liên môn tích hợp ngữ văn 9 chủ đề TÌNH ĐỒNG CHÍ của NGƯỜI LÍNH THỜI kỳ KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG bài THƠ “ ĐỒNG CHÍ ” của CHÍNH hữu (2)

Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO MỸ ĐỨC

—&œ–

CHỦ ĐỀ
“TÌNH ĐỒNG CHÍ CỦA NGƯỜI LÍNH THỜI KỲ KHÁNG CHIẾN
CHỐNG PHÁP QUA BÀI THƠ “ĐỒNG CHÍ” CỦA CHÍNH HỮU

TRƯỜNG

: THCS HÙNG TIẾN

TỔ

: KHOA HỌC XÃ HỘI

NGƯỜI THỰC HIỆN : ĐÀO HOA MỸ BÌNH
ĐIỆN THOẠI

: 0915911865

EMAIL

:

Tháng 10/2014
Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

1

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
CHỦ ĐỀ:
TÌNH ĐỒNG CHÍ CỦA NGƯỜI LÍNH
THỜI KỲ KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG BÀI THƠ
“ ĐỒNG CHÍ ” CỦA CHÍNH HỮU
I. Mục tiêu dạy học
1. Kiến thức:
1.1. Môn Ngữ Văn:
- Cảm nhận tình đồng chí của các anh bộ đội được khắc họa trong bài
thơ .
- Lí tưởng cao đẹp và tình đồng chí gắn bó keo sơn làm nên sức mạnh
tinh thần của những người chiến sĩ trong bài thơ.
- Với ngơn ngữ thơ bình dị, biểu cảm, hình ảnh tự nhiên, chân thực.
1.2. Mơn Lịch sử:
Những người lính đã viết lên những trang sử Việt Nam thời kì kháng
chiến chống thực dân Pháp trong bài thơ Đồng chí .
1.3. Mơn Địa lý:
- Đặc điểm địa hình vùng miền Việt Nam
- Đặc điểm khí hậu Việt Nam
1.4. Mơn Giáo duc cơng dân :
- Nêu được lý tưởng sống của người lính trong thời kỳ kháng chiến
chống Mỹ
- Lý tưởng sống của thanh niên Việt Nam.

Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

2

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
1.5. Mơn Sinh học :
Biết được một số triệu trứng của bệnh sốt rét rừng.
1.6. Môn Nhạc :
Biết được bài thơ được viết thành bài hát “ Tình đồng chí ” do tác giả
Minh Quốc phổ nhạc.
1.7. Môn Mỹ thuật :
Hoc sinh biết vẽ tranh về anh bộ đội cụ Hồ thời kỳ kháng chiến chống
Pháp.

2. Kỹ năng
- Có khả năng trình bày những suy nghĩ, cảm nhận về tình đồng chí
trong bài thơ.
- Tìm hiểu một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu, từ đó thấy được giá trị
nghệ thuật của chúng trong bài thơ.
- Vận dụng kiến thức môn lịch sử, giáo dục công dân, địa lý, sinh
học,...thực tế cuộc sống.
3. Thái độ :
- Nhận thấy vẻ đẹp của tình đơng chí trong thời kì kháng chiến chống
thực dân Pháp. Từ đó cố gắng học tập để xứng đáng là nền móng tương lai
của đất nước.
- Xác định lý tưởng sống cho bản thân.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
2. Giáo viên:
- Tư liệu về tác giả, tác phẩm.

Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

3

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
- Máy chiếu hắt.
- Phiếu học tập , bảng phụ.
1. Học sinh:
Soạn bài trước ; tranh ảnh, câu thơ sưu tầm
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy- học:
1. Ổn định tổ chức lớp:
Kiểm tra sĩ số lớp.
2. Kiểm tra bài cũ: (1 phút)
Kiểm tra vở soạn của học sinh
3. Giới thiệu bài mới:(2 phút)
GV: Bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu đã được tác giả Minh Quốc
phổ nhạc đó là bài hát gì?(Bài hát “Tình đồng chí”).
GV: Bát hát viết về điều gì?( Viết về tình đồng chí).
Trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc vĩ đại, hình ảnh người lính mãi
mãi là hình ảnh cao q nhất, đẹp đẽ nhất. Hình tượng người lính đã đi vào
lịng người và văn chương với tư thế, tình cảm và phẩm chất cao đẹp. Một
trong những tác phẩm ra đời sớm nhất, tiêu biểu và thành cơng nhất viết về
tình cảm của những người lính Cụ Hồ là bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu.
Bằng những rung động mới mẻ và sâu lắng, bằng chính sự trải nghiệm của
người trong cuộc, qua bài thơ “Đồng chí”, Chính Hữu đã diễn tả thật sâu sắc
tình đồng chí gắn bó thiêng liêng của anh bộ đội thời kháng chiến. Để tìm
hiểu tình đồng chí của người lính trong thừi kỳ kháng chiến chống thực dân

Pháp qua bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu được thể hiện như thế nào, cơ
cùng các em tìm hiểu.
Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

4

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp

Hoạt động của thầy và trò
Hoạt động 1: (10 phút)

Nội dung

GV: Định hướng nội dung chính:
I. Tìm hiểu chung:
Giới thiệu vài nét về tác giả?

1. Tác giả:

GV: Chính Hữu (1926-2007), quê ở Hà
Tĩnh. Là nhà thơ – người chiến sĩ.

- Chính Hữu là nhà thơ – người
chiến sĩ.

Thơ ông thường viết về người lính và

- Thơ ơng thường viết về người

hai cuộc chiến đấu với cảm xúc dồn lính và hai cuộc chiến đấu với
nén, ngơn ngữ và hình ảnh chọn lọc.

cảm xúc dồn nén, ngơn ngữ và
hình ảnh chọn lọc.

Nêu hồn cảnh ra đời của bài thơ ?

2. Tác phẩm:

GV: Tích hợp kiến thức lịch sử thời kỳ
kháng chiến chống thực dân Pháp (1946
-1954).
GV: Giảng:Trải qua 75 ngày đêm chiến
đấu (7/10 đến 21/12/1947) tại Việt Bắc

Sau chiến dịch Việt Bắc (Thu

quân và dân ta đập tan chiến lược “ Đông 1947), Chính Hữu viết bài
đánh nhanh, thắng nhanh” của thực dân thơ Đồng chí vào đầu năm 1948.
Pháp,đưa cuộc kháng chiến của dân tộc
ta sang một giai đoạn mới- giai đoạn
thứ hai của cuộc kháng chiến .Sau chiến
dịch Việt Bắc (Thu Đơng 1947), Chính
Hữu viết bài thơ Đồng chí vào đầu năm
1948 tại nơi ông nằm điều trị bệnh.

Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

5

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
Hoạt động 2: (25 phút)
GV: Chiếu bài thơ, gọi học sinh đọc bài II. Tìm hiểu chủ đề:
thơ.
GV: Để biết được tình đồng chí của
người lính xuất phát từ đâu ta tìm hiểu
phần 1.

1. Cơ sở hình thành tình đồng

Mở đầu bài thơ “Đồng chí”, tác giả chí:
đã giới thiệu hồn cảnh xuất thân của
những người lính qua cuộc chiến đấu
chống Pháp như thế nào?
GV: Đưa chi tiết ; Bài thơ mở đầu bằng
những lời tâm tình của hai người bạn
như một lời thăm hỏi về quê quán của
nhà của nhau :
“Quê anh- nước mặn đồng chua

.

Làng tôi- đất cày lên sỏi đá ” .
GV : Tích hợp kiến thức địa lý Việt

Nam.
Chi tiết :“nước mặn đồng chua ; đất
cày lên sỏi đá ” chỉ đậc điểm tự nhiên
của vùng đất nào trên đất nước ta ?
GV : Đó là từ miền núi, trung du, đồng
bằng, miền biển những quê hương
nghèo khó trên đất nước ta .
Ở hai câu thơ đầu tác giả đã sử dụng
biện pháp nghệ thuật nào ?Qua đó
thể hiện điều gì ?
Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

6

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
GV : Với thành ngữ “ nước mặn đồng
chua” , “ đất cày lên sỏi đá ” ; câu thơ
sóng đơi “ quê anh” và “ làng tôi” đều
là những miền quê lam lũ, vất vả, đói - Nghệ thuật: Thành ngữ, từ ngữ
nghèo. Đó chính là cơ sở cùng chung gợi tả, câu thơ sóng đơi.
giai cấp xuất thân của những người
nơng dân mặc áo lính.

->Xuất thân:

Nơng dân nghèo

Dù họ xuất thân từ những người trên mọi miền quê hương
nông dân nghèo khổ nhưng họ có
điểm nào chung ?
GV : Đưa chi tiết,diễn giảng :Từ những
phương trời xa lạ, họ “chẳng hẹn ” mà
“quen nhau” bởi họ cùng chung mục
đích,ngồi ra họ còn chung nhiệm vụ,
chung một chiến hào, cùng đắp chung => Cùng chung lí tưởng, cùng
một chăn khi trời giá lạnh,… và đặc biệt chung chiến hào chiến đấu vì độc
hơn cả là họ cùng chung lí tưởng vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
lập, tự do của Tổ quốc.
GV : Tích hợp mơn giáo dục cơng dân
9.
Đó là lí tưởng sống của người lính
trong thời kỳ kháng chiến chống
Pháp .Vậy em hiểu thế nào là lí tưởng
sống ?
GV : Lí tưởng sống (lẽ sống)là cái đích
của cuộc sống mà mỗi người muốn khát
khao đạt được.
Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

7

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
Vậy lí tưởng sống hiện nay của thanh
niên là gì ?

Kết lại đoạn thơ là hai từ “đồng chí”.
Điều này có gì đặc biệt?
GV: Bình giảng : Khi tấm chăn chung
đắp lại đó là lúc dịng tâm sự mở ra vì
thế: từ xa lạ -> quen nhau -> tri kỉ ->
đồng chí .Hai từ “đồng chí” như một
nốt nhấn, nó vang lên như một sự phát
hiện, lời khẳng định, đồng thời lại như
một bản lề gắn kết đoạn đầu và đoạn
thứ hai của bài.
GV : Để tìm hiểu tình đồng chí trong
cuộc sống gian lao ra sao ta sang 2.

2.Tình đồng chí trong cuộc

Câu thơ “ Ruộng nương...gửi người sống gian lao:
ra lính ”, đã diễn tả điều gì ?
GV : Đưa chi tiết, diễn giảng: Họ cảm
thông chia sẻ cho nhau những tâm tư, - Họ thông cảm chia sẻ tâm tư,
nỗi nhớ quê nhà : nhớ ruộng nương, lo nỗi nhớ quê hương.
cảnh nhà gieo neo, từ “ mặc kệ ” chỉ là
cách nói có vẻ phớt đời nhưng về tình
cảm thì ta phải hiểu ngược lại. Với
giọng điệu, hình ảnh ca dao “bến nước,
gốc đa ” làm cho lời thơ trở nên thắm
thiết.
Hồn cảnh sống của những người
lính được tác giả miêu tả qua những
Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

8

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
lời thơ nào trong bài thơ Đồng chí ?
GV: Đưa chi tiết; hình ảnh.

- “Anh với tơi... bàn tay”.

Em có nhận xét gì về các chi tiết, hình
ảnh được tác giả sử dụng trong đoạn
thơ trên ?
GV : Chiếu chi tiết;
GV: Tích hợp môn sinh học về triệu - Nghệ thuật: Câu thơ sóng đơi,
trứng sốt rét rừng.

liệt kê,hình ảnh chân thực.

GV :Nhấn mạnh: Chính Hữu khơng nói
cái khổ mà nói về cái hiểu nhau trong
cái khổ, cái phổ biến “Anh với
tôi....vầng trán ướt mồ hôi ”. Hai câu
thơ đã nêu đủ các triệu trứng của bệnh
sốt rét rừng(thoạt đầu cảm thấy ớn
lạnh,sau đấy lạnh tới run cầm cập ,thân
nhiệt phải lên tới 40,41 độ), nếu trải qua
mới hiểu được cái thật của câu thơ mà
tác giả muốn nói. Tác giả đã sử dụng

phép liệt kê, các chi tiết, hình ảnh cụ
thể, chân thật, cách xây dựng những câu
thơ sóng đơi đối ứng nhau (anh-tơi) như
hai đồng chí bên nhau : áo anh rách
vai / quần tơi có vài mảnh vá ; miệng
cười buốt giá / chân không giầy ; tay
nắm / bàn tay. Kết đoạn cũng quy tụ
cảm

xúc

vào

một

câu “thương

nhau...bàn tay” - tình đồng chí truyền
Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

9

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
hơi ấm cho đồng đội, dường như chỉ
một cử chỉ “tay nắm lấy bàn tay” mà
người lính được tiếp thêm sức mạnh
vượt qua mọi gian khổ và cũng là biểu

tượng đoàn kết sẽ chiến thắng mọi thứ.
Qua tìm hiểu, em hiểu gì về cuộc sống
của những người lính cách mạng?
GV: Chốt ý: Ở người lính, đó là sự cảm
thơng chia sẻ những thiếu thốn, khó
khăn, gian khổ của cuộc đời người lính
nhưng họ luôn lạc quan.
GV Liên hệ một số câu trong bài thơ → Tình đồng chí như tiếp thêm
“Tây Tiến ”của Quang Dũng:

sức mạnh vượt qua mọi thiếu

GV: Chuyển ý: Dù gặp khó khăn gian thốn,khó khăn, gian khổ...
khổ nhưng những người lính ln có
một tình đồng chí như thế nào trong
chiến đấu ta sang phần 3.
Câu thơ: “ Đêm nay rừng ...đứng 3.Tình đồng chí trong chiến
cạnh bên nhau chờ giắc tới ”Tư thế đấu:
của người lính được thể hiện như thế
nào?
GV: Đưa chi tiết, bình giảng, chốt ý :
Tác giả muốn diễn tả một cách cụ thể - “ Đêm nay rừng ...đứng cạnh
về thời gian trở nên cụ thể, công việc bên nhau chờ giắc tới ”.
cũng cụ thể và gợi cảm với những hình
ảnh: “Đêm nay rừng ...Đứng cạnh bên
nhau chờ giặc tới ”, những ấn tượng, ->Diễn tả thời gian cụ thể, công
Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

10

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
cảm giác của người lính.

việc cụ thể.

GV: Tích hợp mơn địa lý về hiện tượng
sương muối.
Em biết gì về hiện tượng sương
muối ?
GV: Ở nước ta sau khi khơng khí lạnh
về, vùng núi Bắc bộ nằm sâu trong
khơng khí lạnh, đêm trời quang mây,
lặng gió, khơng khí ẩm đã lạnh lại bị
bức xạ mất nhiệt nên tiếp tục lạnh, nhiệt
độ khơng khí giảm nhanh dẫn đến hình
thành sương muối. Sương muối thường
hình thành khi nhiệt độ khơng khí <= 4
độ C (trong trạm đo khí tượng ở độ cao
2 m), khi ấy nhiệt độ bề mặt các vật thể
hay cây cỏ ở mặt đất đã có thể xấp xỉ 0
độ C, nhưng phải đủ ẩm mới hình thành
được sương muối. Các vùng đồng bằng
nước ta chỉ có sương giá (khơng phải
sương muối), song nó cũng nguy hiểm
đối với một số cây trồng nếu thời gian
sương giá kéo dài.
Cho học sinh thảo luận 1 phút:

Kết lại bài thơ Đồng chí là một hình
ảnh đẹp, theo em đó là hình ảnh nào?
Hình ảnh đó gợi cho em suy nghĩ gì
về người lính?
Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

11

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
GV: Đưa chi tiết.
GV: Nhận xét, cho xem dẫn chứng,bình - Đầu súng trăng treo.
giảng thêm: Đây là bức tranh đẹp về
cuộc đời người chiến sĩ. Trong bức
tranh nổi bật trên cảnh rừng đêm giá rét
là hình ảnh gắn kết với nhau: người
lính- khẩu súng- vầng trăng. Trong đó,
hình ảnh “đầu súng trăng treo”, tác giả
đã nói lên những ấn tượng suy nghĩ của
mình. Hình ảnh súng và trăng cịn mang
biểu tượng được gợi lên bởi sự liên
tưởng phong phú. Súng và trăng là gần
và xa, vừa thực tại vừa mơ mộng, chất
chiến đấu và chất trữ tình và thi sĩ...Đó
cũng là biểu tượng cao đẹp của tình -> Đó cũng là biểu tượng cao đẹp
đồng chí, đồng đội, vẻ đẹp tinh thần hịa của tình đồng chí.
quyện hiện thực và lãng mạn.
Qua bài thơ ,tác giả đã giúp ta cảm

nhận gì về tình đồng chí của người
lính qua thời kỳ kháng chiến chống
thực dân Pháp?
GV:Tình đồng chí chân thành, bền chặt
trong sự chan hoà, chia sẻ mọi gian lao
cũng như niềm vui. Đó cũng là biểu
tượng cao đẹp của tình đồng chí, đồng
đội, vẻ đẹp tinh thần hịa quyện hiện
thực và lãng mạn.
Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

=> Tình đồng chí chân thành,
12

Trường THCS HùngTiến


Giáo án dạy học theo chủ đề tích hợp
Mỗi chúng ta cần cón lịng tri ân đối với bền chặt trong sự chan hồ, chia
những người đã có cơng với đất nước.

sẻ mọi gian lao cũng như niềm
vui. Đó cũng là biểu tượng cao
đẹp của tình đồng chí, đồng đội,
vẻ đẹp tinh thần hòa quyện hiện
thực và lãng mạn.

6.3.3. Củng cố, dặn dò: (5 phút)
6.3.3.1. Củng cố:
Bài tập1: Cho học sinh tìm từ khóa trong các ơ chữ.

TL: ĐỒNG CHÍ.
Bài tập 2: Hình ảnh “đầu súng trăng treo” là hình ảnh tả thực hay hình
ảnh biểu tượng ?
A. Tả thực.
B. Biểu tượng.
C. Vừa tả thực vừa biểu tượng.
Bài tập 3: Qua tìm hiểu bài thơ Đồng chí, em hãy vẽ một bức tranh
về hình ảnh người lính trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
6.3.3.2. Dặn dò:
+ Học thuộc lòng bài thơ. Nắm nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa bài thơ.
+ Sưu tầm các tài liệu liên quan đến bài thơ...

Giáo viên: Đào Hoa Mỹ Bình

13

Trường THCS HùngTiến