tiểu luận cao học Thực trạng bảo vệ bản quyền sách điện tử ở việt nam

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
KHOA XUẤT BẢN

TIỂU LUẬN

Thực trạng bảo vệ bản quyền sách điện tử ở Việt Nam

Sinh viên thực hiện: Mỵ Thị Lan
Lớp

: Xuất Bản K30

Hà Nội, 4-2013

1


MỤC LỤC

2


LỜI MỞ ĐẦU
Sự phát triển của công nghệ thông tin đã làm thay đổi diện mạo của các
ngành nghề trong nền kinh tế hiện nay. Hầu hết, tất cả các lĩnh vực trong xã hội
đều đã ứng dụng nó vào quá trình sản xuất. Với hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội
sự kết hợp công nghệ thông tin với truyền thông đa phương tiện khiến cho việc sản
xuất được nhanh chóng hơn, nắm được nhiều thông tin ở nhiều nơi trên thế giới và
từ đó con người hiểu nhau nhiều hơn.
Xuất bản cũng không nằm ngoài xu thế ấy. Từ việc xuất bản sách in truyền
thống, ngành xuất bản đã áp dụng công nghệ thông tin để sản xuất sách điện tử.

Đây là một bước tiến dài trong lĩnh vực xuất bản. Xuất bản điện tử nhanh chóng
trở thành một phân khúc thị trường tiềm năng, có đủ sức cạnh tranh với mặt hàng
xuất bản truyền thống.
Vì xuất bản điện tử đang phát triển và có khả năng thống lĩnh thị trường xuất
bản, cơ quan quản lý nhà nước đã ban hành, sửa đổi Luật Xuất bản cho phù hợp
với thực tiễn. Điều này có ý nghĩa vô cùng quan trọng, nó là kim chỉ nam cho xuất
bản và là sợi chỉ đỏ xuyên suốt cho các nhà xuất bản hoạt động.
Tuy nhiên, sự quy định lý thuyết Đảng và Nhà nước với thực tiễn của hoạt
động xuất bản sách điện tử còn thiếu sự đồng bộ. Còn nhiều lỗ hổng chưa được lấp
kín khiến tình trạng lách luật, vi phạm bản quyền ngày càng nhiều gây nhiều khó
khăn trong việc bảo vệ bản quyền sách điện tử của cơ quan quản lý và cá nhà xuất
bản.

3


NỘI DUNG
CƠ SỞ LÍ LUẬN
Các khái niệm
Xuất bản điện tử là một hoạt động xuất bản mà các xuất bản phẩm được tạo ra
I.
1.

và phân phát đến tay bạn đọc dựa trên hệ thống công nghệ thông tin hiện đại. Sản
phẩm của nó là các tài liệu, văn bản, sản phẩm của cá nhân, tổ chức, tập thể đã
được xã hội hóa dưới hình thức sách điện tử và tuân thủ các quy định hiện hành
của pháp luật.
Xuất bản sách điện tử là sự phân phối của các phần cứng, phần mềm, nội
dung để sản xuất, phân phối các sản phẩm điển tử tương tự hay giống quyển sách
truyền thống.

Sách điện tử là loại sách xây dựng dưới dạng tệp tập hợp đa dạng các tính
năng giao tiếp ưu việt của văn bản điện tử với người đọc; được sử dụng thông qua
các thiết bị kỹ thuật hiện đại như: máy tính cá nhân, thiết bị đọc điện tử. Đây là
loại hình sách mới của lĩnh vực xuất bản và cũng có xu hướng sẽ trở thành loại
sách chủ đạo của tương lai. Ngoài những ưu điểm của nó đã được công chúng công
nhận như: sản xuất nhanh, giá thành thấp, góp phần bảo vệ môi trường, sử dụng
sách thuận lợi,… sách điện tử còn có một nhược điểm vô cùng đáng chú ý, đó là
vấn đề bảo vệ bản quyền. Đây là vấn đề đang gây nhiều rắc rối cho các đơn vị làm
sách điện tử.
Lịch sử phát triển của sách điện tử
Sách điện tử xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1991 ở Mỹ với cuốn “Alia và xứ
2.

sở thần tiên” , “Công viên kỷ Jura” lưu trữ trên thẻ HyperCard và đọc trên máy
tính xách tay. Sau đó, một số nhà công nghệ và nhà xuất bản đã có những phiên
bản sách điện tử nhưng rải rác, nội dung chưa phong phú nên hoạt động xuất bản
sách điện tử chưa thực sự phát triển. Tới năm 2000, Stephen King cho xuất bản
miễn phí cuốn sách điện tử của ông là “Riding the Bullet” trên mạng, ngày đầu tiên
4


đã có 400.000 ngàn bản được tải về đọc, mở ra triển vọng mới cho ngành xuất bản
sách điện tử. Cùng với đó là sự phát triển của công nghê thông tin đã tạo bàn đạp
cho sách điện tử tiến bước. Năm 2001 sách giáo khoa điện tử làm nhẹ cặp cho các
học sinh, sinh viên.
Ngành công nghiệp xuất bản Mỹ dương như đã sang trang mới khi doanh số
sách điện tử (ebook) chiếm 22.55% doanh thu toàn ngành năm 2012, theo bản đánh
giá của hiệp hội xuất bản Mỹ. Cách đây 10 năm, sách điện tử chỉ chiếm có 0.05%
doanh thu toàn ngành. Năm 2011, con số này đã lên đến 16.98%. Mảng sách điện
tử tăng trưởng mạnh nhất về doanh số là tiểu thuyết doành cho người lớn, sách

tham khảo và sách tôn giáo. Thậm chí đáng khích lệ hơn đó là tổng doanh thu toàn
ngành xuất bản Mỹ đã tăng 6.2% so với năm 2011 lên mức 7.1 tỷ USD.
Theo số liệu của Công ty CP Phát hành sách TP Hồ Chí Minh - Fahasa cho
biết năm 2004 doanh số sách điện tử trên thế giới đạt 646 triệu USD, chỉ chiếm
6,4% thị phần, nhưng 5 năm sau (năm 2009) đã là 1,5 tỷ USD và đến năm 2010 đã
đạt mức 1,8 tỷ USD. Dự tính đến năm 2013, doanh số sách điện tử sẽ đạt 3,2 tỷ
USDvà đến năm 2014, sẽ là 3,8 tỷ USD, chiếm khoảng 53%, tức hơn một nửa thị
phần sách thế giới.
Sự phát triển của sách điện tử do nhiều nguyên nhân, song những nhân tố ảnh
hưởng sâu sắc và trực tiếp nhất là: tiến bộ khoa học kỹ thuật cung cấp ngày càng
nhiều tính năng cho máy tính điện tử với giá rẻ; sự phát tiển của các kênh bán hàng
qua internet; yêu cầu giảm chi phí trong ngành in truyền thống; bạn đọc có nhiều
cơ hội đọc qua mạng máy tính; những tính năng ưu việt của sách điện tử... Tất cả
những yếu tố đó tác động tới sách điện tử vào nhiều mặt. Phần đa số đã cho rằng,
trong tương lai không xa nó sẽ thay thế hoàn toàn sách truyền thống, thế giới sẽ
không còn sách in giấy mà chỉ có sách điện tử. Nhận định này không thể nói là
hoang tưởng, bởi các nhà xuất bản đang dần chứng minh điều đó là có thể và sẽ có
5


được sớm hơn thế nữa. Tuy nhiên, việc làm sách điện tử không hề dễ dàng, nó đòi
hỏi trình độ đội ngũ công nhân viên phải thành thạo chuyên nghiệp về công nghệ
số. Hơn nữa, việc bản quyền tác phẩm của sách điện tử còn rất mong manh, lỏng
lẻo và khó kiểm soát. Vì vậy, vấn đề vi phạm bản quyền trong sách điện tử được
nhắc tới rất nhiều và cũng là một mối lo ngại cho các nhà xuất bản trước khi họ
chuẩn bị làm sách điện tử.
II.
THỰC TRẠNG BẢO VỆ BẢN QUYỀN SÁCH ĐIỆN TỬ
1. Tình hình sản xuất sách điện tử ở nước ta hiện nay
CD-ROM “Những ngôi chùa nổi tiếng Việt Nam” giới thiệu 2.200 bức ảnh

màu tư liệu 300 ngôi chùa nổi tiếng tọa lạc ở 45 tỉnh, thành phố Việt Nam, do
Nhiếp ảnh gia - giảng viên trường Nghệ thuật TP.HCM Võ Văn Tường chụp suốt
15 năm. Xuất bản và phát hành tháng 3/1996, CD-ROM này được xem là sách điện
tử đầu tiên tại Việt Nam với tiêu chuẩn Multimedia, do Công ty Tin học Tin Việt
(TP. HCM) hợp tác với NXB Văn hóa - Thông tin và tác giả Võ Văn Tường biên
soạn. Sự ra đời CD-ROM “Những ngôi chùa nổi tiếng Việt Nam” được xem là
một dấu mốc quan trọng trong ngành xuất bản Việt Nam. CD-ROM giới thiệu cho
người xem toàn cảnh các ngôi chùa, điện Phật, tượng các vị Phật, Bồ-tát, Thập bát
La Hán, Bát bộ Kim Cang, Thập điện Minh Vương; đồng thời minh họa nét kiến
trúc, điêu khắc, các lễ hội tiêu biểu của Phật giáo Việt Nam…
Năm 2012 là một năm của thị trường sách trên mạng (online), từ sự bùng nổ
của các nhà sách trực tuyến đến sách điện tử (ebook) với chiến lược vào cuộc của
các nhà xuất bản lớn. Dịp cuối năm, nhà sách trực tuyến Tiki.vn còn đứng ra tổ
chức “Hội sách online” đầu tiên trong cả nước, quy tụ 26 đơn vị kinh doanh, xuất
bản sách trong cả nước. Sau 11 ngày hội sách, đã có hơn 500.000 người truy cập
vào hội sách và có trên 100.000 cuốn sách được bán ra, trung bình cứ 5 người vào
thì có 1 người mua sách. Cũng trong năm 2012 ghi nhận nhiều sự kiện trong lĩnh
6


vực ebook mà trong đó có những sự kiện có thể xem là “lịch sử” của ngành xuất
bản như việc NXB Tổng hợp TPHCM trở thành NXB đầu tiên chính thức xuất bản
ebook. Việc NXB trên làm ebook đã gây chú ý lớn nơi bạn đọc vì NXB này có kho
sách lớn và đa dạng, trong đó mảng sách tài liệu lịch sử, danh nhân được đánh giá
rất cao. Công ty Văn hóa Phương Nam mở nhà sách thật dành cho ebook, cho đến
nay đây vẫn là nhà sách thật duy nhất dành cho ebook ở Việt Nam. Ngoài ra, Cty
Lạc Việt cũng đã số hóa gần 5.000 đầu sách, đồng thời tự phát triển định dạng
sách điện tử riêng và bộ đọc LacViet-reader nhằm tránh sao chép.
Thống kê của Thư viện Quốc gia Việt Nam cho biết, nhu cầu về sách điện tử
đang rất lớn: mỗi ngày có khoảng 2.000 lượt đọc sách truyền thống nhưng lại có

đến 6.500 lượt yêu cầu về sách trực tuyến. Sách điện tử đang phát triển rất mạnh,
thậm chí được coi là tương lai của ngành xuất bản.
Vi phạm bản quyền sách điện tử
Khi tiểu thuyết bom tấn của Dan Brown “Mật mã bị đánh cắp” xuất hiện ở
2.

các cửa hàng bán sách, nó đã đem đến nhiều sự chú ý vào tương lai của ngành kinh
doanh sách.Trên Amazon.com cuốn sách đã bán được rất nhiều bản điện tử ở
Kindle e-reader vào ngày đầu tiên xuất bản vượt hơn cả phiên bản sách bìa cứng
của nó. Điều này được xem như là một cuộc cách mạng mới trong nghành công
nghiệp

xuất

bản,

nhưng

điều

đó

cũng

có

một

cái

giá

khá

đắt.

Không đầy 24 sau khi phát hành, các bản điện tử phạm pháp của quyển sách đã
được tìm thấy trên các trang chia sẻ dữ liệu như Rapidshare và BitTorrent. Và cũng
trong ngày hôm đó, số lần tải về miễn phí lên đến hơn 100.000 lần.

7


Trong ngày đầu tiên xuất bản cuốn "Mật mã bị đánh cắp" của Dan Brown đã có 100.00 lượt tải
về miễn phí

Vi phạm bản quyền kỹ thuật số từ lâu tấn công nghành công nghiệp âm nhạc và
phim ảnh, bây giờ đang lan nhanh đến lĩnh vực xuất bản. Theo các chuyên gia vấn
đề này sẽ ảnh hưởng nặng hơn đối với các công cụ đọc sách điện tử như Kindle
của Amazon, Sony Reader, Nook của Barnes & Noble, điện thoại thông minh.
Albert Greco, một chuyên gia công nghiệp và giáo sư tiếp thị tại ĐH Fordham cho
rằng: “Nói một cách chính xác, sao chép lậu sách điện tử là một sự bùng nổ”. Theo
Hiệp hội các nhà xuất bản Mỹ (AAP) số lượng sách kỹ thuật số bán ra trong quý II
năm 2009 đạt gần 37 triệu USD, cao gấp ba lần so với tổng số quý II năm 2008 .
Hatchette Book Group - công ty xuất bản cuốn sách về ma cà rồng Chạng vạng của
Stephenie Meyer phát biểu trong một tuyên bố: “Sao chép lậu đang là một vấn đề
nghiêm trọng cho các nhà xuất bản. Việc xem xét để bảo vệ bản quyền là rất quan
trọng”.
Cũng tương tự như thị trường sách thế giới, sách điện tử ở Việt Nam đang
đương đầu với vấn nạn sách lậu, ngày càng khó kiểm soát. Với nền văn hóa mã

nguồn mở trên Internet, các ý tưởng về quyền sở hữu - sở hữu nghệ thuật đang bị
8


bỏ qua, khiến cho việc sao chép sách càng trở nên dễ dàng. Loại hình sách điện tử
đã xuất hiện từ nhiều năm qua nhưng gần như hoàn toàn trong tình trạng vi phạm
bản quyền. Bắt đầu từ thói quen chia sẻ thông tin các tác phẩm văn học, nhiều cá
nhân đã đăng tải nội dung cuốn sách lên mạng, dần dần hình thành cả một hệ thống
“sách điện tử”. Đến thời điểm này, có hàng chục trang web sách điện tử, phong
phú về nội dung và thể loại, cho phép đọc và tải về miễn phí đã thu hút hàng triệu
lượt truy cập.
Sách điện tử được chú ý như thế có lẽ bởi suốt thời gian qua, rất nhiều các
đơn vị xuất bản như Nhã Nam, Đông A, Trẻ, Trí Việt, Chibooks… đều phàn nàn vì
nhiều sách điện tử của họ bị làm lậu, trắng trợn phát tán rộng rãi trên hàng chục
trang web và diễn đàn như e-thuvien.com/forums, 360-books.com, vnthuquan.net,
ebook4u.vn, ebook.edu.vn... thu hút khoảng 500.000 thành viên, được phép tải
miễn phí hoặc trả phí mỗi lượt tải cho tất cả sách điện tử được đưa lên (với giá
khoảng 2000 - 5000 đồng/lần).
Chỉ cần vài cái click chuột, hoặc “lướt” qua một số trang web, diễn đàn như
www.e-thuvien.com,

www.vnthuquan.net,

www.vietlion.com/ebk/,

www.statmyweb.com/s/thu-vien-ebook …. người yêu sách có thể tìm được ngay
những cuốn tiểu thuyết “best- seller”, hoặc những cuốn “hot” trên thị trường sách.
Thậm chí, nhiều cuốn sách bị tịch thu, đình bản cũng được xuất hiện tràn lan trên
mạng dưới dạng ebook. Trên thực tế, việc đăng tải ebook hay copy ra nhiều bản
cực kỳ đơn giản và hầu như không tốn mấy công sức, thời gian. Thậm chí, việc sản

xuất ebook còn đơn giản hơn việc in ấn, sao chép sách in “lậu”. Các website chia
sẻ sách điện tử luôn có cả một đội ngũ tình nguyện viên chuyên ngồi gõ lại những
cuốn sách hay và đang ăn khách trong nước để đưa lên mạng.

9


Theo ước tính, một cuốn sách thuộc diện “best seller” tiền mua bản quyền
khoảng từ 2.000 - 3.000USD, có khi còn lên tới 5.000USD, còn sách nước ngoài
loại rẻ nhất cũng khoảng 1.000USD. Không như trước kia, việc dịch sách là hợp
đồng với một dịch giả có uy tín, giờ thường chia nhỏ các chương, phần và thuê
sinh viên dịch, rồi thuê người tổng hợp, hiệu đính lại. Tùy theo số trang dịch, loại
sách, nhưng nói chung, tổng cộng chi phí sản xuất một đầu sách trọn gói hiện nay
thuộc diện sách bán chạy từ 70 - 80 triệu đồng (tiền mua bản quyền, tiền dịch, tiền
xin giấy phép, biên tập, in ấn, quảng cáo truyền thông...). Và công đoạn sản xuất
một cuốn sách mất từ 4 - 6 tháng (từ tìm kiếm sách, mua bản quyền, dịch, hiệu
đính biên tập, thiết kế, xin giấy phép, in ấn, quảng bá sách)... thì sách lậu chỉ cần
mất vài ngày đã hoàn thành.
3.

Bảo vệ bản quyền sách điện tử - sự hi vọng của doanh nghiệp làm sách
với quản lý xuất bản

Hiện nay, có hai vấn đề liên quan đến cách nhìn nhận về quản lý sách điện tử.
Đó là sách điện tử theo nghĩa xuất bản lần đầu qua ấn bản điện tử. Điều này đòi hỏi
luật quy định rõ hơn về NXB nào có quyền xuất bản sách điện tử và xuất bản như
thế nào (nếu có đối tác liên kết). Hai là những cuốn sách in được tiếp tục quảng bá,
giới thiệu, hoặc phục vụ bạn đọc qua internet, các phương tiện kỹ thuật số (những
cuốn sách khi tái bản có thể sẽ được thay đổi về mặt nội dung hoặc hình thức).
Như vậy, đòi hỏi cơ quan quản lý phải kiểm tra hết sức chặt chẽ về mảng này tránh

tình trạng sửa chữa hoặc thêm bớt những nội dung không được phép.
Việc bản quyền sách điện tử bị xâm phạm, thiệt hại trước hết là các nhà xuất
bản và các doanh nghiệp làm sách điện tử. Họ mất khá nhiều thời gian và vốn để
mua về được bản thảo, biên tập, chỉnh sửa và hoàn thiện tác phẩm, cùng với sự kết
hợp đối tác kĩ thuật để làm nên một cuốn sách. Tuy nhiên, họ lại dễ dàng bị các
10


doanh nghiệp sản xuất lậu làm sách giả, sách nhái để bán ra thị trường với giá cả rẻ
hơn. Theo ông Phạm Minh Thuận - Tổng Giám đốc Fahasa, nếu không chủ động
chuẩn bị cho thị trường sách điện tử tiềm năng, thì sự biến tướng trong văn hóa đọc
là nguy cơ hiện hữu. Cùng với đó, sẽ là sự tụt đáng tiếc so với các nước trong thị
trường sản phẩm văn hóa đọc.
Bỏ qua những tiện ích mà sách điện tử “tự phát” mang đến cho cộng đồng
mạng, phải nhìn nhận rằng việc phát tán sách trên mạng - bất kể thiệt hại kinh tế
cho các nhà xuất bản, đơn vị làm sách - của những cá nhân, tổ chức trong thời gian
qua là hành vi vi phạm bản quyền một cách công khai, trắng trợn. “Chưa kể, sách
điện tử vi phạm bản quyền cũng có thể làm giảm uy tín của nhà làm sách khi sách
trên mạng kém chất lượng” – dịch giả Uông Xuân Vy, người đầu tư chuyển thể
cuốn sách best-seller Tôi tài giỏi, bạn cũng thế! của Công ty TGM, nói.
Công ước Berne đã có hiệu lực tại Việt Nam từ tháng 7 năm 2004. Thế nhưng
việc bảo hộ bản quyền cho các tác phẩm văn học nghệ thuật vẫn chỉ dừng lại ở chủ
trương, còn trên thực tế vẫn là “nhiệm vụ bất khả thi”. Luật xuất bản cũng đã đi
vào cuộc sống, tuy vậy mong ước được pháp luật bảo vệ trước những “kẻ cướp
ngày trắng trợn” của các nhà xuất bản có uy tín vẫn là mong muốn xa vời.
Hầu hết, các nhà xuất bản đều phải tự mình đối phó với tình trạng sách lậu vì
các điều khoản trong Luật Xuất bản chưa rõ nét và chưa phù hợp với thực tiễn. Bên
cạnh đó, những người làm quản lý cũng không phải là những chuyên gia hàng đầu
trong lĩnh vực công nghệ thông tin, nên chưa thể ngăn chặn được tình trạng chống
phá trang mạng của các đối tượng xâm phạm.

Nếu như sách in truyền thống còn có được những cuộc “càn quét” bắt in lậu
(như công ty Trí Việt đã làm) và có những biện pháp răn đe nhất định thì việc quản
lý bản quyền sách trên mạng hiện thời - theo ý kiến của nhiều người trong ngành
11


xuất bản - vẫn còn là điều bất khả kháng. Mặc cho các nhà làm sách lên tiếng “kêu
cứu”, mọi phương pháp “tác chiến” phát hiện vi phạm cũng như biện pháp xử lý vi
phạm ở lĩnh vực sách điện tử trong nhiều năm qua của các cơ quan chức năng gần
như bỏ ngỏ.
Trước đây, các NXB lo phải thêm một mối lo về sách lậu nếu phát triển kho
ebook trên mạng, thì giờ đây có lo cũng phải bắt tay vào làm, vì đó là nhu cầu, trào
lưu trên thế giới và ở Việt Nam. Theo ông Nguyễn Minh Nhựt - Giám đốc NXB
Trẻ: “Phát triển ebook là tất yếu, là xu thế không thể cưỡng. Vấn đề là các đơn vị
làm sách cần phải làm thế nào và bảo vệ bản quyền ra sao”. Nét đặc biệt của
ebook có bản quyền của NXB Trẻ là nội dung chính xác, trình bày đẹp, rõ nét,
thêm nhiều tiện ích như tìm kiếm, ghi chú, đánh dấu, bổ sung thêm video, âm
thanh cho người đọc tương tác trực tiếp trên sách như bấm vào để xem slide ảnh...
Ông cũng cho biết đơn vị này sẽ “chống sách lậu bằng giá cạnh tranh, sẽ bán mỗi
bản ebook với giá cực rẻ, chỉ 5.000 - 10.000 đồng/bản, thậm chí có thể sẽ bán chỉ
1.000 đồng/bản. Với mức giá đó, sẽ chẳng có ai quan tâm đến ebook lậu nữa”. Tuy
nhiên, thực tế cho thấy, cách giải quyết này cơ bản là không khả quan.
Nghị định số 47/2009/NĐ-CP ban hành ngày 13/5/2009 của Chính phủ cũng
đã có quy định xử phạt hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan với mức phạt
nặng nhất đã được nâng lên đến 500 triệu đồng so với 70 triệu đồng trước đây.
Nhưng thực tế, nghị định này vẫn không có sức răn đe đối với thị trường ebook
trên mạng. Bởi lẽ, lợi nhuận của sản xuất sách lậu rất lớn. Nếu chỉ với 500 triệu
đồng tiền phạt thì họ sẽ vẫn sẵn sàng bỏ tiền ra và tiếp tục công việc nhân bản lậu.
Xử lý thị trường “ảo” rộng lớn này cũng không phải là việc dễ dàng, do đó hành vi
vi phạm bản quyền trên mạng ngày càng trở nên công khai và trắng trợn.

12


Luật Xuất bản từ chỗ chỉ có một điều trong luật cũ (điều 25), luật mới đã dành
hẳn 1 chương (chương 5) với 8 điều để quy định các hoạt động của xuất bản, phát
hành xuất bản phẩm điện tử. Thế nhưng, vẫn còn nhiều bất cập trong vấn đề bảo vệ
bản quyền cho sách điện tử. Một phần do thị trường sách điện tử còn khá mới mẻ,
cơ sở pháp lý để điều chỉnh hoạt động này chưa đầy đủ và sự quản lý của nhà nước
chưa theo kịp được sự phát triển của công nghệ thông tin. Khó nhăn nhất hiện nay
là thiếu các văn bản pháp luật để quản lý và chế tài xử phạt các vi phạm trong vấn
đề này. Các hành vi vi phạm trong lĩnh vực bản quyền sách điện tử rất phức tạp,
thách thức cơ quan quản lý và các cơ quan chức năng.
III.

MỘT SỐ KIẾN NGHỊ

Trước hết, đối với nhà làm luật, phải đưa ra được khái niệm cụ thể về sách
điện tử, những điều lệ rõ ràng, chi tiết về việc xuất bản sách điện tử để các đơn vị
làm sách biết và hiểu đúng rõ luật. Hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo hành lang
pháp lý cho hoạt động xuất bản sách điện tử.Bên cạnh đó, là những biện pháp xử lý
vi phạm, sai trái trong việc xuất bản điện tử cần phải nghiêm hơn, chặt chẽ hơn.
Đầu tư trang thiết bị kỹ thuật hiện đại phục vụ cho công tác quản lý đăng ký
xuất bản; lưu chiểu sách điện tử, kiểm tra sách điện tử lưu chiểu. Đây là việc làm
hết sức cần thiết, vì đó là khâu cuối cùng quyết định một tác phẩm sẽ tới được độc
giả hay không. Trang thiết bị phải phù hợp với trình độ phát triển của khoa học
công nghệ đương đại, nhằm tránh sự lạc hậu về công nghệ dẫn tới việc không đọc
được tác phẩm.
Xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ các nhà xuất bản đầu tư thực hiện quy
trình công nghệ xuất bản sách điện tử, nhất là các trang thiết bị cho việc sản xuất

cũng như việc đọc thẩm định tác phẩm. Đào tạo cán bộ biên tập, cán bộ quản lý,
những người trực tiếp làm công tác đọc thẩm định hậu kiểm.

13


Nên thành lập một nhà xuất bản điện tử, để nó trở thành nơi xuất bản điện tử
một cách chuyên nghiệp, với trang thiết bị sản xuất và bảo vệ tiên tiến. Nhiều nhà
xuất bản mong muốn làm sách điện tử nhưng vì thiếu trang thiết bị và lo sợ vấn đề
không đảm bảo được quyền tác giả hay quyền xuất bản nên vẫn còn e dè. Nếu thực
hiện được việc này sẽ là giảm áp lực cho các nhà xuất bản.
Bên cạnh đó, phải có sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ ban ngành, các cơ quan
chức năng, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với các cơ sở in, phát hành,
cấp phép. Một trong những yếu tố dẫn đến tình trạng sách lậu tồn tại và phát triển
như hiện nay là giá thành của phần lớn các loại sách đặc biệt là sách nhập khẩu
tương đối còn cao so với khả năng kinh tế của người đọc, vì vậy không chỉ trông
chờ vào các cơ quan chức năng mà các nhà xuất bản phải chủ động phối hợp với
nhau hạ giá thành sản phẩm, hợp tác, liên kết cung ứng sách cho các nhà trường,
các đơn vị đầu mối tiêu thụ nhiều sản phẩm.
Các nhà xuất bản thực hiện tốt các điều lệ trong Luật, nhất là quy định liên
kết với các đối tác. Cần phải giám sát quy trình sản xuất sách điện tử, nhân bản
sách điện tử dưới cả ba hình thức (CD-ROM, mạng và đọc dưới thiết bị đọc).
Trách nhiệm trực tiếp là các biên tập viên, họ phải là những người nắm được quy
trình xuất bản sách điện tử, hiểu biết về công nghệ thông tin để cùng hỗ trợ với các
kĩ thuật viên trong xiệc số hóa xuất bản phẩm.
Dù vậy, thì trách nhiệm của đơn vị quản lý với thị trường ebook vẫn phải
được đặt lên hàng đầu, sao cho vừa hạn chế được việc vi phạm bản quyền, phát tán
nhiều loại ebook có nội dung bạo lực, khiêu dâm, độc hại; vừa tạo thông thoáng
cho độc giả tiếp cận nhiều loại sách giá rẻ, có nội dung lành mạnh, bổ ích.

14


KẾT LUẬN
Công nghệ thông tin phát triển kéo theo sự phát triển vượt bậc và cũng là mối
họa khôn lường đối với ngành xuất bản. Mặt tích cực của nó hẳn ai cũng đã nhình
nhận rõ, đó là sự phát triển như vũ bão của sách điện tử. Hàng loạt các ấn phẩm
bằng CD-ROM hay các tác phẩm trên mạng của các nhà xuất bản được xuất bản,
đem lại nguồn lợi nhuận lớn cho họ. Cùng với đó là sự kết hợp với các hãng máy
tính, thiết bị công nghệ số như iPad, iPhone,… hỗ trợ công việc đọc sách của độc
giả. Đó là những tín hiệu đáng mừng đối với ngành xuất bản của chúng ta.
Một thực tế đáng lo ngại là việc quản lý mảng sách điện tử này của cơ quan
nhà nước còn yếu kém, dẫn tới tình trạng sách vi phạm bản quyền, sách lậu hoành
hành. Cho dù đã có nhiều biện pháp khắc phục nhưng vẫn chưa thể giải quyết được
triệt để vấn đề này. Đây là bài toán mà bắt buộc các nhà quản lý phải giải và tìm ra
đáp số để cho thị trường sách điện tử lành mạnh và phát triển theo đúng bản chất
của nó.

15