GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP TÍNH CÁC CHỈ TIÊU NIÊN GIÁM THỐNG KÊ VIỆT NAM
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.08 MB, 107 trang )
GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ, NỘI DUNG
VÀ PHƯƠNG PHÁP TÍNH CÁC CHỈ TIÊU
NIÊN GIÁM THỐNG KÊ VIỆT NAM
HÀ NỘI, 2015
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
ṆI DUNG
GI I THệCH THU T NG , N I DUNG VÀ PH
NG PHỄP TệNH CỄC CH TIểU NIểN
GIỄM TH NG Kể......................................................................................................................... 5
PH N I: Đ T ĐAI, KHệ H U .............................................................................................. 5
Đ T ĐAI ............................................................................................................................ 5
Đ t s n xu t nông nghi p................................................................................................ 5
Đ t lơm nghi p ................................................................................................................ 5
Đ t chuyên dùng ............................................................................................................. 5
Đ t ................................................................................................................................ 5
KHệ H U ............................................................................................................................ 5
S gi nắng tròn các tháng.............................................................................................. 5
Tổng s gi nắng trong năm ........................................................................................... 5
L ng m a trong tháng .................................................................................................. 5
Tổng l ng m a trong năm ............................................................................................ 5
Đ ẩm không khí trung bình các tháng trong năm ......................................................... 6
Đ ẩm không khí trung bình năm .................................................................................. 6
Nhi t đ không khí trung bình các tháng ........................................................................ 6
Nhi t đ không khí trung bình năm ................................................................................ 6
M c n c ........................................................................................................................ 6
L u l ng n c .............................................................................................................. 6
PH N II: DÂN S VÀ LAO Đ NG..................................................................................... 7
DÂN S .............................................................................................................................. 7
Dơn s trung bình ................................................................................................................ 7
M t đ dơn s ...................................................................................................................... 8
T s gi i tính c a dơn s ................................................................................................... 8
T s gi i tính c a trẻ em m i sinh .................................................................................... 8
T su t sinh thô ................................................................................................................... 9
Tổng t su t sinh ................................................................................................................. 9
T su t ch t thô ................................................................................................................. 10
T su t ch t c a trẻ em d i 1 tuổi ................................................................................... 11
T su t ch t c a trẻ em d i 5 tuổi ................................................................................... 11
T l tăng dơn s ............................................................................................................... 11
T l tăng dơn s t nhiên ............................................................................................. 11
T l tăng dơn s chung ................................................................................................ 12
T su t di c ...................................................................................................................... 13
T su t nh p c ............................................................................................................. 13
T su t xu t c .............................................................................................................. 13
T su t di c thu n ........................................................................................................ 13
Tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh .................................................................................. 14
T l dơn s từ 15 tuổi tr lên bi t ch ............................................................................. 15
LAO Đ NG VÀ VI C LÀM ............................................................................................... 15
L c l ng lao đ ng ........................................................................................................... 15
S lao đ ng đang lƠm vi c trong nền kinh t .................................................................... 15
LƠm vi c đ c tr l ng/tr công ................................................................................. 15
1
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
T lƠm hoặc lƠm ch ..................................................................................................... 16
X lý m t s tr ng h p đặc bi t ................................................................................. 16
T l lao đ ng đang lƠm vi c trong nền kinh t đư qua đƠo t o ....................................... 17
S ng i th t nghi p vƠ t l th t nghi p ......................................................................... 17
S ng i th t nghi p ..................................................................................................... 17
T l th t nghi p ........................................................................................................... 18
S ng i thi u vi c lƠm vƠ t l thi u vi c lƠm ................................................................ 18
Năng su t lao đ ng xư h i ................................................................................................. 19
Thu nh p bình quơn m t lao đ ng đang lƠm vi c ............................................................. 20
L ng ............................................................................................................................ 20
Thu nh p từ vi c lƠm .................................................................................................... 20
Thu nh p bình quơn m t lao đ ng đang lƠm vi c ......................................................... 21
PH N III: TÀI KHO N QU C GIA VÀ NGÂN SỄCH NHÀ N C ............................. 22
TÀI KHO N QU C GIA ................................................................................................ 22
Giá tṛ tăng thêm ........................................................................................................... 22
Tổng s n phẩm trong n c ........................................................................................... 22
Tổng s n phẩm trong n c tính theo ngo i t .............................................................. 23
Tổng thu nh p qu c gia ................................................................................................ 23
Tiêu dùng cu i cùng ..................................................................................................... 23
Tích lũy tƠi s n .............................................................................................................. 23
Chênh l ch xu t nh p khẩu hàng hoá và ḍch v .......................................................... 24
NGÂN SỄCH NHÀ N C ............................................................................................. 24
Thu ngơn sách NhƠ n c .............................................................................................. 24
Chi ngơn sách NhƠ n c ............................................................................................... 24
PH N IV: Đ U T VÀ XÂY D NG ................................................................................ 25
Đ U T ........................................................................................................................... 25
V n đ u t phát tri n toƠn xư h i.................................................................................. 25
Đ u t tr c ti p c a n c ngoƠi vƠo Vi t Nam ............................................................ 25
Đ u t tr c ti p c a Vi t Nam ra n c ngoài ............................................................... 25
XÂY D NG ..................................................................................................................... 25
PH N V: TH NG Kể DOANH NGHI P .......................................................................... 26
DOANH NGHI P ............................................................................................................ 26
Doanh nghi p ................................................................................................................ 26
Doanh nghi p NhƠ n c ............................................................................................... 26
Doanh nghi p ngoƠi NhƠ n c ..................................................................................... 26
Khu v c có v n đ u t tr c ti p c a n c ngoƠi .......................................................... 26
Doanh thu thu n c a doanh nghi p............................................................................... 26
Lao đ ng c a doanh nghi p .......................................................................................... 27
TƠi s n c đ̣nh vƠ đ u t dƠi h n ................................................................................. 27
L i nhu n tr c thu ..................................................................................................... 27
T su t l i nhu n trên doanh thu .................................................................................. 27
PH N VI: NÔNG, LÂM NGHI P VÀ THU S N .......................................................... 28
NÔNG NGHI P ............................................................................................................... 28
Giá tṛ s n xu t ngƠnh nông nghi p .............................................................................. 28
Cơy lơu năm .................................................................................................................. 28
Cơy hƠng năm ............................................................................................................... 28
2
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
S n l ng cơy nông nghi p ........................................................................................... 28
Năng su t cơy nông nghi p ........................................................................................... 28
Di n tích thu ho ch ....................................................................................................... 29
S n l ng l ng th c có h t ......................................................................................... 29
S n l ng lúa ................................................................................................................ 29
S n l ng ngô ............................................................................................................... 29
S n l ng cơy ch t b t có ............................................................................................. 29
Tổng s trơu, bò ............................................................................................................ 30
Tổng s l n ................................................................................................................... 30
Tổng s gia c m ............................................................................................................ 30
LÂM NGHI P .................................................................................................................. 30
Giá tṛ s n xu t ngƠnh lơm nghi p ................................................................................ 30
Di n tích rừng hi n có................................................................................................... 30
Rừng t nhiên ............................................................................................................... 31
Di n tích rừng trồng ...................................................................................................... 31
S n l ng g khai thác ................................................................................................. 31
Di n tích rừng ḅ cháy................................................................................................... 31
Di n tích rừng ḅ phá .................................................................................................... 31
THU S N ...................................................................................................................... 31
Giá tṛ s n xu t ngƠnh thu s n ..................................................................................... 31
Di n tích mặt n c nuôi trồng th y s n ........................................................................ 31
S n l ng th y s n ........................................................................................................ 31
PH N VII: CÔNG NGHI P ................................................................................................ 32
Giá tṛ s n xu t ngƠnh công nghi p .............................................................................. 32
S n phẩm công nghi p .................................................................................................. 32
Ch s s n xu t công nghi p (IIP) ................................................................................. 32
PH N VIII: TH NG ṂI VÀ DU ḶCH ........................................................................ 35
TH NG ṂI................................................................................................................. 35
Tổng m c bán lẻ hƠng hóa vƠ doanh thu ḍch v tiêu dùng ......................................... 35
Ch ................................................................................................................................ 35
Siêu tḥ .......................................................................................................................... 36
Trung tơm th ng m i .................................................................................................. 36
HƠng hóa xu t khẩu ...................................................................................................... 36
HƠng hóa nh p khẩu ..................................................................................................... 37
Tṛ giá xu t khẩu hƠng hoá ........................................................................................... 37
Tṛ giá nh p khẩu hƠng hoá........................................................................................... 37
Cán cơn th ng m i hƠng hóa....................................................................................... 37
Danh m c hƠng hóa th ng m i qu c t tiêu chuẩn ..................................................... 38
Ḍch v xu t khẩu ......................................................................................................... 38
Ḍch v nh p khẩu ........................................................................................................ 38
Danh m c ḍch v xu t, nh p khẩu Vi t Nam .............................................................. 38
DU ḶCH .......................................................................................................................... 38
Doanh thu du ḷch l hƠnh............................................................................................. 38
Chi tiêu c a khách qu c t đ n Vi t nam ..................................................................... 38
Chi tiêu c a khách du ḷch n i đ̣a................................................................................. 39
PH N IX: GIỄ ..................................................................................................................... 39
3
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
Giá tiêu dùng ................................................................................................................. 39
Ch s giá tiêu dùng ...................................................................................................... 39
L m phát c b n............................................................................................................ 40
Giá xu t khẩu hƠng hóa ................................................................................................ 40
Ch s giá xu t khẩu hƠng hóa ...................................................................................... 40
Giá nh p khẩu hƠng hóa................................................................................................ 40
Ch s giá nh p khẩu hƠng hóa ..................................................................................... 40
T giá th ng m i hƠng hóa ......................................................................................... 41
Giá bán s n phẩm c a ng i s n xu t hƠng công nghi p ............................................. 41
Ch s giá bán s n phẩm c a ng i s n xu t hƠng công nghi p ................................... 41
Giá bán s n phẩm c a ng i s n xu t hƠng nông, lơm nghi p vƠ thu s n .................. 41
Ch s giá bán s n phẩm c a ng i s n xu t hƠng nông, lơm nghi p vƠ th y s n ....... 42
Giá nguyên nhiên v t li u dùng cho s n xu t ............................................................... 42
Ch s giá nguyên, nhiên, v t li u dùng cho s n xu t ................................................... 42
Giá c c v n t i kho bưi ............................................................................................... 42
Ch s giá c c v n t i kho bưi ..................................................................................... 43
Giá ḍch v .................................................................................................................... 44
PH N X: V N T I VÀ B U CHệNH, VI N THÔNG ..................................................... 45
V N T I .......................................................................................................................... 45
S l t hƠnh khách v n chuy n .................................................................................... 45
S l t hƠnh khách luơn chuy n ................................................................................... 45
Kh i l ng hƠng hóa v n chuy n ................................................................................. 45
Kh i l ng hƠng hóa luơn chuy n ................................................................................ 45
PH N XI: GIỄO D C ......................................................................................................... 46
Tr ng m u giáo ........................................................................................................... 46
Tr ng ti u học ............................................................................................................. 46
Tr ng trung học c s ................................................................................................. 46
Tr ng trung học phổ thông ......................................................................................... 46
Tr ng phổ thông có nhiều c p .................................................................................... 46
Tr ng đ i học .............................................................................................................. 46
Tr ng cao đẳng ........................................................................................................... 46
Tr ng trung c p chuyên nghi p .................................................................................. 46
Tr ng công l p ............................................................................................................ 46
Tr ng ngoƠi công l p .................................................................................................. 47
PH N XII: Y T VÀ M C S NG DÂN C ..................................................................... 47
Y T .................................................................................................................................. 47
C s y t ...................................................................................................................... 47
M C S NG DÂN C ..................................................................................................... 48
Ch s phát tri n con ng i (HDI) ................................................................................ 48
Thu nh p bình quơn đ u ng i 1 tháng ........................................................................ 50
Chi tiêu bình quơn đ u ng i 1 tháng ........................................................................... 50
Chuẩn nghèo ................................................................................................................. 50
T l nghèo ................................................................................................................... 50
Ch s kho ng cách nghèo ............................................................................................ 51
H s b t bình đẳng trong phân ph i thu nh p (H s GINI) ....................................... 51
Thu nh p bình quơn m t lao đ ng đang lƠm vi c ......................................................... 52
4
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
GI I THệCH THU T NG , N I DUNG VÀ PH ƠNG PHÁP
TÍNH CÁC CH TIÊU NIÊN GIÁM THỐNG KÊ
PH N I: Đ T ĐAI, KHệ H U
Đ T ĐAI
Đất sản xuất nông nghiệp lƠ đ t đang dùng vƠo s n xu t nông nghi p, bao
gồm đ t trồng cơy hƠng năm vƠ đ t trồng cơy lơu năm.
Đ t lơm nghi p lƠ đ t đ c dùng ch y u vƠo s n xu t lơm nghi p hoặc
dùng vƠo nghiên c u, thí nghi m về lơm nghi p, bao gồm đ t rừng s n xu t, đ t
rừng phòng h vƠ đ t rừng đặc d ng.
Đất chuyên dùng lƠ đ t đang đ c s d ng vƠo các m c đích không ph i lƠ
nông nghi p, lơm nghi p vƠ đ t , bao gồm đ t tr s c quan, công trình s
nghi p; đ t qu c phòng, an ninh; đ t s n xu t, kinh doanh phi nông nghi p vƠ đ t
có m c đích công c ng.
Đất ở lƠ đ t dùng đ lƠm nhƠ vƠ xơy d ng các công trình ph c v cho đ i
s ng, sinh ho t c a nhơn dơn vùng nông thôn vƠ đô tḥ.
KHÍ H U
Số giờ nắng tròn các tháng lƠ tổng s gi nắng các ngƠy trong tháng c ng
l i. S gi nắng lƠ s gi có c ng đ b c x mặt tr i tr c ti p v i giá tṛ bằng hay
l n h n 0,1 kw/m² (≥ 0,2 calo/cm² phút). Th i gian nắng đ c đo bằng nh t quang
ký. Nó đ c xác đ̣nh bằng v t cháy trên các gi n đồ bằng gi y có khắc th i gian
do các tia mặt tr i chi u xuyên qua qu c u th y tinh h i t l i t o nên.
Tổng số giờ nắng trong năm lƠ tổng s gi nắng các ngƠy trong năm.
Lượng mưa trong tháng lƠ tổng l ng m a c a các ngƠy trong tháng.
L ng m a lƠ đ dƠy tính bằng milimét c a l p n c nổi do m a t o nên trên m t
bề mặt phẳng t i m t đ̣a đi m đ c đo bằng vũ k vƠ vũ ký
Tổng lượng mưa trong năm lƠ tổng l
ng m a c a các ngƠy trong năm.
5
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
Độ ẩm không khí trung bình các tháng trong năm lƠ s bình quơn c a đ
ẩm không khí t ng đ i trung bình c a các ngƠy trong tháng.
t
Độ ẩm không khí trung bình năm lƠ s bình quơn c a đ ẩm không khí
ng đ i trung bình c a các ngƠy trong năm.
• Độ ẩm không khí tương đ́i lƠ t s gi a s c tr ng h i n c có trong
không khí vƠ s c tr ng h i n c bưo hòa (t i đa) cùng m t nhi t đ . Nó đ c
th hi n bằng t l ph n trăm (%). Đ ẩm không khí đ c đo bằng ẩm k vƠ ẩm ký.
• Độ ẩm không khí tương đ́i trung bình ngƠy đ c tính theo ph ng pháp
bình quơn s học gi n đ n từ k t qu c a 4 l n quan chắc chính trong ngƠy t i th i
đi m 1 gi , 7 gi , 13 gi vƠ 19 gi , hoặc đ c tính từ k t qu c a 24 l n quan trắc
t i các th i đi m 1 gi , 2 gi , 3 gi ,ầ vƠ 24h c a ẩm ký.
Nhiệt độ không khí trung bình các tháng lƠ s bình quơn c a nhi t đ
không khí trung bình c a các ngƠy trong tháng.
Nhiệt độ không khí trung bình năm lƠ s bình quơn c a nhi t đ không
khí trung bình các ngƠy trong năm.
• Nhiệt độ không khí đ c đo bằng nhi t k th ng, nhi t k t i cao (th y
ngơn), nhi t k t i th p (r u) vƠ nhi t ký (b ph n c m ng lƠ m t t m l ỡng
kim) đặt trong lều khí t ng đ cao 2m cách mặt đ t n i không có tr c x c a
b c x mặt tr i.
• Nhiệt dộ không khí trung bình ngày đ c tính theo ph ng pháp bình
quơn s học gi n đ n từ k t qu c a 4 l n quan trắc chính trong ngƠy t i th i đi m
1 gi , 7 gi , 13 gi vƠ 19 gi , hoặc đ c tính từ k t qu c a 24 l n quan trắc t i
các th i đi m 1 gi , 2 gi , 3 gi ,ầ vƠ 24h c a nhi t k .
Mực nước lƠ đ cao c a mặt n c n i quan sát so v i mwatj n c bi n,
đ c tính theo cen - ti ậ mét (cm). Đ quan trắc m c n c ng i ta th ng dùng
h th ng cọc, th c vƠ máy t ghi.
Lưu lượng nước lƠ l ng n c ch y qua mặt cắt ngang song trong m t đ n
ṿ th i gian, đ n ṿ tính l u l ng n c th ng lƠ mử/s. L u l ng trung bình
tháng lƠ tṛ s bình quơn c a l u l ng các ngƠy trong tháng. D ng c đo l u
l ng n c lƠ máy l u t c k , phao trôi hoặc máy chuyên d ng ADCP.
6
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
PH N II: DÂN SỐ VÀ LAO Đ NG
DÂN SỐ
Dân ś trung b̀nh
đ
Dơn s trung bình lƠ s l ng dơn s tính bình quơn cho c m t th i k̀,
c tính theo m t s ph ng pháp thông d ng nh sau:
N u ch có s li u t i hai th i đi m (đ u vƠ cu i c a th i k̀ ngắn, th
m t năm) thì s d ng công th c sau:
ng lƠ
P0 + P1
Ptb
=
2
Trong đó:
Ptb
: Dơn s trung bình;
P0
: Dơn s đ u k̀;
P1
: Dơn s cu i k̀.
N u có s li u t i nhiều th i đi m cách đều nhau thì s d ng công th c:
P0
Ptb
=
+ P1 + ....
+ Pn-1 +
2
Pn
2
n
Trong đó:
Ptb
: Dơn s trung bình;
P0,1,...,n : Dơn s
n
các th i đi m 0, 1,..., n;
: S th i đi m cách đều nhau.
N u có s li u t i nhiều th i đi m không cách đều nhau, s d ng công th c:
Ptb1t1 + Ptb2t2+ .... + Ptbntn
Ptb
=
∑ti
Trong đó:
7
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
Ptb1
: Dơn s trung bình c a kho ng th i gian th nh t;
Ptb2
: Dơn s trung bình c a kho ng th i gian th 2;
Ptbn
: Dơn s trung bình c a kho ng th i gian th n;
ti
: Đ dƠi c a kho ng th i gian th i.
Dân số thành thị lƠ dơn s c a các đ n ṿ lưnh thổ đ
lƠ khu v c thƠnh tḥ.
c NhƠ n
Dân số nông thôn lƠ dơn s c a các đ n ṿ lưnh thổ đ
đ̣nh lƠ khu v c nông thôn.
c quy đ̣nh
c NhƠ n
c quy
M t đ dân ś
M t đ dơn s lƠ s dơn tính bình quơn trên m t kilômét vuông di n tích
lưnh thổ, đ c tính bằng cách chia dơn s (th i đi m hoặc bình quơn) c a m t vùng
dơn c nh t đ̣nh cho di n tích lưnh thổ c a vùng đó. M t đ dơn s có th tính cho
toƠn qu c hoặc riêng từng vùng (nông thôn, thƠnh tḥ, vùng kinh t ); từng t nh,
huy n, xư, v.v... nhằm ph n ánh tình hình phơn b dơn s theo đ̣a lý vƠo m t th i
gian nh t đ̣nh.
M t đ dơn s
(ng i/km2)
S l ng dơn s
= (ng i)
Di n tích lưnh thổ
(km2)
T ś gi i tính c a dân ś
T s gi i tính c a dơn s đ c xác đ̣nh bằng s nam tính trên 100 n c a
m t t p h p dơn s , theo công th c sau:
Tổng s nam
T s gi i tính c a dơn s
(%)
=
Tổng s n
x 100
T ś gi i tính c a trẻ em m i sinh
8
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
T s gi i tính c a trẻ em m i sinh (còn gọi lƠ t s gi i tính khi sinh) ph n
ánh s cơn bằng gi i tính c a s trẻ em m i sinh trong m t th i k̀. T s gi i tính
c a trẻ em m i sinh lƠ s bé trai tính bình quơn trên 100 bé gái m i đ c sinh ra
trong k̀:
T s gi i tính c a
trẻ em m i sinh
Tổng s bé trai m i sinh trong k̀
=
Tổng s bé gái m i sinh trong k̀
x 100
T su t sinh thô
T su t sinh thô lƠ m t trong nh ng ch tiêu đo l ng m c sinh c a dơn s ,
lƠ m t trong hai thƠnh ph n c a tăng t nhiên dơn s . T su t sinh thô l n hay nh
có nh h ng l n đ n quy mô, c c u vƠ t c đ gia tăng dơn s . T su t sinh thô
cho bi t c 1000 dơn, có bao nhiêu trẻ em sinh ra s ng trong năm.
CBR( 0 00 ) =
B
P
×1000
Trong đó:
B
: Tổng s sinh trong năm;
P
: Dơn s trung bình (hoặc dơn s gi a năm).
Tổng t su t sinh
Tổng t su t sinh (TFR) lƠ s con đư sinh ra s ng tính bình quơn trên m t
ph n (hoặc m t nhóm ph n ) trong su t th i k̀ sinh đẻ n u ng i ph n (hoặc
nhóm ph n ) đó tuơn theo các t su t sinh đặc tr ng c a m t năm đư cho trong
su t th i k̀ sinh đẻ (nói cách khác lƠ n u cḥ ta tr i qua các t su t sinh đặc tr ng
c a nh ng ph n 15 tuổi, 16 tuổi, 17 tuổi,... , cho đ n 49 tuổi).
Bx
x 1000
W
x=15 x
49
TFR =
Trong đó:
Bx : LƠ s trẻ sinh ra s ng đư đăng ký trong năm c a nh ng bƠ ṃ (x) tuổi,
9
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
x : LƠ kho ng tuổi 1 năm;
Wx: LƠ s ph n (x) tuổi có đ n gi a năm tính toán.
Các t su t sinh đặc tr ng theo tuổi đ
c c ng dồn từ x =15 t i x =49.
Trong th c t , tổng t su t sinh đ c tính bằng ph ng pháp rút gọn h n.
Trong tr ng h p t su t sinh đặc tr ng đ c tính cho nhóm 5 đ tuổi thì ch s (i)
bi u tḥ các kho ng cách 5 tuổi, nh : 15-19, 20-24,..., 45-49. Khi đó:
7 B
i x 1000
W
i=1 i
TFR=5 x
Trong đó:
Bi : LƠ s trẻ sinh ra s ng đư đăng ký trong năm c a nh ng bƠ ṃ thu c nhóm tuổi
(i);
i : LƠ kho ng 5 đ tuổi liên ti p;
Wi: LƠ s ph n thu c cùng nhóm tuổi (i) có đ n gi a năm tính toán.
H s 5 trong công th c trên nhằm áp d ng cho t su t bình quơn c a nhóm
5 đ tuổi liên ti p sao cho TFR s̃ t ng x ng v i tổng các t su t đặc tr ng từng
đ tuổi nêu trong công th c trên.
T su t ch t thô
T su t ch t thô lƠ m t trong hai thƠnh ph n c a tăng t nhiên dơn s . T
su t ch t thô l n hay nh có nh h ng m nh đ n quy mô, c c u vƠ t c đ gia
tăng dơn s . T su t ch t thô cho bi t c 1000 dơn, có bao nhiêu ng i ḅ ch t
trong k̀.
CDR( 0 00) =
D
×1000
Ptb
Trong đó:
CDR : T su t ch t thô;
D
: Tổng s ng
i ch t trong năm;
Ptb
: Dơn s trung bình (hay dơn s gi a năm).
10
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
T su t ch t c a trẻ em d
i 1 tuổi
T su t ch t c a trẻ em d i 1 tuổi lƠ s đo m c đ ch t c a trẻ em trong năm
đ u tiên c a cu c s ng. T su t nƠy đ c đ̣nh nghĩa lƠ s trẻ em d i 1 tuổi ch t
tính bình quơn trên 1000 trẻ em sinh ra s ng trong năm.
D0
IMR =
x 1000
B
Trong đó:
IMR : T su t ch t c a trẻ em d
D0
: S trẻ em ch t
B
: Tổng s tr
T su t ch t c a trẻ em d
đ tuổi d
i 1 tuổi;
i 1 tuổi trong năm;
ng h p sinh ra s ng trong năm.
i 5 tuổi
T su t ch t c a trẻ em d i 5 tuổi lƠ s đo m c đ ch t c a trẻ em trong 5
năm đ u tiên c a cu c s ng. T su t nƠy đ c đ̣nh nghĩa lƠ s trẻ em d i 5 tuổi
ch t tính bình quơn trên 1.000 trẻ em sinh ra s ng trong năm.
5D0
5q0
=
x 1000
B
Trong đó:
5q0
: T su t ch t c a trẻ em d
i 5 tuổi (còn gọi lƠ U5MR);
5D0
: S trẻ em ch t
i 5 tuổi trong năm;
B
: Tổng s tr
đ tuổi d
ng h p sinh ra s ng trong năm.
T l tăng dân ś
Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên
11
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
T l tăng dơn s t nhiên lƠ m c chênh l ch gi a s sinh vƠ s ch t so v i
dơn s trung bình trong k̀ nghiên c u, hoặc bằng hi u s gi a t su t sinh thô v i
t su t ch t thô c a dơn s trong k̀.
NIR
B
= D
x
1000 = CBR CDR
Ptb
Trong đó:
NIR : T l tăng dơn s t nhiên ;
B
: S sinh trong năm;
D
: S ch t trong năm;
Ptb
: Dơn s trung bình (hoặc dơn s có đ n ngƠy 1 tháng 7) c a năm.
Tỷ lệ tăng dân số chung
T l tăng dơn s chung (gọi tắt lƠ "t l tăng dơn s ") lƠ t l mƠ theo đó
dơn s đ c tăng lên (hay gi m đi) trong m t th i k̀ (th ng tính cho m t năm
ḷch) do tăng t nhiên vƠ di c thu n, đ c bi u tḥ bằng t l ph n trăm so v i dơn
s trung bình (hay dơn s có đ n gi a năm).
GR = CBR - CDR + IMR - OMR
Trong đó:
GR
: T l tăng dơn s chung;
CBR
: T su t sinh thô;
CDR
: T su t ch t thô;
IMR
: T su t nh p c ;
OMR : T su t xu t c .
Hay:
GR = NIR + NMR
Trong đó:
NIR
: T l tăng dơn s t nhiên;
12
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
NMR : T su t di c thu n.
T su t di c
Tỷ suất nhập cư
T su t nh p c lƠ s ng i từ đ n ṿ lưnh thổ khác (n i xu t c ) nh p c
đ n m t đ n ṿ lưnh thổ trong k̀ nghiên c u (th ng lƠ m t năm ḷch) tính bình
quơn trên 1000 dơn c a đ n ṿ lưnh thổ đó (n i nh p c ).
I
IMR (%o)
=
x 1000
Ptb
Trong đó:
IMR : T su t nh p c ;
I
: S ng
i nh p c trong năm;
Ptb
: Dơn s trung bình (hay dơn s có đ n gi a năm).
Tỷ suất xuất cư
T su t xu t c lƠ s ng i xu t c c a m t đ n ṿ lưnh thổ trong k̀ nghiên
c u (th ng lƠ m t năm ḷch) tính bình quơn trên 1000 dơn c a đ n ṿ lưnh thổ đó.
O
OMR (%o)
=
x 1000
Ptb
Trong đó:
OMR : T su t xu t c ;
O
: S ng
i xu t c trong năm;
Ptb
: Dơn s trung bình (hay dơn s có đ n gi a năm).
Tỷ suất di cư thuần
T su t di c thu n lƠ hi u s gi a s ng i nh p c vƠ s ng i xu t c c a
m t đ n ṿ lưnh thổ trong k̀ nghiên c u (th ng lƠ m t năm ḷch) tính bình quơn
trên 1000 dơn c a đ n ṿ lưnh thổ đó.
13
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
I-O
NMR (%o)
=
x 1000
Ptb
Trong đó:
NMR : T su t di c thu n;
I
: S ng
i nh p c trong năm;
O
: S ng
i xu t c trong năm;
Ptb
: Dơn s trung bình (hay dơn s gi a năm).
Hoặc
:
NMR = IMR - OMR
Trong đó:
NMR : T su t di c thu n;
IMR : T su t nh p c ;
OMR : T su t xu t c .
Tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh
Tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh lƠ ch tiêu th ng kê ch y u c a B ng
s ng, bi u tḥ tri n vọng m t ng i m i sinh có th s ng đ c bao nhiêu năm n u
nh mô hình ch t hi n t i đ c ti p t c duy trì.
e0
=
T0
l0
Trong đó:
e0
- Tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh;
T0
- Tổng s ng
i năm c a nh ng ng
ti p t c s ng đ
l0
- S ng
i m i sinh trong B ng s ng s̃
c;
i s ng đ n đ tuổi 0 c a B ng s ng
(t p h p sinh ra s ng ban đ u đ
c quan sát).
Tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh lƠ m t trong nh ng ch tiêu tổng h p đ
tính từ B ng s ng.
c
14
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
B ng s ng (hay còn gọi lƠ B ng ch t) lƠ m t b ng th ng kê bao gồm nh ng
ch tiêu bi u tḥ m c đ ch t c a dơn s
các đ tuổi khác nhau vƠ kh năng s ng
c a dơn s khi chuy n từ đ tuổi nƠy sang đ tuổi khác. B ng s ng cho bi t từ m t
t p h p sinh ban đ u (cùng m t đoƠn h ), s̃ có bao nhiêu ng i s ng đ c đ n 1
tuổi, 2 tuổi, ...,100 tuổi,ầ; trong s đó có bao nhiêu ng i m i đ tuổi nh t đ̣nh
ḅ ch t vƠ không s ng đ c đ n đ tuổi sau; nh ng ng i đư đ t đ c m t đ tuổi
nh t đ̣nh s̃ có xác su t s ng vƠ xác su t ch t nh th nƠo; tuổi thọ trung bình
trong t ng lai lƠ bao nhiêu.
T l dân ś từ 15 tuổi trở lên bi t ch
LƠ t l gi a s ng i từ 15 tuổi tr lên t i th i đi m (t) bi t ch (có th đọc,
vi t vƠ hi u đ c m t cơu đ n gi n bằng ch qu c ng , ch dơn t c hoặc ch n c
ngoƠi) so v i tổng dơn s từ 15 tuổi tr lên t i th i đi m đó.
T l dơn s từ 15
tuổi tr lên bi t ch
(%)
S ng i từ 15 tuổi
tr lên bi t ch
=
x 100
Tổng s dơn s từ
15 tuổi tr lên
LAO Đ NG VÀ VI C LÀM
L cl
ng lao đ ng
L c l ng lao đ ng (hay còn gọi lƠ dơn s ho t đ ng kinh t hi n t i) bao
gồm nh ng ng i từ 15 tuổi tr lên có vi c lƠm (đang lƠm vi c) vƠ nh ng ng i
th t nghi p trong th i k̀ tham chi u (7 ngƠy tr c th i đi m quan sát).
Ś lao đ ng đang làm vi c trong nền kinh t
Dơn s có vi c lƠm/lƠm vi c bao gồm nh ng ng i từ 15 tuổi tr lên trong
kho ng th i gian tham chi u (m t tu n), thu c m t trong các lo i sau đơy:
Làm việc được trả lương/trả công
Làm vịc: nh ng ng i trong th i gian tham chi u đư lƠm m t s công vi c
đ đ c tr l ng hoặc tr công bằng tiền hay hi n v t;
15
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
Có vịc làm nhưng không làm vịc: nh ng ng i hi n đang có vi c lƠm,
nh ng trong kho ng th i gian tham chi u đang t m th i ngh vi c nh ng v n có
nh ng d u hi u còn gắn bó v i vi c lƠm c a họ (v n đ c tr l ng/tr công, đ c
b o đ m s̃ tr l i lƠm vi c, có tho thu n tr l i lƠm vi c sau khi ngh t m th i,
v.v...).
Tự làm hoặc làm chủ
Tự làm: nh ng ng i trong th i gian tham chi u đư t lƠm m t s công vi c
đ có l i nhu n hoặc thu nh p cho gia đình, d i hình th c bằng tiền hay hi n v t;
Có doanh nghịp nhưng không làm vịc: nh ng ng i hi n đang lƠm ch
doanh nghi p, có th lƠ doanh nghi p s n xu t kinh doanh, m t trang tr i hoặc m t
c s ḍch v , nh ng trong th i k̀ tham chi u họ đang ngh vi c t m th i vì m t
s lý do c th .
Tổ chức Lao động Qúc tế (ILO) quy định, với hoạt động kinh tế hịn tại,
thời gian t́i thiểu để một người có thể được xem xét có vịc làm (làm vịc) là
trong 07 ngày qua phải có ít nhất 01 giờ làm vịc để tạo thu nhập chính đ́ng.
Xử lý một số trường hợp đặc biệt
Nh ng ng i có vi c lƠm đ c tr l ng/tr công nh ng đang ngh vi c t m
th i vì m đau, ngh l hoặc ngh hè; do đình công hoặc dưn th ; ngh t m th i đ
học t p, t p hu n; ngh theo ch đ thai s n, con m hoặc tổ ch c l i s n xu t; do
th i ti t x u, máy móc công c ḅ h h ng, thi u nguyên/nhiên li u, v.v... T t c
các tr ng h p nƠy đều coi nh có vi c lƠm/lƠm vi c.
Nh ng ng i t lƠm/lƠm ch đ c xem lƠ “có vi c lƠm” n u trong th i gian
ngh vi c t m th i, đ n ṿ n i họ lƠm vi c hoặc đ n ṿ mƠ họ lƠm ch v n ti p t c
ho t đ ng vƠ họ v n đ c ti p t c lƠm vi c trong th i gian t i.
Nh ng ng i giúp vi c gia đình đ c tr công cũng đ c x p vƠo nhóm " tự
làm/làm chủ", nghĩa lƠ không phơn bi t s gi mƠ họ đư lƠm vi c trong kho ng
th i gian tham chi u (07 ngƠy qua).
Nh ng ng i t p s hay học nghề đ
x p vƠo nhóm "đ c tr l ng/tr công".
c chi tr bằng tiền hay hi n v t đ
c
16
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
T l lao đ ng đang làm vi c trong nền kinh t đư qua đào t o
T l lao đ ng đang lƠm vi c trong nền kinh t đư qua đƠo t o lƠ t l s lao
đ ng đang lƠm vi c đư qua đƠo t o chi m trong tổng s lao đ ng đang lƠm vi c
trong k̀.
S lao đ ng đang lƠm vi c
T l lao đ ng đang
lƠm vi c trong nền kinh
100
t i th i đi m (t) đư qua đƠo t o
=
x
t đư qua đƠo t o (%)
Tổng s lao đ ng
đang lƠm vi c t i th i đi m (t)
ng
S lao đ ng đang lƠm vi c trong nền kinh t đư qua đƠo t o bao gồm nh ng
i th a mưn c hai điều ki n sau đơy:
- LƠ ng
i lao đ ng đang lƠm vi c trong nền kinh t ; vƠ
- LƠ ng i đư đ c đƠo t o m t tr ng hay m t s s đƠo t o chuyên môn,
kỹ thu t, nghi p v thu c H th ng giáo d c qu c dơn từ 3 tháng tr lên vƠ đư t t
nghi p, đư đ c c p bằng/ch ng ch ch ng nh n đư đ t m t trình đ chuyên môn, kỹ
thu t, nghi p v nh t đ̣nh, bao gồm: s c p nghề, trung c p nghề, cao đẳng nghề,
trung c p chuyên nghi p, cao đẳng chuyên nghi p, đ i học vƠ trên đ i học (th c sỹ,
ti n sỹ, ti n sỹ khoa học).
Ś ng ời th t nghi p và t l th t nghi p
Số người thất nghiệp
S ng i th t nghi p lƠ nh ng ng
chi u đư h i đ các y u t sau đơy:
i từ 15 tuổi tr lên mƠ trong tu n tham
- Không lƠm vi c nh ng sẵn sƠng vƠ mong mu n có vi c lƠm; vƠ
- Đang đi tìm vi c lƠm có thu nh p, k c nh ng ng
lƠm vi c.
S ng
i th t nghi p còn bao gồm các tr
i tr
c đó ch a bao gi
ng h p đặc bi t sau:
17
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
- Nh ng ng i đang ngh vi c t m th i nh ng không có căn c b o đ m s̃
đ c ti p t c lƠm công vi c cũ, trong khi đó họ v n sẵn sƠng lƠm vi c hoặc đang
tìm ki m vi c lƠm m i;
- Nh ng ng i trong th i k̀ tham chi u không có ho t đ ng tìm ki m vi c
lƠm vì họ đư đ c b trí vi c lƠm m i sau th i t m ngh vi c;
- Nh ng ng
i đư thôi vi c không đ
ch
ng tiền l
ng/tiền công; hoặc
- Nh ng ng i không tích c c tìm ki m vi c lƠm vì họ tin rằng không th tìm
c vi c lƠm (do h n ch về s c khoẻ, trình đ chuyên môn không phù h p,ầ).
đ
Lưu ý: Tổ chức Lao động Qúc tế (ILO) quy định, với hoạt động kinh tế hịn
tại, thời gian t́i thiểu để một người có thể được xem xét có vịc làm (làm vịc) là
trong 07 ngày qua phải có ít nhất 01 giờ làm vịc để tạo thu nhập chính đ́ng.
Tỷ lệ thất nghiệp
T l th t nghi p lƠ ch tiêu bi u hi n t l so sánh s ng
l c l ng lao đ ng (tổng dơn s ho t đ ng kinh t ) trong k̀.
S ng
T l th t nghi p (%)
i th t nghi p v i
i th t nghi p
=
x
100
Dơn s ho t đ ng kinh t (LLLĐ)
Do đặc tr ng c a nền kinh t , t l th t nghi p c a n
cho khu v c thƠnh tḥ theo công th c sau:
S ng
T l th t nghi p
x 100
c ta th
ng đ
c tính
i th t nghi p khu v c thƠnh tḥ
=
khu v c thƠnh tḥ (%) Dơn s ho t đ ng kinh t (LLLĐ) khu v c thƠnh tḥ
Ś ng ời thi u vi c làm và t l thi u vi c làm
Ng i thi u vi c lƠm bao gồm nh ng ng i có vi c lƠm mƠ trong th i gian
tham chi u (7 ngƠy tr c th i đi m điều tra) tho mưn c 3 tiêu chuẩn sau đơy:
18
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
Thứ nhất, mong mu n lƠm vi c thêm gi , nghĩa lƠ: (i) mu n lƠm thêm m t
(s ) công vi c đ tăng thêm gi ; (ii) mu n thay th m t trong s (các) công vi c
đang lƠm bằng m t công vi c khác đ có th lƠm vi c thêm gi ; (iii) mu n tăng
thêm gi c a m t trong các công vi c đang lƠm, (iv) hoặc k t h p 3 lo i mong
mu n trên.
Thứ hai, sẵn sƠng lƠm vi c thêm gi , nghĩa lƠ trong th i gian t i (ví d m t
tu n) n u có c h i vi c lƠm thì họ sẵn sƠng lƠm thêm gi ngay.
Thứ ba, th c t họ đư lƠm vi c d i m t ng ỡng th i gian c th đ i v i t t
c các công vi c đư lƠm trong tu n tham chi u. Gi ng nh các n c đang th c hi n
ch đ lƠm vi c 40 gi /tu n, “ng ỡng th i gian” đ xác đ̣nh tình tr ng thi u vi c
lƠm c a n c ta lƠ “đư lƠm vi c d i 35 gi trong tu n tham chi u”.
Có hai ch tiêu đo l
ng m c đ thi u vi c lƠm nh sau:
S ng
T l thi u vi c lƠm so
v il cl
=
x 100
ng lao đ ng (%)
L cl
S ng
T l thi u vi c lƠm so v i
s ng
i thi u vi c lƠm
i đang lƠm vi c (%)
ng lao đ ng
i thi u vi c lƠm
=
x 100
Tổng s ng
i đang lƠm vi c
Năng su t lao đ ng xã h i
Năng su t lao đ ng xư h i lƠ ch tiêu ph n ánh hi u su t lƠm vi c c a lao
đ ng, th ng đo bằng tổng s n phẩm trong n c tính bình quơn m t lao đ ng trong
th i k̀ tham chi u, th ng lƠ m t năm ḷch.
Năng su t lao đ ng
Tổng s n phẩm trong n
c (GDP)
xư h i (VND/lao đ ng) =
Tổng s ng
i lƠm vi c bình quơn
19
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
Thu nh p bình quân m t lao đ ng đang làm vi c
Lương
L ng lƠ kho n tiền đ c tr cho th i gian lƠm vi c bình th ng, bao gồm
l ng c b n, tiền tr c p sinh ho t vƠ các kho n tr c p th ng xuyên khác.
Không tính vào lương ćc khoản sau: tiền thanh toán lƠm ngoƠi gi , tiền th ng,
tiền tr c p gia đình, tiền b o hi m xư h i do ng i ch đư tr tr c ti p cho ng i
lƠm công ăn l ng vƠ các kho n chi tr có tính cách ơn hu đ bổ sung cho tiền
l ng bình th ng.
Thu nhập từ việc làm
Thu nh p từ vi c lƠm lƠ kho n tiền công d i d ng tiền mặt hoặc hi n v t tr
cho ng i lƠm công ăn l ng đ i v i th i gian hoặc công vi c đư lƠm, cùng v i
kho n tiền tr cho th i gian không lƠm vi c nh ngh phép hoặc ngh hè hƠng năm,
ngh l hoặc các th i gian ngh khác đ c tr l ng, bao gồm c nh ng kho n tiền
công khác đ c nh n th ng xuyên có tính ch t nh l ng tr c khi ng i ch
kh u trừ [ćc khoản mà người chủ đã đóng cho người làm công ăn lương như:
thuế, đóng bảo hiểm xã hội, tìn đóng cho chế độ hưu trí, phí bảo hiểm y tế, bảo
hiểm xã hội trả thay lương (trả cho người lao động trong thời gian ngh̉ vịc vì ́m
đau, thai sản, tai nạn lao động), phí đoàn thể và ćc khoản nghĩa vụ kh́c của
người làm công ăn lương].
Không tính vƠo thu nh p từ vi c lƠm các kho n sau: tiền b o hi m xư h i vƠ
tiền cho ch đ h u trí mƠ ng i ch đư đóng cho ng i lƠm công ăn l ng vƠ
nh ng phúc l i mƠ ng i lƠm công ăn l ng đư nh n đ c từ các kho n nƠy, tiền
chi tr cho k t thúc h p đồng, các kho n phúc l i không th ng xuyên (nh tiền
th ng cu i năm, tiền bi u,ầ).
Lưu ý:
- “B o hi m xư h i tr thay l ng” không bao gồm s tiền 15% mƠ c
quan, đ n ṿ n p cho c quan b o hi m;
- “Các kho n thu nh p có tính ch t nh l ng” lƠ các kho n mƠ c quan,
đ n ṿ chi tr c ti p cho ng i lao đ ng nh : các kho n từ nguồn ho t
đ ng ḍch v c a c quan, công đoƠn; th ng liên doanh, liên k t, v.v...
20
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
- Không tính s tiền ki m đ c sau đơy: thu về l i t c cổ ph n, tiền ti t
ki m g i ngơn hƠng, thu nh p về quƠ bi u, quƠ tặng, ch i sổ s /lô đề,
v.vầ
Thu nhập bình quân một lao động đang làm việc
Thu nh p bình quơn m t lao đ ng đang lƠm vi c lƠ tổng s tiền thu nh p
th c t tính bình quơn m t lao đ ng đang lƠm vi c.
Thu nh p danh nghĩa bình quơn m t lao đ ng đang lƠm vi c = LiWi / Li
Trong đó:
I
: Th i gian tham chi u (th
ng lƠ năm) (i);
Li
: S lao đ ng bình quơn trong k̀ (i);
Wi
: S tiền ki m đ
c trong k̀ (i).
Chú ý:
Thu nh p th ng đ c tính theo gi , ngƠy, tu n, tháng, năm. Trong tr ng
h p tính theo năm (hoặc theo tháng) ph i ch rõ s tiền ki m đ c ch từ m t vi c
lƠm hay từ t t c các công vi c đư lƠm trong k̀ t i đ n ṿ vƠ thu nh p từ các nguồn
c a đ n ṿ khác. Theo ch đ báo cáo hi n hƠnh, thu nh p c a lao đ ng khu v c
nhƠ n c ch tính thu nh p c a ng i lao đ ng trong ph m vi m t c quan/tổ
ch c/đ n ṿ hoặc doanh nghi p chính, không tính các kho n thu nh p từ các nguồn
c a đ n ṿ khác.
Ch̉ ś thu nhập danh nghĩa từ vịc làm
NRi (%) = (Wi / W0)*100
Trong đó:
NRi
: lƠ ch s thu nh p danh nghĩa từ vi c lƠm;
W0
: lƠ tổng thu nh p danh nghĩa từ vi c lƠm c a năm g c;
Wi
: lƠ tổng thu nh p danh nghĩa từ vi c lƠm c a năm (i).
Ch̉ ś thu nhập thực tế từ vịc làm
Ri (%) = (NRi / Pi)*100
21
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
Trong đó:
Ri
: lƠ ch s thu nh p th c t từ vi c lƠm;
NRi
: lƠ ch s thu nh p danh nghĩa từ vi c lƠm c a năm (i);
Pi
: lƠ ch s giá tiêu dùng (CPI) c a năm (i).
PH N III: TÀI KHO N QUỐC GIA VÀ NGÂN SÁCH NHÀ
N
C
TÀI KHO N QUỐC GIA
Giá tṛ tăng thêm là giá tṛ hàng hóa và ḍch v m i sáng t o ra c a các
ngành kinh t trong m t th i k̀ nh t đ̣nh. Giá tṛ tăng thêm lƠ m t b ph n c a
giá tṛ s n xu t, bằng chênh l ch gi a giá tṛ s n xu t và chi phí trung gian. Giá
tṛ tăng thêm đ c tính theo giá hi n hành và giá so sánh.
Tổng sản phẩm trong nước là giá tṛ m i c a hàng hóa và ḍch v đ c
t o ra c a toàn b nền kinh t trong m t kho ng th i gian nh t đ̣nh. Tổng s n
phẩm trong n c đ c tính theo giá hi n hƠnh vƠ giá so sánh. Có 3 ph ng
pháp tính:
Phương ph́p sản xuất: Tổng s n phẩm trong n c bằng tổng giá tṛ tăng
thêm c a t t c các ngành kinh t c ng v i thu nh p khẩu hàng hóa và ḍch v .
Phương ph́p thu nhập: Tổng s n phẩm trong n c bằng thu nh p t o
nên từ các y u t tham gia vào quá trình s n xu t nh lao đ ng, v n, đ t đai,
máy móc. Theo ph ng pháp nƠy, tổng s n phẩm trong n c gồm 4 y u t : Thu
nh p c a ng i lao đ ng từ s n xu t (bằng tiền và hi n v t), thu s n xu t, kh u
hao tài s n c đ̣nh dùng trong s n xu t và thặng d s n xu t.
Phương ph́p sử dụng cúi cùng: Tổng s n phẩm trong n c bằng tổng
c a 3 y u t : Tiêu dùng cu i cùng c a h dơn c vƠ NhƠ n c; tích lũy tƠi s n
(c đ̣nh, l u đ ng và quý hi m) và chênh l ch xu t, nh p khẩu hàng hóa và
ḍch v .
Tổng s n phẩm trong n c theo giá hi n hƠnh th ng đ c dùng đ nghiên
c u c c u kinh t , m i quan h t l gi a các ngành trong s n xu t, m i quan
22
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
h gi a k t qu s n xu t v i ph n huy đ ng vào ngân sách.
Tổng s n phẩm trong n c theo giá so sánh đư lo i trừ bi n đ ng c a y u t
giá c qua các năm, dùng đ tính t c đ tăng tr ng c a nền kinh t , nghiên c u
s thay đổi về kh i l ng hàng hóa và ḍch v s n xu t.
Tổng sản phẩm trong nước tính theo ngoại tệ là ch tiêu ph n ánh tổng
s n phẩm trong n c theo n i t đ c tính chuy n sang ngo i t . Vi c tính
chuy n nƠy đ c s d ng cho các m c đích khác nhau, trong đó có vi c so sánh
tổng s n phẩm trong n c c a các qu c gia v i nhau. Có hai ph ng pháp tính
chuy n:
Phương ph́p tỷ giá h́i đói thực tế: L y tổng s n phẩm trong n c theo
n i t chia cho t giá h i đoái chính th c bình quơn năm gi a n i t và ngo i t ;
Phương ph́p sức mua tương đương: L y tổng s n phẩm trong n
n i t chia cho t giá theo s c mua t ng đ ng.
c theo
Tổng thu nhập quốc gia là ch tiêu ph n ánh tổng thu nh p l n đ u đ c
t o ra từ các y u t thu c s h u c a qu c gia tham gia vào ho t đ ng s n xu t
trên lãnh thổ qu c gia hay n c ngoài trong m t th i k̀ nh t đ̣nh. Tổng thu
nh p qu c gia bằng tổng s n phẩm trong n c c ng chênh l ch gi a thu nh p
c a ng i lao đ ng Vi t Nam n c ngoài g i về và thu nh p c a ng i n c
ngoài Vi t Nam g i ra n c ngoài c ng v i chênh l ch gi a thu nh p s h u
nh n đ c từ n c ngoài v i thu nh p s h u tr n c ngoài.
Tiêu dùng cuối cùng là ch tiêu ph n ánh toàn b chi tiêu cho mua sắm
hàng hóa và ḍch v tiêu dùng c a h dơn c th ng trú, c a các tổ ch c không
ṿ l i ph c v h dơn c th ng trú và c a NhƠ n c trong m t th i k̀ nh t
đ̣nh. Tiêu dùng cu i cùng là m t b ph n c a thu nh p qu c gia kh d ng và
cũng lƠ m t b ph n c a tổng s n phẩm trong n c. Tiêu dùng cu i cùng đ c
chia theo nhóm hàng hóa và ḍch v tiêu dùng, đ c tính theo giá hi n hành và
giá so sánh vƠ th ng tách thành hai thành ph n: Tiêu dùng cu i cùng c a h
dơn c vƠ tiêu dùng cu i cùng c a NhƠ n c.
Tích lũy tài sản là ch tiêu ph n ánh chi tiêu cho đ u t tƠi s n c đ̣nh, đ u
t tƠi s n l u đ ng và tài s n quý hi m trong m t th i k̀ nh t đ̣nh. Tích lũy tƠi
23
Thông tin v̀ ćc ch̉ tiêu Niên gím th́ng kê Vịt nam
s nđ
c chia theo lo i tài s n, tính theo giá hi n hành và giá so sánh.
Tích lũy tài sản ć định đ c tính bằng giá tṛ tài s n c đ̣nh nh n về trừ
đi tƠi s n c đ̣nh thanh lý trong k̀ c a các đ n ṿ th ch , không bao gồm ph n
h dơn c tiêu dùng.
Tích lũy tài sản lưu động gồm tài s n là nguyên v t li u dùng cho s n
xu t, thành phẩm tồn kho, s n phẩm d dang; đ c tính bằng chênh l ch cu i
k̀ vƠ đ u k̀ c a các đ n ṿ th ch , không bao gồm tồn kho c a h dơn c cho
tiêu dùng.
Tài sản quý hiếm trong ćc đơn vị thể chế gồm c h dơn c tiêu dùng
nắm gi v i m c đích b o toàn giá tṛ c a c i. Tài s n quý hi m không ḅ hao
mòn và gi m giá tṛ theo th i gian, đ c tính bằng chênh l ch gi a tài s n quý
hi m nh n đ c trong k̀ vƠ nh ng bán tài s n quý hi m nh n đ c trong k̀
đó.
Chênh lệch xuất nhập khẩu hàng hoá và ḍch vụ (hay xuất khẩu thuần
hàng hoá ḍch v ) là hi u s c a xu t khẩu hàng hoá, ḍch v trừ đi nh p khẩu
hàng hoá, ḍch v . Xu t nh p khẩu hàng hoá và ḍch v bao gồm toàn b s n
phẩm v t ch t và ḍch v đ c mua bán, trao đổi, chuy n nh ng gi a các đ n
ṿ, tổ ch c, cá nhơn dơn c lƠ đ n ṿ th ng trú c a Vi t Nam v i các đ n ṿ
không th ng trú (gi a các đ n ṿ th ng trú c a Vi t Nam v i n c ngoài).
Trong tài kho n qu c gia, xu t khẩu và nh p khẩu đều tính theo giá FOB.
NGÂN SÁCH NHÀ N
C
Thu ngân sách Nhà nước gồm toàn b các nguồn thu vào ngân sách Nhà
n c từ các đ n ṿ s n xu t, kinh doanh, ḍch v , từ dơn c trong n c và các
nguồn thu từ ngoƠi n c, bao gồm các kho n: Thu từ thu , phí, l phí, thu từ
ho t đ ng kinh t c a NhƠ n c, các kho n đóng góp c a các tổ ch c và cá
nhân; thu vi n tr c a n c ngoài, các kho n thu khác.
Chi ngân sách Nhà nước gồm toàn b các kho n chi từ ngân sách Nhà
n c cho các doanh nghi p, c quan, đ n ṿ, tổ ch c, dơn c trong n c và
ngoƠi n c, bao gồm các kho n: Chi đ u t phát tri n kinh t - xã h i, b o đ m
qu c phòng, an ninh, b o đ m ho t đ ng c a b máy NhƠ n c, chi tr n c a
24
