skkn một số BIỆN PHÁP GIÚP học SINH KHỐI 8 học tốt PHÂN môn vẽ TRANH

Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

Nhận xét đánh giá của HỘI ĐỒNG KHOA HỌC nhà trường:
- Tác dụng của SKKN : ………………………………………………….............
………………………………………………………………………………............
- Tính thực tiễn, sư phạm, khoa học :……………………………………..............
………………………………………………………………………………............
- Hiệu quả : ……………………………….............................................................
………………………………………………………………………………............
- Xếp loại : …………………..................................................................................
Bình Tân, ngày …….. tháng ……….năm 2016
CT.HĐKH

Nhận xét đánh giá của HỘI ĐỒNG KHOA HỌC Phòng GD & ĐT thị xã Kiến Tường:
- Tác dụng của SKKN : ………………………………………………….............
………………………………………………………………………………............
- Tính thực tiễn, sư phạm, khoa học :……………………………………..............
………………………………………………………………………………............
- Hiệu quả : ……………………………….............................................................
………………………………………………………………………………............
- Xếp loại : …………………..................................................................................
Kiến Tường, ngày …….. tháng ……….năm 2016
CT.HĐKH

Nhận xét đánh giá của HỘI ĐỒNG KHOA HỌC Sở GD & ĐT Long An
- Tác dụng của SKKN : ………………………………………………….............
………………………………………………………………………………............
- Tính thực tiễn, sư phạm, khoa học :……………………………………..............
………………………………………………………………………………............
- Hiệu quả : ……………………………….............................................................
………………………………………………………………………………............

- Xếp loại : …………………..................................................................................
Long An, ngày …….. tháng ……….năm 2016
CT.HĐKH

Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang1


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

I/. Lý do chọn đề tài
1.
2.
3.
4.

Đặt vấn đề
Mục đích đề tài
Lịch sử đề tài
Phạm vi đề tài

Trang
Trang
Trang
Trang

3

4
4
4

Trang
Trang
Trang
Trang

4
8
8
17

II/. Nội dung công việc đã làm
1.
2.
3.
4.

Thực trạng đề tài
Nội dung cần giải quyết
Biện pháp giải quyết
Kết quả, chuyển biến của đối tượng

III/. Kết luận
1. Tóm lược giải pháp
2. Phạm vi, đối tượng áp dụng
3. Kiến nghị với các cấp về điều kiện thực hiện

Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang 18
Trang 18
Trang 18

Trang2


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Đặt vấn đề
Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX (năm 2001), Đảng ta một lần nữa
khẳng định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, “đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho
phát triển”, “phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng
thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn
lực con người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền
vững”. Nhà trường ngày nay, ngoài việc truyền thụ kiến thức khoa học kĩ thuật, còn
phải chú ý đến giáo dục thẩm mĩ, nhằm đào tạo học sinh trở thành những con người
phát triển, toàn diện để xây dựng đất nước.
Mĩ thuật là một trong những môn nghệ thuật. Nếu dạy học là khó thì dạy nghệ
thuật càng khó, cần phải mang tính nghệ thuật cao hơn. Vì học Mĩ thuật đem lại
niềm vui cho mọi người, làm cho mọi người nhìn ra cái đẹp, thấy cái đẹp có ở trong
mình, xung quanh mình, gần gũi và đáng yêu. Đồng thời Mĩ thuật giúp mọi người
tự tạo ra cái đẹp theo ý mình và thưởng ngoạn nó ngay trong sinh hoạt thường ngày
của mình, làm cho cuộc sống thêm hài hoà hạnh phúc, và môn mỹ thuật đã góp
phần cùng với các môn học khác giáo dục học sinh phát triển toàn diện về Đức - Trí

- Thể - Mĩ.
Thực tế chúng ta nhận thấy học sinh rất ham thích học vẽ. Nếu như chúng ta
xây dựng cho các em có ý thức học tập tốt tạo ra không khí thoải mái khi học thì sẽ
đạt được hiệu quả tốt nhất. Nhưng tùy theo từng trình độ nhận thức và năng khiếu
của từng em, từng độ tuổi khác nhau mà giáo viên biết quá trình nhận thức diễn ra ở
từng em. Vậy không thể tác động đến quá trình nhận thức của các cá nhân bằng một
biện pháp như nhau. Có học sinh phải tác động từ từ, có học sinh phải vừa trực tiếp
và vừa gián tiếp ở nhiều góc độ khác mới nắm bắt được. Có học sinh chỉ cần tác
động ít lâu đã nắm bắt ngay được nội dung bài học. Nếu như không có sự gợi mở
gây hứng thú của giáo viên thì học sinh không có sự ham thích tìm tòi học tập.
Xuất phát từ thực tế giảng dạy của đồng nghiệp và cùng với quá trình giảng
dạy của bản thân, đặc biệt là việc từng bước đổi mới phương pháp dạy học, tôi luôn
đặt cho mình mục tiêu là: “Phải làm gì để thực hiện yêu cầu đổi mới nhằm nâng cao
chất lượng bài dạy của mình” và để các em học sinh cảm nhận được một cách sâu
sắc về vẻ đẹp của con người, thiên nhiên xung quanh mình qua đó phát huy được trí
tưởng tượng và óc sáng tạo, hình thành thị hiếu thẩm mĩ, hoàn thiện nhân cách
thông qua nội dung các bài học Mĩ thuật.
Là một bộ môn năng khiếu, khả năng diễn đạt những suy nghĩ, sáng tạo của
học sinh bằng nét vẽ rất khó khăn. Đặc biệt là phân môn vẽ tranh. Vì thế trong khi
học và khi học sinh thực hành rất dễ gây ra tình trạng chán nản, mất hứng thú vì
phân môn vẽ tranh đòi hỏi sự sáng tạo, sự tìm tòi,…đưa ra ý tưởng của mình như
thế nào cho hợp lý.
Để khơi dậy cho học sinh khả năng tư duy trong giờ học vẽ tranh đề tài này
đòi hỏi người giáo viên cần phải thực sự say mê giảng dạy và tạo được cho học sinh
Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang3

Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

sự lôi cuốn, đam mê trong giờ học Mĩ thuật mà cụ thể là việc tìm ra “biện pháp giúp
học sinh học tốt phân môn vẽ tranh”.
Qua nhiều năm giảng dạy môn Mĩ thuật, tôi hiểu rõ tầm quan trọng của vẽ
tranh đề tài trong việc giảng dạy môn Mĩ thuật ở các lớp trong cấp THCS. Nó chính
là đích đến của việc học môn Mĩ thuật. Học sinh có hiểu rõ về bố cục, hình vẽ, màu
sắc thì mới có khả năng sáng tạo ra một tác phẩm đẹp. Từ thực tế của trường so với
yêu cầu cần đạt của môn mĩ thuật, tôi băn khoăn mãi và quyết tìm ra cách giúp học
sinh vẽ tốt tranh đề tài, từ đó tôi quyết tâm nghiên cứu đề tài:
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH KHỐI 8
HỌC TỐT PHÂN MÔN VẼ TRANH”
2. Mục đích đề tài
Tôi chọn đề tài này nhằm mục đích giúp các học sinh yếu kém về vẽ tranh đề
tài, phải đạt được yêu cầu cơ bản về vẽ tranh (cuối năm phải thực hiện được cho
mình một bài vẽ đẹp) có tính nghệ thuật, gây được tính hấp dẫn cho người xem.
3. Lịch sử đề tài
Qua giảng dạy Mĩ thuật nhiều năm, tôi đã tích lũy được một số kinh nghiệm
cho bản thân, kết hợp với những lần học tập chuyên môn và bồi dưỡng thường
xuyên, bản thân đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm cho việc nâng cao dần chất
lượng dạy học sinh vẽ tranh đề tài. Bắt đầu từ năm 2013-2014 tôi đã áp dụng một số
biện pháp nhằm giải quyết một số sai sót của học sinh về bố cục, hình vẽ, màu sắc
từ đó rút ra những kinh nghiệm thực tiễn và qua mỗi bài dạy tôi bổ sung dần dần
những thiếu sót trong từng biện pháp đã áp dụng để cho hoàn thiện hơn. Đến năm
2015 – 2016 tôi chính thức tổng hợp thành sáng kiến kinh nghiệm áp dụng cho học
sinh trường THCS Võ Văn Kiệt.
4. Phạm vi đề tài
- Nội dung nghiên cứu được áp dụng cho học sinh khối lớp 8, nhất là đối với
các em chưa biết cách tiến hành thực hiện một bức tranh đề tài.

- Tôi bắt đầu áp dụng thực nghiệm đề tài vào thực tế của các học sinh trong
trường ngay trong tuần lễ thứ hai của tháng đầu tiên năm học 2015 -2016.

II. NỘI DUNG CÔNG VIỆC ĐÃ LÀM
1. Thực trạng đề tài
Trong giai đoạn hiện nay, cùng với việc nâng cao chất lượng dạy học, Thầy
và trò cả nước đang tích cực phấn đấu “ xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cực”, làm sao cho học sinh “ mỗi ngày đến trường là một niềm vui”. Cùng với
các môn học khác, môn Mĩ thuật cũng có nhiệm vụ rèn đức luyện tài cho thế hệ mai
sau của Việt Nam.
Trong suốt quá trình công tác tôi luôn mong muốn góp nhặt một số kinh
nghiệm của mình để cùng trao đổi, học hỏi kinh nghiệm với các đồng nghiệp, đồng
thời góp phần nâng cao nghiệp vụ công tác của bản thân. Nhận thấy rằng, hiện nay
đạo đức học sinh đang dần sa sút, thái độ lười nhác, ham chơi, chán học, dẫn đến bỏ
học xảy ra rất nhiều. Với mong muốn đem lại ít nhiều sự hứng thú học tập của học
sinh trong những giờ lên lớp, cùng với rất nhiều những sáng kiến kinh nghiệm hay
Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang4


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

của các bạn đồng nghiệp khác sẽ phần nào mang lại cho học sinh những “ niềm vui”
khi đến trường đến lớp, làm cho giờ học trở nên nhẹ nhàng, thoải mái nhưng vẫn
đảm bảo truyền đạt đủ nội dung bài học và điều quan trọng là học sinh sẽ thật sự
chủ động và tích cực hơn trong học tập.
Đầu năm học 2015 – 2016 tôi được nhà trường phân công dạy học môn Mĩ

thuật lớp 6,7, 8 (tổng số 142 học sinh).
Sau một tuần đầu nhận lớp và tiến hành khảo sát các em qua hình thức vẽ
tranh đề tài, tôi nhận thấy học sinh vẽ tranh còn quá yếu, vẽ bố cục không đẹp, bố
cục bị rời rạc, hình thì quá nhỏ, màu sắc của tranh nhìn không đậm đà gây cho
người xem cảm giác khó chịu.
Kết quả khảo sát:

Nội dung
cần đạt

Có mảng
chính,
mảng phụ

Vẽ hình to

Đầu năm
( Khối 8)

18/42
(42,86%)

15/42
(35,71%)

Màu sắc hài
Vẽ phân biệt
hòa, thể hiện
mẫu đứng
được nội dung

trước đứng sau
chính
20/42
(47,62%)

12/42
(28,57%)

Kết quả điều tra cho thấy số lượng học sinh vẽ chưa được mảng chính, vẽ
hình nhỏ, chưa phân biệt rõ vật đứng trước, đứng sau, màu sắc chưa hài hòa.
Qua tìm hiểu từ thực tế giảng dạy và trao đổi cùng đồng nghiệp tôi nhận
thấy các em chưa vẽ tốt là do mắc phải những sai sót sau:
+ Về nội dung đề tài: thường sơ sài, không có những hình ảnh phụ xung
quanh hình ảnh chính. Bài vẽ thường không có nội dung cụ thể rõ ràng. Nội dung
chưa chính xác.

Nội dung sơ sài, chưa rõ ràng
+ Bố cục
- Vẽ hình không có mảng chính, mảng phụ.
- Tranh chưa thể hiện ý đồ sắp xếp của tác giả.
- Học sinh thường chưa thể hiện được sự tương phản của sự đủ và thiếu,
nhằm mục đích làm nổi rõ nội dung trọng tâm.
- Bố cục thường chưa cân đối, chặt chẽ.
Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang5

Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

Bố cục rời rạc, không rõ nhóm chính, phụ
+ Hình vẽ
- Vẽ hình ảnh quá nhỏ so với tờ giấy.
- Sự bổ sung về đường nét chưa có (đa số học sinh vẽ cây nét tròn nhiều
hơn là nét nhọn, nét dài).
-Trong quá trình vẽ thường vẽ trau chuốt kĩ quá nên mất đi tính ngây ngô
của lứa tuổi các em (vì học sinh sợ vẽ không giống về nhà người thân chê).
- Hình vẽ thường chưa phong phú, sinh động.

Hình vẽ nhỏ, giống nhau, chưa sinh động
+ Màu sắc
- Màu sắc thì không làm nổi rõ được nội dung chính, không theo gam màu
nào cả.
- Màu sắc thường không tương phản rõ nét. Thường là mờ đi, thiếu màu
tối làm cho bài không được sắc sảo.
- Các em thường vẽ màu quần áo giống nhau.
- Màu các em vẽ thường chưa hài hòa, chưa thể hiện được nội dung trọng
tâm.
Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang6


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

Màu sắc chưa rõ nhóm chính, vẽ quần áo giống nhau

* Về nguyên nhân của những sai sót
+ Qua tìm hiểu tôi thấy các em thường có những đề tài sơ sài là do:
- Các em lười suy nghĩ ở nhà, khi vào lớp mới bắt đầu làm việc, cho nên
bài vẽ lúc nào cũng sơ sài, hình vẽ thưa thớt, nộp bài lại chậm hơn các bạn khác.
- Không chú ý nghe giáo viên hướng dẫn chuẩn bị ở nhà.
+ Qua tìm hiểu tôi thấy học sinh không xây dựng được bố cục là do
những nguyên nhân sau:
- Học sinh thường ít quan tâm đến việc vẽ mảng chính, mảng phụ thử xem
bố cục có thuận mắt chưa để sửa chữa ngay từ đầu, đến khi vẽ gần xong mới
phát hiện là chưa thuận mắt (sửa lại thì ngán, vẽ tiếp thì xấu), làm cho học sinh
lúng túng khi vẽ tiếp, không chịu suy nghĩ tiếp để tìm cho mình một bố cục ưng
ý.
- Một số em lười suy nghĩ, mất tập trung.
+ Không vẽ được là do những nguyên nhân sau:
Học sinh chưa hình dung và hiểu về một bài vẽ có bố cục cân đối, màu sắc
hài hòa, các em nghĩ chỉ cần vẽ thật kĩ từng hình mới là được (thực ra một tranh đạt
yêu cầu là nhờ vào sự sắp xếp bố cục, chứ không phải vẽ kĩ một hình nào đó). Cho
nên dẫn đến tình trạng học sinh vẽ kĩ làm cho hình ảnh cứng ngắt.
* Bố cục:
- Học sinh chưa hiểu tác dụng của mảng trống. Mảng trống trong tranh
học sinh chừa nhiều quá cho nên hình vẽ thường quá nhỏ.
- Trước khi vẽ học sinh thường không giới hạn hình vẽ vào một mảng nào
đó, nên lúc vẽ hình thường nhỏ.
* Đường nét:
- Học sinh thường chưa chú ý là mình mới vẽ hình bằng những nét nào để
khi vẽ hình kế bên sẽ bổ sung bằng những nét khác, làm cho nét vẽ trước đẹp hơn.
- Học sinh quên kiến thức về luật xa gần, chưa thể hiện được nét khuất sau
hình vẽ khác (Theo luật phối cảnh xa gần) sẽ làm cho tranh không có chiều sâu.
* Hình ảnh:
Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang7


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

- Khi vẽ người, học sinh thường không giới hạn chiều cao của người,
không đánh dấu từng bộ phận của cơ thể cho nên hình người thường không cân đối.
Vì vậy khi vẽ người thường vẽ khô khan, cưng nhắc không có động tác. Ngoài ra
còn một lí do nữa khiến cho học sinh vẽ người chưa được đng là học sinh ít tập kí
họa, ít quan sát con người thật trong thực tế.
- Lúc vẽ học sinh chưa chú ý chiều cao tương quan giữa những vật với
nhau.
- Khi vẽ các cây to học sinh thường vẽ đủ các bộ phận như thân cành lá,
thậm chí vẽ lá rất nhiều, rất kĩ, rồi dựa vào đó để vẽ người cho nên lúc nào hình
người cũng nhỏ (do tâm lí của các em thường thích vẽ đầy đủ các bộ phận của sự
vật).
* Màu sắc:
- Học sinh chưa hiểu được sự tương phản giữa nền và hình (sự tương phản
giữa tươi và trầm, tối và sáng...)
- Học sinh chưa biết tìm những màu cùng gam với nhau: theo gam nóng
hoặc gam lạnh, hoặc trầm ấm v.v...
- Các em cứ nghĩ màu sáng, rực rỡ là đẹp, cho nên bài vẽ màu thường lòe
loẹt chói sáng.
2. Nội dung cần giải quyết
Từ những vấn đề nêu trên, để giúp học sinh học tốt phân môn vẽ tranh, biết
cách xây dựng bố cục có mảng chính, mảng phụ, vẽ hình cân đối có cảm xúc, thể
hiện được nội dung chính của chủ đề, dần dần tiến tới biết xây dựng một tranh đề

tài có bố cục và màu sắc đạt yêu cầu, thì người giáo viên cần phải giúp học sinh
tìm chọn được:
- Nội dung phù hợp với đề tài
- Bố cục rõ mảng chính, mảng phụ
- Vẽ hình to, tiêu biểu, đúng phối cảnh
- Vẽ màu hài hòa, nổi rõ nhóm chính
3. Biện pháp giải quyết
a. Về nội dung đề tài
- Để giúp các em dễ dàng hơn trong việc tìm chọn cho mình nội dung của đề
tài tôi thường cho các em thành lập đôi bạn học tập để bổ sung nội dung và bố cục
cho nhau.
- Trong quá trình lên lớp, phần dặn dò về nhà, tôi thường yêu cầu học sinh
ghi hẳn nội dung chuẩn bị ở nhà vào trong tập Mĩ thuật để các em không bị quên.
Yêu cầu các em chuẩn bị trước ở nhà thật kĩ, bằng cách liệt kê ra những hình vẽ gì
mà các em định vẽ mang vào lớp để đọc lên cho các bạn và giáo viên nghe, để giúp
các em điều chỉnh sửa chữa. Em nào không có chuẩn bị trước sẽ bị trừ điểm trong
bài vẽ.
- Đến giờ học trên lớp, sau khi kiểm tra xong phần chuẩn bị ở nhà tôi thường
cho những em chưa biết nội dung định vẽ, ngồi tìm ra nội dung một cách nghiêm
túc bằng cách ngồi tập trung định thần nhắm hờ mắt lại để tìm ra nội dung sau đó
ghi nội dung vào giấy nháp và đọc cho các bạn nghe, sửa chữa và hỗ trợ bổ sung
giúp bạn (bởi vì bất kì một người nào khi làm việc gì cũng đều phải suy nghĩ để tìm
Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang8


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

ra cái mới, cái mà chưa từng có bao giờ, thông thường học sinh thường quên điều
này, tới lúc vẽ là cứ vẽ vào ngay không hình dung ra bố cục định vẽ là như thế nào
cả).
- Đối với bài vẽ tranh phong cảnh tôi thường nhắc cho các em nghe lại những
bài thơ đã học ở tiểu học hoặc ở trung học cơ sở nói về cảnh đẹp đất nước để các
em có thể lấy ý tưởng từ những bài thơ đó mà vẽ nên tranh.
VD:
Dòng sông lặng ngắt như tờ
Sao đưa thuyền chạy, thuyền chờ trăng theo
Bốn bề phong cảnh vắng teo
Chỉ nghe cót két tiếng chèo thuyền nan,...
 Vẽ hình ảnh con thuyền trên dòng sông, xung quanh có cây cối.
Hay là: Chẳng có nơi nào như sông Thao quê tôi, rừng cọ trập trùng, thân
cọ vút thẳng trời hai, ba chục mét cao,…. Nhà tôi núp trong rừng cọ, đường
tôi đi có rừng cọ xòe ô che nắng .v.v…
 Vẽ hình ảnh những ngôi nhà núp dưới rừng cọ. Hay những con đường có rừng
cọ xanh thẩm.
Hoặc nữa:
Thuyền ta lướt nhẹ trên Ba Bể,
Trên cả mây trời trên núi xanh,
Mây trắng bồng bềnh trôi lặng lẽ,
Mái chèo khua bóng núi rung rinh.
 Vẽ hình ảnh con thuyền trên hồ Ba bể, bốn bề là cảnh núi, mây, cây cỏ.
Hay cho các em nghe bài hát “Mái trường mến yêu”. Từ lời bài hát các em sẽ
tìm thấy những hình ảnh quen thuộc, đáng yêu, từ đó tạo cảm hứng cho các em vẽ
nên một bức tranh đẹp về tình thầy trò: Hình ảnh người thầy đến trường “ khi bình
minh hé sáng, phố phường còn ngủ yên. Khi giọt sương long lanh vẫn còn đọng
trên lá”. Hay hình ảnh thầy, trò dưới mái trường thân yêu, ở đó có “ hàng cây xanh
thắm”, “có loài chim đang hót”.

b. Về bố cục
- Trong mỗi giờ học tôi thường nhắc cho học sinh những tiêu chuẩn về bố
cục và những điểm cần tránh trong xây dựng bố cục. Bởi những điểm cần tránh
thuộc về chuẩn kiến thức mà các nhà nghiên cứu đã đúc kết được từ rất nhiều tác
phẩm nghệ thuật mà nên (điều này học sinh phải ghi nhớ trong lòng) (Hình 1)

Bố cục chia đôi
bức tranh theo chiều ngang

Bố cục chia đôi
tranh theo chiều chéo góc

Bố cục chia đôi
tranh theo chiều dọc

Hình 1: Những bố cục này thường không đẹp
Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang9


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

- Tôi thường có một bức tranh trong đó chỉ vẽ đường chân trời chia bức tranh
thành hai phần trời và đất, tôi chuẩn bị những hình vẽ cắt sẵn về mảng hình, hình
vẽ. Khi làm bố cục cho học sinh tự chọn ghép mảng, ghép hình vào để đỡ mất thời
gian, trong một tiết học tôi có thể tạo đến 10 bố cục khác nhau để học sinh quan sát
( Làm bố cục kiểu này học sinh rất thích .) ( Hình 2)

Bố cục có sẵn đường chân trời

Những hình cắt sẵn cho học sinh ghép vào

Hình 2: Học sinh tự chọn hình ảnh thích hợp ghép vào thành tranh
- Vấn đề mảng hình phải giải thích cho học sinh thật rõ ràng (mảng là đường
viền chung quanh của hình hoặc nhóm hình định vẽ được thể hiện bằng những nét
thẳng), học sinh cứ nghĩ rằng mảng phải là hình chữ nhật, hình tròn, hoặc hình
vuông, cho nên khi học sinh vẽ hình vào mảng rồi thường cứng nhắc không có chỗ
lồi, chỗ lõm nhìn hình vẽ không hấp dẫn người xem. (Hình 3.a, 3.b)

Hình 3.a: Mảng hình cứng nhắc
Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang10


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

Hình 3.b: Mảng hình đúng
- Khi vẽ, yêu cầu học sinh tập phác mảng một cách nghiêm túc, lần đầu thì
khó sau dần các em sẽ quen và làm rất nhanh. Đa số các em cứ nghĩ mảng hình ghi
nhớ nằm trong đầu mình là được rồi, nên không cần phác mảng. Nhưng vì các em
chưa có khả năng nhận thức như thế nào là tốt, vì vậy phải phác ra để các bạn cùng
giáo viên nhận xét góp ý cho bài được tốt hơn.
- Những em yếu kém về bố cục tôi thường cho học sinh xác định vẽ mảng
hình chính và hình vào luôn, chưa cần vẽ hình phụ. Sau đó cho học sinh tự xem và

điều chỉnh bổ sung thêm hình ảnh phụ vào, dần dần các em sẽ quen với sự thiếu
hình ảnh phụ trong tranh, để khi cần tạo một bố cục tranh, các em sẽ nhớ ngay đến
việc thiếu cảnh phụ, các em sẽ dễ dàng hình dung ra mảng phụ trong đầu các em và
xây dựng bố cục một cách dễ dàng.
c. Về vẽ hình
- Về kĩ năng vẽ người và cây các loại, trong phần kiểm tra bài cũ mỗi tiết tôi
thường cho học sinh lên vẽ hình người khi thì với tư thế khom cuốc đất, khi thì
chạy nhảy, khi thì kéo, khi thì đẩy, khi thì vẽ cây với vòm lá tròn khi thì với vòm lá
nhọn, khi thì vẽ cây khuất sau mái nhà, khi thì vẽ người khuất sau góc cây, người
khuất sau miệng giếng .v.v… Mỗi ngày nâng dần lên một ít nhằm rèn cho học sinh
kĩ năng vẽ hình. Cho làm bài tập vẽ hình ở phía trước hoặc phía sau hình cho sẵn.
VD: Vẽ hình con trâu phía trước cây rơm, hình cây mít đứng sau cây rơm
chẳng hạn v.v…

Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang11


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

- Mỗi giờ học về tranh đề tài tôi thường minh họa cho học sinh thấy một đoạn
cây to nằm trong bức tranh làm cho tranh đẹp như thế nào, chứ không phải vẽ
nguyên cả cây mới đẹp (khi thì thêm vào một đoạn cây dừa, khi thì một phần của
cây vú sữa, khi thì một phần của cây bàng.v.v…). Bởi vì khi muốn diễn tả nội dung
nào đó thật rõ ràng thì những nội dung xung quanh nó thể hiện không cần phải chi
tiết đầy đủ như nội dung chính.
VD: Muốn vẽ người đang lao động, khi những người ở trọng tâm thì vẽ đầy

đủ rõ nét, còn những nhân vật phụ xung quanh thì có thể vẽ bị những hình ảnh khác
che khuất đi một số bộ phận trên cơ thể. Như vẽ người đứng khuất sau góc cây, sau
một bồn hoa, hay sau cây rơm chẳng hạn. Hay những cây không phải là trọng tâm
trong tranh ta chỉ vẽ một phần của thân cây to, phần còn lại bị khung tranh che
khuất phần ngọn hoặc bị mái nhà che khuất phần gốc phía dưới v.v... ( Hình 4.a)

Hình 4.a
Để nâng cao kĩ năng vẽ hình cho học sinh, tôi thường cho cc em làm bài
tập ở nhà như: tôi vẽ một tranh trong đó chỉ có hình ảnh chính, yêu cầu học sinh bổ
sung thêm hình phụ hoặc cho hình phụ học sinh bổ sung hình chính. (Hình 4.b)
-

Hình 4.b

Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang12


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

- Đối với những em thường vẽ hình quá nhỏ, tôi thường hỏi các em vẽ dáng
người với tư thế gì sau đó tôi làm dấu các điểm cần chú ý và cho học sinh vẽ theo
dần dần giúp các em vẽ được hình người to hơn.
- Về hình nền của tranh, tôi thường nhắc học sinh luôn tạo thêm một nền
khác ngoài nền chứa những hoạt động chính.
VD: Ngoài cảnh sân nhà còn vẽ thêm cánh đồng hay sông hồ, biển khơi,
v.v... thì cảnh có chiều sâu hơn. Dần dần các em quen với độ xa gần của không gian

trong tranh. Khi suy nghĩ đề tài khác các em sẽ hình dung ra cảnh vật trong tranh
ngay.
- Phần bài tập về nhà, ngoài luyện vẽ theo chương trình tôi còn cho học sinh
về quan sát và tập vẽ kí họa thêm hình người, cây cối, con vật, hoa lá, chim muông
v.v… Em nào vẽ đẹp sẽ được lấy kết quả đánh giá vào phần kiểm tra miệng hoặc
kiểm tra thực hành (điều kiện này học sinh rất thích).
- Đặc biệt phần xem tranh khi vào bài mới rất quan trọng, điều này làm cho
học sinh hứng thú trong giờ học vẽ tranh. Đặc biệt là phải chọn được những tranh
do lứa tuổi các em vẽ thì càng hấp dẫn các em hơn (bởi vì phn mơn vẽ tranh học
sinh rất ngán do vẽ nhiều quá). Thường thì khi chỉ ra được cái hay cái đẹp cái độc
đáo của tranh sẽ làm cho các em thích và hứng thú vẽ tranh hơn, điều này cũng
nhằm cung cấp cho học sinh một số kiến thức về bố cục, màu sắc, hình vẽ. Có khi
tôi cho học sinh mượn mang về nhà xem để học sinh học hỏi trên cơ sở nhìn thấy
được và nhìn thật kĩ (vì ở lớp học sinh không có thời gian).
- Khi học sinh vẽ, tôi thường theo dõi nhắc học sinh chú ý sự tương phản
giữa các nét làm cho tranh đẹp hơn.
d. Về màu sắc
- Tôi thường nhắc nhở cho học sinh nhớ về màu nhị hợp, chúng thường do
hai màu nào tạo thành để có thể chọn màu vẽ theo gam mà em thích.
VD: Màu tím là do hai màu đỏ và lam tạo thành, vậy thì kế bên nó phải là
màu mà có màu đỏ hoặc màu lam tạo thành. (Hình 5)

Hình 5
- Giúp học sinh phân biệt được màu tối và màu đậm (màu tối khác với màu
đậm)
Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang13

Mt s bin phỏp giỳp hc sinh khi 8 hc tt phõn mụn v tranh

VD: Mu vng m nhng khụng ti; mu nõu, mu en v nh tay vn ti.
(Hỡnh 6)

naõu toỏi

vaứng ủaọm

Hỡnh 6
- Trong gi hc tụi cú mt bng hng dn pha mu bng cỏch ch xoay nh
vũng trũn s bit v nn mu no cho phự hp vi hỡnh. Bng mu cú hỡnh dng
nh hỡnh di, cho hc sinh xem sut gi hc. Hc sinh s tỡm ra mu m trờn
nn, mu rừ trờn nn, mu rc r trờn nn.

Hỡnh 2: cú nhng l
c khoột rng

Hỡnh 1

Hỡnh 3

- Hỡnh 2 chng lờn hỡnh 1 cú hỡnh 3. Ta ch xoay hỡnh 2 phớa trờn s tỡm ra
c mu mun tỡm v vo tranh.
Nguyn Th Kim Ghi

THCS Vừ Vn Kit th xó Kin Tng

Trang14


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

- Về màu sắc tôi thường cho học sinh chọn gam màu nóng hoặc lạnh. Nếu là
gam màu lạnh thì chọn 5- 6 màu lạnh và 2-3 màu nóng để vẽ. (Hình 7)

Hình 7: Duøng gam maøu lạïnh
- Hoặc ngược lại nếu chọn gam màu nóng thì dùng 5 - 6 màu nóng và 2-3
màu lạnh. (Hình 5)

Hình 8: Duøng gam maøu noùng
- Trong lúc học sinh vẽ màu tôi thường cầm màu đến từng nơi gợi ý cho học
sinh tìm màu để vẽ, nhằm giúp học sinh hình thành màu trong tranh một cách cụ thể
hơn.
Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang15


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

- Đặc biệt môi trường màu trong lớp học rất quan trọng. Trong lớp phải được
trang trí nhiều tranh ảnh có màu sắc đẹp nhằm gây tính hấp dẫn cho học sinh trong
giờ học (nếu được phòng chuyên mơn thì rất tốt).
- Tôi còn thường treo những tranh đẹp trong tuần lên bảng cho học sinh xem,
điều này không những giúp các em học sinh có điều kiện tham khảo mà còn kích

thích học sinh thích vẽ vì nếu các em vẽ đẹp thì sẽ được giáo viên giới thiệu cho cả
trường biết về tác phẩm của mình.
- Khi học sinh vẽ màu tôi thường treo rất nhiều tranh của những học sinh
năm trước lưu lại, thường từ 20 bài trở lên, treo theo gam nóng, gam lạnh, trầm hay
rực rỡ v.v... để học sinh tham khảo. Tuy nhiên tuỳ theo nội dung từng chủ đề mà tôi
hướng học sinh vào một gam màu nào đó.
VD: Bài vẽ về phong cảnh mùa hè thì tôi gợi ý cho học sinh dùng những màu
nóng nhiều hơn vì nó sẽ thể hiện được không khí oi bức của mùa hè v.v...
- Mỗi giờ học vẽ có màu, tôi thường cho học sinh nhắc thuộc lòng về những
màu không nên vẽ nhiều ở những mảng to như: đỏ, vàng, lam.
- Thường xuyên nhắc học sinh nên vẽ màu quần và áo khác nhau, không nên
dùng chung một màu, chú ý có thể vẽ thêm áo hoa, áo sọc sẽ làm cho tranh đẹp
hơn. Vì đa số học sinh không vẽ áo sọc, áo hoa mà là vẽ hình với màu trơn nhiều
hơn. (Hình 9)

Hình 9 : Tranh coù aùo hoa nhìn raát ñeïp
- Khi diễn tả màu không nên chỉ dùng những màu đó mà thôi, có thể dùng 2
màu chồng lên nhau để pha màu theo ý muốn (màu nhị hợp, trường hợp là màu
sáp). Hình ảnh trọng tâm phải có sự tương phản giữa màu nóng và lạnh, giữa màu
sáng và tối hoặc giữa màu tươi và trầm đối với nền tranh.
- Hoặc tôi cho một bố cục đơn giản có sẵn màu nền, sau đó cho học sinh
chọn màu cho hình vẽ chính và phụ hay ngược lại. Loại bài tập này đem lại hiệu
quả rất cao với một nội dung chính mà ta lại được nhiều cảnh phụ khác nhau hoặc
ngược lại hay là nhiều gam màu khác nhau (đây là vốn kiến thức giáo viên học
được từ học sinh, điều này rất quí). Học sinh làm xong vào giờ học sau đem vào tôi
cùng các em khác góp ý bổ sung.
Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang16


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

- Phần chấm chữa bài, tôi thường cho học sinh nhận xét đủ 3 phần: bố cục,
hình vẽ, màu sắc đặc biệt bố cục là điều quan trọng trước hết.
- Học sinh có thể sửa chữa bài của bạn bằng cách diễn giải, giải thích vì sao
em sửa như thế. Sau đó học sinh về nhà vẽ lại giờ sau đem vào lớp, các bạn cùng
giáo viên nhận xét.
- Tôi đặt ra yêu cầu cho học sinh trong mỗi tiết học: cuối học kì I ít nhất phải
biết vẽ hình có mảng chính, mảng phụ, hình vẽ phải to, cuối học kì II phải biết dùng
những nét vẽ bổ sung cho nhau, màu theo gam nóng hoặc lạnh, trầm hay rực rỡ,
màu sắc phải làm nổi rõ được trong tâm, làm cho tranh hấp dẫn hơn.
4. Kết quả chuyển biến của đối tượng
Qua quá trình thực nghiệm, kết quả học tập của học sinh có nhiều tiến bộ
trong việc tìm chọn nội dung đề tài, tìm bố cục có mảng chính mảng phụ, vẽ hình
to, phân biệt được vật đứng trước, đứng sau, màu sắc hài hòa thể hiện được nội
dung chính của đề tài, cụ thể qua từng giai đoạn như sau:
Thống kê từng giai đoạn

Vẽ phân
Màu sắc hài
biệt vật
hòa, thể hiện
đứng trước được nội dung
đứng sau
chính

Nội dung

cần đạt

Có mảng
chính, mảng
phụ

Vẽ hình to

Đầu năm

18/42
(42,86%)

15/42
(35,71%)

20/42
(47,62%)

12/42
(28,57%)

Giữa HK I

24/42
(57,14%)

20/42
(47,62%)

28/42
(66,67%)

18/42
(42,86%)

30/42
(71,43%)

25/42
(59,52%)

38/42
(97,48%)

25/42
(59,52%)

36/42
(85,71%)

32/42
(76,19%)

40/42
(95,24%)

31/42
(73,81%)

Cuối HK I

Giữa HK II

THỐNG KÊ CHẤT LƯỢNG THI HỌC KÌ : 2015- 2016
XEÁP LOAÏI

Học kì I
Nguyễn Thị Kim Ghi

ĐẠT

CHƯA ĐẠT

142
(100%)

00

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang17


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

Kết quả khảo sát cho thấy số lượng học sinh học tốt phân môn vẽ tranh tăng
lên theo từng giai đoạn. Đó là điều mà tôi rất phấn khởi, cho thấy biện pháp tôi đưa
ra đã mang lại hiệu quả cao.

III. KẾT LUẬN
1.Tóm lược các giải pháp
Sau khi thực hiện đề tài, tôi rút ra được những bài học kinh nghiệm như sau:
- Ngay đầu năm học tôi chú tâm tìm hiểu phát hiện kịp thời những học sinh
yếu kém về bố cục, hình vẽ, màu sắc phân loại xem học sinh yếu kém về mặt nào
để có kế hoạch giảng dạy phù hợp.
- Thành lập đôi bạn học tập để bổ sung bố cục cho nhau.
- Tôi thường xuyên chú ý đặc biệt đến việc chuẩn bị đồ dùng dạy –học và
làm thêm đồ dùng dạy học. Phải lên kế hoạch chuẩn bị bài sau một cách cụ thể để
cho học sinh chuẩn bị thật tốt ở nhà.
- Thường xuyên có những bài tập nhỏ để học sinh tự củng cố những kiến
thức đã học và nhớ được lâu hơn.
- Cho học sinh tự làm bài tập kí họa ở nhà thật nhiều.
- Tôi luôn sẵn sàng góp ý bổ sung cho học sinh trong bất kì lúc nào các em
cần góp ý.
- Thường xuyên dùng hình thức động viên khen thưởng để khuyến khích các
em yếu, kém tập vẽ ngày càng một tiến bộ hơn.
- Tôi thường xuyên tự nhắc nhở mình không được nóng vội, không được
dùng bạo lực đối với học sinh, không phê bình nặng lời với các em làm các em mất
hứng thú trong khi vẽ. Trong bất kì tình huống nào người thầy cũng phải hết sức
bình tĩnh, phải biết khen nhiều hơn chê, phải lấy tình thương và trách nhiệm dìu dắt
các em tiến từng bước một.
2. Phạm vi đối tượng áp dụng
Không chỉ có tác dụng đối với học sinh khối 8; đề tài còn có thể áp dụng cho
học sinh ở các khối khác, không phân biệt trường ở thành thị hay nông thôn hoặc
các vùng miền. Ngoài ra, đối với học sinh ở các cấp học khác cũng có thể lựa chọn
một số biện pháp để áp dụng thực hiện.
3. Kiến nghị
Trong phương pháp hướng dẫn này tôi đã thực hiện nhưng vẫn còn rất nhiều
hạn chế. Do vậy, muốn đạt hiệu quả tốt cần thực hiện tốt các vấn đề sau:

- Đối với các cấp quản lí giáo dục: cần giám sát, theo dõi việc dạy- học của
thầy và trò để có giờ học tốt, theo đúng ý nghĩa của môn nhằm cổ vũ, động viên
thầy và trò cố gắng thực hiện tốt nhiệm vụ của mình. Chú trọng đến điều kiện cơ sở
vật chất của lớp học sao cho lớp học đảm bảo yêu cầu của phòng bộ môn, cung cấp
thêm đồ dùng dạy học đảm bảo chất lượng, hiệu quả.
- Đối với giáo viên: cần phát huy tốt vai trò tổ chức, quản lí lớp của mình;
tìm ra cách truyền thụ dễ hiểu nhất nhằm giúp HS có giờ học thoải mái, lí thú, bổ
ích.

Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang18


Một số biện pháp giúp học sinh khối 8 học tốt phân môn vẽ tranh

- Đối với học sinh: cần chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập trước khi đến lớp và
chuẩn bị theo yêu cầu của giáo viên; theo dõi kĩ giáo viên hướng dẫn. Có như vậy
tiết học của các em mới nhẹ nhàng, các em tích cực học tập hơn.
- Trong chuyên môn cần tổ chức những buổi sinh hoạt theo tổ, nhóm (có
cùng chuyên môn) để trao đổi kinh nghiệm, thống nhất những nội dung, chương
trình mới để việc dạy và học tốt hơn nữa. Có phương dạy chuyên môn để các em
học tập thoải mái hơn.
Rất mong được Phòng GD - ĐT và nhà trường hỗ trợ kinh phí tổ chức
thường xuyên các phong trào, thi sáng tác tranh ở độ tuổi THCS.
* Trên đây là những kinh nghiệm bản thân đã đúc kết được qua nhiều
năm giảng dạy Mĩ thuật ở trường Trung học cơ sở. Rất mong hội đồng khoa học
của trường của ngành góp ý bổ sung cho sáng kiến kinh nghiệm được hoàn

chỉnh hơn.
Bình Tân, ngày 20 tháng 03 năm 2016
Người viết

Nguyễn Thị Kim Ghi

Nguyễn Thị Kim Ghi

THCS Võ Văn Kiệt – thị xã Kiến Tường

Trang19