Đánh giá tác động của lũ đối với hạ du lưu vực sông hương, và đề xuất các giải pháp hiệu quả, khả thi để phòng tránh và giảm nhẹ thiệt hại do lũ

L IC M

N

Sau th i gian dài th c hi n, lu n v n Th c s chuyên ngành Quy ho ch và Qu n
lý Tài nguyên n
H

c v i đ tài: “ ánh giá tác đ ng c a l đ i v i h du l u v c sông

ng, và đ xu t các gi i pháp hi u qu , kh thi đ phòng tránh và gi m nh thi t

h i do l ” đã đ
b o, h

c hoàn thành. Ngoài s n l c c a b n thân, tác gi còn đ

c s ch

ng d n t n tình c a các th y cô giáo và các đ ng nghi p, b n bè.
u tiên, tác gi xin bày t lòng kính tr ng và bi t n sâu s c t i ng

h

ng d n khoa h c là TS. Nguy n V n Tu n – Tr

ng Phòng Khoa H c K Thu t

Vi n Quy ho ch Th y l i và PGS.TS Nguy n Tu n Anh – Tr
tr

ng

i h c Th y L i đã tr c ti p t n tình h

i

ng Phòng

ào T o

ng d n, giúp đ và cung c p

nh ng tài li u, nh ng thông tin c n thi t cho tác gi hoàn thành Lu n v n này.
Tác gi xin chân thành c m n Tr
giáo Khoa K thu t Tài nguyên n

ng

i h c Th y l i, các th y giáo, cô

c, các th y giáo, cô giáo các b môn đã truy n

đ t nh ng ki n th c chuyên môn trong quá trình h c t p.
Tác gi c ng xin chân thành c m n s giúp đ c a Vi n Quy ho ch Thu
l i, S Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn t nh Th a Thiên Hu và các đ ng
nghi p, b n bè đã giúp đ , cung c p các tài li u c n thi t và đóng góp ý ki n cho tác
gi hoàn thành lu n v n.
Tuy nhiên do th i gian có h n, kh i l

ng tính toán l n nên nh ng thi u sót

c a lu n v n là không th tránh kh i. Tác gi r t mong ti p t c nh n đ

c s ch

b o giúp đ c a các th y cô giáo c ng nh nh ng ý ki n đóng góp c a b n bè và
c a đ ng nghi p.
Cu i cùng, tác gi xin chân thành c m n t m lòng c a nh ng ng

i thân

trong gia đình, b n bè đã đ ng viên giúp đ khích l tác gi trong su t quá trình h c
t p và hoàn thành lu n v n này.
Xin chân thành c m n./.
Hà N i, ngày

tháng 03 n m 2015
Tác gi

Ph m H i H ng


B N CAM K T
Tên tác gi :

Ph m H i H ng

H c viên cao h c:

L p 21Q11

Ng

ih

ng d n khoa h c: TS. Nguy n V n Tu n
PGS.TS Nguy n Tu n Anh

Tên đ tài lu n v n “ ánh giá tác đ ng c a l đ i v i h du l u v c sông
H

ng, và đ xu t các gi i pháp hi u qu , kh thi đ phòng tránh và gi m nh thi t

h i do l ”
Tác gi xin cam đoan đ tài lu n v n đ
đ

c thu th p t ngu n th c t , đ

n

c, đ

c làm d a trên các s li u, t li u

c công b trên báo cáo c a các c quan Nhà

c đ ng t i trên các t p chí chuyên ngành, sách, báo… đ làm c s nghiên

c u. Tác gi không sao chép b t k m t lu n v n ho c m t đ tài nghiên c u nào

tr

c đó.
Hà N i, ngày

tháng 3 n m 2015

Tác gi

Ph m H i H ng


M CL C
M

U ....................................................................................................................1

1. TÍNH C P THI T C A

TÀI ..........................................................................1

2. M C ÍCH VÀ PH M VI NGHIÊN C U C A
3. CÁCH TI P C N VÀ PH
CH

TÀI ...................................2

NG PHÁP NGHIÊN C U .....................................2

NG I: T NG QUAN V

L NH V C NGHIÊN C U VÀ VÙNG

NGHIÊN C U ...........................................................................................................4
1.1.CÁC NGHIÊN C U TRONG VÀ NGOÀI N
1.2. I U KI N T

C LIÊN QUAN

N

TÀI ....4

NHIÊN VÙNG NGHIÊN C U ...............................................8

1.2.1.T ng quan vùng nghiên c u ...............................................................................8
1.2.2. V trí đ a lý, gi i h n t nhiên vùng nghiên c u ...............................................9
1.2.3.

c đi m đ a hình ...........................................................................................10

1.2.4. M ng l
1.3.

i sông ngòi .......................................................................................14

C I M KHÍ T

NG TH Y V N ...........................................................18

1.3.1.

c đi m khí h u ............................................................................................18

1.3.2.

c đi m th y v n ..........................................................................................22

1.3.3. Ch đ th y tri u .............................................................................................29
1.4.

C I M KINH T XÃ H I ........................................................................31

1.4.1. Dân c và lao đ ng..........................................................................................31
1.4.2.

c đi m phát tri n kinh t xã h i ..................................................................32

1.4.3. ánh giá chung v hi n tr ng kinh t xã h i...................................................37
1.4.4. Nh n xét chung ...............................................................................................39
CH

NG II:

ÁNH GIÁ HI N TR NG CÔNG TÁC PHÒNG CH NG L

CHO VÙNG H DU L U V C SÔNG H

NG...............................................40

2.1. ÁNH GIÁ HI N TR NG CÔNG TÁC PHÒNG CH NG L .....................40
2.1.1. Hi n tr ng đê: ..................................................................................................40
2.1.2. Hi n tr ng c ng d

i đê ..................................................................................46

2.1.3. Hi n tr ng công trình b o v b ......................................................................46
2.1.4. Hi n tr ng h ch a c t l th

ng ngu n: ........................................................47


2.1.5. Các công trình trên sông khác: ........................................................................47
2.1.6. Công tác t ch c, qu n lý:...............................................................................47
2.1.7. ánh giá kh n ng phòng ch ng l l u v c sông H

ng: .............................48

2.2. TÌNH HÌNH THI T H I DO BÃO L GÂY RA ............................................48
CH

NG III: NGHIÊN C U, PHÂN TÍCH VÀ

XU T CÁC GI I PHÁP

PHÒNG CH NG L VÀ GI M NH THI T H I CHO VÙNG H DU L U
V C SÔNG H

NG .............................................................................................51

3.1. TIÊU CHU N PHÒNG CH NG L ...............................................................51
3.2. PHÂN VÙNG B O V VÀ C S PHÒNG CH NG L .............................52
3.2.1. Phân vùng b o v ............................................................................................52
3.2.2. Phân tích các c s đ phòng ch ng l cho vùng nghiên c u ........................54
3.3. NGHIÊN C U VÀ

XU T GI I PHÁP CÔNG TRÌNH ...........................59

3.3.1. Các gi i pháp ch ng l trong vùng nghiên c u ..............................................59
3.3.2. C s và ph
3.4. NGHIÊN C U,

ng pháp tính toán .....................................................................63
XU T GI I PHÁP PHI CÔNG TRÌNH .........................85

3.4.1. Gi i pháp v t ch c xã h i: ...........................................................................85
3.4.2. Các bi n pháp h tr ch ng l t bão: ...............................................................88
3.4.3. Các chính sách đ i v i dân vùng ch u bão l : ................................................90
3.4.4. An toàn h đ p: ...............................................................................................91
K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................93


DANH M C HÌNH
Hình 1.1: Kulalumpur ( Malaysia ) vùng tr ng trung tâm th đô - tr
th ng thoát n

c SMART (n m 2005) th

Hình 1-2: B n đ l u v c sông H
Hình 3-1: S đ m ng sông H

Hình 3-2:

Hình 3-3:

ng xuyên b úng ng p khi m a bão. ......5

ng .....................................................................10

ng ..........................................................................66

ng quá trình m c n

Kim Long trên sông H

c khi làm h

c tính toán mô ph ng và th c đo t i tr m TV

ng (HUONG13873) ..........................................................71

ng quá trình m c n

c tính toán mô ph ng và th c đo t i tr m TV

Phú c trên sông B (BO9385) ................................................................................72
Hình 3-4:

ng quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m TV Bình

i n

trên sông H u Tr ch (HUU TRACH 00) ..................................................................72
Hình 3-5:

ng quá trình m c n

Kim Long trên sông H
Hình 3-6:

c tính toán ki m đ nh và th c đo t i tr m TV

ng (HUONG 13873). ........................................................73

ng quá trình m c n

c tính toán ki m đ nh và th c đo t i tr m TV

Phú c trên sông B (BO 9385). ..............................................................................73
Hình 3-7:

ng quá trình m c n

c trong đ m phá tr

c và sau khi m r ng c a

thoát t đ m phá ra bi n ............................................................................................81
Hình 3-8: Dân v n đò s ng th

ng xuyên trên sông

t nh Th a Thiên Hu ..........89


DANH M C B NG
B ng 1-1:

c tr ng hình thái sông vùng nghiên c u ..............................................18

B ng 1-2: S gi n ng trung bình tháng, n m ..........................................................19
B ng 1-3: Nhi t đ bình quân tháng, n m các tr m..................................................19
B ng 1-4: L

ng m a trung bình tháng, n m các tr m ............................................21

B ng 1-5: L

ng b c h i trung bình tháng, n m ......................................................21

B ng 1-6:

m không khí trung bình tháng, n m các tr m ...................................21

B ng 1-7: T c đ gió trung bình tháng, n m các tr m .............................................22
B ng 1-8:

c tr ng dòng ch y trung bình nhi u n m .............................................23

B ng 1-9:

c tr ng m a l m t s tr n l l n trên l u v c ....................................25

B ng 1-10: L

ng m a ngày trong tr n l tháng11/1999 trên l u v c sông H

B ng 1-11: M c n

ng ......26

c l l n nh t m t s tr n l đã x y ra trên l u v c ..................27

B ng 1-12: L u l

ng l th c đo l n nh t x y ra trên l u v c sông H

ng ...........28

B ng1-13: M c n

c đ nh và chân tri u bình quân tháng ........................................29

B ng 1-14: Th ng kê dân s , m t đ dân s trong vùng ..........................................31
B ng 1-15: Hi n tr ng s d ng đ t vùng nghiên c u ...............................................32
B ng 1-16: C c u kinh t và m c t ng tr

ng các th i k trong vùng ...................33

B ng 2-1: Hi n tr ng các tuy n đê phá Tam Giang, C u Hai, phá

ông và đê c a

sông ...........................................................................................................................42
B ng 2-2: Chi ti t các tuy n đê phá Tam Giang, C u Hai và phá ông ..................43
B ng 2-3: Hi n tr ng h th ng đê sông vùng nghiên c u .........................................45
B ng 2-4: Hi n tr ng c ng d

i đê ...........................................................................46

B ng 2-5: T ng h p hi n tr ng kè trong vùng ..........................................................46
B ng 2-6: Thi t h i do l gây ra trên H

ng t 1999-2008 .....................................49

B ng 3-1: B ng phân vùng ........................................................................................54
B ng 3-2:

c tr ng m a l m t s tr n l l n trên l u v c ....................................55

B ng 3-3: Ch tiêu c b n c a các l u v c gia nh p khu gi a .................................67
B ng 3-4:

a hình lòng d n m ng sông H

ng ......................................................69


B ng 3-5: L u l

ng, t ng l

ng l 7 ngày t i các nút tính toán trên sông H

ng

v i l chính v t n su t P=5% ..................................................................................70
B ng 3-6: Các ch tiêu c b n các công trình l i d ng t ng h p ..............................70
B ng 3-7: K t qu m c n

c l n nh t th c đo và tính toán mô ph ng ....................71

B ng 3-8: K t qu m c n

c l n nh t th c đo và tính toán mô ph ng ....................73

B ng 3-9: M c n

c l Ti u Mãn P=10% l n nh t d c sông theo các ph

trên h th ng sông H
B ng 3-10: L u l
B ng 3-11: M c n

ng .........................................................................................74

ng l Ti u Mãn P=10% l n nh t d c sông theo các ph

trên h th ng sông H

ng án
ng án

ng .........................................................................................75

c l Ti u mãn P=10% l n nh t d c sông H ng đ ngh ch n .....77

B ng 3-12: M c n

c l chính v P=5% l n nh t d c sông theo các ph

ng án....78

B ng 3-13: L u l

ng l chính v P=5% l n nh t d c sông theo các ph

ng án ...78

B ng 3-14: M c n

c l chính v P=5% đ ngh ch n ............................................82

B ng 3-15: M c n

c l chính v 11/1999 (t n su t 1,0%) l n nh t d c sông .......83

B ng 3-16: L u l

ng l chính v 11/1999 (t n su t 1,0%) l n nh t d c sông .......83


1

M
1. TÍNH C P THI T C A
Sông H

ng đ

U

TÀI

c h p thành t 3 nhánh l n là sông T Tr ch, H u Tr ch và

sông B v i di n tích l u v c 2.830km2 n m tr n trên đ a bàn t nh Th a Thiên Hu .
Sông đ

c b t ngu n t phía ông dãy Tr

ng S n và đ ra bi n t i c a Thu n An

v i chi u dài 104km.
ây là con sông có vai trò quan trong đ i v i s phát tri n kinh t xã h i c a
t nh: Là ngu n n

c chính cung c p cho các ho t đ ng con ng

i, s n xu t c a các

ngành kinh t trong l u v c và là con sông h t s c th m ng cùng v i c đô Hu
t o nên di s n v n hoá c a th gi i là ni m t hào c a t nh Th a Thiên Hu nói
riêng và c n

c nói chung. Nh ng sông H

ng c ng ti m n nhi u r i ro bão, l .

i n hình là tr n l l ch s n m 1999 đã tàn phá n n kinh t c a t nh Th a Thiên
Hu , c

p đi sinh m ng c a 591 ng

l i, giao thông b phá hu , nh h

i, m t tích 30 ng

i và nhi u công trình thu

ng đ n đ i s ng và s n xu t c a nhân dân trong

l u v c sông.
V i tình hình di n bi n th i ti t khí h u ngày càng ph c t p quy lu t v th i
gian xu t hi n l c ng có nh ng bi n đ ng l n. Di n bi n m c n

c trên các sông

ngày càng có nh ng t h p b t l i cho công tác phòng ch ng l . Qua các tr n l g n

đây cho th y:
- M c đ ng p l t ngày càng t ng, l x y ra ngày càng l n và r t ph c t p.
-

i s ng xã h i ngày càng đ

c nâng cao, c a c i c a dân nhi u nên khi b

l t thi t h i ngày càng t ng.
- H th ng công trình phòng ch ng l ch a đ m b o an toàn, ch c ch n khi
g p l l n nh : Các tuy n đê trong vùng là đê nh đ ch ng l bé b o v s n xu t,
nhi u đo n đ
v y th

c đ p trên n n đ t t nhiên không đ

c x lý và ch y u là đê đ t, vì

ng b h h ng trong th i k l l n; Các công trình h , đ p ch a đ m b o an

toàn trong mùa m a l ;..
h n ch thi t h i do l gây ra, đ m b o phát tri n kinh t m t cách b n
v ng, n đ nh đ i s ng nhân dân c n ph i có m t chi n l

c lâu dài, k t h p các


2

gi i pháp có th đ phòng ch ng l có hi u qu . Vì v y c n có m t nghiên c u

phòng ch ng l cho l u v c sông H

ng đ nghiên c u, đ ra các gi i pháp phòng

ch ng l h p lý nh m gi m thi u thi t h i do l l t gây ra và làm c n c đ đ u t
công trình ch ng l trên l u v c.
T nh ng phân tích trên đòi h i chúng ta c n có m t nghiên c u “ ánh giá tác
đ ng c a l đ i v i h du l u v c sông H

ng, và đ xu t các gi i pháp hi u

qu , kh thi đ phòng tránh và gi m nh thi t h i do l ” đ đ a ra các gi i pháp
phòng ch ng l , tiêu thoát l m t cách toàn di n nh m gi m thi u t i đa nh ng thi t
h i hàng n m do l gây ra đ ph c v Phát tri n kinh t xã h i vùng h du sông
H

ng.

2. M C ÍCH VÀ PH M VI NGHIÊN C U C A

TÀI

2.1. M c đích nghiên c u
ánh giá tác đ ng c a l đ i v i vùng h du l u v c sông H

ng và đ xu t

các gi i pháp công trình, phi công trình hi u qu , kh thi nh m kh c ph c các tác
đ ng tiêu c c c a l , phòng tránh và gi m nh thi t h i do l l t gây ra t i l u v c
sông H

ng.

2.2. Ph m vi nghiên c u
Ph m vi nghiên c u c a đ tài bao g m các huy n: Nam ông, H
Phú Vang, m t ph n huy n Phú L c, huy n H

ng Trà, Thành ph Hu , huy n

Qu ng i n, m t ph n huy n Phong i n, và m t s xã thu c huy n A L
3. CÁCH TI P C N VÀ PH

ng Thu ,
i.

NG PHÁP NGHIÊN C U

3.1. Cách ti p c n:
• Ti p c n t ng h p và liên ngành:
D a trên đ nh h
Hi n tr ng và đ nh h

ng Phát tri n kinh t xã h i vùng l u v c sông H

ng;

ng phát tri n kinh t các ngành t đó rút ra các gi i pháp

công trình và phi công trình phòng ch ng l phù h p.
• Ti p c n k th a:

Trên l u v c sông H

ng c ng nh toàn h th ng sông thu c các t nh Th a

Thiên Hu đã có m t s các d án quy ho ch, các quy ho ch phòng ch ng l , các


3

đ tài nghiên c u v ngu n n

c, v n đ khai thác, s d ng và qu n lý tài nguyên

n

c. Vi c k th a có ch n l c các k t qu nghiên c u này s giúp đ tài có đ nh

h

ng gi i quy t v n đ m t cách khoa h c h n.
• Ti p c n th c ti n:
Ti n hành kh o sát th c đ a, t ng h p s li u nh m n m rõ chi ti t hi n tr ng

và đ nh h

ng phát tri n kinh t - xã h i c a t ng đ a ph

ng, hi n tr ng công tác

phòng ch ng l và nh ng thi t h i do l gây ra.

Các s li u th c ti n giúp đánh giá m t cách t ng quan v tình hình phòng
ch ng l và nh ng thi t h i do l gây ra vùng h du sông H
nh h

ng làm c s đánh giá

ng và đ xu t các gi i pháp đ kh c ph c.

• Ti p c n các ph

ng pháp toán, thu v n, thu l c và các công c hi n đ i

trong nghiên c u:
tài này ng d ng, khai thác các ph n m m, mô hình hi n đ i nh

mô

hình tính toán th y đ ng l c h c (MIKE 11)
3.2. Ph

ng pháp nghiên c u:

- Ph

ng pháp k th a: K th a các tài li u, k t qu tính toán c a các d án

quy ho ch, các đ tài nghiên c u khoa h c, đi u tra c b n th c hi n trên l u v c
sông H

ng.

- Ph

ng pháp đi u tra, thu th p: Ti n hành đi u tra, thu th p các tài li u

trong vùng nghiên c u bao g m tài li u hi n tr ng và đ nh h
xã h i, tình hình khai thác và s d ng ngu n n
trên l u v c sông H
- Ph

ng phát tri n kinh t -

c, các tài li u đ a hình, th y v n...

ng

ng pháp ng d ng các mô hình toán, thu v n, thu l c hi n đ i:

ng

d ng các mô hình, công c tiên ti n ph c v tính toán bao g m ph n m m thông tin
đ a lý GIS xây d ng b n đ ; Mô hình MIKE 11 tính toán bi n đ ng dòng ch y mùa
l vùng h du sông H

ng.


4

CH

NG I

T NG QUAN V L NH V C NGHIÊN C U VÀ VÙNG NGHIÊN C U
1.1.CÁC NGHIÊN C U TRONG VÀ NGOÀI N

C LIÊN QUAN

N

TÀI
1.1.1. Nghiên c u ngoài n

c

Th gi i đang ph i ch u nh ng t n th t n ng n do thiên tai, trong đó có l
l t. Con ng

i bên c nh vi c ph i đ i phó và thích nghi v i thiên nhiên thì c ng

đang ph i gánh ch u nh ng h u qu không nh do chính mình t o ra. Các thành ph
v n hình thành

ven sông, bi n ph i đ i m t v i n n ng p úng. London (Anh qu c

) v i sông Thames b thu h p l i g p bão l n t bi n B c, tri u c
ph n l n thành ph ng p trong n

c n m 1952. Tokyo ( Nh t b n) đã có bão l n đ

vào, m a to kéo dài làm ng p các đ

ng ng m trong thành ph vào n m 1971.

Kulalumpua (Malaysia) vùng tr ng trung tâm th đô - tr
làm h th ng thoát n

ng đã làm cho

c n m 2005, khi ch a

c SMART, trung tâm thành ph c ng b ng p n ng khi m a

bão. L l t c ng đã và đang tác đ ng l n đ n các thành ph và các đô th nh
nhi u qu c gia Châu Phi – ví d tr n l t
l n
h

Maputo và
ng); m a l n

Mozambique vào n m 2000 bao g m l

Algiers vào n m 2001 (900 ngu i ch t và 45.000 ngu i b

nh

Ðông Phi vào n m 2002 đã gây ra l l t và l đ t khi n cho

10.000 ngu i ph i r i b nhà c a

và m t lo t các tr n l t

Rwanda, Kenya, Burundi, Tanzania và Uganda,

Port Harcourt (Nigeria) và Addis Ababa (Ethiopia) n m

2006.
Vi c nghiên c u các gi i pháp phòng ch ng l l t đ
h

c đ c bi t quan tâm và

ng ti p c n trên th gi i h u h t là s k t h p gi a các gi i pháp công trình và

phi công trình. Các gi i pháp công trình th
c i t o lòng sông... đ

ng đ

c s d ng nh h ch a, đê đi u,

c s d ng r t nhi u, các gi i pháp phi công trình nh xây

d ng b n đ nguy c ng p l t, quy ho ch tr ng r ng và b o v r ng, xây d ng và
v n hành các ph

ng án phòng tránh l l t và di dân khi c n khi có thông tin d báo

và c nh báo chính xác c ng đ

c s d ng r t nhi u.


5

- Nghiên c u “T ng nguy c l l t

Malaysia: nguyên nhân và gi i pháp” đ ng trên

t p chí Disaster Prevention and Management cho th y nguy c l l t

Malaysia đã

t ng đáng báo đ ng trong nh ng th p k g n đây. Nguyên nhân ph n l n là do thay
đ i đ c tính v t lý c a h th ng thu v n do các ho t đ ng c a con ng

i: ti p t c

phát tri n vùng đ ng b ng đông dân c , xâm l n vào vùng ng p l , phá r ng và đ i
d c phát tri n. S phát tri n nhanh chóng và suy thoái môi tr
m t cách nhanh chóng, con ng

ng đang b lãng quên

i ch xem nh ng l i ích tích c c c a m t n n kinh

t đang bùng n trong khi không chú ý nhi u đ n các tác đ ng tiêu c c c a chúng.

Hình 1.1: Kulalumpur ( Malaysia ) vùng tr ng trung tâm th đô - tr
th ng thoát n

c SMART (n m 2005) th

- Qu n Sewer, khu v c

c khi làm h

ng xuyên b úng ng p khi m a bão.

ông B c Ohio (M ), ti n hành m t nghiên c u v

l u v c Doan Brook t n m 1998 đ n n m 2001. M c đích c a nghiên c u này là
phát tri n m t ph
nh h

ng pháp ti p c n toàn di n cho vi c ki m soát th i ti t m

ng đ n Doan Brook, c v ch t l

l t là m t m i quan tâm hàng đ u

ng n

c, ng p l t và xói mòn kênh. L

vùng h du nhi u n m. Khu v c này bao g m

m t khu đô th Rockefeller Park, v i m t tr c đ
Thông th

ng m t l n ho c hai l n m t n m, con đ

khi l x y ra. C ng do con đ
quan tr ng

khu v c

t

ng chính d c theo dòng su i.
ng này đ

c yêu c u đóng l i

ng này c n tr , l l t đã gây thi t h i nhi u tài s n

i h c Circle phía th

ng ngu n công viên. Nghiên c u này

b ng tính ch đ th y l c đã đ xu t n n dòng sông và xây d ng m t cây c u qua
vùng tr ng và đã gi i quy t tri t đ v n đ giao thông và l l t.


6

1.1.2. Nghiên c u trong n

c

Vi t Nam, phòng ch ng thiên tai nói chung và phòng ch ng l l t nói riêng
cho các t nh mi n Trung đ

c Chính ph đ c bi t quan tâm và đ u t r t nhi u kinh

phí cho công tác nghiên c u. Các ch

ng trình, d án, đ tài nghiên c u v v n đ

này có th k đ n là:
- Quy t đ nh s 172/2007/Q -TTg c a Th t
l

ng Chính ph phê duy t Chi n

c qu c gia phòng, ch ng và gi m nh thiên tai đ n n m 2020 đã v ch ra các

nguyên nhân ch y u d n t i tình tr ng l l t ngày m t nghiêm tr ng trên toàn
qu c, trong đó nêu n i b t nguyên nhân đ n t các ho t đ ng kinh t c a con ng

i.

C ng trong quy t đ nh này, ph n các gi i pháp phòng tránh đã đ c p đ n ch

ng

trình xây d ng m i các h ch a n

c, l p quy trình v n hành các h ch a l n đã

xây d ng tham gia đi u ti t c t gi m l , đi u ti t dòng ch y mùa ki t đ ch ng h n
và ch ng xâm nh p m n; tr ng r ng và b o v r ng đ u ngu n, ch

ng trình quy

ho ch khu dân c , khu công nghi p, khu du l ch; quy ho ch, xây d ng công trình
phòng, ch ng và gi m nh thiên tai, công trình h t ng giao thông b o đ m ch ng
ng p và tiêu thoát l , hay ch
giao thông đ
-

ng b và đ

ng trình m r ng kh u đ c u, c ng trên h th ng

ng s t b o đ m thoát l ...

tài “Nghiên c u đánh giá tác đ ng c a các công trình trên dòng chính và

gi i pháp qu n lý s d ng hi u qu tài nguyên n

c m t l u v c sông H

ng”.

tài c p Nhà n

c KC 08.25/06-10 n m 2008-2010. PGS.TS. Nguy n Quang

Trung ch nhi m.

tài đã nghiên c u đánh giá tác đ ng c a c công trình đ n

di n bi n dòng ch y l , ki t và xâm nh p m n trên sông H
gi i pháp s d ng tài nguyên n

ng. T đó đ xu t các

c m t cách có hi u qu ph c v các ngành kinh t .

Sau 3 n m th c hi n (2008 -2010), đ tài đã đánh giá đ
các công trình đ n môi tr
H

ng, đ xu t đ

d ng có hi u qu

cđ

c tác đ ng

ng v t lý nh xói l , b i l ng trên dòng chính sông

c các gi i pháp công trình và phi công trình đ khai thác, s
ngu n tài nguyên n

c bi t, đ tài đã thi t l p đ

c m t cho các ngành kinh t .

c c s khoa h c đ xây d ng quy trình đi u ti t liên

h ch a v mùa ki t nh ng n m h n hán b o đ m s h p lý, h n ch r i ro và hài
hoà l i ích cho ng

i dân.


7

- D án: “T ng quan quy ho ch th y l i khai thác b c thang sông Mã ph c v
phát tri n kinh t xã h i h du” do Vi n Quy ho ch Th y l i l p N m 2002. Quy
ho ch này đ xu t xây d ng nhi u công trình v a và nh đ l y n
ph c v t i ch các nhu c u v t

c m t s k t qu đó là:

+ Xác đ nh, xây d ng các công trình t

i cho 270.000 ha đ t canh tác, c p

c cho 15.000 ha di n tích thu s n ven bi n, c p ngu n n

3 tri u ng

i, đ m b o môi tr

c

i, tiêu, phòng ch ng l và công trình l i d ng

t ng h p. Nghiên c u đã đ t đ
n

c, tích n

c sinh ho t cho g n

ng sinh thái.

+ Nâng kh n ng ch ng l c a h th ng đê sông Chu lên 0,6%, sông Mã 1%,
các sông nh 5%.
+ Khai thác ti m n ng thu đi n trên h th ng sông.
+ Nghiên c u s đ khai thác b c thang trên sông Mã và sông Chu (xem bi u trên).
+ V i s đ trên t ng dung tích phòng l cho h du 900.106 m3 đ đ m b o
đ a kh n ng ch ng l c a đê sông Chu lên t n su t 0,6% và đê sông Mã có m c
đ m b o 1%.
+ T ng dung tích đi u ti t trên sông Chu 1,800.109 m3, sông Mã
1,172.109m3, v i dung tích đi u ti t này cung c p đ cho nhu c u n
k c n

c cho môi tr

l uv c

ng.

+ Công su t l p máy 1.338 MW v i đi n l
ngu n đi n cho l

c

ng n m 4.413.106 KW/h t ng

i đi n Qu c gia.

K t qu nghiên c u đã đ

c B Nông nghi p & Phát tri n nông thôn trình

Chính ph thông qua vào n m 2002 và là c s đ kh i công xây d ng công trình
h l i d ng t ng h p C a

t vào n m 2003. Hi n t i B Công nghi p c ng đang

tri n khai xây d ng h M

ng Hinh (H a Na) và h Tung S n (Thác Quýt tuy n

trên).
- D án Quy ho ch th y l i vùng ven bi n B c B và B c Trung b (2007) do
Vi n Quy ho ch Th y l i ch trì th c hi n v i s ph i h p th c hi n c a Tr

ng

i h c Th y l i, Vi n Kinh t Quy ho ch Th y s n, v i m c tiêu đ xu t ph

ng

án quy ho ch gi i quy t v n đ c p n

c, tiêu thoát n

c, phòng ch ng l và gi m


8

nh thiên tai đáp ng quá trình phát tri n c a vùng duyên h i ven bi n t Qu ng
Ninh đ n Th a Thiên Hu .
l nh v c c p n

ánh giá hi n tr ng c a d án đã làm rõ t n t i chính

c, tiêu thoát n

c và phòng ch ng l bão. Ph

xu t gi i pháp đ m b o c p đ n

ng án quy ho ch đ

c cho toàn vùng, đ m b o tiêu thoát c ng nh

yêu c u phòng ch ng l bão đ n n m 2020.
K t lu n: Nói chung tr

c tình hình l l t ngày m t gia t ng, vai trò c a các

công trình th y l i phòng ch ng l càng thêm quan tr ng. K t qu đ t đ
nh ng đ tài, d án t tr

c đ n nay đã có đóng góp đáng k vào công tác phòng

ch ng l l t

mi n Trung

v c sông H

ng c a n

ti p t c đ

nh ng c p đ và khía c nh khác nhau, đ c bi t là

c ta. Tuy nhiên, phòng ch ng l l t

n

c c đoan v n thi nhau hoành hành sinh m a l l n gây ng p l t

ng khí h u

các t nh mi n

Trung hàng n m. Nh ng đ tài nghiên c u nh th này v n s r t c n thi t đ
t th c hi n đ góp ph n vào th c ti n công tác phòng ch ng thiên tai c a n
nói chung và phòng ch ng l l t

l u v c sông H

l u

c ta v n c n ph i

c nghiên c u vì s bi n đ i c a khí h u toàn c u, các hi n t

1.2. I U KI N T

c t

cđ u
c ta

ng nói riêng.

NHIÊN VÙNG NGHIÊN C U

1.2.1.T ng quan vùng nghiên c u
Sông H

ng đ

c h p thành t 3 nhánh l n là sông T Tr ch, H u Tr ch và

sông B v i di n tích l u v c 2.830km2 n m tr n trên đ a bàn t nh Th a Thiên Hu .
Sông đ

c b t ngu n t phía ông dãy Tr

ng S n và đ ra bi n t i c a Thu n An

v i chi u dài 104km.
ây là con sông có vai trò quan tr ng đ i v i s phát tri n kinh t xã h i c a
t nh: Là ngu n n

c chính cung c p cho các ho t đ ng con ng

i, s n xu t c a các

ngành kinh t trong l u v c và là con sông h t s c th m ng cùng v i c đô Hu
t o nên di s n v n hoá c a th gi i là ni m t hào c a t nh Th a Thiên Hu nói
riêng và c n

c nói chung. Nh ng sông H

ng c ng ti m n nhi u r i ro bão, l .

i n hình là tr n l l ch s n m 1999 đã tàn phá n n kinh t c a t nh Th a Thiên
Hu , c

p đi sinh m ng c a 591 ng

l i, giao thông b phá hu , nh h

i, m t tích 30 ng

i và nhi u công trình thu

ng đ n đ i s ng và s n xu t c a nhân dân trong


9

l u v c sông.
V i tình hình di n bi n th i ti t khí h u ngày càng ph c t p quy lu t v th i
gian xu t hi n l c ng có nh ng bi n đ ng l n. di n bi n m c n

c trên các sông

ngày càng có nh ng t h p b t l i cho công tác phòng ch ng l . Qua các tr n l g n
đây cho th y:
- M c đ ng p l t ngày càng t ng, l x y ra ngày càng l n và r t ph c t p.
-

i s ng xã h i ngày càng đ

c nâng cao, c a c i c a dân nhi u nên khi b

l t thi t h i ngày càng t ng.
- H th ng công trình phòng ch ng l ch a đ m b o an toàn, ch c ch n khi
g p l l n nh : Các tuy n đê trong vùng là đê nh đ ch ng l bé b o v s n xu t,
nhi u đo n đ
v y th

c đ p trên n n đ t t nhiên không đ

c x lý và ch y u là đê đ t, vì

ng b h h ng trong th i k l l n; Các công trình h , đ p ch a đ m b o an

toàn trong mùa m a l ;..
h n ch thi t h i do l gây ra, đ m b o phát tri n kinh t m t cách b n
v ng, n đ nh đ i s ng nhân dân c n ph i có m t chi n l

c lâu dài, k t h p các

gi i pháp có th đ phòng ch ng l có hi u qu . Vì v y c n có m t nghiên c u
chuyên sâu v các c s khoa h c đ đánh giá nguyên nhân, tình hình l l t c ng
nh đ xu t các gi i pháp phòng ch ng l h p lý nh m gi m thi u thi t h i do l l t
gây ra và làm c n c đ đ u t công trình ch ng l trên l u v c.
1.2.2. V trí đ a lý, gi i h n t nhiên vùng nghiên c u
Vùng nghiên c u bao g m: Di n tích c a l u v c sông H

ng và các vùng

ph c n có di n tích t nhiên kho ng 3.705,34km2, gi i h n trong to đ :
+ T 15059’ đ n 16036’ v đ B c
+ T 107009’ đ n 107051’ kinh đ

ông.

+ Phía B c giáp v i l u v c sông Ô Lâu và t nh Qu ng Tr .
+ Phía Nam giáp v i Qu ng Nam - à N ng và Lào.
+ Phía ông giáp v i l u v c đèo Ph

cT

ng.

+ Phía Tây giáp v i l u v c sông Asáp.
Ph m vi nghiên c u bao g m: Nam

ông, H

ng Thu , Phú Vang, m t


10

ph n huy n Phú L c, huy n H

ng Trà, Thành ph Hu , huy n Qu ng

ph n huy n Phong i n, và m t s xã thu c huy n A L

i.

Hình 1-2: B n đ l u v c sông H
1.2.3.

i n, m t

ng

c đi m đ a hình
a hình vùng nghiên c u r t đa d ng và ph c t p, b chia c t b i các tri n

núi t dãy Tr

ng S n v

n ra bi n. Theo chi u B c Nam đ a hình b chia c t b i

c n cát n i đ ng Phong Qu ng, các đèo th p nh m i Né, Ph
t o cho các vùng có tính đ c l p t

ng đ i.

a hình đ

cT

ng, Phú Gia

c chia thành các d ng

chính nh sau:
a.

a hình vùng núi và núi cao g m: Di n tích d ng đ a hình này chi m 30%

di n tích và n m

phía Tây và phía Nam - phía Tây là m t đo n trong dãy Tr

ng

S n qua đ a ph n Th a Thiên Hu v i nh ng đ nh núi cao t 500÷1.000m, trong đó
có nh ng đ nh núi cao nh

ông Ng i 1.774m,

ông Pho 1.346m.

i uc nl uý

là nh ng đ nh núi cao nh t không n m trên biên gi i Vi t Lào mà n m sâu trong
lãnh th l u v c. Phía Nam là dãy B ch Mã, xu t phát t dãy Tr

ng S n đâm

ngang ra bi n v i nh nh đ nh núi cao trên 1.000m ng n cách gi a Th a Thiên Hu
và

à N ng. Phía Tr

ng S n

ông c a dãy Tr

ng S n đ a hình chuy n khá


11

nhanh t

vùng núi qua vùng gò đ i xu ng vùng đ ng b ng. T

500÷1.000 m

vùng núi cao

phía Tây xu ng t i vùng đ ng b ng ven bi n có đ cao t 20m tr

xu ng v i kho ng cách không quá 50km đã t o cho đ a hình l u v c sông H

ng

có đ d c khá l n. Di n tích đ t có đ d c trên 25o chi m t i 54%. Do đ d c l n
nh v y nên ph n l n đ t
b.

a hình gò đ i:

vùng đ i núi bào mòn thoái hoá, r ng còn l i r t ít.

a hình gò đ i có di n tích vào kho ng 712,5km2, chi m

kho ng 14% di n tích t nhiên c a t nh, n m chuy n ti p gi a khu v c vùng núi và
vùng đ ng b ng, d ng đ a hình này còn g p
đ a hình gò đ i đ

Nam

ông và A L

i. Theo cao đô,

c chia ra:

- Gò đ i th p có cao đ t +10÷+90m, di n tích kho ng 285,5km2 chi m
40,07% di n tích gò đ i, d ng đ i bát úp th
ph n các xã H
đ

ng Vân, H

ng Ch , H

ng g p

H

ng Th , H

ng H , m t

ng An; vùng phía tây thành ph Hu và

ng QL1A qua các xã Thu Bi u-Thành ph Hu và Thu B ng, Thu Ph

Thu D

ng, Thu Châu, Thu Phù-H

ng,

ng Thu ; L c B n, L c S n, Xuân L c,

L c An và L c Hoà-Phú L c
i trung bình có đ cao t 50÷125m, di n tích kho ng 275km2 chi m

-

38,59% di n tích vùng gò đ i.
-

i cao có đ cao t 125÷250m, cá bi t có m t s đ nh núi cao h n 300m,

di n tích kho ng 152km2 chi m 21,34% di n tích vùng gò đ i, t p trung ch y u
H
c.

ng Trà, H

ng Thu , Phúc L c

a hình vùng đ ng b ng:
N m

ph n h du các sông B , sông H

ng, sông Tru i, sông C u Hai,

sông Bù Lu, di n tích kho ng 56.000÷58.000ha. Vùng đ ng b ng sông H
chia c t làm hai vùng l n: B c sông H

- Vùng B c sông H

ng và Nam sông H

ng b

ng.

ng cao trình ru ng đ t thay đ i t -0,5÷+2,5m, trong

vùng đ ng b ng có vùng cát n i đ a l n có cao trìh t +4,00÷+8,00m có các sông Ô
Lâu, sông B chia c t vùng B c sông H
Vùng B c sông B : đ
đ t đai màu m , đ i b ph n

ng thành nh ng vùng nh .

c gi i h n b i sông B và vùng cát n i đ ng.

đây,

cao đ +1,0÷+1,5m. Tuy v y trong vùng v n có


12

nh ng “lòng ch o” có cao đ -0,5÷-1,0m nh

vùng Qu ng An, Qu ng Thành,

Qu ng Ph

ng Phong thu c H

c thu c huy n Qu ng i n, vùng H

- Vùng Nam sông H

ng: ru ng đ t t

lòng ch o và nghiêng d n t sông H

ng Trà.

ng đ i t p trung, nh ng g n nh là

ng đ n phá C u Hai. Trong vùng có nhi u

sông su i nh chia c t vùng đ ng b ng thành nh ng vùng nh sông
sông H

ng và phá C u Hai là sông

ào d c theo vùng đ ng b ng v i chi u dài 30

Km chia đôi vùng đ ng b ng Nam sông H
H u (nhìn t Hu -

i Giang n i

ng thành 2 vung khá l n. Vùng phía b

ã N ng) ru ng đ t ph n l n thuôchuy n H

c a thành ph Hu và m t ph n thu c huy n Phú L c.

ng Thu , m t ít

vùng này m t phía là sông

i Giang, m t phía là dãy đ i núi phía Tây - Nam ch y dài theo qu c l 1A.
Ru ng đ t th p d n t vùng núi đ n sông
đ i

i Giang (t Nam đ n B c) cao đ thay

+0,0÷1,0m c ng có vùng th p tr ng nh vùng Thu Tân, Thu Phù, L c An,..

cao đ ru ng đ t

-1,2÷0,0m. Vùng phía b T sông

i Giang (nhìn t Hu -

à

N ng) ru ng đ t thu c huy n Phú Vang và m t ít thu c thành ph Hu , vùng này
ngoài m t vài ch th t tr ng nh Phú

a, Vinh Hà thì đ i b ph n ru ng đ t

cao

đ +1,0÷+2,0m.
Nhìn chung, so v i vùng b c sông H

ng thì vùng Nam sông H

ng Th p

Tr ng h n, có nhi u “lòng ch o” nh mà đáy lòng ch o có cao đ t -1,5÷-1,0m.
d.

a hình vùng đ m phá:
ây là d ng đ a hình đ c bi t c a Th a Thiên Hu , ti p giáp v i đ ng b ng

và c n cát ven bi n là dãy đ m phá ch y dài t i 70km, n i r ng nh t 4÷5km, r ng
nh t là v ng C u Hai, n i h p nh t là 0,5÷0,7km.

m phá đ

c thông v i bi n

b ng c a Thu n An và c a T Hi n. Trong vùng này có 3 phá thông v i nhau: Phá
Tam Giang, phá

ông và phá C u Hai (có n i g i là đ m Sam, đ m Chu n) trên

b n đ c ng không có d u tích gì phân rõ 3 phá (ngoài danh gi i đ a lý hành chính)
cho nên chúng ta có th g i là phá Tam Giang - C u Hai. Phá Tam Giang - C u Hai

có di n tích là 22.000ha.

sâu v mùa ki t bình quân th

ng t 1,5÷2,0m vào

mùa l t 3÷5m. Các sông l n trong vùng nh sông Ô Lâu, sông H
Nông, Tru i đ u đ vào phá Tam Giang tr

c khi đ ra bi n

ng, sông

ông. Phá Tam Giang


13

có cao đ đúng t +0,0÷-5,0, c ng có ch -8,0÷-10,0 nh vùng Ca Cút, c a Thu n
An,.. nh ng đ i b ph n

cao đ -2,0÷-3,0m.

H đ m phá là tài nguyên thiên nhiên đ c bi t c a t nh Th a Thiên Hu c n
đ

c khai phá m t cách có k ho ch đ phát tri n kinh t xã h i c a t nh nh t là

nuôi tr ng thu s n và du l ch.
e.

a hình vùng cát ven bi n:
Vùng cát ven bi n có đ a hình r t ph c t p: T

i nH

ng (ranh gi i gi a

Qu ng Tr và Th a Thiên Hu ) đ n c a T Hi n (huy n Phú L c) dài 71km, chi u
r ng kho ng 2,5km, ti p giáp v i dãy c n cát này

phía

ông B c Là bi n

ông

phía Tây Nam là dãy làng m c ch y dài t

i nH

thu c 5 huy n: Phong

ng Trà, Phú Vang và Phú L c. Vùng

i n, Qu ng

cát ven bi n là 180Km2 đ

i n, H

ng đ n Vinh Hi n v i 20 xã

c chia làm 2 vùng nh :

+ Vùng phía B c t C a Thu n An đ n i n H

ng (giáp v i Qu ng Tr ) có

chi u dài kho ng 30,0km, có chi u r ng l n d n t Thu n An ra

i nH

ng t

4.500÷5.000m, ch h p nh t kho ng 400÷500m.
+ Vùng phía Nam t

c a Thu n An vào đ n c a T

Hi n có chi u dài

kho ng 39km. Trong kho ng 15km đ u t Thu n An đ n Phú Diên chi u r ng trung
bình là 500m, ch h p nh t kho ng 200m, càng vào chi u r ng c n cát càng l n,
đ n Vinh M ch m r ng nh t đ t 4.000m.
Vùng cát ven bi n có nhi u d ng khác nhau: D ng có đ a hình b ng ph ng,
cao đ thay đ i t +5,0÷+8,0m,

đây c n cát h u nh đã n đ nh, dân c làng m c

phát tri n, cây hàng n m, cây l u niên xanh t t. M t d ng khác là vùng cát ch y u
là cát tr ng, do m a gió tác đ ng, t o thành c n cát có cao đ t +10,0÷+25,0 n m
sát b bi n. Trong vùng cát th nh tho ng có nh ng h n
đ nh hàng n m ch u s tác đ ng c a th i ti t, gây nh h

c. Do cát ch a đ

c n

ng l n đ n đ i s ng, kinh

t xã h i trong vùng. D ng đ a hình này kéo dài t xã Vinh Thanh (Phú Vang) đ n
h t xã Qu ng Ng n (Qu ng i n) v i chi u dài kho ng 40km. D ng đ a hình th ba
là các c n cát cao t +15,0÷+20,0m ch y d c theo làng làm thành m t tuy n đê bao
cát b o v cho vùng dân c , sau đó c n cát có chi u h
này xu t hi n ch y u

i nH

ng th p d n ra bi n. D ng

ng đ n i n H i thu c huy n Phong i n.


14

Vùng cát n i đ a chi m m t ph n di n tích khá l n trong vùng đ ng b ng và
chia làm hai vùng nh .

phía B c sông H

ng vùng cát n i đ a ch y d c theo sông

Ô Lâu - phá Tam Giang t xã

i n Hoà huy n Phong

Qu ng Vinh c a huy n Qu ng

i n v i di n tích kho ng 110km2.

H

i n đ n xã Qu ng Ph

c-

phía Nam sông

ng, vùng cát n i đ a ch y dài t xã Phú Xuân đ n xã Vinh Hà thu c huy n Phú

Vang, v i di n tích 48km2. Cao đ c a vùng cát n i đ a th
ph n l n là +6,0m đ n +7,0m vùng cát n i đ ng t
ít ch u tác đ ng c a đi u ki n khí h u th i ti t.

ng t +5,0 đ n +8,0m,

ng đ i b ng ph ng và n đ nh,
đây có đi u ki n phát tri n di n

tích canh tác.
1.2.4. M ng l

i sông ngòi

• Di n tích l u v c sông H
H

ng đ

ng kho ng 2.830 km2. Dòng chính sông

c hình thành b i 3 nhánh sông l n:

- Sông B : Có di n tích l u v c 780km2 ph n đ i núi 717km2, nh p v i sông
H

ng t i ngã ba Sình, tr

c khi nh p vào sông H

n

c trong mùa l và mùa ki t v i r ch An Xuân, Quán C a t i ngã ba Phò Nam.

Hi n t i mùa ki t sông B không đóng góp l u l
l khi m c n
H

ng, sông B chia s ngu n

ng cho sông H

c lên cao trên 2,5m sông B ch đóng góp l u l

ng kho ng 30% l

ng, trong mùa
ng l cho sông

ng l c a sông B . Chi u dài dòng chính sông B tính đ n

C Bi là 64km, tính đ n ngã ba Sình là 94km.
Sông B ph n mi n núi lòng sông c t sâu vào đ a hình m t c t ngang sông có
d ng đ a hình ch V, t C Bi lên th

ng ngu n sông B có nhi u gh nh thác, lòng

sông ch y trên núi và núi cao, đ c tính l u v c d c nên l t p trung nhanh. T c u
Hi n S đ n c u An L dòng sông ch y trong vùng gi a đ i núi và đ ng b ng. Do
biên đ m c n

c l và m c n

c mùa ki t l n, s bi n đ i đ t ng t gi a mùa l và

mùa ki t làm cho đo n sông này kém n đ nh, gây sói lòng sông và b i l b . o n
t c u An L đ n Phò Nam sông đ i h
ch y nhi u h

ng và t o ra c b u Ph

r t h n h p, t i Phú

cl ul

ng theo chi u Tây B c- ông Nam, dòng
c Yên. Ngu n n

c sông B trong mùa ki t

ng ki t ch đ t 5,6m3/s trong khi đó nhu c u n

c2

bên b sông B r t l n. Sông b ch y qua vùng có đ a hình có d ng: Mi n núi,


15

trung du, đ ng b ng và đ ng b ng ven bi n. Ch đ dòng ch y

h du sông B r t

ph c t p khi xác đ nh dòng ch y ch l u trong mùa l nh t là các con l nh .
b ng sông B tr i r ng trên đ a bàn huy n Qu ng i n và H

ng Trà và đ

ng

c hình

thành t phù sa sông B , phù sa bi n, có nh ng b n tr ng đ c l p và th d c chính
t H
n

ng Trà ra bi n. Trên sông B có 2 v trí tuy n có th xây d ng đ

c l i d ng t ng h p là C Bi và Bê Luông. T i C Bi hi n nay đã kh i công xây

d ng h l i d ng t ng h p H
tính ch t dòng ch y
l

c kho

ng

i n. Khi h ch a hoàn thành s thay đ i h n

h du trong mùa ki t và ngay c trong mùa l . Khi đó l u

ng ki t sông B l n lên có th phát tri n công trình t

ic pn

c cho vùng cát

Phong, Qu ng i n.

- Sông H u Tr ch: Sông H u Tr ch b t ngu n t vùng r ng núi huy n A
L

i và Nam

ông ch y theo h

ng Nam B c và nh p l u v i sông T Tr ch t i

ngã ba Tu n. Sông H u Tr ch là ph l u l n c p I c a sông H

ng có di n tích đ n

c a nh p l u là 729km2. Chi u dài sông chính 51km, sông ch y h u h t

vùng đ i

núi, lòng sông d c, nhi u thác gh nh.
Do ch u nh h

ng m a l n

s

n B ch Mã nên ngu n n

c

đây khá d i

dào, l sông l n. Sông H u Tr ch là m t sông không ch nh th , l u v c ch có mi n
núi, không có đ ng b ng. Trên sông H u Tr ch đang xây d ng h ch a đa m c tiêu
Bình i n đ phát đi n, c p n

c cho h du, ch ng l và c i t o môi tr

ng khí h u

vùng mi n núi.
- Sông T Tr ch: Sông T Tr ch có th coi là dòng chính th
l u v c sông H
h

ng Nam,

ng ngu n c a

ng. Sông b t ngu n t vùng r ng núi huy n Nam ông, ch y theo
ông Nam-B c

ông B c và h i t v i sông H u Tr ch t i ngã ba

Tu n. Ph n mi n núi cao c a sông T Tr ch có đ d c l u v c l n, sông c t sâu vào
khu v c xã D

ng Hoà nh m t thung l ng sông. T i đo n này lòng sông m r ng,

nông và ch y trên n n cu i s i.
Sau D

ng Hoà lòng sông l i bó h p gi a 2 tri n đ i v t n ngã ba Tu n.

L u v c sông T Tr ch tính đ n ngã ba Tu n la 821km2. Tính đ n D
717km2.

a hình l u v c ch y u là vùng đ i núi. T i D

ng Hoà là

ng Hoà đang xây d ng


16

công trình h ch a n

c l i d ng t ng h p v i nhi m v là c t l cho h du, c p

n

c, phát đi n, c i t o môi tr

ng. Sông H u Tr ch và sông T Tr ch là ngu n

n

c chính nuôi s ng dòng sông H

ng.

ng: Dòng chính sông H

- Dòng chính sông H

ng có th k t ngã ba

Tu n đ n c a Thu n An có chi u dài kho ng 40km. T Tu n đ n c a, sông H
nh n thêm nhánh T Ca (t i H
phía t sông và chia n
Y n)

phía T ; Sông

ng H ) và sông B (t i Sình) làm ph l u c p I

c trong mùa ki t vào c a Nham Bi u (kênh 7 xã, 5 xã, B ch
i Giang t i c ng Phú Cam, c a La

mùa l ngoài các c a chia n
còn đ

c trên khi m c n

c phân vào Nam sông H

ct iđ p

phía H u. Trong
á trên +1,5m n

ng n m ch y u

b ng, lòng sông r ng và sâu, nhi u bãi b i ng m do ho t đ ng c a dòng n
i nên b sông nhi u ch không n đ nh. T ch

14,0m. Ngu n n

c sông H

đ ng
c, c a

ông Ba vòng quanh c n

H n, nh m t đ o n i gi a sông, chính vì v y mà dòng chính sông H
nên th m ng. Cao đ đáy sông

cl

ng theo đ p đá và n u l cao trên +3,5m s tràn 2

b sông đo n t Kim Long đ n c a. Dòng chính sông H
con ng

ng

ng càng tr

Tu n -11,0m và t i c a đ ra bi n cao đ sâu t i -

ng tr

c khi đ ra bi n đã h i nh p v i dòng n

c

sông Phú Bài, sông Nông, sông Tru i, sông Ô Lâu t i phá Tam Giang và V ng C u
Hai. Có th nói sông H

ng có 2 c a đ ra bi n là c a Thu n An và c a T Hi n.

Hai c a sông này thay nhau làm ch l u đ t i n
• H đ m phá h du sông H

c sông H

ng ra bi n.

ng: H đ m phá này bao g m phá Tam Giang,

đ m Thu Tú, V ng C u Hai, h th ng đ m phá này thông v i bi n t i hai c a
Thu n An và T Hi n, nó làm nhi m v đi u hoà ngu n n
Lâu, sông Nông, sông Tru i, sông C u Hai tr

c sông H

c khi ngu n n

ng, sông Ô

c t i ra bi n, đ ng

th i là m t khu đ m quan tr ng đ gi m đ m n, biên đ tri u cho ph n h d sông
H

ng. T ng di n tích h đ m phá vùng này là 216km2, m i đ m phá đ u có đ c

tính riêng và ch c n ng riêng c a mình.
a. Phá Tam Giang: Là c a ra đ u tiên c a sông Ô Lâu và là đo n giao thông
thu đ đi vào c đô Hu . Chi u dài phá kho ng 25km tính t c a Lác đ n đ m
Thu Tú, chi u r ng bình quân c a phá kho ng 2,5km. Phá đ

c ng n cách v i


17

bi n b i d i c n cát cao, có đ cao tho i d n t

i nH

ng đ n C nh D

ng (phía

B c c a Thu n An). Cao đ đáy phá sâu nh t đo n g n dòng chính sông H
10,0m.

o n nông nh t t i c a Lác là -2,5m. Phá ch u nh h

thông qua c a Thu n An là chính. N

ng thu tri u bi n

c trong phá hoàn toàn là n

bi n đ i theo mùa, m n nh t trong mùa ki t. Vào mùa l n

c m n, đ m n

c trong phá b dòng l

sông Ô Lâu, sông B đ vào pha loãng b t đ m n. Di n tích m t n
Giang kho ng 52km2. M t n

c này đang đ

c phá Tam

c khai thác đ nuôi tr ng thu s n

quang c nh và đánh b t t nhiên, c n có quy ho ch s d ng m t n
lý gi a thu s n, du l ch và môi tr

ng là -

c này cho h p

ng đ phá Tam Giang góp ph n nhi u h n vào

phát tri n kinh t c a t nh.
b.

m Thu Tú:

ây là h đ m phá kéo dài t c a Thu n An đ n v ng C u

Hai bao g m các đ m có tên: An Tuy n, Th ch Lam, Hà Trung và Thu Tú chi u
dài chính kho ng 33km, ch r ng nh t t i 5km và ch h p nh t kho ng 1km. Di n
tích m t đ m kho ng 60km2.

m Thu Tú tr

Nguy n v i di tích là V ng H i

c đây là khu v c thu quân c a nhà

ài t i v trí Hoà Duân hi n nay.

m này ng n

cách v i bi n b ng d i cát m r ng d n t c a Thu n An đ n giáp c a T Hi n. N i
d i cát h p nh t là Hoàn Duân r ng ch ng 100÷150m. ây là đo n d i cát không n
đ nh do quá trình ho t đ ng c a bi n.
sông h du sông H
H

ng.

ng đ đi u hoà n

m Thu Tú đóng vai trò nh m t đo n
c gi a V ng C u Hai và dòng chính sông

sâu đáy đ m bi n đ ng t -6,0 đ n 4,5m, b đ m xo i và đang b chi m

d ng đ nuôi tr ng thu s n nh t là đo n t c u Thu n An t i c u Vinh Thái.
c.

m C u Hai (th

ng g i là V ng C u Hai): Là m t d ng v nh kín có

chi u r ng kho ng 9km và chi u dài kho ng 13km t đ

ng 1A t i c a T Hi n.

m có di n tích kho ng 104km2. Cao đ đáy đ m ph n l n (-2,0÷-2,5)m và sâu
d n v sát c a T Hi n v i cao đ đáy t (-9,0÷-11,0)m.
ngu n n

c l cho h th ng sông H

ng. N

m đóng vai trò đi u hoà

c trong v ng C u Hai là n

cm n

quanh n m, đ m n bi n đ i theo mùa, trong mùa ki t đ m n l n t 10 ÷ 12 ‰
trong mùa l đ m n t 2‰÷4‰ do môi tr

ng n

c m n b l pha loãng. V ng

C u Hai có r t nhi u loài thu sinh c trú và có nhi u loài là đ c s n c a t nh.


18

Ngu n l i t Rau Câu c a đ m c ng r t l n. Hi n nay quanh mép đ m v phía B c
đang b chi m d ng đ nuôi tr ng thu s n. C n ph i có quy ho ch rõ ràng đ b o
v và phát huy ngu n l i t V ng C u Hai này.
B ng 1-1:
Tên sông

F LV
2

km

c tr ng hình thái sông vùng nghiên c u

Chi u

Cao đ

Cao đ

M tđ

dài

ngu n

b.quân

l

(km)

sông

l uv c

km/km2

(m)

(m)

i sông

H s

d c H s

H s

không

bình

hình

u n

đ i

quân

d ng

khúc

x ng

%

C a ra

2830

104

900

350

0,6

0,58

26,5

0,67

1,65

Bi n

- Sông B

938

94

600

384

0,64

0,47

27,4

0,17

1,85

S.H

ng

- H u Tr ch

700

49

700

352

0,58

0,47

29,0

0,18

1,35

S.H

ng

- T Tr ch

729

51

500

326

0,64

0,29

29,0

0,29

1,51

S.H

ng

- Sông Nông

467

30

1154

78

0,45

0,78

1,6

0,52

1,76

S.

i Giang

- Sông Phú Bài

44

13

50

-

-

-

-

-

1,37

S.

i Giang

- Sông Tru i

149

24

900

253

0,48

-1,16

27,4

0,37

1,2

V. C u Hai

Sông H

ng

Ph l u:

1.3.
1.3.1.

C I M KHÍ T

NG TH Y V N

c đi m khí h u
L u v c nghiên c u n m trong vùng nhi t đ i gió mùa, mang đ y đ s c thái

khí h u các t nh mi n Trung Vi t nam, vùng này còn ch u nh h

ng c a gió Lào,

khô nóng gây h n hán nghiêm tr ng, n n bão cát gây cát bay, cát nh y l p đ ng
ru ng. Trong n m có hai mùa rõ r t: Mùa khô và mùa m a. Mùa m a t tháng 9 t i
tháng 11 và mùa khô t tháng 12 t i tháng 8 n m sau. L
vào mùa l , còn mùa ki t ch chi m t (20 - 25)% l

tháng 3 đ n tháng 8 trong vùng ch u nh h
tháng 9 đ n tháng 2 n m sau ch u nh h

ng m a c n m. Th i k t

ng c a gió Tây Nam khô và nóng, t
ng c a gió

phùn và rét đ m. Vào th i gian tháng 9, 10, 11 th
m a l n trên di n r ng. L

ng m a t p trung chính

ông B c đi li n v i m a

ng ch u nh h

ng m a l n kéo dài t 3- ngày, có c

l t nghiêm tr ng, nh t là h du sông H

ng c a bão có
ng đ l n gây l

ng.

1.3.1.1. Ch đ gi n ng.
N ng là m t y u t khí h u có quan h ch t ch v i b c x m t tr i và b chi