Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội thành phố hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

ĐẶNG ANH KHOA

QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

ĐẶNG ANH KHOA

QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. TRẦN ANH TÀI

Hà Nội – 2015


CAM KẾT
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố
trong bất kỳ công trình nào khác.


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này , tôi đã nhận đƣợc sự
hƣớng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại học Kinh tế

-

Đa ̣i ho ̣c Quố c gia Hà Nô ̣i.
Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô Trƣờng Đại học Kinh tế,
đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập.
Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Trần Anh Tài đã dành rất nhiều
thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt
nghiệp.
Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận
văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc những đóng
góp tận tình của quý thầy cô, các nhà khoa học và các bạn.


MỤC LỤC
Danh mục các từ viết tắt ................................................................................................. i
Danh mục bảng .............................................................................................................. ii
Danh mục hình ...............................................................................................................iii

MỞ ĐẦU ....................................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
......................................................................................... Error! Bookmark not defined.

1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘIError! Bookmark not
defined.
1.2.1. Khái niệm bảo hiểm xã hội ........................ Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Phân biệt bảo hiểm xã hội với bảo hiểm thương mạiError!

Bookmark

not defined.
1.2.3. Các loại hình, các chế độ bảo hiểm xã hội Error! Bookmark not defined.
1.2.4. Vai trò của bảo hiểm xã hội ....................... Error! Bookmark not defined.
1.3. THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC ....... Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Khái niệm, đặc điểm thu bảo hiểm xã hội bắt buộcError! Bookmark not
defined.
1.3.2. Vai trò của thu bảo hiểm xã hội................. Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Phương pháp thu bảo hiểm xã hội: ........... Error! Bookmark not defined.
1.4. CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘIError! Bookmark not
defined.
1.4.1. Khái niệm quản lý thu bảo hiểm xã hội ..... Error! Bookmark not defined.
1.4.2. Mục tiêu quản lý thu bảo hiểm xã hội ....... Error! Bookmark not defined.
1.4.3. Các nguyên tắc quản lý thu bảo hiểm xã hộiError!

Bookmark

not

defined.
1.4.4. Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội ....... Error! Bookmark not defined.


1.4.5. Các yếu tố tác động đến quản lý thu bảo hiểm xã hộiError!

Bookmark

not defined.
1.5. HỆ THỐNG CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ QUẢN LÝ THU BHXH ...................29
1.5.1. Các chỉ tiêu về số tiền thu BHXH và tỷ lệ tăng tiền thu BHXH hàng năm. ....29
1.5.2. Các chỉ tiêu về số lượng và tỷ lệ tăng số đơn vị sử dụng lao động. ........30
1.5.3. Số lượng và tỷ lệ tăng lao động trong các loại hình đơn vị SDLĐ. ........30
1.5.4. Tiền nợ BHXH và tỷ lệ nợ BHXH theo loại hình đơn vị SDLĐ. ..............31
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU .............................. 32
2.1. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ...... Error! Bookmark not defined.
2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................. Error! Bookmark not defined.
2.2.1.Cơ sở phương pháp luận: ........................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu: .................. Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Phương pháp tổng hợp số liệu: ................. Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin: ............. Error! Bookmark not defined.
2.2.5. Phương pháp phân tích dãy số thời gian: . Error! Bookmark not defined.
2.2.6. Phương pháp so sánh: ............................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI .....Error!
Bookmark not defined.

BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI ......... Error! Bookmark not defined.
3.1. KHÁI QUÁT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI ......... Error!
Bookmark not defined.

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ............ Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Cơ cấu tổ chức của Bảo hiểm xã hội thành phố Hà NộiError! Bookmark
not defined.
3.1.4. Kết quả thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn
2009 - 2013 .......................................................... Error! Bookmark not defined.


3.2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM
XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2009-2013Error! Bookmark not
defined.
3.2.1. Thực trạng quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội ................. Error!
Bookmark not defined.
3.2.2. Thực trạng quản lý quỹ lương làm căn cứ tính tiền đóng bảo hiểm xã hội
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Thực trạng quản lý tiền thu bảo hiểm xã hộiError!

Bookmark

not

defined.
3.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra đóng BHXH . Error! Bookmark not defined.
3.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO
HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2009 - 2013............. Error!
Bookmark not defined.
3.3.1. Những mặt tích cực .................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Những mặt hạn chế và nguyên nhân.......... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ

THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI
......................................................................................... Error! Bookmark not defined.

4.1. PHƢƠNG HƢỚNG HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2014 - 2020
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
4.1.1. Bối cảnh trong tình hình mới có ảnh hưởng đến quản lý thu bảo hiểm xã
hội tại Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội .......... Error! Bookmark not defined.
4.1.2. Phương hướng chủ yếu hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo
hiểm xã hội thành phố Hà Nội ............................. Error! Bookmark not defined.
4.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU BẢO
HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............ Error!
Bookmark not defined.


4.2.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
4.2.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản lý quỹ lương làm căn cứ tính tiền đóng
bảo hiểm xã hội .................................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.3. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản lý tiền thu bảo hiểm xã hội .......... Error!
Bookmark not defined.
4.2.4. Nhóm giải pháp điều kiện .......................... Error! Bookmark not defined.
4.3. Một số kiến nghị ............................................. Error! Bookmark not defined.
4.3.1. Kiến nghị với Nhà nước về chính sách Bảo hiểm xã hộiError! Bookmark
not defined.
4.3.2. Kiến nghị với Bảo hiểm xã hội Việt Nam .. Error! Bookmark not defined.
4.3.3. Kiến nghị đối với Ủy ban nhân dân thành phố Hà NộiError! Bookmark
not defined.
4.3.4. Kiến nghị đối với Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội.Error! Bookmark
not defined.

KẾT LUẬN ................................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................... 4


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Stt

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1

BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

2

BHXH

Bảo hiểm xã hội

3

BHYT

Bảo hiểm y tế

4

DNNN

Doanh nghiệp nhà nƣớc

5

DNNQD

Doanh nghiệp ngoài quốc doanh

6

HCSN

Hành chính sự nghiệp

7

HĐND

Hội đồng nhân dân

8

HTLĐ

Hợp tác lao động

9

HTX

Hợp tác xã

10

HKDCT

Hộ kinh doanh cá thể

11

KH&ĐT

Kế hoạch và đầu tƣ

12

LD, VPĐD

Liên doanh, văn phòng đại diện

13

LĐTB&XH

Lao động thƣơng binh và xã hội

14

NCL

Ngoài công lập

15

NLĐ

Ngƣời lao động

16

NSNN

Ngân sách nhà nƣớc

17

SDLĐ

Sử dụng lao động

18

SXKD

Sản xuất - kinh doanh

19

TNLĐ – BNN

Tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp

20

UBND

Uỷ ban nhân dân

i


DANH MỤC BẢNG
Stt

Bảng

Nội dung

1

Bảng 3.1

2

Bảng 3.2

Cơ cấu thu BHXH theo loại hình đơn vị sử dụng lao động

50

3

Bảng 3.3

Số tiền nợ BHXH giai đoạn 2009 – 2013

51

4

Bảng 3.4

5

Bảng 3.5

6

Bảng 3.6

Số đơn vị sử dụng lao động tăng mới hàng năm

57

7

Bảng 3.7

Doanh nghiệp đăng ký kinh doanh tăng mới hàng năm

57

8

Bảng 3.8

9

Bảng 3.9

10

Bảng 3.10

Tốc độ tăng hàng năm thu BHXH giai đoạn 20092013

Tình hình nợ BHXH theo loại hình đơn vị sử dụng
lao động
Đơn vị đăng ký tham gia BHXH theo loại hình đơn
vị sử dụng lao động

Số lao động tham gia BHXH bắt buộc theo loại hình
đơn vị sử dụng lao động (2009 - 2013)
Cấp sổ BHXH bắt buộc từ năm 2009 đến 2013
Quỹ tiền lƣơng, tiền công tham gia BHXH bắt buộc
theo loại hình đơn vị sử dụng lao động (2009 - 2013)

ii

Trang
49

52

56

58
61
62


DANH MỤC HÌNH
Stt

Hình

1

Hình 3.1

2

Hình 3.2

3

Hình 3.3

4

Hình 3.4

Nội dung
Cơ cấu tổ chức của BHXH thành phố Hà Nội
Kết quả thu BHXH tại BHXH Hà Nội giai đoạn
2009-2013
Cơ cấu thu BHXH năm 2013 theo loại hình đơn
vị SDLĐ
Cơ cấu nợ BHXH theo loại hình đơn vị SDLĐ
năm 2013

Trang
44
48

49

53

Tỷ lệ doanh nghiệp tăng mới tham gia đóng
5

Hình 3.5

BHXH trên tổng số doanh nghiệp mới thành lập

58

từ năm 2009 đến 2013
6

Hình 3.6

7

Hình 3.7

Cơ cấu lao động theo loại hình đơn vị SDLĐ năm
2013
Sơ đồ tổ chức thu BHXH của BHXH Thành phố
Hà Nội

iii

60

66


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bảo hiểm xã hội Hà Nội, 2011. Hướng dẫn thu BHXH bắt buộc, Quyết định số
1947/QĐ-BHXH ngày 29/12/2011. Hà Nội.
2. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội, 2009-2013. Báo cáo quản lý thu BHXH các
năm 2009-2013. Hà Nội.
3. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội, 2009-2013. Báo cáo tổng kết công tác cuối
năm từ 2009-2013. Hà Nội.
4. Bảo hiểm xã hội Việt Nam, 2011. Hướng dẫn thu BHXH bắt buộc, Quyết định

số 902/QĐ- BHXH ngày 26/6/2007; số 1333/QĐ-BHXH ngày 21/2/2008 và
Quyết định số 1111/QĐ-BHXH ngày 25/10/2011. Hà Nội.
5. Bộ Chính trị, 2012. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH,
BHYT giai đoạn 2012 – 2020, Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 22/11/2012.
6. Bộ Lao động, thƣơng binh và xã hội, 2007. Thông tư số 03/2007/TTBLĐTBXH ngày 30/01/2007. Hà Nội.
7. Bộ Lao động, thƣơng binh và xã hội, 2008. Thông tư số 19/2008/TTBLĐTBXH ngày 23/09/2008. Hà Nội.
8. Nguyễn Văn Châu, 1996. Thực trạng quản lý thu BHXH hiện nay và một số biện
pháp nâng cao hiệu quả công tác thu. Đề tài nghiên cứu cấp Bộ, BHXH Việt Nam.
9. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 1995. Nghị định số
19/NĐ-CP ngày 16/02/1995. Hà Nội.
10. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2006. Nghị định
152/2006/NĐ-CP ngày 22/12/2006. Hà Nội.
11. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2013. Nghị định số
95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013. Hà Nội.
12. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2014. Nghị định số
94/2008/NĐ-CP ngày 22/08/2008, Nghị định số 05/2014/NĐ-CP ngày
17/01/2014.
13. Nguyễn Dƣơng, 2010. Giải pháp nâng cao chất lượng quản lý thu BHXH tại
Bảo hiểm xã hội Thành phố Hà Nội. Luận văn thạc sĩ kinh tế. Trƣờng đại học
Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội.

4


14. Đảng Cộng sản Việt Nam, 2011. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ
XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
15. Nguyễn Văn Định, 2008. Giáo trình Kinh tế Bảo hiểm, Nxb ĐH Kinh tế Quốc
dân, Hà Nội.
16. Phạm Trƣờng Giang, 2010. Hoàn thiện cơ chế thu BHXH ở Việt Nam. Luận án
Tiến sĩ. Trƣờng ĐH Lao động xã hội

17. Nguyễn Thị Mai , 2010. Bảo hiểm xã hội Thành phố Hà Nội kỷ niệm 15 năm
ngày thành lập và đón nhận Huân chương lao động hạng nhất. Số chuyên đề
tháng 6. Tạp chí BHXH Việt Nam.
18. Cao Thị Lan Mây, 2014. Hoàn thiện công tác thu BHXH khối ngoài quốc doanh
trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Luận văn thạc sĩ Quản lý kinh
tế. Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội.
19. Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 1992, 2013. Hiến pháp
năm 1992, Hiến pháp sửa đổi bổ sung năm 2013. Hà Nội.
20. Quốc hội nƣớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XIII, 2012. Bộ luật
Lao động số10/2012/QH13 ngày 18/06/2012. Hà Nội.
21. Quốc hội nƣớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, XIII, 2006, 2014.
Luật Bảo hiểm xã hội số 71/2006/QH11 ngày 29/6/2006, Luật Bảo hiểm xã hội
sửa đổi bổ sung số58/2014/QH13 ngày 20/11/2014. Hà Nội.
22. Đỗ Văn Sinh, 2005. Hoàn thiện quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam. Luận án Tiến sĩ
kinh tế. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
23. Sở kế hoạch và đầu tƣ Hà Nội, 2013. Biểu luỹ kế doanh nghiệp đăng ký kinh
doanh từ 2009 đến 2013, Báo cáo tổng kết năm 2013. Hà Nội.
24. Sở LĐTB&XH Hà Nội, 2013. Báo cáo tổng kết năm 2013. Hà Nội.
25. Phạm Đỗ Nhật Tân, 2007. Các giải pháp đảm bảo cân đối quỹ BHXH bắt buộc khi
thực hiện Luật BHXH”. Đề tài cấp Bộ, Bộ Lao động thƣơng binh và Xã hội
26. Thủ tƣớng Chính phủ, 2011, 2013. Chế độ tài chính đối với BHXH Việt Nam,
Quyết định số 04/2011/QĐ-TTg ngày 20/01/2011, Quyết định số 51/2013/QĐTTg ngày 16/8/2013. Hà Nội.

5


27. Thủ tƣớng Chính phủ, 2013. Chiến lược phát triển ngành bảo hiểm xã hội đến
năm 2020, Quyết định số 1215/QĐ-TTg ngày 23/07/2013. Hà Nội.
28. Thủ tƣớng Chính phủ , 2011. Về phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển kinh
tế - xã hội thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Quyết

định số 1081/QĐ-TTg ngày 06/07/2011. Hà Nội.
29. Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), 1952. Quy phạm tối thiểu về an toàn xã hội,
Công ƣớc 102 ngày 28/06/1952.
30. Tổng cục dân số - kế hoạch hóa gia đình, 1999. Báo cáo kết quả sơ bộ tổng điều
tra dân số và nhà ở ngày 01/4/1999. Hà Nội.
31. Tổng cục thống kê, Báo cáo kết quả điều tra lao động và việc làm năm 2012.
Hà Nội.
32. Tổng giám đốc BHXH Việt Nam, 2008, 2015. Quy định chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn và cơ cấu tổ chức BHXH ở các địa phương, Quyết định số 4857/QĐBHXH ngày 21/10/2008, Quyết định số 99/QĐ-BHXH ngày 28/01/2015. Hà Nội.
33. Dƣơng Xuân Triệu, 2011. Hoàn thiện quy trình quản lý thu, quy trình cấp và
quản lý sổ BXHH, thẻ BHYT.Chủ nhiệm đề án:. Đề án nghiên cứu khoa học
Viện nghiên cứu khoa học – BHXH Việt Nam.
34. Trần Quốc Túy, 2000. Hoàn thiện quản lý thu BHXH khu vực Doanh nghiệp
ngoài quốc doanh ở Việt Nam. Luận văn thạc sĩ. Trƣờng ĐH Kinh tế Quốc dân.
35. UBND Thành phố Hà Nội, 2006. Đề án phát triển thị trường lao động Hà Nội
giai đoạn 2006 - 2010, định hướng đến năm 2015, Quyết định số 1463/QĐ-UB
ngày 24/03/2006. Hà Nội.
36. Viện ngôn ngữ học, 2010. Từ điển tiếng Việt, Hà Nội: Nxb Từ điển Bách khoa.
37. Nguyễn Hữu Vinh, 2010. Giải pháp nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng và trốn đóng
BHXH ở Hà Nội”. Luận văn Thạc sỹ kinh tế. Trƣờng ĐH kinh tế quốc dân.

6