skkn thư viện

TÊN ĐỀ TÀI
PHÁT HUY HỨNG THÚ CỦA BẠN ĐỌC TRONG HOẠT ĐỘNG THƯ
VIỆN TRƯỜNG HỌC
I. PHẦN MỞ ĐẦU
Thư viện trường học là một bộ phận cở sở vật chất trọng yếu, là trung tâm
sinh họat văn hóa và khoa học của nhà trường. Thư viện góp phần nâng cao chất
lượng giảng dạy của giáo viên, bồi dưỡng kiến thức cơ bản về khoa học và xây
dựng thói quen tự học cho học sinh.
Với nhà trường sách, báo lại có ý nghĩa quan trọng vì nó là người bạn gần
gũi nhất, là htài liệu cần thiết nhất của thầy và trò. Học sinh cần có sách giáo
khoa, sách bài tập, sách tham khảo để học tập và luyện tập. Giáo viên cần có
sách giáo khoa, sách nghiệp vụ, sách tham khảo để giảng dạy và bồi dưỡng
chuyên môn, không ngừng nâng cao kiến thức. Ngoài ra các loại báo, tạp chí...,ở
Thư viện cũng là nguồn tài liệu tham khảo hết sức quan trọng đối với giáo viên
và học sinh trong nhà trường.
Nhiệm vụ của thư viện trường học là phục vụ cho việc giảng dạy và học
tập góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng giáo dục. Để việc giảng dạy
và học tập được tốt công tác phục vụ bạn đọc trong thư viện trường học phải
được thường xưyên, liên tục, phải luôn luôn thay đổi cách phục vụ để thu hút
bạn đến với thư viện ngày càng nhiều, góp phần phát triển hoạt động của thư
viện ngày càng tốt hơn.
Đứng trước sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin với nhiều
trò chơi ngày càng da dạng, phong phú, hấp dẫn đã lôi cuốn giới trẻ vào tham
gia rất nhiều. Vì vậy việc ham mê đọc sách, đọc báo của các em ngày càng hạn
chế.
Trong nhiều năm qua, thư viện trường Tiểu học Minh Tân đã luôn đổi
mới công tác phục vụ bạn đọc nhằm mục đích lôi cuốn bạn đọc đến với thư viện
ngày càng đông hơn, song việc ham muốn đọc sách của bạn đọc vẫn chưa đạt
hiệu quả cao, hoạt động của thư viện trương học phát triển chưa được tốt.
Xuất phát từ nhận thức trên, cũng như tìm hiểu thực tiễn thực trạng hoạt
động của thư viện ở trường, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “Phát huy hứng thú

của bạn đọc trong hoạt động thư viện trường học” nhằm phát huy tối đa hiệu
quả của thư viện trong nhà trường.
Do thời gian có hạn, bản thân lại chưa có kinh nghiệm trong công tác thư
viện nên đề tài chỉ có thể đề cập một số giải pháp quan trọng nhằm thúc đẩy các
1


hoạt động của trường học ngày một phát triển tốt hơn để bạn đọc đến thư viện
ngày một đông hơn.

2


II. CƠ SỞ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
1. Cơ sở lý luận
Bạn đọc là một bộ phận không thể thiếu trong các yếu tố tạo thành thư
viện. Vốn tài liệu chỉ thực sự phát huy được giá trị khi nó được bạn đọc sử dụng.
Phục vụ bạn đọc là mục tiêu cuối cùng của bất kỳ một thư viện nào. Hoạt động
của thư viện nhằm thu hút, tuyên truyền giới thiệu và đưa ra phục vụ các dạng
tài liệu, giúp đỡ người tới thư viện trong việc lựa chọn và sử dụng tài liệu một
cách thích hợp. Công tác này được tiến hành bởi sự kết hợp các quá trình liên
quan chặt chẽ với nhau của việc phục vụ đọc, mượn tài liệu, phục vụ thông tin
tra cứu.
* Thư viện là chiếc cầu nối.
* Thư viện là nơi tập trung đầy đủ sách, có khả năng và phương tiện để
phục vụ tốt nhất, tiết kiệm nhất những yêu cầu, những thắc mắc của giáo viên,
học sinh trong việc dạy và học.
Để nâng cao chất lượng giảng dạy thầy phải học, đọc.
Để nâng cao chất lượng học và bổ sung kiến thức trò phải đọc.
* Vì vậy công tác tuyên truyền thu hút bạn đọc phải gắn liền với việc dạy

và học. Phải lấy mục tiêu đào tạo và nhiệm vụ năm học của nhà trường làm mục
tiêu và nhiệm vụ của thư viện nhà trường.
Để hoạt động của thư viện phát triển tốt thì công tác thu hút và phục vụ
bạn đọc là một công tác quan trọng nhất.
Để thu hút bạn đọc đến với thư viện ngày càng đông cần đảm bảo các nội
dung công tác phục vụ bạn đọc:
- Nghiên cứu nhu cầu, hứng thú đọc.
- Hướng dẫn bạn đọc sử dụng thư viện
- Tổ chức phục vụ bạn đọc trong và ngoài thư viện
- Tuyên truyền giới thiệu các loại hình tài liệu
- Hướng dẫn cách tra cứu tài liệu
- Hướng dẫn phương pháp đọc sách
- Phục vụ thông tin theo yêu cầu bạn đọc
2. Cơ sở thực tiễn
* Những nét khái quát về trường Tiểu học Minh Tân.
- Trường được thành lập từ năm 2003.
- Thư viện có phòng đọc cho giáo viên, phòng đọc học sinh, phòng kho
- Thư viện trường đạt chuẩn
- Trường đạt chuẩn Quốc gia
Tổng số học sinh: 875 em, trong đó: Khối 1: 172 ; Khối 2: 187 ; Khối 3: 184 ;

3


Khối 4: 163 ; Khối 5: 169
Tổng số giáo viên, nhân viên: 40
* Thực trạng công tác bạn đọc ở trường Tiểu học Minh Tân.
Thuận lợi
- Phụ trách thư viện nhiệt tình, năng nổ, hòa nhã, vui vẽ, thường xuyên quan tâm
đến công tác bạn đọc. Luôn đổi mới hình thức phục vụ vì vậy bạn đọc rất ham

muốn đến thư viện.
- Ban giám hiệu luôn chú trọng đầu tư vào việc xây dựng cơ sở vật chất. Tích
cực tham mưu các nhà hão tâm hỗ trợ sách cho thư viện. Luôn quan tâm đến
công tác tổ chức tuyên truyền giới thiệu sách, báo, công tác phục vụ bạn đọc.
Hạn chế
- Do điều kiện kinh phí còn hạn chế nên việc bổ sung vốn tài liệu hằng năm ít, vì
vậy ảnh hưởng không nhỏ đến việc bạn đọc tới thư viện và các hoạt động khác
của thư viện.
III. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. Tổ chức các hoạt động của thư viện
- Thư viện tổ chức mở cửa tất cả các ngày trong tuần (trừ thứ 7, chủ nhật), cung
ứng cho giáo viên, học sinh đầy đủ các loại sách giáo khoa, sách tham khảo,
sách nghiệp vụ, các loại từ điển... góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, học
tập và tự bồi dưỡng thường xuyên của giáo viên, học sinh.
- Sưu tầm và giới thiệu rộng rãi trong cán bộ giáo viên, học sinh những tài liệu
của Đảng, của nhà nước, của ngành GD – ĐT phục vụ cho giảng dạy, học tập,
nghiên cứu khoa học giáo dục, bổ sung những kiến thức cần thiết của các bộ
môn khoa học góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
- Tìm hiểu nhu cầu giáo viên và học sinh giúp họ chọn sách và đọc sách có hệ
thống, biết cách sử dụng bộ máy tra cứu sách, tra cứu thư mục nhằm sử dụng
triệt để kho sách nhất là sách nghiệp vụ và sách tham khảo.
- Phối hợp với các thư viện khác để học hỏi kinh nghiệm tổ chức, luân chuyển
sách báo, thường xuyên thay đổi sách báo mới phục vụ bạn đọc. Bên cạnh đó
giúp cán bộ thư viện nâng cao nghiệp vụ.
- Tổ chức quản lý và hoạt động theo đúng nghiệp vụ thư viện, có sổ sách quản lý
chặt chẽ, bảo quản giữ gìn sách báo, tài liệu. Thường xuyên lọc bỏ sách cũ, nát,
nội dung lạc hậu để kịp thời bổ sung các tài liệu mới.
- Quản lý chặt chẽ kinh phí thư viện thu được để sử dụng đúng mục đích.

4

- Lập kế hoạch từng tháng để nắm sát được số lượng tài liệu tăng hay giảm, tìm
hiểu rõ nguyên nhân tăng giảm và có phương pháp bổ sung kịp thời.
- Sách báo nhập về được phân loại, được nhập vào sổ theo dõi, lập mục lục, viết
phiếu mục lục, xếp giá khoa học, giới thiệu bạn đọc
- Thông báo, giới thiệu sách mới theo từng chủ điểm đến từng cán bộ, giáo viên
và học sinh được biết.Thông qua các hình thức giới thiệu trên bảng tại phòng
thư viện hoặc triển lãm sách mới...
- Phối hợp các hoạt động ngoại khóa như: thành lập mạng lưới giới thiệu, tuyên
truyền sách báo trong giáo viên, học sinh; tổ chức trưng bày, triển lãm sách phục
vụ cho học tập và giảng dạy trong nhà trường; phối hợp với Đội Thiếu niên tổ
chức các cuộc thi kể chuyện theo sách nhân các ngày lễ lớn như 5/9; 20/11;
22/12; 8/3; 26/3; 19/5....; thi đọc thơ nghe chung, thi đố vui, ra báo tường tại
phòng đọc sách; phối hợp với Đoàn Thanh niên, Công đoàn tổ chức trao đổi
thảo luận – bình sách....
2. Các biện pháp
- Trong các hoạt động của thư viện cần chú trọng nhất đến công tác thu hút và
phục vụ bạn đọc. Sau đây là một số biện pháp nhằm thu hút bạn đọc đến với thư
viện ngày càng đông:
* Biện pháp 1: Nghiên cứu nhu cầu hứng thú đọc cho học sinh để xây dựng vốn
tài liệu và tổ chức phục vụ học sinh trong nhà trường.
Ngay từ đầu năm học, thư viện trường Tiểu học Minh Tân đã phát phiếu nhu
cầu đọc cho học sinh nắm bắt được nhu cầu đọc của học sinh, từ đó cán bộ thư
viện đã phân loại hiệu quả và đáp ứng được kịp thời nhu cầu đọc cho học sinh.
Không chỉ có vậy cán bộ thư viện còn luôn theo dõi sát sao các hoạt động của
Đội cũng như căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý của các em học sinh.
Kết quả :
Thể loại truyện
Số lượng

Tỷ lệ
Truyện Bác Hồ
560
70%
Truyện vui bốn phương
720
90%
Truyện cô bé quàng khăn đỏ
568
72%
Cổ tích
572
73%
* Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch đọc sách cho học sinh
- Kế hoạch đọc sách phải nằm trong kế hoạch của nhà trường. Kế hoạch phải
nêu lên được từng chủ điểm đọc, các sách tương ứng với chủ điểm, thời gian
đọc.

5


- Chúng tôi đã xây dựng kế hoạch đọc sách trên cơ sở nghiên cứu chương trình
học của từng lớp và nhu cầu đọc của học sinh.
- Đến trước thi học kỳ chừng một tháng tôi tiến hành giới thiệu cho các em
mượn các loại sách như: Giải bài tập, câu hỏi ôn tập, một số đề kiểm tra...Vì vậy
việc đọc sách theo kế hoạch đã giúp học sinh mở rộng vốn kiến thức từ đó các
em biết vận dụng vào việc học tập của mình và đạt kết quả cao trong các kỳ thi.
Tóm lại: Xây dựng kế hoạch đọc sách là một biện pháp rất tốt để học sinh mở
rộng kiến thức đạt hiệu quả cao. Kế hoạch này phải được triển khai từ trước năm
học.

* Biện pháp 3: Đổi mới và mở rộng các hình thức phục vụ bạn đọc nhằm
phát huy tác dụng của sách báo đối với chất lượng giáo dục của nhà trường là
phát triển vòng quay của sách.
Bên cạnh các hình thức phục vụ truyền thống thư viện sáng tạo ra nhiều
hình thức phục vụ bạn đọc hiệu quả:
- Tổ chức phục vụ cho các em đọc sách báo tại thư viện trong những buổi học
thể dục, học tin, học phụ đạo hay các em đi lao động, tập huấn Đội...Trong
những lần đọc sách như thế nầy cán bộ thư viện dàn xếp thời gian tổ chức ra
những câu đố vui cho các em giải với mục đích tạo cho các em có thêm khả
năng tư duy.
- Cứ vào đầu tuần cán bộ thư viện đưa xuống từng lớp cho các em mượn về nhà
và như thế sách được luôn hồi từ lớp nầy sang lớp khác để các em có thời gian
đọc thêm.
Ví dụ: Sáng thứ hai, tuần I của tháng cán bộ thư viện cho cộng tác viên lớp 3A,
3B lên phòng thư viện nhận sách về phát cho lớp. Hết tuần, hai lớp nộp lại, qua
tuần II sách của lớp 3A chuyển qua lớp 3B và ngược lại.
* Biện pháp 4: Sáng tạo nhiều hình thức trong công tác tuyên truyền giới
thiệu sách báo tài liệu.
- Trước đây, thư viện chỉ giới thiệu sách trên bảng. Nay đã giới thiệu trong các
buổi sinh hoạt chuyên môn, giới thiệu dưới cờ, thông qua chương trình phát
thanh măng non của nhà trường... Nhờ thay đổi hình thức này mà thư viện đã
thu hút được rất nhiều giáo viên, học sinh đến mượn sách, báo. Cán bộ thư viện
đã gợi mở, hướng dẫn bạn đọc tìm sách, phân tích nội dung từng cuốn sách, nói
rõ tác dụng nghệ thuật cũng như tác dụng đạo đức nhằm gây hứng thú trong độc
giả, khơi dậy sự tò mò cho người đọc, để giáo viên tích cực tìm tài liệu đọc sách
báo ở thư viện nhà trường.
6


- Thư viện thường xuyên tổ chức giới thiệu cho học sinh những cuốn sách có nội

dung về các ngày lễ kỉ niệm lớn như: 20/10, 20/11, 22/12, 3/2, 26/3…, để các
em tìm hiểu. Đồng thời qua đó giáo dục cho các em hiểu biết thêm về truyền
thống của dân tộc ta qua các ngày lễ.
Ngoài các biện pháp trên, cuối năm cán bộ thư viện tham mưu nhà trường
khen thưởng cho các cá nhân hoặc tập thể lớp có nhiều đóng góp cho thư viện.
Từ đó khích lệ tinh thần đọc sách cho các em.

7


IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Từ khi áp dụng sáng kiến trên hiệu quả công tác bạn đọc đến với thư viện
của trường Tiểu học Minh Tân trong hai năm học gần đây được nâng cao rõ rệt.
Bạn đọc
GV
HS
CB, CNV

Tỉ lệ bạn đọc đến thư viện
Năm học 2011 - 2012
85%
65%
70%

Tỉ lệ bạn đọc đến thư viện
Năm học 2012 - 2013
100%
85%
100%

Từ đó kết quả học tập của học sinh cũng được nâng lên:
Tên các cuộc thi
Thi trạng nguyên
Thi học sinh giỏi lớp 4
Thi học sinh giỏi lớp 5
Đầu vào lớp 6

Năm học
2011-2012
2012-2013
2011-2012
2012-2013
2011-2012
2012-2013
2011-2012
2012-2013

Kết quả
1 bảng nhãn, 1 thám hoa
2 thám hoa, 1 chữ đẹp
5 giải huyện
12 giải huyện
18 giải tỉnh, 10 giải huyện
20 giải tỉnh, 9 giải huyện
99,4 %
100 %

8

V. KẾT LUẬN
Qua nghiên cứu lý luận và thực hiện công tác bạn đọc ở trường Tiểu học
Minh Tân cho thấy:
Công tác thu hút bạn đọc đến thư viện là một công tác quan trọng trong
hoạt động của thư viện, nhằm phục vụ yêu cầu giảng dạy và học tập của giáo
viên và học sinh góp phần nâng cao chất lượng toàn diện từ đó xây dựng thói
quen đọc sách cho bạn đọc.
Từ khi áp dụng các biện pháp nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc thì tỷ
lệ bạn đọc đến thư viện ngày càng cao, chất lượng hoạt động thư viện được
đẩy mạnh rõ rệt.
VI. ĐỀ NGHỊ
Để nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc trong trường Tiểu học Minh Tân
có hiệu quả, tôi có một số kiến nghị như sau:
- Đầu tư kinh phí cho hoạt động thư viện.
- Cho cán bộ thư viện trường học được hưởng chế độ độc hại
- Thường xuyên mở lớp tập huấn về nghiệp vụ thư viện cho cán bộ phụ trách thư
viện để các cán bộ thư viện giao lưu, học hỏi kinh nghiệm.
VII. PHẦN PHỤ LỤC
PHIẾU ĐIỀU TRA NHU CẦU HỨNG THÚ ĐỌC CỦA HỌC SINH
Em hãy đánh dấu x vào ô trống các thể loại truyện mà em thích









Cổ tích

Truyện tranh
Truyện Bác Hồ
Truyện danh nhân
Truyện lịch sử
Truyện KHTN
Truyện văn học

Em hãy giải thích vì sao em thích các truyện đó ?
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

9


VIII. MỤC LỤC
TT
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII

TÊN ĐỀ TÀI
Phần mở đầu
Cơ sở nghiên cứu đề tài
Nội dung nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu
Kết luận
Đề nghị
Phần phụ lục
Mục lục

TRANG
1
2
3
6
7
7
7
8

S¸ng kiÕn
10


Rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh

I. Đặt vấn đề

Lớp 4

Giao tiếp là một nhu cầu rất cần thiết, nó là vốn sống cơ bản không
thể thiếu đợc của mỗi con ngời. Đó là quá trình giao tiếp giữa ngời với
ngời, nhằm trao đổi t tởng, tình cảm, cảm xúc, vốn kinh nghiệm sống
của mỗi con ngời.

Con ngời ta giao tiếp với nhau bằng nhiều phơng tiện, nhng phơng
tiện thông thờng và quan trọng nhất là phơng tiện ngôn ngữ.
DạyTiếng Việt ở Tiểu học thực chất là giao tiếp bằng ngôn ngữ qua
hệ thống câu hỏi và bài tập. Trong phân môn Tiếng Việt chủ yếu là sử
dụng hệ thống câu hỏi và bài tập. Riêng đối với phân môn Tập đọc
Tiểu học nói chung và lớp 4 nói riêng ngời dạy thờng dùng các câu hỏi
để giúp học sinh tìm hiểu và đọc diễn cảm bài tập đọc. Vì vậy giờ tập
đọc chủ yếu rèn kỹ năng đọc (đọc đúng, đọc hiểu, đọc diễn cảm)
Việc rèn kỹ năng đọc cho học sinh Tiểu học là một yêu cầu quan
trọng cần thiết. Đọc đúng, đọc diễn cảm là kỹ năng đầu tiên, cơ bản
mà ngời giáo viên cần giúp học sinh đạt đợc.
Mặt khác,đọc đúng đọc hiểu là cơ sở để học sinh học tốt các môn
học khác và phục vụ tốt cho cuộc sống của chính bản thân mình. Vậy
làm thế nào để đạt đợc kết quả nh mong muốn trong quá trình đọc
đúng, đọc hiểu, đọc diễn cảm? Vấn đề đặt ra là ngời thầy cần luôn đổi
mới phơng pháp trong dạy học.
Thực tế hiện nay cho thấy việc đọc đúng, đọc diễn cảm và đọc
đúng tốc độ của một số học sinh lớp 4 còn cha đạt yêu cầu. Có những
học sinh đọc to nhng không đảm bảo tốc độ, đọc không đúng ngữ
điệu,...
Thực tế đối với giáo viên còn một số ít đọc mẫu cha đúng, còn sai
khi phát âm (nhất là phát âm: L -N).
Qua thực tế dạy học, dự giờ đồng nghiệp, tôi thấy đựơc những
điểm yếu của giáo viên, học sinh trong giờ tập đọc. Nên tôi chọn đề tài:
"Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4" với mong muốn các em
có kỹ năng đọc đúng các thể loại văn bản khác nhau và giúp các em có
một kiến thức để học văn ở các lớp tiếp sau này cũng nh giao tiếp trong
cuộc sống tốt hơn.
II. GiảI Quyết vấn đề
11

1/ Điều tra thực trạng:
Sách giáo khoa Tiếng Việt 4 mới với nội dung phong phú, hấp
dẫn. Mỗi tuần các em có 2 bài Tập đọc đợc sắp xếp theo từng chủ
điểm. Mỗi bài có thể là một tác phẩm hay đoạn trích của một tác
phẩm.
Ngay từ đầu năm học, trong mỗi giờ Tập đọc tôi đã bớc đầu chú
ý đến kỹ năng đọc đúng, đọc diễn cảm của HS, coi đó là một yêu cầu
cơ bản không thể thiếu khi nhận xét, đánh giá kỹ năng đọc của HS.
Song trong thực tế giảng dạy và qua việc dự giờ các lớp cùng khối
những tuần đầu năm học, tôi thấy HS thực hiện phần luyện đọc đúng,
đọc diễn cảm cha đợc tốt.
Về phía GV ngoài khả năng đọc mẫu tơng đối tốt thì việc hớng
dẫn hs đọc đúng, đọc diễn cảm một đoạn văn, đoạn thơ còn qua loa,
cha cụ thể.
Về phía HS đa số các em biết đọc trơn văn bản, bớc đầu nắm đợc
nội dung toàn bài, ý của mỗi đoạn. Một số em biết đọc phân biệt lời
của các nhân vật, biết thể hiện ngữ điệu song cha đợc hay. Còn lại đa
số các em đọc giọng đều đều, cha tìm đúng giọng đọc của toàn bài, cha
biết thay đổi giọng đọc ở từng đoạn phù hợp với nội dung, tâm trạng
của nhân vật. Việc nhấn mạnh các từ ngữ quan trọng trong câu, đoạn
cũng còn nhiều hạn chế.
2/ Khảo sát chất lợng trớc khi thực hiện:
Khi dạy bài Tập đọc "Mẹ ốm" - TV4 - Tập 1- trang 9, tôi đã chọn
10 hs của lớp 4A do tôi trực tiếp giảng dạy thi đọc diễn cảm trớc lớp
khổ thơ 4 và 5.
Kết quả đạt đợc nh sau:
Giỏi
Khá

SL
%
SL
%
1

10

2

20

Trung bình
SL
%

SL

%

7

0

0

70

Yếu

Với kết quả nh trên, tôi nhận thấy số lợng HS đạt điểm, khá, giỏi
còn quá ít. Cuối tháng 9 và đầu tháng 10 tôi đã bàn với các đồng chí
GV trong khối lớp 4 nói riêng và tổ 4 + 5 nói chung mở chuyên đề về
dạy phân môn Tập đọc trong chơng trình Tiếng Việt 4, đặc biệt chú
trọng việc hớng dẫn hs đọc diễn cảm nhằm nâng cao kỹ năng đọc cho
hs.

12


3/ Các bớc tiến hành:
Qua điều tra thực trạng, tôi thấy việc hớng dẫn HS đọc diễn cảm
đòi hỏi GV phải kiên trì, dày công nghiên cứu kỹ chơng trình, từng chủ
điểm đặc biệt là từng bài dạy - từng tác phẩm.
Kỹ năng đọc diễn cảm thờng đợc luyện tập thông qua các văn
bản nghệ thuật, sau khi hs đã đạt đợc yêu cầu về đọc đúng, rõ ràng,
rành mạch, đã tìm hiểu bài và nắm đợc nội dung, ý nghĩa bài đọc.
Muốn đọc diễn cảm một văn bản, ngời đọc phải lựa chọn đợc giọng
điệu, ngữ điệu phù hợp với tình huống miêu tả, thể hiện đợc tình cảm,
thái độ, đặc điểm của nhân vật hay tình cảm thái độ của tác giả đối với
nhân vật và nội dung miêu tả trong văn bản. Vì vậy việc trớc tiên cần
làm đối với GV và HS trớc khi học một bài Tập đọc là bớc chuẩn bị
bài:
- GV cần đọc kỹ tác phẩm, tìm hiểu xuất xứ, tác giả.
- GV cần nắm đợc nội dung, bố cục, biện pháp nghệ thuật và
những ý tởng của ngời viết.
- Tập đọc bài, biểu cảm bài văn, bài thơ bằng nhiều cách: Đọc
thầm, đọc thành tiếng. GV cần tập đọc cho đến khi đạt đợc giọng đọc
chuẩn xác nhất, hay nhất, trớc khi đọc mẫu cho HS.
- Đối với HS trớc khi học một bài Tập đọc các em cần đọc bài ở

nhà, đọc chú giải từ khó và các câu hỏi. Điều này sẽ giúp các em đọc
bài đợc lu loát, nắm bắt nội dung bài nhanh hơn, giảm bớt khó khăn
cho GV trong giờ học chỉ có 35 - 40 phút. GV sẽ không mất nhiều thời
gian cho phần luyện đọc, tìm hiểu bài, tạo điều kiện và tăng thời lợng
cho rèn đọc nâng cao - đọc diễn cảm.
- Việc quan trọng và cần thiết nhất là hớng dẫn HS luyện đọc
diễn cảm trong giờ tập đọc để từng bớc đạt đợc những yêu cầu nói
trên.
- Thông thờng trong phần luyện đọc diễn cảm, GV chỉ định HS
đọc nối tiếp theo đoạn. Sau mỗi đoạn GV gọi HS nhận xét để tìm đúng
giọng đọc, từ ngữ cần nhấn giọng. GV chốt lại cách đọc, có thể ghi
bảng hoặc sử dụng các băng giấy. Nếu HS thể hiện cha đúng, cha hay,
GV yêu cầu em đó đọc lại. Tiếp theo có thể gọi HS khác đọc để củng cố
đoạn. GV kết hợp với HS nhận xét, đánh giá cho điểm từng em.
- Ví dụ : bài "chợ Tết" Tiếng Việt 4 - Tập 2 có thể chia làm 4 đoạn
(xem 4 dòng thơ là 1 đoạn)
13


- Đoạn 1: Tả cảnh đẹp cuả thiên nhiên hôm có phiên chợ.
GV cần hớng dẫn HS tìm đúng giọng đọc của đoạn này: Đọc
chậm rãi, nhấn giọng những từ ngữ gợi tả, gợi cảm (đỏ dần, ôm ấp, viền
trắng, tng bừng).
Khi HS biết đọc diễn cảm toàn bài, GV tổ chức cho các em thi
đọc diễn cảm (hoặc đọc thuộc lòng) 1 đoạn tiêu biểu trong bài.
Vi dụ: Bài "Sầu riêng" - Tiếng Việt 4 - Tập 2. GV cho HS thi đọc
diễn đoạn một của bài với giọng tả nhẹ nhàng, chậm rãi. Nhấn giọng
những từ ngữ ca ngợi hơng vị đặc biệt sức hấp dẫn của quả sầu riêng
nh: Hết sức đặc biệt, thơm đậm, rất xa, lâu tan, ngào ngạt, thơm mùi
thơm, béo cái béo, ngọt, kỳ lạ.

Hình thức tổ chức có thể theo cặp, nhóm 3 đến 4 em. Các em tự
chọn bạn đọc hay nhất nhóm mình để thi với các nhóm khác. GV và
HS bình xét cho điểm và khen ngợi những em đọc hay.Các mức độ để
đánh giá HS đọc hay (đọc diễn cảm) là :
a/ Biết nhấn mạnh các từ ngữ quan trọng trong câu (từ ngữ gợi
tả, gợi cảm, từ ngữ chìa khoá làm nổi bật ý chính)
b/ Biết thể hiện ngữ điệu (Sự thay đổi về tốc độ, cao độ, cờng độ,
trờng độ) phù hợp với từng loại câu (câu kể, câu hỏi, câu kể, câu khiến)
Ví dụ: Bài "Thắng biển" - Tiếng Việt 4 - Tập 2 - trang 76 GV cần
hớng dẫn HS thay đổi tốc độ theo từng đoạn:
Đoạn 1: Câu đầu đọc chậm rãi, những câu sau nhanh dần thể
hiện sự đe doạ của cơn bão biển.
Đoạn 2: Giọng gấp gáp căng thẳng gợi ra cảnh tợng biển cả giận
dữ, điên cuồng tấn công con đê.
Đoạn 3: Giọng hối hả, gấp gáp hơn thể hiện cuộc chiến đấu với
biển cả rất gay go, quyết liệt, sự dẻo dai ý chí quyết thắng của những
thanh niên xung kích.
Câu kết giọng đọc khẳng định, tự hào.
c/ Biết đọc phân biệt lời kể của tác giả và lời nhân vật.
d/ Biết đọc phân biết lời của các nhân vật sao cho phù hợp các
đặc điểm lứa tuổi và tính cách của từng nhân vật (ngời già, trẻ em, ngời
tốt, kẻ xấu).
Ví dụ: Bài "Ngời ăn xin" - Tiếng Việt 4 - Tập 1 - Trang 30
Cậu bé: - Ông đừng giận cháu, cháu không có gì để cho ông cả.
14


(Giọng xót thơng ông lão, một cách chân thành).
Ông lão: Cháu ơi, cảm ơn cháu ! Nh vậy là cháu đã cho ông rồi.
(Giọng xúc động trầm ấm của ngời cao tuổi)

- Bài "Khuất phục tên cớp biển" - Tiếng Việt 4 - Tập 2 - Trang 66.
HS cần chú ý đọc phân biệt lời tên cớp cục cằn hung tợn, lời bác sĩ Ly
điềm tĩnh nhng kiên quyết, đầy sức mạnh.
e/ Biết thể ngữ điệu phù hợp với tình huống miêu tả trong văn
bản hay thái độ, cảm xúc của tác giả (vui, buồn, trang nghiêm, giận
giữ)
Ví dụ: Bài thơ "Mẹ ốm" - Tiếng Việt 4 - Tập 1. Khổ thơ 1, 2 giọng
đọc trầm buồn, khổ thơ 4, 5 đọc giọng vui hơn.
Một điều quan trọng GV cần chú ý là t thế, tác phong của ngời
đọc. HS cần bình tĩnh, tự nhiên, giọng đọc có độ âm vang vừa phải,
không quá to hoặc quá nhỏ. Một sắc thái rạng rỡ, vui tơi trên nét mặt,
một nụ cời hay một thoáng trầm t phù hợp với từng câu, đoạn trong
bài sẽ góp phần tăng thêm cái hay, cái đẹp của tác phẩm dễ đi vào lòng
ngời. ánh mắt không phải lúc nào cũng nhìn chằm chằm vào sách mà
đôi lúc nhìn vào ngời nghe, lôi cuốn sự chú ý của mọi ngời.
Tóm lại: Để phát huy tính tích cực và sáng tạo của HS trong quá
trình tập đọc diễn cảm, GV tổ chức cho HS luyện tập "tự bộc lộ" trên
cơ sở đọc mẫu của GV và kết quả của việc luyện đọc, tìm hiểu bài. Qua
đó mà chỉ dẫn, điều chỉnh về cách đọc cho HS khi thấy cần thiết, GV
có thể đọc mẫu nhằm minh hoạ, gợi ý hoặc tạo tình huống cho HS
nhận xét, giải thích, tự tìm ra cách đọc.
Ngoài việc rèn đọc diễn cảm trong các giờ Tập đọc, tôi còn chú ý
rèn kĩ năng đọc cho học sinh trong các giờ học Lịch sử, Địa lý, Đạo
đức, để các em biết cách đọc các loại văn bản nghệ thuật khác nhau.
Ví dụ:
Những bài Lịch sử kể về chiến công của ông cha ta thì đọc
với giọng phấn khởi tự hào nh bài: Khởi nghĩa Hai Bà Trng; Ngô
Quyền và chiến thắng Bạch Đằng -938
Những bài Lịch sử kể lại diễn biến của các cuộc Khởi nghĩa nh
bài: Cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lợc lần thứ nhất; Quang

Trung đại phá quân Thanh, học sinh cần đọc với giọng mạnh mẽ thể
hiện khí thế tiến công của quân và dân ta.
Môn Địa lí đặc biệt những bài có nhiều số liệu cần đọc to, rõ
ràng, nhấn mạnh ở những số liệu quan trọng.
15


Môn Đạo đức:
+/ Những bài có thông tin rèn học sinh đọc to, rõ ràng.
+/ Những bài là truyện kể đọc đúng giọng của nhân vật, thể
hiện tình cảm vui, buồn, của từng nhân vật,
Việc rèn đọc diễn cảm cho các em còn đợc tôi chú trọng trong các
giờ học ngoại khoá. Chẳng hạn:
- Tổ chức các tiết sinh hoạt, các cuộc họp lớp để các em tự trình
bày ý kiến của mình trớc lớp.
- Xây dựng các vở kịch vui mang ý nghĩa giáo dục trong các tiết
sinh hoạt hoặc tiết mục biểu diễn văn nghệ kỉ niệm các ngày lễ lớn để
các diễn viên nhí có cơ hội tập luyện, thể hiện khả năng giao tiếp của
mình.
- Tổ chức cho các em thi kể chuyện về tấm gơng đạo đức Hồ Chí
Minh theo đơn vị lớp hoặc khối lớp để nhiều em tham gia rèn luyện và
thể hiện.
4/ Khảo sát chất lợng và bình luận số liệu.
Sau khi đã nghiên cứu và áp dụng việc rèn kỹ năng đọc diễn cảm
cho HS lớp 4A do tôi trực tiếp giảng dạy, tôi thấy kỹ năng đọc của các
em có tiến bộ rõ rệt. Để nghiệm thu kết quả, tôi đã chọn ngẫu nhiên 10
HS, yêu cầu các em đọc đoạn 3 - Bài "Thắng biển" - Tiếng Việt 4 - Tập
2 - Trang 76.
Tôi chọn 3 HS trong lớp làm giám khảo kết hợp với GV đánh giá cho
điểm.

Qua kiểm tra, tôi thu đợc kết quả nh sau:
Giỏi

Khá

Trung bình

Yếu

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

4

40

5

50

1

10

0

0

Khi sử dụng sáng kiến này vào việc dạy Tập đọc, đối chiếu với
việc điều tra thực trạng trớc khi áp dụng sáng kiến, tôi thấy chất lợng
tăng lên rõ rệt.
*Lập bảng so sánh
giỏi

khá

trung bình

yếu

16


Khảo sát trớc khi áp
dụng

sl

1

%
10

sl
2

%
20

sl
7

%
7

sl
0

%
0

Khảo sát sau
khi áp dụng

4

40

5

50

1

10

0

0

- Nhìn vào bảng so sánh ta thấy:
Số HS đạt điểm giỏi tăng từ 1 em = 10% lên 4 em = 40%, Số HS
đạt điểm khá tăng từ 2em = 20% lên 5 em = 50%. Điều đặc biệt là số
HS đạt điểm trung bình đã giảm nhiều, từ 7 em = 70% chỉ còn 1 em =
10%.
Về phía GV:
Nắm vững quy trình dạy Tập đọc ở lớp 4, đặc biệt là cách hớng
dẫn HS luyện đọc diễn cảm.
Nắm đợc cách đọc diễn cảm, ở từng bài, tích cực rèn đọc để đọc
mẫu hay. Sáng tạo trong giảng dạy, có nhiều biện pháp tổ chức luyện
đọc cho HS đạt hiệu quả cao.
Về phía HS:
- Trong giờ Tập đọc các em học tập rất sôi nổi, hào hứng. Các tổ,
nhóm thi đua nhau luyện đọc diễn cảm. Các em thích đợc thể hiện
mình trớc tập thể .
- Bớc đầu biết đọc diễn cảm ở tất cả các bài tập đọc
- Các văn bản nghệ thuật nhiều em đọc rất hay, rất hấp dẫn.
- Các em mạnh dạn hơn ,biết tìm giọng đọc ngữ điệu, sắc thái,

lời nhân vật. Biết nhận xét bạn để cùng tìm đúng giọng đọc của bài
hoặc từng đoạn.
tốt .
hay.

- Thêm yêu thơ, văn, có kĩ năng đọc diễn đạt bằng lời tơng đối
- Biết dùng từ ngữ, hình ảnh chọn lọc để viết đoạn văn, bài văn

III/ Kết thúc vấn đề
1. bài học kinh nghiệm:
- Giáo viên phải nghiên cứu kỹ nội dung chơng trình SGK phân
môn Tập đọc lớp 4. Xác định đúng mục tiêu của từng bài cụ thể để hớng dẫn học sinh đọc đúng từ đó đọc diễn cảm từng bài cụ thể.
- Học hỏi kinh nghiệm của những đồng chí có chuyên môn vững
vàng trong giảng dạy.
- Cần luyện đọc diễn cảm trớc khi đọc mẫu.
17


- Cần phân loại đối tợng học sinh trong lớp để lập kế hoạch giảng
dạy cho phù hợp.
- Cần linh hoạt xử lý những tình huống s phạm sảy ra từ phía học
sinh. Luôn động viên kịp thời để khích lệ phát huy tính tích cực chủ
động sáng tạo của học sinh.
Đây là một sáng kiến về rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4.Tôi
đã áp dụng vào việc giảng dạy ngay tại lớp mình .Tôi thấy sáng kiến
này có thể đợc áp dụng rộng rãi đối với tất cả các đồng chí giáo viên,
đặc biệt là giáo viên giảng dạy khối 4.
2. ý kiến đề xuất
Qua quá trình thực hiện và bớc đầu thu đợc kết quả tốt, tôi có
một vài đề xuất nh sau:

a, Đối với giáo viên:
Phải nhận thức đúng vị trí quan trọng, vai trò của phân môn Tập
đọc. Giáo viên phải nắm vững nội dung và phơng pháp giảng dạy nâng
cao tay nghề .Giáo viên phải biết tổ chức cho học sinh học tập có nề
nếp, giúp HS chủ động học tập một cách say mê, đặc biệt là lựa chọn
phơng pháp dạy một cách phù hợp với mỗi bài với tác phẩm. Mỗi giáo
viên tiểu học cần tích cực rèn đọc hay - viết đẹp và tích cực tham gia
các cuộc thi do Nhà trờng, Phòng giáo dục tổ chức.
b, Đối với nhà trờng và các cấp quản lý giáo dục
Tạo điều kiện thuận lợi cho GV, có đủ sách tham khảo, các trang
thiết bị phục vụ cho bộ môn.
Tạo điều kiện về cơ sở vật chất để GVvà HS có thể học tập, nâng
cao kiến thức trong và ngoài giờ học, tạo cho các em những sân chơi để
các em có điều kiện thể hiện những hiểu biết về tiếng Việt, khả năng
đọc hay ( diễn cảm)
Thờng xuyên tổ chức cuộc thi "Đọc hay viết đẹp" các chuyên đề
hội thảo về dạy tiếng Việt nói chung và phân môn Tập đọc nói riêng.
Qua quá trình nghiên cứu, tích luỹ và đúc rút kinh nghiệm trong
quá trình giảng dạy, tôi viết sáng kiến kinh nghiệm: "Rèn kĩ năng đọc
diễn cảm cho học sinh lớp 4"
Dới sự chỉ đạo và sự cộng tác tích cực của Ban giám hiệu và tập
thể giáo viên với khả năng có hạn của bản thân, trong qúa trình thực
hiện chắc chắn còn hạn chế, sai sót. Tôi rất mong đợc sự góp ý của các
cấp quản lý và bạn bè đồng nghiệp để sáng kiến đợc áp dựng có hiệu
quả.
18


Ngµy 25 th¸ng 5 n¨m 2009
Ngêi viÕt

19