Quản lý ngân sách nhà nước cấp phường, xã thành phố vinh, nghệ an

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

THÁI VĂN HÙNG

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP PHƢỜNG, XÃ
THÀNH PHỐ VINH, NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TR̀ÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

THÁI VĂN HÙNG

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP PHƢỜNG, XÃ
THÀNH PHỐ VINH, NGHỆ AN

CHUYÊN NGÀNH : QUẢN LÝ KINH TẾ
Mă số: 60 34 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TR̀NH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRỊNH THỊ HOA MAI
XÁC NHẬN CỦA GVHD

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ

PGS. TS. Trịnh Thị Hoa Mai

PGS.TS. Lê Danh Tốn

HÀ NỘI – 2015


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... i
DANH MỤC BẢNG ....................................... Error! Bookmark not defined.
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 5
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGÂN SÁCH XÃ VÀ QUẢN LÝ NGÂN
SÁCH PHƢỜNG, XÃ ................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Những vấn đề chung về ngân sách phƣờng, xã ...... Error! Bookmark not
defined.
1.1.1. Khái niệm, nội dung .............................. Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Nội dung thu, chi của ngân sách phƣờng, xã ....... Error! Bookmark not
defined.
1.1.3. Vai trò của Ngân sách xã trong hệ thống ngân sách nhà nƣớc ..... Error!
Bookmark not defined.
1.2. Quản lý Ngân sách phƣờng, xã ................ Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái niệm, nội dung .............................. Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Quy trình quản lý Ngân sách phƣờng, xã ........... Error! Bookmark not
defined.
1.2.3. Một số yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý thu chi ngân sách phƣờng, xã
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.4. Vị trí của chính quyền Nhà nƣớc cấp xã và sự cần thiết phải tăng cƣờng

quản lý ngân sách phƣờng, xã ......................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH PHƢỜNG, XÃ TẠI
THÀNH PHỐ VINH TRONG THỜI GIAN QUAError! Bookmark not defined.
2.1. Giới thiệu khái quát về thành phố Vinh .. Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Sự phát triển kinh tế .............................. Error! Bookmark not defined.


2.2. Thực trạng quản lý ngân sách phƣờng, xã ở thành phố Vinh ........... Error!
Bookmark not defined.
2.2.1. Quản lý thu ngân sách phƣờng, xã ........ Error! Bookmark not defined.
2.2.2 Quản lý chi ngân sách phƣờng, xã ........ Error! Bookmark not defined.
2.3. Đánh giá chung thực trạng quản lý ngân sách phƣờng, xã hiện nay Error!
Bookmark not defined.
2.3.1. Những mặt tích cực trong hoạt động quản lý ngân sách phƣờng, xã
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ........... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH PHƢỜNG, XÃ Ở THÀNH PHỐ VINHError! Bookmark no
3.1. Định hƣớng và nhiệm vụ quản lý ngân sách phƣờng, xã................. Error!
Bookmark not defined.
3.1.1. Định hƣớng chung ................................. Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Nhiệm vụ cụ thể trong thời gian tới ...... Error! Bookmark not defined.
3.2. Một số giải pháp cơ bản .......................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Nhóm giải pháp phát triển, khai thác nguồn thu .. Error! Bookmark not
defined.
3.2.2. Nhóm giải pháp quản lý chi và cân đối ngân sách phƣờng, xã ..... Error!
Bookmark not defined.
3.2.3. Nhóm giải pháp khác ............................ Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN ..................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 11


MỞ ĐẦU
1. Tình cấp thiết của đề tài
Chính quyền cấp xã là một bộ phận không thể thiếu đƣợc trong hệ thống
chính quyền địa phƣơng; là nơi trực tiếp liên hệ với dân, giải quyết công việc
của dân, gắn bó với đời sống của dân, do dân và vì dân nên chính quyền cấp
xã phải sử dụng ngân sách nhƣ một công cụ, phƣơng tiện để thực hiện chức
năng và nhiệm vụ của mình.
Quy định của nhà nƣớc về quản lý ngân sách xã - Điều lệ ngân sách xã
lần đầu đƣợc ban hành theo Nghị định số 64-CP ngày 08/4/1972 của Hội
đồng Chính phủ, tiếp theo đó là Nghị định số 138/HĐBT ngày 19/11/1983
của Hội đồng Bộ trƣởng khẳng định thêm sự quan trọng của ngân sách xã ngân sách xã đƣợc coi là một cấp trong hệ thống ngân sách nhà nƣớc, bao
gồm 4 cấp ngân sách: Trung ƣơng, tỉnh, huyện (thành, thị) thuộc tỉnh.
Ngày 20/3/1996 Luật Ngân sách Nhà nƣớc đƣợc Quốc hội khóa X thông
qua, ngày 16/12/2002 Luật Ngân sách Nhà nƣớc số 01/2002/QH11 đã sửa đổi
Luật ngân sách đã ban hành năm 1996. Tóm lại, từ khi có Điều lệ ngân sách
xã theo Nghị định số 64-CP ngày 08/4/1972 của Chính phủ đến nay, đã có
nhiều thay đổi và ngày càng đƣợc hoàn thiện hơn.
Cùng với tiến trình phát triển của xã hội. Nhà nƣớc sử dụng công cụ
Ngân sách để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở các địa phƣơng. Luật Ngân
sách nhà nƣớc năm và các văn bản hƣớng dẫn thi hành luật đã có tác dụng to
lớn trong việc nâng cao hiệu quả quản lý điều hành ngân sách, nhằm thực
hiện mục tiêu phát triển đất nƣớc nói chung và từng địa phƣơng nói riêng.
Hiện nay, tốc độ phát triển nhanh chóng của nền kinh tế về cả chiều rộng
lẫn chiều sâu đã có những tác động sâu sắc đến hoạt động quản lý ngân sách
của nhà nƣớc và đặc biệt là ngân sách phƣờng, xã (gọi chung là ngân sách xã
- NSX). Sản xuất kinh doanh dịch vụ ngày càng phát triển, mức sống của

ngƣời dân ngày càng cao, do đó số thu - chi của ngân sách phƣờng, xã cũng

5


không ngừng phát triển. Điều này đòi hỏi công tác quản lý ngân sách phƣờng,
xã phải có sự vận động đi lên.
Từ yêu cầu của thực tiễn trên, công tác quản lý ngân sách xã đã đƣợc các
cấp chính quyền xem đây là nhiệm vụ then chốt để giúp cho công tác quản lý
điều hành nói chung và quản lý Tài chính ngân sách nói riêng ở địa phƣơng
ngày càng đi vào nề nếp.
Là học viên cao học chuyên ngành Quản lý kinh tế, nhận thấy sự cần
thiết và tính cấp thiết của việc tăng cƣờng quản lý ngân sách xã trong điều
kiện hiện nay, với lí do đó, tôi chọn đề tài “Quản lý ngân sách nhà nước cấp
phường, xã thành phố Vinh, Nghệ An” cho luận văn này.
2. Tình hình nghiên cứu
Những năm gần đây Nhà nƣớc rất quan tâm tới công tác quản lý ngân
sách xã nhất là từ khi Luật Ngân sách ra đời, nhiều văn bản đã đƣợc ban hành,
sửa đổi bổ sung cho phù hợp. Bên cạnh đó có nhiều đề tài nghiên cứu về công
tác quản lý ngân sách ở cấp độ địa phƣơng nhƣ:
Luận án tiến sĩ kinh tế “Đổi mới cơ chế phân cấp quản lý ngân sách Nhà
nƣớc” của tác giả Nguyễn Việt Cƣờng, trƣờng Đại học Tài chính Kế toán Hà
Nội, năm 2001.
Luận án tiến sĩ kinh tế “Hoàn thiện cơ chế phân cấp ngân sách của các
cấp chính quyền địa phƣơng” của tác giả Phạm Đức Hồng, trƣờng Đại học
Tài chính Kế toán Hà Nội, năm 2002.
Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2007 của tác giả Hà Việt Hoàng, “Thực
trạng và giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách cấp
huyện ở tỉnh Thái Nguyên”. Luận văn đã nghiên cứu một số kết quả đã đạt
đƣợc và những tồn tại trong công tác quản lý ngân sách huyện trên địa bàn

tỉnh Thái Nguyên, từ đó đƣa ra giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân
sách cấp huyện ở tỉnh.
Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2007 của tác giả Lê Trung Kiên, “Đánh giá
công tác quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện Đoan Hùng - tỉnh Phú
6


Thọ”. Luận văn đã phân tích những bất cập còn tồn tại trong việc thực hiện
quản lý ngân sách xã của huyện Đoan Hùng từ việc xây dựng dự toán đến
quản lý thu, chi và quyết toán ngân sách xã … chƣa đáp ứng đƣợc công tác
quản lý ngân sách xã từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý
ngân sách xã trên địa bàn.
Luận văn thạc sĩ kinh tế năm 2012 của tác giả Vũ Minh Thông về "Quản
lý thu chi ngân sách nhà nƣớc của chính quyền cấp xã trên địa bàn tỉnh Lâm
Đồng”. Tác giả đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về ngân sách xã
và quản lý ngân sách xã. Phân tích đánh giá thực trạng quản lý hoạt động thu
chi ngân sách nhà nƣớc tại chính quyền cơ sở cấp xã, phƣờng, thị trấn trên địa
bàn tỉnh Lâm Đồng, chỉ ra những kết quả đạt đƣợc, những tồn tại hạn chế và
nguyên nhân của những tồn tại hạn chế. Đề xuất một số giải pháp để đổi mới
công tác quản lý ngân sách xã nhằm nâng cao hiệu quả và hiệu lực quản lý
ngân sách nhà nƣớc tại cấp xã.
Đây không phải là một đề tài mới, song cùng với quá trình phát triển
kinh tế, công tác quản lý Ngân sách xã cũng không ngừng thay đổi để phù
hợp với thực tiến hiện nay. Do hạn chế về thời gian nghiên cứu và kiến thức
cho nên chuyên đề không thể đi sâu vào từng khía cạnh mà chỉ nêu tổng quan
thực trạng hoạt động quản lý ngân sách xã trên địa bàn.
Câu hỏi nghiên cứu của luận văn là:
- Thực trạng công tác quản lý Ngân sách phƣờng, xã tại TP Vinh, tỉnh
Nghệ An nhƣ thế nào, còn những mặt nào cần tiếp tục hoàn thiện ?
- Làm thế nào để khai thác tốt nguồn thu ngân sách, quản lý chi tiêu ngân

sách xã tiết kiệm, đúng quy định và cân đối ngân sách tiên tiến, khoa học, sát
với thực tế ?
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
- Xem xét thực trạng công tác quản lý ngân sách xã trên địa bàn TP Vinh
trong thời gian gần đây (2010 - 2013).
7


- Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện hơn nữa công tác quản lý ngân
sách xã ở thành phố Vinh trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Kết hợp lý luận với thực tiễn để phân tích, đánh giá thực trạng quản lý
thu chi ngân sách phƣờng, xã ở thành phố Vinh trong thời gian vừa qua; phân
tích những mặt đã đạt đƣợc, hạn chế bất cập; nguyên nhân, kết quả và tồn tại.
- Nghiên cứu tình hình quản lý thu chi ngân sách xã trên địa bàn trong
thời gian gần đây để đƣa ra những ý kiến đóng góp cho công tác quản lý ngân
sách xã trên địa bàn thành phố Vinh ngày càng hoàn thiện hơn.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Tình hình thu chi ngân sách phƣờng, xã ở thành phố Vinh từ năm 2010
đến 2012, hệ thống chính sách quản lý ngân sách đối với các phƣờng, xã trên
địa bàn thành phố Vinh, Nghệ An.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu tình hình sau khi có Luật ngân sách nhà nƣớc (NSNN) 2002
là chủ yếu, có tham khảo một số văn bản liên quan đến quản lý ngân sách xã
của thời kỳ trƣớc.
Phạm vi tiếp cận: Tiếp cận từ vị trí của ngƣời học viên, đồng thời cũng là
ngƣời quản lý của cơ quan Tài chính ở địa phƣơng để nhìn nhận lại hệ thống
chính sách đã ban hành, theo các quan điểm phát triển, quan điểm hiệu quả

kinh tế - xã hội và thực tiễn thực thi các chính sách thuộc lĩnh vực này.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Phƣơng pháp nghiên cứu: Sử dụng tổng hợp các phƣơng pháp nhƣ: Tập
hợp thông tin, phân tích, đánh giá, so sánh, suy diễn, khái quát hoá …
Phương pháp thống kê - so sánh: đƣợc sử dụng phổ biến trong chƣơng
2. Tác giả sử dụng các số liệu đƣợc thống kê từ các báo cáo của Sở Tài
chính Nghệ An, của UBND tỉnh Nghệ An, phòng Tài chính- Kế hoạch thành
phố Vinh ... đã đƣợc thống kê nhằm cung cấp số liệu cho việc đánh giá kết
8


quả của hoạt động quản lý NN đối với NSX; phân tích, so sánh trong các nội
dung của hoạt động QLNN đối với NSX. Với những tài liệu đƣợc thống kê ,
luận văn sử dụng phƣơng pháp so sánh để phân tích tiń h hiê ̣u quả của QLNN
đối với NSX.
Phương pháp phân tích - tổng hợp: Phƣơng pháp phân tích - tổng hợp
đƣợc sử dụng trong toàn bộ luận văn. Với mục đích phân tích và đánh giá
hiệu quả của hoạt động quản lý NSX trên địa bàn thành phố Vinh. Từ các
thông tin đƣợc thu thập, tiến hành phân tích các nội dung và đánh giá những
kết quả đạt đƣợc, những hạn chế và nguyên nhân của hoạt động quản lý NSX
trên địa bàn thành phố Vinh.Tác giả thu thập số liệu từ các nguồn cung cấp
nhƣ: phòng Tài chính- Kế hoạch TP Vinh, Kho bạc nhà nƣớc TP Vinh từ năm
2010 đến nay để từ đó tổng hợp, tính toán và phân tích các số liệu có liên
quan.
5. Những đóng góp của luận văn
5.1. Về mặt lý luận
Đề tài đã hệ thống cơ sở lý luận về quản lý ngân sách nhà nƣớc.
5.2. Về mặt thực tiễn
- Tác giả đã đánh giá đƣợc thực trạng quản lý ngân sách cấp xã tại Thành
phố Vinh, Nghệ An

- Tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý ngân sách
cấp xã tại Thành phố Vinh, Nghệ An.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng:
- Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về ngân sách nhà nƣớc và quản lý ngân sách
phƣờng, xã
- Chƣơng 2. Thực trạng quản lý ngân sách phƣờng, xã tại Thành phố
Vinh trong thời gian qua
- Chƣơng 3. Định hƣớng và một số giải pháp tăng cƣờng quản lý ngân
sách phƣờng, xã ở Thành phố Vinh.
9


tịch UBND tỉnh).
Khi tổ chức chấp hành dự toán Ngân sách xã trong một số trƣờng hợp kế
hoạch ngân sách đã đƣợc duyệt có thể phải điều chình từng phần (điều chỉnh
các chỉ tiêu thu chi nhưng mang tính cục bộ) về căn bản không ảnh hƣởng tới
tổng thể kế hoạch năm và không đƣợc sử dụng nguồn đầu tƣ để chi thƣờng
xuyên.
Bƣớc 3. Quyết toán ngân sách xã
- UBND cấp xã lập báo cáo quyết toán thu, chi Ngân sách xã hàng năm
trình HĐND xã phê chuẩn đồng thời gửi phòng Tài chính - Kế hoạch cấp
huyện để tổng hợp. Thời gian gửi báo cáo quyết toán năm cho phòng Tài
chính - Kế hoạch cấp huyện do cấp tỉnh quy định.
- Quyết toán chi NSX không đƣợc lớn hơn quyết toán thu NSX. Kết dƣ
Ngân sách xã là số chênh lệch lớn hơn giữa số thực thu và thực chi NSX.
Toàn bộ kết dƣ năm trƣớc (nếu có) đƣợc chuyển vào thu ngân sách năm sau.
- Sau khi HĐND phê chuẩn, báo cáo quyết toán đƣợc lập làm 5 bản để gửi:
HĐND xã, UBND xã, phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Vinh, Kho bạc
nhà nƣớc nơi xã giao dịch, lƣu Kế toán Tài chính xã và thông báo công khai

tại trụ sở UBND xã để nhân dân biết.
- Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Vinh có trách nhiệm thẩm tra
báo cáo quyết toán thu chi Ngân sách xã, trƣờng hợp có sai sót phải báo cáo
UBND thành phố Vinh yêu cầu HĐND cấp xã điều chỉnh, hồ sơ báo cáo
quyết toán Ngân sách xã bao gồm:
+ Tổng hợp quyết toán thu ngân sách xã
+ Tổng hợp quyết toán chi ngân sách xã
+ Quyết toán thu ngân sách xã
+ Quyết toán chi ngân sách xã
+ Bảng cân đối
+ Tổng hợp quyết toán chi đầu tƣ XDCB
Qua nội dung quản lý Ngân sách xã, ta thấy: quản lý Ngân sách xã là
10


TÀI LIỆU THAM KHẢO
TT Tài liệu
1.

Ban chấp hành Đảng bộ TP Vinh (2005), Nghị quyết nhiệm kỳ 2005-2010

2.

Ban chấp hành Đảng bộ TP Vinh (2010), Nghị quyết nhiệm kỳ 2011-2015

3.

Bộ Tài chính (2005), Chế độ kế toán NS và tài chính xã theo Quyết định
94/2005/QĐ-BTC

4.

Bộ Tài chính (2003), Thông tƣ 59/2003/TT-BTC

5.

Bộ Tài chính (2003), Thông tƣ số 60/2003/TT-BTC

6.

Bộ Tài chính (2005) Thông tƣ 146/2011/TT-BTC.

7.

Bộ Tài chính (2005), Thông tƣ số 21/2005/TT-BTC

8.

Chi cục thống kê TP Vinh (2011), Niên giám thống kê thành phố Vinh

9.

Chi cục thuế TP Vinh (2010 -2012), Báo cáo tổng kết hàng năm

10. Chính phủ (2003), Nghị định số 60/2003/NĐ-CP
11. Chính phủ (2003), Nghị định số 73/2003/NĐ-CP
12. Phan Huy Đƣờng (2010), QLNN về kinh tế, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội
13. Trần Văn Giao (2009), Giải đáp về Quản lý tài chính công, Nxb Chính QG
14. Hội đồng Chính phủ (1972), Điều lệ ngân sách xã
15. Phạm Văn Khoan (1999), Quản lý Tài chính nhà nước, Nxb Tài chính

16. Phòng Tài chính-KH TPVinh (2009, 2010, 2011, 2012), Tổng hợp quyết toán
NS phường, xã
17. Quốc hội (1996), Luật ngân sách Nhà nƣớc
18. Quốc hội (2002), Luật ngân sách Nhà nƣớc
19. Quốc hội (2006), Luật quản lý thuế
20. UBND thành phố Vinh, báo cáo KT-XH thành phố tại các kỳ họp HĐND hàng
năm
21. UBND thành phố Vinh, Báo cáo thực hiện NSNN từ năm 2010- 2012.
22. Nguyễn Việt Cƣờng (2011), Luận án tiến sĩ kinh tế, Đại học Tài chính Kế toán
Hà Nội

11


23. Phạm Đức Hồng (2002), Luận án tiến sĩ kinh tế hoàn thiện cơ chế phân cấp
ngân sách các cấp chính quyền địa phƣơng , Đại học Tài chính Kế toán HN
24. Hà Việt Hoàng (2007), Luận văn thạc sĩ kinh tế thực trạng và giải pháp chủ
yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách cấp huyện ở tỉnh Thái
Nguyên, Đại học Tài chính Kế toán HN
25. Lê Trung Kiên (2007), Luận văn thạc sĩ kinh tế đánh giá công tác quản lý ngân
sách xã trên địa bàn huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ, Đại học Tài chính Kế
toán HN
26. Vũ Minh Thông (2012), Luận văn thạc sĩ kinh tế "Quản lý thu chi ngân sách
nhà nƣớc của chính quyền cấp xã trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, Đại học Tài
chính Kế toán HN

12