Đấu tranh phòng, chống tội phạm hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN VĂN NGHIỆP

ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG TỘI HỦY HOẠI RỪNG
TRÊN ĐỊA BÀN CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN
Chuyên ngành: Tội phạm học và Phòng ngừa tội phạm
Mã số: 62.38.01.05

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. CAO THỊ OANH
2. PGS.TS. TRẦN HỮU TRÁNG

HÀ NỘI - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu trong luận án đều đƣợc trích dẫn nguồn trung thực. Những kết
luận khoa học của Luận án đƣợc kết luận là của riêng mình trên cơ sở có sự kế
thừa phát triển của những công trình đã nghiên cứu, nhằm đƣa ra những luận cứ
khoa học và thực tiễn, từ đó có những giải pháp phù hợp cho việc ngăn chặn ngăn
chặn tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Văn Nghiệp

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BCA

Bộ công an

BLHS

Bộ luật hình sự

CQĐT

Cơ quan điều tra

DCTD

Di cƣ tự do

HVPT

Hành vi phạm tội

Nxb

Nhà xuất bản

QLBVR

Quản lý bảo vệ rừng

QLNN

Quản lý nhà nƣớc

THTP

Tình hình tội phạm

TAND

Tòa án nhân dân

TPMT

Tội phạm môi trƣờng

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

TNHH MTV

Trách nhiệm hữu hạn một
thành viên

UBND

Ủy ban nhân dân

VKSND

Viện kiểm sát nhân dân


DANH MỤC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ
Bảng 1: Diện tích rừng trên địa bàn các tỉnhTây Nguyên (2007 - 2013) ............... 151
Bảng 2: Số vụ và số ngƣời phạm tội bị xét xử về tội hủy hoại rừng trên địa bàn Tây
Nguyên giai đoạn 2007 – 2014 .................................................................. 153
Bảng 3: So sánh tình hình tội hủy hoại rừng với tình hình tội phạm nói chung trên
địa bàn Tây Nguyên giai đoạn 2007 – 2014 .............................................. 154
Bảng 4: Số vụ, số bị cáo phạm tội của bình quân 01 tội danh trong BLHS so với tội
hủy hoại rừng trên địa bàn Tây Nguyên (2007 – 2014) ............................. 155
Bảng 5: So sánh tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên với cả
nƣớc giai đoạn 2007 – 2014 ....................................................................... 156
Bảng 6: Hệ số của tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên giai
đoạn 2007 – 2014 ....................................................................................... 158
Bảng 7: Hệ số tình hình tội hủy hoại rừng theo từng tỉnh ở Tây Nguyên giai đoạn
2007 – 2014 ................................................................................................ 159
Bảng 8: Mật độ của tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên giai
đoạn 2007 – 2014 ............................................................................................... 160
Bảng 9: Hệ số tiêu cực của tình hình tội hủy hoại rừng ở các tỉnh Tây Nguyên giai
đoạn (2007 – 2014): ........................................................................................... 160
Bảng 10: Diễn biến của tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây
Nguyên giai đoạn 2007 – 2014 .................................................................. 161
Bảng 11: Thống kê tình hình xét xử tội hủy hoại rừng tại các địa phƣơng giai đoạn
2007 – 2014 ................................................................................................ 163
Bảng 12: Diện tích rừng của các tỉnh Tây Nguyên ................................................. 164
Bảng 13: Số vụ khởi tố, truy tố và xét xử tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây
Nguyên từ năm 2007 – 2014 ...................................................................... 165
Bảng 14: Số vụ, số ngƣời phạm tội bị khởi tố điều tra với số vụ, số ngƣời phạm tội

bị đƣa ra xét xử .......................................................................................... 166
Bảng 15. Số vụ phá rừng với số vụ bị khởi tố trên địa bàn huyện Tuy Đức giai đoạn
2010 – 2013 ................................................................................................ 166


Bảng 16. Số vụ phá rừng với số vụ xét xử trên địa bàn huyện EaKar – tỉnh Đắc Lắc
từ năm 2007 – 2013 ................................................................................... 167
Bảng 17. Số vụ hủy hoại rừng trên địa bàn tỉnh Đắc Lắc từ năm 2007 – 2012 ...... 167
Biểu đồ 1. Diện tích rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên ................................. 153
Biểu đồ 2. Số vụ và số ngƣời phạm tội bị xét xử về tội Hủy hoại rừng trên địa bàn
các tỉnh Tây Nguyên từ năm 2007 – 2014 ................................................. 154
Biểu đồ 3. Số vụ phạm tội hủy hoại rừng của Tây Nguyên so với cả nƣớc giai đoạn
2007 – 2014 ................................................................................................ 157
Biểu đồ 4. Diễn biến của tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây
Nguyên giai đoạn 2007 – 2014 .................................................................. 161
Biểu đồ 5: Cơ cấu của tình hình tội hủy hoại rừng theo độ tuổi ngƣời phạm tội ... 162
Biểu đồ 6: Cơ cấu tình hình tội hủy hoại rừng theo nghề nghiệp phạm tội ............ 162
Biểu đồ 7: Cơ cấu tình hình tội hủy hoại rừng theo trình độ học vấn..................... 163
Biểu đồ 8. Cơ cấu theo chế tài hình sự đƣợc áp dụng đối với ngƣời phạm tội hủy
hoại rừng trên địa bàn Tây Nguyên từ 2007 – 2014 .................................. 165


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1:TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ TỘI HỦY HOẠI
RỪNG TRÊN ĐỊA BÀN CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN .......................................... 7
1.1. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam.................................................................... 7
1.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ................................................................. 15
1.3. Đánh giá về tình hình nghiên cứu .................................................................. 17
CHƢƠNG 2: TÌNH HÌNH TỘI HỦY HOẠI RỪNG Ở TÂY NGUYÊN............. 21

2.1. Khái quát về tình hình tội hủy hoại rừng ở Tây Nguyên ................................ 21
2.2. Phần hiện của tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên . 24
2.3. Phần ẩn của tình hình tội hủy hoại rừng ở Tây Nguyên.................................. 38
CHƢƠNG 3:NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA TÌNH HÌNH TỘI HỦY
HOẠI RỪNG TRÊN ĐỊA BÀN CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN.............................. 42
3.1. Khái quát về nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội hủy hoại rừng ở
Tây Nguyên .......................................................................................................... 42
3.2. Các nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội hủy hoại rừng ở Tây Nguyên 43
CHƢƠNG 4: PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH TỘI HỦY HOẠI RỪNG Ở TÂY
NGUYÊN............................................................................................................. 80
4.1. Dự báo tình hình tội hủy hoại rừng ở Tây Nguyên ......................................... 80
4.2. Khái quát lí luận về phòng ngừa tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các
tỉnh Tây Nguyên ................................................................................................... 84
4.3. Thực trạng phòng ngừa tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây
Nguyên ................................................................................................................. 91
4.4. Các giải pháp tăng cƣờng phòng ngừa tình hình tội hủy hoại rừng ở Tây
Nguyên ................................................................................................................. 95
KẾT LUẬN ........................................................................................................ 139


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tây Nguyên là vùng cao nguyên gồm 5 tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk,
Đắk Nông và Lâm Đồng, phía bắc giáp tỉnh Quảng Nam, phía đông giáp các tỉnh
Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, phía
nam giáp các tỉnh Đồng Nai, Bình Phƣớc, phía tây giáp với các tỉnh Attapeu
(Lào) và Ratanakiri và Mondulkiri (Campuchia). Tổng diện tích lên tới 54.639
km2, dân số khoảng 5,4 triệu ngƣời.
Với độ cao khoảng 500m đến 2.000m so với mặt nƣớc biển Tây Nguyên
là một địa bàn chiến lƣợc quan trọng của Việt Nam và vùng Đông Nam Á. Đây

là nơi tiếp giáp của ba nƣớc Đông Dƣơng với dãy Trƣờng Sơn nhƣ là một xƣơng
sống chính. Tây Nguyên là một vùng rộng lớn có nguồn tài nguyên thực vật
phong phú, đặc biệt là rừng và cây công nghiệp. Do nằm trong vùng khí hậu
nhiệt đới gió mùa với trữ lƣợng mƣa hàng năm tƣơng đối cao nên Tây Nguyên là
một trong các khu vực ở Việt Nam còn nhiều diện tích rừng với thảm sinh vật đa
dạng, trữ lƣợng lâm sản phong phú và tiềm năng lớn. Tây nguyên có thể coi là
mái nhà của miền Trung, có chức năng phòng hộ rất lớn.
Từ trƣớc đến nay, rừng luôn đƣợc xem là lá phổi xanh của thế giới giúp
điều hoà khí hậu, cân bằng sinh thái cho môi trƣờng. Nếu nhƣ tất cả các thực vật
trên trái đất tạo ra 53 tỷ tấn sinh khối (ở trạng thái khô tuyệt đối là 64%) thì rừng
chiếm 37 tỷ tấn (70%) và các cây rừng sẽ thải ra 52,5 tỷ tấn (hay 44%) dƣỡng
khí [103]. Bên cạnh đó, rừng còn góp phần làm dịu bớt nhiệt độ của luồng khí
nóng ban ngày, duy trì đƣợc độ ẩm, bổ sung khí cho không khí và ổn định khí
hậu toàn cầu bằng cách đồng hoá cacbon và cung cấp oxy.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, ở nhiều địa phƣơng trên cả nƣớc nói
chung và ở các tỉnh Tây Nguyên nói riêng, tình hình hủy hoại rừng diễn ra ngày
càng nghiêm trọng. Hành vi lấn rừng, phá rừng làm kinh tế của ngƣời dân đã ảnh
hƣởng nặng nề đến môi trƣờng và đời sống con ngƣời. Rừng bị chặt phá trƣớc tiên
là để lấy đất trồng cây công nghiệp, xây dựng, cho mục đích nông nghiệp nhƣ: trồng cà

1


phê, trồng cao su và phát triển trồng những cây lƣơng thực, công nghiệp khác, hay phá
rừng để làm các khu du lịch, vui chơi, giải trí… Vì vậy, hiện nay nhìn chung rừng ở
nƣớc ta đang bị suy giảm nghiêm trọng, đặc biệt là ở khu vực các tỉnh Tây Nguyên. Tình
trạng đó đã tạo ra hàng loạt tác động tiêu cực và thách thức sự phát triển kinh tế,
xã hội và môi trƣờng, nhƣ: gây lũ lụt, hạn hán, gây khó khăn trong việc cung ứng
lâm sản, làm giảm diện tích đất trồng khiến tình trạng nghèo đói và thất nghiệp ở
nhiều khu vực càng đáng lo ngại hơn, đặc biệt suy thoái rừng làm phá vỡ các hệ

sinh thái quan trọng khác…
Hiện nay trong xu thế của quá trình hội nhập kinh tế mang tính toàn cầu
và khu vực, sự cạnh tranh gay gắt giữa các quốc gia, giữa các doanh nghiệp với
nhau đã tạo nên sự chuyển biến lớn về kinh tế đồng thời kéo theo đó là rất nhiều
biến động về môi trƣờng. Tác động của mặt trái kinh tế thị trƣờng làm cho tình
hình tội phạm trong một số lĩnh vực gia tăng, trong đó có tội phạm về môi
trƣờng nói chung và tội hủy hoại rừng nói riêng đang là vấn nạn đáng lo ngại
không chỉ của các tỉnh Tây Nguyên mà trên cả nƣớc nói chung.
Trong những năm gần đây, rừng Tây Nguyên bị giảm sút nghiêm trọng cả
về diện tích và tính đa dạng sinh học. Theo báo cáo của Chi Cục Kiểm Lâm 5
tỉnh Tây Nguyên thì từ năm 2007 đến 2014 diện tích rừng đã bị giảm hơn 30%.
Đây là một thực trạng đáng báo động từ nhiều năm nay. Trong gần 10 năm qua,
các cơ quan chức năng đã bắt và xử lý hơn 9.000 vụ vi phạm lâm luật (trong đó
có cả tội hủy hoại rừng), ngoài ra còn nhiều vụ hủy hoại rừng không đƣợc đƣa ra
xét xử.
Với diễn biến ngày càng phức tạp, hành vi phạm tội ngày càng tinh vi thì
hậu quả của việc hủy hoại rừng đã ảnh hƣởng không nhỏ đến tình hình kinh tế,
văn hóa, xã hội cũng nhƣ đời sống của ngƣời dân trên địa bàn các tỉnh Tây
Nguyên, đồng thời cũng ảnh hƣởng lớn đến tình hình chung của cả nƣớc. Hiện
nay hiểu biết của ngƣời dân về tội hủy hoại rừng và về tác động của việc hủy
hoại rừng đến tình hình kinh tế - xã hội vẫn còn hạn chế, đồng thời các giải pháp
phòng ngừa tình hình tội hủy hoại rừng ở Tây Nguyên vẫn chƣa đạt hiệu quả

2


mong muốn.
Xuất phát từ những vấn đề cấp thiết nêu trên, tác giả đã chọn đề tài “Đấu
tranh phòng, chống tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên” làm
đề tài luận án tiến sĩ của mình, qua đó tác giả muốn đi sâu tìm hiểu các vấn đề

liên quan đến tình hình tội phạm hủy hoại rừng, phân tích làm rõ nguyên nhân,
điều kiện của tình hình tội hủy hoại rừng và kiến nghị các giải pháp tăng cƣờng
phòng ngừa có hiệu quả loại tội này trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích làm rõ các thông số của tình hình tội hủy hoại rừng
trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên giai đoạn 2007 - 2014, nguyên nhân và điều
kiện của tình hình tội hủy hoại rừng trong thời gian và địa bàn nói trên, cùng với
những dự báo về tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên,
luận án hƣớng đến mục đích kiến nghị hệ thống các biện pháp phòng ngừa tình
hình tội phạm này trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đƣợc những mục đích trên, luận án phải thực hiện những nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu đánh giá kết quả của những công trình nghiên cứu khoa học
trong và ngoài nƣớc có liên quan đến đề tài luận án để xác định rõ những tri thức
mà tác giả luận án có thể kế thừa trong quá trình nghiên cứu và xác định cụ thể
những vấn đề mà luận án cần tiếp tục nghiên cứu trong khuôn khổ luận án.
- Phân tích làm rõ tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây
Nguyên giai đoạn 2007 - 2014.
- Phân tích làm sáng tỏ nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội hủy
hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên giai đoạn 2007 - 2014.
- Dự báo tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên giai
đoạn tới.
- Kiến nghị các giải pháp tăng cƣờng phòng ngừa tình hình tội hủy hoại
rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên.

3


3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu
Từ việc xác định khách thể nghiên cứu của luận án chính là tình hình tội
hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, đối tƣợng nghiên cứu của luận
án là nghiên cứu những quy luật của tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các
tỉnh Tây Nguyên giai đoạn 2007 - 2014.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Luận án đƣợc nghiên cứu dƣới góc độ tội phạm học và phòng ngừa tội
phạm. Luận án nghiên cứu tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây
Nguyên; nghiên cứu những nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội hủy hoại
rừng, qua đó đƣa ra những giải pháp phòng ngừa tội phạm này trên địa bàn các
tỉnh Tây Nguyên.
- Về thời gian: Tác giả nghiên cứu tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn
các tỉnh Tây Nguyên diễn ratừ năm 2007 đến năm 2014.
- Về địa bàn nghiên cứu: Luận án giới hạn phạm vi nghiên cứu là các hành
vi phạm tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên của nƣớc ta.
4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
* Phƣơng pháp luận
Luận án nghiên cứu dựa trên cơ sở phƣơng pháp luận duy vật biện chứng
của chủ nghĩa Mác - Lênin, đƣờng lối chính sách của Đảng, các quy định của
Nhà nƣớc về tội phạm và đấu tranh phòng, chống tình hình tội phạm về môi
trƣờng nói chung, tình hình tội hủy hoại rừng nói riêng. Luận án nghiên cứu dựa
trên các phƣơng pháp tiếp cận cơ bản, nhƣ phƣơng pháp tiếp cận hệ thống,
phƣơng pháp tiếp cận lịch sử, phƣơng pháp tiếp cận liên ngành... nhằm giải
quyết một cách tốt nhất những nội dung của luận án.
Luận án sử dụng tổng hợp các phƣơng pháp nghiên cứu của khoa học xã
hội cùng với những phƣơng pháp đặc thù của Tội phạm học nhƣ: phƣơng pháp
thống kê, phƣơng pháp phân tích, phƣơng pháp tổng hợp, phƣơng pháp so sánh,
phƣơng pháp dự báo khoa học, phƣơng pháp điều tra, phƣơng pháp so sánh đối

4

chiếu các số liệu, phƣơng pháp quy nạp, phƣơng pháp diễn dịch... để làm các nội
dung của luận án. Cụ thể, các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận, phân tích, bình
luận, suy luận logic, so sánh, tổng hợp... đƣợc sử dụng trong chƣơng 1 của luận
án để làm rõ tổng quan tình hình nghiên cứu của luận án nhằm rút ra đƣợc những
kết quả đạt đƣợc của các công trình nghiên cứu có liên quan đến luận án, cũng
nhƣ xác định đƣợc các vấn đề mà luận án cần nghiên cứu, làm rõ trong khuôn
khổ luận án nghiên cứu. Các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận, phân tích, quy
nạp, diễn dịch, suy luận logic, nghiên cứu tài liệu...đƣợc sử dụng trong chƣơng 2
của luận án nhằm làm rõ những nét khái quát về đặc điểm của tội hủy hoại rừng
theo quy định của BLHS cũng nhƣ phân tích khái quát lý luận về phòng ngừa
tình hình tội hủy hoại rừng. Các phƣơng pháp phân tích, suy luận logic, quy nạp,
diễn dịch, thống kê, điều tra xã hội học...đƣợc sử dụng trong chƣơng 2 và
chƣơng 3 phân tích làm rõ; tình hình, nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội
hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên giai đoạn 2007 - 2014. Các
phƣơng pháp phân tích, suy luận logic, quy nạp, diễn dịch, dự báo... đƣợc sử
dụng trong chƣơng cuối nhằm trƣớc hết đƣa ra đƣợc các dự báo về tình hình tội
hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên; kiến nghị các giải pháp tăng
cƣờng phòng ngừa tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên.
5. Những điểm mới của luận án
Luận án là công trình nghiên cứu một cách có hệ thống, toàn diện, chuyên
sâu dƣới góc độ tội phạm học đối với tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các
tỉnh Tây Nguyên từ năm 2007 đến năm 2014.
Luận án đã phân tích làm rõ đƣợc các nguyên nhân và điều kiện của tình
hình các tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên giai đoạn 2007 2014.
Luận án đã đƣa ra đƣợc hệ thống các biện pháp nhằm tăng cƣờng phòng
ngừa tình hình tội hủy hoại rừng phù hợp với những điều kiện đặc thù của các tỉnh
Tây Nguyên của nƣớc ta.

5


6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
6.1. Về mặt khoa học
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần bổ sung, hoàn thiện lý luận về tội
phạm học nói chung; lí luận về phòng ngừa tình hình tội hủy hoại rừng nói riêng.
6.2. Về mặt thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của luận án là cơ sở quan trọng cho các cơ quan lập
pháp xem xét để chỉnh sửa những quy định về tội hủy hoại rừng, đồng thời có
thể giúp cho chính quyền, các cơ quan bảo vệ pháp luật của các tỉnh Tây Nguyên
tham khảo để xây dựng và thực hiện những biện pháp ngăn chặn và phòng ngừa
loại tội phạm này có hiệu quả. Kết quả nghiên cứu của luận án cũng có thể đƣợc
sử dụng làm tài liệu phục vụ giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học trong
lĩnh vực Luật học nói chung và chuyên ngành Tội phạm học nói riêng.
7. Cơ cấu của luận án
Luận án ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo gồm
có 4 chƣơng nhƣ sau:
Chƣơng 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về tội hủy hoại rừng trên địa
bàn các tỉnh Tây Nguyên
Chƣơng 2. Tình hình tội hủy hoại rừng ở Tây Nguyên
Chƣơng 3. Nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội hủy hoại rừng trên
địa bàn các tỉnh Tây Nguyên
Chƣơng 4. Phòng ngừa tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh
Tây Nguyên

6


CHƢƠNG 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ TỘI HỦY HOẠI RỪNG
TRÊN ĐỊA BÀN CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN
Tính đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu về đấu tranh phòng chống
tội phạm nói chung, cũng nhƣ những công trình nghiên cứu về đấu tranh phòng
chống một nhóm tội phạm, hoặc một tội phạm cụ thể, và cũng có những công
trình nghiên cứu về vấn đề hủy hoại rừng nói chung và hành vi hủy hoại rừng
trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên nói riêng. Mỗi công trình nghiên cứu đều đề
cập dƣới góc độ nhất định và đều có ý nghĩa vào công tác đấu tranh phòng chống
tội phạm nói chung và tội hủy hoại rừng nói riêng. Sau đây là một số công trình
nghiên cứu tiêu biểu trong và ngoài nƣớc có liên quan đến đề tài luận án.
1.1. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam
1.1.1. Nhóm công trình nghiên cứu về những vấn đề lý luận của tội phạm học
Thuộc về nhóm này có các công trình tiêu biểu sau:
- “Giáo trình tội phạm học”, Võ Khánh Vinh, Nxb Công an nhân dân,
năm 2013. Công trình này tác giả đã nghiên cứu làm rõ các vấn đề lý luận cơ bản
của tội phạm học Việt Nam, trong đó có nhiều vấn đề lý luận làm nền tảng
nghiên cứu của luận án, nhƣ lý luận về tình hình tội phạm, lý luận về nguyên
nhân và điều kiện của tình hình tội phạm, lý luận về nhân thân ngƣời phạm tội và
lý luận về phòng ngừa tình hình tội phạm.
- “Giáo trình Tội phạm học”, Trƣờng Đại học Luật Hà Nội, Nxb Công an
nhân dân, năm 2006. Công trình này nhóm tác giả đã làm rõ những vấn đề lý
luận cơ bản của tội phạm học. Luận án có thể sử dụng những lý luận này nhƣ là
cơ sở lý luận của luận án. Cụ thể, giáo trình đã làm rõ lý luận về tình hình tội
phạm, lý luận về nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm, lý luận về
nhân thân ngƣời phạm tội cũng nhƣ lý luận về phòng ngừa tình hình tội phạm.
- “Tội phạm ở Việt Nam, thực trạng, nguyên nhân và giải pháp”, Nxb
Công an nhân dân, năm 1994. Công trình này nhóm tác giả nghiên cứu lịch sử

7

hình thành của tội phạm học Việt Nam, đồng thời nghiên cứu thực trạng, nguyên
nhân và các giải pháp phòng ngừa tội phạm của Việt Nam.
- “Tội phạm học Việt Nam -Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”, Viện
nghiên cứu nhà nƣớc và pháp luật, Nxb Công an nhân dân, năm 2000. Công
trình này nhóm tác giả nghiên cứu đánh giá tình hình tội phạm học Việt Nam,
nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn của tội phạm học Việt Nam.
Nghiên cứu một số học thuyết của các nhà nghiên cứu tội phạm học của Việt
Nam và thế giới. Từ đó vận dụng vào Việt Nam.
- “Tội phạm học hiện đại và phòng ngừa tội phạm”, Nguyễn Xuân Yêm,
Nxb Công an nhân dân, 2001. Cuốn sách này, tác giả nghiên cứu những học
thuyết về những quan điểm của tội phạm cổ điển, từ đó đánh giá để đƣa ra quan
điểm của tội phạm học hiện đại và vấn đề phòng ngừa tội phạm nói chung và
nhóm tội phạm học nói riêng.
- “Một số vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam”, Phạm Văn
Tỉnh, Nxb Tƣ pháp, Hà Nội, năm 2007. Công trình này tác giả cũng nghiên cứu
làm rõ những vấn đề lý luận về tình hình tội phạm nói chung, cũng nhƣ những
vấn đề lý luận về tình hình tội phạm học Việt Nam nói riêng. Trên cơ sở đó tác
giả đƣa ra những quan điểm của mình về những vấn đề lý luận tình hình tội
phạm ở Việt Nam.
- “Nạn nhân của tội phạm”, Trần Hữu Tráng, Nxb Giáo dục Việt Nam,
năm 2011. Công trình này tác giả nghiên cứu những vấn đề liên quan đến nạn
nhân trong tội phạm học, nghiên cứu các dấu hiệu của nạn nhân trong tội phạm
học, nhƣ thế nào đƣợc coi là nạn nhân, đồng thời đƣa ra những yếu tố, những
tình huống trở thành nạn nhân của tội phạm, một trong những nguyên nhân của
tội phạm một phần cũng do nạn nhân.
- “Cơ chế hành vi phạm tội - cơ sở để xác định nguyên nhân và biện pháp
phòng ngừa tội phạm”, Phạm Văn Tỉnh, Tạp chí Kiểm sát, số 03/1996. Bài viết
này tác giả đã nghiên cứu cơ chế phát sinh của hành vi phạm tội, nghiên cứu
những cơ sở để xác định đúng các nguyên nhân của tội phạm, trên cơ sở xác định

8


đúng những nguyên nhân của tội phạm sẽ đƣa ra những giải pháp phòng ngừa
đúng và đạt hiệu quả trong đấu tranh và phòng chống tội phạm.
- “Nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm ở nước ta hiện nay mô hình lý luận”, Phạm Văn Tỉnh, tạp chí Nhà nƣớc và pháp luật, số 6/2008.
Trong bài viết này tác giả đã phân tích nghiên cứu đánh giá trong xu thế hội
nhập thì những nguyên nhân và điều kiện cho sự phát sinh tội phạm ở Việt Nam
nhƣ thế nào, qua đó tác giả đánh giá những nguyên nhân và điều kiện của tình
hình tội phạm trong giai đoạn mới là hết sức bức tạp và có những diễn biến khó
lƣờng.
- “Phòng ngừa đấu tranh phòng chống tội phạm về môi trường là trách
nhiệm của toàn Đảng, toàn dân”, của tác giả Trần Đại Quang đăng trên trong
web của Chính phủ www.chinhphu.vn. Bài này tác giả đã đƣa ra những quan
điểm trong việc đấu tranh, phòng chống các tội phạm về môi trƣờng không chỉ
của một cá nhân hay tổ chức mà là trách nhiệm của toàn xã hội.
1.1.2. Nhóm các công trình nghiên cứu về đấu tranh phòng chống tình
hình nhóm tội phạm nói chung và nghiên cứu từng tội phạm cụ thể
- Luận án tiến sĩ luật học của Nguyễn Ngọc Bình “Đấu tranh phòng,
chống tội phạm có sử dụng bạo lực ở Việt Nam hiện nay”, đƣợc bảo vệ năm
2010. Luận án này tác giả đƣa ra một số lý luận về phòng ngừa tội phạm nói
chung, đƣa ra những quan điểm của Đảng và nhà nƣớc trong công tác đấu tranh
phòng chống tội phạm nói chung và các tội phạm sử dụng bạo lực nói riêng. Tác
giả luận án đã tập trung nghiên cứu làm rõ thực trạng của tình hình tội phạm sử
dụng bạo lực ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, qua đó tìm ra đƣợc những
nguyên nhân và đƣa ra đƣợc những biện pháp phòng ngừa loại tội phạm này đạt
hiệu quả cao nhất
- Luận án tiến sĩ luật học của Lê Hữu Du “Đấu tranh phòng, chống tội
hiếp dâm trẻ em trong giai đoạn hiện nay” đƣợc bảo vệ năm 2015. Trong luận

án này tác giả đã đƣa ra những khái niệm về tình tình tội phạm nói chung, những
nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm, cũng nhƣ những giải pháp

9


phòng ngừa tội phạm. Luận án tập trung nghiên cứu kỹ về tình hình tội hiếp dâm
trẻ em trong giai đoạn từ 2007 - 2013, từ đó tìm ra những quy luật của loại tội
phạm này, qua đó tìm hiểu những nguyên nhân, đồng thời đƣa ra những giải
pháp phòng ngừa loại tội phạm này đạt hiệu quả.
- Luận án tiến sĩ luật học của Nguyễn Thị Phƣơng Thảo “Đấu tranh
phòng chống tội tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam”, bảo vệ tháng 01/2016. Luận án này tác giả nghiên cứu những vấn đề lý
luận về đấu tranh phòng chống tội tuyên truyền chống Nhà nƣớc Cộng hòa xã
hội chủ Nghĩa Việt Nam. Qua đó nghiên cứu quy định của loại tội này trong Bộ
luật hình sự, nghiên cứu tình hình loại tội này, từ đó tìm ra những nguyên nhân
và điều kiện phát sinh tội này. Trên cơ sở đó đƣa ra giải pháp phòng ngừa tội
phạm này có hiệu quả
- Luận án tiến sĩ luật học của Huỳnh Văn Em “Đấu tranh phòng, chống
các tội phạm về ma túy trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh”, bảo vệ năm 2015.
Luận án nghiên cứu những vấn đề lý luận về đấu tranh phòng chống tội phạm
nói chung và những vấn đề lý luận về đấu tranh phòng chống các tội phạm ma
túy nói riêng. Qua đó nghiên cứu thực trạng nhóm tội phạm ma túy trên địa bàn
thành phố Hồ Chí Minh, từ đó tìm ra những nguyên nhân và điều kiện phát sinh
loại tội phạm này, qua đó đƣa ra những giải pháp phòng ngừa để nhằm hạn chế,
tiến tới ngăn chặn loại tội phạm trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.
- Luận án tiến sĩ luật học của Đỗ Thị Kim Tuyến “Đấu tranh phòng,
chống tội cướp tài sản trên địa bàn thành phố Hà Nội”, bảo vệ năm 2001. Luận
án này tác giả nghiên cứu tình hình tội cƣớp tài sản trên địa bàn thành phố Hà
Nội, nghiên cứu những nguyên nhân và điều kiện phát sinh loại tội phạm này từ

đó đƣa ra những giải pháp phòng ngừa loại tội phạm này trên địa bàn thành phố
Hà Nội.
- Luận văn thạc sĩ luật học của Đỗ Bá Cỡ “Đấu tranh chống người chưa
thành niên phạm tội thực trạng và giải pháp phòng ngừa, ngăn chặn”, bảo vệ
năm 1996. Luận văn này tác giả nghiên cứu những quy định của Bộ luật hình sự

10


về vấn đề ngƣời chƣa thành niên, đồng thời nghiên cứu thực trạng loại tội phạm
này, qua đó tìm hiểu những nguyên nhân của nhóm tội phạm này, từ đó đƣa gia
một số giải pháp phòng và ngăn chặn loại tội phạm này.
- Luận văn thạc sĩ luật học của Cao Thị Oanh “Đấu tranh phòng, chống
các tội cờ bạc trên địa bàn thành phố Hà Nội”, bảo vệ năm 2002. Luận văn này
tác giải nghiên cứu những vấn đề lý luận về công tác đấu tranh phòng chống tội
cờ bạc ở Việt Nam nói chung và đặc biệt là trên địa bàn thành phồ Hà Nội, qua
đó tác giả nghiên cứu thực trạng của tình hình tội phạm này trên địa bàn Hà Nội.
Từ đó tìm ra những nguyên nhân và điều kiện cho việc phát sinh tội phạm này,
cuối cùng là đƣa ra đƣợc những giải pháp nhằm hạn chế và ngăn chặn loại tội
phạm này trên địa bàn Hà Nội.
1.1.3. Nhóm công trình nghiên cứu liên quan đến các biện pháp đấu
tranh phòng chống tội hủy hoại rừng
- Luận án tiến sĩ luật học của Hà Công Tuấn: “Quản lý nhà nước bằng
pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng ở Việt Nam hiện nay”, đƣợc bảo vệ năm
2006. Luận án này tác giả đã chỉ ra vai trò quan trọng của việc bảo vệ và phát
triển rừng. Tác giả cũng chỉ ra đƣợc vai trò của các cơ quan trong việc sử dụng
pháp luật để bảo vệ và phát triển rừng, cũng nhƣ những phong tục tập quán của
ngƣời dân trong bảo vệ phát triển rừng. Đặc biệt là tác giả đã chỉ ra đƣợc vai trò
cực kỳ quan trọng, thậm chí là quyết định đến vấn đề bảo vệ phát triển rừng của
cơ quan quản lý nhà nƣớc trong lĩnh vực này nhƣ Tổng cục Lâm nghiệp, cục

kiểm lâm.
- Luận án tiến sĩ quản lý công của Lê Văn Từ “Quản lý nhà nước về xã
hội hoá bảo vệ và phát triển rừng ở Tây Nguyên” bảo vệ 2015. Luận án hệ thống
hóa, phân tích lý luận quản lý nhà nƣớc về xã hội hóa bảo vệ và phát triển rừng.
Thực trạng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về xã hội hóa bảo vệ và
phát triển rừng ở Tây Nguyên.
- Luận án tiến sĩ của Nguyễn Huy Hoàng “Một số biện pháp quản lý, bảo vệ
rừng Tây Nguyên hiệu quả”, bảo vệ năm 2009. Luận án đƣa ra cơ sở lý luận về

11


quản lý nhà nƣớc về lĩnh vực bảo vệ và phát triển rừng. Phân tích đánh giá thực
trạng quản lý nhà nƣớc về rừng Tây Nguyên những năm qua. Đề xuất các giải pháp
nhằm bảo vệ và phát triển rừng Tây Nguyên.
- “Quản lý cháy rừng ở Việt Nam”, Phạm Ngọc Hƣng, Nxb Nghệ An 2004.
Nội dung cuốn sách này tác giả trình bày khái quát đất rừng ở Việt Nam, nguyên
nhân, tác hại, đặc điểm quá trình cháy rừng, đánh giá kết quả thực hiện các biện
pháp tổng hợp phòng cháy, chữa cháy rừng, khuyến nghị các giải pháp phòng cháy,
chữa cháy rừng. Đồng thời đề xuất chiến lƣợc phòng cháy, chữa cháy rừng ở Việt
Nam.
- Luận văn thạc sĩ của Lê Thị Lộc: “Nghiên cứu áp dụng chứng chỉ rừng
trong quản lý rừng bền vững ở Việt Nam”, bảo vệ năm 2008. Luận văn này đã
nghiên cứu tổng quan về quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng. Đánh giá
thực trạng áp dụng chứng chỉ rừng ở Việt Nam; ƣu điểm của chứng chỉ rừng
trong việc quản lý rừng bền vững so với các công cụ quản lý khác. Luận văn
cũng phân tích yêu cầu và sự phù hợp giữa chính sách với thực tiễn quản lý rừng
bền vững và chứng chỉ rừng. Phân tích và đánh giá những khó khăn trong việc
thực hiện chứng chỉ rừng tại Việt Nam hay những yếu tố ảnh hƣởng đến việc
quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng tại Việt Nam, cũng nhƣ xu hƣớng của

thế giới, của khu vực; tác động của thị trƣờng, hành lang pháp lý cho quản lý
rừng bền vững và chứng chỉ rừng của Việt Nam. Đề xuất và kiến nghị những
giải pháp để áp dụng chứng chỉ rừng vào quản lý rừng bền vững ở Việt Nam về
quản lý nhà nƣớc cũng nhƣ cho các đơn vị quốc doanh và tƣ nhân.
- Luận văn của Nguyễn Thị Ngọc Bích: “Xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực quản lý và bảo vệ rừng”, bảo vệ năm 2010. Luận văn này đã
nghiên cứu những vấn đề lý luận và pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính
lĩnh vực quản lý và bảo vệ rừng. Luận văn nghiên cứu thực trạng quy định pháp
luật về bảo vệ và phát triển rừng và xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực
quản lý và bảo vệ rừng. Đề ra các giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp
luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý và bảo vệ rừng.

12


- Hội nghị về lâm nghiệp khu vực Tây Nguyên tổ chức vào ngày
21/9/2012 tại Gia Lai. Hội nghị đã có các báo cáo chuyên đề của Tổng cục Lâm
nghiệp về thực trạng công tác quản lý bảo vệ rừng và thảo luận về hiện trạng và
các giải pháp phát triển ngành Lâm nghiệp vùng Tây Nguyên.
Tại Hội nghị này, lãnh đạo, đại diện các đơn vị thống nhất nhận định, tình
hình quản lý, bảo vệ và phát triển rừng vùng Tây Nguyên hiện nay còn tồn tại
nhiều bất cập, diện tích rừng ngày càng bị thu hẹp, do chuyển đổi đất lâm nghiệp,
lấn chiếm, khai thác rừng trái phép, các công ty lâm nghiệp không đủ năng lực bảo
vệ diện tích rừng đƣợc giao, một số cơ chế chính sách về quản lý bảo vệ rừng
chƣa phù hợp.
- Luận văn thạc sĩ luật học của Nguyễn Văn Vân: “Tổ chức và hoạt động của
ngành kiểm lâm ở nước ta hiện nay”, bảo vệ năm 2001. Trong luận văn này tác giả
đi sâu nghiên cứu cơ cấu, tổ chức và hoạt động của lực lƣợng kiểm lâm; Vai trò của
lƣợc lƣợng này đối với việc bảo vệ và phát triển rừng ở nƣớc ta.
- Luận văn của Lê Văn Hà “Trách nhiệm hình sự đối với tội vi phạm quy

định về khai thác và bảo vệ rừng và đấu tranh phòng chống tội phạm này trên
địa bàn tỉnh Gia Lai” bảo vệ năm 2002. Luận văn đã nghiên cứu vấn đề xử lý
hành vi phạm tội của những đối tƣợng vi phạm quy định về khai thác và bảo vệ
rừng tại Gia Lai. Qua đó nghiên cứu tình hình, nguyên nhân và điều kiện phạm
tội, đƣa ra một số giải pháp phòng ngừa tội phạm này trên địa bàn tỉnh Gia Lai.
- Luận văn thạc sĩ luật học của Nguyễn Thanh Huyền: “Một số vấn đề cơ
bản về pháp luật bảo vệ rừng ở Việt Nam hiện nay”, đƣợc bảo vệ năm 2004.
Luận văn này tác giả đã nêu đƣợc các quy định cơ bản của pháp luật về bảo vệ
và phát triển rừng. Với luận văn này tác giả chỉ tập trung nghiên cứu sâu về quy
định của pháp luật trong bảo vệ và phát triển rừng, chứ không nghiên cứu đƣợc
rõ ràng các quy định của pháp luật có ảnh hƣởng nhƣ thế nào đến việc tình hình
hủy hoại rừng của nƣớc ta ngày càng gia tăng.
- Luận văn thạc sĩ luật học của Nguyên Hải Âu: “Pháp luật về bảo vệ môi
trường rừng ở Việt Nam thực trạng và phươg hướng hoàn thiện”, đƣợc bảo vệ

13


năm 2001. Tác giả luận văn đã nghiên cứu các quy định của pháp luật về lĩnh
vực bảo vệ môi trƣờng. Tác giả đã chỉ ra những bất cập trong quy định của pháp
luật về bảo vệ môi trƣờng, trong đó có Luật bảo vệ và phát triển rừng.
- Báo cáo khoa học của tác giả Trần Hữu Sơn với tên đề tài là: “Tri thức
bản địa của người Hà Nhì ở Việt Nam với vấn đề bảo vệ rừng”. Báo cáo này đã
trình bày ở vùng cao miền núi phía Bắc Việt Nam, trên địa bàn cƣ trú của ngƣời
H’mông, Dao, Kháng, Khơ Mú... đều không còn rừng hoặc chỉ là rừng tái sinh.
Nhƣng bao quanh làng của ngƣời Hà Nhì vẫn còn những cánh rừng già với
những cây cổ thụ, dây leo chằng chịt. Vì sao trên cùng một vùng đất, trong khi
làng của nhiều tộc ngƣời khác trơ trụi cây xanh thì làng của ngƣời Hà Nhì vẫn
còn những cánh rừng già? Tri thức bản địa và phong tục tập quán về bảo vệ rừng
của ngƣời Hà Nhì đã bảo vệ đƣợc những cánh rừng nguyên sinh. Trong điều

kiện hiện nay, tri thức bản địa về bảo vệ rừng của ngƣời Hà Nhì cần phải đƣợc
tuyên truyền và phổ biến cho các tầng lớp để có ngƣời dân có ý thức trong việc
bảo vệ và phát triển rừng.
- Hội nghị bảo vệ và phát triển rừng Tây Nguyên tổ chức ngày 14/3/2013
tại Đăk Lắc, do Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn phối hợp với UBND
tỉnh Đắc Lắc. Tại Hội nghị ông Hà Công Tuấn Thứ trƣởng Bộ Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn đã trình bày báo cáo về thực trạng, giải pháp bảo vệ và phát
triển rừng Tây Nguyên. Hội nghị cũng đã ghi nhận nhiều ý kiến của các đại biểu
nhằm thực hiện tốt hơn công tác bảo vệ và phát triển rừng Tây Nguyên và nâng
cao đời sống ngƣời dân sống gần rừng.
Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tƣớng Chính phủ Hoàng Trung Hải nhấn
mạnh để thực hiện công tác bảo vệ, phát triển rừng Tây Nguyên bền vững, cần
phải có các giải pháp đồng bộ, đòi hỏi sự tham gia của cả hệ thống chính trị;
trong đó một số nhiệm vụ trọng tâm cần triển khai là: đánh giá tình hình triển
khai Chỉ thị số 1685/CT-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ, trên cơ sở đó đề xuất
các giải pháp cụ thể, phù hợp thực tiễn; giải quyết dứt điểm tình trạng tranh
chấp, lấn chiếm đất lâm nghiệp; triển khai công tác tổng điều tra, kiểm kê rừng,

14


qua đó rà soát quy hoạch phát triển lâm nghiệp trên địa bàn Tây Nguyên; đánh
giá công tác chuyển đổi đất lâm nghiệp sang trồng cao su.
- Phân cấp trong quản lý tài nguyên rừng và sinh kế của người dân, Trần
Đức Viên, Nxb Nông nghiệp Hà Nội 2005. Công trình này nhóm tác giả tìm hiểu
quá trình thực hiện phân quyền trong quản lý rừng trong cộng đồng, tác động của
chính sách phân quyền đến sự thay đổi tài nguyên rừng, ảnh hƣởng của chính
sách phân quyền đến sinh kế của ngƣời dân và đƣa ra một số kiến nghị nhằm
quản lý tốt hơn tài nguyên rừng và đƣa lại cuộc sống tốt đẹp cho ngƣời dân.
1.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới

Đề tài này đƣợc tiếp cận dƣới góc độ tội phạm học. Chính vì vậy, để nghiên
cứu đề tài việc đầu tiên là phải dựa trên các lý thuyết khác nhau về tội phạm học
trên thế giới đặc biệt là tội phạm học xã hội chủ nghĩa. Ví dụ, học thuyết Tội phạm
học của J.P Marat và A.N Radisiep. Trong tác phẩm “Kế hoạch lập pháp hình sự”,
Marat đã khám phá ra thực chất tính giai cấp của tội phạm. Ông cũng đã giải thích
thuyết phục tính phụ thuộc về xã hội, kinh tế của tội phạm; mối quan hệ không
tách rời giữa chế độ xã hội đang tồn tại và các tội phạm.
Trong số các công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài có liên quan đến đề tài
luận án của tác giả, có thể kể đến một số công trình sau:
- Cuốn sách: “American’s Private forests - Status and Stewardship” (Tạm
dịch: Rừng tƣ nhân ở Mỹ - Thực trạng và quản lý) của các tác giả Constance
Best và Laurie A Wayburn, Nxb. Island Press, ấn hành năm 2001. Cuốn sách mô
tả thực trạng rừng tƣ nhân ở Mỹ và tầm quan trọng của rừng đối với con ngƣời;
những ngƣời sở hữu rừng và tại sao ở Mỹ tƣ nhân lại sở hữu rừng nhiều đến vậy.
Ở Mỹ, rừng chiếm khoảng 30% diện tích cả nƣớc và tƣ nhân sở hữu gần 430
triệu ha rừng chiếm tới 58% tổng diện tích rừng của Mỹ. Cuốn sách này cũng đề
cập đến bản chất của rừng tƣ nhân của Mỹ; những mối đe dọa đối với rừng tƣ
nhân, nhất là trong bối cảnh gia tăng dân số, sự mở rộng đô thị hóa cũng nhƣ các
rào cản đối với việc bảo tồn rừng; các công cụ bảo tồn và cách thức sử dụng
mang lại hiệu quả; các chƣơng trình công cộng và chính sách đối với rừng; các

15


công cụ văn hóa, truyền thông, giáo dục và hỗ trợ chính sách tài chính, kinh phí
cho việc bảo vệ và phát triển rừng; kế hoạch hành động để thúc đẩy việc bảo tồn
các khu rừng tƣ nhân.
- Cuốn “Community forestry in the united states – Learning from the Past,
Crafting the Future” (Tạm dịch: Lâm nghiệp cộng đồng ở Hoa Kỳ - Học hỏi từ
quá khứ, hoạch định cho tƣơng lai) của các tác giả Mark Baker và Jonathan

Kusel, Nxb. Island Press năm 2003. Cuốn sách này đề cập đến lâm nghiệp cộng
đồng của Mỹ; về chính sách lâm nghiệp của Mỹ; những biện pháp cho việc
hoạch định chính sách lâm nghiệp, đặc biệt là chính sách bảo vệ và phát triển
rừng cộng đồng của Mỹ. Cuốn sách đã chỉ ra thực trạng rừng cộng đồng của Mỹ;
phân tích những nguyên nhân và đề xuất một số kiến nghị cho các nhà hoạch
định chính sách về bảo vệ và phát triển rừng.
- Công trình nghiên cứu “Deforestation” (Tạm dịch: Tàn phá rừng) của tác
giả Richard Spilsbury, Nxb. The Rosen Publishing Group, Inc, năm 2012. Công
trình phân tích tác động của ngành công nghiệp dầu cọ ở Indonesia, ngành công
nghiệp bột giấy ở Phần Lan, ngành công nghiệp sản xuất sản phẩm từ rừng của
Nêpan… Những ngành này tuy đem lại nguồn lợi lớn cho các nƣớc này nhƣng
đã làm cho diện tích rừng nhanh chóng bị thu hẹp. Sự phát triển nhanh chóng
của những ngành công nghiệp này đã dẫn đến hệ quả là sự tàn phá rừng mang
tính toàn cầu tăng lên nhanh chóng trong những thập kỷ gần đây. Đặc biệt là
những quốc gia phát triển các sản phẩm công nghiệp liên quan đến rừng nhƣ
Brazil, Malaysia, Indonesia, Phần Lan, Canada… Một số quốc gia đã tàn phá rừng
để khai thác dầu mỏ, khoáng sản, chƣa kể đến 40% gỗ ở các khu rừng trên toàn thế
giới đƣợc sử dụng làm nhiên liệu. Sự tàn phá rừng đã đem lại nhiều hệ lụy không
lƣờng.
- Báo cáo của World Bank vào tháng 8 năm 2006 về “tăng cường pháp
luật rừng và thực trạng quản lý”. Báo cáo này đã nêu rõ cần phải quan tâm bảo
vệ và quản lý rừng hơn nữa, đặc biệt là cần hoàn thiện quy định pháp luật của
các nƣớc trong việc bảo vệ cũng nhƣ quản lý rừng.

16


- Đề tài nghiên cứu khoa học “những vấn đề của rừng quy định của pháp
luật và vấn đề thực thi” của Viện Tài nguyên Washinton. Đề tài này đã nghiên
cứu các quy định của pháp luật Mỹ về rừng và vấn đề thực thi nó trên thực tế nhƣ

thế nào.
1.3. Đánh giá về tình hình nghiên cứu
1.3.1. Những giá trị của các công trình nghiên cứu mà luận án sẽ tham
khảo, tiếp thu, kế thừa và tiếp tục phát triển
Từ quá trình khảo cứu các công trình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc về
vấn bảo vệ và phát triển rừng, tác giả nhận thấy các công trình nghiên cứu kể
trên đạt đƣợc một số kết quả cơ bản sau:
- Thứ nhất, một số công trình nghiên cứu khoa học nói trên đã phân tích
làm rõ lý luận về tình hình tội phạm, lý luận về nguyên nhân và điều kiện của
tình hình tội phạm, lý luận về nhân thân ngƣời phạm tội và lý luận về phòng
ngừa tình hình tội phạm. Đây là những lý luận cơ bản của tội phạm học. Những
lý luận này là những nền tảng không thể thiếu để luận án sử dụng, ứng dụng vào
nghiên cứu làm rõ tình hình tội hủy hoại rừng; nguyên nhân và điều kiện của tình
hình tội hủy hoại rừng; nhân thân ngƣời phạm tội hủy hoại rừng và đề xuất các
giải pháp phòng ngừa tình hình tội hủy hoại rừng.
- Thứ hai, một số công trình nghiên cứu về đấu tranh phòng, chống một
nhóm tội hay một loại tội phạm cụ thể. Những công trình nghiên cứu này tuy
không liên quan trực tiếp đến tình hình tội hủy hoại rừng nhƣng đều nghiên cứu
làm rõ tình hình; nguyên nhân và điều kiện của tình hình nhóm tội, loại tội cụ
thể; nhân thân ngƣời phạm tội và kiến nghị các biện pháp phòng ngừa tình hình
nhóm tội, loại tội cụ thể. Thông qua các công trình nghiên cứu này, tác giả có thể
kế thừa cách thức, phƣơng pháp triển khai nghiên cứu về đấu tranh phòng, chống
một nhóm tội, loại tội cụ thể để vận dụng triển khai nghiên cứu về đấu tranh
phòng, chống tình hình tội hủy hoại rừng ở Tây Nguyên.
Thứ ba, một số công trình, một số cuộc hội thảo đã đề cập đến chủ thể của
công tác đấu tranh chống và phòng ngừa tình hình tội hủy hoại rừng cũng nhƣ

17

vai trò quan trọng của những chủ thể đó trong bảo vệ và phát triển rừng. Đó là
các chủ thể nhƣ Đảng, Quốc hội, Chính phủ (đặc biệt là Bộ Nông nghiệp và Phát
triển nông thôn), cơ quan kiểm Lâm, chính quyền địa phƣơng, các cơ quan tƣ
pháp: Tòa án, Công an, Viện kiểm sát. Nghiên cứu về vai trò, chức năng nhiệm
vụ của lực lƣợng kiểm lâm, cảnh sát môi trƣờng hay lực lƣợng cảnh sát điều tra.
Những công trình nghiên cứu này cũng đã chỉ ra đƣợc tầm quan trọng của những
cơ quan này trong việc bảo vệ và phát triển rừng. Vai trò chức năng, nhiệm vụ
đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm nói chung và tội hủy hoại rừng nói
riêng đã đƣợc mổ xẻ và nghiên cứu tƣơng đối sâu trong các công trình nghiên
cứu kể trên. Đây là những tri thức quan trọng mà tác giả có thể kế thừa và tiếp
tục phát triển trong các nội dung luận án của mình.
Thứ tư, một số công trình nghiên cứu khoa học nói trên cũng đã phân tích
về tình hình tội phạm, nguyên nhân, điều kiện của tình hình tội hủy hoại rừng và
những giải pháp phòng, chống tình hình tội hủy hoại rừng ở những phạm vi, cấp
độ khác nhau: Có thể là phạm vi cả nƣớc, có thể là phạm vi ở một địa phƣơng cụ
thể về các tội phạm môi trƣờng nói chung và tội hủy hoại rừng nói riêng. Đây là
những tri thức quan trọng mà đề tài có thể kế thừa và tiếp tục hoàn thiện trong
các nội dung nghiên cứu của mình.
1.3.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu trong luận án
Trên cơ sở khảo cứu, hệ thống hoá các công trình khoa học đi trƣớc có
liên quan đến đề tài luận án, tác giả kế thừa có chọn lọc các tri thức và phát triển
các ý tƣởng khoa học, từ đó xác định những vấn đề mà luận án cần tiếp tục
nghiên cứu nhƣ sau:
- Ứng dụng các lý luận của tội phạm học để phân tích làm rõ bức tranh
toàn cảnh về tình hình phá rừng, tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây
Nguyên thông qua việc phân tích, đánh giá thực trạng, diễn biến, cơ cấu, tính
chất của tình hình tội phạm này trong giai đoạn 2007 - 2014 dựa trên các số liệu
đƣợc thu thập từ các cơ quan chức năng cũng nhƣ các thông tin mà tác giả tự
nghiên cứu thu thập bằng phƣơng pháp điều tra xã hội học.

18


- Ứng dụng các lý luận của tội phạm học để phân tích làm rõ những
nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội hủy hoại rừng trên địa bàn Tây
Nguyên, trong đó có cả các nguyên nhân thuộc về khách quan và cả những
nguyên nhân thuộc về chủ quan của ngƣời phạm tội.
- Ứng dụng các lý luận của tội phạm học để dự báo tình hình tội phạm,
đánh giá xu hƣớng biến động của các điều kiện khách quan tác động đến tình
hình tội phạm làm cơ sở để nhận thức chính xác nhất biến động của tình hình tội
hủy hoại rừng trong những năm tới.
- Trên cơ sở đánh giá thực trạng, nguyên nhân và các dự báo, đề xuất
những giải pháp có tính khả thi để tăng cƣờng đấu tranh phòng, chống tình hình
tội hủy hoại rừng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên.
Kết luận chƣơng 1
Các tội xâm hại môi trƣờng, trong đó có tội hủy hoại rừng đã diễn ra từ khi
con ngƣời biết đến khai thác lợi ích từ môi trƣờng, hành vi hủy hoại rừng đã gây ra
những hậu quả vô cùng to lớn đến đời sống của nhân loại, cũng nhƣ phá vỡ hệ sinh
thái làm cho động thực vật có nguy cơ cạn kiệt thậm chí là tuyệt chủng.
Trên thế giới đã có một số công trình nghiên cứu đến hành vi xâm hại môi
trƣờng, trong đó có hành vi hủy hoại rừng. Các công trình nghiên cứu đó đã góp
phần to lớn trong việc bảo tồn và phát huy những loại động vật rừng quý hiếm,
cũng nhƣ giúp cho các nƣớc trên thế giới hiểu rõ tầm quan trọng của rừng đối
với đời sống con ngƣời, từ đó có những biện pháp bảo vệ môi trƣờng nói chung
và bảo vệ tài nguyên rừng nói riêng.
Ở Việt Nam, cũng đã có rất nhiều các công trình nghiên cứu liên quan đến
bảo vệ và phát triển rừng, theo hƣớng tìm ra những nguyên nhân, và những giải
pháp để ngăn chặn tình trạng tài nguyên rừng đang bị xâm hủy hoại và thu hẹp
một cách nghiêm trọng.
Kết quả nghiên cứu của các công trình nghiên cứu trên là những tài liệu

vô cùng quý giá giúp cho tác giả nghiên cứu và tiếp thu những thành quả đó để
sử dụng trong quá trình thực hiện luận án.

19