Nghiên cứu phương pháp lựa chọn tổ hợp máy thi công hợp lý, áp dụng cho công trình nâng cấp hệ thống đê hữu hồng, tỉnh hà nam

L IC M

N

Sau m t th i gian nghiên c u, tác gi đã hoàn thành lu n v n Th c s chuyên
ngành Qu n lý xây d ng v i đ tài “Nghiên c u ph

ng pháp l a ch n t h p

máy thi công h p lý, áp d ng cho cơng trình nâng c p h th ng đê h u H ng –
t nh Hà Nam”
c h t, tác gi xin đ

Tr
Quang C
h

ng – Tr

ng

c bày t lòng bi t n sâu s c đ n PGS.TS. Nguy n

i h c Th y l i, Hà N i, đã dành nhi u th i gian t n tình

ng d n tác gi hồn thành lu n v n.
Tác gi c ng xin cùng bày t lòng bi t n chân thành t i các th y giáo, cơ giáo

khoa Cơng trình và các khoa khác tr

ng

i h c th y l i đã đem l i cho tác gi

nh ng ki n th c q báu, vơ cùng có ích trong nh ng n m h c h c t p t i tr

ng.

C ng xin g i l i c m n chân thành t i Ban Giám hi u, Phòng ào t o sau đ i
h c,

i h c Th y l i, Hà N i đã t o đi u ki n cho tác gi trong quá trình h c t p.
Tác gi c ng xin đ

c c m n b n bè, đ ng nghi p và nh ng ng

i thân trong

gia đình đã h t lịng giúp đ , đ ng viên và t o đi u ki n thu n l i trong quá trình
h c t p và hồn thành lu n v n.
V i trình đ h n ch và kh i l

ng ki n th c ng d ng cho đ tài còn ph c

t p, lu n v n không tránh kh i sai sót nh t đ nh. Tác gi r t mong nh n đ

c ý ki n

đóng góp chân tình c a các th y cô giáo, các nhà khoa h c, b n bè, đ ng nghi p và
nh ng ng

i quan tâm.
Hà N i, ngày 19 tháng 5 n m 2015
TÁC GI

Nguy n Th Qu nh


L I CAM OAN
Tác gi cam đoan, đ tài Lu n v n này là s n ph m nghiên c u c a riêng cá
nhân tác gi . Các s li u và k t qu trong lu n v n là hồn tồn đúng và ch a ai
cơng b trong t t c các cơng trình nào tr

c đây. T t c các trích d n đã đ

c ghi

rõ ngu n g c.
Hà N i, ngày 19 tháng 5 n m 2015
TÁC GI

Nguy n Th Qu nh


M CL C
M

U ....................................................................................................................1

CH

NG 1: T NG QUAN V MÁY THI CÔNG

1.1 CÁC THI T B MÁY THI CÔNG

T.....................................4

T .....................................................4

1.1.1 Vai trị thi t b máy thi cơng đ i v i cơng trình th y l i ..........................4
1.1.2 Cơng tác đào, xúc đ t (máy đào đ t) ........................................................5
1.1.3 Công tác san l p (máy i) .........................................................................7
1.1.4 Công tác đ m nén (máy lu) .......................................................................8
1.1.5 V n chuy n đ t (ô tô v n chuy n) ............................................................9
1.2 NGUYÊN T C L A CH N MÁY THI CÔNG ........................................9
1.2.1 Máy đào ....................................................................................................9
1.2.2 Máy i .....................................................................................................10
1.2.3 Máy lu .....................................................................................................11
1.2.4 Ô tô v n chuy n ......................................................................................12
1.3 CÁC PH

NG PHÁP L A CH N T

H P MÁY THI CÔNG .........13

1.3.1 Ph

ng pháp gi i tích .............................................................................13

1.3.2 Ph

ng pháp dùng lý thuy t đ tin c y ..................................................13

1.3.3 Ph

ng pháp dùng lý thuy t ph c v đám đông ....................................14

1.3.4 Ph

ng pháp ch n máy d a trên c s chu n đoán k thu t .................14

1.3.5 Ph

ng pháp chuyên gia.........................................................................14

1.3.6 Ph

ng pháp th ng kê, phân tích k t h p v i lý thuy t xác su t ...........15

1.3.7 Ph

ng pháp quy ho ch toán h c ...........................................................15

1.3.8 Ph

ng pháp tra b ng .............................................................................15

1.4 NGUYÊN T C L A CH N T

H P MÁY THI CÔNG ......................16

1.5 QU N LÝ VÀ NÂNG CAO HI U QU S
1.5.1 S d ng máy tri t đ v s l

D NG MÁY THI CƠNG 17

ng, th i gian ho t đ ng, cơng su t.........17

1.5.2 S d ng máy thi công theo đúng đ nh m c s d ng ..............................18
1.5.3 Gi m đ

c hao mịn h u hình và hao mịn vơ hình ...............................18

1.5.4 S d ng máy thi cơng theo đúng ch đ b o d

ng s a ch a ...............18

1.5.5 B o qu n và v n chuy n máy m t cách h p lý ......................................19
1.5.6

m b o m i liên h gi a nguyên v t li u, máy móc và con ng

i ......19

1.5.7 An tồn lao đ ng trong quá trình làm vi c .............................................20
CH

NG 2:

NG D NG BÀI TOÁN T I

U TRONG L A CH N T

H P MÁY THI CÔNG H P LÝ ..........................................................................22
2.1 CÁC M C TIÊU C N

T

C V TÍNH CH N MÁY ................22


2.1.1 Các y u t

nh h

ng t i n ng su t t máy thi công .............................22

2.1.2 Các m c tiêu c n đ t đ
2.2 PH

c khi ch n máy thi cơng .................................24

NG PHÁP TÍNH CH N MÁY THEO HÀM M C TIÊU ..........24

2.2.1 L a ch n ph
2.2.2 Các y u t

ng pháp ...........................................................................24

nh h

ng t i công tác tính ch n máy thi cơng ...................25

2.3 MƠ HÌNH BÀI TOÁN CH N THI T B T I
2.3.1 Hàm m c tiêu có th ch n theo các đ nh h

U .................................25

ng sau: .............................26

2.3.2 H th ng các ký hi u dùng cho bài tốn .................................................27
2.3.3 Mơ hình bài toán đ

c phát bi u nh sau: .............................................27

2.3.4 Khai tri n các ràng bu c theo t ng lo i công vi c. ................................28
2.3.5 Ki m tra s ph i h p gi a ô tô và máy đào............................................34
2.3.6 Quy trình và th t tính tốn ..................................................................36
CH

NG 3: L A CH N T

H P MÁY THI CÔNG H P LÝ CHO CƠNG

TRÌNH NÂNG C P H TH NG Ê H U H NG – T NH HÀ NAM ...........37
3.1 GI I THI U CƠNG TRÌNH NÂNG C P Ê H U H NG - T NH
HÀ NAM...............................................................................................................37
3.1.1 Gi i thi u chung .....................................................................................37
3.1.2

c đi m đ a hình ...................................................................................40

3.1.3 Kh i l

ng thi cơng t i cơng trình nâng c p đê h u H ng ....................44

3.1.4 Công tác t ch c hi n tr

ng c a nhà th u ............................................50

3.1.4 Bi n pháp thi công ..................................................................................56
3.1.5 T ch c thi công .....................................................................................59
3.1.6 T ng ti n đ thi công ..............................................................................60
3.2 GI I BÀI TOÁN T I

U

CH N T

H P MÁY THI CƠNG

CƠNG TRÌNH .....................................................................................................60
3.2.1 Nh n xét v mơ hình bài tốn .................................................................60
3.2.2 Ph

ng pháp gi i bài tốn .....................................................................61

3.2.3 Gi i bài toán cho t ng lo i công vi c .....................................................62
3.2.4

i v i công tác đào xúc đ t (Máy đào 1 g u).......................................63

3.2.5

i v i công tác san l p (Máy i) ..........................................................65

3.2.6

i v i công tác đ m nén (Máy lu) ........................................................67

3.2.7

i v i công tác v n chuy n (Ơ tơ) ........................................................69

3.2.8 Ki m tra s ph i h p gi a ô tô và máy đào............................................71
3.3 DANH M C CÁC LO I MÁY Ã CH N .............................................72


3.4 BI N PHÁP T

CH C THI CƠNG CƠNG TRÌNH B NG CÁC MÁY

à CH N ............................................................................................................73
3.4.1

i v i công tác đào xúc đ t ..................................................................73

3.4.2

i v i công tác san l p .........................................................................75

3.4.3

i v i công tác đ m nén .......................................................................78

3.4.4

i v i công tác v n chuy n ..................................................................79

PH N K T LU N VÀ KI N NGH ....................................................................80
1.

K t lu n ..........................................................................................................80

2.

Ki n ngh ........................................................................................................80

TÀI LI U THAM KH O .....................................................................................82


DANH M C CÁC HÌNH
Hình 1.1: S đ các lo i máy đào ...........................................................................5
Hình 1.2: S đ vùng làm vi c hi u qu c a máy đ m ........................................11
Hình 1.3: Các ph

ng pháp tính ch n máy thi cơng ............................................13

Hình 3.1: Bình đ v trí d án ...............................................................................38
Hình 3.2: M t c t ngang đ i đi n đê .....................................................................47
Hình 3.3: Thi cơng đào đ t t i m ........................................................................74

Hình 3.4: Thi cơng bóc h u c n n đ p ...............................................................76
Hình 3.5: S đ b trí máy thi cơng đ p đ t K95 .................................................77
Hình 3.6: B n v thi t k s đ lu ........................................................................78


DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: Ý ngh a các ký hi u t
B ng 3.1: Kh i l

ng ng v i các h ng m c thi công .................29

ng thi công đê ........................................................................48

B ng 3.2: Giá tr tính tốn thơng s c a cơng trình .............................................63
B ng 3.3: Danh m c tính tốn máy đào ..............................................................64
B ng 3.4: Danh m c tính tốn máy i .................................................................66
B ng 3.5: Danh m c tính tốn máy lu .................................................................68
B ng 3.6: Danh m c tính tốn ơ tơ ......................................................................70
B ng 3.7: Danh m c các máy đã ch n .................................................................72
B ng 3.8: S l

ng máy thi cơng c n có cho cơng trình ......................................73


1

M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
T nh Hà Nam là vùng chiêm tr ng và ch u nhi u nh h

ng c a n

cl t đ u

ngu n tràn v . H th ng đê đi u c a t nh dài h n 319 km, trong đó đê c p I đ n c p
III (h u H ng và t
Uy n, ch n n

áy) dài g n 90 km, đê c p IV (sông Nhu , Châu Giang, Hoành

c Hà Tây + t Duy Tiên) dài h n 98 km. Cơng trình kè c ng trên

các tuy n đê đa ph n là xây d ng t cách đây 50-60 n m.
Xá, v trí 134+108 trên đê h u H ng thu c xã

i n hình nh c ng V

o Lý (Lý Nhân) xây d ng t n m

1930, hi n tr ng c ng y u, có n i b bung và n t; đê T

áy đo n K101,7 đ n

K102,7 (thu c Kim B ng) có kè nh ng khá y u, nhi u ph

ng ti n v n t i n ng đi

qua, dòng ch l u ch y th ng góc v i mái đê có nguy c s t l cao.
Sông H ng qua đ a ph n t nh Hà Nam đóng vai trị r t l n v c nh quan môi
tr

ng, nh h

ng tr c ti p đ n đ i s ng dân sinh hai bên b , là tuy n giao thông

đ

ng th y quan tr ng n i gi a th đô Hà N i v i các t nh xung quanh. Tuy nhiên,

v n đ bi n đ i khí h u th gi i cùng v i v n n n tàn phá tài nguyên r ng d n đ n
s bi n đ i b t th

ng, kh c li t, có xu h

ng gây b t l i nghiêm tr ng và khó ki m

sốt cho dân c khu v c ven sông. T x a cho t i nay, v n đ v l l t và m c đ
an toàn c a các tuy n đê đi u là v n đ mà Chính ph Vi t Nam nói chung, chính
quy n t nh Hà Nam nói riêng và ng

i dân s ng trong khu v c luôn quan tâm.

c

bi t là đ i v i tuy n đê c p I h u H ng – tuy n đê chính ch u trách nhi m b o v an
toàn cho toàn b dân c thu c hai huy n Duy Tiên, Lý Nhân, thành ph Ph Lý và
c t nh Nam

nh. T th c tr ng khu v c cơng trình, vi c x lý kh n c p h th ng

kè ch ng s t l b và nâng c p m r ng k t h p giao thông đê h u H ng t nh Hà
Nam là r t c n thi t, đ m b o an tồn v tính m ng và tài s n; giúp các h dân yên
tâm s n xu t. Ngoài ra t o tuy n đ
l n x y ra, t o m t tuy n đ
c nh qua môi tr

ng c u h , c u n n, di d i dân m i khi có bão

ng giao thơng đi l i trong khu v c đ

c thu n l i. T o

ng cho khu v c d án. Gi m thi u thi t h i do thiên tai gây ra m i

khi mùa m a l đ n g n. Do di n bi n th i ti t ngày càng tr nên ph c t p, bão l
xu t hi n v i c

ng đ ngày càng m nh h n, ph m vi nh h

ng r ng h n do đó


2
vi c đ u t xây d ng cơng trình càng s m thì càng giúp đ a ph

ng gi m thi u thi t

h i có th x y ra do l bão.
i v i m t cơng trình xây d ng c nào th đó, có r t nhi u lo i máy móc
thi t b tham gia vào vi c thi công. Tuy nhiên, ph thu c vào nhi u y u t khác
nhau c a công trình xây d ng nh : đ c đi m thi công, đi u ki n đ a ch t, kh i
l

ng thi công các h ng m c, th i gian hồn thành cơng trình vv…, thì vi c l a

ch n máy đ a vào thi công sao cho h p lý là m t v n đ r t đáng ph i quan tâm, nó
nh h

ng t i ti n đ thi công và ch t l

ng c a cơng trình, chi phí xây d ng.

đây s xem xét m t t máy làm đ t đi n hình, bao g m: Máy ch t t i - Ơ tơ
t đ - Máy san - Máy đ m. Trong dây chuy n này, máy ch t t i chính là máy ch
đ o, quy t đ nh đ n hi u qu , n ng su t c a c t máy. Vì v y vi c l a ch n máy
ch t t i c n ph i h p lý k c v m t k thu t và kinh t . Máy ch t t i có th là máy
đào, máy xúc l t, máy đào xúc t ng h p,…Trong đa s các tr
đ

ng h p, máy đào

c s d ng làm máy ch t t i trong dây chuy n thi công đ t nói trên vì v y ta ph i

xem xét vi c l a ch n máy đào

góc đ các yêu c u k thu t. T c là s t

ng thích

gi a các tính n ng k thu t c a thi t b v i yêu c u và đi u ki n làm vi c c th c a
cơng trình.
Trong giai đo n m i vi c t ch c thi cơng theo hình th c đ u th u, đòi h i các
doanh nghi p ph i có ph

ng án thi cơng t i u đ th ng th u và đ t l i nhu n cao

nh t. Vì v y đ tài “Nghiên c u ph

ng pháp l a ch n t h p máy thi công h p

lý, áp d ng cho cơng trình nâng c p h th ng đê h u H ng – t nh Hà Nam” s
góp ph n xác đ nh ch ng lo i và s l

ng các ph

ng ti n thi công c gi i đ thi

cơng cơng trình sao cho phù h p v i ti n đ thi công, đ m b o đ t hi u qu kinh t k thu t cao nh t.
2. M c tiêu nghiên c u c a đ tài
M c đích c a lu n v n là nghiên c u, đ ra các gi i pháp có tính kh thi đ đánh giá
và l a ch n các thi t b c gi i h p lý có th đ a vào khai thác đ nâng cao ch t l

ng và

đ m b o hi u qu kinh t - k thu t thi công cơng trình nâng c p h th ng đê h u H ng –
t nh Hà Nam.

3
3.

it

ng và ph m vi nghiên c u

a.

it

ng nghiên c u

Nghiên c u ph

ng pháp l a ch n t h p máy thi công h p lý, áp d ng cho

cơng trình nâng c p h th ng đê h u H ng – t nh Hà Nam.
b. Ph m vi nghiên c u
- Nghiên c u t ng quan v các thi t b thi công đ t.
- Nghiên c u t ng quan v cơng trình nâng c p h th ng đê h u H ng – t nh
Hà Nam và các thi t b thi cơng c gi i có trong khu v c.
- ánh giá hi u qu khai thác c a các thi t b thi công và đ a ra ph

ng án kh

thi đ khai thác h p lý c a các thi t b c gi i.
4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

a. Cách ti p c n
- T ng h p m t s công trình đã l a ch n lo i máy thi cơng.
- Thu th p tài li u v tính n ng các lo i máy thi công đ s d ng vào cơng
trình đang nghiên c u.
b. Ph

ng pháp nghiên c u

- Thu th p, t ng h p t các cơng trình nghiên c u, các báo cáo khoa h c k t
h p v i t ng k t kinh nghi m th c t .
- V n d ng bài tốn quy ho ch tuy n tính đ tìm t h p thi t b thi cơng h p lý
cho cơng trình.
- Ph

ng pháp chun gia: trao đ i v i th y h

kinh nghi m.

ng d n và các chuyên gia có


4
CH
1.1

NG 1: T NG QUAN V MÁY THI CÔNG

CÁC THI T B MÁY THI CƠNG

T

T

1.1.1 Vai trị thi t b máy thi cơng đ i v i cơng trình th y l i
Trong cơng cu c cơng nghi p hóa hi n đ i hóa đ t n

c thì máy làm đ t đóng

vai trị h t s c quan tr ng, nó góp ph n gi i quy t m t s l
cho con ng

i. N

ng công vi c l n thay

c ta là m t n

c có n n cơng nghi p ch m phát tri n, nói chung

cho đ n nay thì ch a s n xu t đ

c các lo i máy làm đ t, đ c bi t là máy đào và

máy i. Do v y các máy làm đ t đ
nh p t n

c s d ng

n

c ta hi n nay ch y u là đ

c ngoài v nên hi u qu khai thác và s d ng nó ch a đ

nay do địi h i v ch t l

c

c cao. Ngày

ng cơng trình, th i gian và công ngh xây d ng,… nên

các lo i máy m i và hi n đ i đ

c nh p v khá nhi u. Hi n nay các lo i máy làm

đ t hi n đ i có tính n ng k thu t t t, hi u qu s d ng cao đ

c nh p v n

c ta t

các hãng n i ti ng nh : Komatsu, Hitachi, Mitsubishi (Nh t); Daewoo (Hàn Qu c);
Volvo (Th y i n); Fiat (Italy); Caterpillar (M )…
Tr

c đây, khi ch a có s xu t hi n c a các lo i máy thi cơng thì đ xây d ng

m t cơng trình l n c n ph i huy đ ng v i m t s l
khi máy thi cơng xu t hi n thì s cơng nhân đã đ
và s l

ng công nhân s đ

ng r t l n công nhân. T

c gi m đi v i s l

ng đáng k

c gi m đi đ n m c t i thi u, lúc đó máy móc s thay

công nhân làm vi c. Trong s nghi p hi n đ i hóa đ t n
th cơng khơng th đáp ng đ

c hi n nay thì lao đ ng

c nhu c u v xây d ng và khai thác. Cùng v i s

phát tri n c a khoa h c k thu t, h u h t các công vi c s đ

c c gi i hóa. Khi đó

máy móc s thay th cơng vi c lao đ ng chân tay, góp ph n làm gi m s c lao đ ng
c a con ng

i và t ng n ng su t lao đ ng lên m c t i đa.

Vi c c gi i hóa và t đ ng hóa trong xây d ng là m t khâu khơng th thi u
đ

c trong q trình xây d ng cơng trình th y l i. Nó quy t đ nh đ n t ng n ng

su t lao đ ng, h giá thành s n ph m, gi m nh s c lao đ ng chân tay và trí óc cho
ng

i lao đ ng.

ng th i thi t b máy thi cơng góp ph n quan tr ng vào vi c rút

ng n th i gian thi công, nhanh chóng đ a cơng trình vào khai thác s d ng, nâng


5
cao hi u qu kinh t , đ m b o k m thu t, đ y m nh t c đ t ng tr

ng n n kinh t

qu c dân.
1.1.2 Công tác đào, xúc đ t (máy đào đ t)
Khi thi cơng cơng trình th y l i đ u ph i ti n hành công tác đào đ t nh đào
kênh m
th
l

ng, đào móng, đào tràn, khai thác v t li u...Nói chung khâu đào đ t

ng là khâu đ u tiên trong dây chuy n s n xu t thi công và chi m m t kh i

ng r t l n, vì v y gi i quy t đ

c khâu này s có m t ý ngh a th c ti n r t l n.

Thi t b thi công c gi i làm công tác đào, xúc đ t ch t t i lên ph

ng ti n v n

chuy n là máy đào, phân lo i hình d ng theo g m:

Hình 1.1: S đ các lo i máy đào
Nhóm máy đào m t g u, là nhóm máy đào làm vi c theo chu k , l p đi l p l i,
bao g m các c c u v n hành tay g u: máy đào th y l c v n hành g u đào b ng h
c c u xi lanh th y l c, m y đào truy n đ ng cáp v n hành g u đào b ng h c c u
t i cáp. Nhóm máy đào làm vi c liên t c là máy đào nhi u g u.
Máy đào g u thu n có c c u tay g u đào ch thích h p cho vi c đào đ t đá
đ cao l n h n đ cao máy đ ng. Vi c cho máy đào g u thu n đào th p h n đ cao
máy là r t kém hi u qu (n ng su t r t th p). Khi đào các h móng th p h n máy
đào, thì máy đào g u thu n ph i t đào đ

ng xu ng cho b n thân máy và cho ô tô

t i ch đ t, lúc đó máy đào g u thu n làm vi c không hi u qu nh ng b t bu c ph i
th c hi n. Ho c đ hi u qu , ph i t o đ

ng d c công v ban đ u đ cho máy đào

và ô tô xu ng đ

ng ti n đào khác nh máy i,... Ngoài ra,

trong tr

c h đào b ng m t ph

ng h p máy đào g u thu n đào các h đào sâu, ph i đ m b o m t b ng t i

v trí máy cơng tác ln đ

c khơ ráo (b ng các bi n pháp tiêu thoát n

c m t trong


6
h đào). N u thốt n
vi c đ

c khơng t t, m a ng p máy, máy đào g u thu n không làm

c. Máy đào g u thu n làm vi c hi u qu khi đào đ t đá

vùng đ i núi, đ a

hình khơng b ng ph ng, thu n l i cho vi c b trí máy đào đ ng th p h n kh i đ t
c n đào. Máy đào g u thu n thích h p cho vi c đào đ t đ lên ph

ng ti n v n

chuy n đi xa nh ô tô t i. Do trong m i thao tác đào, máy đào g u thu n b t đ u

đào t v trí cánh tay địn g n máy nh t, nên l c đào kh e. Do v y g u đào c a máy
đào g u thu n th

ng l n h n nhi u máy đào g u ngh ch, đ ng th i n ng su t c ng

cao h n r t nhi u.
Máy đào g u ngh ch đ

c dùng ph bi n trong xây d ng, th

ng dùng đ đào

các h móng sâu h n v trí n n đ t t nhiên, máy làm vi c hi u qu khi đ ng m t
ch đào đ t đ đ ng trên b hay đ lên ph

ng ti n v n chuy n ph thông là ô tô

t i. Do khi b t đ u đào máy xúc ngh ch ph i ti p đ t
khác v i máy đào g u thu n b t đ u đào
ngh ch th

v trí xa tr ng tâm máy nh t,

v trí g n máy nh t, cho nên máy đào g u

ng có dung tích g u khơng l n, nh h n nhi u so v i máy đào g u thu n

cùng công su t. Tuy nhiên, máy đào g u ngh ch không ch dùng đ đào h sâu h n
m t b ng máy đ ng mà chúng còn có th đào đ t

đ cao l n h n cao trình máy

đ ng. Lo i máy đào ngh ch ph bi n dùng trong xây d ng có dung tích g u trong
kho ng 0,15-0,5 m³. Các lo i máy đào g u ngh ch đi u khi n b ng th y l c đ

cs

d ng r ng rãi h n lo i đi u khi n b ng cáp và có th có dung tích g u đào t i 3,3
m³. Tuy kh i tích g u đào phân b trong r i giá tr nh , h n nhi u máy đào g u
thu n, nh ng máy đào g u ngh ch l i có th làm vi c đa n ng h n máy đào g u
thu n. Do khi công tác đ ng cao h n v trí cơng tác (trên b ) nên không ph i làm
đ

ng công v cho máy xu ng v trí cơng tác nh máy đào g u thu n.

ng th i do

có c u t o g u đào thu n l i cho vi c t o đi m t a cho máy, giúp cho máy có th
làm vi c trên m i đ a hình. Khi g p s c nh m t th ng b ng, l t máy xu ng h
đào hay sa l y, thì có th dùng c n g u đào làm chân tr ch ng đ đ t thân máy
gi i c u cho máy. Máy đào g u ngh ch lo i bánh xích cịn có th ho t đ ng trên m i
đ a hình c

trên n n đ t y u.


7
Máy đào g u dây có u đi m có th đào sâu và r t xa, n o vét kênh m
th đào đ

ng, có

c các mái d c, đào h móng r ng, c p v t li u cho các tr m tr n. Máy

đào g u dây có c c u t b

c khó ho t đ ng v i đ t c ng, d t i khó chính xác v

trí, u c u m t b ng r ng khi qu ng g u, ngày nay ít s d ng ch s d ng cho d
án quy mô l n.
Máy đào g u ngo m đào h sâu, h p, thành h th ng đ ng, khai thác cát
khoáng s n, ch đào đ

c đ t mèm c p I, II, không l n đá to, cây c i, r , g c cây,

n ng su t th p h n nh ng lo i máy trên.
1.1.3 Công tác san l p (máy i)
Máy i là lo i máy đào và san đ t th

ng g p trong cơng tác xây d ng nói

chung và trong xây d ng th y l i nói riêng. Nó là m t lo i máy kéo có trang b
thêm b ph n i đ t dùng đ đào đ t thành t ng l p và v n chuy n đi kho ng 50 –
100m. Máy làm vi c theo chu k , m t chu k làm vi c c a nó g m các giai đo n
sau : c t đ t và tích l y đ t tr

c bàn i, chuy n đ t v phía tr

khơng t i v v trí c và ti p t c chu k m i.

c và đ đ t, ch y

nâng cao n ng su t máy i, c n

ph i s d ng h p lý ch đ l c kéo trong t ng giai đo n đ rút ng n th i gian trong
chu k làm vi c c a máy, trong đó giai đo n c t đ t và tích l y đ t tr
quan tr ng nh t. Máy i đ

c bàn i là

c s d ng r ng rãi trong công tác xây d ng công

nghi p và dân d ng, giao thông, th y l i, khai thác m …do máy có c u t o đ n
gi n, phí t n ít, n ng su t cao, c đ ng, có th làm đ
tác chu n b cho hi n tr

c nhi u công vi c: làm công

ng (nh g c cây, làm s ch hi n tr

ng…); đào đ p các

cơng trình có đ cao, đ sâu c a n n ± 2m; đ nh hình m t đ

ng, san b ng b m t

cơng trình, làm ph ng các mái d c, t o đ chênh cao, vun đ ng v t li u, san r i v t
li u, ngồi ra cịn làm cơng vi c khác nh kéo đ y các ph

ng ti n khác di chuy n

(máy c p), l p thêm các b công tác khác đ th c hi n nhi u ch c n ng khác…
Hi n nay s l

ng và ch ng lo i máy i n

c ta nhi u, đang đ

c s d ng ch

y u là: Komatsu, Caterpillar….v i ch ng lo i r t đa d ng. Máy i th

ng đ

c

phân lo i theo công su t đ ng c , l c kéo, c c u đi u khi n, c c u di chuy n, k t
c u c a b công tác…


8
Phân lo i theo b di chuy n có hai lo i: Máy i bánh l p đ

c dùng ch y u

các tr

ng h p đ c bi t nh di chuy n trong thành ph , làm vi c

kh i l

ng công vi c không t p trung, hay ph i di chuy n, yêu c u t c đ di chuy n

l n, trên n n đ t b n, ch c… Máy i bánh xích đ

nh ng n i có

c s d ng r ng rãi khi thi công

trong đi u ki n n n đ t y u, b di chuy n bánh xích giúp cho máy i có th di
chuy n d dàng trên n n đ t

t.

Phân lo i theo h th ng đi u khi n: Máy i có h th ng đi u khi n c h c s
d ng cáp đ nâng b công tác, khi n l

i i vào đ t ch y u nh vào tr ng l

b n thân c a b cơng tác; Máy i có h th ng đi u khi n th y l c đ
bi n hi n nay, vi c n sâu l

ng

c s d ng ph

i i vào đ t khác v i máy i có h th ng đi u khi n c

h c là nó s d ng h th ng th y l c nh c p xylanh n sâu b cơng tác xu ng, do
đó tr ng l

đ

c

ng c a b công tác gi m đi đáng k , và nó cho phép máy i có th đào

nh ng n i đ t c ng mà lo i máy i truy n đ ng c khó có th làm đ

c.

1.1.4 Công tác đ m nén (máy lu)
Trong công tác làm đ t, đ m nén là m t khâu then ch t quy t đ nh đ n ch t
l

ng cơng trình. Máy đ m hi n nay có r t nhi u hãng ch t o, có nh ng hãng n i

ti ng nh Caterpillar, Komatsu, Sakai, Dynac… và m t s hãng c a Liên Xô tr

c

đây. Có nhi u lo i máy đ m khác nhau nh :

m qu l n t nh, đ m rung, đ m bánh

h i, đ m chân c u… Máy lu là m t máy đ

c s d ng đ đ m nén đ t, c p ph i

và v t li u làm đ

ng, trong công vi c làm sân, đ

ng, sân bay, đê đi u. Nó ph c

v thi cơng các cơng trình xây d ng trong công nghi p, giao thông, th y l i, nông
nghi p và các cơng trình phát tri n c s h t ng khác có nhu c u đ m nén. Các
máy lu th

ng có m t ho c hai ng tr và có kh i l

v i l c l n, nh vào l c h p d n c a Trái
các m nh v t li u đ

ng l n, đ các ng tr nén

t, lên b m t đ t đá hay v t li u; khi n

c tách nh , phân ph i đ u, nén ch t, ph ng m n. M t s máy

có ng tr rung đ tác đ ng r i v t li u hi u qu . Máy lu có các lo i lu bánh l p, lu
chân c u, lu bánh c ng; theo ch đ v n hành có lu rung, lu t nh. Tuy nhiên các
tr

ng h p đ m nén hi n nay đ u dùng đ m rung do có u đi m và hi u qu n i b t

c a nó.

c đi m ch y u c a đ m rung do Caterpillar ch t o: d b o d

ng, s a

9
ch a; Cabin đ

c thi t k h p lý cho ng

i lái, d đi u khi n, d quan sát; d n đ ng

th y l c t nh tr c ti p cho bánh ho c tr ng tr

c.

1.1.5 V n chuy n đ t (ô tô v n chuy n)
Trong thi cơng các cơng trình th y l i vi c v n chuy n xây d ng là cơng tác
tr ng y u trong đó v n chuy n đ t th

ng chi m t l phí t n l n chi m 40 – 90%

t ng phí t n các cơng trình đ t. Cơng tác v n chuy n là m t khâu trong dây chuy n
thi cơng đào, đ p và cịn là khâu ch y u quy t đ nh đ n ti n đ thi cơng và giá
thành cơng trình. Vi c ch n ph

ng án v n chuy n h p lý dùng bi n pháp k thu t

và t ch c v n chuy n có ý ngh a c c k quan tr ng.
chuy n đ t

hi n tr

th i gian kh i l
Các ph

c đi m c a công tác v n

ng thi công là: v n chuy n m t chi u, c ly v n chuy n ng n,

ng v n chuy n ph i th a mãn yêu c u c a k ho ch thi công.

ng án v n chuy n đ t c gi i th

trình th y l i là: v n chuy n b ng đ
chuy n b ng ô tô đ

ng s d ng đ thi công các công

ng ray (kh i l

ng v n chuy n l n); v n

c s d ng r ng rãi vì thích h p v i đ a hình ph c t p, di n tích

cơng tác h p, có tính c đ ng l n, v n chuy n b ng máy kéo ít s d ng trong vi c
v n chuy n đ t vì t c đ ch m.
1.2 NGUYÊN T C L A CH N MÁY THI CÔNG
1.2.1 Máy đào
Vi c l a ch n máy đ

c ti n hành v i s k t h p hài hòa gi a đ c đi m s

d ng c a máy và các y u t c b n c a cơng trình: c p đ t đào, m c n
hình d ng, kích th

c h đào, đi u ki n chuyên ch , ch

c ng m,

ng ng i v t, kh i l

ng

đ t đào và th i h n thi công.
Tr

c h t hãy xem xét vi c l a ch n máy đào

T c là s t

góc đ các u c u k thu t.

ng thích gi a các tính n ng k thu t c a thi t b v i yêu c u và đi u

ki n làm vi c. Th c t công tác đ t trong xây d ng và khai thác đã ch ng t r ng,
n u m t máy làm đ t nói chung và máy đào nói riêng khi l a ch n, đ u t không
d a trên đi u ki n làm vi c c th s làm gi m tu i th c a máy m t cách nhanh
chóng và ho t đ ng kém hi u qu , th m chí khơng ho t đ ng đ
lo i r ng g u bình th

c. Ví d , n u dùng

ng đ xúc cát s mịn r t nhanh chóng. Dùng g u đào đ t đ


10
xúc đá s kém hi u qu . Khi dùng máy đào có xích thơng th
vi c đ

ng s khơng th làm

c trên n n đ t y u vì áp su t riêng lên n n quá cao,…

Khi l a ch n máy đào g u s p, c n d a trên đi u ki n làm vi c c a máy.
Ngồi ra, c n ph i có cái nhìn t ng quan v th tr

ng. Nói cách khác c n ph i làm

rõ các câu h i sau:
-

N ng su t yêu c u (m3/h)?

-

Dùng đ đào lo i đ t đá nào?

-

Dung tr ng riêng c a v t li u?

-

Áp su t riêng c a n n đào?

-

Chi u sâu đào yêu c u?

-

v t li u lên lo i ô tô nào?
D ki n m c v n đ u t ?
Quy t đ nh l a ch n cu i cùng c n ph i k t h p v i h ch tiêu so sánh đ

ch n t máy đ ng b theo quan đi m kinh t , k thu t toàn di n c a n n kinh t , th
tr

ng. Ch n lo i máy đào đ t đá đúng công su t, đ c đi m c u t o máy và các

thông s k thu t phù h p s

nh h

ng r t l n đ n n ng su t c a t máy thi công.

Vi c ch n máy đào ph thu c vào các y u t
-

Kh i l

-

Chi u dày l p đ t đá đ

-

nh h

ng sau:

ng công vi c và ti n đ yêu c u thi công.
c phép khai thác t i bãi v t li u.

áp ng nhu c u thi t b v n chuy n (th a mãn h s ph i h p xe máy).

-

Thi t k khoang đào phù h p

-

T ch c thoát n
và đ

c ho c t

in

cđ mb ođ

m đ ng đ u

khoang đào

ng v n chuy n.

1.2.2 Máy i
Máy i đ

c ch n trên c s k t h p s c kéo c a máy v i đi u ki n thi công

và đ b n gi i h n c a đ t.
ph i l a ch n tay s và l
nhanh h n là khi

có th th c hi n đ

c công vi c m t cách t i đa thì

i i phù h p v i t i. Khi

tay s cao h n. Các l

s th nh t máy s đ y t i

i i góc là lo i phù h p nh t cho các

công vi c san l p các rãnh hào, san i v i chi u r ng l n ho c san g t theo m t


11

chi u trong khi máy v n chuy n đ ng theo chi u ti n. Các y u t

nh h

ng t i vi c

ch n máy:
- i u ki n thi công.
- Kh n ng đào và v n chuy n đ t đ n v trí san c a t h p ô tô và máy đào.
- M t b ng thi công.
1.2.3 Máy lu
Khi l a ch n thi t b đ m nén c n ph i d a vào các y u t sau:
- Tính ch t c lý c a đ t đ
đ ng đ u c a h t đ t, l

c bi u th qua tính dính ho c khơng dính, tính

ng ng m n

c c a đ t, m c đ nén ch t c a đ t.

đ t dính, ph i s d ng d m bánh h i, đ m chân dê, máy đ m n m.

đ m
đ mđ t

khơng dính ph i s d ng các máy đ m rung, đ m n m ch n đ ng và đ m bánh h i.
-

i u ki n thi công th hi n qua các y u t , kh i l

ng cơng trình, c

ng đ

thi cơng, di n tích cơng tác, mùa thi cơng…
Khi l a ch n máy đ m c n c g ng ch n lo i có t i tr ng t
đi u ki n áp su t nén không v

t quá gi i h n cho phép.

ng đ i n ng v i

i v i nh ng cơng trình

l n nên ch n lo i đ m lo i n ng có tác d ng h n.
so sánh các lo i máy đ m đ
B ng này bao g m ph m vi đ
kho ng đ

c xác đ nh

đây đ

c đ t trong b ng kho ng ng d ng d

i đây.

m t 100% sét đ n 100% cát và vùng đá, m i
c coi nh vùng ho t đ ng hi u qu và kinh t nh t

đ i v i m i lo i máy đ m.
Vùng làm vi c hi u qu theo lo i đ t c a các lo i máy đ m:

Hình 1.2: S đ vùng làm vi c hi u qu c a máy đ m


12
Trên c s đó ch n lo i máy đ m có các thơng s k thu t (t i tr ng, n ng
su t, m c tiêu hao nhiên li u, kích th

c máy và ph

ng pháp v n hành…) phù h p

v i yêu c u k thu t, đ c thù công vi c th c hi n và phù h p v i h s ph i h p c a
c t máy.
1.2.4 Ơ tơ v n chuy n
Ch n đ

c thi t b v n chuy n phù h p không nh ng gi m đ

cơng trình mà cịn t ng đ

c n ng su t c a ph

c giá thành

ng ti n v n chuy n và c a c t

h p máy. Tùy theo kho ng cách v n chuy n đ t, kh i l

ng và đi u ki n làm vi c

c a máy đào có th s d ng các d ng v n chuy n b ng ô tô, tàu h a máy kéo, b ng
t i và v n chuy n b ng th y l c. Trong đó ph

ng ti n v n chuy n b ng ơ tơ là

d ng ch y u vì nó có tính linh ho t và ch đ ng cao, thích h p v i đi u ki n đ a
hình đ i d c không b ng ph ng. lo i ô tô hay dùng là lo i t đ bên c nh ho c đ ng
sau v i t i tr ng t 6 - 40 t n.
Khi kho ng cách ng n, đ
ph

ng không thu n ti n và có đ d c l n thì dùng

ng ti n v n chuy n là máy kéo.
Trên c s đó c n ch n thi t b v n chuy n phù h p v i t h p máy đào, máy

i, máy lu, v n chuy n b ng ô tô ph i đ m b o đi u ki n v n chuy n, ra vào d
dàng trong q trình thi cơng, d dàng b o d
kích th

c yêu c u. Khi l a ch n m t ph

ng s a ch a khi g p s c , th a mãn

ng ti n v n chuy n c n c n c vào:

-

Các yêu c u v n ng su t và th i gian thi công.

-

Lo i v t li u c n v n chuy n.

-

Lo i thi t b đ t đá, phù h p v i h s ph i h p.

-

Kh i l

-

C ly v n chuy n, v trí đ đ t.

-

c đi m t nhiên và đ a hình.

-

ng v n chuy n hay c

ng v n chuy n, bao g m chi u r ng, các đi u ki n n n đ
h n ch nh đ

-

ng đ thi công.

Kh n ng b o d

ng, và các

ng h m ho c c u chui, đ d c và t c đ cho phép.
ng: s phù h p gi a ph

ng ti n v i tr m b o d

ng.


13
1.3 CÁC PH

NG PHÁP L A CH N T

H P MÁY THI CÔNG

C n c vào m c tiêu kinh t - k thu t c n đ t đ
ng

i ta th

ng s d ng các ph

Hình 1.3: Các ph
Các ph

c và cách ti p c n v n đ ,

ng pháp sau đ tính ch n máy thi cơng:

ng pháp tính ch n máy thi cơng

ng pháp trên đ u có nh ng u nh

c đi m và ph m vi ng d ng

riêng, c th nh sau:
1.3.1 Ph

ng pháp gi i tích

B n ch t c a ph

ng pháp này là xác đ nh các thông s c a máy thi cơng d a

trên các quan h hình h c và các phép tốn gi i tích nh m xác đ nh các thơng s
kích th
ph

c t i h n c a máy đ đ m b o thao tác h p lý khi s d ng.

ng pháp này là xác đ nh khá chính xác các thơng s c a máy thi công phù h p

v i địi h i cơng trình. Nh

c đi m là ph

ng pháp này khó áp d ng cho vi c l a

ch n hàng lo t l n máy thi công v i nhi u ki u, lo i khác nhau. Ph
tích thích h p cho vi c ch n máy thi công đ n chi c v i s l
1.3.2 Ph

ng pháp gi i

ng nh .

ng pháp dùng lý thuy t đ tin c y

Dùng lý thuy t đ tin c y đ đánh giá ch t l
trong nh ng ph

ng pháp t t nh t đ có th ch n đ

ng c a máy thi công là m t
c nh ng máy có ch t l

s d ng cao th a mãn yêu c u đ ra. B n ch t c a ph
đ

u đi m c a

ng

ng pháp này là d a trên

ng l i c a toán th ng kê và lý thuy t xác su t xác đ nh ra các quy lu t c a th i

gian làm vi c không h ng hay th i gian h h ng c a các b ph n ho c c a máy thi
cơng. T đó có th xác đ nh đ

c các ch tiêu đánh giá đ tin c y c a máy nh h

s s n sang, h s s n sàng đ ng, h s s d ng k thu t,…Nh
pháp này ch đánh giá máy thi công v ph

ng di n ch t l

c đi m ph

ng

ng ho t đ ng mà không

đ c p đ n y u t k thu t c a máy trong quá trình khai thác s d ng.


14
1.3.3 Ph

ng pháp dùng lý thuy t ph c v đám đông

C n c vào lý thuy t ph c v đám đông, ta s ch n đ

c các đ i máy đ ng b

ph i h p v i nhau theo dây chuy n công ngh cho hi u qu kinh t - k thu t cao.
u đi m c a ph

ng pháp này là đã quan tâm đ

c c đ n trình t và th i gian hao

phí ch đ i x p hàng đ n và đi. Do đó nó s r t h u d ng cho các bài toán dùng đ
xây d ng lu n ch ng kinh t - k thu t ho c l p k ho ch tác nghi p quá trình thi
công theo dây chuy n c gi i. Nh
đ y đ v thông s ch t l
1.3.4 Ph

c đi m ph

ng và ch t l

ng pháp này ch a đ c p m t cách

ng c a máy thi công.

ng pháp ch n máy d a trên c s chu n đoán k thu t

Chu n đoán k thu t cho phép xác đ nh tr ng thái k thu t c a t ng máy
th i di m nh t đ nh trong quá trình làm vi c, d báo đ

m t

c s thay đ i tr ng thái k

thu t c a máy theo th i gian. Nh v y có th ch n máy đ n l phù h p v i yêu c u
công vi c mà còn d báo đ

c th i đi m h h ng c a m t lo t các b ph n ho c chi

ti t nh m t ch c khai thác và s a ch a phòng ng a có hi u qu . B ng các thi t b
chuyên dùng l p vào các v trí c a máy đ nguyên ho c tháo r i đ có th thu đ

c

nh ng tín hi u chu n đốn. Phân tích x lý các tín hi u chu n đốn này có th nh n
đ

c k t qu t

ng đ i chính xác v tr ng thái k thu t c a máy. Trên c s đó, l p

k ho ch s d ng hay s a ch a phòng ng a kèm theo d tr ph tùng thay th ho c
quy t đ nh l a ch n máy. Nh
công v i s l

ng pháp này đ ch n máy thi

ng l n, nhi u ch ng lo i thì cịn có nh ng khó kh n nh t đ nh nh

đòi h i nhi u ph

1.3.5 Ph

c đi m, n u dùng ph

ng ti n, thi t b chu n đoán, th i gian ti n hành chu n đoán dài…

ng pháp chuyên gia

u đi m c a ph

ng pháp này là có th tính g p các ch tiêu c n so sánh, đánh

giá vào m t ch tiêu duy nh t. Các ch tiêu th

ng di n t b ng l i và có th l

ng

hóa bình đi m theo ý ki n các nhà chun mơn có uy tín, có tính đ n t m quan
tr ng c a các ch tiêu và m c đ chuyên sâu c a các chuyên gia. Ph
đ c bi t phát huy u đi m khi đ i t
dùng đ

c ph

ng pháp này

ng đánh giá không có c s ch c ch n, khơng

ng pháp th c nghi m, các thông tin không đ

c th ng kê đ y đ và


15
có đ b t đ nh l n. Nh

c đi m, ph

ng pháp này mang tính ch quan s g p nhi u

khó kh n khi x lý n u các ý ki n đánh giá t n m n ho c trái ng
1.3.6 Ph

c nhau.

ng pháp th ng kê, phân tích k t h p v i lý thuy t xác su t

Theo ph

ng pháp này nhu c u v s l

giá tính n ng k thu t c a máy thi công đ

ng và ch t l

ng c ng nh vi c đánh

c xác đ nh ch y u trên k t qu th ng

kê, phân tích tình hình ho t đ ng c a máy trong nhi u n m tr
pháp đ n gi n, cho k t qu t

ng đ i chính xác. Nh

c.

ng

c đi m là c n s li u th ng kê

chính xác và khi có lo i máy m i nh p v thì khơng th đánh giá đ
1.3.7 Ph

ây là ph
c.

ng pháp quy ho ch toán h c

i v i ph

ng pháp này, nhu c u v s l

các ch tiêu kinh t - k thu t đ đánh giá chúng đ

ng, lo i máy thi công c ng nh
c mô t d

i d ng m t mơ hình

tốn quy ho ch thông qua vi c l p hàm m c tiêu và các ràng bu c thích h p. Sau
đó, tìm c c tr c a hàm m c tiêu này v i đi u ki n các bi n th a mãn ràng bu c cho
tr

c.
Mơ hình tốn này th

ràng bu c. Ph
l

ng có hai ph n: ph n hàm m c tiêu và ph n mô t các

ng pháp quy ho ch tốn h c có u đi m là cho phép tính tốn s

ng máy thi cơng h p lý đ i v i t ng dây chuy n c gi i ho c tồn b cơng vi c

áp d ng vào công tác quy ho ch trang b c gi i cho t ng đ n v , t ng vùng hay
toàn lãnh th . Ngoài ra ph

ng pháp này cịn có th giúp cho vi c đánh giá tình

tr ng c gi i hi n t i và d báo nhu c u máy thi cơng cho t
ph

ng lai. Tuy nhiên,

ng pháp này ch có hi u qu khi áp d ng tính ch n máy thi công hàng lo t l n

v i các ch tiêu kinh t - k thu t, chi phí ca máy đ
1.3.8 Ph

pháp tra b ng.

ng pháp nêu

ây là ph

trên, có th l a ch n máy thi cơng theo ph

ng pháp đ

kê k t qu trong th c t nhi u n m

c áp d ng

c đi m, ph

m t cách c th .

ng

Liên Xô (c ) trên c s th ng

cơng trình. V i ph

ng pháp này cho phép l a

c máy thi công m t các đ n gi n, không yêu c u v ph

b cao. Nh

c.

ng pháp tra b ng

Ngoài các ph

ch n đ

c xác đ nh t tr

ng pháp này ch a th hi n đ

ng ti n ho c thi t

c ch tiêu kinh t - k thu t


16
1.4 NGUYÊN T C L A CH N T

H P MÁY THI CÔNG

L a ch n máy và c c u nhóm máy h p lý trên c s cơng ngh thi công tiên
ti n đ m b o n ng su t cao, tiêu hao nhiên li u ít và giá thành m t đ n v s n ph m
th p nh t. Ph i đ m b o hoàn thành kh i l

ng, ti n đ th c hi n và phù h p v i

đ c đi m và đi u ki n thi công công trình. C c u nhóm máy trong dây chuy n

cơng ngh thi công ph i đ m b o đ ng b , cân đ i.
Ch n máy chính tr

c, máy ph sau trên c s máy ph ph i đ m b o phát

huy t i đa n ng su t c a máy chính (máy ph có th làm vi c gián đo n cịn máy
chính ph i làm vi c liên t c). Mu n v y ph i d a vào tính n ng c a t ng lo i máy
và đi u ki n b trí thi cơng thơng qua tính tốn n ng su t c a t ng lo i r i l a ch n
máy thích h p. Vi c ch n máy ph i xét m t cách t ng h p v : tính ch t cơng trình,
đi u ki n thi cơng và máy móc thi t b hi n có, ph i đ m b o kinh t k thu t nh t.
Ví d :
- Trong thi cơng đ p đê máy tr c ti p đào, đ p là máy chính.
- Chi u cao đào đ p ≤ 0,75m: có th dùng máy san v n chuy n ngang.
- Chi u cao đào đ p ≤ 1,5m: có th dùng máy i v n chuy n ngang.
- N n đào sâu h n 1,5m có th dùng máy đào (máy xúc) k t h p ô tô v n chuy n.
- Máy bánh xích ph i làm vi c

đ a hình có đ d c t nhiên ≤ 20% đ đ m

b o an toàn.
- Máy bánh l p ph i làm vi c

đ a hình có đ d c ≤ 10%.

- N u đ d c không đ m b o máy làm vi c an tồn (>20%) thì tr

c khi b trí

máy làm vi c, ph i dùng nhân l c đào đ t h b t đ d c, t o di n thi cơng r ng
3÷4m đ máy làm vi c an tồn.

N ng su t khai thác c a máy ch đ o v a ph i đáp ng đ

cc

ng đ thi

công, v a ph i đ m b o ch tiêu n ng su t chugn c a c nhóm máy, ngh a là ph i
đ m b o m i quan h : c

ng đ thi công theo yêu c u ≤ n ng su t khai thác máy

ch đ o ≤ n ng su t khai thác c a c nhóm máy. Trên th c t ng

i ta th

ng ch n

n ng su t c u các máy ph tr cao h n n ng su t c u máy ch đ o. M c đ l n h n
v n ng su t c a các máy ph tr so v i máy ch đ o tùy theo tính ch t ho t đ ng


17
c a c nhóm máy.

i v i nhóm máy ho t đ ng đ u đ n và nh p nhàng nh nhóm

máy xúc đào (máy ch đ o) v i các ô tô ben t đ (máy ph tr ) trong cơng tác san
l p thì n ng su t c a ô tô c n ch n l n h n so v i n ng su t c a máy xúc đào
kho ng 10-15%.

i v i máy có s gián đo n trong thi cơng, do ph i chuy n đ i

cơng đo n và v trí làm vi c c a máy thì t l trên có th là 50-100%.
1.5 QU N LÝ VÀ NÂNG CAO HI U QU S

D NG MÁY THI CÔNG

Qu n lý và nâng cao hi u qu s d ng máy thi công đ m b o rút ng n th i gian
thi công, s d ng h p lý ti t ki m nguyên v t li u, lao đ ng s ng và lao đ ng v t
hóa t đó nâng cao n ng su t lao đ ng gi m đ

c chi phí xây d ng cơng trình.

S d ng - khai thác máy làm đ t h p lý có hi u qu cao v m t kinh t - k
thu t đòi h i ng

i s d ng ph i am hi u k v c u t o, tính n ng k thu t, đi u

ki n s d ng c a t ng lo i máy, ph i bi t t ch c công tác s d ng máy m t cách
khoa h c, phù h p v i t ng cơng trình c th . Trên c s lý thuy t và th c t , c n
đ ra các nguyên t c chung đáp ng m c đích nâng cao hi u qu khia thác máy làm
đ t khi thi công công trình. Nh t thi t ph i tuân th ch đ b o d
đ nh k cho máy, các đ nh m c v kh i l

ng, s a ch a

ng cơng vi c, chi phí s n xu t, th i gian

và ch đ làm vi c phù h p v i khí h u nóng m, đ a hình

Vi t Nam nh m nâng

cao hi u qu s d ng máy.
1.5.1 S d ng máy tri t đ v s l

ng, th i gian ho t đ ng, cơng su t

Khơng đ tình tr ng lãng phí do máy không đ

c s d ng ho c s d ng m t

ph n th i gian công su t c a máy d n đ n tình tr ng làm vi c kém hi u qu , kéo dài
th i gian thi công. M i lo i máy thi cơng đ u có nh ng tính n ng, tác d ng và
nhi m v khác nhau, có vai trị khác nhau trong quá trình s n xu t ch t o s n
ph m. Do v y ph i s d ng các máy móc đúng v i kh n ng v n có c a nó thì
chúng m i phát huy h t tác d ng và đ t n ng su t cao nh t. Khi các máy đ

c b trí

h p lý theo đúng ch c n ng trình t trong q trình thi cơng thì chúng m i đ
d ng có hi u qu , khai thác đ
công.

cs

c h t công su t và tránh lãng phí trong q trình thi


18
1.5.2 S d ng máy thi công theo đúng đ nh m c s d ng

nh m c s d ng quy đ nh m c tham gia c a máy móc thi t b vào q trình
thi cơng trong nh ng giai đo n nh t đ nh. M c tham gia này đ

c tính tốn t i u

nh t m c đ phù h p v i kh n ng hi n t i c a máy móc thi t b . Khi đó s tham
gia c a máy móc thi t b vào q trình thi cơng m t m t v n phát huy h t cơng d ng
m t m t v n duy trì đ

c th i gian s d ng lâu dài, h n ch đ

c nh ng t n th t do

s d ng quá m c đ nh m c gây ra. Do v y vi c qu n lý s d ng máy móc thi t b
theo đ nh m c khơng ch có ý ngh a s d ng t i đa theo n ng l c thi công c a máy
mà cịn có ý ngh a nâng cao tu i th cho h th ng máy móc thi t b , hi u qu s
đ

c nâng cao.
1.5.3 Gi m đ

c hao mịn h u hình và hao mịn vơ hình

Trong q trình thi cơng máy móc thi t b ph i tham gia vào nhi u chu k làm
vi c do đó giá tr c a nó gi m d n do b hao mòn theo th i gian. Hi n t

ng này

x y ra c khi ho t đ ng c ng nh không ho t đ ng. Qu n lý s d ng máy thi công
ph i đ m b o hao mịn máy móc là h p lý, tránh lãng phí th i gian s a ch a b o

hành không c n thi t. N u máy thi công đ

c s d ng đúng ch đ đúng đ nh m c

và các tiêu chu n kinh t k thu t, thì hao mịn máy móc thi t b khi đó là h p lý.
Bên c nh đó máy móc có th b l c h u theo th i gian do khoa h c k thu t phát
tri n nhanh nên vi c l a ch n máy thích h p cho cơng trình gi m đ
hình, do v y vi c qu n lý và s d ng máy móc s hi u qu và đ
1.5.4 S d ng máy thi công theo đúng ch đ b o d

c hao mịn vơ

c nâng cao.

ng s a ch a

Cơng tác này địi h i ph i theo dõi th c hi n các bi n pháp t ch c, k thu t,
ph c v b o d

ng, ki m tra s a ch a nh m gi m hao mòn, ng n ng a s c , đ m

b o máy móc làm vi c bình th
phép l p k ho ch b o d

ng. Ch đ b o d

ng k thu t và s a ch a cho

ng k thu t và s a ch a l p d trù v nhân l c, v t t k

thu t, ti n v n cho công tác này. Khi b o d

ng k thu t ph i ti n hành: lau r a,

xem xét, tra d u m , ki m tra xi t ch t, đi u ch nh…V sinh công nghi p là công
vi c b t bu c ph i làm khi ti n hành b o d
và tr

ng k thu t, ph i th c hi n th

c lúc ti n hành các bi n pháp khác c a b o d

ng k

ng. Ki m tra hi u ch nh