộ môn: Đánh giá việc xác định căn cứ
để xây dựng kế hoạch; điều kiện thực hiện kế hoạch; các chỉ tiêu phấn đấu; các biện
pháp thực hiện kế hoạch; kế hoạch chi tiết có đảm bảo đạt mục đích kế hoạch và có
tính khả thi.
- Tiêu chí đánh giá kế hoạch bài giảng (giáo án)
Các chuẩn
Hình thức

* Điều kiện thực hiện
- Về đội ngũ: Cần có đội ngũ đủ về số lƣợng, đồng bộ về cơ cấu. Có nhân viên

Mục tiêu

thƣ viện, có kỹ thật viên máy tính

Yêu cầu
Soạn đúng mẫu, trình bày sạch, đẹp, khoa học, tiện dụng.
Xác định đúng, đầy đủ mục tiêu bài giảng theo các mức ở cả ba mặt:
Kiến thức, kỹ năng, tƣ duy và thái độ, xác định rõ kiến thức trọng tâm.
+ Thầy: Chuẩn bị kế hoạch bài giảng, phƣơng tiện phục vụ giảng

- Nhà trƣờng thực hiện tự chủ về tài chính, ngay đầu năm học giao kinh phí đến
các tổ chuyên môn để Tổ chủ động mua đủ sách tham khảo, tài liệu theo yêu cầu.
- Xây dựng môi trƣờng nhà trƣờng thân thiện, đồng nghiệp thân ái, sẵn sàng

dạy và học tập tại lớp học; xác định đặc điểm đối tƣợng học sinh
Chuẩn bị của khi học bài: Trình độ, tâm lý. Giao nhiệm vụ cho học sinh, chỉ
Thầy và trò

nguồn tài liệu, định hƣớng tiếp cận để học sinh chuẩn bị trƣớc khi

giúp đỡ lẫn nhau. Môi trƣờng tốt sẽ phát huy cao độ sức mạnh tập thể, tạo điều kiện

học bài mới,

cho mỗi cá nhân phấn đấu trƣởng thành hơn.

+ Trò: Chuẩn bị cho bài học theo các yêu cầu của giáo viên.

- Đảm bảo kinh phí, cơ sở vật chất phục vụ các buổi sinh hoạt chuyên đề.

Bố cục

Biện pháp 4: Tổ chức kiểm tra đánh giá sản phẩm, kết hợp công tác thi
đua khen thƣởng

Nội dung

* Mục đích của biện pháp: Làm cho giáo viên hiểu rõ hồ sơ môn học là kết

hồ sơ môn học là hình thức là bản sao ý chính của bài học trong sách giáo khoa;

với đối tƣợng học sinh.
năng, hứng thú, kinh nghiệm của đối tƣợng học sinh; phù hợp với
với kiểu bài, môn học đồng thời có khả năng cao nhất đạt mục
tiêu đề ra.

sinh, không phù hợp với phƣơng tiện hỗ trợ giảng dạy và khả năng của giáo viên.


Đầy đủ nội dung, kiến thức cơ bản chính xác hệ thống, phù hợp

Phƣơng pháp phƣơng tiện thực hiện; phù hợp với trình độ giáo viên; phù hợp

tránh tình trạng cóp nhặt hồ sơ ngƣời khác dẫn đến không phù hợp đối tƣợng học

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

cho từng phần, từng hoạt động hợp lý.

Lựa chọn, phối hợp các phƣơng pháp hợp lý, phù hợp với khả

tinh trí tuệ, tâm huyết, tinh thần trách nhiệm, là sản phẩm mang dấu ấn cá nhân là
kết quả của lao động sƣ phạm sáng tạo của ngƣời giáo viên. Khắc phục tình trạng

Kết cấu bài soạn chặt chẽ, rõ ràng, khoa học, phân phối thời gian

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

51

Các chuẩn



52

Kết quả đánh giá phải đƣợc dùng để đánh giá thi đua đối với giáo viên; đánh

Yêu cầu
Các hoạt động trong giờ học phải đƣợc giáo viên hoạch định rõ
ràng: Mục tiêu cần đạt, phƣơng pháp tiếp cận, thực hiên trên tài

giá xếp loại công chức, viên chức;

hoạt động

liệu, phƣơng tiện nào, định hƣớng của giáo viên trong từng hoạt

động. Phƣơng tiện hỗ trợ từng hoạt động.

lƣợng tốt phải đƣợc đƣa vào thƣ viện của nhà trƣờng để mọi ngƣời cùng tham khảo.

Liên hệ
thực tế

Đảm bảo tính giáo dục, liên hệ thực tế, đảm bảo tính tích hợp
trong giáo dục (nếu có) tránh áp đặt, tùy tiện.

Kế hoạch

+ Kiểm tra, đánh giá đầu giờ học: Kiểm tra bài cũ, kiểm tra sự
chuẩn bị của học sinh cho bài mới.
+ Kiểm tra trong giờ học: Đánh giá mức độ học tập của học sinh

Thiết kế các

Bƣớc 4: Giới thiệu nhân rộng hồ sơ chất lƣợng tốt: Sau kiểm tra những hồ sơ chất
Bƣớc 5: Phối hợp với các tổ chức làm tốt công tác thi đua khen thƣởng:
Thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ: "Thi đua là yêu nƣớc, yêu nƣớc thì phải thi
đua, những ngƣời thi đua là những ngƣời yêu nƣớc". Với tinh thần nhƣ vậy, mỗi
ngƣời hăng hái thực hiện nhiệm vụ của mình.
- Thực chất phong trào thi đua là thực hiện một trong những biện pháp tâm lýxã hội trong quản lý nhằm động viên kích thích tinh thần đối tƣợng bị quản lý.

đánh giá

từng phần hoặc sự chuẩn bị bài của học sinh.
+ Kiểm tra, đánh giá cuối giờ học: Đánh giá mức độ đạt mục tiêu
sau giờ học

Đối với bài

Các trang trình chiếu đảm bảo truyền tải nội dung, phƣơng pháp

- Ngay từ đầu năm học tổ trƣởng chuyên môn cùng với Ban chấp hành Công

giảng có ứng dạy học, đảm bảo tính mô phạm, mỹ quan.
dụng công
- Không lạm dụng các hiệu ứng của phần mềm PowerPoint và các
nghệ thông tin phần mềm hỗ trợ khác.

đoàn dự thảo tiêu chí thi đua. Trong tiêu chí thi đua nêu rõ “chiến sĩ thi đua cơ sở

Trong mỗi cá nhân có "cái tôi" luôn muốn khẳng định vị trí vai trò của mình trong
tập thể, các phong trào thi đua là “mảnh đất tốt” cho cái tôi bộc lộ.

phải có hồ sơ chuyên môn xếp loại tốt”. Mục đích gắn quy chế chuyên môn vào tiêu
chí thi đua khiến cho mọi giáo viên thực hiện quy chế chuyên môn với tinh thần
thoải mái, hăng hái, phấn khởi - ở đây phƣơng pháp quản lý hành chính trong dạy

Bƣớc 2: Thành lập hội đồng thẩm định tiêu chí (mời các chuyên gia)

học đã đƣợc mềm hóa.
- Dự thảo tiêu chí thi đua đƣợc đem ra hội nghị cán bộ, công chức, viên chức

Bƣớc 3: Tiến hành kiểm tra, đánh giá hồ sơ môn học
- Kế hoạch đánh giá hồ sơ môn học: Xây dựng ngay từ đầu năm học, chia

thảo luận. Mọi ngƣời góp ý xây dựng để hoàn thiện tiêu chí. Khi tiêu chí thi đua

thành từng đợt, có thể gắn với kiểm tra toàn diện giáo viên, kiểm tra theo đơn vị tổ,

đƣợc thông qua mỗi cán bộ, công chức, viên chức đều cảm thấy đó là ý chí, nguyện
vọng của mình.

kiểm tra đồng loạt trong toàn trƣờng.
- Tổ chức lực lƣợng kiểm tra: Tổ trƣởng, tổ phó chuyên môn, có thể phối hợp
với tổ hồ sơ nghiệp vụ sƣ phạm.
- Yêu cầu kiểm tra: Đánh giá chính xác, khách quan, công bằng. Trong quá
trình kiểm tra phải có biên bản ghi nhớ, không nên phê trực tiếp vào hồ sơ môn học.
- Sử dụng kết quả kiểm tra, đánh giá: Kết quả kiểm tra phải đƣợc thông tin kịp

- Các cá nhân đăng ký thi đua từ đầu năm học.
- Để bình xét thi đua công bằng, chính xác, cần tiến hành theo dõi hoạt động
của giáo viên theo phƣơng thức 3 bên: Ban giám hiệu, tổ hành chính - quản trị, tổ
chuyên môn. Giao ban đầu tuần các bộ phận theo dõi gửi kết quả đến trƣởng ban thi
đua. Tổ trƣởng các tổ dự giao ban nắm bắt tình hình thông báo lại đến tổ viên để họ
kịp thời phát huy ƣu điểm, khắc phục nhƣợc điểm.

thời đến cá nhân giáo viên đƣợc kiểm tra để họ điều chỉnh công tác xây dựng hồ sơ

- Gắn liền với công tác thi đua là chế độ khen thƣởng, khen thƣởng là một

môn học; thông tin kịp thời đến nhà quản lý để điều chỉnh hoạt động quản lý công

hình thức biểu hiện của phƣơng pháp kinh tế trong quản lý giáo dục nhằm mục đích

tác xây dựng hồ sơ môn học.

động viên, khuyến khích mọi ngƣời làm việc tốt hơn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




53

54

+ Tổng kết mỗi đợt thi đua có đánh giá xếp loại chính xác, công bằng, dân chủ

* Phương pháp khảo nghiệm

có phần thƣởng xứng đáng, kịp thời động viên giáo viên có thành tích trong công

- Trƣng cầu ý kiến chuyên gia.

tác xây dựng hồ sơ môn học.

- Trƣng cầu ý kiến của giáo viên giỏi có kinh nghiệm trong giảng dạy.

+ Phối hợp với Đoàn thanh niên khen thƣởng những giáo viên thuộc đối tƣợng
là đoàn viên có hồ sơ môn học tốt. Nhân rộng hồ sơ có chất lƣợng trong chi đoàn

- Trƣng cầu ý kiến của cán bộ quản lý các trƣờng THPT.
- Trƣng cầu ý kiến của chuyên viên Phòng Giáo dục trung học- Sở Giáo dục
và Đào Tạo Thái Nguyên.

giáo viên.
+ Phối hợp với Công đoàn khen thƣởng những công đoàn viên có hồ sơ
chuyên môn chất lƣợng cao.

* Kết quả khảo nghiệm
Chúng tôi sử dụng mẫu phiếu M3 để trƣng cầu ý kiến, kết quả thu đƣợc thể

+ Đề nghị Hội đồng thi đua khen thƣởng nhà trƣờng khen thƣởng những giáo
viên có hồ sơ chuyên môn tốt.

hiện ở số liệu trong bảng 5.
Bảng 5: Kết quả trưng cầu ý kiến khảo nghiệm các biện pháp quản lý của tổ

+ Đề nghị hội cha mẹ học sinh tặng quà động viên giáo viên có hồ sơ môn học tốt.

trưởng chuyên môn đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học

* Điều kiện thực hiện
- Có đội ngũ chuyên gia sƣ phạm giỏi.

Biện pháp quản lý

- Tổ trƣởng chuyên môn có trình độ chuyên môn giỏi, tâm huyết với nghề, có
uy tín với đồng nghiệp.
- Hiệu trƣởng điều hành mối quan hệ phối hợp giữa tổ trƣởng chuyên môn,
Ban kiểm tra nội bộ trƣờng học, Hội đồng thi đua khen thƣởng, tổ hồ sơ -nghiệp vụ

sƣ phạm.
- Sử dụng kết quả kiểm tra, đánh giá công bằng, hợp lý.
3.3. Khảo nghiệm các biện pháp
* Mục đích khảo nghiệm
Chúng tôi tiến hành khảo nghiệm nhằm kiểm tra tính đúng đắn, tính khả thi
của các biện pháp quản lý của tổ trƣởng chuyên môn đối với công tác xây dựng hồ
sơ môn học.
Chúng tôi tiến hành khảo nghiệm thông qua việc trƣng cầu ý kiến của các
chuyên gia là các ông bà tổ trƣởng, tổ phó tổ chuyên môn, các ông bà hiệu trƣởng,
phó hiệu trƣởng nhà trƣờng ở các trƣờng THPT tỉnh Thái nguyên, chuyên viên
phòng Giáo dục trung học Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Mức độ
Mức độ
Cần
Không Rất khả
Không
Khả thi
thiết
cần thiết
thi
khả thi
SL % SL % SL % SL % SL %

SL

%

hoạt động dạy học, 17
vai trò của hồ sơ môn
học trong dạy học.

85

3

15

0

0

16

80

4

20

0

18

90

2

10

0

0

16

80

4

20

0

19

95

1

5

0

0

16

80

4

20

0

0

15

75

5

25

0

0

15

75

5

25

0

0

1. Nâng cao nhận
thức của giáo viên về

2. Bồi dƣỡng, tập
huấn quy trình, các
buớc xây dụng hồ sơ
môn học
3. Tạo điều kiện để
giáo viên biên soạn
giáo án và tài liệu
giảng dạy

* Đối tượng khảo nghiệm

Rất cần

4. Tổ chức kiểm tra
đánh giá sản phẩm,
kết hợp biện pháp thi
đua khen thƣởng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

55

0



56

Phân tích số liệu ở bảng 5 chúng tôi có nhận xét sau đây:

Kết luận chƣơng 3
1. Trên cơ sơ nghiên cứ lý luận và khảo sát thực trạng, chúng tôi đã xây dựng

* Về mức độ cần thiết
Cả 4 biện pháp đề xuất đều đƣợc đánh giá ở mức độ rất cần thiết cao. Có trên
75% cán bộ quản lý đƣợc hỏi cho ý kiến rằng các biện pháp quản lý công tác xây
dựng hồ sơ môn học là rất cần thiết. Còn lại các cán bộ quản lý đƣợc hỏi đều cho ý
kiến là các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học là cần thiết. Không
có ý kiến nào cho rằng không cần thiết. Điều này cho thấy, những ngƣời đƣợc hỏi ý
kiến đều cho rằng bốn biện pháp mà chúng tôi đƣa ra là rất cần thiết để áp dụng vào
việc quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trƣờng trung học phổ thông trong
giai đoạn hiện nay.

đƣợc bốn biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học gồm các biện pháp:
Nâng cao nhận thức của giáo viên về vai trò của hồ sơ môn học trong dạy học; quy
trình xây dụng hồ sơ môn học; điều kiện để giáo viên biên soạn giáo án và tài liệu
giảng dạy; kiểm tra đánh giá sản phẩm, kết hợp công tác thi đua khen thƣởng.
2. Các biện pháp trên có mối quan hệ thống nhất, biện chứng cần phải đƣợc
tiến hành đồng bộ. Làm tốt biện pháp tác động nhận thức tạo tiền đề cho thực hiện
các biện pháp còn lại.
3. Bốn biện pháp đã đƣợc khảo nghiệm và đƣợc đánh giá có tính khả thi cao.

Đây là điều kiện thuận lợi để các nhà trƣờng quan tâm, phát huy, áp dụng vào thực

* Về tính khả thi

tiễn quản lý, tổ chức thực hiện công tác xây dựng hồ sơ môn học.

Cả 4 biện pháp đề xuất đều đƣợc đánh giá có tính khả thi cao. Có trên 75%
cán bộ quản lý đƣợc hỏi cho ý kiến rằng các biện pháp quản lý công tác xây
dựng hồ sơ môn học là rất khả thi. Còn lại các cán bộ quản lý đƣợc hỏi đều cho ý
kiến là các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học là khả thi.
Không có ý kiến nào cho rằng không khả thi. Điều này cho thấy, những ngƣời
đƣợc hỏi ý kiến đều cho rằng bốn biện pháp mà chúng tôi đƣa ra là rất khả thi có
thể áp dụng vào việc quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học trong giai đoạn
hiện nay.
Nhƣ vậy, kết quả khảo nghiệm đối với chuyên gia và cán bộ quản lý các
trƣờng THPT, chuyên viên phòng giáo dục trung học Sở Giáo dục và Đào tạo Thái
Nguyên đã phản ánh ý nghĩa rất thiết thực của các biện pháp quản lý công tác xây
dựng hồ sơ môn học. Kết quả này cũng đã nói lên sự nhận thức theo chiều hƣớng
tốt đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học. Việc quản lí công tác xây dựng hồ sơ
môn học theo 4 biện pháp quản lý nêu trên là rất cấp thiết và khả thi.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

57

58

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

Biện pháp 2: Tập huấn quy trình xây dụng hồ sơ môn học.
Biện pháp 3: Tạo điều kiện để giáo viên xây dựng hồ sơ môn học.

1. Kết luận

Biện pháp 4: Tổ chức kiểm tra đánh giá sản phẩm, kết hợp công tác thi đua

1.1. Hoạt động dạy học - giáo dục là hoạt động chủ yếu trong nhà trƣờng. Yếu
tố quyết định chất lƣợng hoạt động dạy học là năng lực của ngƣời giáo viên. Năng
lực dạy học của ngƣời giáo viên biểu hiện ở năng lực chuẩn bị, tổ chức dạy học,
kiểm tra đánh giá. Đặc biệt là năng lực tự nghiên cứu của giáo viên. Năng lực của
mỗi giáo viên đƣợc thể hiện trong quá trình chuyển hoá sƣ phạm - quá trình chuyển
hoá tri thức khoa học thành tri thức dạy học.
Để hoạt động dạy học - giáo dục trong trƣờng trung học phổ thông đạt chất
lƣợng và hiệu quả, đòi hỏi công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên phải
đƣợc tiến hành một cách khoa học đáp ứng yêu cầu đổi mới, phù hợp với đối tƣợng
học sinh và điều kiện dạy học.
1.2. Hồ sơ môn học có vai trò quyết định sự thành công của việc đổi mới
phƣơng pháp dạy học trong từng giờ học, kế hoạch bài giảng phải đƣợc chuẩn bị
chu đáo, có tính khả thi cao giờ giảng mới thành công. Quản lý công tác xây dựng
hồ sơ môn học là những tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến
tới đối tƣợng, khách thể quản lý nhằm thực hiện mục tiêu nâng cao chất lƣợng hồ sơ
môn học góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học.
1.3. Thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trƣờng THPT

Bình Yên trong những năm qua có nhiếu điểm tốt, có tác dụng nâng cao chất lƣợng
dạy - học; Công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên trở thành nề nếp, thói
quen tốt tuy nhiên trong quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học t còn bộc lộ
những tồn tại đòi hỏi có hệ thống các biện pháp quản lý đồng bộ để nâng cao chất
lƣợng hồ sơ môn học, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học.
1.4. Để nâng cao chất lƣợng hồ sơ môn học cần phải thực hiện đồng bộ các
biện pháp quản lý sau:
Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của giáo viên về hoạt động dạy học, vai trò

khen thƣởng.
1.5. Tính khả thi của bốn biện pháp quản lý của tổ trƣởng chuyên môn với công
tác xây dựng hồ sơ môn học đã đƣợc khảo nghiệm, kết quả khảo nghiệm đã phản ánh
ý nghĩa rất thiết thực của các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học.
2. Một số khuyến nghị
2.1. Đối với Chính phủ
Có chính sách ƣu tiên cho giáo viên công tác lâu dài tại miền núi, vùng có điều
kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
2.2. Đối với Bộ giáo dục và Đào tạo
- Cần tạo điều kiện để giáo viên có thời gian chuẩn bị hồ sơ môn học bằng
cách giảm số tiết dạy trên tuần.
- Cần tăng số tiết cho chức danh tổ trƣởng chuyên môn để họ có đủ thời gian
làm công tác quản lý tổ.
- Cần có thêm các văn bản chỉ đạo, hƣớng dẫn công tác xây dựng hồ sơ môn
học cụ thể hơn.
2.3. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo
- Cần tiếp tục nghiên cứu, triển khai các biện pháp quản lý công tác xây dựng
hồ sơ môn học trên phạm vi toàn tỉnh.
- Tăng cƣờng hơn nữa công tác thanh kiểm tra hồ sơ môn học.
2.4. Đối với các nhà trường
- Cán bộ quản lý, giáo viên cần nhận thức đầy đủ, sâu sắc hơn nữa về tầm

quan trọng của hồ sơ môn học đối với việc nâng cao chất lƣợng dạy - học.
- Triển khai đồng bộ các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học;
tạo điều kiện về tài chính, cơ sở vật chất phục vụ công tác xây dựng hồ sơ môn học.

của hồ sơ môn học trong dạy học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

59



60

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

17. Trung tâm Từ điển Ngôn ngữ Hà Nội, Việt Nam (1992), Từ điển Tiếng Việt.
18. Nguyễn Thị Tính, Kế hoạch Bài giảng quản lý chuyên môn trong các nhà trường

1.

Nguyễn Ngọc Bảo, Trần Kiểm (2005), Lý luận dạy học ở trường trung học cơ sở,
NXBĐHSP.

2.

20. Trƣờng cán bộ quản lý, Viện khoa học giáo dục (1994), Cơ sở lý luận của

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2001), Công văn quy định đánh giá xếp loại giờ dạy số
10227/ THPT ngày 11 tháng 9 năm 2001.

3.

19. Nguyễn Cảnh Toàn, Phát huy việc tự học ở trƣờng phổ thông .
khoa học quản lý giáo dục.
21. Phạm Hữu Tòng (2007), Dạy học vật lý ở trường phổ thông theo định hướng

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006), Chương trình giáo dục cấp THPT ban hành
kèm theo quyết định số 16/2006QĐ-BGDĐT ngày 05 tháng 5 năm 2006.

4.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Điều lệ trường phổ thông, Ban hành kèm theo

5.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006), Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục

6.

Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện hội nghị BCHTW 2 khóa VIII.

7.

Nguyễn Văn Hộ, Đặng Quốc Bảo (2004), Khái lược về khoa học quản lý, ĐHSP.

8.

Đặng Thành Hƣng (2002), Dạy học hiện đại lý luận, biện pháp, kỹ thuật, NXB

9.

Trần Kiểm (1997), Khoa học quản lý giáo dục một số vấn đề lý luận và thực tiễn.

quyết định số 07/ 2007/ BGDĐT

phát triển hoạt động học tích cực, tự chủ, sáng tạo và tư duy khoa học, NXB
Đại học Sƣ phạm.
22. Nguyễn Cảnh Toàn (chủ biên), Nguyễn Kỳ, Lê Khánh Bằng, Vũ Văn Tảo.
Học và dạy cách học, NXB Đại học Sƣ phạm.

triển khai chương trình, SGK trường THPT năm 2005-2006.

23. Đổi mới PPDH: Chấm dứt hoàn toàn Đọc - Chép http://www.xã luan.com).
24. Paul Ramsden: Learning to teach in HigheEducation. Reutledge London.

ĐHQG Hà Nội.
10. Nguyễn Hữu Lƣợng (2002), Dạy và học hợp quy luật hoạt động trí óc,
NXBVHTT, Hà Nội.
11. NXB Lao Động (2005), Hà Nội, Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục.
12. Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt (1988), Giáo dục học, Hà Nội.
13. Phạm Hồng Quang, Đề cương bài giảng Lý luận dạy học dùng cho học viên
cao học.
14. Phạm Hồng Quang (2003), Tổ chức dạy học cho học sinh dân tộc, miền núi,
NXB Đại học Sƣ phạm.
15. Phạm Hồng Quang (2005), "Vấn đề xây dựng kế hoạch bài giảng ở đại học",

Tạp chí Giáo dục (số 106).
16. Sở Giáo dục và Đào tạo Thái nguyên (2000), Công văn số 1060/TTrGD THPT về việc quy định hồ sơ chuyên môn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




61

62

2. Giới thiệu bài mới

PHỤ LỤC
Phụ lục 1

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Tiết 45.46 (văn 12 chương trình nâng cao)
Ngày soạn: …………..., Ngày dạy ………………

AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức: Cảm nhận đƣợc vẻ đẹp, chất thơ của cảnh sắc thiên nhiên xứ
Huế, đặc biệt là sông Hƣơng; thấy bề dày lịch sử, bề dày văn hóa của Huế và những

nét duyên dáng riêng của tâm hồn con ngƣời vùng đất cố đô; nét đặc sắc của nghệ
thuật và phong cách nghệ thuật của kí Hoàng Phủ Ngọc Tƣờng.
2. Kĩ năng: Đọc hiểu theo thể loại.
3. Thái độ: Bồi dƣỡng tình yêu, sự trân trọng với vẻ đẹp tâm hồn con ngƣời và
quê hƣơng, đất nƣớc.
II. Phương tiện thực hiện
Sách giáo khoa, sách giáo viên, máy chiếu Projector, máy chiếu vật thể, mạng
Internet, Tài liệu Bồi dƣỡng giáo viên Thực hiện chƣơng trình Sách giáo khoa 12 THPT
năm 2008, Tƣ liệu văn học 12 và các tài liệu liên quan...
III. Cách thức tiến hành
Sử dụng kết hợp các phƣơng pháp: Nêu vấn đề, giảng bình, đàm thoại kết hợp
với trao đổi, thảo luận, thực hành...

Yêu cầu cần đạt

I. Tìm hiểu chung (25 phút)
1. Vài nét về tác giả (10 phút)
- Sinh 1937 tại thành phố Huế (quê gốc
? Qua phần tiểu dẫn, em hãy gthiệu làng Bích Khê - Triệu Long - Triệu Phong
đôi nét về Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Quảng Trị)
- 1960, tốt nghiệp khóa I trƣờng ĐHSP
Sài Gòn, 1964 nhận bằng cử nhân triết
ĐH Văn khoa Huế; từ 1960-1966, dạy
học ở Quốc Học Huế
- 1966 - 1975, thoát li lên chiến khu,
tham gia cuộc kc chống Mĩ.
- Ông từng là Tổng thƣ kí Hội Văn học
nghệ thuật Trị Thiên - Huế, chủ tịch
Hội Văn học nghệ thuật Bình Trị Thiên,

Tổng biên tập tạp chí Sông Hƣơng,
Cửa Việt.
- Một số tác phẩm: Ngôi sao trên đỉnh Phu
?Nét nổi bật trong sáng tác của tác Văn Lâu, Rất nhiều ánh lửa, Ai đã đặt tên
giả là gì
cho dòng sông?, Ngọn núi ảo ảnh...
- Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất
trí tuệ và trữ tình, giữa nghị luận sắc
bén với tƣ duy đa chiều của vốn kiến
thức sâu rộng, lối viết hƣớng nội, say
đắm, tài hoa.
 Năm 2007, ông đã vinh dự đƣợc
trao tặng Giải thƣởng Nhà nƣớc về văn
học nghệ thuật.

IV. Tiến trình dạy học

2.Văn bản( 15 phút )

1. Ổn định tổ chức, kiểm tra bài cũ
- Ổn định tổ chức:............................................................................
- Kiểm tra bài cũ: (5) Những biểu hiện cụ thể của phong cách văn học, lấy ví
dụ phân tích làm rõ của nét riêng trong lựa chọn, xử lí đề tài của nhà văn, nhà thơ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



- Thể loại bút kí
? Văn bản thuộc thể loại nào, hoàn

cảnh sáng tác và vị trí của đoạn trích - Bài kí đƣợc viết ở Huế 4.1.1981, in
trong tập Ai đã đặt tên cho dòng sông?
- Đoạn trích nằm ở phần một và lời kết
của toàn tác phẩm.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

63



64

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Yêu cầu cần đạt

Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt

? Nhà văn đã sử dụng biện pháp nghệ
thuật nào và gíá trị biểu đạt của nó

? Tại sao, tác giả thường chọn thể loại
này khi sáng tác

 Bằng nghệ thuật so sánh, nhân hóa,
liên tƣởng, tgiả đã đem đến cho ngƣời
đọc vẻ đẹp của sông Hƣơng nơi thƣợng

nguồn: "bản trƣờng ca rừng già", "cô
gái Di gan phóng khoáng và man dại" "bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và
trong sáng".

- Bút kí gần với báo chí, gần nhất với
h.thực của đời sống, "tôi có thể nói tùy
thích những gì đang diễn ra trong tâm
hồn trải nghiệm đẹp và cả những khổ
đau nữa"; "Với Hoàng Phủ Ngọc Tƣờng
viết là lẽ sống và là cách để ông nói
lên sự thật cuộc đời.

? Hình ảnh so sánh sông Hương với
bản trường ca rừng già, cô gái Di gan + Cái nhìn mới mẻ, độc đáo của nhà
gợi lên trong em điều gì
văn về một nửa ít ngƣời biết đến của
sông Hƣơng.

? Cảm nhận chung của em khi tìm hiểu
đoạn trích
- Vẻ đẹp của sông Hƣơng và sông Hƣơng
dƣới cái nhìn, sự khám phá đa chiều
của Hoàng Phủ Ngọc Tƣờng. Sông Hƣơng
là biểu tƣợng của tcả những gì là vẻ
đẹp của cảnh và ngƣời đất đế đô.
II. Đọc hiểu (55 phút)

Chúng ta đến với cái mạnh mẽ, đắm say
của sông Hƣơng phía thƣợng nguồn
bằng tâm hồn rào rạt nhạy cảm, liên

tƣởng tự do, bây giờ cùng với dòng
sông, ta xuôi về hạ lƣu

1. Vẻ đẹp của sông Hương qua cảnh
sắc thiên nhiên (28 phút)
? Tại sao nói sông Hương là vẻ đẹp
của cảnh và người đất đế đô
?Vì sao nói "sông Hương là thuộc về - Sông Hƣơng gắn liền với Huế  nét
độc đáo và lí thú trong cách thể hiện của
một thành phố duy nhất
tác giả.
? Dòng sông qua lăng kính của nhà văn
được miêu tả, khắc họa như thế nào

- Khi đi qua giữa lòng Trƣờng Sơn:
+ rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn
+ mãnh liệt qua ghềnh thác
+ cuộn xoáy nhƣ cơn lốc
+ dịu dàng, say đắm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



? Rừng già Trường Sơn không chỉ tạo
nên vẻ đẹp mạnh mẽ, phóng khoáng và
man dại mà nó còn tạo ra vẻ đẹp khác
của sông Hương, đó là gì
- Rừng già Trƣờng Sơn làm thuần tính
của dòng sông thiếu nữ, chế ngự bản

năng của nó để nó trở thành ngƣời mẹ
phù sa của một vùng văn hóa châu thổ
kinh thành cổ.
?"Phải nhiều thế kỉ qua đi, người tình...
hoa dại", cho ta biết điều gì về sông
- Sông Hƣơng phía trung lƣu, hạ lƣu:
Hương trước khi về đến đồng bằng
Vẻ đẹp đa chiều đầy biến ảo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




65

Hoạt động của giáo viên và học sinh

66

Yêu cầu cần đạt
+ Trƣớc khi về đến đồng bằng, sông
Hƣơng trải qua một thủy trình đầy gian
truân, thử thách
+ Hình ảnh ẩn dụ "ngƣời gái đẹp" dòng sông đƣợc đánh thức
* Chuyển dòng một cách liên tục, uốn
mình theo những đƣờng cong, mềm nhƣ
tấm lụa; trôi giữa hai dãy đồi sừng sững
nhƣ thành quách với những điểm cao
đột ngột.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Yêu cầu cần đạt

? Hãy chỉ ra những biện pháp nghệ thuật + Nghệ thuật so sánh mở rộng với sông
được nhà văn sử dụng và phân tích để Xen, Đa nuýp để thấy sự tương đồng của
làm rõ gíá trị biểu đạt của chúng
những dòng sông chảy qua giữa lòng thủ
đô, thành phố, so với Nhê va để lắng
nghe nhịp chậm buồn bâng khuâng, và
vấn vương, và chút lẳng lơ, kín đáo ngập
ngừng khi dòng sông xuôi ra biển cả.

* Vẻ đẹp đa màu mà biến ảo
* Vẻ đẹp "trầm mặc", nhƣ triết lí, cổ thi
khi chảy dƣới chân rừng thông u tịch...
trong âm hƣởng của tiếng chuông chùa
Thiên Mụ
* Vẻ đẹp "vui tƣơi" khi đi qua những
bãi bờ xanh biếc
* Vẻ đẹp "mơ màng sƣơng khói", khi
rời xa dần thành phố.
? Để làm nổi bật vẻ đẹp của sông Hương
giữa thiên nhiên ngoại ô Huế, tác giả đã
sử dụng biện pháp nghệ thuật nào
 Tác giả vừa kể, vừa tả - chủ yếu gợi
tả, làm nổi bật vẻ riêng của sông Hƣơng
trong cái nhìn tinh tế, lãng mạn - dòng
sông nhƣ đang trên đƣờng kiếm tìm

ngƣời tình nhân đích thực của mình trong
câu chuyện tình yêu đẹp nhƣ cổ tích.
? Dòng sông khi chảy trong thành phố
qua cái nhìn của nhà văn có gì đặc biệt
- Dòng sông khi qua thành phố Huế
+ Hình ảnh "chiếc cầu trắng... non" - sắc
màu của chiếc cầu, ánh sáng của bầu trời,
có nét dịu dàng của cô gái Huế.
+ Dòng sông mền hẳn đi nhƣ một tiếng
"vâng" không nói ra của tình yêu
+ Trôi đi chậm, thực chậm... yên tĩnh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



? Dòng sông được tái hiện trong tình
cảm như thế nào của tác giả
Dòng sông có lúc êm ả, hiền hòa, có khi
phóng khoáng và man dại, lúc lại dịu
dàng và trí tuệ, có khi biến ảo, khi thì
vui tƣơi, khi nhƣ mặt hồ yên tĩnh.

2. Sông Hƣơng dƣới góc nhìn văn hóa,
sự kiện lịch sử (20 phút)
- Trong Dƣ địa chí nó có tên Linh Giang
? Tại sao nói sông Hương là "dòng sông
- Dòng sông ấy là điểm tựa, bảo vệ biên
của thời gian ngân vang, của sử viết.."
thùy xa xôi thời Đại Việt

- Thế kỉ XVIII, nó vẻ vang soi bóng kinh
thành Phú Xuân gắn liền với ngƣời anh
hùng Nguyễn Huệ.
- Thế kỉ XIX, nó sống với lịch sử bi
tráng của dân tộc với máu của những
cuộc khởi nghĩa.
- Đi vào thời của cách mạng tháng Tám
bằng những chiến công rung chuyển

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

67

Hoạt động của giáo viên và học sinh

 Tình cảm đƣợc mô tả bằng tình cảm
thiết tha với Huế với vốn văn hóa phong
phú và vốn từ ngữ giàu có, đậm chất thơ
của tác giả.



68

Yêu cầu cần đạt

Hoạt động của GV và HS

- Nó chứng kiến cuộc nổi dậy tổng tiến
công tết Mậu Thân 1968.

 Sông Hƣơng gắn liền với lịch sử của
Huế của dân tộc - nó đã "sống hết thế kỉ
quang vinh với nhiệm vụ lịch sử của nó".
Trang sử thi đƣợc viết giữa màu cỏ lá xanh
biếc. Phải chăng sử thi mà trữ tình, bản
anh hùng ca mà vẫn dịu dàng tƣơi mát.
- Dòng sông Hƣơng là dòng sông của
? Sông Hương không chỉ mang vẻ đẹp
thơ ca nhạc họa.
của cảnh sắc thiên nhiên, lịch sử mà nó
“Con sông dùng dằng, con sông không
còn được tái hiện ở góc độ nào
chảy Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu”
+ Thay màu thực bất ngờ
+ Từ tha thiết mơ màng chợt nhiên
hùng tráng
+ Từ nỗi quan hoài vạn cổ trong thơ bà
Huyện Thanh quan đột khởi thành sức
mạnh phục sinh của tâm hồn trong thơ
Tố Hữu
+Sông Hƣơng rất Kiều trong cái nhìn
của Tố Hữu
 Mỗi nhà thơ có khám phá riêng về
sông Hƣơng.
- Sông giống nhƣ tài nữ đánh đàn - liên
tƣởng rất phong phú của nhà văn xuất
phát từ độ nhạy về thẩm âm, hiểu biết
sâu sắc về âm nhạc Huế
? Theo tác giả, nền âm nhạc cổ điển
+ Từ những liên tƣởng nét tƣơng đồng

Huế được hình thành từ đâu
giữa cảnh sắc thiên nhiên trong thơ
Nguyễn Du và tính cách nàng Kiều với
cảnh và ngƣời nơi sông Hƣơng núi Ngự,
tác giả nhớ tới Nguyễn Du đã bao năm
lênh đênh trên quãng sông này, với
phiến trăng sầu... bản đàn đi suốt đời
Kiều và ảnh hƣởng của Tứ Đại Cảnh.

Yêu cầu cần đạt
3. Tổng kết (7 phút)
- Nghệ thuật:
+ Liên tƣởng, tƣởng tƣợng phong phú,
câu văn giàu hả, sử dụng nhiều biện
pháp tu từ.
+ Kết hợp hài hòa giữa cảm xúc và trí tuệ,
chủ quan và khách quan

? Điều gì đã tạo nên sức hấp dẫn và
sức sống của bài kí
+ Sức hấp dẫn của cái tôi (tình yêu của
nhà văn với sông Hƣơng là qúa trình
dâng tặng, khám phá và hoàn thiện
chính mình.)
- Nội dung: Sông Hƣơng với vẻ đẹp,
chất thơ mang cả bề dày lịch sử, văn
hóa của Huế và tâm hồn con ngƣời đất
cố đô.
3. Củng cố
? Cách giải thích tên sông, đặt tiêu đề và k.thúc bằng một câu hỏi, gợi lên điều gì

4. Hướng dẫn học sinh học bài: Viết đoạn văn ngắn về bài kí Ai đã đặt tên cho
dòng sông.
V. Tự rút kinh nghiệm sau giờ dạy:
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

Sau khi soạn xong kế hoạch bài giảng giáo viên chuyển sang trang trình chiếu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




69

70

Trong q trình thực hiện dạy trên lớp giáo viên cần phối hợp nhịp nhàng
giữa nói, trình chiếu, ghi bảng (nếu cần) trang chủ đƣợc liên kết với các trang:

1.Vài nét về tác giả
-Sinh 1937 tại thành phố Huế
-1960, Căn
Tốt nghiệp

cứ vàoĐHSP,
phần 1964
nhận bằng cử nhân triết; từ 1960tiểu dẫn và những
1966, dạy học ở Quốc Học Huế.

hiểu

biết

của

-1966 - 1975, thốt li lên chiến khu,
mình, em hãy giới
tham gia cuộc kc chống Mĩ.

thiệu vài nét về

-2007, ơng đƣợc
trao tặng Giải
nhà văn Ho
àng
thƣởng Nhà nƣ ớc về văn h ọc nghệ
Phủ
Ngọc
Tƣờng
thuật.

Hồng Phủ Ngọc Tƣờng
Trang chủ trong trình chiếu

Ai đã đặt tên cho dòng sơng ?
(T rích - Hoàng Phủ Ngọc T ường)

Tác phẩm

I.Tìm hiểu chung
Vài nét vè tác giả
2.Văn bản
Đoạn trích thuộc thể loại văn bản nào
-Thể loại bút kí
và vị trí của nó trong tác phẩm
-Bài kí đƣợc viết ở Huế 4.1.1981, in trong tập Ai đã đặt tên cho dòng
sơng ?
-Đoạn trích nằm ở phần một và lời
kết của
phẩm Sơn khơng
Rừng
giàtác
Trƣờng

chỉ đem đến vẻ đẹp phóng
II.Đọc hiểu
CảmHƣơng
nhậnqua
của
em
tìm
hiểu
1.Vẻ đẹp của Sơng
cảnh

sắckhi
thiên
nhiên
khống,
mạnh
mẽ,đoạn
man trích
dại mà
-Sơng Hƣơng gắn liền với Huế còn mang đến cho sơng
-Khi đi qua giữa lòng Trƣờng Sơn
Hƣơng
vẻ đẹp
khác,đất
đóđếlàđơgì
Tại sao
nói sơng
Hương
làdu
vẻ đẹp
của cảnh
và người
-Sơng
Hƣơng
khi đến
trung
-Dòng sơng đi trong thành phố Huế
2.Sơng Hương dưới góc nhìn văn hố, sự kiện lịch sử

Ngơi
sao

trên
đỉnh
Phu
Văn
Lâu

Rất
nhiều
ánh
lửa

Ai đã
đặt
tên
cho
dòng
sơng ?

Bản
di
chúc
của
cỏ
lau

Nhàn
đàm
Miền
gái
đẹp

Những
dấu
chân
qua
thành
phố

Nét nổi bật trong sáng tác của nhà văn là gì
Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và trữ tình, giữa
nghị luận sắc bén với tƣ duy đa chiều của vốn kiến thức
sâu rộng, lối viết hƣớng nội, say đắm, tài hoa.

3.Tổng kết

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Ngun



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Ngun

71

72

1.Vẻ đẹp của Sơng Hƣơng qua cảnh sắc thiên nhiên
-Khi đi qua giữa
lòng Trƣờng Sơn

bản trƣờng ca rừng già

rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn
mãnh liệt qua ghềnh thác
cuộn xốy nhƣ cơn lốc”
dịu dàng, say đắm
cơ gái Di gan

Từ
Hãysochỉsánh,
ra
nhân hóa, liên
biện pháp
tƣởng, tác giả
nghệthấy
thuậtvẻ
cho
đƣợc
sử dụng
đẹp mãnh
liệt,
hoang
dại.trị
và giá

biểucủa
đạtsơng
của
-Cái nhìn mới mẻ, độc đáo về một nửa ít ngƣời biết đến
Hƣơng: bản lĩnh gan dạ, tâm hồn tự do và trong sáng.
nó
Hình ảnh so sánh sơng Hƣơng với

bản trƣờng ca rừng già và cơ gái Di
gan gợi lên trong em điều gì

1.Vẻ đẹp Sơng Hương qua cảnh sắc thiên nhiên
-Khi đi qua giữa lòng Trƣờng Sơn: mãnh liệt, hoang dại, dịu dàng,
say đắm
-Trên đƣờng vào thành phố và rời khỏi kinh thành: dịu dàng và trí tuệ
+Trải qua một thủy trình đầy gian trn, thử thách
Nghệ
thuật
Để
làm
nổi kể,
+Hình ảnh "ngƣời gái đẹp" → ẩn dụ
tả vẻ- đẹp
chủcủa
yếu
bật
+Chuyển dòng một cách liên tục, uốn mình, mềm gợi tả, làm nổi
sơng Hương
nhƣ tấm lụa ; trơi giữa hai dãy đồi ... với những điểm
vẻ giữa
riêng của
cao đột ngột.
sơng nhiên
Hƣơng
thiên
+Vẻ đẹp đa màu mà biến ảo
sơng ơ
nhƣ

đang
ngoại
Huế,
+Vẻ đẹp "trầm mặc", nhƣ triết lí, cổ thi
kiếm
tác
giả đã sửtìm
+“...vui tƣơi" khi đi qua những bãi bờ xanh biếc
ngƣời
dụng biện tình
+Vẻ đẹp "mơ màng sƣơng khói"
nhân
pháp nghệđích
-Dòng sơng trong thành phố Huế:
thực
mình
thuậtcủa
nào
+Tạo nên vẻ đẹp cổ kính của cố đơ
+Ngƣời tình dịu dàng và chung thủy
Dòngcảm
sơngthiết
đƣợc
hiện
trong tình cảm nhƣ thế nào của tác giả
Tình
thatáivới
Huế

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Ngun

1.Vẻ đẹp của sơng Hương qua cảnh sắc thiên nhiên
-Dòng sơng trong thành phố Huế
+Hình ảnh "chiếc cầu trắng "
+Dòng sơng mền hẳn đi nhƣ một
tiếng "vâng" khơng nói ra của tình u
+TrơiDòng
đi chậm,
thực chậm...n
tĩnh
sơng
chảy trong
+Nghệ thuật so sánh mở rộng để
thành
phố
qua
cái
nhìn
thấy sự tương đ ồng của những dòng
của qua
nhàgiữa
vănlòng
có gì
sơng chảy
thủđặc
đơ ,

thành phố, so với Nê
biệt- va đ ể lắng
nghe nhịp chậm buồn bâng khng,
và vấn vương,...

2.Sơng Hƣơng dƣới góc nhìn văn hóa, sự kiện lịch sử

Thời
Đại Việt
là
điểm tựa,
bảo vệ
biên thùy

Tại sao nói sơng
là "dòng sơng
ThếHƣơng
kỉ
Thế kỉ
Đến
với
Chứng kiến
XIX,vang,Cách
của XVIII,
thời gian ngân
của sử
viết.."cuộc nổi
mạng
vẻ vang
soi bóng

kinh thành
Phú Xn

sống với
lịch sử
bi tráng
của
dân tộc

tháng Tám
bằng những
chiến cơng
rung
chuyển

dậy
tổng
tiến cơng
tết Mậu
Thân 1968

Sơng Hƣơng đã "sống hết thế kỉ quang vinh
với nhiệm vụ lịch sử của nó"

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Ngun




73

74

Ngày soạn:
Ngày giảng:

2.Sông Hƣơng là dòng sông của thơ ca, nhạc họa

Tiết 5, 6. BÀI 2: CỰC TRỊ CỦA HÀM SỐ

Thay
màu
thực
bất
ngờ

Từ
tha thiết
mơ màng
chợt nhiên
hùng
tráng

Sức mạnh
phục sinh
của tâm
hồn; rất
Kiều

Nỗi

quan hoài
vạn cổ
trong thơ
bà Huyện

Sông
giống
nhƣ tài
nữ đánh
đàn

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức
- Nắm đƣợc các khái niệm: Cực đại, cực tiểu, cực trị, điểm cực trị của đồ thị
hàm số.
- Hiểu đƣợc Điều kiện cần để hàm số có cực trị
- Vận dụng đƣợc Hai định lí về điều kiện đủ đẻ hàm số có cực trị

Tình yêu say đắm với sông thơm – dòng sông quê hƣơng

2. Kĩ năng
- Áp dụng thành thạo quy tắc 1và quy tắc 2 để tìm cực trị của hàm số
3. Về tƣ duy, thái độ
- Thấy đƣợc mối liên quan giữa cực trị của hàm số và khái niệm đạo hàm của

Tổng kết

hàm số
- Chủ động tiếp thu kiến thức mới, có tinh thần hợp tác trong học tập

Liên
tƣởng,
tƣởng
tƣợng
phong
phú

Điều gì đã tạo
sử
câu
nên sức dụng
hấp dẫn
văn
và
sức
sống
nhiều
giàu
kí
biện
hình của bài
ảnh,

pháp
tu từ

Kết hợp
cảm xúc và
trí tuệ,

chủ quan và
khách quan

Sức
hấp
dẫn
của
cái
tôi

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH

1. Chuẩn bị của giáo viên
- Bảng phụ (Hoặc slide trình chiếu)
2. Chuẩn bị của học sinh
- Kiến thức về tính đơn điệu của hàm số, MTBT
III. PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC

Sông Hƣơng với vẻ đẹp, chất thơ mang cả bề dày lịchsử,
văn hóa của Huế và tâm hồn con ngƣời đất cố đô.

- Thuyết trình, gợi mở vấn đáp, đàm thoại, đan xen hoạt động nhóm
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. Ổn định tổ chức lớp

Ngoài những trang trình chiếu ở trên, còn có những trang liên kết minh họa vẻ

- Kiểm tra sĩ số của học sinh

đẹp sông Hƣơng qua những hình ảnh sông Hƣơng nơi thƣợng nguồn, giữa lòng

2. Kiểm tra bài cũ: Không tiến hành

thành phố, sông Hƣơng nơi đồng bằng, những hình ảnh sông Hƣơng nhƣ chứng

3. Bài mới

nhân cho lịch sử.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

75

Hoạt động của giáo viên và học sinh
Hoạt động 1: Tiếp cận định nghĩa (15p)



76

Nội dung cần đạt
1) Khái niệm cực trị của hàm số

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung cần đạt

Hoạt động 2: Tìm hiểu định lý (10')

2) Điều kiện cần để hàm đạt cực trị

GV: +) Cho HS quan sát lại tranh vẽ trên

*) Định lí 1: SGK

GV: Treo bảng, cho học sinh quan sát *) Định nghĩa: SGK

? Nhận xét về tiếp tuyến tại điểm cực đại x0 Hàm số f:

và trả lời câu hỏi

x0 là điểm cực đại của hàm số f thì

HS: Trả lời

Cho hàm số f có đồ thị nhƣ sau:

f(x0) gọi là giá trị cực đại của hàm số f

GV: +) Tổng quát ta thừa nhận định lí Có đạo hàm tại x0

x0 là điểm cực tiểu của hàm số f thì
f(x0) gọi là giá trị cực tiểu của hàm số f
Điểm cực đại và điểm cực tiểu: Điểm
cực trị
Giá trị cực đại và giá trị cực tiểu: Cực trị

*) Chú ý:

Đạt cực trị tại x0

về điều kiện cần để hàm số có cực trị

=> f’(x0) = 0

Điều ngƣợc lại không đúng

GV:? Điều ngƣợc lại của định lí có
đúng không? (câu hỏi mang tính chất
nêu vấn đề để dẫn dắt vào ví dụ)
+) Giúp HS kiểm nghiệm bằng ví dụ

a) SGK

xét hàm số f(x) = x3

b) SGK

Tính f’(x)

*) Chú ý: Hàm số f đạt cực trị tại x0 =>

c) x0 là điểm cực đại(cực tiểu) của hàm

Tính f’(0)

f’(x0) = 0 hoặc f’(x0) không xác định

số f thì điểm

Lập bảng biến thiên của hàm số f(x) =
x3 để nhận xét về cực trị.
HS: Chia nhóm thực hiện và đối chiếu

Xét điểm x0 và khoảng (a;b) thích hợp

lại định lí

chứa điểm x0

GV: Khẳng định diều ngƣợc lại của

? So sánh giá trị của hàm số tại x0 và (x0; f(x0)) đƣợc gọi là điểm cực đại(cực

định lí là không đúng

giá trị của hàm số tại các điểm x khác tiểu) của đồ thị hàm số f

GV: Nêu chú ý SGK

x0 trên (a;b)

Hoạt động 3:Tìm hiểu định lý 2(5')

HS: +) Trao đổi, thảo luận, trả lời để

3) Điều kiện đủ để hàm số đạt cực trị

GV: Xét hàm số f liên tục trên (a;b) và *) Định lí 2: SGK

tìm ra kiến thức

x0 thuộc (a;b)

GV: +) Điểm x0 có tính chất nhƣ thế

+) Nếu f’(x) đổi dấu từ dƣơng sang âm

Dẫn đắt bằng bảng biến thiên để HS dễ khi x qua x0 thì hàm số đạt cực tiểu tại x0

gọi là điểm cực đại của hàm số f(x)

hình dung nội dung của định lí

? Trên hình vẽ ta còn có những điểm
cực đại nào?

x

+) Tƣơng tự những điểm x1, x2 gọi là

f’(x)

a

x0
-

b

+) Nếu f’(x) đổi dấu từ âm sang dƣơng
khi x qua x0 thì hàm số đạt cực tiểu tại x0

+

điểm cực tiểu của hàm số
GV: Nêu những chú ý SGK cho HS.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

f(x)



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




77

Hoạt động của giáo viên và học sinh

78

4. Củng cố (3')

Nội dung cần đạt

Hoạt động 4: Hình thành quy tắc 1 (5') *) Quy tắc 1:
GV: Từ định lý 2 để tìm cực trị của
hàm số ta phải thực hiện mấy bƣớc là
những bƣớc nào?
HS: Thảo luận rồi trả lời
GV: Chỉnh sửa cho chính xác và cho hs
nêu định nghĩa SGK
Hoạt động 4: Củng cố quy tắc 1 (25')
GV: Hƣớng dẫn học sinh chia nhóm để Ví dụ 1: Áp dụng quy tắc 1, tìm cực trị
thực hiện các ví dụ theo quy tắc 1
x3
4
của hàm số: y   x2  3x 
3

Và giá trị cực tiểu f(3) = 7

2
3

VD 3:
Giải:
 x, x  0
 x, x  0
1, x  0
Do đó f '( x)  
1, x  0

Ta có f ( x)  

và trả lời câu hỏi này).
5. Hƣớng dẫn học sinh học bài (5')
+) Làm các bài tập SGKvà bài tập trong SBT
- Hƣớng dẫn bài tập dạng: (Tìm điều kiện của tham số m để hàm số có cƣc đại
(cực tiểu) tại đểm x0.
Cách 1:

3

HS: Chia nhóm bàn bạc trao đổi để Ví dụ 2: Áp dụng quy tắc 1, tìm cực trị
thực hiện ví dụ 1 và ví dụ 2, qua đó của hàm số: y  x
nắm chắc kiến thức và hình thành kĩ
năng, kĩ sảo.
Hoạt động 5: Hình thành và củng cố
quy tắc 2 (22')
GV: +) Nêu định lí 3
+) Nêu quy tắc 2:
+) Hƣớng dẫn HS thực hiện ví dụ 3
VD 2:
Giải
f’(x) = x2 - 2x - 3
f’(x) = 0 <=> x = - 1 hoặc x = 3
từ bảng biến thiên:
HS đạt cực đại tại x = -1 và giá trị cực
đại f(-1) = 3
HS đạt cực tiểu tại x = 3

- Để tìm cực trị của hàm số ta dùng quy tắc 1 và quy tắc 2 nhƣng khi nào dùng
quy tắc 1, khi nào sử dụng quy tắc 2? (giáo viên yêu cầu học sinh về nhà suy nghĩ

*) Định lí 3: SGK
+) f’(x0) = 0 và f’’(x0) > 0 => f đạt cực
tiểu tại x0
+) f’(x0) = 0 và f’’(x0) < 0 => f đạt cực
đại tại x0
*) Quy tắc 2:
Ví dụ 3: Áp dụng quy tắc 2 tìm cực trị
của hàm số:
x3
4
y   x 2  3x 
3
3
Giải:
f’(x) = x2 - 2x - 3
f’(x) = 0 <=> x = - 1 hoặc x = 3
f’’(x) = 2x - 2
f’’(-1) = - 4 < 0
=> HS đạt cực đại tại x = -1 và giá trị
cực đại f(-1) = 3
f’’(3) = 4 > 0 => HS đạt cực tiểu tại x = 3
Và giá trị cực tiểu f(3) = 7

Bước 1: Vì hàm số đạt cực đại (cực tiểu) tại x0 nên f(x0) = 0 giải phƣơng trình
này tìm tham số m
Bước 2: Thay m vừa tìm đƣợc vào hàm số rồi kiểm tra xem có thảo mãn điều
kiện đầu bài hay không nếu thảo mãn ta chấp nhận điều kiện của m, nếu không thì
loại điều kiện đó của m.
Cách 2:

 f ' ( x)  0
- Giải hệ pt 
để tìm m
 "

 f ( x)  0

+) Tìm hiểu bài 3: GTLN và GTNN của hàm số
IV. TỰ RÚT KINH NGHIỆM SAU GIỜ GIẢNG
...................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

2
3

Từ bảng biến thiên ta có hàm số đó đạt cực
tiểu tại x = 0, giá trị cực tiểu là f(0) = 0

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

79

80

2. Điều kiện phục vụ cho công tác xây dựng hồ sơ môn học

Phụ lục 2
MẪU M1

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐH SƢ PHẠM

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

PHIẾU KHẢO SÁT THỰC TRẠNG

Mức độ đáp ứng
Nội dung khảo sát

TT

Tốt Khá TB

1

Sách giáo khoa

2

Sách giáo viên

3

Tài liệu tham khảo

4

Các loại tài liệu chuyên khảo, tạp chí chuyên ngành

Họ và tên: ..................................................................................................................

5

Mạng Internet

Trình độ chuyên môn: ...............................................................................................

6

Phƣơng tiện hỗ trợ (Máy tính, máy in….)

Năm sinh: ........................................ Số năm công tác: ..............................................

7

Thời gian

(Chỉ dùng để nghiên cứu, không bao hàm ý định đánh giá giáo viên)
Nhằm nghiên cứu các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học xin

đồng chí cho biết ý kiến của mình về các vấn đề sau đây
I. Thông tin cá nhân:

Chƣa
đáp ứng

Dạy môn: ......................................... Lớp: .................................................................
Số tiết dạy trong năm học 2008-2009: .......................................................................
3. Mức độ sử dụng CSVC công tác xây dựng hồ sơ môn học

Số giáo án phải soạn trong năm: ................................................................................
II. Ý kiến của đồng chí về công tác xây dựng hồ sơ môn học (Đánh dấu x vào ô
đồng chí cho là thích hợp)
1. Nhận thức về tầm quan trọng của công tác xây dựng hồ sơ môn học
Mức độ nhận thức
TT

1
2
3
4
5
6
7

Rất
quan
trọng

Nội dung khảo sát

Khá Không
quan quan
trọng trọng

Công tác xây dựng hồ sơ môn học có vai trò dối với
việc nâng cao chất lƣợng dạy học
Vai trò của Kế hoạch giảng dạy đối với hoạt động dạy học
Giáo án là bản kế hoạch cho hoạt động của giáo viên
và học sinh trong mỗi giờ học trên lớp
Việc thể hiện rõ hoạt động của thầy - trò trong giao án
Giáo án thể hiện vai trò của giáo viên định hƣớng cho
hoạt động học tập của học sinh trên lớp
Đổi mới PP dạy học là phải đổi mới cách soạn giáo án
Tài liệu phục vụ bài tập chuyên đê

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Mức độ Sử dụng
Nội dung khảo sát

TT

Thƣờng
xuyên

1

Sách giáo khoa

2

Sách giáo viên

3

Tài liệu tham khảo

Thỉnh

Chƣa

thoảng sử dụng

4 Các loại tài liệu chuyên khảo, tạp chí chuyên ngành…
5

Mạng Internet

6

Phƣơng tiện hỗ trợ (Máy tính, máy in….)

7

Các phần mềm hỗ trợ dạy học

8

Giáo án tên mạng Internet

9

Tài liệu khác

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




81

82

4. Theo đồng chí sự cần thiết phải đƣợc bồi dƣỡng về chuyên môn, nghiệp vụ

3. Đồng chí tự đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học trong năm qua:
Nội dung khảo sát

TT
1
2
3
4
5
6
7
8

9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19

Mức độ nhận thức Mức độ đạt đƣợc
Rất
Không
quan
Chƣa
quan
quan Tốt Khá TB
trọng
đạt
trọng
trọng

Kế hoạch giảng dạy đã nêu đƣợc
mục tiêu môn học
Trong KH môn học đã xác định rõ
đối tƣợng học sinh
Trong KH môn học xác định đồ
dùng dạy học, thiết bị TN, phƣơng

tiện hỗ trợ….
Trong KH môn học đã xác định
đƣợc những thuận lơi, khó khăn khi
thực hiện kế hoạch dạy học
Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài học
về kiến thức ở các mức độ khác nhau
Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài học
về Kỹ năng ở các mức độ khác nhau
Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài
học về thái độ
Giáo án đã thể hiện kiến thức trọng tâm
Giáo án đã thể hiện công việc của
thầy - trò trong giờ học
Giáo án đã thể hiện sự hƣớng dẫn
của giáo viên trong các hoạt động
Giáo án đã chú trọng việc hình thành,
rèn luyện các kỹ năng cho học sinh
Chú ý đến tính kế thừa kiến thức
khi xây dựng giáo án
Giáo viên đã hƣớng dẫn học sinh
cách tự học bài
Trong giáo án đã thể hiện sự hỗ trợ
của đồ dùng dạy học
Trong giáo án đã thể hiện sự hỗ trợ
của các phƣơng tiện dạy học khi
thực hiện bài giảng trên lớp
Giáo án thể hiện đƣợc sự phối hợp
linh hoạt các phƣơng pháp, phù hợp
với kiểu bài lên lớp
Giáo án có hệ thống câu hỏi phù hợp

Tài liệu phục vụ bài tập chuyên đề
Hồ sơ môn học phải đƣợc xây dựng sát
yêu cầu thực tế, phù hợp đối tƣợng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

cho giáo viên là:
Nội dung

TT
1
2
3
4
5
6

Rất
cần

Mức độ cần thiết
Cần
Bình
Chƣa
thiết thƣờng
cần

Do yêu cầu đổi mới chƣơng trình, SGK.
Do đặc thù địa phƣơng yêu cầu
Do kiến thức của bản thân đã bị mai một

Do bản thân ít tiếp cận thông tin mới
Do sức ép về chất lƣợng dạy học
Do đáp ứng yêu cầu của học sinh

5. Nhận thức về tầm quan trọng, mức độ về nhu cầu bồi dƣỡng của bản thân
Mức độ nhận thức
Rất
Quan Bình
quan
trọng thƣờng
trọng

Nội dung khảo sát

TT

Mức độ cần thiết
Rất
cần

Cần Bình Chƣa
thiết thƣờng cần

1 Về kiến thức
Kiến thức môn học
Lý luận dạy học
Kiến thức về cách tiếp cận đối tƣợng
Kiến thức tổ chức hoạt độngdạy học
KT về các lĩnh vực có liên quan
2 Về kỹ năng

Kỹ năng phân tích chƣơng trình
bậc học
Kỹ năng thiết kế kế kế hoạch dạy học
Kỹ năng tiếp cận học sinh
Cách soạn giáo án theo mô hình mới
Xây dựng các tài liệu chuyên đề
Kỹ năng sử dụng hệ thống câu hỏi
Kỹ năng tổ chức các hoạt động dạy học
Kỹ năng giải quyết các tình
huống trong dạy học
Kỹ năng đánh giá kết quả học tập
của học sinh
Kỹ năng tự học, tự nghiên cứu
Kỹ năng tổ chức tự học cho học sinh
Kỹ năng ứng dụng công nghệ
thông tin
Kỹ năng hợp tác với đồng nghiệp



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

83



84

6. Đồng chí cho biết Những thuận lợi, khó khăn trong công tác xây dựng hồ sơ

Phụ lục 3

môn học

MẪU M2

TT

Nội dung khảo sát

1

Thuận lợi
Bản thân đang công tác tại cơ sở giáo dục có điều
kiện cơ sở vật chất đầy đủ
Môi trƣờng giáo dục tại đơn vị tốt
Lãnh đạo nhà trƣờng quan tâm đến nâng cao chất
lƣợng công tác chuyên môn
Đƣợc dự lớp tập huấn đổi mới chƣơng trình, SGK
Đƣợc dự lớp tập huấn đổi mới phƣơng pháp dạy học
Đƣợc tạo điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin
và thiết bị dạy học
Đƣợc tham gia thƣờng xuyên các hoạt động chuyên môn
Thƣờng xuyên đƣợc trao đổi chuyên môn với chuyên
viên Sở Giáo dục và Đào tạo phụ trách bộ môn
Đồng nghiệp thân ái, sẵn lòng giúp đỡ nhau trong
chuyên môn.
Phong trào thi đua dạy tốt ở Nhà trƣờng luôn đƣợc
đẩy mạnh.
Trƣờng đầu tƣ kinh phí chi hoạt động chuyên môn

Thƣờng xuyên tổ chức các hoạt động bổ trợ cho
công tác giảng dạy
Lƣơng, phụ cấp hàng tháng cao
Nhà trƣờng Khen thƣởng, động viên kịp thời
Khó khăn
Xác định đối tƣợng học sinh
Xác định mục tiêu bài giảng
Xác định kiến thức trọng tâm
Chƣa quen với PPdạy học mới
Chƣa phát huy tính tích cực của học sinh trong
quả trình giảng dạy
Trƣờng ở xa trung tâm thành phố nên khó trao đổi
thƣờng xuyên với đồng nghiệp ở các đơn vị bạn
Trƣờng ở vùng kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, bản
thân chƣa yên tâm công tác lâu dài tại Trƣờng.
Ít trao đổi nhóm khi soạn bài khó
Kỹ năng xây dựng hồ sơ môn học còn hạn chế
Thời gian trên lớp để thực hiện bài giảng bị bó buộc
Thời gian để soạn bài chƣa đủ.

2

Không

Đồng ý Phân vân đồng ý

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐH SƢ PHẠM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

PHIẾU KHẢO SÁT THỰC TRẠNG
(Chỉ dùng để nghiên cứu, không bao hàm ý định đánh giá giáo viên)
Kính gửi:..............................................................................................
Với tƣ cách là Tổ trƣởng chuyên môn xin đồng chí nhận xét khái quát về các
vấn đề sau đây:
1. Đánh giá sơ bộ về đội ngũ giáo viên trong Tổ

Số GV

Chuẩn

Trình độ đào tạo
Chƣa đạt
Trên chuẩn
chuẩn

Tay nghề
Giỏi

Khá

TB

Yếu

2. Nhận thức về tầm quan trọng của công tác xây dựng hồ sơ môn học (Đánh

dấu x vào ô đồng chí cho là thích hợp)
TT

1

2

3

7. Những đề xuất, kiến nghị của Đ/C nhằm nâng cao chất lƣợng Hồ sơ môn học

Nội dung khảo sát

Mức độ nhận thức
Rất
Không
Quan
quan
quan
trọng
trọng
trọng

Vai trò của Kế hoạch giảng dạy đối với hoạt động
dạy học
Giáo án là bản kế hoạch cho hoạt động của giáo
viên và học sinh trong giờ học
Giáo án thể hiện vai trò của giáo viên định hƣớng cho
hoạt động học tập của học sinh trên lớp

4

Đổi mới PPDH là phải đổi mới cách soạn giáo án

5

Tài liệu phục vụ sinh hoạt chuyên đề

Trân trọng cảm ơn!

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




85

86

5. Đánh giá về hồ sơ môn học giáo viên xây dựng trong năm qua

3. Điều kiện phục vụ cho công tác xây dựng hồ sơ môn học

Nội dung khảo sát

TT

1

Sách giáo khoa

2

Sách giáo viên

2

Tài liệu tham khảo

3

Tốt

Mức độ đáp ứng
Chƣa
Khá TB
đáp ứng

1
2

Các loại tài liệu chuyên khảo, tạp chí

3

chuyên ngành

4

Mạng Internet

5

Phƣơng tiện hỗ trợ (Máy tính, máy in….)

6

Thời gian

4

5

4. Mức độ sử dụng CSVC công tác xây dựng hồ sơ môn học
Mức độ Sử dụng
Thƣờng Thỉnh
Chƣa
xuyên thoảng sử dụng

Nội dung khảo sát

TT
1

Sách giáo khoa

2

Sách giáo viên

2

Tài liệu tham khảo

3

TT

6
7
8
9
10

Các loại tài liệu chuyên khảo, tạp chí

11

chuyên ngành…

4

Mạng Internet

12

5

Phƣơng tiện hỗ trợ (Máy tính, máy in….)

13

6

Tài liệu khác

14
16

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên



Kế hoạch giảng dạy đã nêu đƣợc
mục tiêu môn học
Trong KH môn học đã xác định
đƣợc đối tƣợng học sinh, chỉ tiêu
phấn đấu
Trong KH môn học đã xác định
đƣợc điều kiện để thực hiện kế
hoạch
Trong KH môn học đã xác định
đƣợc những thuận lợi, khó khăn
khi thực hiện kế hoạch dạy học
Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài
học về kiến thức ở các mức độ
khác nhau

Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài
học về Kỹ năng ở các mức độ
khác nhau
Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài
học về thái độ
Giáo án đã thể hiện kiến thức
trọng tâm
Giáo án đã thể hiện công việc của
thầy- trò trong giờ học
Giáo án đã thể hiện định hƣớng
của giáo viên trong các hoạt động
Giáo án đã chú trọng việc hình
thành, rèn luyện các kỹ năng cho
học sinh
Giáo viên đã hƣớng dẫn học sinh
cách tự học bài
Trong giáo án đã thể hiện sự hỗ
trợ của đồ dùng dạy học
Giáo án thể hiện đƣợc sự linh hoạt
khi phối hợp các phƣơng pháp
Tài liệu phục vụ bài tập chuyên
đề, chuyên đề

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

87

Nội dung khảo sát

1

2

Mức độ nhận thức
Khá
Không
quan
quan
trọng
trọng

Quan
trọng

TTCM xây dựng kế hoạch để tổ viên hoàn

8. Đồng chí cho biết những thuận lợi, khó khăn trong hoạt động quản lý công
tác xây dựng hồ sơ môn học
TT

Nội dung khảo sát

1

Thuận lợi
Phong trào đổi mới phƣơng pháp đang diễn ra
mạnh mẽ, rộng khắp.
Đội ngũ giáo viên trẻ, có ý thức trau dồi chuyên
môn, nghiệp vụ.
Năng lực chuẩn bị của giáo viên còn tiềm ẩn chƣa

khai thác triệt để.
Lãnh đạo Nhà trƣờng quan tâm đến chuyên môn

thành hồ sơ môn học
TTCM tổ chức cho giáo viên xây dựng hồ sơ
môn học

3

TTCM chỉ đạo giáo viên xây dựng hồ sơ môn học

4

TTCM kiểm tra công tác xây dựng hồ sơ môn học

5

TTCM đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học
môn học, nắm chắc chuẩn kiến thức, kỹ năng
của bộ môn.

7

8

9

Đồng
ý

Phân Không
vân đồng ý

Đòi hỏi nâng cao chất lƣợng dạy học thúc đẩy giáo
viên phải nỗ lực.
Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt đọng dạy học đầy đủ.

TTCM phải là ngƣời am hiểu chƣơng trình
6



88

6. Vai trò quản lý của tổ trƣởng đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học

TT

Mức độ nhận thức
Mức độ đạt đƣợc
Rất
Không
Quan
Chƣa
quan
quan Tốt Khá TB
trọng
đạt
trọng
trọng

Nội dung khảo sát

2

TTCM phải gƣơng mẫu trong công tác xây

Tập thể sƣ phạm đoàn kết, nhất trí vì mục tiêu
chung của Nhà trƣờng.
Khó khăn
Nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng của hồ
sơ môn học chƣa đồng đều; một số giáo viên xem
nhẹ công tác xây dựng hồ sơ mon học
Các tổ trƣởng chuyên môn chƣa đƣợc bồi dƣỡng
kiến thức về quản lý
Hiểu biết của giáo viên về một số vấn đề xã hội
còn hạn chế.
Quỹ thời gian giành cho công tác quản lý Tổ hạn hẹp

dựng hồ sơ môn học
TTCM phái biết dẫn dắt giáo viên xây dựng
hồ sơ môn học, đáp ứng yêu cầu bộ môn
TTCM phải là ngƣời hỗ trợ đắc lực cho giáo
viên khi họ gặp khó khăn trong chuyên môn

7. Biện pháp quản lý của Tổ đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học
..................................................................................................................................

9. Những đề xuất, kiến nghị của Đ/C để nâng cao chất lƣợng Hồ sơ môn học

........................................................................................................................

..................................................................................................................................

........................................................................................................................

..................................................................................................................................

........................................................................................................................

..................................................................................................................................

........................................................................................................................

..................................................................................................................................

........................................................................................................................

..................................................................................................................................

........................................................................................................................

..................................................................................................................................

Trân trọng cảm ơn!

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên




89

Phụ lục 4
MẪU M3

PHIẾU KHẢO NGHIỆM CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ
CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ MÔN HỌC
Đồng chí vui lòng cho biết ý kiến của mình bằng cách đánh dấu (x) vào ô mà
đồng chí cho là thích hợp

BiÖn ph¸p qu¶n lÝ
1

RÊt
cÇn

Møc ®é
Kh«ng
CÇn
cÇn
thiÕt
thiÕt

Møc ®é
RÊt

kh¶
thi

Kh¶ Kh«ng
thi kh¶ thi

Trang bị cho giáo viên lý luận
dạy học

2

Bồi dƣỡng, tập huấn quy
trình, các buớc xây dụng hồ
sơ môn học

3

Tạo điều kiện để giáo viên
biên soạn giáo án và tài liệu
giảng dạy

4

Tổ chức kiểm tra đánh giá sản
phẩm, kết hợp biện pháp thi
đua khen thƣởng.

Trân trọng cảm ơn!

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên