Phân tích chuỗi giá trị mặt hàng cam hàm yên tại tỉnh tuyên quang

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

HOÀNG THỊ BÍCH DIỆP

PHÂN TÍCH CHUỖI GIÁ TRỊ MẶT HÀNG
CAM HÀM YÊN TẠI TỈNH TUYÊN QUANG

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

HOÀNG THỊ BÍCH DIỆP

PHÂN TÍCH CHUỖI GIÁ TRỊ MẶT HÀNG
CAM HÀM YÊN TẠI TỈNH TUYÊN QUANG
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60340410

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN VIẾT THÀNH

XÁC NHẬN CỦA

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

CHẤM LUẬN VĂN

TS. NGUYỄN VIẾT THÀNH

TS. NGUYỄN TRÚC LÊ

Hà Nội – 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tên tôi là Hoàng Thị Bích Diệp, học viên lớp cao học quản lý kinh tế,
khóa 2012 – 2014, Trƣờng Đại học Kinh tế , Đại học Quốc gia Hà Nội,
Tôi xin cam đoan:
Mọi tài liệu, số liệu dùng phân tích, tính toán và dẫn chứng trong luận
văn thạc sỹ là chính xác, trung thực, hợp lệ và không vi phạm pháp luật.
Tôi thực hiện nội dung luận văn này dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của
thầy giáo TS.Nguyễn Viết Thành.
Hà Nội, ngày 05 tháng 09 năm 2015

Hoàng Thị Bích Diệp


LỜI CẢM ƠN
Để có đƣợc kết quả nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, trong thời

gian thực hiện đề tài, tôi luôn nhận đƣợc sự giúp đỡ của các Thầy cô, gia
đình, bạn bè cũng nhƣ các đồng nghiệp và các hộ sản xuất, kinh doanh Cam
sành Hàm Yên.
Trƣớc hết, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc đến ngƣời trực
tiếp hƣớng dẫn tôi là TS. Nguyễn Viết Thành đã tận tình giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình thực hiện đề tài.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn các thầy cô trƣờng Đại học Kinh tế - Đại
học Quốc gia Hà Nội đã tận tâm và nhiệt tình giảng dạy tôi trong suốt thời
gian học cao học tại trƣờng và xin gửi lời biết ơn đến gia đình, bạn bè và đồng
nghiệp đã tạo điều kiện về thời gian, động viên tinh thần và giúp đỡ để tôi
hoàn thành đề tài tốt nghiệp của mình.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các cơ quan, ban, ngành tỉnh Tuyên
Quang, ban quản lý dự án Tam nông TNSP tỉnh Tuyên Quang, các hộ gia
đình sản xuất kinh doanh cam Hàm Yên đã cung cấp thông tin và số liệu để
tôi hoàn thiện đề tài.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 05 tháng 09 năm 2015

Hoàng Thị Bích Diệp


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................................ i
DANH MỤC CÁC BẢNG ....................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC HÌNH.....................................................................................................iii

MỞ ĐẦU ......................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
VỀ CHUỖI GIÁ TRỊ ...................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu.................. Error! Bookmark not defined.

1.1.1. Tổng quan những nghiên cứu về tình hình sản xuất, chế biến, hàng
nông sản ở Việt Nam ....................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Tổng quan về những nghiên cứu về tình hình sản xuất, chế biến hàng
nông sản ở Tuyên Quang ................................ Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Bài học kinh nghiệm ............................. Error! Bookmark not defined.
1.1.4. Tính mới của đề tài: .............................. Error! Bookmark not defined.
1.2. Cơ sở lý luận về chuỗi giá trị ................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1.Chuỗi giá trị theo khung Michael Porter Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Chuỗi giá trị theo Kaplinsky và Morris Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Chuỗi cung ứng ..................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.4. Mối quan hệ giữa chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng .... Error! Bookmark
not defined.
1.2.5. Khung phân tić h c huỗi giá tri ..............
Error! Bookmark not defined.
̣
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. Error! Bookmark not defined.
2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu.......................... Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin ............ Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp phân tích, xử lý dữ liệu thu thập ....... Error! Bookmark not
defined.


Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CHUỖI GIÁ TRỊ MẶT HÀNG CAM HÀM YÊN
TẠI TỈNH TUYÊN QUANG .......................... Error! Bookmark not defined.
3.1. Điều kiện tự nhiên .................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Địa lý và khí hậu ................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Ảnh hƣởng của điều kiện tự nhiên đến việc phát triển cây cam sành
Error! Bookmark not defined.
3.2. Đặc điểm về kinh tế, văn hóa và xã hội ... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Tình hình kinh tế ................................... Error! Bookmark not defined.

3.2.2. Lực lƣợng lao động ............................... Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Cơ sở hạ tầng ......................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.4. Ảnh hƣởng của kinh tế xã hội đến chuỗi giá trị cam Hàm Yên..... Error!
Bookmark not defined.
3.2.5. Thƣ̣c tra ̣ng sản xuấ t, chế biế n, tiêu thu ̣ nông sản ở Tuyên Quang . Error!
Bookmark not defined.
3.2.6. Nguyên nhân của những kết quả giai đoạn 2010 -2014................. Error!
Bookmark not defined.
3. 3. Thƣ̣c tra ̣ng các tác nhân trong chuỗi giá tri ̣cam Hàm Yên ............. Error!
Bookmark not defined.
3.3.1. Trang tra ̣i vƣờn ...................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Nông dân sản xuấ t ................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Thƣơng lái/ đơn vi ̣thu mua................... Error! Bookmark not defined.
3.3.4. Ngƣời tiêu dùng..................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.5. Hoạt động thúc đẩy chuỗi phát triển ..... Error! Bookmark not defined.
3.4. Phân tić h chuỗi giá tri ̣cam Hàm Yên ...... Error! Bookmark not defined.
3.4.1. Sơ đồ chuỗi giá tri ̣cam và chuỗi cung ứng.......... Error! Bookmark not
defined.


3.4.2. Xác định sự phân phối lợi ích của những ngƣời tham gia chuỗi ....... Error!
Bookmark not defined.
3.4.3. Phân tích SWOT ................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHUỖI GIÁ TRỊ CAM
HÀM YÊN TẠI TỈNH TUYÊN QUANG ...... Error! Bookmark not defined.
4.1. Những kết quả nghiên cứu ....................... Error! Bookmark not defined.
4.2. Giải pháp nâng cao chuỗi giá tri ̣cam Hàm Yên giai đo ạn 2015 – 2020 .
............................................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.1. Về phía chính quyền địa phƣơng .......... Error! Bookmark not defined.
4.2.2. Về phía doanh nghiệp............................ Error! Bookmark not defined.

4.2.3. Về phía các nông hộ .............................. Error! Bookmark not defined.
4.3. Kiến nghị .................................................. Error! Bookmark not defined.
4.3.1. Đối với nhà nƣớc ................................... Error! Bookmark not defined.
4.3.2. Đối với doanh nghiệp ............................ Error! Bookmark not defined.
4.3.3. Đối với nông hộ..................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ..................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 1
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DN: Doanh nghiệp
GDP: Gross Domestic Products
HTX: Hợp tác xã
GlobalGAP: Global Good Agricultural Practices
GTZ: Tổ chức hỗ trợ phát triển kỹ thuật Cộng hòa Liên bang Đức
KHCN: Khoa học Công nghệ
KHKT: Khoa học Kỹ thuật
MW, KV, KW: Đơn vị trong ngành điện
Sở NN&PTNT: Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn
SNV: Tổ chức phát triển Hà Lan
TNSP: Agriculture, Farmers and Rural Areas Support Project in Tuyen
Quang
UBND: Ủy ban Nhân dân
VietGAP: Vietnamese Good Agricultural Practices
Province.

i

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Diện tích, cơ cấu các loại đất nông nghiệp năm 2014 ........ Error! Bookmark not
defined.
Bảng 3.2. Chi phí vật tƣ trồng một hecta cam sành năm 2014 ........... Error! Bookmark not
defined.
Bảng 3.3. Chi phí và lợi nhuận biên của các tác nhân trong chuỗi ..... Error! Bookmark not
defined.

ii


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Sơ đồ chuỗi giá trị nông sản. .............................. Error! Bookmark not defined.
Hình 3.1. Diện tích trồng cam Hàm Yên giai đoạn 2011 - 2014 ........ Error! Bookmark not
defined.
Hình 3.2. Sơ đồ chuỗi giá trị cam Hàm Yên ........................ Error! Bookmark not defined.
Hình 3.3. Sơ đồ mối quan hệ trực tiếp của thƣơng lái ......... Error! Bookmark not defined.
Hình 3.4. Mô hình SWOT chéo của chuỗi giá trị cam Hàm Yên ....... Error! Bookmark not
defined.
Hình 4.1. Mô hình liên kết chuỗi du lịch ............................. Error! Bookmark not defined.
Hình 4.2. Mô hình hợp tác trong chuỗi giá trị cam Hàm Yên ............ Error! Bookmark not
defined.

iii


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tài liệu tham khảo tiếng Việt
1. Axis Research (2006), Báo cáo phân tích chuỗi giá trị thanh long Bình
Thuận.

2. Axis Research (2006), Báo cáo phân tích chuỗi giá trị rau an toàn TP.
Hồ Chí Minh.
3. Axis Research (2005), Phân tích chuỗi giá trị nho Ninh Thuận.
4. Axis Research (2006), Phân tích chuỗi giá trị bưởi Vĩnh Long.
5. Đinh Văn Thành (2010), “Tăng cường năng lực tham gia của hàng nông
sản vào chuỗi giá trị toàn cầu trong điều kiện hiện nay ở Việt Nam”.
6. GTZ (2006), Phân tích chuỗi giá trị bơ Đắc Lắc. Chƣơng trình Phát triển
MPI-GTZSME (Chƣơng trình hợp tác phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa
giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ và Tổ chức hỗ trợ phát triển kỹ thuật Đức).
7. Metro, GTZ, Bộ Thƣơng Mại (2006), Báo cáo phân tích chuỗi giá trị rau
an toàn TP. Hà Nội.
8. Tổ chức hợp tác kỹ thuật Đức (2007), Cẩm nang ValueLinks - Phương
pháp luận để thúc đẩy chuỗi giá trị.
9. UBND tỉnh Tuyên Quang (2014), Đề án phát triển vùng sản xuất cây cam
sành tỉnh Tuyên Quang giai đoan 2014 – 2020.
10. Võ Tòng Xuân (2011), “Nghiên cứu ứng dụng chuỗi giá trị sản xuất và
tiêu thụ nông sản”. Tạp chí Tia sáng, số 06/2011.
2. Tài liệu tham khảo tiếng Anh
11. Fabien Tallec and Louis Bockel (2005), Commodity chain analysis.
Constructing the Commodity Chain. Functional analysis and Flowchart.
EASYPol. Module 043. FAO.
12. Fabien Tallec and Louis Bockel (2005), Commodity chain analysis.
Financial analysis. EASYPol. Module 044. FAO.


13. Fabien Tallec and Louis Bockel (2005), Commodity chain analysis.
Impact analysis using market prices. EASYPol. Module 045. FAO.
14. Fabien Tallec and Louis Bockel (2005), Commodity chain analysis.
Impact analysis using shadow prices. EASYPol. Module 046. FAO.
15. Michael Porter (1985), Competive advantage: Creating and sustaining

superior performance, New York Free Press.