skkn một số biện pháp giúp học sinh học tốt môn thể thao tự chọn đá cầu

A/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
I/ ĐẶT VẤN ĐỀ:
1/ Cơ sở lí luận:
Sinh thời Bác Hồ đã nói: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm
năm trồng người” Vậy muốn có được những mầm cây tốt, những con người
khỏe mạnh thì chúng ta cần phải làm gì? Muốn cây được tốt tươi thì ta phải
chăm sóc, bón phân, tưới nước, bắt sâu… Để có thể lao động, học tập tốt và đạt
kết quả cao thì phải dựa trên cơ sở của nhiều yếu tố. Trong đó yếu tố sức khỏe là
nền tảng của sự thành công. Có sức khỏe, chúng ta mới có thể xây dựng đất
nước, tổ quốc, kiến thiết quốc gia. Thể dục thể thao là một phương thức để rèn
luyện sức khỏe cũng như nhằm phát triển con người toàn diện, đặc biệt là trong
xã hội ngày nay Thể dục thể thao ngày càng đáp ứng đầy đủ hơn về nhu cầu vui
chơi giải trí, rèn luyện thân thể. Tập luyện Thể dục thể thao không chỉ phát triển
các tố chất thể lực như: sức nhanh, sức mạnh, sức bền, mềm dẻo, khéo léo, mà
thông qua tập luyện Thể dục thể thao đã rèn luyện cho người tập những phẩm
chất như: lòng dũng cảm, đạo đức, tinh thần đồng đội, sự kiên trì nhẫn nại, sự
can đảm vượt khó… hay nói cách khác Thể dục thể thao là phương tiện hữu
hiệu nhằm bồi dưỡng và phát triển nhân tố con người để góp phần xây dựng
cuộc sống ấm no giàu đẹp. Thể dục thể thao còn là một trong những biện pháp
để thực hiện các chủ trương của Đảng và nhà nước, không ngừng phát huy
nguồn lực tạo con người mới phát triển một cách đầy đủ về trí đức, thể mỹ.
2/ Cơ sở thực tiễn:
Đá cầu là môn thể thao đang phát triển mang tính nghệ thuật cao. Điều đó
được thể hiện bằng sự chính xác, khéo léo và xử lý thông minh trong từng kỹ
thuật động tác. Từ khi có mặt trong làng thể thao, đá cầu đã thu hút khá đông
đảo người tham gia tập luyện và thi đấu trong nước, trong khu vực và trên thế
giới. Đặc biệt là môn đá cầu được đưa vào giảng dạy trong các trường học. Ngày
nay đã có giải vô địch đá cầu thế giới, đá cầu đã được đưa vào thi đấu tại các
5

giải Seagame, Việt Nam cũng là một nước có truyền thống về môn đá cầu. Tại
các kỳ Seagame Việt Nam cũng đã đạt được thứ hạng cao nhất của mình trong
môn đá cầu.
Đối với Việt Nam đá cầu là môn thể thao mũi nhọn, phong trào tập luyện
đá cầu đã dần phát triển từ thành thị đến nông thôn, đặc biệt là phát triển mạnh
mẽ trong trường học. Bộ Giáo dục đã đưa bộ môn đá cầu vào chương trình học
từ cấp tiểu học đến trung học phổ thông. Điều đó đã được chứng minh thông qua
các kỳ hội khỏe Phù Đổng cấp huyện, cấp tỉnh và toàn quốc. Phong trào ngày
càng được phát triển khi hội khỏe Phù Đổng tỉnh Long An đưa môn đá cầu vào
nội dung thi đấu chính thức.
Trong giáo dục, thể dục thể thao, đá cầu là một trong những môn thể thao
được các em yêu thích. Đá cầu được tổ chức với nhiều nội dung như đơn nam,
đôi nam, đơn nữ, đôi nữ, đôi nam nữ được các trường tham gia và thi đấu rất sôi
nổi. Mặc dù các em rất yêu thích nội dung đá cầu nhưng khi học thì các em mau
chán và thực hiện không chính xác kĩ thuật. Từ đó, bản thân là giáo viên thể dục
của trường tôi nhận thấy mình phải làm gì đó để giúp các em học tốt hơn nội
dung này. Với lý do đó tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt
môn thể thao tự chọn - Đá cầu”.
II/ MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI:
- Tiếp tục đổi mới về nội dung và phương pháp dạy học của môn thể thao
tự chọn đá cầu, cũng như đổi mới về nội dung và phương pháp dạy học và cách
đánh giá học tập môn thể dục ở khối tiểu học.
- Giúp học sinh hứng thú hơn và tự giác tích cực tập luyện mỗi khi đến
giờ học thể dục.
- Bồi dưỡng cho giáo viên kiến thức và kinh nghiệm phong phú để dạy tốt
hơn trong các tiết thể dục.
- Giúp học sinh tự phát hiện, lĩnh hội và hình thành kỹ năng kỹ xảo vận
động trong hoạt động thể dục thể thao thông qua môn học đá cầu.

6

III/ LỊCH SỬ ĐỀ TÀI:
- Trước đây, ở chương trình phổ thông giáo viên còn chú trọng về chuyên
môn cho học sinh mà không quan tâm đến sự hứng thú trong tập luyện cho các
em.
- Do các em ít thời gian tập luyện ngoài trời vì vậy các em không có tính
tự giác tích cực trong tập luyện nâng cao thành tích.
- Học sinh tập luyện còn ít, chưa phát huy được tính tích cực trong học
tập.
- Thông qua những đặc điểm sinh lý ở lứa tuổi học sinh tiểu học nên việc
giáo dục thể dục thể thao cho học sinh tiểu học phải đảm bảo cho học sinh phát
triển lành mạnh, nhịp nhàng, cân đối và xây dựng nền móng bước đầu cho việc
nâng cao thể lực một cách có phương pháp và có kỹ thuật ở các lứa tuổi sau. Từ
thực tiễn những năm học trước, tôi đã đút kết những kinh nghiệm, những
phương pháp để đưa ra những biện pháp giúp học sinh học tốt môn đá cầu có
hiệu quả nên tôi đã áp dụng ngay từ đầu năm học 2015 – 2016.
IV/ PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI:
- Đề tài này được áp dụng giảng dạy đối với học sinh khối 5 Trường Tiểu
học Long Định trong năm học 2015 - 2016. Sáng kiến giúp học sinh học tốt hơn
môn thể thao tự chọn đá cầu để nhằm phát triển cân đối về thể hình, kỹ năng vận
động nhằm giúp học sinh hoàn thiện các chức năng của cơ thể, tăng cường sức
khoẻ. Hình thành những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống và trong lao động,
trong học tập, trong sinh hoạt và nhất là trong hoạt động thể dục thể thao. Giúp
các em hứng thú hơn mỗi khi đến giờ học thể dục.
- Làm nền tảng cho những học sinh có năng khiếu về đá cầu sẽ chuyên sâu
hơn về nội dung này.

7

B/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
I/ THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI:
1/ Thuận lợi:
- Học sinh tiểu học được làm quen với cầu từ rất sớm. Ngay từ năm lớp
1, lớp 2 học sinh đã được học tâng cầu, chuyền cầu bằng tay sau đó chuyển sang
học tâng cầu, chuyền cầu bằng chân ở các lớp 4, lớp 5.
- Đa số học sinh ngoan, chăm học, yêu thích môn học thể dục.
- Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học tương đối bảo đảm.
- Học sinh thực hiện đồng phục thể thao tương đối tốt.
2/ Khó khăn:
- Có nhiều nguyên nhân khác xuất phát từ chính gia đình học sinh. Nhiều
bậc phụ huynh muốn con học hành đỗ đạt cao mà không quan tâm đến thể lực
của các em, không tạo điều kiện cho các em tham gia các buổi hoạt động ngoại
khóa rèn luyện thể chất .
- Cơ sở vật chất của trường chưa đáp ứng tốt theo nhu cầu học tập của học
sinh.
- Đa số học sinh của trường đều học 2 buổi/ngày nên các em không có thời
gian để tập luyện.
3/ Thực trạng vấn đề trước khi chọn đề tài:
Hiện nay đá cầu là môn thể thao được đưa vào thi đấu từ các kỳ Đại hội
thể dục thể thao, Hội khoẻ phù đổng cấp huyện, cấp Tỉnh, toàn quốc… Do đó
môn đá cầu ngày càng phát triển mạnh. Việc nâng cao chất lượng môn đá cầu ở
trường học là hết sức cần thiết nhằm trang bị cho học sinh một số kiến thức, kỹ
năng, kỹ thuật, thể lực, chiến thuật thi đấu, tâm lý khi thi đấu,…
Trường tiểu học Long Định là vùng thượng của huyện, có đông học sinh,
lại là trường dạy hai buổi trên ngày, ngoài việc học trên lớp thì các em không có
8

thời gian để tập luyện. Mặt khác vì hoàn cảnh gia đình còn gặp nhiều khó khăn
dẫn đến việc tập luyện của các em không được thoải mái…
Từ đầu năm học, tôi được phân công giảng dạy môn thể dục khối 5, để
tìm hiểu tình hình thực trạng của các em học sinh tôi đã tiến hành khảo sát trên 2
lớp 5/1 và lớp 5/2 để lấy kết quả so sánh. Sở dĩ 2 lớp này được chọn vì:
+ Sĩ số của 2 lớp là tương đương nhau (cùng là 33 học sinh).
+ Điều kiện tập luyện, sân bãi, dụng cụ là như nhau.
+ Trình độ học sinh của 2 lớp là ngang nhau thể hiện qua kết quả học
tập tỉ lệ học sinh có kĩ năng hoàn thành bài tập là như nhau:
Bài tập:
- Khảo sát học sinh thực hiện kỹ thuật tâng cầu bằng mu bàn chân.
- Khảo sát học sinh thực hiện kỹ thuật phát cầu bằng mu bàn chân.
+ Kết quả khảo sát như sau:
Kỹ thuật động
tác
Lớp
5/1
Lớp
5/2

Kỹ thuật tâng cầu
bằng mu bàn chân
Kỹ thuật phát cầu
bằng mu bàn chân
Kỹ thuật tâng cầu
bằng mu bàn chân
Kỹ thuật phát cầu
bằng mu bàn chân

Chưa

Hoàn thành

Tỉ lệ %

12/33

33,4 %

21/33

63,6 %

16/33

48,5 %

17/33

51,5 %

14/33

42,4 %

19/33

57,6 %

15/33

45,5 %

18/33

54,5 %

hoàn thành

Tỉ lệ %

Qua khảo sát cho thấy tỉ lệ học sinh chưa hoàn thành kỹ thuật động tác
còn chiếm tỉ lệ trên 50% học sinh.
Kết quả khảo sát trên cho thôi thấy khả năng thực hiện động tác của học
sinh còn kém, mau quen kỹ thuật (các kỹ thuật trên đã được học ở lớp 4), chưa
thật thật sự thích thú khi học thể dục. Nó khiến tôi phải nghiên cứu để tìm ra các
9


giải pháp nhằm giúp các em cải thiện và nâng cao trình độ kỹ thuật hơn ở cuốí
năm cũng như làm cho các em hứng thú hơn khi đến giờ học thể dục.
II/ NỘI DUNG CẦN GIẢI QUYẾT:
Để công việc giảng dạy đạt hiệu quả tốt, giúp các em có hứng thú trong
học tập, nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường, tôi đã mạnh dạn cải tiến
nội dung, phương pháp trong giảng dạy, đưa những kiến thức được coi khô khan
của môn thể dục thành những bài tập giúp các em hứng thú hơn khi đến giờ thể
dục.
Vì vậy, người giáo viên cần đưa ra những biện pháp cụ thể, nhằm góp
phần nâng cao hiệu quả học thể dục cho nhà trường.
- Đầu tiên giáo viên phải nắm rõ điều kiện hình thành động tác và qui luật

hình thành kĩ năng, kĩ xảo vận động.
- Dựa vào các phương pháp dạy học giúp các em có kĩ thuật cơ bản, giúp
các em nhận thấy những lỗi mà học sinh dễ mắc, từ đó hướng dẫn biện pháp
khắc phục.
- Sử dụng những kĩ thuật phù hợp để hướng dẫn học sinh.
III/ BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT:
1/ Điều kiện hình thành kĩ năng động tác và qui luật hình thành kĩ
năng, kĩ xảo vận động.
1.1/ Điều kiện hình thành kĩ năng động tác:
- Tập luyện kĩ năng động tác là hình thành một hệ thống phản xạ có điều
kiện còn gọi là định hình động lực hoặc xây dựng chương trình thực hiện động
tác.
- Trong quá trình tập luyện hệ thống tín hiệu kích thích đại não phải đủ
mạnh và phải kết hợp hệ thống tín hiệu thứ 1 (bằng thị phạm) với hệ thống tín
hiệu thứ 2 (bằng lời giảng) để học sinh dễ dàng phân biệt các chi tiết động tác.
Phải chú ý đến sự hưng phấn tập trung thần kinh thì mới xây dựng được các
đường liên hệ tạm thời trong việc hình thành kĩ năng động tác.
10


- Mỗi động tác tập luyện cần lặp đi lặp lại nhiều lần để cũng cố đường
thần kinh liên hệ tạm thời trên vỏ đại não.
- Kĩ năng động tác bao giờ cũng được hình thành trên cơ sở những động
tác đã tiếp thu từ trước, do đó nên tập luyện động tác đơn giản rồi mới xây dựng
dần những động tác phức tạp.
- Phải đảm bảo tính chính xác của động tác, nghĩa là phải tập luyện đúng
kĩ thuật, vì một động tác chưa chính xác đã được củng cố vững chắc thì cản trở
sự hình thành động tác mới. Đây chính là vấn đề cần thiết của giáo viên thể dục
bậc tiểu học cần phải.
1.2/ Quy luật hình thành kĩ năng, kĩ xảo vận động:

- Kĩ năng là việc thực hiện tập trung chú ý cao vào các thành phần động
tác và chưa được ổn định trong việc thực hiện động tác. Nếu khả năng được lập
lại nhiều lần thì động tác trở nên thuần thục. Cơ chế phoái hôïp động tác dần được
tự động hóa sẽ chuyển thành kĩ xảo.
- Kĩ xảo thực hiện động tác là khả năng điều chỉnh động tác có tính tự
động hóa đối với động tác trong hành vi vận động nguyên vẹn, khi đã trở thành
kĩ xảo thì việc thực hiện của động tác có độ vững chắc cao, tính liên tục của
động tác hóa đối với động tác trong hành vi vận động nguyên vẹn, khi đã trở
thành kĩ xảo thì việc thực hiện động tác có độ vững chắc cao, tính liên tục của
động tác được biểu hiện ở sự nhẹ nhàng, liên kết, tính nhịp điệu và tính bền
vững. Sự hoàn thiện về kĩ xảo có liên quan đến việc tri giác chuyên môn động
tác.
Từ việc giáo viên nắm rõ qui luật hình thành kĩ năng động tác và kĩ năng
kĩ xảo vận động sau đó sẽ đưa ra những phương pháp phù hợp để hướng kĩ thuật
cho học sinh.

11


2/ Dựa vào các phương pháp dạy học giúp các em có kĩ thuật cơ bản, giúp
các em nhận thấy những lỗi mà học sinh dễ mắc, từ đó hướng dẫn biện
pháp khắc phục.
Trong lớp học, có rất nhiều đối tượng học sinh khác nhau việc lựa chọn
các phương pháp dạy học, cách tổ chức lớp học phải phù hợp với điều kiện,
hoàn cảnh, khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh. Trong dạy học có rất nhiều
phương pháp để giáo viên lựa chọn phương pháp cho phù hợp, quan trong nhất
trong lúc giảng dạy người giáo viên phải truyền thụ cho học sinh một cách có
hiệu quả nhất. Sau dây tôi xin trình bày một số phương pháp và kỹ thuật giúp
học sinh học tốt môn thể thao tự chọn đá cầu.
2.1/ Phương pháp dùng ngôn ngữ:

Là phương pháp dùng các loại hình ngôn ngữ để hướng dẫn học sinh
trong quá trình dạy học, nhằm đạt được các nhiệm vụ, yêu cầu trong tiết học.
Trong phương pháp này giáo viên chủ yếu dùng lời nói để nói rõ nhiệm
vụ, tên gọi, tác dụng, cách thức, yêu cầu học sinh tập luyện và nắm vững kỹ
thuật động tác.
Phương pháp này được dùng rất phổ biến trong suốt quá trình giảng dạy
của giáo viên, đặc biệt là khi học các nội dung mới.
2.2/ Phương pháp trực quan:
Là phương pháp dạy học chủ yếu là tác động vào cơ quan cảm giác của
học sinh. Quá trình nhận thức sự vật của con người bao giờ cũng bắt đầu từ cảm
giác. Trong dạy học thể dục các phương pháp trực quan thường làm mẫu động
tác, bài tập, kết hợp với phim ảnh, ti vi…
2.3/ Phương pháp hoàn chỉnh và phân giải:
Đó là phương pháp truyền thụ kỹ thuật động tác của giáo viên vừa là
phương pháp luyện tập để nắm vững kỹ thuật động tác cho học sinh.
2.3.1/ Phương pháp dạy học hoàn chỉnh:
12


Đó là phương pháp học toàn bộ động tác từ đầu đến cuối. Ưu điểm là học
sinh nắm được động tác hoàn chỉnh, không phá vỡ cấu trúc hoặc mối liên hệ
giữa các phần của động tác.
Đối với những kỹ thuật cơ bản như tâng cầu bằng mu bàn chân, phát cầu
bằng mu bàn chân, chuyền cầu bằng mu bàn chân giáo viên có thể dạy từ đầu
đến cuối mà học sinh tiếp thu một cách dễ dàng nhanh chóng.
2.3.2/ Phương pháp dạy học phân giải:
Là phương pháp đem chia hợp lý một động tác hoàn chỉnh thành nhiều kỹ
thuật nhỏ rồi lần lược dạy cho đến cuối cùng học sinh nắm được toàn bộ động
tác. Ưu điểm giảm độ khó cần thiết cho quá trình dạy học, giảm thời gian học
tập.

Người ta dùng phương pháp này khi dạy học động tác tương đối phức tạp,
khó hoàn chỉnh ngay.
Ví dụ: Thực hiện kĩ thuật tâng cầu bằng đùi
Đây là một kĩ thuật khó, giáo viên có thể phân giải kĩ thuật ra thành
những kĩ thuật đơn giản hơn như:
- Kĩ thuật 1: Đứng tại chỗ nâng đùi sao cho cẳng chân vuông góc với mặt
đất.
- Kĩ thuật 2: Sau khi đã có được kĩ thuật nâng đùi giáo viên cho học sinh
tập luyện với cầu, tập tại chỗ tâng cầu được một cái sau đó giữ cầu lại, tập nhiều
lần để hình thành động tác.
- Kĩ thuật 3: Phán đoán hướng cầu rơi di chuyển tâng cầu.
Phối hợp ba kĩ thuật trên lại thì học sinh sẽ thực hiện được kĩ thuật tâng
cầu bằng đùi hoàn chỉnh và đạt ít nhất là hai cái.
2.4/ Phương pháp phòng sửa động tác chưa chính xác:
Trong dạy học thể dục, mắc lỗi động tác trong khi học là hiện tượng bình
thường. Giáo viên cần nhìn nhận đúng để phòng sửa lỗi tốt cho học sinh, việc
13


sửa lỗi trong động tác không chỉ nhằm nắm vững kiến thức, kỹ thuật động tác
mà còn tạo điều kiện rèn luyện thân thể phòng tránh chấn thương. Do đó, phải
phòng và sửa lỗi kịp thời cho học sinh. Thông qua các phương pháp dạy học,
giáo viên cho học sinh thấy mình chưa tốt ở điểm nào, những lỗi nào dễ mắc
phải từ đó có biện pháp sửa chữa uốn nắn kịp thời.
Qua những năm công tác tôi nhận thấy khi thực hiện những kĩ thuật đá
cầu, học sinh dễ mắc một số lỗi là do những nguyên nhân sau:
2.4.1/ Những lỗi học sinh thường mắc và nguyên nhân:
NHỮNG LỖI DỄ MẮC

NGUYÊN NHÂN

1. Lỗi trong kỹ thuật tâng cầu
bằng đùi:
- Tâng cầu quá xa hoặc quá thấp.

- Khi tiếp xúc cầu đùi chưa vuông góc
với thân.

- Di chuyển không đúng hướng cầu rơi
hoặc chậm.

- Di chuyển vị trí để thực hiện kỹ
thuật.

2. Lỗi trong kỹ thuật tâng cầu bằng
mu bàn chân:
- Tung cầu lệch hướng.

- Phán đoán quan sát hướng cầu đến.

- Đưa chân sớm quá hoặc muộn quá.
- Di chuyển không đúng hướng cầu rơi - Di chuyển vị trí để thực hiện kỹ
hoặc chậm.

thuật.

3. Lỗi trong chuyền cầu bằng mu bàn
chân:
- Phán đoán điểm rơi không tốt nên - Phán đoán tốc độ đến của cầu
không đỡ được cầu.

14


- Dùng tay đỡ cầu.
- Chuyền cầu không chính xác: mạnh - Phán đoán quan sát hướng cầu đến
quá hoặc yếu quá
4. Lỗi trong phát cầu bằng mu bàn
chân:
- Tung cầu không chính xác.

- Tung cầu quá gần hoặc quá xa với
thân người.

- Chạm cầu không đúng mu bàn chân.

- Phán đoán điểm rơi không đúng nên
đá không trúng cầu.

2.4.2/ Biện pháp khắc phục:
Từ những nguyên nhân dẫn đến những lỗi mà học sinh dễ mắc và trên cơ
sở lý luận cùng với tham khảo sách giáo khoa chuyên môn, quá trình dạy học
cũng như dự giờ rút kinh nghiệm từ đồng nghiệp tôi nhận thấy các em dễ mắc
lỗi chủ yếu ở 3 nhóm kỹ thuật như sau: nhóm kỹ thuật về mặt di chuyển, nhóm
về mặt phán đoán, nhóm về mặt mở rộng (dành cho những học sinh có năng
khiếu). Từ đó, tôi mạnh dạn xin đưa ra các biện pháp khắc phục mà bản thân đã
áp dụng như sau:

15

BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
* Nhóm lỗi về mặt di chuyển:

BÀI TẬP
Khởi động chuyên môn:

- Tập các động tác bổ trợ để tăng độ linh - Xoạc ngang, xoạc dọc.
hoạt của các khớp hông, gối.

- Chạy nhẹ kết hợp đá má trong, má
ngoài.
- Đá lăn chân theo chiều ngang,
dọc.
- Tập các bài tập chuyển vị trí và
kết hợp với xoay người chuyển
hướng.

* Nhóm lỗi về mặt phán đoán (cự ly, tốc
độ cầu đến):
- Phân tích tầm quan trọng sự chú ý theo - Tung cầu đúng động tác.
điểm rơi của cầu.
- Tập tự tung, bắt cầu.
- Phân tích tầm quan trọng của tốc độ
- Tập động tác co chân và hướng
bay của cầu.
mu bàn chân tâng cầu lên cao không
cầu và có cầu.
- Tập đón cầu do người khác tung
cho.
- Treo cầu ở độ cao nhất định và

tập đá.
* Nhóm mở rộng (phát hiện năng
khiếu):
- Phân tích cho học sinh thấy được cái - Thi tâng cầu nhanh hoặc tối đa
đẹp, cái hay của môn đá cầu và đá cầu là
- Tổ chức cho học sinh chơi chuyền
một nghệ thuật.
cầu theo nhóm đội hình vòng tròn
- Nêu cho học sinh biết thêm về luật 16
đá
cầu.


2.5/ Phương pháp luyện tập tuần hoàn:
Trong phương pháp này cần căn cứ vào nhiệm vụ luyện tâp mà tìm chọn
được một số phương tiện tập luyện phù hợp và các yêu cầu luyện tập cụ thể theo
quy định mà tuần tự tập luyện quay vòng. Phương pháp này giúp các em có biên
độ thực hiện động tác nhiều, đảm bảo thời gian mà quan trọng hơn là đạt yêu
cầu nội dung của giờ học.
Ví dụ: Chia lớp thành 2 nhóm tập luyện tuần hoàn như sau: Nhóm 1 tập
luyện kỹ thuật tâng cầu, nhóm 2 thực hiện kỹ thuật phát cầu. Sau thời gian tập
luyện theo qui định rồi đổi nội dung tập luyện cho các nhóm.
2.6/ Phương pháp luyện tập bằng trò chơi và thi đấu:
Trong phương pháp luyện tập bằng trò chơi, học sinh tập luyện theo
phương thức trò chơi nó làm cho người tập có tính tranh đua và vui tươi nên dễ
lôi cuốn, làm cho người tập tự giác, tích cực, chủ động tập luyện. Do đó phương
pháp này dễ phát huy tính tích cực của học sinh, phát triển cả về thể lực lẫn trí
lực…, bồi dưỡng tinh thần tập thể, dũng cảm và có ý chí phấn đấu trong học tập.
Bên cạnh đó giáo viên có thể cho các em thi đấu theo tổ và giáo viên làm
trọng tài. Những kĩ thuật đẹp, những pha cầu giành điểm sẽ giúp cho học sinh

hưng phấn, thích thú từ đó các em sẽ say mê tập luyện hơn.

3/ Một số kỹ thuật đã sử dụng:
- Trong môn đá cầu, điểm tiếp xúc mà người ta thường dùng là mu bàn
chân, má trong, má ngoài, gan bàn chân, đùi, ngực, đầu, vai… cách sử dụng thì
mỗi người một vẻ. Nhưng cho dù đá theo kiểu nào thì mọi người cũng bắt đầu từ
kỹ thuật cơ bản. Có kỹ thuật cơ bản rồi, có kỹ năng cầm cầu chính xác rồi mới
phát huy được các kiểu kỹ thuật của mình.
- Đối với bậc tiểu học đá cầu bao gồm các kĩ thuật cơ bản sau:
17


+ Cách cầm cầu.
+ Kỹ thuật tâng cầu bằng đùi.
+ Kỹ thuật tâng cầu bằng mu bàn chân.
+ Kỹ thuật phát cầu bằng mu bàn chân.
+ Kỹ thuật chuyền cầu bằng mu bàn chân.
3.1/ Cách cầm cầu:
Tay cầm cầu (cùng với chân đá) cao ngang thắt lưng và cách người
khoảng 0.3m, để cầu trên ngón tay 3 và 4, bàn tay ngửa khum lại để đỡ cầu, tay
không cầm cầu co tự nhiên.
3.2/ Kỹ thuật tâng cầu bằng đùi:
Chuẩn bị 2 chân đứng rộng bằng vai, mũi
chân thuận đặt sau gót chân trước khoảng 1/2 bàn
chân, chạm đất bằng nửa bàn chân, hai đầu gối hơi
khuỵu, hai tay tự nhiên, trọng tâm cơ thể dồn vào
chân trước. Tung cầu lên cao khoảng 0.3 - 0.5m,
cách ngực 0.2 - 0.4m, mắt nhìn theo cầu để dự đoán
hướng cầu rơi. Di chuyển về nơi cầu rơi rồi co gối
chân đá lăng nhẹ và lưới lên trên kết hợp với gập gối sao cho đùi vuông góc với

thân người. Khi tiếp xúc với cầu đùi đánh nhẹ lên và hơi hướng ra ngoài để cầu
nẩy lên ngang tầm mắt và rơi xuống nhằm tạo thuận lợi cho động tác tiếp theo.
3.3/ Kỹ thuật tâng cầu bằng mu bàn chân:
Chuẩn bị 2 chân đứng rộng bằng vai, mũi
chân thuận đặt sau gót chân trước khoảng 1/2 bàn
chân, chạm đất bằng nửa bàn chân, hai đầu gối
hơi khuỵu, hai tay tự nhiên, trọng tâm cơ thể dồn
vào chân trước. Tung cầu lên cao khoảng 0.5m,
khi cầu rơi xuống, dùng mu bàn chân tâng cầu lên cao khoảng 0.5m, khi rơi
18


xuống đến mức hợp lí lại tâng cầu lên. Trường hợp cầu rơi hơi xa vị trí đứng cần
vươn chân ra hoặc di chuyển đến để tâng cầu.
3.4/ Kỹ thuật phát cầu bằng mu bàn chân:
Chuẩn bị 2 chân đứng rộng bằng vai, mũi
chân thuận đặt sau gót chân trước khoảng 1 bàn
chân ( xa hơn tâng cầu) chạm đất bằng nửa bàn
chân, hai đầu gối hơi khuỵu, trọng tâm cơ thể dồn
vào chân trước. Tung cầu lên cao khoảng 0.5m, khi
cầu rơi xuống dùng mu bàn chân đá cầu cho cầu bay lên cao - ra xa đến phía bạn
hoặc qua lưới sang sân đối phương.
3.5/ Kỹ thuật chuyền cầu bằng bàn chân (chuyền cầu theo nhóm):
Tư thế chuẩn bị 2 chân rộng bằng vai, chân trước chân sau cách nhau ½
bàn chân, mắt nhìn theo cầu. Khi bạn chuyền cầu sang cách người 0,5m bên
phải, chân thuận đá lăng từ dưới lên trên và tiếp xúc với cầu. kết thúc chân thuận
tiếp đất sẽ chuẩn bị các kỹ thuật khác (bên trái thì ngược lại).
* Các kỹ thuật nâng cao hướng dẫn thêm cho học sinh yêu thích hoặc có
năng khiếu:
a) Chắn cầu bằng ngực: Để chống lại quả tấn công của đối phương ta thực hiện

chắn cầu bằng ngực. Hai chân rộng bằng vai trọng tâm cơ thể dồn đều vào 2
chân, tay thả lỏng tự nhiên mắt quan sát sang sân đối phương. Khi đối phương
tấn công gần lưới học sinh nhanh chóng khuỵu gối hạ thấp trọng tâm, mắt tập
trung quan sát đối phương để phán đoán đường cầu sang. Sau đó “bật nhảy”
thẳng đứng, người ưởn, 2 tay đưa sang ngang hay về phía sau để toàn bộ phần
ngực chắn lấy đường cầu làm quả cầu bật lại sân đối phương. Kết thúc 2 chân
chạm đất (chú ý không được bộ phận nào của cơ thể chạm lưới).
b) Kỹ thuật đỡ cầu bằng ngực: Tư thế chuẩn
bị giống như phát cầu, quan sát thấy cầu bay
tới cách ngực khoảng 0.3-0.5 cm, cần nhanh
19


chóng chuyển trọng tâm về chân sau, thân người hơi ngã phía sau, hơi xoay sang
một bên, hay tay thả lỏng tự nhiên. Khi cầu cách ngực 10 cm thì đạp mạnh chân
sau, hất nhẹ ngực đưa thân trên chuyển động ra trước để phần trước ngực tiếp
xúc với cầu sao cho quả cầu bật ra về phía chân đá cách người khoảng 0.3 0.5m, thông thường nếu chân đá là chân phải thì tiếp xúc với cầu ở phần ngực
trái và ngược lại, kết thúc chuyển trọng tâm về trước, nhanh chóng xử lý thăng
bằng.
c) Kỹ thuật đánh đầu: Học sinh chuẩn bị đứng tự nhiên như khi chuẩn bị đỡ đùi,
khi cầu bay cao 2m cách đầu 0,5 dùng sức cả 2 chân bật lên cao, thân người ưởn
cong hình cánh cung, hai tay đưa sang hai bên để giữ thăng bằng, mắt quan sát
cầu. Sau đó gập nhanh đầu xuống chạm cầu, cầu tiếp xúc với trán sẽ bay đi. Có
thể lắc sang phải hay trái gây khó khăn cho đối phương khi 2 chân tiếp đất
nhanh chóng quay mặt quan sát đường cầu đối phương.
- Tiến trình giáo viên hướng dẫn các kĩ thuật trên cho học sinh mà bản thân
áp dụng cho sáng kiến này đó là:
+ Nêu tên, giới thiệu kĩ thuật động tác cho học sinh nắm.
+ GV làm mẫu chính xác kĩ thuật động tác (có thể cho học sinh xem
tranh, hình ảnh…).

+ Lưu ý những điểm học sinh dễ mắc lỗi, cách khắc phục.
+ Tập luyện theo lớp hoặc chia tổ thực hiện.
+ Uốn nắn, sửa chữa động tác chưa chính xác cho học sinh.
+ Củng cố kĩ thuật cho học sinh.
- Khi mà các em đã có kĩ thuật cơ bản chính xác, biết khắc phục những
điểm yếu, những lỗi mà mình dễ mắc phải thì từ đó các em sẽ thích thú hơn và
ham muốn tập luyện hơn khi đến giờ thể dục.
IV/ KẾT QUẢ CHUYỂN BIẾN:
Sau thời gian áp dụng sáng kiến, kết quả chuyển biến như sau:
20


Kỹ thuật động
tác
Lớp
5/1
Lớp
5/2

Kỹ thuật tâng cầu
bằng mu bàn chân
Kỹ thuật phát cầu
bằng mu bàn chân
Kỹ thuật tâng cầu
bằng mu bàn chân
Kỹ thuật phát cầu
bằng mu bàn chân

Chưa

Hoàn thành

Tỉ lệ %

33

100 %

0

0%

33

100 %

0

0%

33

100 %

0

0%

33

100 %

0

0%

hoàn thành

Tỉ lệ %

Qua bảng khảo sát, chúng ta thấy có kết quả chuyển biến rõ rệt theo chiều
hướng tích cực, tỉ lệ chưa hoàn thành kỹ thuật động tác không còn, tỉ lệ hoàn
thành động tác đạt 100%. Điều này chứng tỏ qua áp dụng các phương pháp và
kỹ thuật nêu trên đã mang lại hiệu quả tích cực, học sinh có chuyển biến tích cực
về tinh thần và thái độ học tập cũng như trình độ kỹ thuật các động tác được
hoàn thiện rất nhiều.
Bên cạnh đó, trường tham gia hội khỏe phù đổng cấp huyện môn đá cầu
cũng đạt thành tích khá cao: 01 giải nhất và 01 giải 3 (đơn nữ), 01 giải nhì (đơn
nam), và 01 giải 3 (đôi nữ).
Điều mà tôi cảm thấy tâm đắc trong sáng kiến này là tôi đã giúp cho các
em tự nhận thấy bản thân các em chưa tốt ở đâu và chưa tốt ở kĩ thuật nào thì
thông qua việc hướng dẫn của giáo viên các em tự khắc phục những lỗi đó để
hoàn thiện kĩ thuật, từ việc thực hiện tốt kĩ thuật dẫn đế các em say mê, hứng thú
học tập khi mỗi lần đến giờ học thể dục.

21


C/ KẾT LUẬN
I/ TÓM LƯỢC GIẢI PHÁP:

- Việc áp dụng các biện pháp hướng dẫn học sinh tập luyện các kỹ thuật
cần phải thực hiện một cách nghiêm túc, thường xuyên. Học sinh cần được trang
bị đầy dủ dụng cụ cho giờ học thì kết quả được tốt hơn.
Để học sinh đạt được những điều nêu trên thì người giáo viên phải có:
- Có một kiến thức sư phạm vững vàng, có hiểu biết cơ bản về tâm, sinh lý
học sinh tiểu học.
- Giáo viên trước khi hướng dẫn tập luyện cần phải nghiên cứu thật kĩ
giáo án và kĩ thuật từng động tác.
- Khi làm mẫu động tác cho học sinh xem thì thật chính xác từng kĩ thuật
động tác.
22


- Kịp thời sửa những lỗi chưa chính xác một cách triệt để cho học sinh khi
thực hiện động tác.
- Cần tuyên dương khen ngợi, học sinh đã tập tốt và đưa ra các biện pháp
hỗ trợ kịp thời cụ thể để giúp học sinh khắc phục các hạn chế theo tinh thần
thông tư 30/2014/TT- BGDĐT.
- Trong giờ tập luyện luôn chú ý đến sự đảm bảo an toàn cho học sinh,
quan tâm đến từng đối tượng học sinh của mình, động viên kịp thời nhằm phát
huy tối đa năng khiếu của học sinh.
- Luôn không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn, thường
xuyên trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp.
II/ PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG ÁP DỤNG:
Sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp giúp học sinh học tốt môn thể
thao tự chọn - Đá cầu” được rút ra từ thực tế những năm giảng dạy của bản
thân cũng như học hỏi từ đồng nghiệp. Những biện pháp trên được áp dụng
trong dạy và học thể dục ở học sinh lớp 4, 5 Trường Tiểu học Long Định cũng
có thể áp dụng để nhân rộng ra các trường tiểu học trong huyện và trong tỉnh tùy
theo đối tượng, lứa tuổi học sinh mà giáo viên cần lựa chọn sử dụng những biện

pháp cho phù hợp.
III/ ĐỀ XUẤT – KIẾN NGHỊ:
Cần trang bị đồ dùng dạy học phù hợp với từng nội dung tiết dạy.
Giáo viên cần tăng cường việc dự giờ, hội giảng, cần có những cuộc hội
thảo về chuyên môn để phân tích, hệ thống những “chỗ hỏng” của các em học
sinh. Từ đó xây dựng nên những biện pháp cần thiết mang tính phổ biến áp dụng
vào việc giảng dạy cho học sinh.
Có được kết quả như trên, bên cạnh sự nỗ lực của giáo viên, ý thức vươn
lên trong học tập của học sinh mà còn có sự chỉ đạo đúng hướng, nhiệt tình, sát
sao của Ban giám hiệu nhà trường, của lãnh đạo các cấp. Chính vì vậy mà giờ
học thể dục đã trở thành tiết học giúp các em phấn khởi, tích cực, tự tin hơn
23


trong học tập, giúp chất lượng môn thể dục được nâng cao, làm nền tảng cho
khả năng học tập sau này của các em ở những cấp học cao hơn.
Người viết

Dương Văn Phương

TÀI LIỆU THAM KHẢO


Sách giáo viên môn thể dục lớp 4, NXB GD – 2003.



Sách giáo viên môn thể dục lớp 4, NXB GD – 2003.



Tham khảo tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn thể

dục ở tiểu học.


Nghiên cứu và áp dụng thông tư 30/BGD-ĐT



Nghiên cứu giáo trình Lý luận và phương pháp thể dục thể thao ( sách

giáo khoa dùng cho sinh viên các trường đại học thể dục thể thao)


Tham khảo giáo trình lịch sử thể dục thể thao (Trường Đại Học Thể Dục

Thể Thao I nhà xuất bản thể dục thể thao năm 2000).


Tham khảo giáo trình sinh lý học thể dục thể thao nhà xuất bản 1995.



Tài liệu sách báo, giáo án trên thư viện điện tử.
24