phân tích và đánh giá khả năng chiến đấu của pháo phòng không hiện đại

Đại Học BKHN-Khoa GDQP

Tiểu luận về Pháo phòng không

Đề bài :
Lịch sử đã chứng minh rằng : Pháo phòng không hoàn thành xuất
suắt nhiệm vụ của mình trong chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc.
Thông qua bài học, hãy phân tích và đánh giá khả năng chiến đấu của
pháo phòng không hiện đại. Để đảm bảo chiến đấu và đánh bại các cuộc tập
kích đờng không, theo em pháo phòng không phải tập trung giải quyết những
vấn đề gì ? Hãy nêu vai trò của sinh viên với vấn đề đó nói riêng và trách
nhiệm bảo vệ Tổ quốc nói chung.

1

ĐT10-K42


Đại Học BKHN-Khoa GDQP

Tiểu luận về Pháo phòng không

I.Đặt vấn đề
Lịch sử ra đời của lực lợng phòng không gắn liền với sự xuất hiện máy
bay-một trong những thành tựu vĩ đại của nhân loại trong cuộc cách mạng
khoa học kỹ thuật- và khi ngời ta dùng máy bay để ném bom các mục tiêu dới mặt đất.Trong chiến tranh thế giới thứ nhất pháo phòng không là vũ khí cơ
bản và nó tỏ ra rất hiệu quả trong việc chống lại máy bay ném bom của đối
phơng, sang thế chiến thứ hai lực lợng pháo phòng không tăng mạnh cả về
chất và lợng.Chiếc máy bay đầu tiên xuất hiện ở Việt Nam vào ngày
10/12/1910 do trung uý Wanden Borg lái, sau đó 7 năm thực dân Pháp dùng
máy bay ném bom tàn sát các cuộc biểu tình gây ra nhiều đau thơng.Sau

cách mạng tháng Tám, quân đội ta đã tổ chức đánh máy bay địch bằng súng
trờng, súng máy và đã gây nhiều tổn thất cho địch nhng kết quả vẫn còn hạn
chế do thiếu vũ khí bắn máy bay.Ngày 1/4/1953 đã đánh dấu bớc ngoặt mới
khi binh chủng phòng không ra đời, đơn vị đầu tiên là E367 đây chính là tiền
thân của quân chủng Phòng Không-Không Quân.Từ đây, pháo phòng không
đã khẳng định vai trò của mình trong thế trận chiến tranh nhân dân, làm chủ
vùng trời khống chế đợc hoạt động không quân vốn là chỗ mạnh, là u thế
tuyệt đối của địch.Thực vậy, kể từ ngày bắn rơi chiếc máy bay đầu tiên
29/6/1946 đến ngày 20/6/1954 đã bắn rơi và phá huỷ 435 chiếc máy bay.Chỉ
riêng trong 57 ngày đêm chiến dịch Điện Biên Phủ đã bắn rơi 52 máy bay
các loại, làm thơng 153 chiếc khác, bắt nhiều phi công địch.Trong chiến dịch
này bộ đội phòng không đã đánh bại thủ đoạn của không quân Pháp mà trớc
đây là chỗ mạnh nhất của quân đội Pháp.Lần đầu tiên trong cuộc kháng
chiến chống Pháp lực lợng phòng không, nòng cốt là trung đoàn 367 đã xây
dựng một thế trận phòng không chiến dịch và hậu phơng chiến dịch giành
quyền làm chủ vùng trời khống chế đợc hoạt động của không quân
Pháp.Sang kháng chiến chống Mỹ, pháo phòng không tiếp tục phát huy vai
trò quan trọng của mình bằng việc bắn rơi 8 chiếc máy bay trong ngày
5/8/1964 và trong 12 ngày đêm từ 18 đến 30/12/1972 bắn rơi 37 chiếc trong
đó có 3 B52.Đế quốc Mỹ đã hoàn toàn thất bại trong việc dùng phơng tiện
tiến công đờng không hiện đại đánh phá miền Bắc và lực lợng pháo phòng
không đã bắn rơi 2/3 trong tổng số 4181 máy bay Mỹ viết nên một trang sử
chói lọi hào hùng.Trong tơng lai, sự xuất hiện của các loại tên lửa máy bay
tiêm kích hiện đại có làm cho vai trò của pháo cao xạ giảm sút nhng tên lửa
phòng không không hoàn toàn phủ định pháo cao xạ mà có sự phân
chia.Pháo cao xạ chịu trách nhiệm phòng không trong phạm vi thấp, cự ly
gần nó bổ sung hiệu quả những góc chết của tên lửa phòng không.Ngoài ra,
pháo cao xạ có tốc độ bắn nhanh, thời gian phản ứng ngắn, di chuyển hoả lực
nhanh, có thể bắn mục tiêu tập kích đờng không ở nhiều hớng, nhiều tốp,
2

ĐT10-K42


Đại Học BKHN-Khoa GDQP

Tiểu luận về Pháo phòng không

nhiều tầng; pháo cao xạ ít bị nhiễu vô tuyến điện, tia hồng ngoại nên có phản
ứng nhanh, linh hoạt đối với những mục tiêu gần trận địa hơn sử dụng tên
lửaphòng không; pháo cao xạ còn có tính cơ động tốt, khả năng sống còn
cao. Qua những phân tích trên ta nhận thấy tầm quan trọng của pháo phòng
không, nó lực lợng không thể thiếu trong chiến tranh nhân dân bảo vệ vùng
trời tổ quốc.
II.Nội dung
Để có thể phân tích, đánh giá thấu đáo sâu sắc về khả năng chiến đấu của
pháo phòng không chúng ta cần phải biết 1 số khái niệm: Thế nào là một tổ
hợp pháo phòng không, Chức năng nhiệm vụ của nó ra làm sao? .Tổ hợp
pháo phòng không là tập hợp các thành phần có liên quan chức năng với
nhau nh pháo phòng không(một hoặc vài khẩu) các phơng tiện kỹ thuật khác
nhau để phát hiện và bám sát mục tiêu đã chọn để bắn, để chuẩn bị và thực
hành bắn.Những bộ phận chủ yếu của tồ hợp pháo phòng không là: pháo và
đạn dợc, đài điều khiển pháo(rada), khí tài chỉ huy hoả lực pháo hoặc thiết bị
tính toán, thiết bị đồng bộ và hệ thống theo dõi nguồn và máy nổ có thể đợc
bố trí trên những xe vận tải riêng hoặc bố trí trên cùng một xe tạo thành bộ
khí tài vô tuyến điện.Nhiệm vụ chức năng của tổ hợp pháo phòng không là
tiêu diệt các loại mục tiêu trên không nh: Máy bay, quân dù, đèn chiếu
sáng của địch trong phạm vi bắn có hiệu quả.Tiêu diệt các loại mục tiêu
mặt đất nh: Xe tăng, xe bọc thép, bộ binh, hoả điểm của địch.Tiêu diệt các
loại mục tiêu mặt nớc nh : Tàu chiến, canô của địch.Nhiệm vụ chủ yếu là

tiêu diệt các loại máy bay địch, khi làm nhiệm vụ bảo vệ trực tiếp mục tiêu
thì bắn máy bay bổ nhào là chủ yếu.Chỉ tiêu diệt mục tiêu mặt đất, mục tiêu
mặt nớc, mục tiêu dù khi có lệnh của cấp trên, khi cần phải chi viện cho
đơn vị.Pháo phòng không có nhiệm vụ bảo vệ mục tiêu của ta nh các mục
tiêu diện ( R >500m), các mục tiêu điểm (R<500m), hành lang giao thông
(các tuyến đờng,...), đội hình quân binh chủng hợp thành...Sự phát triển của
vũ khí công nghệ cao đặc biệt là vũ khí tiến công đờng đã làm thay đổi lớn
đến hình thức chiến tranh.Các phơng tiện tiến công đờng không là các loại
vũ khí, khí tài, trang thiết bị dùng để tiến công từ trên không vào các mục
tiêu trên đất, trên nớc, và trên không, v.v...Hiện nay, các phơng tiện tiến công
đờng không hết sức phong phú và đa dạng, nhng chúng ta cần quan tâm đến
hai loại chính là máy bay và tên lửa.
Máy bay là phơng tiện chiến đấu quyết định sự tồn tại và sức mạnh của
không quân. Nó là thiết bị bay có hoặc không có ngời lái, nặng hơn không
khí, có thiết bị động lực để tạo lực kéo hoặc đẩy và thiết bị tạo lực nâng khi
chuyển động trong khí quyển. Máy bay đợc chia ra thành : máy bay ném
bom, máy bay tiêm kích, máy bay cờng kích chiến thuật, máy bay của hải
quân, trinh sát.....
3

ĐT10-K42


Đại Học BKHN-Khoa GDQP

Tiểu luận về Pháo phòng không

Máy bay ném bom là loại máy bay dùng bom hoặc tên lửa để tiêu diệt
mục tiêu, chúng có thể đợc trang bị cả súng pháo bảo vệ. Máy bay ném bom
có nhiều loại nhng điển hình phải kể đến loại máy bay ném bom chiến lợc

B52. Đây là loại máy bay ném bom hiện đại của không quân Hoa Kỳ, ta có
thể điểm qua một số thông số của B52 nh : nặng trên 200 tấn, bay cao 12 15km, vận tốc bay đạt đến 1050 km/h, có thể bay xa 20000km và mang tới
34 tấn bom, chúng đợc trang bị pháo 80mm để bảo vệ.... Máy bay tiêm kích
có nhiệm vụ không kích là chủ yếu song khi cần chúng cũng có thể tiến công
các mục tiêu dới đất. Loại máy bay tiêm kích ta có thể kể đến máy bay tiêm
kích F117A, loại này có thể tàng hình, vân tốc bay đạt đến 2000km/h, có thể
bay cao 20 km, bay xa 5000 km,...hay máy bay tiêm kích MIC17, MIC21 đợc dùng cho không quân Việt Nam. Máy bay tiêm kích rất cơ động trong tác
chiến, không quân Việt Nam trong chiến tranh chống Mỹ đã nhiều lần đánh
thắng bằng máy bay tiêm kích MIC21. Máy bay cờng kích có nhiệm vụ chủ
yếu là tiến công các mục tiêu dới đất nhng khi cần thiết chúng cũng có thể
chiến đấu trên không , ví dụ F105...Ngoài ra còn có máy bay cho hải quân,
trinh sát,...Bên cạnh máy bay thì tên lửa cũng là phơng tiện tiến công đờng
không đợc sử dụng rộng rãi trong các cuộc tập kích đờng không. Tên lửa là
khí cụ bay không ngời lái, đem đầu đạn, có hoặc không có điều khiển, thờng
tên lửa đợc sử dụng một lần và dùng động cơ phản lực. Tên lửa có độ chính
xác cao và là hoả lực mạnh. Tên lửa có các loại nh tên lửa đờng đạn, hay còn
gọi là tên lửa đạn đạo, có thể bắn đợc ở cự ly rất xa (ví dụ nh tên lửa MX của
Mỹ).., tên lửa hành trình (ví dụ nh tên lửa Tomahauk BGM109), và các loại
tên lửa khác.
Trong các cuộc tập kích đờng không, ngày càng có cờng độ cao, thời gian
diễn ra dài, tính chất ác liệt tăng, phơng tiện tiến công đờng không tham gia
tác chiến đa dạng.Để bảo vệ mục tiêu của ta và đánh trả có hiệu quả, cần
phải huy động tối đa sức mạnh của lực lợng phòng không, trong đó ảnh hởng
của pháo phòng không là không thể phủ nhận, lịch sử phòng không Việt
Nam đã hơn một lần chứng minh.Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, pháo
phòng không khi đó là nòng cốt của lực lợng phòng không đã bắn rơi tại chỗ
nhiều máy bay địch, hạn chế hoạt động của chúng, chi viện đắc lực cho bộ
binh, pháo binh... chiến đấu; thu hẹp vùng trời, cắt đứt tiếp tế đờng không
của địch,...Pháo phòng không khi đó góp phần không nhỏ vào chiến thắng
của quân đội ta trong chiến dịch này.Trong kháng chiến chống Mỹ, khi

không quân Mỹ đánh phá miền Bắc, các thành phố lớn, các mục tiêu tuyến
đờng giao thông,... pháo phòng không tham gia tác chiến đã bắn rơi nhiều
máy bay, hoặc bắn trả máy bay làm cho chúng không thể đánh trúng mục
tiêu của ta. Thí dụ các trận chiến đấu bảo vệ cầu Hàm Rồng, trong suốt nhiều
năm Mỹ đã dùng nhiều máy bay ném bom cầu để cắt đứt đờng giao thông
4

ĐT10-K42


Đại Học BKHN-Khoa GDQP

Tiểu luận về Pháo phòng không

huyết mạch của ta bằng các máy bay ném bom bổ nhào, pháo phòng không
đã đợc bố trí trận địa hợp lý, chiến đấu anh dũng bảo vệ cầu, đập tan âm ma
của chúng cho đến khi vũ khí laser đợc Mỹ đa ra sử dụng. Việc bảo vệ đợc
cầu Hàm Rồng trong nhiều năm có ảnh hởng lớn đến thắng lợi của quân đội
ta. Hay một thí dụ khác, khi máy bay của hải quân Mỹ vào đánh phá miền
Bắc, chúng thờng lợi dụng địa hình để men theo các sông lớn (nh sông Thái
Bình,...) nhằm tránh radar và tên lửa của lực lợng phòng không ta. Lúc này ta
thờng bố trí cách trận địa pháo gần các sông lớn để đánh trả, tiêu diệt và đã
thu nhiều thắng lợi.
Pháo phòng không dùng để bắn mục tiêu vận động tầm thấp, dùng đầu đạn
không có điều khiển nên muốn bắn trúng mục tiêu thì phải bắn đón tại một
điểm ở phía trớc trên đờng mục tiêu sẽ bay qua sao cho đạn và mục tiêu sẽ
gặp nhau tại một điểm.Nh vậy muốn bắn đợc mục tiêu cần phải xác định đợc
quy luật vận động của nó,có ba giả định mục tiêu vận động trong thời gian
bắn dón nh sau:
- Mục tiêu bay theo một đờng thẳng có cùng tốc độ(VMT), độ cao(H), hớng bay(q) nh thời gian thao tác.

- Mục tiêu bay theo một đờng thẳng có cùng tốc độ, hớng bay nh thời
gian thao tác nhng độ cao thay đổi.
- Mục tiêu bay theo một cung tròn có cùng tốc độ, độ cao nh thời gian
thao tác.
Để giải quyết đợc điểm bắn đón chính xác ta phải quyết đợc tam giác bắn
đón và tam giác đờng đạn chính xác.Trong tam giác bắn đón( hình vẽ dới)
S =VMT . Tb

Ab

Ay

O

S =VMT . Tb

Ab

O

Dùng hệ toạ độ xác định đợc vị trí hiện tại của mục tiêu ở Ab.Dùng hệ toạ
độ tham số xác định đợc phơng, chiều và tốc độ vận động của mục tiêu.Khi
mục tiêu vận động nh hình vẽ trên, nếu chỉ thẳng nòng pháo vào điểm Ab để
bắn, khi đó đạn bay từ O đến Ab mất thời gian Tb đạn sẽ không trúng mục
tiêu.Để bắn trúng mục tiêu phải căn cứ vào phơng chiều, tốc độ, cự ly của
nó để xác định đợc điểm Ay cách Ab 1 đoạn S=VMT.Tb, Hớng nòng pháo vào
5

ĐT10-K42

Đại Học BKHN-Khoa GDQP

Tiểu luận về Pháo phòng không

điểm Ay ta sã gặp đợc mục tiêu tại đó.Trong tam giác đờng đạn ( hình vẽ dới
)

Ay

Ab

C

O

O

Đầu đạn vận động trong không gian chịu tác động của trọng lực bay theo
đờng cong.Nếu chỉ thẳng nòng pháo vào Ay thì đạn sẽ thấp hơn Ay 1 đoạn là
P=1/2gt2.Do vậy muốn cho đạn gặp mục tiêu ta phải nâng nòng pháo lên 1 lợng P=1/2gt2 tơng ứng, ba điểm OAyC tạo thành một hình tam giác gọi là
tam giác đờng đạn. Sau khi giải quyết chính xác tam giác bắn đón và tam
giác đờng đạn, ta thực hiện các phơng pháp tìm điểm bắn trúng theo 2 cách:
- Phơng pháp liên tục nhích dần dựng hình.
- Phơng pháp liên tục nhích dần trên máy ngắm.
Cả hai phơng pháp đều tìm cách giảm dần sai số để lấy đợc điểm bắn có xác
suất trúng lớn nhất.ở phơng pháp thứ 2, muốn tính điểm bắn chính xác,
nhanh chóng các pháo thủ cần hiệp đồng tác chiến một cách chặt chẽ.
Ngoài ra, cần phải có kiến thức cơ bản về đờng đạn để nâng cao hiệu quả
bắn.Sau khi đạn đợc bắn ra khỏi nòng, do pháo có rãnh xoắn nên đầu đạn đợc truyền chuyển động quay với tốc độ tơng đối lớn điều này giúp cho đạn

chuyển động ổn định hơn tránh hiện tợng cự ly bắn bị giảm và tản mác đạn
bắn lớn.Hiện tợng tản mác đạn bắn là nguyên nhân chính gây nên sai số.Có
hai loại tản mác là: tản mác đơn pháo và tản mác đại đội
- Tản mác đơn pháo là hiện tợng khi bắn cùng một loại đạn, lấy phần tử
và ngắm chính xác vào mục tiêu, theo lý thuyết thì đạn sẽ bay theo một
đờng và trúng vào một điểm, nhng thực ra mỗi đầu đạn lại bay theo
một đờng và trúng vào một điểm riêng biệt trong một vùng nhất
định.Hiện tợng tản mác có nhiều nguyên nhân nhng chủ yếu là do các
nguyên nhân nh : sơ tốc của các đầu đạn là khác nhau, hệ số phóng
khác nhau, điều kiện khí hậu thay đổi, tình hình phóng và thao tác bắn
của ngời bắn khác nhau.
6

ĐT10-K42


Đại Học BKHN-Khoa GDQP

Tiểu luận về Pháo phòng không

- Tản mác đại đội là do tản mác đơn pháo hợp thành. Có hai loại là tản
mác giứa điểm nổ (chạm nổ) trung bình của các pháo với điểm nổ
(chạm nổ) trung bình của toàn đại đội; tản mác giứa điểm nổ (chạm
nổ) trung bình của đại đội với mục tiêu.Ngoài các nguyên nhân nêu ở
phần trớc, nguyên nhân của hiện tợng tản mác đại độ chủ yều là : Độ
mòn buồng đạn, nòng pháo khác nhau nên sơ tốc đầu đạn các pháo
khác nhau gây nên tản mác về cự ly; mức chính xác trong chuẩn bị
chiến đấu của các khẩu độ khác nhau; vị trí các pháo khác nhau.
Nh vậy muốn giảm sai số đạn bắn, hay giảm hiện tợng tản mác ta cần hạn
chế đến mức tối đa các nguyên nhân gây ra hiện tợng tản mác. Song có

những nguyên nhân khách quan mà ta ít chủ động khắc phục đợc nh sự thay
đổi về khí hậu. Để khắc phục hiện tợng sơ tốc đầu đạn khác nhau ta cần thờng xuyên duy trì bảo dỡng pháo. Các pháo thủ cần đợc luyện tập thờng
xuyên, nghiêm túc, cần đợc tôi luyện trong chiến đấu để tích luỹ kinh
nghiệm, có thao tác thuần thục và chính xác.Trong một đại đội cần đợc trang
bị pháo đồng đều về chỉ số kỹ thuật.áp dụng khoa học công nghệ kỹ thuật
cao cải tiến pháo, đạn pháo để giảm thiểu sai số...
Khi đầu đạn ra khỏi miệng nòng súng, nếu không bị ảnh hởng gì thì đầu
đạn sẽ đi theo đờng phóng với tốc độ đều và tiến đi mãi nhng thực tế do ảnh
hởng của trọng trờng, đầu đạn sẽ dần tách khỏi đờng phóng và rơi xuống đất
theo gia tốc trọng trờng g=9,8m/s, nh vậy quỹ đạo của đầu đạn là một đờng
cong.Thêm vào đó khi bay trong tầng khí quyển, đầu đạn sẽ chịu sự cản trở
rất lớn của không khí làm cho vận tốc và cự ly bắn bị ảnh hởng.Có thể phân
tích lực cản không khí đối với đầu đạn thành các thành phần nh sau: lực ma
sát ( khi đầu đạn chuyển động với vận tốc càng lớn thì lực ma sát càng nhỏ );
lực cản xoáy ( khi tốc độ đầu đạn lớn thì lực cản xoáy lớn và ngợc lại ); lực
cản sóng ( xuất hiện khi đầu đạn có vận tốc tơng đối lớn ) .Nh vậy khi đạn có
tốc độ nhỏ thì lực cản ma sát là chủ yếu, còn khi đạn có tốc độ lớn thì lực
cản xoáy chiếm 40%, lực cản sóng chiếm 50%, còn lực cản ma sát chỉ chiếm
10% lực cản toàn bộ.
Khi dùng một khẩu pháo bắn ở một hớng nhng theo các góc bắn khác
nhau, nối tất cả các điểm xa nhất mà đạn có thể đi tới ta sẽ đợc một đờng
cong giới hạn lớn nhất. Đối với pháo phòng không nó có giới hạn. Ví dụ với
pháo 57mm, bắn ở góc bắn 45 o thì cự ly bắn lớn nhất cỡ 12150m, với pháo
cao xạ 37mm, góc bắn tơng tự thì cự li bắn lớn nhất cỡ 9150m.Ngoài ra còn
có một số điểm hạn chế nh sau:
- Góc chết hình nón, là phạm vi pháo không thể tăng góc bắn lên nữa, ví
dụ với pháo cao xạ 37mm thì góc bắn lớn nhất = 85o ; pháo cao xạ
57mm, góc bắn lớn nhất = 87o.
7

ĐT10-K42


Đại Học BKHN-Khoa GDQP

Tiểu luận về Pháo phòng không

- Phạm vi đầu đạn tự nổ, sau một thời gian bay nhất định đạn sẽ tự nổ,
với pháo cao xạ 37mm là 12s, pháo cao xạ 57mm là 13-18s.
- Phạm vi bắn có hiệu quả, tuỳ vào từng loại pháo.
Nếu ta nắm bắt đợc quy luật vận động của đầu đạn trong môi trờng không
khí nơi chiến đấu, cũng nh khả năng kỹ thuật của pháo chúng ta sẽ đa ra đợc
cách bắn có hiệu quả.
Căn cứ vào phơng pháp giải quyết điểm bắn, pháo cao xạ có bốn phơng
pháp bắn:
- Bắn theo phần tử máy chỉ huy.
- Bắn theo phần tử ngắm.
- Bắn cản.
Trong đó bắn theo phần tử chỉ huy là phơng pháp chính xác nhất vì phần tử
bắn đợc tính toán chính xác.Bắn theo phần tử ngắm có kém chính xác hơn
nhng thao tác nhanh, chuyển mục tiêu linh hoạt.Bắn theo phần tử ớc lợng
mức chính xác kém do pháo thủ ớc lợng bằng mắt.Bắn cản có mức độ chính
xác thấp nhất do phần tử bắn và thời cơ bắn đều phải phán đoán ớc lợng,
tuy nhiên nếu tập trung thành suối lửa hoả lực sẽ có tác dụng uy hiếp tơng
đối lớn đối với máy bay địch.Trong chiến tranh ở Kosovo vừa qua lực lợng
pháo phòng không Nam T đã bố trí đội hình dày đặc, dùng phơng pháp bắn
chặn, bắn cản trong hoàn cảnh không thực hiện ngắm bắn đợc và tỏ ra có
hiệu quả trong việc uy hiếp máy bay đối phơng.Ngoài ra, pháo cao xạ cũng
có 3 cách bắn tuỳ vào tính chất mục tiêu, phơng pháp, khả năng thao tác
bắn:

- Bắn phát một (bắn từng phát một theo lệnh của ngời chỉ huy) nhằm tìm
lợng sửa cự ly cho máy ngắm, bắn quân dù, đèn chiếu sáng, bắn mục
tiêu mặt đất, mặt nớc khi cha có cự ly bắn hiệu lực.
- Điểm xạ ngắn (bắn từ 2-3 viên với pháo 57mm, 37mm một nòng và 4-6
viên với pháo 37mm 2 nòmg) nhằm bắn máy bay lên thẳng, máy bay
bằng theo phần tử máy ngắm, bộ binh quân dù có đội hình dày đặc. khi
tránh vợt hạn tốc độ bắn.
- Điểm xạ dài (bắn từ 6-8 viên với pháo 57mm, từ 5-10 viên với pháo
37mm 1 nòng và từ 10-16 viên với pháo 37mm 2 nòng) nhằm bắn máy
bay cơ động, bay thấp , bổ nhào, bắn máy bay bằng theo phần tử máy
chỉ huy.
Ba loại bắn này nếu đợc vận đụng đúng lúc đúng thời điểm sẽ phát huy đợc
tác dụng của pháo phóng không nh vậy ta thấy khả năng tác chiến của bộ đội
là quan trọng trong việc sử dụng pháo chống mục tiêu trên không.Trong
chiến tranh chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ cứu nớc, lực lợng pháo phòng
không QĐND Việt Nam đã mu trí dũng cảm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ
đợc giao bắn rơi nhiều máy bay địch trong đó có cả B52, bảo vệ tốt đội hình
chiến đấu của binh chủng hợp thành, kho tàng cầu cống.
8

ĐT10-K42


Đại Học BKHN-Khoa GDQP

Tiểu luận về Pháo phòng không

ở trên ta đã đa ra khái niệm về tổ hợp pháo phòng không, các thành phần
trong tổ hợp có những nhiệm vụ khác nhau nhng có mối liên hệ mật thiết với
nhau:

- Rađa pháo có tác dụng xác định phần tử hiện tại của mục tiêu(các
thông số ,,D) truyền cho khối máy tính.Đài rađa gồm:hệ thống phát ,
hệ thống cự ly, hệ thống nhìn vòng, hệ thống thu, hệ thống anten và ống
dẫn sóng.Nó có khả năng chống nhiễu tích cực bằng phơng pháp
chuyển tần, có máy hỏi để phân biệt máy bay ta và địch, có hệ thống
quang hình (TOB) để bắt mục tiêu
Máy chỉ huy có nhiệm vụ nhận và xử lý các thông số của mục tiêu nó
gồm: khối máy tính, bộ phận tính toán, mạch cự ly, nguồn sơ cấp, thứ
cấp.
- Hòm chia điện trung tâm cung cấp nguồn cho pháo, đồng thời truyền
các phần tử y- từ máy tính đến các khẩu pháo.
- Trận địa pháo gồm hai trung đội pháo là nguồn hoả lực tiêu diệt mục
tiêu.
Một đội hình của tổ hợp pháo phòng không có thể đợc bố trí những cách
sau:
Trong chiến đấu hoặc do sở chỉ huy chỉ thị phần tử sục sạo, hoặc từ rađa
nhìn vòng truyền đến, căn cứ vào đó trắc thủ sục sạo mục tiêu.Khi phát từ hệ
thống phát tạo ra xung cao tần công suất lớn qua biến mạch thu phát lên an
ten phát ra ngoài không trung.Khi phát một phần tín hiệu phát đa về máy thu
hiện hình ở đèn cự ly và nhìn vòng báo cho ta biết đài bắt đầu phát sóng điện
từ gặp mục tiêu phản xạ trở về qua mạch thu phát vào hệ thống thu rồi đa
sang hệ thống chống nhiễu, hệ thống cự ly, hệ thống nhìn vòng để hiện hình
mục tiêu.Khi có tạp nhiễu tích cực, hệ thống chống nhiễu tự động chuyển tần
đa máy sang làm việc ở tần số mới.Việc đồng bộ các hệ thống trong đài nhờ
xung đồng hồ của hệ thống cự ly.Để đo cự ly mục tiêu chính xác, yêu cầu
tham số xung phát có độ chính xác cao, chu kỳ lặp lại của xung phát sẽ
quyết định việc hiện, theo dõi mục tiêu xa hay gần của đài ra đa.Mục tiêu
bám sát, các phần tử D từ rađa chuyển sang máy tính, nếu dùng phần tử
rađa thì có cả , đợc truyền sang máy chỉ huy.Trờng hợp muốn phân
biệt máy bay ta hay địch trắc thủ nối máy hỏi, trờng hợp rađa bị nhiễu nặng,

nối TOB trong phạm vi 12 km trở vào máy bay sẽ hiện rõ trên màn thu của
TOB. Hiện nay lực lợng phòng không của binh đoàn chủ lực thờng đợc trang
bị pháo phòng không 57mm, 37mm, pháo tự hành ZSU23-4, súng máy
9

ĐT10-K42


Đại Học BKHN-Khoa GDQP

Tiểu luận về Pháo phòng không

PK12,7mm và một số tên lửa tầm thấp A72 có khả năng đánh trả máy bay
tầm thấp và tên lửa hành trình của đối phơng.Việc bố trí sơ đồ chiến thuật
cho trận địa pháo cũng rất quan trọng, tuân theo nguyên tắc phòng ngự vòng
trong kiểu điểm xung quanh mục tiêu quan trọng cần bảo vệ, tác chiến cơ
động, triển khai sẵn sàng chiến đấu theo hớng dự kiến mà máy bay địch tiếp
cận.Tuy nhiên có thể bố trí xa mục tiêu bảo vệ, bố trí trận địa phục kích đón
lõng, kết hợp với việc sử dụng máy bay tiêm kích, tên lửa phòng không để
tạo chiều sâu phòng ngự trên từng hớng đờng bay.Cùng với việc triển khai
trận địa chính sẵn sàng chiến đấu phải tích cực xây dựng các trận địa dự bị
để có thể cơ động di chuyển liên tục trong thời gian ngắn, tránh tổn thất và
giữ bí mật trận địa.Bên cạnh đó để nâng cao hiệu quả sử dụng pháo phòng
không cần phải tăng cờng huấn luyện phơng pháp tác chiến.Kinh nghiệm
thực tế cho thấy dù vũ khí trang bị kém hơn đối phơng, nhng nếu bộ đội đợc
huấn luyện chu đáo, vận dụng đợc các chiến thuật phù hợp thì vẫn sẽ giành
đợc thắng lợi.
III.Kết luận
Nh đã chứng minh, pháo phòng không có những tính năng đặc biệt, có
ảnh hởng lớn, có vai trò quan trọng trong tác chiến với các phơng tiện tiến

công đờng không nói riêng và trong chiến tranh nói chung, đặc biệt là trong
thế trận chiến tranh nhân dân. Lịch sử đấu tranh của Việt Nam đã cho thấy
vai trò của pháo phòng không Việt Nam trong chiến tranh nhân dân quan
trọng nh thế nào. Kể từ khi ra đời pháo phòng không Việt Nam luôn là nỗi
kinh hoàng đối với không quân đối phơng và pháo phòng không luôn hoàn
thành nhiệm vụ đánh trả và bảo vệ mục tiêu của ta. Trong chiến tranh hiện
đại pháo phóng không vẫn tiếp tục phát huy tốt vai trò tác dụng to lớn của
nó.Chiến tranh vùng Vịnh(1991), I-rắc đã bố trí gần 3000 khẩu pháo phòng
không xung quanh Bát-đa, đã hạn chế tối đa mức độ thiệt hại do các đợt
không kích của Mỹ và Liên quân vào thủ đô nớc này.Trong chiến tranh
Kosovo, Nam T đã sử dụng các loại pháo phòng không 20mm, 30mm, 57mm
làm hoả lực chủ yếu để đánh trả các cuộc không kích đờng không của Mỹ và
NATO do những u điểm của chúng: tốc độ bắn nhanh, dễ ẩn nấp lại rất cơ
động, có thể bắn máy bay định ngay cả trong tình huống không có radar chỉ
thị mục tiêu. Nh vậy chúng ta cần phải nhận thức đầy đủ vị trí vai trò, tác
dụng của pháo phòng không, khẳng định tính tất yếu tồn tại của pháo phòng
không.Từ đó tích cực đầu t, nghiên cứu phát triển và không ngừng hoàn thiện
chúng.
Nhng để tác chiến, đáp ứng đợc yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao trong
chiến tranh hiện nay, xuất phát từ quan niệm mới về chiến tranh hiện đại nh
quan niệm về chiến trờng,..., cùng với sự tiến bộ không ngừng của khoa học
10

ĐT10-K42


Đại Học BKHN-Khoa GDQP

Tiểu luận về Pháo phòng không

công nghệ đợc áp dụng trong khoa học quân sự, pháo phòng không cần tập
trung vào giải quyết một số vấn đề sau :
- Cần cải tiến và lắp đặt hệ thống ngắm bắn hiện đại, chính xác, thao tác
đơn giản hơn dới dạng hệ thống điện tử modul hoá.
- Các cuộc tập kích đờng không ngày nay thờng có tỷ lệ áp dụng công
nghệ cao, diễn ra chủ yếu vào lúc trời tối nên để ngắm bắn mục tiêu
cần có thiết bị ngắm bắn tia hông ngoại cùng với thiết bị quan sát mục
tiêu tự động.
- Tăng khả năng tiêu diệt các mục tiêu bay thấp, bay bổ nhào. Để tránh
yếu tố bất ngờ, phải tăng tốc độ tính toán, các loại pháo phòng không
phải tăng mật độ đạn, đờng đạn căng và giảm độ tản mác xuống mức
tối thiểu.
- Trong chiến tranh hiện nay nhiệm vụ của pháo phòng không phải tiêu
diệt các phơng tiện tiến công đờng không hiện đại nh tên lửa hành
trình, bom đạn có điều khiển cũng nh các mục tiêu nhỏ bay trong điều
kiện thời tiết xấu, cần trang bị cho pháo phòng không những radar
hiện đại để phát hiện mục tiêu, bám sát mục tiêu ở chế độ sục sạo.
- Hiện nay các phơng tiện tiến công đờng không đợc đầu t cải tạo, trong
chiến tranh thờng xuyên giảm lực lợng lục quân, tăng khả năng tấn
công từ xa nên pháo phòng không cũng cần tăng khả năng tác chiến,
đầu đạn phải có những cải tiến để tăng khả năng tiêu diệt mục tiêu cự
ly xa.
- Pháo phòng không cần phải tổ chức thành một hệ thông phức hợp gồm
pháo - thiết bị điều khiển - thiết bị thông tin - đạn, kết hợp với tên lửa
phòng không tầm thấp nhằm tăng uy lực, khả năng và phạm vi bắn của
pháo phòng không.
Trong quá khứ các cuộc chiến tranh bảo vệ đấu nớc của dân tộc, vai trò của
sinh viên các trờng đại học khoa học công nghệ là khá quan trọng. Sinh viên
trờng Đại học Bách Khoa luôn đi đầu, đóng góp nhiều sáng kiến, nhiều công
trình nghiên cứu và cả con ngời cho đất nớc trong chiến tranh và trong thời

bình. Những sáng kiến cải tiến vũ khí của trờng luôn đem lại hiệu quả cao.
Đảng và nhà nớc cũng đã ghi nhận thành tích này bằng việc trao tặng danh
hiệu anh hùng cho trờng. Sinh viên trờng Đại học Bách Khoa thế hệ sau cần
phải biết tôn trọng và ghi nhớ công lao ấy, phải phấn đấu học tập, nghiên
cứu, sáng tạo để xứng đáng và phát huy truyền thống vẻ vang của trờng. Cho
dù đợc sống, học tập trong thời kỳ đất nớc hoà bình song cần phải luôn đề
cao cảnh giác với nguy cơ diễn biến hoà bình, âm mu thâm độc của bọn phản
động và các thế lực thù địch; phải tiếp tục trau dồi kiến thức về quân sự,
chính trị, khoa học để sẵn sàng đối phó khi có chiến tranh.

11

ĐT10-K42


§¹i Häc BKHN-Khoa GDQP

TiÓu luËn vÒ Ph¸o phßng kh«ng

Hµ néi, ngµy 24 th¸ng 02 n¨m 2001.
NguyÔn Hoµng Anh §TVT10-K42

12

§T10-K42