Trình bày “Lược khảo tài liệu” trong nghiên cứu khoa học

2/13/2014

Trình bày “Lược khảo tài liệu”
trong nghiên cứu khoa học
Người trình bày
TS. Phạm Lê Thông

1
Phần dành cho đơn vị

Nội dung trình bày
•
•
•
•
•
•
•
•

“Lược khảo tài liệu” (Literature review) là gì?
Tại sao lại viết LKTL?
Các loại LKTL
Bắt đầu viết LKTL
Tổ chức trước khi viết LKTL
Viết LKTL
Ví dụ
Kết luận
2

1

2/13/2014

LKTL là gì?
• Là việc trình bày tổng quan những
nghiên cứu trước đây về chủ đề muốn
nghiên cứu và những câu trả lời cho
những câu hỏi nghiên cứu.
– Là việc tóm tắt, diễn giải và bình luận những
tài liệu hiện có (những nghiên cứu được
xuất bản chính thức).
– Được trình bày một cách có tổ chức và kết
hợp cả tóm tắt và tổng hợp các TLTK.
3

LKTL là gì?
– Tổng quan về những gì chúng ta biết và
không biết về chủ đề nghiên cứu.
– Không nhất thiết phải lược khảo tất cả,
nhưng cần được cập nhật và bao gồm
những nghiên cứu quan trọng.
– Đúc kết những tinh túy cho nghiên cứu của
mình.
– Tạo động cơ cho nghiên cứu của mình:
• Cấu trúc của lược khảo dựa vào mục tiêu NC
• Luôn tham chiếu đến những câu hỏi NC.
4

2

2/13/2014

LKTL là gì?
• LKTL không phải là:
– Một danh sách những gì được viết về chủ
đề NC, được trình bày lần lượt mỗi tài liệu
tham khảo là một đoạn văn.
• Thiếu tính tổ chức theo các câu hỏi NC,
• Thiếu sự tổng hợp tài liệu,
• Thiếu bình luận.

– Một danh mục được chú thích.

5

LKTL là gì?
• LKTL không phải là:
“- Bài viết "Doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế tư
nhân Việt Nam - thực trạng và kiến nghị" đăng trên
trang web www.moi.gov.vn của bộ Công nghiệp đã chỉ
ra tầm quan trọng của …”
- "Tín dụng ngân hàng đối với khu vực kinh tế tư nhân"
do PGS.TS Nguyễn Đình Tự thực hiện. Tác giả đã chỉ
ra …
- “Phân Tích Nhu Cầu Tín Dụng Doanh Nghiệp Tư Nhân
Thành Phố Cần Thơ” của …… . Đề tài tìm hiểu thực tế
…”
6

3


2/13/2014

LKTL là gì?
Lý luận về các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng:
“ …Để hạn chế rủi ro, các ngân hàng có thể cấp tín dụng dựa trên các
mối quan hệ với khách hàng. Degryse và Cayseele (2000) khẳng
định rằng “mối quan hệ càng dài thì vấn đề thông tin bất đối xứng sẽ
được khắc phục hiệu quả hơn”. Dựa vào những mối quan hệ này,
ngân hàng có thể thu được những thông tin độc quyền về khách
hàng và do đó, có thể khóa chặt mối quan hệ giữa khách hàng với
ngân hàng. Điều này có thể cho phép người cho vay yêu cầu lãi
suất cao hơn và tăng tài sản thế chấp trong tương lai. Để đối phó
vấn đề này, khách hàng có thể xây dựng mối quan hệ với nhiều
ngân hàng (Ongena và Smith, 2000, Rajan, 1992). Một số nghiên
cứu khác cho rằng mối quan hệ càng dài thì sẽ làm giảm cả về chi
phí tài trợ vốn tín dụng (Berger và Udell, 1995; Elsas và Krahnen,
1998) và yêu cầu về tài sản thế chấp (Berger và Udell, 1995;
Degryse và Van Cayseele, 2000). …”

OK

7

Tại sao viết LKTL?
• Học hỏi từ những nghiên cứu sẵn có và tìm
câu trả lời cho những câu hỏi NC.

• Học cách phát triển nội dung bài viết.
• Trình bày những hiểu biết của bạn về những
nghiên cứu về chủ đề NC:
– Nhận dạng những nghiên cứu quan trọng,
– Chỉ ra những sự đồng thuận và thống nhất chung
trong các NC,
– Chỉ ra những bất đồng, tranh cãi trong các NC,
– Nhận ra những hướng NC tiếp theo.
8

4


2/13/2014

Tại sao viết LKTL?
• Cung cấp cho độc giả những hiểu biết (có tính
hàn lâm) về vấn đề nghiên cứu và những động
cơ của NC của tác giả.
– Đối với tác giả, chúng giúp tác giả hiểu biết về vấn
đề mình nghiên cứu và đưa ra hướng thực hiện cho
NC của mình.
– Đối với những nhà chuyên môn, chúng là những
báo cáo hữu ích, giúp họ cập nhật những kiến thức
về vấn đề NC.
– Đối với học giả, việc lược khảo sâu và rộng gây ấn
tượng về sự tin cậy đối với tác giả.
9

Các loại LKTL

• Lược khảo các tài liệu có nguồn “gốc”,
các nghiên cứu có tính học thuật.
• Là một chương trong các luận án.
• Là một mục trong các đề cương NC.
• Là một mục trong các báo cáo kết quả
NC.
• Một bài báo (trên tạp chí chuyên ngành)
về lược khảo.
10

5


2/13/2014

Bắt đầu viết LKTL
• Bước đầu tiên:
– Chọn chủ đề và hình thành các câu hỏi
nghiên cứu rõ ràng, cụ thể.
– Ví dụ:
QUÁ RỘNG, MƠ HỒ
• Phát triển thị trường cá tra
KHÁ RỘNG
• Những khó khăn trong sản xuất
• Những hạn chế trong tiếp cận vốn
CÓ THỂ
KiỂM SOÁT
ĐƯỢC

11

Bắt đầu viết LKTL
• Suy nghĩ về danh sách các vấn đề cần tìm
kiếm và từ đó, tìm kiếm các nguồn tài liệu:
– Tìm kiếm dựa trên các từ khóa (keywords),
– Các tài liệu và cơ sở dữ liệu trong thư viện,
– Lược khảo dựa trên các danh mục TLTK của các
NC trước.

• Lược khảo vắn tắt các tài liệu và vận dụng
những gì bạn biết để lọc ra những tài liệu liên
quan đến chủ đề và câu hỏi NC của bạn.
12

6


2/13/2014

Bắt đầu viết LKTL
• Xác định những NC quan trọng, những bài viết
“kinh điển”:
– Những tác giả và bài viết nào được trích dẫn liên
tục?
– Những NC nào mà các tác giả xác định là “kinh
điển”, “nền tảng”, “tiên phong”, hay “bước ngoặt”.

• Tìm ra các tài liệu này.
• Website hỗ trợ tìm kiếm các bài viết học
thuật: Scholar Google, Sciendirect, …

13

Bắt đầu viết LKTL
• Xây dựng danh mục những điều cần kiểm tra
sơ bộ (checklist)
– Tôi đã xác định chủ đề và những câu hỏi NC rõ
ràng chưa?
– Tôi đã trao đổi chủ đề và câu hỏi NC với thủ thư để
giúp tôi tìm các tài liệu chưa?
– Tôi đã thực hiện những tìm kiếm sơ bộ để tìm hiểu
về chủ đề và giúp tôi thu hẹp chủ đề và mài dũa cho
sắc bén câu hỏi NC chưa?

14

7


2/13/2014

Bắt đầu viết LKTL
• Xây dựng danh mục những điều cần kiểm tra
sơ bộ (checklist)
– Tôi đã trao đổi với những đồng nghiệp (nghiên cứu
viên) về chủ đề, câu hỏi NC và kết quả tìm kiếm sơ
bộ của tôi chưa?
– Tôi đã xác định được những NC cốt lõi về chủ đề
NC và các tác phẩm kinh điển chưa?

15

Tổ chức trước khi viết LKTL
• Trước tiên và quan trọng nhất:
– Lọc ra bộ các tài liệu của bạn: lược khảo các
Tóm tắt (Abstract), Giới thiệu (Introduction), và
Kết luận (Conclusions).
– Quyết định phạm vi của LKTL của bạn: những
gì bạn sẽ đề cập và Không đề cập.

• Xác định ưu tiên trong số các tài liệu:
– “Kinh điển” và những NC khác mà bạn xác
định là có liên quan hay quan trọng nhiều hơn
sẽ được trình bày trước.
16

8


2/13/2014

Tổ chức trước khi viết LKTL
• Những câu hỏi cần trả lời khi bạn đọc và ghi chú:
1. Chủ đề, các câu hỏi NC, phương pháp luận và các
kết quả trọng tâm của các nguồn là gì (Tóm tắt)
2. Những nguồn này liên quan đến chủ đề và câu hỏi
NC của tôi như thế nào? Chúng ủng hộ hay mâu
thuẩn với luận văn của tôi? (Tổng hợp và tổ chức).
3. Những điểm mạnh và yếu của những NC trong
nguồn của tôi là gì? Có những lệch lạc và sai sót
nào không? (Đánh giá)

17

Tổ chức trước khi viết LKTL
• Những câu hỏi cần trả lời khi bạn đọc và ghi chú:
4. Các tài liệu liên quan như thế nào đến những NC
khác về cùng chủ đề? Chúng có sử dụng những
phương pháp luận khác nhau không? Chúng có liên
quan đến những tổng thể, vùng, thời gian, bộ số liệu
khác nhau không?
5. Những điểm đồng thuận và bất đồng giữa các tài
liệu và các NC khác về cùng chủ đề là gì?

18

9


2/13/2014

Tổ chức trước khi viết LKTL
• Rút ra ý nghĩa của một bức tranh lớn:
– Xu hướng chung và chủ đề trong các tài liệu
là gì? Những điểm đồng thuận là gì? Những
tranh cãi là gì? NC của tôi nghiêng về đâu?
– Những lĩnh vực nào có quá nhiều NC? Những
lĩnh vực nào cần NC thêm?
– Những NC nào ủng hộ NC của tôi? Những
NC nào trái ngược với NC của tôi?
– NC của tôi phù hợp với nơi nào trong lý

thuyết chung về chủ đề NC?
19

Viết LKTL
• Những yếu tố trong phần Giới thiệu:
– Vấn đề NC và câu hỏi NC,
– Động cơ cho và tầm quan trọng của NC của
bạn,
– Phát biểu về phạm vi của LKTL: ghi chú tiêu
chuẩn lựa chọn của bạn đối với các tài liệu,
– Hướng dẫn về việc bạn sẽ tổ chức việc lược
khảo như thế nào.
20

10


2/13/2014

Viết LKTL
• Những nguyên tắc tổ chức tiềm năng:
–
–
–
–
–
–
–

Phương pháp luận: lý thuyết và thực nghiệm,

Những NC đồng thuận với nhau,
Những NC bất đồng với nhau,
Phạm vi ủng hộ cho luận án của bạn,
Vùng NC,
Phạm vi số liệu và mẫu số liệu,
Theo thứ tự thời gian.

• Gợi ý: tổ chức những NC theo mô thức
chung.

21

Viết LKTL
• Những điều phải làm khi viết:
– Liên kết 1: liên tục nối kết thảo luận của bạn
về các tài liệu với luận án và câu hỏi NC của
bạn.
– Liên kết 2: nối kết những NC với nhau, nhấn
mạnh sự liên quan của các NC với chủ đề
của bạn.
– Ưu tiên/Kinh điển: xác định những NC kinh
điển và thảo luận về chúng sâu sắc (chi tiết
hơn, và nêu ảnh hưởng của chúng).
22

11


2/13/2014

Viết LKTL
• Những điều phải làm khi viết:
– Đánh giá/những kẽ hở: xác định những
nhược điểm của những NC cụ thể: cần có
tính phê bình.
– Giới hạn: xác định những khía cạnh cho
những NC tiếp theo: những NC tiếp theo có
thể tìm hiểu vấn đề gì sau NC của bạn?

23

Viết LKTL
• Kỹ thuật viết:
– Độc giả:
• Có tính học thuật nhưng tránh từ chuyên môn
khó hiểu.
• Muốn biết về những tài liệu,
• Muốn biết về những gì bạn phải nói về tài liệu,
• Muốn biết về điểm mà NC của bạn phù hợp với
tài liệu.
– Những đoạn văn ngắn giúp bạn viết chặt chẻ.
– Những tiêu đề giúp làm rõ cấu trúc của Lược khảo
24

12


2/13/2014

Viết LKTL

• Kỹ thuật viết:
– Sử dụng trích dẫn trực tiếp một cách hạn
chế, mà nên diễn giải lại các NC.
– Xếp ưu tiên các NC trong tài liệu:
• Ra dấu hiệu về tầm quan trọng bằng việc thảo
luận tương đối chi tiết,
• Ra dấu hiệu về tầm quan trọng bằng việc nhấn
mạnh ảnh hưởng của chúng đến những NC sau
này.
25

Viết LKTL
• Nội dung viết:
– Nhóm các NC theo chủ đề NC.
– Nhóm các NC theo phương pháp NC.
– Nhóm các NC theo phạm vi số liệu, vùng
NC.
– Nhóm các NC theo kết quả NC.
– Trong mỗi nhóm, bình luận những đồng
thuận và bất đồng giữa các NC.
26

13


2/13/2014

Ví dụ
Đặc điểm của cầu đối với xổ số:
“ … Việc mua vé số có thể được xem vừa là hoạt động tiêu dùng vừa

là hoạt động đầu tư (Gerchak và Gupta, 1987). Ở khía cạnh tiêu
dùng, người chơi đạt được sự thỏa mãn từ việc tham gia chơi.
Việc chơi xổ số có thể là một thú tiêu khiển: người chơi có được
niềm vui từ việc khám phá sự may rủi từ các con số (Gerchak và
Gupta, 1987). Là một hàng hóa tiêu dùng, cầu đối với việc chơi xổ
số sẽ chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố giống như các hàng hóa
thông thường khác như thu nhập, giá cả, và các yếu tố ảnh
hưởng đến thị hiếu tiêu dùng như: tuổi tác, giới tính, học vấn,
nghề nghiệp, ... (Clotfelter và Cook, 1989, Wu, 2001). …”

27

Ví dụ
•
•

1. Thông tin bất đối xứng và sự không hoàn thiện của hệ thống tài
chính
Một DN có thể tài trợ cho các dự án đầu tư của mình bằng vốn tự có hay
vốn vay. Vốn tự có phần lớn xuất phát từ lợi nhuận tích lũy của DN. Vốn vay
có thể là từ các ngân hàng thương mại hay các nguồn khác. Nếu thị trường
tài chính – tín dụng là hoàn thiện (do không có chi phí giao dịch hay chi phí
liên quan đến thông tin tài chính) thì chi phí (cơ hội) của vốn tự có và của
vốn vay sẽ bằng nhau. Khi đó, DN sẽ không bận tâm về việc sử dụng vốn tự
có hay vốn vay để tài trợ cho các dự án đầu tư và ngân hàng sẽ cho vay
đúng theo yêu cầu của DN (Modigliani và Miller, 1958). Tuy nhiên, trong
thực tế, thị trường tài chính – tín dụng thường là không hoàn thiện do người
cho vay (ngân hàng và các tổ chức tính dụng khác) gặp phải vấn đề thông
tin bất đối xứng. Thông tin bất đối xứng ngụ ý rằng người cho vay không có
đầy đủ thông tin về mức độ tin cậy và rủi ro của DN như là chính bản thân

các DN. Bài viết kinh điển nhất về vấn đề thông tin bất đối xứng trong lĩnh
vực tín dụng hàng của Stiglitz và Weiss (1981) giúp ta hiểu được điều này.
28

14


2/13/2014

Ví dụ
• Bình luận về phương pháp ước lượng hiệu quả sản xuất
“… In deterministic frontiers, all firms share a common family of production, cost
and profit frontiers and all variation in firm performance is attributed to
variation in firm efficiencies relative to the common family of frontiers. This
idea has proved to be difficult to justify empirically because it ignores
the effects of factors outside the firm’s control as well as factors under its
control (inefficiency). In addition, measurement error as well as
uncompletely specified model (omitted variable bias) may be occurred in
estimating frontier models that may deviates attempts to measure efficiency
of firms. To capture these problems, the stochastic frontier (also called
‘composed error’) model was presented by Aigner et al. (1977) and
Meesen and Van den Broeck (1977). The essential idea behind the
stochastic model is that the error term is composed of two parts: a symmetric
component that accounts for pure random variation of the frontier across
firms and the effects of measurement error, or statistical ‘noise’ or random
shocks outside the firm’ s control; and a one-side component that captures
the effects of inefficiency relative to the stochastic frontier. …”
29

Kết luận

• LKTL là tổng quan về những NC về một chủ đề
nào đó và là câu trả lời cho các câu hỏi NC có
liên quan.
• LKTL là một phần quan trọng của một NC và
cần được trình bày nghiêm túc.
• Một LKTL tốt phải:
–
–
–
–

Tổ chức được các tài liệu,
Đánh giá các tài liệu,
Chỉ ra được mô thức, và xu hướng NC của TL,
Tổng hợp được TL.
30

15


2/13/2014

Cám ơn đã theo dõi!!!

31

16