Chuong 4 ly thuyet sản xuất chi phí

1. Sản xuất
2. Hàm sản xuất
3. Các hàm chi phí

1


 Quá trình sản xuất
Sản xuất là quá trình chuyển hóa các yếu tố
sản xuất (các đầu vào) thành những sản phẩm (đầu
ra).
CÁC YẾU TỐ
SẢN XUẤT
2

SẢN PHẨM


 HÀM SẢN XUẤT
Hàm sản xuất là hàm số biểu thị sự phụ thuộc (mối
quan hệ) giữa sản lượng (đầu ra) vào các yếu tố đầu vào.
Hàm sản xuất phổ biến nhất là dạng hàm Cobb-Douglas như
sau:

Q = f(K,L) = A.KαLβ
 Q: Sản lượng
 K: Vốn
 L: Lao động
 A: Năng suất nhân tố tổng hợp

3

α+β >1: Hiệu suất tăng theo quy
mô
α+β =1: Hiệu suất không đổi theo
quy mô
α+β <1: Hiệu suất giảm theo quy
mô


Xuất phát từ một hàm sản xuất Cobb-Douglas:

Q = A.KαLβ

(1)

Chúng ta logarit theo cơ số tự nhiên cả hai vế của phương
trình (1) và biến đổi như sau:

Ln(Q) = Ln(A.KαLβ)
LnQ=LnA + Ln(Kα) + Ln(Lβ)
LnQ=LnA + αLnK + βLnL

(2)

Phương trình (2) là một hàm đa biến với 01 biến phụ thuộc là LnQ
và 02 biến độc lập là LnK và LnL; giá trị LnA được gọi là hệ số chặn.
Sử dụng kỹ thuật OLS để hồi quy xác định các giá trị A, α và β của
hàm sản xuất (1).
4

 Tình huống 1: Hàm sản xuất dạng Cobb-Douglas của ngành thủy
sản Việt Nam
Các tác giả Nguyễn Văn Ngọc và Phan Thị Xuân Hương sử dụng số
liệu trong 9 năm (2000-2008) của ngành thủy sản với các biến số đại diện
gồm: Giá trị sản xuất thủy sản (Q), Vốn đầu tư (K) và Lao động (L). Hàm
sản xuất của ngành thủy sản Việt Nam trong giai đoạn này được xây dựng
như sau:
Q = K0,77L0,31
Như vậy, kết quả cho thấy hiệu suất kinh tế của ngành thủy sản là tăng dần
theo quy mô. Vốn đầu tư tăng 1% thì sản lượng tăng 0,77%. Lao động tăng
1% thì sản lượng tăng 0,31%.

5


Tình huống 2: Hàm sản xuất dạng Cobb-Douglas của các doanh
nghiệp sản xuất sản phẩm nông nghiệp trên HOSE và HAX
Từ số liệu trong 5 năm (2009-2013) của 18 doanh nghiệp chế biến sản
phẩm nông nghiệp trong 3 ngành: thủy sản, cao su và mía đường thì hàm
sản xuất của từng nhóm ngành và tổng hợp các ngành được xác định như
sau:
STT

Ngành

Hàm sản xuất

1

Thủy sản

Q = 0,208K0,8065L0,4794

2

Cao su

Q = 0,505K0,6285L0,4328

3

Mía đường

Q = 0,489K0,4082L0,8763

4

Tổng 3 ngành

Q = 0,4386K0,937L0,167
Nguồn: Lê Thanh Tùng, Nguyễn Hải An

6


 HIỆU QUẢ SẢN XUẤT
Theo cách tiếp cận của kinh tế học, hiệu quả sản xuất
được đo lường bởi số lượng đầu vào bị tiêu hao để tạo ra
một đơn vị sản lượng đầu ra. Nhìn chung, số lượng đầu vào

bị tiêu hao tỷ lệ nghịch với hiệu quả sản xuất.
Năng suất trung bình là một tiêu chí đơn giản nhưng rất
hữu ích trong đo lường hiệu quả sản xuất.

APL,K
7

Q
=
L, K

 AP: Năng suất trung bình
 Q: Số đầu ra thu được
 K: Số đơn vị vốn sử dụng
 L: Số đơn vị lao động sử dụng


Theo số liệu của Tổng cục Thống kê (GSO), năm 2013
ngành xây dựng đã trực tiếp và gián tiếp tạo việc làm cho
trên 3,4 triệu lao động (chiếm 5,2% lực lượng lao động cả
nước); và đóng góp 5,4% vào GDP, đứng thứ 5 (sau ngành
nông nghiệp, sản xuất, thương mại và khoáng sản).

Tuy nhiên, nếu tính theo giá so sánh 2010 (loại bỏ lạm phát), có thể thấy năng
suất lao động trong ngành xây dựng từ năm 2005 đến 2013 hầu như không tăng
lên, ngược lại và có sự sụt giảm trong giai đoạn 2010 - 2012, đặc biệt là năm 2011
khi giá trị GDP xây dựng giảm nhưng số lao động lại nhiều hơn...
8
Nguồn: GSO, 2014

9


Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và Ngân hàng Phát triển
Châu Á (ADB) cho rằng Việt Nam vẫn sẽ là nước nhận được
lợi ích từ chủ chương tự do hóa di chuyển lao động lành nghề
khi Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) được chính thức thành
lập vào năm 2015.
Tuy nhiên, theo kết quả nghiên cứu của ILO thì lao
động Việt Nam thiếu chuyên môn, chất lượng đào tạo chưa
cao, các kỹ năng không phù hợp với đòi hỏi của thị trường và
nhiều lao động phải đào tạo lại… là những lý do khiến năng
suất lao động của người Việt Nam ở mức thấp nhất Châu Á,
chỉ bằng 1/5 lao động Malaysia và 1/15 lao động Singapore.
Do đó khả năng cạnh tranh của lao động Việt Nam là thấp.
Theo ILO hiện chỉ có khoảng 20% lao động Việt Nam
được đào tạo chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp, còn 80%
đều là lao động phổ thông, lao động trình độ thấp.
Nguồn: ILO
10
2014


 HIỆU SUẤT THEO QUY MÔ
Biểu hiện của hiệu suất tăng theo quy mô là chi phí trung bình
(AC) giảm dần khi sản lượng tăng; hiệu suất giảm theo quy mô là
AC tăng dần; hiệu suất không đổi là AC không đổi khi sản lượng
tăng.
AC

Hiệu suất kinh tế
tăng theo quy mô

Hiệu suất kinh tế Hiệu suất kinh tế
không đổi theo giảm dần theo quy
mô
quy mô

AC

11

0

Q


Hình a: Hiệu suất tăng theo quy mô; Hình b: hiệu suất giảm
12

theo quy mô; Hình c: hiệu suất không đổi theo quy mô


Vài năm gần đây mô hình cánh đồng mẫu lớn
(300-500ha) với cơ giới hóa 100% trong làm đất và
thu hoạch tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.đã
mang lại hiệu quả tích cực. Trong vụ lúa Đông Xuân
2013 - 2014, toàn vùng đã mở rộng diện tích cánh
đồng mẫu lớn lên trên 100000 ha, tăng 34000 ha so

năm 2013, nhiều nhất là tại An Giang, Cần Thơ.
Kết quả từ thực tế cho thấy, năng suất của CĐML
cao hơn so với cách làm truyền thống 0,2-0,4 tấn/ha,
chi phí phân bón, thuốc BVTV, nhân công giảm…Từ
đó phần lãi tăng thêm khoảng 5 triệu/ha… .
Nguồn: Thời báo kinh tế Việt Nam 2014

13


Tập đoàn Intel được thành lập
năm 1968 và là nhà sản xuất hàng
đầu thế giới về chíp bán dẫn. Intel
được xếp trong nhóm 50 công ty
lớn nhất có 99.000 nhân viên tại
199 văn phòng, cơ sở sản xuất
kinh doanh trên toàn cầu. Với quy
mô tăng lên, chi phí trung bình cho
sản phẩm chip của hãng liên tục
giảm xuống, chỉ còn 1% sau 10
năm.
14


Sau khi 2 chiếc iPhone 6 và iPhone 6
Plus được bán ra trên thị trường, các một số
chuyên gia công nghệ đã thực hiện bóc tách
những linh kiện có trong iPhone 6 để công bố
chi phí sản xuất chiếc smartphone đình đám
Trong năm 2014, Apple đã dự kiến sản

xuất và tiêu thụ 50 triệu chiếc iPhone 6 trên
toàn cầu nên chi phí trung bình cho mỗi
chiếc đã giảm thấp. Cụ thể, để làm ra được
một chiếc điện thoại iPhone 6 có thì hãng
chỉ mất 227 USD bao gồm các linh kiện, chi
phí lắp ráp, sản xuất. Tương tự, chi phí
trung bình để cho ra đời một chiếc iPhone 6
Plus cũng chỉ ở mức 242,5 USD.
15

của hãng Apple.


 NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN HIỆU SUẤT TĂNG THEO QUY MÔ
Thứ nhất: Nhiều yếu tố đầu vào không thể chia nhỏ: một dây
chuyền công nghệ, một máy điện thoại, một nhân viên văn
phòng, một chiếc ô tô tải… Nếu sản lượng đầu ra thấp, các
yếu tố sản xuất này sẽ không được sử dụng hết công suất.
Sản lượng tăng lên sẽ khai thác phần công suất chưa sử
dụng hết của các đầu vào. Năng suất tăng lên, chi phí trung
bình sẽ giảm xuống.
16


Tình huống 8: Sự gia nhập của Vinacafe Biên Hòa vào
chuỗi cung ứng Masan
Sau khi trở thành thành viên của Masan Group,
Vinacafé Biên Hòa đã được sử dụng chung hệ
thống phân phối trải rộng cả nước của Masan.
Bao gồm hơn 160.000 điểm bán hàng, trên 1.600

nhân viên bán hàng và 162 nhà phân phối của
Masan Consumer, sản phẩm của Vinacafé Biên
Hòa có “độ phủ sóng” trên toàn quốc tốt hơn rất
nhiều so với trước khi đây… Năng suất tăng lên
trong toàn hệ thống, chi phí bán hàng giảm
xuống…
Nguồn: Thời báo kinh tế Sài Gòn 2012
17


Thứ hai: Quy mô sản lượng lớn hơn cho phép doanh nghiệp
khai thác được lợi thế của chuyên môn hóa. Lao động, máy
móc phải có số lượng đủ lớn mới thì mới cho phép tổ chức
sử dụng theo kiểu chuyên biệt. Chúng có thể được phân bổ
và được sử dụng riêng cho những khâu, những công đoạn
sản xuất khác nhau mà nhờ đó năng suất tăng lên. Khi sản
lượng còn thấp, chuyên môn hóa không thể thực hiện vì số
lượng đầu vào được sử dụng ít.

18


Nhà kinh tế học Adam Smith khi đi thăm
nhà máy sản xuất đinh ghim đã rất ấn tượng
về chuyên môn hóa. Ông viết:
“Một người rút dây, một người kéo thẳng
nó ra, người thứ ba cắt, người thứ tư bấm lỗ…
Tính trung bình mỗi công nhân làm ra hàng
ngàn chiếc mỗi ngày. Nếu họ làm độc lập thì
chưa chắc đã hoàn thành 20 cái /ngày.

Rõ ràng chuyên môn hóa đã giúp mỗi công
ADAM SMITH
1723-1790

nhân làm ra nhiều đinh ghim với chi phí thấp
hơn các nhà máy quy mô nhỏ…”

19

Nguồn: Microeconomic, Mankiw, 2010.


 NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN HIỆU SUẤT TĂNG THEO QUY MÔ

Thứ ba: Trong rất nhiều trường hợp, việc chế tạo một chiếc
máy có công suất gấp đôi lại rẻ hơn việc chế tạo hai chiếc
máy có công suất nhỏ bằng một nửa chiếc máy trên. Điều đó
có nghĩa là chi phí để mua một chiếc máy lớn thường nhỏ
hơn mua hai cái máy nhỏ có tổng công suất là tương đương.
Sản lượng phải đủ lớn mới tạo ra cơ hội để doanh nghiệp
khai thác được lợi thế của chiếc máy lớn.
20


…Giá trứng gia cầm nhập khẩu từ Trung Quốc luôn rẻ hơn
trứng gia cầm cùng loại của Việt Nam khoảng 20%-50%. Tuy
nhiên khác với phía Việt Nam, trứng gia cầm TQ được bảo quản
trong các thùng bìa cát tông, khay cát tông loại tốt… chịu chi phí
vận chuyển đường dài vào nội địa nhưng tại sao giá vẫn thấp
hơn phía VN…

Khi đoàn cán bộ nông nghiệp VN đi tham quan một số trang
trại nuôi gia cầm công nghiệp tại các tỉnh Vân Nam, Quảng Tây
thì quy mô trang trại rộng lớn, nuôi theo quy trình công nghiệp
chặt chẽ, tiết giảm sử dụng lao động… đã giúp năng suất tăng
lên, chi phí trung bình của mỗi trái trứng ngày càng giảm xuống
thấp…
21

Nguồn: Bài tập tình huống KTVM 2013


 NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN HIỆU SUẤT TĂNG THEO QUY MÔ

Thứ tư: Quy mô sản lượng lớn cho phép doanh nghiệp tiết
kiệm được nhiều chi phí giao dịch. Khi bán một khối lượng
hàng lớn hơn, chi phí đàm phán, liên lạc (qua thư từ, điện
thoại, fax v.v...) không tăng tương ứng so với trường hợp bán
một khối lượng hàng nhỏ hơn...

22


 VAI TRÒ CỦA R&D ĐẾN HIỆU SUẤT CỦA DOANH NGHIỆP
Cùng với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ thì chu kỳ sống của
các sản phẩm ngày càng ngắn lại.
Các sản phẩm mới ra đời liên tục đã làm tăng
nhanh tốc độ lỗi mốt, lạc hậu của các sản phẩm trước
đó. Hoạt động R&D trong nghiên cứu công nghệ mới,
sản phẩm mới của doanh nghiệp sẽ quyết định thị
phần, doanh số, lợi nhuận…

“Sức cạnh tranh các thiết kế của

“Khách hàng không chỉ ham thích sự đổi mới,

Samsung hiện đang chỉ dừng ở mức 1,5.

họ đang đòi hỏi nó nhanh chóng hơn. Nếu muốn

Thời gian trung bình để một sản phẩm lọt

cạnh tranh được, các nhãn hiệu phải luôn vận

vào mắt xanh của người tiêu dùng chỉ là

động. Tính tự mãn không có chỗ đứng trên thị

0,6 giây, do đó nếu trong tích tắc ngắn ngủi

trường hiện nay. Trong mỗi tháng, các sản phẩm

ấy chúng ta không lôi kéo được bước chân

mới chiếm 30% hàng bán ra ở các siêu thị hay

khách hàng thì đồng nghĩa với thất bại

cửa hiệu tại Mỹ.

23

Lee Kun Hee chủ tịch Samsung, 2005

LewFrank Fort Giám đốc Coach Inc , 2013


Môi trường
Khoa học
công nghệ

Môi trường
Khoa học
công nghệ

Đầu vào

HOẠT
ĐỘNG
SẢN
XUẤT

Hàng hoá

Dịch vụ

R&D
Môi trường
Khoa học
24công nghệ

Môi trường

Khoa học
công nghệ


Kết quả R&D tìm ra kỹ thuật mới giúp khai thác hiệu quả dầu khí từ đá phiến của Mỹ là
một yếu tố then chốt trong việc giảm chi phí khai thác dầu mỏ. Kỹ thuật áp dụng là khoan
xiên ngang (horizontal directional drilling) và làm rạn nứt đá bằng thủy lực (hydraulic
fracking). Đá phiến chứa dầu khí nhiều nhất vẫn là ở Mỹ. Vùng đá phiến chứa dầu khí
Green River Formation nằm giữa các tiểu bang Colorado, Wyoming và Utah có trữ lượng
khoảng 1.200 - 1.800 tỉ thùng.
25
Nguồn: Thanhnien.com, 2014