skkn đổi mới phương pháp giảng dạy sinh học 7 nhằm phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh

Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

1/ Nhận xét đánh giá của HĐKH trường:
-Tác dụng của
SKKN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .
.........................................................
…….. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . -Tính thực tiễn, sư phạm, khoa học : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................
…………………………………………………………………….
……………………………………………………………………. . . . . . . . . . .
.....
-Hiệu
quả : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..................................
…………………………………………. ……….…………….…….
……………………………………………………………
-Xếp
loại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hưng điền, ngày . . . tháng . . . năm
2015
CT.HĐKHGD

2/ Nhận xét đánh giá xếp loại của HĐKH Phòng GD-ĐT
-Tác dụng của
SKKN : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.............................................................
...............................................................
. …..

-Tính thực tiễn, sư phạm, khoa
học : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...............................................................
...................................................
-Hiệu
quả : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...............................................................
......
…………………………………………………………………………………
…...
-Xếp
loại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tân Hưng, ngày . . . tháng . . . năm
2016
CT.HĐKHGD
Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 1

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

3/Nhận xét đánh giá xếp loại của HĐKH Sở GD-ĐT
-Tác dụng của
SKKN : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...............................................................

…………………………………………………………………………………
…..
-Tính thực tiễn, sư phạm, khoa
học : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
..................................................
…………………………………………………………………………………
…
-Hiệu
quả : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...............................................................
....
-Xếp
loại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tân an, ngày. . . tháng . . . năm
2016
CT.HĐKHGD

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 2

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương


PHẦN I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

1. Đặt vấn đề:
-. Do nhu cầu của xã hội là trong thời kỳ công nghiệp hoá – hiện đại hoá
đất nước nên mục tiêu của giáo dục cũng cần phải thay đổi để tạo ra được con
người mới thích ứng với xã hội. Để mục tiêu của giáo dục thay đổi thì yêu
cầu phương pháp dạy học của mỗi giáo viên trong ngành giáo dục cũng phải
thay đổi để nâng cao chất lượng hiệu quả đào tạo, để giúp cho các em không
học tập theo cách thụ động mà tự mình biết phát huy tính tích cực , chủ động
và tự lực chiếm lĩnh tri thức trong khi học
Năm học 2015 - 2016 là năm học tiếp tục thực hiện với ba cuộc vận động lớn:
“Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”,“Chống tiêu cực
trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”,“Mỗi thầy giáo, cô giáo là tấm
gương đạo đức tự học và sáng tạo” và một phong trào thi đua:“Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Ba cuộc vận động và phong trào thi
đua nói trên đã là một động lực thúc đẩy thêm sức mạnh để hoàn thành thiên
chức “trồng người” của mình. Tuy nhiên với 5 yêu cầu và 5 nội dung mà
phong trào: “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đặt ra, thể
hiện sự toàn diện, hội tụ đầy đủ các tiêu chí cần thiết cho một trường học hiện
đại, đổi mới, từ đó trường học mới thực sự đáp ứng tốt nhiệm vụ mà xã hội
giao cho.
Trong năm học 2014-2015 trường trung học cơ sở (THCS) Hưng Điền là
đơn vị được công nhận tập thể lao động tiến tiến và phấn đấu đến năm học
2016-2017 này trường trung học cơ sở Hưng Điền quyết tâm phấn đấu để đạt
các tiêu chí đạt chuẩn quốc gia và để hưởng ứng đúng với phong trào xây
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực thì nổi lên nhiều vấn đề cần phải

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 3

Năm học 2015-2016

Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

quan tâm tháo gở, nhất là chất lượng học lực cũng như đạo đức của một số
học sinh không tốt. Vì thế tôi nghĩ phải có sự thay đổi mang tính hệ thống từ
các cấp quản lý giáo dục, đội ngũ giáo viên và học sinh. Bên cạnh đó trong
các giờ hoạt động trên lớp việc kết hợp các phương pháp dạy học là yếu tố
thành công cho tiết dạy học, nhằm truyền đạt đầy đủ kiến thức cho học sinh
đồng thời giáo dục cách sống cũng như rèn luyện đạo đức cho các em.
Theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học đã được pháp chế hoá trong
luật giáo dục: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực,
tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp
học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm;
rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm,
đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.Tuy nhiên trong thực tế
giảng dạy hiện nay, một số giáo viên còn ít phối kết hợp các phương pháp
giảng dạy trong quá trình dạy học . Thực tế nếu giáo viên chỉ sử dụng một
phương pháp là hỏi – đáp hay thuyết trình thì không thể phát huy hết khả
năng học tập của học sinh mà phải kết hợp nhiều phương pháp trong đó
phương pháp hoạt động nhóm sẽ giúp học sinh phát huy được tính tích cực tốt
nhất vì qua phương pháp hoạt động nhóm học sinh sẽ được tham gia cùng với
ban bè để trao đổi, thảo luận và tự tìm ra được đáp án đúng cùng với nhóm để
ghi nhớ kiến thức.
Phương pháp hoạt động nhóm sẽ giúp được tất cả các học sinh trong lớp cùng
phát huy tính tích cực để chủ động chiếm lĩnh tri thức, nếu chúng ta sử dụng
phương pháp hỏi đáp thì một số học sinh trong lớp suy nghĩ trả lời câu hỏi
nhưng còn nhiều học sinh khác ngồi không cần suy nghĩ để trả lời mà chỉ cần

nghe các bạn khá hơn trả lời là được, nhiều học sinh còn không nghe giáo viên
hỏi gì dù không nói chuyện hay không làm việc riêng nhưng qua phương pháp
hoạt động nhóm dưới sự quan sát chặt chẽ và sự hướng dẫn chu đáo và tận
tình của giáo viên thì tất cả các em đều tham gia tích cực và tự rút ra được
kiến thức cho bài học cho chính bản thân mình.
Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 4

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

Môn sinh học lớp 7 là môn học rất đa dạng và phong phú về hình thái ,cấu
tạo và chức năng sống của các động vật nên qua phương pháp này học sinh sẽ
tự tìm ra được những đặc điểm chung cho từng ngành, từng lớp. Vì thế để góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục, phẩm chất đạo đức của học sinh cần đổi
mới về phương pháp giảng dạy đồng thời tạo môi trường học tập thân thiện
gần gũi để thúc đẩy tính tích cực học tập của học sinh.Chính vì những lí do
trên tôi đã mạnh dạn chọn viết đề tài: “Đổi mới phương pháp giảng dạy sinh
học 7 nhằm phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh”
Qua đề tài này tôi mong muốn rằng những vấn đề được đề cập tới sẽ góp
phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy môn sinh học 7 ở trường
trung học cơ sở Hưng Điền nói riêng và các trường trung học cơ sở khác nói
chung.

2. Mục đích đề tài:

Điều mà bản thân muốn nói đến đó là người thầy của học sinh phải hiểu
rằng dạy học là tạo điều kiện, tạo cơ hội để học sinh được nghĩ, được làm,
được thể hiện, được tham gia giúp đỡ, trao đổi lẫn nhau trong mọi tiết học để
lĩnh hội tri thức mới.
Trong xu thế đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, ý tưởng chính là lấy
học sinh làm trung tâm thì một trong những phương pháp dạy học mới đó là
phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ.Nhờ việc hợp tác trong nhóm
nhỏ cho mỗi học sinh sẽ có điều kiện trình bày ý kiến về sự hiểu biết, ý nghĩ
của mình đồng thời qua việc học bạn, hợp tác với bạn mà tri thức lĩnh hội trở
nên sâu sắc, bền vững dễ nhớ và nhớ lâu hơn tạo cho các em hứng thú hơn
trong học tập. Đây chính là cách giúp học sinh hòa nhập vào cộng đồng nhóm,
tạo cho các em sự tự tin, hứng thú trong học tập và trong sinh hoạt. Đồng thời

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 5

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

giúp các em có điều kiện thi đua học tập tạo không khí học tập thoải mái, tự
nhiên, không gò bó.

3. Lịch sử đề tài:
Trước những yêu cầu đổi mới của sự nghiệp giáo dục với việc ứng dụng
các phương pháp dạy học tích cực, nhà trường đang có những biến đổi về chất

trong cách dạy, cách học và rèn luyện nhân cách cho học sinh. Học sinh đến
trường không chỉ để nghe những điều thầy dạy mà điều cốt yếu là để làm
“Nghe rồi sẽ quên nhìn thì sẽ nhớ, nhưng làm rồi mới hiểu” chỉ có bắt tay vào
làm thì mới có thể hiểu sâu sắc. Do đó tôi mạnh dạn nghiên cứu vấn đề này để
có thêm một số kinh nghiệm sử dụng các phương pháp dạy học mang lại hiệu
quả cao hơn.
4. Phạm vi đề tài:
Để có thể “làm” học sinh cần được bồi dưỡng năng lực tư duy sáng tạo,
năng lực giải quyết vấn đề. Chính trong quá trình bồi dưỡng năng lực đó, vai
trò của người thầy lại càng quan trọng hơn bao giờ hết.
Qua quá trình giảng dạy, bản thân thấy muốn dạy tốt thì có rất nhiều
phương pháp dạy nhưng phải biết vận dụng khéo léo cho hài hòa, phương
pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ cũng là một trong những phương pháp
mang lại hiệu quả rất cao trong quá trình truyền đạt kiến thức cho học sinh,
phương pháp này có thể vận dụng để giảng dạy ở các môn trong đó có môn
sinh học ở trường trung học cơ sở.



Sáng kiến kinh nghiệm



Trang 6

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương


PHẦN II. NỘI DUNG
1. Thực trạng đề tài:
Định hướng phương pháp dạy và học đã được xác định trong Nghị quyết TW
4 khóa VII (1/1993), Nghị quyết TW 2 khóa VIII (12/ 1996) được thể chế hóa
trong luật giáo dục: “ Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích
cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm từng lớp
học môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng
kiến thức vào thực tiễn tác động đến tình cảm đem lại niềm vui, hứng thú học
tập cho học sinh”
Có thể nói cốt lõi của phương pháp dạy và học là hướng tới việc học tập chủ
động, tích cực chống lại thói quen học tập thụ động. Qua đó rèn luyện cho học
sinh những kỹ năng sống. Chính vì thế mà phương pháp học theo hướng phát
huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh được lựa chọn và
áp dụng
- Trong năm học 2015 – 2016 tôi được phân công giảng dạy môn sinh học
khối 7 về khối lượng kiến thức rất phong phú và đa dạng , học sinh sẽ nghiên
cứu từ những động vật nguyên sinh (trùng roi,…..) có cấu tạo đơn giản đến
động vật có cấu tạo phức tạp và có bộ xương hoàn chỉnh và tiến hoá (lớp thú),
từ động vật đẻ trứng (trai sông,…….) đến động vật đẻ con (thỏ,………), từ
hình thức thụ tinh ngoài (trai sông,……) đến thụ tinh trong (châu chấu, chim
bồ câu,……),………
- Trong qúa trình giảng dạy tôi thấy các em thường gặp khó khăn ở các
dạng bài cấu tạo của động vật phù hợp với môi trường sống, quan sát để nhận
biết các hệ cơ quan, nhận dạng để thấy được sự tiến hóa của ngành này so với
ngành khác, lớp này so với lớp khác do thời gian hạn chế nhưng lượng kiến
thức nhiều và học sinh chủ yếu quan sát trên tranh vẽ để thu nhận kiến thức.
Do đó một số giáo viên đã chủ động cung cấp kiến thức cho học sinh và học

sinh sẽ thụ động ghi nhận kiến thức , trong quá trình giảng dạy mà giáo viên
chỉ truyền thụ kiến thức cho học sinh thì phương pháp dạy học ngày càng bị
lão hóa , bị lạc hậu dẫn đến chất lượng giáo dục ngày càng thấp.
- Trong quá trình dạy học thì thầy và trò luôn đi đôi với nhau, luôn có sự
hợp tác thì phương pháp giáo dục mới ngày càng đạt kết quả cao, chất lượng
giáo dục ngày càng được nâng lên. Môn sinh học 7 là môn học về thế giới
động vật từ động vật có cấu tạo nguyển thủy nhất đến những động vật có cấu
tạo tiến hóa nhất, nếu chúng ta chỉ giảng dạy theo phương pháp hỏi – đáp hay
Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 7

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

thuyết trình thì nhiều câu hỏi khó yêu cầu học sinh phải tự suy nghĩ 1 mình thì
học sinh không thể suy nghĩ được và chỉ thụ động ngồi chờ giáo viên giải
thích, từ đó người giáo viên sẽ dẫn dắt học sinh cách học tập theo phương
pháp cũ. Vì vậy người giáo viên cần phải kết hợp nhiều phương pháp trong
một tiết dạy trong đó phương pháp hoạt động nhóm là quan trọng nhất để giúp
các em tự chiếm lĩnh tri thức.
- Phương pháp hoạt động nhóm sẽ giúp giáo viên theo dõi được tất cả các
đối tượng học sinh và biết được khả năng học tập của từng em , từ đó mà có
được những phương pháp vận dụng tốt nhất để giúp các em học tập đạt kết
quả cao.
Tuy nhiên khi bắt đầu áp dụng những phương pháp để dạy tốt môn sinh

học không chỉ có một vài phương pháp mà có rất nhiều phương pháp chẳng
hạn như: Phương pháp quan sát tìm tòi, phương pháp thực hành, phương pháp
dạy học: “Nêu và giải quyết vấn đề”, phương pháp dạy học hợp tác trong
nhóm nhỏ…
Tất cả các phương pháp trên đòi hỏi người giáo viên phải biết cách khéo
léo vận dụng trong từng tiết học, không phải tiết học nào cũng phải có đủ các
phương pháp trên thì tiết học mới tốt, mới sinh động mà phải tùy thuộc vào
bài học, yêu cầu nội dung bài học.
Qua thực tế giảng dạy tôi nhận thấy chất lượng bộ môn Sinh học ở đầu
năm học (tháng 9)/2015 ở một số lớp tôi dạy như sau:
Năm
học
2015
-2016

Giỏi

Trung bình
Yếu
Số
Số
Số
Số
Lớp
Tỷ lệ
Tỷ lệ
Tỷ lệ
Tỷ lệ
số
lượng

lượng
lượng
lượng
7/1 36
6 16.6% 11 30.1% 14 38.9% 5
13.8%
Sĩ

Khá

7/2 35

5

14.3%

10

28.6%

16

45.7%

4

11.4%

7/3 31

4

12.9%

7

22.6%

17

54.8%

3

9.7%

Từ bảng số liệu trên cho thấy chất lượng của bộ môn Sinh học còn tương
đối thấp, học sinh chưa thực sự hứng thú trong các tiết học, học sinh rất thụ
động khi giáo viên yêu cầu quan sát đồ dùng trực quan như : mô hình, mẫu
vật,tranh ảnh, học theo phương pháp hợp tác trong nhóm nhỏ (phương pháp
thảo luận nhóm) trong tiết học giáo viên gặp nhiều khó khăn, cụ thể như sau:
Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 8

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

+ Học sinh lúng túng khi giáo viên yêu cầu thảo luận nhóm.
+ Các thành viên trong nhóm làm việc chưa đồng đều chỉ tập trung ở
những em học sinh khá giỏi còn học sinh yếu kém thụ động, ỷ lại.
+ Sự giao tiếp, hợp tác giữa các em chưa cao nên giải quyết vấn đề mất
thời gian chưa hiệu quả.
+ Thư kí chưa biết cách ghi chép tổng hợp các ý kiến làm ý kiến chung
cho nhóm.
+ Còn rụt rè khi đại diện cho nhóm báo cáo kết quả thảo luận trước lớp.
+ Học sinh chưa thật sự đoàn kết trong học tập.
+ Chưa mạnh dạn thảo luận, tranh luận …
Cho nên giờ dạy của giáo viên trở nên nặng nề, còn học sinh đã quen với
cách học cũ, do đó việc học theo nhóm đối với các em còn gặp rất nhiều trở
ngại, chưa quen vì thế các em chưa thật sự hứng thú.Trước những khó khăn
trên đòi hỏi bản thân tôi và kể cả các giáo viên khác phải kiên trì vận dụng
phương pháp thực hiện thích hợp sao cho mỗi giờ dạy của giáo viên trở nên
hấp dẫn, giờ học có chất lượng còn học sinh thì hứng thú và yêu thích bộ môn
hơn.
2. Nội dung cần giải quyết:
Phương pháp dạy học hợp tác được phổ biến trong dạy học là hoạt động
hợp tác trong nhóm nhỏ từ bốn đến năm học sinh, sự hợp tác làm tăng hiệu
quả học tập nhất là lúc phải giải quyết những vấn đề gay cấn có sự phối hợp
giữa các cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung
Tùy theo mục đích sư phạm và yêu cầu của vấn đề học tập mà các nhóm
được chia ngẫu nhiên hoặc có chủ định, được duy trì trong cả tiết học.Các
nhóm giao cùng một nhiệm vụ hoặc nhiệm vụ khác nhau.Cho nên giáo viên
phải hướng dẫn cho học sinh.
+ Biết cách họp nhóm.
+ Cách thức làm việc trong nhóm.

+ Biết thảo luận tổng kết vấn đề.
Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 9

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

Thông qua đây phải hình thành cho học sinh các kỹ năng:
+ Kỹ năng học tập : ghi nhận kiến thức, quan sát, so sánh…
+ Kỹ năng tổ chức
+ Kỹ năng giao tiếp
3. Biện pháp giải quyết:
Khi tiến hành dạy học bằng phương pháp hợp tác trong nhóm nhỏ thì giáo
viên sẽ chia lớp thành nhiều nhóm.Nhóm sẽ tự bầu nhóm trưởng, các thành
viên trong nhóm có thể luân phiên làm nhóm trưởng. Nhóm trưởng có trách
nhiệm phân công công việc cho các thành viên trong nhóm và chọn thư ký ghi
kết quả thảo luận.
Mỗi thành viên của nhóm điều hoạt động tích cực, không ỷ lại vào một vài
người khác mà tự bản thân phải năng động, tích cực tham gia hoàn thành công
việc được giáo viên giao, các thành viên trong nhóm giúp nhau tìm hiểu vấn
đề trong không khí trao đổi, học tập, thi đua với các nhóm bạn.Kết quả làm
việc của nhóm sẽ góp vào kết quả chung của tập thể lớp.Từ đó tạo ra mối
quan hệ đoàn kết giúp đở lẫn nhau trong học tập cũng như trong các hoạt động
khác. Để trình bày kết quả làm việc của nhóm trước tập thể lớp, nhóm cử đại
diện trình bày.

Đối với giáo viên ngoài việc soạn giảng cần đặc biệt quan tâm đến sự phù
hợp giữa các mục tiêu của nhà trường, mục đích yêu cầu của từng tiết học và
các quá trình phát triển đang diễn ra trong từng em học sinh, kết quả giảng
dạy của giáo viên tùy thuộc vào các đặc điểm tâm sinh lý của học sinh. Điều
này đúng với lứa tuổi mười một đến mười lăm ở trường trung học cơ sở mà
mọi người cho là lứa tuổi quá độ, trong đó xuất hiện một chuyển biến độc đáo
từ “trẻ con” sang “người lớn”. Các nhà nghiên cứu tâm lý lứa tuổi này cho
thấy sự hình thành tư duy sáng tạo độc lập và tích cực là đặc điểm quan trọng
ở lứa tuổi này. Do đó bằng mọi cách giáo viên phải biết kích thích tư duy độc
lập và sáng tạo của học sinh và tạo môi trường thuận lợi cho các em trao đổi,
tranh luận giúp đỡ lẫn nhau
Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 10

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

Theo tôi để giảng dạy theo phương pháp hợp tác trong nhóm nhỏ đạt hiệu
quả, giáo viên phải thiết kế được hoạt động của nhóm như sau:
A- Làm việc chung cả lớp:
- Nêu vấn đề để học sinh xác định nhiệm vụ nhận thức.
- Tổ chức cho học sinh thảo luận, giao nhiệm vụ cho các nhóm.
- Hướng dẫn cách làm việc theo nhóm.
B- Làm việc theo nhóm:
- Nhóm trưởng phân công từng cá nhân làm việc độc lập.

- Trao đổi ý kiến, thảo luận trong nhóm, thư kí ghi chép.
- Thư kí cử đại diện trình bày kết quả làm việc của nhóm
C- Thảo luận tổng kết trước lớp:
- Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả.
- Thảo luận chung.
- Giáo viên tổng kết giúp học sinh hoàn thiện kiến thức đặt vấn đề tiếp.
Ví dụ: Bài 25: NHỆN VÀ SỰ ĐA DẠNG CỦA LỚP HÌNH NHỆN
Giáo viên xác định cho học sinh nội dung cần tìm hiểu và thảo luận:
Đặc điểmcấu tạo ngoài của nhện
A. Làm việc chung cả lớp:
a- Xác định nhiệm vụ nhận thức:
- Học sinh phải nghiên cứu kỹ hình 25.1 và các chú thích trên hình hoàn
thành bảng 1
- Giáo viên treo bảng phụ và yêu cầu học sinh trao đổi nhóm hoàn
thành.
Bảng: Đặc điểm cấu tạo ngoài của nhện.

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 11

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

Các phần

Số chú thích

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

Tên bộ phận quan sát thấy

Chức năng

cơ thể

Phần đầungực

1

Đôi kìm có tuyến độc

2

Đôi chân xúc giác(phủ đầy lông).

3

4 đôi chân bò

4

Phía trước là đôi khe thở

5

Ở giữa là 1 lỗ sinh dục

6

Phía sau là các núm tuyến tơ.

Phần bụng

b- Chia nhóm:
Lớp chia làm 7 nhóm, mỗi nhóm 5 học sinh. Nhóm bầu nhóm trưởng, thư
ký, nhóm trưởng giao nhiệm vụ cho các thành viên.
c- Hướng dẫn cách làm việc trong nhóm:
Nhóm trưởng lên nhận phiếu giao việc, chú ý thời gian thảo luận là (3
phút) Nhóm trưởng điều hành hoạt động của nhóm.Thư ký ghi ý kiến thống
nhất ra phiếu. Bên cạnh để học sinh thảo luận tốt, giáo viên luôn quan sát,
giúp đỡ, có thể gợi ý để các nhóm hoàn thành bảng tốt hơn.
B. Làm việc theo nhóm:
Nhóm trưởng nhắc nhở động viên các thành viên hoàn thành nhiệm vụ
được giao đảm bảo đúng thời gian qui định.Trao đổi trong nhóm để hoàn
thành phiếu.Thể hiện kết quả trên phiếu, sau đó cử đại diện lên bảng trình bày
cụ thể: Bảng: Đặc điểm cấu tạo ngoài của nhện

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 12

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

Các phần

Số chú thích

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

Tên bộ phận quan sát thấy

Chức năng

1

Đôi kìm có tuyến độc

Bắt mồi và tự vệ

2

Đôi chân xúc giác(phủ đầy lông). Cảm giác về xúc giác và

cơ thể

Phần đầungực

khứu giác

3

4 đôi chân bò

Di chuyển và chăng lưới

4

Phía trước là đôi khe thở

Hô hấp

5

Ở giữa là 1 lỗ sinh dục

Sinh sản

6

Phía sau là các núm tuyến tơ.

Sinh ra tơ nhện

Phần bụng

C. Thảo luận tổng kết
Khi hết thời gian thảo luận giáo viên chọn 2 nhóm xong trước lên trình
bày còn những nhóm về sau nhận xét bổ sung để hoàn thành phiếu.
Giáo viên giữ vai trò là người điều khiển đồng thời là trọng tài, bên cạnh
đó giáo viên luôn quan sát, nhắc nhở, uốn nắn các nhóm lúc cần để có thể bổ
sung thêm tư liệu nếu có.Qua kết quả thảo luận thì giáo viên tuyên dương các
cá nhân, nhóm thực hiện tốt đồng thời nhắc nhở, phê bình những cá nhân,
nhóm chưa tích cực, còn nói chuyện không tập trung trong giờ học.
Phương pháp thảo luận nhóm được sử dụng ở nhiều bài trong chương trình

như: Quan sát cấu tạo ngoài và cấu tạo trong , đặc điểm chung và vai trò. . .
thậm chí ở tất cả các bài đều có phần trao đổi nhóm, có bài từ 1 hoặc 2 phần
có thể tổ chức học nhóm nhưng tùy thuộc vào cơ sở vật chất của từng trường
và sự điều khiển của giáo viên có thể áp dụng hay không áp dụng.
Để giờ dạy đạt kết quả một số yêu cầu đặt ra đối với giáo viên và học sinh
như sau:

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 13

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

* Đối với giáo viên:
- Cần nghiên cứu khi soạn bài, thiết kế phiếu giao việc cụ thể, rõ ràng:
+ Chọn kiến thức trọng tâm cần cho học sinh nắm
+ Sắp xếp công việc giao cho nhóm phải đảm bảo vừa sức, đủ thời gian
thực hiện
+ Hướng học sinh có trách nhiệm về công việc được giao phải chuẩn bị
bài, sưu tầm mẫu vật, lập bảng vào vở bài tập.
+ Chuẩn bị giải quyết những tình huống có thể xảy ra trong tiết học
hoặc các thắc mắc từ phía học sinh.
- Giáo viên phải biết điều khiển quá trình thảo luận:
+ Luôn theo dõi giám sát sự hoạt động của nhóm, giúp đỡ hướng dẫn
học sinh thực hiện: Quan sát và phân biệt.

+ Giúp học sinh thảo luận phát hiện và chiếm lĩnh tri thức.
+ Biết nhận xét, đánh giá kịp thời, công tâm, sẽ tạo sự tin tưởng ở học
sinh.
* Đối với học sinh:
- Thực hiện nghiêm túc các công việc được giao.
+ Chuẩn bị kiến thức bài cũ có liên quan.
+ Tìm hiểu bài mới.
+ Chuẩn bị mẫu vật, mà giáo viên đã giao cho.
- Học sinh trực tiếp trao đổi giúp đỡ lẫn nhau để thống nhất ý kiến.
- Học sinh nêu lên những suy nghĩ ý kiến của mình về một vấn đề, kiến
thức bài học và cả trong thực tế.
- Học sinh biết trình bày ý kiến của cá nhân hay của nhóm đã thực hiện và
tự đánh giá kết quả lẫn nhau.
- Học sinh trong nhóm sẽ trao đổi, giúp đỡ lẫn nhau khi cần thiết có thể
kiểm tra kiến thức lẫn nhau.
- Học sinh biết lúc nào cần trao đổi, lúc nào cần độc lập nghiên cứu.

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 14

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

- Học sinh phải biết trình bày ý kiến của cá nhân, của tập thể, biết tranh
luận bảo vệ ý kiến nhưng phải đảm bảo nghiêm túc không đố kị, ganh ghét

nhau phải có tinh thần học tập đúng đắn.
* Kết quả đạt được:
Thông qua hoạt động thảo luận nhóm đã góp phần hình thành sự nhận
thức tích cực và các kỹ năng học tập ở học sinh
a- Các kỹ năng học tập:
+ Biết tìm nguồn tài liệu.
+ Biết thu thập sắp xếp thông tin học tập có liên quan nhằm giải quyết
nhiệm vụ được giao.
+ Biết phân tích tổng hợp thông tin để giải quyết nhiệm vụ học tập.
+ Biết phân biệt, so sánh
+ Biết hệ thống hóa và khái quát hóa, .
+ Biết tự ghi chép thông tin.
+ Biết trình bày tài liệu.
+ Biết quan sát, nhận dạng trên vật mẫu
b- Hình thành được thành phần tổ chức:
+ Mỗi cá nhân nhận biết liên kết để hình thành nhóm.
+ Biết tổ chức nhóm tự bầu nhóm trưởng và thư ký.
+ Nhóm trưởng biết tự điều hành công việc trong nhóm, biết lập kế
hoạch giải quyết nhiệm vụ học tập.
+ Biết kiểm tra đánh giá công việc của từng thành viên.
c- Hình thành sự giao tiếp:
+ Học sinh biết cộng tác, chia sẽ giải quyết nhiệm vụ của nhóm.
+ Biết thảo luận tranh luận có tổ chức.
+ Biết lắng nghe thống nhất ý kiến hoặc chấp nhận ý kiến trái ngược.
+ Biết chan hòa, cảm thông động viên bạn cùng nhóm.
+ Duy trì bầu không khí, tâm lý học tập tích cực, vui vẻ.

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 15

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

Như vậy có thể nói, phương pháp hợp tác trong nhóm nhỏ không chỉ là
phương tiện, cách thức mà là mục tiêu học tập, nâng cao hiệu quả học tập, bên
cạnh còn rèn luyện cho học sinh kỹ năng sống có tổ chức, có kỷ luật cũng như
khả năng hợp tác. Cho nên người giáo viên cần phải nhạy bén xử lý, tạo
không khí vui tươi, thoải mái cho học sinh trong giờ học, giải quyết tốt những
tình huống, tạo điều kiện cho học sinh học hỏi, trao đổi giúp đỡ lẫn nhau tạo
sự đoàn kết trong lớp tốt. Đồng thời phương pháp dạy học theo nhóm được tổ
chức tốt sẽ có ý nghĩa rất tích cực tạo điều kiện cho nhiều người tham gia, tạo
cho mỗi cá nhân học hỏi kiến thức từ các bạn phát triển cho học sinh các kĩ
năng cá nhân, kĩ năng xã hội (như nghe, nói, tranh luận, lãnh đạo…) hiểu
thêm về bản thân (tự đánh giá) về bạn bè, thông qua việc trao đổi chia sẽ học
hỏi lẫn nhau. Biết lắng nghe làm theo quy định và sự phân công của nhóm, tạo
điều kiện cho mỗi người có thể tự thích ứng với sự phân công lao động hợp
tác của cộng đồng trong tương lai.Việc áp dụng các biện pháp trên vào các tiết
học giúp giờ học sôi nổi, hiệu quả hơn, học sinh hứng thú, tự tin hơn trong
học tập. Các em được tham gia tích cực trong cả quá trình học tập, từ việc
tham gia xây dựng tìm kiến thức mới đến việc vận dụng giải thích vào thực tế
vì thế học sinh nhớ lâu, nhớ chính xác, có hệ thống dẫn đến chất lượng học tập
cao.
Đó chính là kết quả mà tôi đã đạt được khi sử dụng phương pháp hợp tác
trong nhóm nhỏ xuyên suốt trong quá trình giảng dạy bộ môn của mình.Giờ
dạy trên lớp trở nên nhẹ nhàng hơn, đảm bảo đúng thời gian mà tinh thần học

tập của học sinh cũng hăng say và yêu thích bộ môn hơn.
4. Kết quả chuyển biến của đối tượng:
Sau khi nghiên cứu lí luận, thực tiễn của vấn đề này tôi đã áp dụng trong
quá trình giảng dạy môn sinh học lớp 7 ở trường THCS Hưng Điền – Tân
Hưng đã tìm ra một số kinh nghiệm mà tôi nhận thấy đã đạt hiệu quả cao

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 16

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

trong việc sử dụng hình thức hoạt động nhóm trong giảng dạy sinh học lớp 7,
sinh học 6,8,9 nói riêng cũng như các môn học khác nói chung.
Qua thực tế áp dụng sáng kiến kinh nghiệm tôi thấy học sinh có những
chuyển biến như sau:
- Hứng thú hơn trong học tập.
- Lớp học sôi động, học sinh hoạt động tích cực.
- Hình thành kĩ năng mổ động vật, quan sát, phân tích, so sánh...
- Có thể rút ra được các kiến thức từ tranh, ảnh, mô hình, mẫu vật một
cách nhanh chóng và chính xác theo yêu cầu của giáo viên.
- Có sự say mê, hứng thú trong giờ học, phát huy được tính tích cực, chủ
động và sáng tạo của học sinh.
- Tất cả thành viên trong nhóm đều tích cực tham gia thảo luận và mạnh
dạn tranh luận với các nhóm khác.

Trong năm học 2015 – 2016 tôi đã áp dụng kinh nghiệm trên và kết quả
đạt được ở học kì I như sau:

Giỏi

Khá

Trung bình
Yếu
Số
Số
Số
Số
Lớp
Tỷ lệ
Tỷ lệ
Tỷ lệ
Tỷ lệ
học
số
lượng
lượng
lượng
lượng
2015- 7/1 36 15
41.7% 13
36.1%
6 16.7%
2
5.6%

Năm

Sĩ

2016

7/2 35

14

40%

15

42.9%

5 14.3%

1

(HKI) 7/3 31

13

41.9 %

10

32.3%

7 22.6%

1

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 17

2.9%
3.2%

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương


PHẦN III. KẾT LUẬN
1. Tóm lược giải pháp:
Phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ tạo cho các thành viên
trong nhóm chia sẽ các suy nghĩ băn khoăn, kinh nghiệm hiểu biết của bản
thân cùng nhau xây dựng nhận thức thái độ mới. Bằng cách nói ra những điều
đang nghĩ mỗi người có thể nhận rõ trình độ hiểu biết của mình về một chủ
thể, nội dung thầy nêu ra, thấy mình cần học hỏi bổ sung những gì. Bài học
trở thành quá trình học hỏi lẫn nhau chứ không chỉ là sự tiếp nhận thụ động từ
giáo viên.Tuy nhiên mỗi phương pháp tự bản thân nó sẽ không có hiệu quả
cao trong giảng dạy nếu như không có sự phối hợp với những phương pháp

khác. Bởi vì nội dung bài giảng sinh học ở cấp THCS thường bao gồm nhiều
loại kiến thức cho nên trong một bài giảng phải sử dụng kết hợp nhiều phương
pháp, không nên quá lạm dụng phương pháp nào đó, một giáo viên làm việc
với óc sáng tạo bao giờ cũng cố gắng tiến tới chỗ phối hợp các phương pháp
một cách linh hoạt, đồng thời không vận dụng một cách máy móc những
phương pháp.Giáo viên phải thường xuyên cải tiến, phát triển và làm giàu
thêm cho các phương pháp trên cơ sở kinh nghiệm và nghệ thuật của mình,
cũng như trên kinh nghiệm tập thể giáo viên giỏi trong nhà trường và đồng
nghiệp.
Trong giảng dạy giáo viên còn là người huấn luyện giao nhiệm vụ
hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học tập: cụ thể hướng dẫn cách
quan sát, phát hiện ra vị trí các cơ quan , hình dạng, màu sắc, kích thước…
sau đó giáo viên sử dụng một hệ thống câu hỏi, từ câu hỏi gợi mở đến câu hỏi
vì sao? như thế nào?. Để học sinh quan sát tìm tòi tư duy và giải thích được
bản chất của cấu tạo, hiện tượng, sinh lý của sự vật.Giáo viên chỉ làm khi học

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 18

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

sinh gặp khó khăn và làm trọng tài cho các cuộc tranh luận để học sinh chủ
động tích cực chiếm lĩnh tri thức sinh học.Các em cần phải được tạo nhu cầu
nhận thức, có mong muốn để tìm hiểu các đối tượng, hiện tượng sinh học,

giáo viên cần nêu tình huống có vấn đề để cho học sinh tham gia giải
quyết.Từ đó giúp học sinh chủ động tìm tòi tri thức mới có cơ sở khoa học, có
hiểu biết, giải thích chặt chẽ và chắc chắn.
Dạy theo phương pháp đổi mới học sinh sẽ có ý thức chuẩn bị các mẫu vật
và tự giác tích cực hơn trong học tập, học sinh sẽ hăng hái tham gia phát biểu,
tạo cho hoc sinh hứng thú khi học tập, giúp học sinh rèn được kỹ năng quan
sát và nhận dạng trên các vật mẫu, mô hình để ghi nhận kiến thức. Bên cạnh
đó học sinh sẽ vận dụng được kiến thức vào thực tế ở địa phương để bảo vệ
môi trường sống của các động vật. Qua hoạt động nhóm học sinh sẽ hăng hái
học tập hơn, giúp học sinh hình thành các kỹ năng tư duy, tự phát huy khả
năng học tập của chính mình để chiếm lĩnh tri thức một cách chủ động.
° Mặc dù tôi đã cố gắng vận dụng các phương pháp đổi mới nhưng khả
năng còn hạn chế. Do
Một số mẫu vật học sinh không tìm được cũng không có mẫu ngâm hay
hình vẽ.
Một số ít học sinh chưa tìm hiểu bài trước khi học bài mới .
Thời gian ngắn nhưng yêu cầu về lượng kiến thức của bài nhiều
Thành công của tiết học phụ thuộc vào sự nhiệt tình của mọi thành viên nổ
lực tích cực tham gia .Vì thế mà:
Về phía giáo viên phải phấn đấu nhiều, phải tự tin, am hiểu đầy đủ nội
dung, kiến thức kỹ năng cần truyền thụ
Tổ chức hoạt động của thầy và trò một cách hợp lý, khoa học
Biết gợi mở kích thích tư duy độc lập phát huy hết năng lực tiềm tàng của
mỗi học sinh, có khả năng ứng xử sư phạm tốt tạo ra không khí thân mật hiểu
biết, tin cậy lẫn nhau giữa thầy và trò

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 19

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

Muốn tiết dạy mà học sinh tiếp thu kiến thức có chất lượng, sự hoạt
động của nhóm đạt kết quả cao thì buộc người giáo viên phải đầu tư nghiên
cứu tham gia học tập đổi mới phương pháp do ngành tổ chức, học hỏi ở đồng
nghiệp có kinh nghiệm nhằm thiết kế giáo án một cách nghiêm túc có chất
lượng phù hợp với đối tượng và điều kiện giảng dạy của bộ môn, cơ sở vật
chất của nhà trường để làm sao trên mỗi trang giáo án đều mang đậm nét tình
cảm nghề nghiệp, dấu ấn lao động nghiêm túc của người giáo viên có trách
nhiệm.
2. Phạm vi đối tượng áp dụng:
Với những kinh nghiệm trong giảng dạy của tôi cũng như của các đồng
nghiệp đều thể hiện sự lao động trong mỗi bài soạn, trong mỗi tiết dạy đều lấy
học sinh làm trung tâm.Giáo viên đóng vai trò là người điều khiển, tạo mọi
điều kiện thuận lợi để học sinh tìm và lĩnh hội tri thức. Kết quả học tập của
học sinh có đạt cao, sự tiến bộ của các em có nhiều, có sự tự tin, hứng thú
trong học tập thì mới khẳng định phương pháp dạy học của thầy thích hợp và
có hiệu quả.
Phương pháp này được sử dụng trong tiết học, ở các bộ môn trong nhà
trường, đặc biệt ở các khối lớp như một phương pháp trung gian giữa làm việc
chung cả lớp với việc làm độc lập từng học sinh.Mỗi tiết học chỉ nên từ 1 đến
2 hoạt động nhóm và trong hoạt động nhóm tư duy tích cực của học sinh phải
được phát huy và ý nghĩa quan trọng của phương pháp này là rèn luyện năng
lực hợp tác giữa các thành viên trong nhóm, tổ chức lao động và tạo ra môi
trường thân thiện để học sinh càng tích cực hơn trong học tập.

.

3. Kiến nghị với cấp trên:
- Nên tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên tham gia các lớp học bồi
dưỡng chuyên môn nghiệp vụ hoặc các lớp nâng cao trình độ chuyên môn.

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 20

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

- Cần có sự quan tâm của các cấp chính quyền trong việc kết hợp đúng
đắn giữa ba môi trường giáo dục: gia đình, nhà trường và xã hội.
- Cần trang bị thêm một số thiết bị dạy học để làm dụng cụ trực quan,
tạo điều kiện cho học sinh có hứng thú tìm tòi và tích cực hơn trong học tập.
- Cần bổ sung thêm một số tranh vẽ còn thiếu ở bộ môn sinh học.
Tóm lại muốn nâng cao hiệu quả giáo dục giáo viên phải dốc hết nhiệt
tình, tâm hồn cho nghề nghiệp, phải tìm ra những giải pháp tốt nhất phù hợp
với điều kiện thực tế giảng dạy ở cơ sở, phải tạo cho học sinh có nề nếp, thói
quen, kỹ năng quan sát, trình bày trên vật mẫu,mô hình, tranh ảnh,...Việc lựa
chọn đúng đắn, hài hòa các phương pháp dạy học nhằm đạt hiệu quả cao phụ
thuộc rất nhiều vào trình độ nghệ thuật sư phạm và lòng nhiệt tình của giáo
viên. Không thể có một bản hướng dẫn mẫu cho việc lựa chọn các phương
pháp dạy học một bài, một kiến thức, cũng không thể có một gợi ý nào đó bất

di bất dịch.Tất cả mọi khó khăn sẽ vượt qua, nếu có lòng nhiệt tình và ý thức
trách nhiệm cao với sự nghiệp giáo dục các thế hệ tương lai cho đất nước.
Dù tôi có cố gắng nhiều nhưng chắc chắn không thể tránh khỏi những
thiếu sót, rất mong được nhiều ý kiến đóng góp của các bạn đồng nghiệp để đề
tài được hoàn chỉnh hơn.
Xin chân thành cảm ơn.
Hưng Điền, ngày 2 tháng 1 năm 2016
Người viết
Huỳnh Thị Ngọc Nương

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 21

Năm học 2015-2016


Trường THCS Hưng Điền

GV: Huỳnh Thị Ngọc Nương

PHẦN I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Trang 2

1. Đặt vấn đề.

Trang 2

2. Mục đích đề tài.

Trang 4

3. Lịch sử đề tài.

Trang 4

4. Phạm vi đề tài.

Trang 5

PHẦN II. NỘI DUNG

Trang 6

1. Thực trạng đề tài

Trang 6

2. Nội dung cần giải quyết

Trang 8

3. Biện pháp giải quyết

Trang 8

4. Kết quả chuyển biến của đối tượng

Trang 14

PHẦN III. KẾT LUẬN

Trang 16

1. Tóm lược giải pháp

Trang 16

2. Phạm vi đối tượng áp dụng

Trang 17

3. Kiến nghị với cấp trên

Trang 18

Sáng kiến kinh nghiệm

Trang 22

Năm học 2015-2016