Thực trạng về nhận thức và thái độ học nghề cắt may của học sinh trường trung học kinh tế kỹ thuật lâm đồng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN THỊ KIM LIÊN

THỰC TRẠNG VỀ NHẬN THỨC VÀ THÁI ĐỘ HỌC
NGHỀ CẮT MAY CỦA HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG
HỌC KINH TẾ KỸ THUẬT LÂM ĐỒNG
S

K

C

0

0

3

9

5

9

NGÀNH : SƯ PHẠM KỸ THUẬT - 50700

S KC 0 0 3 7 7 7

Tp. Hồ Chí Minh, 2000


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN THỊ KIM LIÊN

KHẢO SÁT THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ
GIẢI PHÁP NÂNG CAO HỨNG THÚ HỌC KỸ THUẬT
CHO GIÁO SINH CAO ĐẲNG SƯ PHẠM ĐÀ LẠT

NGÀNH : SƯ PHẠM KỸ THUẬT - 50700

Hƣớng dẫn khoa học: TS. HOÀNG TÂM SƠN

Tp. Hồ Chí Minh, tháng 03/2000


r-· .

:.

I')

BO GIAO D\JC VA DAO T~O
D~I HOC QUOC GIA TP. HO CH1 MINH

TRt!ONG D~I HOC St!P~M KY THU!T
A

,

--

..

•
'

I

I~

'

'

NGUYf~N THl KIM LlftN

THUC
TRANG
VE NHAN
THU'C v A
•
•
•
THAIBQ HQCNGHE CAT MAY

CUA HQC SINH TRUONG
A!
TRUNG HQC KINH TE KY THU~ T
LAM BONG
,

~

A

~

A

A

~

CHUYEN NGA NH : SU PH~M KY THU,4 T

MA

'
'

THU VI~N TRVONG DHSPKT

r

I

i
'

'•

'I'

so : 50700

SKC ·
-

..
'

0003~7

LU!N VAN T~C Si KHOA HOC

'

. •

NGUOI HUONG DAN : TS. HOANG TAM SON

Tp • HO CHf MINH • 2000

•

r
E>AI HO~ au6c GIA Tp.H6 CHI MINH
Truong El~i HQc Su Ph~m Ky Thu~t

C<)N< i H<'>A

XA H(>l CHU NCiHlA

Vll~T NAM

J>(k L(lp - T~t Do - H~mh Phil<'

======================
S6':

/3

b

/l-1HSPKT/Sl-)H.

/

7

.

-

.:

Bfi" GlfiO "HIEM VU.
LOR" VAtl TOT "GHIEP CfiO HOC.
.

.

Ho va ten :
KS. NGUYEN THI KIM LIEN
Nganh hoc Cao hoc : SU PHI\ M Ky THU~ T
Khoa hoc : 6 (1998 - 2000 ).

.

MA s6 :

s.cn .oo

Th\l'C tr~ng nh3n thli'c va thai d0 hoc nghe cit may
cua hoc sinh TrU'ang Trung hoc Kinh te Ky thu3t Ulm Elling.

Giao vien huong d~n : TS. Hoang Tam Sdn
Thai gian th1,J'c hi~n : 15 I 02 12000 den 15/os12000 .

-


LOI CAMON

Qua hai nam hc;>c t~p va nghien c(tu, c16 c1~t c1tl'Toi xin tran trc;>ng cam on:
- Quy Thily Co khoa Cao hqc tnl'C1ng B~i hc;>c Stt Ph~m

Ky Thu~t thanh pho'

HO Chi Minh.

.

- Thily Hoang Tam Sc1n - Tic'n si - Ph6 hi9u tntc'Jng tntong

D~i hQc

Dan

l~p H6ng Bang, da t~n tlnh hudng dftn, t~o m9i di6u ki~n de toi hoan thanh lu~n

van to't nghi~p nay.
- Cac Thily, Co giao phan bi¢n da d6ng g6p nhftng y kie'n quy bau de Iu~n
Van CUa toi dtl'QC hoan chtnh hon.
- Ban giam hi<$u va cac d6ng nghi<$p tntong Trung hqc Kinh te' ky thu~t
Lam B6ng; cac b<;ln Cao h9c kh6a 6 va gia t1lnh c1a d()ng vien, giup da toi trong
qua trlnh h9c t~p va vie't lu~n van .

.


Ml)C LT)C

PHAN DAN Nl-IAP

•

I.

Ly do chqn d6 tai ....................................................................................... I

II.

J-)(')j

Ill.

Nhi<$m

IV.

Phttdng phap nghicn

ll(l}llg
Vl;J

va khad1 th6 nghicn cl(U
nghien

............................ t

............................. 2

c((u ................................................................................ 3

c(tu ........................................................................... 1

PHAN N()l DUNG
Chttdn_gj: _Cd sd

ly lu~n cua va'n d6 nghicn CU'll

L y'l"
. u~n vc::. nI"
1~11 th'
ttc va'h''·t"
t a1 c. q .................................................. :............ .. 4

I.

Nh~n

I.

th((c ..................................................................................................... 4
..

1.1. Khai ni9m chung .... ·............................................................................... 4
,
'( 1"
t rm1
' I nwn
I

ti1tc
'( ................................................... ..' 4
1.2 . C acmtcc.qcuaqua
?

1 .1 ...Nhii'ng yc'u

,

A

to' ii nh htt<)ng· dc'n ho:.1 I d(ing nhfl n thltc ............................... 6

J .4. M6i lien ht; gili'a ITnh vt.fc Linh dm vi'1 ITnh Vl,l'c nh(rn thu'c .................. 11
1.5. Cac m6i quan h¢ gifta cac ph<.tm tru trong nguycn ttl:c phan lo<;ti

cua hai linh vvc ...................................................................... .'............ l 6
1.6. M~1c tiCu nh?n th(tc la phu'c1ng ti¢n dC d<;tt c.1cn nwc Lieu tlnh cam ....... 22

1.7. Cac nwc tieu tlnh cam Ia ti6n d6 d<;tl de'n m~IC lieu rih?n th(tc ............. 25
1.8. Yi<;c d;~l ddng lh(Ji cac 111~1C lieu Linh cam va nwc tiCu nh~n thlfc ...... 28

1.9. MOt sci khac hiOt c6 lien quan den hc_lc c.1tfcfng giffa linh vt_(c nh~n
thuc

Va

linh

V~(C

llnh

cam .................................................................... 30

2. Thai d(> ....................................................................................................... 31
NghC cilt tnay .......................................................................................... 1(,

11.
-

- c.·1 1c
· ,;· 111 cua
., ng I1c::. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. . .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. . .. . .. .. ~(,
J)<;ic
r.
,..
::.
Cac
ycu
cau

,..-.

,.

c101 V<.11

ng I1c: . ........................................................................ 18

I

I

LuQn w'Jn 1'h(lc sT khoa h{JC
~

X

A

PHAN DAN Nffi).P

I.

J_,Y DO CHQN Dft TAI
Trong nhii'ng nam gfin day, tlnh hlnh kinh tc', van h6a, xa h()i tren the' gidi

ciing nhu' trong mt(}c c6 nhieu bie'n dqng m~nh me va dang tac d()ng de'n toan h<)
dC1i s6ng xa h()i cua m9i Ulng ldp nhan dan Viet Nam.
D~i

h(>i VIII clta D:ing ding 1rnl ra elm lhunh niCn Vi(!l Nam cai nhln m(Ji

v~ trach nhi9m ctia minh d6i vai xa h()i, vl chinh hQ

la

h~t nhan ctia nguOn nhan

llfc quye't djnh cho slf phat tri~n nhanh va ben vfi'ng ctia da't mt<3c. Chinh sach dao
t~o nh~n llfc la n~m g6p phAn di1c I~tc vao cong CUQC phat trien da't nut1c, vao ml;JC

tieu d!n giau nu'<1c m~nh, xa h(>i cong bhng va van minh.
Vi the', m6i h9c sinh ngay nay khi con ngOi <~ ghe' nha tnt?1ng c16u phai xac
djnh cho mlnh con dttong di de'n tttong lai, deu phcii xac djnh m~1c dich vtron LOi
cho vi~c h9c t~p, nghicn c(t'l1 ctia mlnh, <16 khi

rm

khc)i ghc' nh11 tntong, h<_l

la

nhii'ng ngu'l1i tri th(tc, c6 trlnh d(> dao l~o, s(tc khoc l6l, c6 nang l~tc sang t~to, co
d~o dtl'c t6t ... d~ phvc vv cho nghe nghi9p ctia minh. Bieu quan tr9ng ma ngttoi

h<;>c phai c6 nh~n thttc va thai d(> dung d~n l16'i v

Chfnh S~( nh~n lh(fc va lhlii dt) dung ddn

SC

la

Clf

st1 vflng .chlfc cl10 viOc rcn luyOn

tay ngh~ va phat huy he't kha nang ctia m1nh.

Thlfc te' cho thily vai nam gdn day sci ltf~1ng lhi sinh thi vao cue lnfc1ng
Trung hqc ·chuyen nghi~p cang ngay cang gia tang. Ngay t~i Thanh ph6' H6 chi
Minh s6lu'cjng

thi~inh ttdc tang blnh quan 25% so vdi

nam 1999 va ngay t<;ti Lam

E>6ng, tru'C1ng Trung hqc kinh te' ky thu~t Lftm Bang,

s6 lttqng thi sinh thi vao

ciing tang hon so vdi. nam tru'<1c. Tuy nhien chfit ht<;Jng dao t~o sau khi ra tntong
l~i khong ma'y kha quan. Nguyen nhan Ia do vi9c thco h9c nghe ctia

m()t

s
cac cm con

nh~n thu'c dung d~n, con sai l<~ch, chtta tha'y ro

h6t t~m quan trqng cua nghe ma hQ theo hQC. TU' d6 cac em c6 thai d() chtta t1f
giac, tich clfc trong vi~~ h9c nghe, dan de'n ke't qtia !19c t~p chtfa cao.

Chuy~n

··--···----·-----···

-·-

nganh Su phqm ky thut)t - Nguyen 111; Kim UiJn


I

I

Lu.4n viin Thr,zc si khoa hpc

IV. NHI~M V\J NGHIEN c(Ju
Nghicn cll'U tht{c tr~ng ve nh~n th(l'c va thai dQ- hQC ngh~ c~t may ctia hQC
sinh tntong Trung h9c Kinh

t6 Ky thu~t Lam E>6ng doi hoi phai nghien c(tu

m~t va nhieu linh vttc, song do kha nang va dieu ki9n nen

m<)t

nhi~u

de tai chi gidi h~n <'

s6 nhi~m Vl;l sau day:
1. Lamro cd sd ly lu~n lien quan de'n de tai nghi@n cuu
2. Thl/c tr'olng vC nhOn thtl'c va th~ii dQ hqc ngh~ ciit may.
3. I:>~ xua'tm<)t s6 giai phap nang cao nh~n thuc ctia hQc sinh tru'O'ng
Trung hQc Kinh te'Ky thu@t Lam Ddng.

V.

PHUONG PHAP NGHIEN CUU

1. Phu'dng phap c19c tai fa~u nhhm m\Jc dich khai thac ttt li~u lien quan de'n
d~ tai nghien cm.i.

2. Phtl'ong phap dicu lra nhhm lam ro th~t c tqmg vo nh~n thtrc va thai ct()
c1.ia h9c sinh lntong Tmng h9c Kinh tc'

Ky

thut~t

Lam J-)c\ng v(li milu cl19n ngilu

nhien c6 d() Mn mfiu 102. Ke't qiia dieu tra dttcJc xt~ ly bhng phu'dng phap th6ng kc
tfnh phan tram(%).
3. Phtl'
d() ciia h9c sinh tntong Trung h9c Kinh

te' Ky

vO lht,l'c In.mg nh~n

tluk va lhai

thu~t Lam J-)Ong .

•

------------------·--------·---·--·--····-Chuyl!n nganh Stt phr,zm ky thuqt - Nguyln Thi Kim Ul!n

3


o

I

Lu,~n

vtln Thr;1c si khoa hpc

Chtidng I

ca sa LY LU!N ciJA VAN DE NGIIIEN cuu
I.
1.

l.'Y LU~N vfi: NH~N 'fHUC vA THAI DQ
Nh~n

thuc

Nh~n

th(fc la 1m.)l lrong ba m~l cu ban cua dl1i song lam

thttc la tien de cua llnh cam va hanh d()ng

y chi nhttng

ly con ngttl1i.

Nhl).n

dOng thC1i I~i c6 quan he

m~t thi8't v(}i chung.
Ho~t dqng nh~n th(tc la mqt ho;,it d()ng rift d~c tntng c1.ia con ngu'oi n6i

chung va ct.ia m6i nguoi n6i rieng. Nh~n thuc - d6 la m()t IInh vrfc h8'°t s(tc ph(tc
t~p, khi tim hi~u vfin de nay c§n xem xet dttdi nhieu g6c

de?

khac nhau. Nh~n

thuc la ho~t dqng ct'\a cht.i th6 nhhm kham pha the' gWi chung quanh, di nhicn kc't
qua CUa ho~t dqng nay

Ja nhhm fim ra Chan fy hay S~( lh\tC ve

nhfi'ng lhUQC tfnh

Va

qui lu~t khach quan cua m(H Sl! V~t C\1 thd.
V~y nh~n thuc dtt~c hi~u nhtt the' nao?

1.1. Khai nit;m clmng
Ho~l d(lng nh~n th(fc la m<)t ho~t d<)ng hao gOm nhi6u qua tr1nh khac nhau,

the' hien nhii'ng m(tc d9 phan anh khac nhau va mang I~i nhii'ng san phffm khac
nhau ve hi~n thrfc khach quan.
Can ell' vao tinh cha't phan anh c6 th~ chia loan b() ho~t d()ng nh~n th(tc
thanh hai giai dOli!O Jdn:

nh~n

thuc cam tfnh Va

nh~n

thU'c

Jy tinh.

1.2. Cac muc dq ciia qua trlnh nh~n thuc:
a) Nlilj,11 tlu'lc cam tillli
Nh~n tb(tc cam tinh la giai do~n dfiu so d~ng trong toan b() ho~t d()ng nh~n

thtl'c cua con ngtt(1i. f)~c di6m chti ye'u cua nh~n th((c cam tinh la chi phan anh

Chuyen nganh Su ph{lm kj thu4t - Nguyln Thi Kim Lien

4

I

r

I

Lul)n vlJn Tht;1c si khoa h9c

nhirng thu(.k tinh b~ ngoai, cv th€ ciia slf v~t va hi~n tu'cjng dang t111C ti6p tac
d(.)ng vao cac giac quan c1.ia con ngttC1i.
Nh~n th(tc

cam linh bao g6m hai m(tc d() sau:

* Cam giac: la m(>t qua trlnh tam ly phiin anh tltng thu(>c tinh ricng le ctia S~(
V~t

Va hi~n tu'cjng dang lll;fC titfp tac d{)ng Yao cac giac quan cua ta. (tr 74. 29)

* Tri giac:

la m()t qua tr'inh tam ly phan anh m()t each lrQn

he ngoai Clia Slf V~t, hi9n tlf(.1ng dang

tfnh

Vyil

cac thu()c

lnfc tic'p Ulc d(}ng vao cac giftc quan

ctia la. (lr 83. 29)
b) Nlzlj,1z tlu'tc lj tilllz
Nh~n

tht1c ly tinh la giai do~n cao hon nh~n thtl'c cam tinh.

Nh~n

th(tc ly tinh

phan anh nhung thutu'qng trong hi~n thlfc khach quan, ma tru'oc d6 ta chtta bie't. (tr 92. 29)
Nh~n th(tc ly tfnh bao g6m hai mtl'c d():

* Ttt duy: Ia m()t qua trlnh tam ly phiin anh nhf'(ng thut)c tfnh han chfit, nhii'ng
m6i lien h~ va quan h¢ hen trong c6 Linh qui lu~t ctia st_( v~t, hi¢n tttc.1ng trong
hi
* TttrJng

ttt(lng: la m(>t qua trlnh Hlm

ly

ph

lrong kinh nghiQm cua ca nhan bhng each xay

d~tng

nhftng hlnh anh mdi trCn co

sd nhung bieu lu•

Nc'u nh~n th((c cam tf nh chi phan anh nhftng thuQc Linh bcn ngoai c1.ia st.' v~t
hi~n

tu'cjng khi chung dang tnfc tie'p tac dQng vao cac giac quan cua ta thi qua

trlnh

nh~n

thtl'c

ly tinh phiin anh dttcjc nhung

V~t hi~n

thul,)c t1nh ben trong ban cha't, quy

lu~t

cda Slf

tr~fc

tie'p tac dQng vao cac giac quan ctia ta. Nh~n Lh((c cam tfnh cung cfip cho con

tu'<;fng Va phan anh dUQC ca nhi.i'ng

S~t V~l hi~n

lil<;fng khong

ngtl'Cfi v6n hi~u bie't ve thu(.)c tfnh ben trong cua stf v~t hi~n ll(cjng. TU' d6 c6 thi
bic'n d6i dtt<;fc cac slf v~t hi9n tlfquy lu~t cua n6.

C!myen nganh Sit phf!m ky t!uu)t - Nguy€n Thi Kim Uen

5


I

I

Luqn viJn Tlu;zc sT khoa h{Jc
Nhu' v~y, ho~t d(>ng nh~n thll'c giup cho con ngu'C1i hieu bie't ve the' gidi
khach quan, ve cac S~( v~t hi9n ltf- Nh~n bie't: la m(tc d(> nh~n thll'c tha'p nha't, chi ni{m dtingoai ctia khai ni¢m nhttng chtia c6 dtt

dd giiii quyc't nhfing

tlnh hu6ng, nhftng hi~n ttt<,1ng. Nh~n bie't dtinh~n ra va'n de, nh~n bie't du'
du'- V~n d9ng: khi da n~m vftng va thong hidu sau cac ban chfft, cac lhu(k
tinh triru tu'quye't du'Nh~n th(tc cua m9i ngu'C1i deu c6 nhung qua trlnh co ban nhu' nhau, d~u th\fc
hi~n theo nhii'ng quy lu~t gi6ng nhau. Nhii'ng ke't qua d~t dtt<,1c cua m6i nguC1i

khac nhau tll'c la phan anh hi~n .th~tc dung ho~c sai deu khac nhau. E>6 la do phfim
cha't tri tu~ cua in6i ca nhan quye't djnh.

T6m lq,i: Qua trlnh nh~n th(tc ctia con ngttOi rill phong phu, da di;ing va ph(tc
t~p. Qua trlnh nh~n thU'c c6 th~ di~n rad nhi8u m(tc d() khac nhau, song de danh

gia nh~n th(tc ctia mfii con ngttCJi ve m(H va'n <16 nao d6 chung ta c6 th6 c1anh gia
theo cac m(tc c1()

nh~n

th(tc hay danh gia each giiin dcfn thco hai lntdng: nhl,in th(tc

dung d~n hay nh~n thU'c chua dung d~n (nh~n th(tc sai 19ch).
Trong de tai nay, nh~n th(tc ciia h9c sinh Trung h9c nghe d6i vm nghe ci1t
may dtt<Jc khao sat d m(tc d(> tha'p: mll'c d() nh~n bie't; cac cm bie't hay chtta, bie't
dung hay sai ve ffiQl vai kie'n thU'c Cl} thi trong nqi dung nghe C~t may c16 chJnh la
v6n hiiu bie't CU~ hQC sinh ve nhii'ng n()i dung kie'n thU'c nhftt djnh.

1.3. Nhii'ng y(u td anh hu'dng d(n ho~t dQng nh@.n thti'c
Chung ta da bic't

ban cha't ciia ho<;il c1()ng l19c t~p la ho~t d(>ng nh~n

th(tc,

linh h()i tri th(tc, ky nang, ky xao m()t each tfch c~tc va sang t~o. N6 bao g6m ho~t
d(>ng ctia m(>t qua trlnh tam

ly nh~n th(tc tri giac, trf nhd, ttt duy, tttong titqng.

----------------·--·-------·-··
Chuyen nganh Su plu,1m kj thu~t - Nguyln 'J11j Kim Lien

6


,.. .

Lu
V. A. Cruchetxki cho tha'y ding s~f tie'p thu tri th(tc trong qua trlnh nay ph~1
thukhac, ke't qua hqc l~p cua ngttoi h9c ph~1 thu(k vao hc>'n nhan tel' chfnh: tai li9u dln
linh h(>i (n(H dung), ngttC'1i truy6n th~ tai 1i9u (giao vicn), ngttf1i h9c (sinh vien,
hQC sinh) Va CclC phtfdng

th~n

hQC

t~p.

a) K(t qua lu.>c tljp c1ia ng11ui lz(Jc plz(l tlm{jc vao tai lif u lz(Jc tljp
Tai Ii<;u twc

l~p

quy djnh n(li dung va phu'
ltf<Jng ITnh h(>i ciia ngtWi hqc. Cac nha nghiCn
li<~u

di't1

da chi ra nhO'ng ye'u tel' ctla tai

giao khoa c6 anh luri'Jng ro n;t dGn kc't qua l19c

l~p

cua ngtrC'1i h9c. DtUli day

la m(H s6 ye'u t6 co ban cua n()i dung h9c t~p:
- N()i dung cua tai

li~u

hqc

t~p:

B6 la nhii'ng tri th(tc, khai ni~m,ky nang, ky xao ma ngtfoi hqc din phai bie't
linh h()i. N(H dung ct.ia tai li~u cang khoa h9c, chinh xac. hi~n d<;ii. thie't th~tc thl
cha't htqng ke't qua h9c t~p cang cao va ngtfqc l~i.
- Hinh th(fc ct.la tai 1i9u h9c

t~p:

Tai li~u h9c l~p, c6 th6 c6 nhi6u hlnh lh(tc khac nhau: d6 v~t c~1 the', hlnh
tutruyen d<;it nhftng tri th(rc thlch hc.fp nhfit dinh, phu hc.Jp vc1i cac Ma 1.uci'i nhftt djnh
ctia ngtrCJi h9c. Nhfrng h'inh thtrc nay phai they.t stt hfrp dfrn, thu hut ngttOi h9c, dap
U'ng dtfQC hung thu, SO thich ngtfoi d9c, kich thich

S~f

lri giac, quan sat Clla ngtf
h9c _ Chinh V. A. Cruchctxki da khiing djnh "phu nh~n

y nghTa tri giac, slf quan

sat tich c~fc, c6 t6 chttc, c6 ke' ho~ch trong qua trlnh d~y hqc la sai Jam "(tr 3. 30)

- Bt? kh6 ct.la tai li9u h9c t~p:
Ye'u tfi nay anh htf(Jng de'n t6c de) va chlnh xac cua

Slf

linh h()i. MC)l lai li9u

qua kh6 se lam cl10 s\( linh h()i cua ng1toi h9c diCn ra ch~m ch<;tp va va'p nhiCu sai

Ifim.

Chuyen nganh Sir plupn ky 1/111<)1- Nguyln 111; Kim lien

7


Lugn vdn Thqc si khoa h9c

DQ kh6 cua tai fo'.;u khong chi bi quy dinh bc)i n(H dung cua tri th(tc va khai
ni~m

trong tai Ii~u, ma con lien quan dc'n each trlnh bay nhrrng tri thuc va khai

ni~m a'y khong h9 tho'ng va m<;tch l<;tc, khong lam n6i b~t nhii'ng n(?i dung quan

trqng cua tai li9u. J-)6ng thoi, d() kh6 cua tai liC~u con phl;l thu()c vao v6n kinh
nghi~m,

tri thuc va ky nang da du'<;Jc hlnh thanh (1 ngttoi h9c.

- y nghfa cua tai li~u:
Ml>i tai rn;u giao khoa c.16u c6 y nghia khach quan lttc1ng l~t hiin than n6
khong le.to ra dtf<,fc ii nh htf<'fng Heh qtc df)i voi st,t ITn h h<)i cii a ngtf<'fi hc,>c,

khach quan CUa tai JiQu giao khoa phai dtf<,1C chuycSn h6a thanh

y nghTa

y nghia chu

quan

ciia ngttoi h9c, ttl'c la tai liQu giao khoa phai dap (fng dttqc nhffng nhu du va h(tng
thu ngttoi hQC.

Tom lq,i: tai li9u h9c t~p th~t s~t dap (tng dtth9c, phu hqp voi tdnh d()

nh~n

th(tc cua ngttoi h9c se giup cho ho1:1t d()ng h9c

l~p

c6 ke't qua cao.
b) Ket qud ll(>C t{jp pll{l tlwqc vlw tai ndug, uglli?p V{l, kinll nglliQm c1ia
gillo Viell, 11/L111lg dij,c diim CO 11/ia1z Clla /i(J VO p/ull1/lg p/iap dqy lz(JC C{l.

tlii
- Ngay trong phfin u(> kh6 cua tai li<'.;u, chung ta ding hio't each trlnh hay tai
Ji9u CUa ngttC1i d~y da g6p phftn khf>ng nhc)

VUO

t6c c.1<)

VU

tf nh chfnh xac CUa

Slf

linh hqi. Tai lit;;u h9c t~p khong chi cdn dtfQC s11p xc'p m(H each logic ma con phai
dttcam tich cl}'c C1 ngttC1i h9c. Nho c.16, cha't ltttha'y, ne'u tai li~u h9c t~p dttdttc;fc hung thu h9c t~p. hi9u qua cua h9c l~p se thftp.
D~ tdnh bay tai li~u h9c t~p dttcjc ha'p dfin, thu hut ngttOi h9c ciing nhtt phu

hnha't dinh nhtt:

Chuyen nganh Sit ph{Jm ky thuqt - NguyJn '/11j Kim Ut?/1


'

I

Lu~n

vlJn Th{lc si khoa h9c

- Nang l~tc hieu ngu'C1i hqc:

f:)ay la nang l~tc ghlp cho ngttc1i thfiy khong chi hi6u nhu c~u. h(tng thu, sd
thich ngu'Oi hqc ma con hih9c da c6. TU' d6, ngttCJi d1;1y d€ dang xac ctinh m(tc d() va khfii ltt<;1ng kie'n th(tc
phu hqp vdi ngu'C1i h9c trong qua trlnh truyeu lhl;l tri thtl'c, vdi kha nang quan sat
tinh t6 cua minh, ngttOi d~y bie't dttc;lc nhung gl xay ra ben trong dfiu 6c cua ngtroi
hQc (ngu'C1i h<;>c dang nghT gl'? C6 tic'p thu hai dttc,1c khlJng? ). Doi khi, ngttoi dc.iy
con ph6t hi(:n dtt<.fc c:1 m(rc sai lc'.;ch y{j nh~n th(tc ctiu ngttc'.'fi h9c. Nh<'l v~y. ngttC1i
d~y
t~p

c6

cd

sd de diCu chinh ho1;1t d(>ng d1;1y ctia mlnh va djnh htt
ctia ngu'C1i h9c sao cho hai ho1;1t d(lng nay th6ng nha't v

hi~U

qua Cua hol;lt d()ng hQC

t~p.

- Tri thtl'c va tftm hiiu bie'L ctia ngttCJi d1;1y:
Y6u t6 nay se dem 11;1i ni~m tin cho ngu'C1i h9c d6i vdi nhung gl ngttC1i dC;ly
thlfc hi~n: NgttC1i d~y c6 trlnh d() h9c va'n toan di~n, c6 tdm hi~u bi6t viYa r()ng,
viYa ch~c se d€ dang trlnh bay tai li~u m(H each t~t tin, m~ch l~c va phong phu.
Kie'n thtl'c trao cho ngu'C1i h9c dam bao dttcho ngu'C1i h9c nM,in th(tc du'c;lc va'n d~ m()t each sau r()ng hdn, cha't lu'

Ngtf{fi d1;1y phai la kho tri th(tc dang tin c~y nhfit dG ngttcfi h<.lc c6 dticu st) d
h9c m

nh~n

ding nhtt hao h(tc mu6n kham

pha, tlm hi€u them nhi.i'ng di~u mlnh chu'a biC't. Bi~u d6 g6p phftn t~o nen hi~u
qua cao trong qua trlnh hqc

t~p

cua ngu'(Ji hqc.

- Nang l~tc che' bie'n tai li~u h9c t~p:
Ro rang, m6i doi tttc;lng ctia ngttl1i d<;iy deu c6 m()t nhan each, m()t nang l~rc

khac nhau ding nhtt tU'ng va'n de cdn tmyen thl;l ciing c6 nhi.i'ng d~c tru'ng khac
nhau. NgttC'Ji d~y khc'.>ng th6 dem ta't ca s~r hie'u bie't ciia mlnh truyen l~i cho ngttoi
h9c. Ngttoi d~y h9c phlli ch~t I9c, t6ng hc;lp, phan tfch, khai quat h6a, h~ th6ng
h6a kie'n fh(tc ct'ia mlnh sao cho vU'a mang tinh khoa h9c, hi~n d<~i vua phu h<;1p

Chuyen nganh Sit p/11,1111 k); tltut)t - Nguyln 1'l1i Kim Ue11

9


Lu

vdi tht!c ti<3n. Khi truyen tlw cho ngttoi hqc, tri th((c d6 phai dam bao dttqc tinh
vita stl'c chung va vua stl'c rieng

<)

ngttoi h9c. C6 nht( v~y, tri th(tc mdi dttqc ngttoi

h9c tie'p thud~ dang, nhanh ch6ng.
- Ngttoi d~y din phai bic't each stl' d\mg va pho'i hd~y. cac phttdng ti~n giang d~y sao cho to'i t(u. N6i theo cac nha

ly lu~n giao d9c

la phai c6 nang l~tc d~y h9c. Ngttoi nang h,tc ngon nglrsc gay dtf<.1c h(tng thu ding nhtf kkh thi<..:h ngtf<'1i h9c suy nghT
tich ctfc vC vftn d6 dn ITnh h(>i. Tht.fc LC cho thfiy nhi"'fng tiCt h<.>C sinh d<)ng, ltii
cu6n khong chi mang l«;ii st,t thich thu va dam me tri th(tc trong tie't h9c sau. D6
chfnh la tien d6 quan tr9ng dam bao cho kCt qua cao cua qua trlnh th\fC t~p.
Ngoai nhii'ng nang l~tc ke' tren, con m()t sci nang l~tc khac nhtt nang l~tc (tng

Xii' St( ph~m, ttS ch(fc St( ph?m Va ca th6i qucn, each s6ng, d'!-0 dtl'c ... CU a ngtf0i d~y
ciing g6p ph~n vao kc't qua h9c t~p cua ngttoi h9c. Nhrrng nang l\tc c16 b6 sung,

h6 lr
m~t nhan each CUa ngttoi d<;ly tac d()ng VaO qua trlnh

nh~n th((c cua ngttui 119c. Th\tc

tc' c6 nhftng tnr<'1ng hcjp, ngttoi h9c hqc

nao d6 la do ycu thkh ngtfui giang


•,

t6t mtrn

mC>n d6 va ding c6 nhftng tnf<'1ng hc)p

ngttlong tin d ng1.toi giang
con

ph~I lhu(k rfi't

d~y

nhi6u

mun d6. H<1n nffa, nhffng yc'u to' trcn, kc't qua hqc tQp

VUO

hiin thfin ngtf(jj h<.>C.

c) Ket qua lu1c tljp pll(t tlzuqc vao 11g1tl1i h9c

0

ngttoi hqc, nhu cfiu, htl'ng thu, kha nang nh~n th(tc, trlnh d() hi€u biC't c6

anh httdng de'n kc't qua h9c t~p. Tuy nhicn, nhfi'ng yc'u t6 anh httdng m1:1nh, c6
tinh quye't d!nh d(}j vdi ke't qua hQC t?p
- Stf t?p trung chu
St!

t~p

trung chu

}a S\(

t?p trung chu

y Va tam the" hQC t?p.

y:

y ct'la

ngttoi hQc vao n()i dung nhii'ng tri th(tc, khai ni9m

dttqc truy~n thl;l la diCu ki9n bcn trong dfiu tiCn ct1a st,t linh h()i. Day chfnh Ia S\t
bi€u hi~n cua tinh tich eve nh~n ththl khong the c6 chfit ltf<;Jng linh hOi.
Chuyen nganh Stt plu,1111 k>' t!Hu)t - Nguy/I,, Tl1i Kim Uc'.'111

I0


Lu~n van Tht;ic si klwa h9c

Nho c6 chu

y ma ngu'oi h9c c6 th€ tach do'i tttqng cfin linh h
thich khac (nhitng m~t, nhftng khia qmh khong quan trc,mg ciia v~fo de, ho~c
nhitng ye'u to' gay nhi~u trong giO h<;>c dC c6 th6 nh~n thuc to't hon).
- Tam the' hCung vdi

sv chu y, tam the' h<;>c t~p la di6u ki¢n tam ly bcn trong c1.ia s~t linh

h(>i. Tam the' cua ngttoi h9c Ia stf thci hif;n nhan each ciia nguoi h9c trong vi9c
ch9n ]~ta. Xt?(

ly va Sl?( d~ing lrl lhtrc dtrc.1c truy6n

th~l lrong qua lrlnh d;;ty l19c.

Cac nha nghiCn l'.tfu dm hic't tam the' h9l'. l~p quy dinh d(> hCn vrrng vf1 tlnh
cha't ciia nhung tri th(fc dlfqc linh h(>i. H9c vdi Ulm tho' dO ph6i h~1p vdi Lhi dr s<3
gilt dud~ thoa man nhu cfiu nh~n th(tc thl tri th(tc c1ttqc ben vung va sau s~c hon nhieu.

T6m l~i, chu y va tam the' Ia nhifng dieu ki9n tam ly ben trong ciia s~r linh
h9i c6 lien quan ch~t che va chiu st{ quy d!nh cua nhftng dieu ki~n ben ngoai cua

linh hqi - nhifng dieu ki<%n ciia tai li~u h9c t~p va giao vien. Trong qua trlnh hqc
t~p, ne'u nhftng di
sv ITnh h()i

- hay n6i each khac la kc't qua h9c t~p cang cao.
d) K(t qua

hQC

tlj,p bi chi plitfi bi'li dilu ki?n va plut<111g ti~ll

lz{JC

t{jp

Trong ba't cu· hrn~t d<)ng nao, mrn>'n diic'm linh d6i llfl,1ng, chu thO phiii d>
phttong tic$n, nhftng cliGu ki9n nha't d!nh.
Phuong tic$n h9c

l~p

la nhitng d9ng C1:J h9c

t~p

nhtt: sach, VO, but,

m~tc,

may

tinh, may vi tinh, bang cassette ... Nhitng d9ng c9 nay quy djnh nhii'ng thao tac
h9c t~p ben ngoai nhu: d9c, ve, vie't ... cua ngtf<'Ji h9c. Nc'u khong c6 nhftng
phttong tif;n nay, ngtWi hqc ma't di ccJ h()i Iuy<;n t~p, th~tc hanh de' cung co' tri th(tc,

ky

nang,

v~y,
t~p

ky

xao ding nhtt ma't di ngu6n dt.f trii' thong tin ben ngoai dfiu oc. Tuy

nhitng phttong tit?n do ngtfoi h9c ttf hlnh thanh, t~t t~o ra trong ho~t d()ng hc~c

mdi gilt vai tro quan tr<;>ng.

Chuyen nganh Sir pht;im

ky thu(it -

N1:11ylfn 'J'l1f Kim TJ{Jn

11

'

I

L.ut)n viln Th{lc si khoa h9c

- Hanh d(>ng h9c

t~p

dttqc hlnh thanh trong hofJ.l d()ng h9c

t~p

ta m()t trong

nhung phttdng ti9n chu ye'u de ngttCJi h9c d~t dc'n ml}c dich h9c t~I"
C6 nhi&u lo~i hanh d()ng h9c t~p nhtr: hanh dl)ng phan tich, hanh dl)ng so

sanh, hanh d()ng phan lo~i. hanh d()ng Cl} thC hoa, hanh d()ng khai quat h6a, hanh
dqng he tho'ng h6a ... Tam ly hQC da khdng djnh hanh dqng so sanh va phan lo~i
la phttdng tien dl1c hfc cho vi9c hlnh thanh nhftng khai ni9m kinh nghi9m, con
hanh d(>ng phan tkh, khai quat h6a n()i dung la phttong ti9n quan tr9ng

de hlnh

lhanh khai niQm khoa lt<yc. VOy, kc't 4uii hc.>c 1Qp ctia ng1fl'Ji hc.>c plw thm')c vim
nhffng hanh d()ng hc,>C t~p nan Ulfc,1c hlnh lhanh va phal tridn.
- Khai ni¢m khi dang dt(QC b)nh thanh la Illl}C dfch CUa

ho~l

dqng hQC

nhung khi da hlnh thanh dttqc r6i ding trc} thanh phttdng lien h<,>c t~p plil}c

t~p

Vt} cl~c

ltfc cho qua trlnh d':lt dc'n ml}C dich hQC t~p cua ngttCJi hQC. Cac nha tam ly hQC
ciing da kh~ng cljnh: Khai ni9m kinh nghi9m la phtiong ti¢n cua ttf duy phan lo1:1i
gitip ngtf(Ji h<,>c nh~n d1:1ng dttqc nhung do'i lttqng h9c t~p quen thu(>c, tinh t~i.
Khai ni9m khoa h<,>c la phttong ti9n cua lti duy ly

lu~n

giup ngttC1i h<,>c c6 thai d()

khoa h9c, c6 quan diCm ly lu~n dOi vdi hi<)n th~tc. Nlut v~y mOi khai ni9m dttt.1c
hlnh thanh giup ngttC1i h<,>c nh~n thuc dttmdi cua do'i ttictia st.f linh h(li khai

ni~m

cang cao lhl ngtflJi hc.>c nhQn lh(fc the' gi

llf duy

khai ni<;m cang hi<;u qua ...

Ro rang, ta lhfiy nhtrng hanh d()ng lr1 lll<'; va khai ni9m la san phffm cua llf

duy. N6i each khac tu duy ciing la m(H phttdng ti9n co ban g6p phan nang cao
cha"t lttbilu tti<;Jng, nhung khai ni9m ma ttt duy con bao ham Ca

S\(

bie'n d6i nhung c(t Ii¢u

da c6 va nho d6, ngttoi h9c dt;tt dtt<;Jc m\1c dfch h9c t~p da d~ ra. Th\tc te' cho tha'y

nhii'ng dl}ng C\J h<,>c t~p cang hien dC;ti thl kc't qua h9c t~p c6 c<1 may d~t cha't ltf~1ng
cao hdn, hi~u qua hdn va nhung ngitC'Ji bic't each th(tc h9c t~p (t(tc la hlnh thanh
dtt<;Jc nhung phttong
hi~u

ti~n

h9c

t~p

ben trong) hao gio h9c

t~p

ding nh

qua hon.

Clmyen nglmh Sit plu,1m ky tlm<)t - NguyJn 111j Kim

f,i£111

12


LwJn van 11u;ic si khoa h9c

1.4. Mol quan h<; giua linh

Vr/C

finh

cam va linh Vr/C nh~n thuc

Tu tntac de'n nay da c6 nhi6u nghien c(tu va nhung phan tich logic m6i quan
h~

giua

nh~n

th(tc vdi hanh vi tlnh cam, d~c hi9t thanh qua cua cac m~1c ticu giao

d9c tlnh cam nho VaO phttong ti<;n thUQC linh

V~(C nh~n

th(tc.

Trude tien, chung ta xem xet m()t s6 mfii quan h9 giii'a nh~n th(tc voi cac
hanh vi tinh cam. Tie'p theo la kham pha m6i quan h9 giil'a hai linh VrfC tinh cam
khi chung dtf<}c cflu lruc lrong nguycn de phfln lot,1i. Sau d6, mo'i quan h9 gifi'a
nh~n

th(fc va hanh vi tlnh cam dtf<,1C nghiCn

c(fu

lhco chi6u htf<lng m(>t ITnh Vl,fc

UUQC dung nhtf la phttdng tiQn c1C kiCm lra hanh vi VU cac llWC lieu cfrn U<;tl dtt<.'IC
trong linh v~rc khac nhau va, trong phfin cufii, chung ta xem xct nhung khac hi9t
nay sinh gifta cac linh VrfC nay d6i vdi vi9c giang d~y Va danh gia trong tntong
h9c.
Theo Scheerer "hanh vi c6 the dtttr~n nh~n thuc -xuc cam -d()ng ed. Trong ma tr~n nay khong c6 the c6 m()t st,t

phan bi9t ro rang. Cho du chung c6 phan Heh hanh vi nhtt the' nao di nua, cac yc'u
to' dfo thanh cua dqng cd -xuc cam -nh~n th(tc Iuon hi~n di~n theo th(t t~t nay
ho~c th(t

ti! khac" (Scheerer, 1954, lr 123). Tuy nhicn c1C khai ni<;m h6a hanh vi

m()t each phu h<:Jp chung ta ph:1i phfln Heh n6 thanh nhfrng thanh

ttl ciia m(>t lcn.1i

hanh vi, nhttng lut>n lut>n nht'l dc'n cue mC)i lien ht; hen llung ct.la nhftng thanh tc>
nay. V1 the' William James, vic't vao nam 1890

va dtrng

thu~t ngff

"chu 4uan .,

thay cho "tlnh cam'', buck d~u nh~n th(tc Ul(QC S~( th6ng nMit gifta hai llnh V~(C chi
· khi tie'n hanh giai theo I6i phan tich hanh vi nh~n th(tc dtt<;1c ham ch(ta trong hanh
vi tinh cam nhtt the' nao.
n:.

-

"Khong c6 Slf lttdng phan giii'a cac Sl.f ki9n mang tfnh chftt cht'i quan nao d6
dtt
y ltl'
c:ht~fc

g<,>i Ia hanh dt)ng

c6 lien quan dc'n tri thong minh ... St! tttdng phan th~t st_( hi<)n di9n gifl'a hai m~t
trong d6 Hit ca cac

Slf

ki~n

thUQC v~ tri tu9 Ul(QC cha'p nh~n; v6 m~t cflu true clia

chung. dtt
Chuyl!1111gcl11/i Sir ph~1111 kj1 tlw~?t - Ng11yl11 '01j A"im /Jh1

13


Lu(in vi:1n Th(lc si khoa h9c

ciing nhtt s~t ki9n tri tu9 cao nhfrl c6 lh6 n~m b~t dttqc m()l phfin n()i dung cua n6
... Theo quan die'm nh~n thti"c, ta't ca cac hi9n tttqng tri tu9 d8u Ia tri thong minh.
Theo quan die'm chu quan, ta't ca d6u la cam giac.

Va

nhtt the' chung ta c6 the' nh~n thily rhng vi~c dt>i l~p gifta cam giac va sl.f

hi6u hic't nay hoan toan la m<)t viln u0 u~t ra gia li;1o. Nc'u

niU

mqi cam giac dong

thoi d8u c6 mang chut it s~t hicfo hic't, chung ta khong dttqc n6i them ve cac lr~ng
thai lrf tu<; khac nhau hhng each can
nh~n

c((

vao vi<;c chung c<> iL nhflt m(H

th((c, chung chi khac nhau lrong viyc hi6t th(<.fc nhiCu

ho~c il,

d~c

tinh

hi<;n di(:n

nhi6u ho~c it do'i vdi do'i lt(~1ng cua chung. Cam giiic vG m(Jt h9 tho'ng sAp xc'p
·/

r()ng rai cac m6i quan h9 la cam giac bie't nhiGu; cam~e m(Jt d~c tfnh don gian la
cam giac bie't it. (James, 1890 tr 478-79)
Tttdng t~t, Rokeach chi ra r~ng trong vi9c phan tich hanh vi nh~n th(tc u6ng
thoi ngttoi d6 ding hanh d()ng voi cac

lr~ng

lhai tlnh cam, bdi vl mQi hanh vi

nh~n thuc deu c6 b9 ph~n lttdng (tog cua tlnh cam.

" ... Phan tich nhl1 vao niCm tin va h~ thfing ni6m tin khong nhilt thic't gWi
h<;m chung ta vao vi~c chi nghien c(tu hanh vi nh~n th(tc. Chung toi nghi rhng moi
lr~ng

thai tlnh c
<l~ng ni6m tin ho~c m(H sc> mo'i lien h(: cflu true giua cac niOm tin trong m(H h9

th6ng ... Tuy thm)c vao mu·c d() ngt(<'fi d<> dt(<.fC chufin hj d6 tan lhanh cac h9 thting
mdi, ngttoi d6 c6 thC hoi;i.c khong thG tlu(Cfng th((c Schonberg ho:;tc cac am nh~c
khac ma ngttC1i do nh~n tha"y r~ng kh<)ng the so sanh voi ni8m tin rieng cua mlnh
v~ nhung di~u t~o nen am nh~c hay ... Trang tfrt cacac tntC1ng h<;Jp, St_( thich thu
hO~C

khong thich thu la bQ ph~ll lt(dng (fng

Clla

lJnh cam v6 CfrU true CUa ni6m tin

va chung ta c6 th~ nghI d6 Ia m6i quan h9 m()t -m9t (d6ng hanh) vdi n6. Vl v~y,
vi~c tie'p c~n mang tinh chfrt nh?n th(tc thl c6 lien quan nhi6u vdi llnh cam ciing

gio'ng nhtt lien quan voi nh~n th(tc. (Rokcach, J960 tr 399)
Vl the' James, ngr(oi ticn phong cua tntong phai trie't h9c hi9n dc:ii, cha'p
nh~n

mqt

S\(

tho'ng nha't CO ban CUa hanh Vi thu()c llnh ciim Va hanh Vi thllQC nh~n

Chuyen ngilnh Sir p!t{m1

kS' tlw()t -

Nguy/in T/1.i l
14


I

I

Lu~n

vdn Th(lc si khoa h(Jc

thU'c, nhung tie'n hanh phan tich b(> ph~n d~ xem xet mvrfc kia nhli the' nao. Dieu ma Rokeach de c~p de'n trong lo~i chu8i ly lu~n, thl
mvrfc dtiStf "da
Vi

d~ng"

ctia cac mt}c ticu

chi lrong m{)t linh V\iC

VaO

t~p

tnmg vao vi9c phan chia phan

lo~i

hanh

m{)t thoi diem. r)i8u nay dtta de'n ke't qua tlt each

tic"p c~n $co IO'i phfin lich qucn thuQc dc'n vi~c xfiy d\tng chti<1ng trinh h9c. Chi
thinh thoang chung ta m

h9c phan tich ly le hay m(>t each thoai mai ". M()t 1<'1i phat biCu nhtt the' dtta ra
kh6ng nhii'ng la hanh vi

nh~n

th(tc ma con la phttdng di~n tlnh cam di theo n6.

Tuy nhien, m~c du con thie'u cac cC>ng th(tc ro rang, hftu nhli tilt ca cac.m9c tieu
thu()c linh vrfc nh~n thuc d8u c6 ye'u t6 tlnh cam ne'u chung ta tlm kie'm n6. H~u
he't cac giao vien deu hy v9ng rhng h9c sinh ctia hQ se phat trien m()t each h(tng
thu lien t1:1c vao n()i dung m6n h9c duc;Jc giang dc,iy. Cac giao vien hy vqng rhng

h9c sinh se hqc dtt
s6 thai d() nao d6 c16i vdi hi~n tticJng c6 lien quan

thai d() d6i v<1i tic'p c~n cac vffn

dC.

ho~c

Nhitng cac giao vicn chlia cac m\1c tiCu niiy

. l~i khC>ng xe'p lo~i. Di~u nay c6 nghia la nhieu ml)c lieu dttcjc xe'p lo~i trong ITnh
vrfc tri th(tc c6 ye'u t6 tinh cam m~c nhicn nhttng khong dtfcam nay c6 thC dl>ng thoi dti<,1c xe"p Jo~i trong linh

V\(C

llnh cam, nc1i m()t nu.Jc lieu

thai d(> hay hung tln1 c6 lien quan, va hdu nhli n6 Lhttong c6 lien quan de'n toan bn(>i dung ctia giao trinh ho~c chi it c6 lien quan de"n mtrlnh, thl

vi~c

phan lm;1i mvc lieu d6 (thai d9

ho~c

hung thu) thanh ml)t m\ic tieu

rieng bi~t c6 thi Ia dieu thu~n ti~n nha'.'t. Nhhm m1:1c tieu tlnh cam nhtr the' - thi
dl;l nhli mvc tieu hung thu -trd thanh cac ye'u t6 tlnh cam ctia ta'.'t ca hay Miu he't
(mt;rc tieu) ctia cac ml)C tieu

nh~n th(tc

trong giao trlnh. Linh V\fC finh cam thl huu

ich trong vi¢c nhffn m~nh S\t ki<;n cac yc'u to' finh cam hi¢n hfiU

Va

hfill ich trong

vi¢c phan lich d~c die'm ctia chung. C6 IC do S\t hi<;n di¢n th\tc S\i ctia n6, linh V\ic
finh cam Se khuye'n khich Srf phat tri~n rn~nh mehdn cac ye'u t6 tlnh cam cua cac
mvc tieu

nh~n

th(tc.

Clmyt11111ga11h Sit plu,1111 ky tluu;ir - Nguyen '/11i Kim /,it?n

15


LmJn vi1n Th<;1c si khoa

h(U'

C6 th6 Ia mot
muc
..
. tiCu lfnh cam khac di kcm vOi m6i muc
. ticu nhan
. thlfc
trong giao trlnh (*). Nc'u day la tntC'1ng hcjp thong thtmng, h'inh th(tc cua nguycn
t~c phan loi;li se khong d~ stl' d\mg, bdi vl n6
ffi\}C

tieu. Mo'i quan

h9 giii'a cac

ffi\}C

se doi hoi m()t phi;lm tru h6a ctla m6i

tieu nh~n th(tc vdi cac

ffi\}C

tieu tinh cam

nlut cla clttljc die giao vicn nh~n bic't clttljc phan anh bhng cac m6i quan h9 ctia
cac nguyen t~c phan loi;li ciia hai llnh V\fC. Sau day chung toi se trd l<:ii thao lu~n
va'n de nay.

( *) Tuy nh iC11 d i6u 11ay khl)ng phii i la v i~c m~c nh iCn cl)ng nh~n d\ ng

lfll <.:ii

cac m(tc UQ tU' 1.1 dc'n 5.2 cua cac hanh vi tlnh cam d6u ap d\mg vao mf>i m\lC
tieu nh~n thuc. Va'n de nay se dttqc khai thac sau hdn trong phfin tie'p theo cua
chlfdng nay.

1.5. Cac mo'i quan h¢ gilla cac ph~m tru trong nguy~n Hie phQn lo~i cua hai
linh vrf.c
Khi m(>t ngttoi tlm kie'm cac mo'i quan h9 giua cac phi;lm tru phan loi;li ph~1
cua hai linh Vt,fc, ngttoi d6 nh~n thfiy ro rang chung g6i !en nhau. Vi<;c gf}j !Cn
nhau nay la S\f ml;lc nhien cong nh~n trong vi9c mo ta sau day v~ cac giai UOi;lO
ttfong dtfong ban dfiu trong hai chu6i lien

l\IC.

Cac thu~t ngff dtt<.1c in nghicn dtf<}c

dung lrong nguyCn llk phfin Im.ti c{tc ITnh vtfc tlnh ciim hoi;tc nhOn th(rc. SC) ph:.1111

tru cLia chung dt(1. Chu6i lien t9c thu()c IInh V\(C nh~n

1. Chu6i lien t9c thu()c IInh V\fc tlnh

thuc biit dfiu bhng vi~c nhd li;li va

cam chi b~t dftu bhng "s\f tie'p

nh~n

IC;!i ciia hoc qua phC;!m

"hie'u ". ( 1.0)

tru

nh~n" ( 1.0) cac kich thich va d~

y

kich thkh d6 m()t each th9 d()ng. N6
md r()ng ra thong qua ViQC c16°

y dc'n

kfch thich d6 m(H each chu dt)ng
hrin.

2. Chu6i lien t9c dtfqua "viQc IInh h(>i" (2.0) lri th((c

uap

ung" (2.0) vOi cac kfch

thkh thco ycu cilu, siln sang dap

Clwy/Jn ngimli Sir ph~mt kJ' tl11u.;u - N1:11yB11 '/Y1j Ki111 U

16


Ltu)n vi1n 11t{K sT khoa hpc
((ng

lf.l.i nhftng kich thich

n~1y,

va

cam tha'y thoa man lrong vi<;c nay.
3.

Ky

nang "ap dl;lng" (3.0) tri thuc 3. Vi9c "djnh tr! ·gia" (3.0) m()t

hi~n

cua ngu'oi hQC ma ngtfoi hQC linh h()i

ttf(,ing hay m()t ho~t d()ng de ngttC1i

du'cjc.

d9c l~( nguy9n dap ung va tlm ra
phttdng th(I'c dap ung.

4.

Ky

nang "phan Heh" (4.0) cac flnh

huOng c6 lrong lri Lh((c nay, ky niing

4. Vit;c "dtfa vao khai ni<$m" m6i gia
Lri da dtfl.fc dap ang.

"t6ng hc;Jp" ( 5 .0) tri th(fc nay de dtfa
vao nhung diu tnk mdi.

5.

Ky

nang "danh gia" (6.0) trong IInh 5. Vic'.;c "ca'u true" (4.2) nhftng gia tri

VrfC tri th(tc de danh gia trj cua tai

nay vao cac h9 th6ng va cu6i cling

lit~u

hlnh thanh m(H ph(tc h<;1p gia trj vao

hay cac phtl'dng phap dung cho

nhung ml;Jc dich dtta ra tntdc.

m()t t6ng the duy nha't qua trlnh "ca
th6 h6a" (5.0) cua m()t ca nhfin.

Cac ch6 ro rang nha't ma linh vrfc tlnh cam g~p linh v~I'c nh~n thuc trong vi9c
mo ta nay la c) cac giai

do~n

1, 4 va 5. Tuy nhiCn

d~H

hai linh

V~(C

song song nhau,

nhtt vi<;c chung la vfl'a xcm xct nhanh ch6ng mgicra cac mt'tc

dO ch~t chc h<1n nhi6u so

vt1i thl,fc to'. chung la cling xcm x6L nH)i

tu'dng x(tng nay, Hin htc;Jt qua cac giai dof;ln ] '4 va 5; 2va 3.

Giai dor;zn 1: Diem dfiu tien cda m6i quan h~ song song ch~t che giUa hai
linh vrfc CJ giai do~n 1, ndi "nh~n bie't" m()t hi~n tu'c;Jng hoac quan tam de'n hi~n
tu'c;Jng (J m(fc d() nha't djnh, phu hc;Jp vai vi~c c6 "tri thuc" ve hi~n tu'c;Jng d6.
Nhttng vi~c nhftn m<.mh tren "1.0 nh~n bie't" khac vdi vi~c nha'n mf.1.nh tren "1.0
bie"t" vl chung ta it quan tam dC'n trf nhd va st,< nhd l~i thco ycu dlu. Tuy nhiCn,

c6 m6i quan h~ <16 boi vl vi~c chu tr9ng ch~c ch~n m()t hi~n ttt<;1ng doi hoi tnthe't la phai hi~u bie't v~ n6. Hon nua, chi khi nao m(Jt ngttoi s~n sang chu tn.mg
de'n m(>t hi~n tttc;Jng, thl ngttC1i d6 mdi hqc hoi v6 n6.

Chuyen 11gimlt Sir plu,1111 k>' t/111(11 - Nguylf11 'f'l1/ Kim Uc111


I

I

Lu(in vdn Tht;1c si khoa h9c

Ban d~u m(H ngttoi c6 Lh6 gia d!nh ding "s~t Lic'p nh~n" luon luon c6 lien
quan de'°n S1f hi€u bie't ve thong tin d¢, Va VI the' S\( lttdng dttdng CUa n6 trong linh
vrfc nh~n thuc luon luon la ph(;lm tru "hiiu" (thi dl;l, "st! tie'p nh~n" g6m ml;Jc tieu
"nghe nh(;lC ma phan bi9t dtt<;Jc tr~ng thai va
g6p CUC yc'u

to' am

khac nhau

nll<,lC

y nghia

Va CUC lllll,lC Cl,I

va· nh~n bie't dtt<;Jc S\( d6ng

khac nhau

VUO llWC

t1fch toi\n

th~"·. Vi¢c nh~n bie't ch~c chi{n chua drfng phfin "2. O linh hqi", ph~m tru thu hai

cua chuOi lien tl}c

nh~n

th(tc, va c6 IC: 3. 0 ap d\mg "va 4. 0 phfin tich ", cac m(tc

dC) th(t ba va th(t llt cua 116. Tuy nhien, khi xcm xct cac nwc Lieu c) cac m(tc d<)
tha'p nha't thuqc linh vrfc t1nh cam, vit$c nh~n bie't n6i v~ muc dlt;IC nh~n thuc gi6ng nhu muc dQ Ul(QC ding xay ra thUQC linh VrfC nh~n th(tc trong
cac mt;ic tieu t1nh cam nay mi;i.c nhien cong

nh~n.

Nhung ba't cu hanh vi nao dit<;Jc xe'p lo(;li vao m(tc dtlnh cam, thl hfiu nhu m()t dieu chi{c ch~n la m(tc d() d6 c6 th6 giiii thich nwc ticu

d6, ngo(;li trlt Slf ki9n n6 fa nen tang

de xay dlfng CaC ffi\JC lieu Linh cam ph(tc l<;tp

hon, m• thuc. M()t s6 nha phc blnh ct.la chung ta da h~t dftu han cai rhng dang

ly ra chung

toi nen b~t d~U linh VrfC tlnh cam vdi ml}C lieu "2. 0 dap ung ", do CaC di;i.c die'm
nay mang

n~ng

Linh chfft

nh~n

th(tc ct.la ph<,tm tru t1 m(tc d(> tha'p nhfft nay. Nhttng

do lo(;li hanh vi nay la giai do<;tn dfiu ticn dln thic't dOi v

tieu cao hon trong linh

v~tc

t1nh cam nen

s~t

tt<lc 19 la ly do -m(>t ly do quan tr9ng

di 116 du<;Jc coi nbt( thanh ngang can ban trong linh V\(C llnh cam. Hc1n nf'(a, vi<;c
nha'n m~nh tren "srf tie'p nh~n" thl khac vdi vi¢c nha'n m(;lnh "hie'u ", m(>t vi¢c
lam. khi thfch hc;lp VOi IDQl ph~m tlU tlnh cam, thl cac ml[it

y cbf Clla St_( hie'u hic"t

. ciing phat huy tac dt;ing.

Giai dot;zn 4 va 5: Bilfm th(t nhl n6i len m(tc dq quan ht$ ro rang giua linh V\fc
tlnh cam Va linh V~(C nh~n th(tc la Sl_( phu h
m((C

li~n t\}C 0 giai do~n 4 Va 5. CJ day CUC hanh Vi dtt<;jc linh

d(} Cao hon CU a hai chu6i
V\(C

llnh cam mo

la

th} lt

nha't la m()L trong linh v1fc nh~n th(tc, khi ngttOi h9c chta vao khai ni~m mc)L gia tri
ma ngttl1i d6 tU' tn.tdc dc'n nay da dap ung, va gia tri dc'n lttqt n6 dtt<;Jc th6ng nha't
Chuyen nganh Str plu,1111 ky thw)t- Ng11yil11 171; Kim Uen

18

Lu(in. van 111{lc sT klwa h9c

va ca'u true vao ht; tho'ng gia tr! cuo'i cling d<;it ctc'n vi9c ca bi9t h6a h~ tho'ng c16
trong ca nhan.

0

m((c

dt) tha'p nhfit, nhf(ng m9c tieu nht( the' c6 ve doi hoi kha

nang "2.0 linh h()i ", boi vi ngu'oi h9c phai chuy~n hqp cac thu<)c ngff bhng IOi di6n ta cac gia tr! dt(Trong m{)t tnfc1ng hcJp, diCu nay c6 the doi h()i ngtf('fi l19c
ye'u t6 gia tri thong thuong tU' m()t

lo~t

cac

ho~l

m(fc

d0 "4.0 phan Heh ..

d<)ng hay hoan canh trong d6

ngu'oi do da trai qua va mac ctdjnh htf(lng elm tflt d die ho<;tl d()ng va Iman canh d6. Khii nfmg dlu true va ld<)ng ben trong cac gia tri vao nhfrng h9 thflng chifc chiin doi hc)i kha nang "4.0
phan tich ", khi n6 duqc mo ta trong linh vrfc nh~n thuc, va vi~c phat tri€n cac
phuc hqp gia tri moi djng gan nhu chua d~tng khi nang "5.0 t6ng hqp". Hon nii'a,
kha nang di~u chinh cac gia tri vdi nhau dt(QC cac ph~m tru tinh cam
cao nha't m?c nhien cong
gidi h<;in trong ph<;tm vi

nh~n.

nh~n

a m(J'c OQ

ham ch(fa kha nang "6.0 danh gia" khi n6 dt!'qc

th(fc.

Tuy nhien, c6 th~ mqi hanh vi phfin ton thuc)c lo~1i can hhng gia trf
de)

tr~tc

giac khong

y th(fc

tr9n v9n hl1n la

d()

m(tc

h~1p

ly,

h
0

V~(C

Linh

c~lm

m(r1.:

khach quan, <; thlt'c

duqc hi€u thu<)c muc d() "6.0 danh gia" trong linh v~tc nh~n thuc. Hanh vi
khong tr9n vc;n nht!' the' Ul(QC mo ta trong linh

(?f

y th

qua ph<;tm tru "5. I

l~p

m(tc d(> nay hanh vi dtf<.1c n(>i Ulm h6a sfiu s1k cho

de'n n6i n6 dtitht1c. Xet v6 ben ngoai, dieu nay lam cho linh v\(c tinh cam c6 ve r<)ng me) hdn
linh vrfc

nh~n

thuc theo

y nghia n6 mo ta m()t hanh vi dttqc n<)i tam m()t each sau

s~c cho de'n n6i n6 mang tinh

t\t d{)ng. Khong c6

lo~i hanh vi d6 trong chu6i nh~n

tht1c.
Nhung c6 nguoi se cho ding hanh vi danh gia thu()c linh

v~tc nh~n

th((c ding

can phiii la hanh vi dtt<;Jc h9c t~p sau s~c nhtt thC'. Th\tC ra, c6 ngtfoi c6 the d~t
vfin de tinh c6 quy tiic cua lo~i hanh vi nhtt the' thl khong mang tinh m~c nhiCn
trong hftu he't' cac

ffi\JC

lieu ttnh cam

Va nh~n

phan lo~i. N6i m()l each t6ng quat lrong
Chuyen ngclnh Sir p/1<,1111

ky tlw(it - NguyJn

th(l'C c) tfit

Ca CclC m((C

dQ CUa each

ca hai ITnh V~(C Onh cam va nh?n tht1c c6

'/'hi Kim UPn

19


Lu~n

van Thftc si khoa h9c

quy tlic nhu' the' anh httdng de'n di€m s6 cua tr~c nghi¢m. Khi dtfa ra m(>t tr~c
nghi¢m chll'a dl!ng nhieu hoan canh da d'.lng ma Minh vi quan sat du'cjc ne'u n6 da

Se thi hien llnh c6 quy tlic dtfQC the hien cung
vdi hanh vi d6 qua cac tlnh hu6ng du'cjc phan anh bhng diim s6 cda ngu'C1i d6. 0

du'QC hQC Va da du'QC nQi tam h6a

m(tc dQ cao nha't c11a linh v9c nh~n thuc chung toi da tU'ng phan lo'.li m<)t m(ic d<)

hanh vi dtfcJc h9c t~p t6t va du'cJc n()i tam h6a sau s~c cho de'n n6i n6 mang tinh t\f
d(>ng. Kh6ng c6 lo~i hanh vi d6 trong chu6i nh~n lh(tc.
Theo

•

y nghia nay, c) m(ic d(> "5.1

t~p

hcjp dticjc khai qual h6a" chung loi da

m6 ta m()t lo~i hanh vi c6 thi d~t dtfcJc chi bhng tinh c6 quy t~c lr~m vyn, va mu·c
. thi hi¢n theo yeu cfiu thong qua diim s6 c6 linh cha't m~c nhien trong viec mo la
hanh vi. (Bay la ph~m tru duy nha't trong nguyen ti{c phan lo~i chi ro sl! th~ hi~n
diim

s6 d~t

o mll'c d() d6). N6 du'cjc ham ch(ta trong ph~m trU nay vi ngu'C1i ta

nh~n tha'y cac m9c ticu tlnh cam dien la tinh c6 quy t~c cua hanh vi. M(>t m9c

tieu tlnh cam LU' tn.tdc d6n nay da lam ro Linh c6 quy l~c va tinh ll! d()ng cua vi~c
dap ll'ng c6 the ding m~c nhien cong nh~n trong nhieu m9c tieu nh~n thll'c. Vi the"
tinh khong nha't quan trong linh vl!c tlnh cam hlnh nhu' md r()ng ra d6n linh vt,ic
nh~n thll'c c6 the' dieu chinh l~i bhng nghien c(l'U

bai linh V\fC (1 m(tc d(} nay dtfC1ng nhtt c6

ky

cang. S\f g6i len nhau gift'a

lh~t.

Giai doq,n 2 vet 3: Trong cac tac phfim cua chu6i tlnh cam ca nha.n bi1t dfiu
dap ll'ng l~i cac kkh lhkh, tntl'.lc ticn do ycu cfiu (2. I hai long khi dap (tng) sau
d6 tang len do

y chi rieng cua ca nhan d6 de'n

m(tc de) nguC1i d6 chii d(>ng nhhm

vao cac hoan canh ma mlnh c6 thi dap ll'ng (3. 3 cha'p nh~n). nhfi'ng mll'c d(> nay
kh6ng lien quan vdi linh Vl!c nh~n thll'c, nh1tng d~c digm ciia m6i quan he dttcJc
phan lo~i kh6ng phiii d~ dang gl. Ph~m vi cua hanh vi nh~n th(tc phu hc;lp vdi
phfin nay CUa chu6i tlnh cam hlnh nhtf bao trum ph1in l"QOg ldn CUa linh V\fC nh~n

thuc. Nhttng trong tfft ca hanh vi tlnh cam, y6u t6 nh~n th(tc deu hi~n di~n V~l
du'cJc m~c nhien cong nh~n. Bi~u nay ngfim hie'u rhng it nha't ding c6 S\t linh h(li
cac quy

lu~t

nay va c6 kha nang ap d9ng chung vao nhfi'ng

vi(}c nay d~u la cac hanh vi nh~n thU'c. (j

m(fc

ho~m

canh mdi;

ca hai

d(> cao nha't cua ph;;im vi giii'a cac

Chuyen nganh Su ph~m ky tluu)t- Nguyen '/11j Kim Uen

20