Tìm hiểu hiện trạng môi trường nông thôn và đề xuất một số giải pháp thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại xã san thàng, thành phố lai châu, tỉnh lai châu

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

NGUYỄN SINH SÁNG

TÌM HIỂU HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG NÔNG THÔN VÀ ĐỀ
XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN TIÊU CHÍ MÔI TRƯỜNG
TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI XÃ SAN THÀNG,
THÀNH PHỐ LAI CHÂU, TỈNH LAI CHÂU

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

Hà Nội – Năm 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

NGUYỄN SINH SÁNG

TÌM HIỂU HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG NÔNG THÔN VÀ ĐỀ
XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN TIÊU CHÍ MÔI TRƯỜNG
TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI XÃ SAN THÀNG,
THÀNH PHỐ LAI CHÂU, TỈNH LAI CHÂU

Chuyên ngành: Môi trƣờng trong phát triển bền vững
(Chƣơng trình đào tạo thí điểm)
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
GS.TS. Lê Trọng Cúc

Hà Nội – Năm 2015


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo của Trung tâm nghiên cứu Tài
nguyên và Môi trƣờng, Đại học Quốc gia Hà Nội đã luôn quan tâm và tận tình
truyền đạt những kiến thức quý báu cho tôi trong thời gian học tập và rèn luyện tại
trƣờng.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TS.Lê Trọng Cúc đã dành sự
hƣớng dẫn, giúp đỡ tận tình cho tôi trong quá trình thực hiện Luận văn.
Để hoàn thành luận văn này, tôi cũng xin chân thành cảm ơn UBND xã San
Thàng, UBND thành phố Lai Châu, phòng Tài nguyên và Môi trƣờng, phòng Nông
nghiệp, tập thể Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới tỉnh Lai Châu, Lãnh đạo Chi
cục Bảo vệ môi trƣờng tỉnh Lai Châu đã tạo điều kiện, giúp đỡ về thời gian cũng
nhƣ tài liệu, công tác khảo sát thực địa phục vụ cho quá trình nghiên cứu của tôi.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã luôn giúp đỡ, ủng
hộ và chia sẻ những khó khăn, thuận lợi cùng tôi trong suốt quá trình học tập và
nghiên cứu./.
Hà Nội, tháng 3/2015
Học viên

Nguyễn Sinh Sáng


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung nghiên cứu của Luận văn này đƣợc
hình thành và phát triển từ quan điểm của cá nhân tôi dƣới sự hƣớng dẫn khoa học
của GS. TS Lê Trọng Cúc. Các số liệu và kết quả có đƣợc trong Luận văn là trung
thực; không sử dụng số liệu của các tác giả khác chƣa đƣợc công bố.

Hà Nội, ngày 06 tháng 03 năm 2015
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Sinh Sáng


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................10
1. Đặt vấn đề .............................................................................................................10
2. Mục tiêu................................................................. Error! Bookmark not defined.
3. Đối tƣợng .............................................................. Error! Bookmark not defined.
4. Phạm vi nghiên cứu:.............................................. Error! Bookmark not defined.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của Đề tài ............. Error! Bookmark not defined.
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................. Error! Bookmark not defined.
1. Cơ sở lý luận ......................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Các vấn đề môi trường nông thôn ở Việt Nam . Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Các vấn đề môi trường nông thôn cấp bách tại tỉnh Lai Châu ............... Error!
Bookmark not defined.
1.2.4. Tình hình xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam Error! Bookmark not defined.
ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN, ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU, PHƢƠNG PHÁP LUẬN
VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................... Error! Bookmark not defined.
2.1. Địa điểm nghiên cứu .......................................... Error! Bookmark not defined.
2. 2. Thời gian nghiên cứu: từ tháng 4 đến tháng 12 năm 2014;Error!
not defined.

Bookmark

2.3. Đối tượng nghiên cứu: ......................................... Error! Bookmark not defined.
2.4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu . Error! Bookmark not defined.

2.4.2. Phương pháp nghiên cứu .................................. Error! Bookmark not defined.
2.4.2.1. Phƣơng pháp kế thừa:................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.2.2. Phƣơng pháp thống kê xử lý số liệu:............ Error! Bookmark not defined.
2.4.2.3 Phƣơng pháp tổng hợp, đánh giá so sánh...... Error! Bookmark not defined.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................... Error! Bookmark not defined.
3.1. Đánh giá hiện trạng môi trƣờng xã San Thàng, thành Phố Lai Châu, tỉnh Lai
Châu .......................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Vấn đề sử dụng nước sinh hoạt ......................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Vấn đề nước thải ............................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Vấn đề rác thải sinh hoạt .................................. Error! Bookmark not defined.


3.1.4. Vệ sinh môi trường ............................................ Error! Bookmark not defined.
3.1.5. Ô nhiễm môi trường trong hoạt động nông nghiệpError!
defined.

Bookmark

not

3.1.6. Nhận thức về bảo vệ môi trường ....................... Error! Bookmark not defined.
3.1.7. Tập quán sinh hoạt, sản xuất ............................ Error! Bookmark not defined.
3.4. Hiện trạng môi trƣờng xã San Thàng, tỉnh Lai Châu theo mô hình Động lực –
Áp lực – Trạng thái – Đáp ứng (DPSIR) .................. Error! Bookmark not defined.
3.4.1. Động lực: Gia tăng dân số ................................ Error! Bookmark not defined.
3.4.2. Sản xuất nông nghiệp ........................................ Error! Bookmark not defined.
3.4.3. Tập quán sinh hoạt, sản xuất .......................... Error! Bookmark not defined.
3.4.4. Đề xuất giải pháp (Đáp ứng) .......................... Error! Bookmark not defined.
3.5. Những khó khăn, thách thức trong việc thực hiện tiêu chí môi trƣờng trong bộ
tiêu chí xây dựng nông thôn mới .............................. Error! Bookmark not defined.

3.5.1. Đánh giá thực hiện tiêu chí môi trường trong bộ tiêu chí quốc gia về nông
thôn mới của xã San Thàng ......................................... Error! Bookmark not defined.
3.6. Đề xuất một số giải pháp thực hiện tiêu chí môi trƣờng trong xây dựng nông
thôn mới xã San Thàng ............................................. Error! Bookmark not defined.
3.6.1. Cấp nước ........................................................... Error! Bookmark not defined.
3.6.2. Thoát nước thải và vệ sinh môi trường ............. Error! Bookmark not defined.
3.6.3. Nâng cao vai trò và năng lực quản lý của cơ quan quản lý địa phương . Error!
Bookmark not defined.
3.6.4. Tuyên truyền vận động người dân .................... Error! Bookmark not defined.
3.6.5. Xây dựng quy ước bảo vệ môi trường phù với phong tục tập quán ......... Error!
Bookmark not defined.
1. Kết luận ................................................................. Error! Bookmark not defined.
2. Kiến nghị ............................................................... Error! Bookmark not defined.


DANH MỤC BẢNG


DANH MỤC HÌNH, ĐỒ THỊ


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT TẮT

DIỄN GIẢI

BCĐ

Ban chỉ đạo

BNN&PTNT

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

CTR

Chất thải rắn

CTRSH

Chất thải rắn sinh hoạt

KH

Kế hoạch

NTM

Nông thôn mới

UBND

Ủy ban nhân dân

QCVN

Quy chuẩn Việt Nam

VSMT

Vệ sinh môi trƣờng

HVS

Hợp vệ sinh

CNH

Công nghiệp hóa

HĐH

Hiện đại hóa

BVTV

Bảo vệ thực vật

MTQG

Môi trƣờng quốc gia

BTNMT

Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng

HGĐ

Hộ gia đình

MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Thời kỳ đổi mới nền kinh tế nƣớc ta đã có những bƣớc phát triển rất quan
trọng, trong đó đặc biệt phải nói đến vai trò to lớn của kinh tế nông nghiệp và nông
thôn. Cho đến nay, khi chúng ta bƣớc vào thời kỳ CNH, HĐH nông nghiệp, nông
thôn, nông dân dần càng có vị trí, vai trò quan trọng. Nƣớc ta có trên 77% dân số
sinh sống ở khu vực nông thôn với cơ cấu ngành nghề chủ yếu là sản xuất nông lâm - ngƣ nghiệp, tiểu thu công nghiệp và dịch vụ. Trong tổng thể nền kinh tế quốc
dân, khu vực nông thôn mang tính chiến lƣợc, trƣớc mắt còng nh­ lâu dài. Vì vậy,
nông thôn chi phối và tác động nhiều mặt đến các vấn đề môi trƣờng và bảo vệ môi
trƣờng quốc gia.
Hiện nay, nông thôn nƣớc ta đang trong quá trình đổi mới và phát triển.
Cùng với quá trình đó cũng phát sinh không ít vấn đề về môi trƣờng mà bức xúc
nhất là tính ô nhiễm môi trƣờng. Ô nhiễm môi trƣờng nông thôn Việt Nam hiện nay
đang là vấn đề có tính cấp bách đòi hỏi chúng ta phải thực sự quan tâm sâu hơn về
vấn đề này chứ không chỉ dừng lại ở sự cảnh báo hay hô hào một cách chung chung.
Hội nghị lần thứ 7 của Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa X đã ban hành Nghị
quyết số 26/NQ-TW khẳng định xây dựng nông thôn mới là bƣớc đầu tiên để tiến
tới công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Ngày 16/4/2009 Thủ tƣớng Chính phủ
đã có Quyết định số 49/QĐ-TTg ban hành bộ tiêu chí quốc gia (bao gồm 19 tiêu
chí) về nông thôn mới. Đây là cơ sở để chỉ đạo xây dƣng, thực hiện mô hình nông
thôn mới nhằm thực hiện các mục tiêu quốc gia về nông thôn mới phù hợp với xu
hƣớng phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc. Mục tiêu của việc xây dựng nông
thôn mới ngoài việc phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của
ngƣời dân thì việc bảo vệ môi trƣờng sinh thái tại nơi ngƣời dân sinh sống rất quan
trọng. Trong 19 tiêu chí về nông thôn mới thì tiêu chí số 17 là tiêu chí về môi
trƣờng nông thôn, tuy nhiên từ khi triển khai thực hiện, tiêu chí số 17 luôn là tiêu
chí khó thực hiện của nhiều địa phƣơng và thƣờng không đƣợc coi trọng nhƣ các
tiêu chí khác. Trong khi đó, nhiều vấn đề môi trƣờng nông thôn đang là vấn đề nan

10


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Vũ Thị Bình (2006), “Đặc trƣng của vùng nông thôn và sự cần thiết phải
phát triển nông thôn”, Quy hoạch phát triển nông thôn, 194(1), Tr.31-32;
2. Quốc hội Nƣớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luật Bảo vệ môi
trƣờng (2005), Luật số 52/2005/QH11, Tr. 2, Tr3.
3. Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng (2008), “Kết quả thực hiện công tác quản lý
nhà nƣớc về bảo vệ môi trƣờng giai đoạn 2002 -2007 các định hƣơng, giải pháp
tăng cƣờng trong những năm tới” Tạp chí bảo vệ môi trường, (số 111);
4. Mai Thanh Cúc, Quyền Đình Hà, 2005, Giáo trình phát triển nông thôn,
trƣờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội, tr.15 – 20;
5. Ban bí thƣ Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày
05/8/2008 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X “về nông nghiệp, nông
dân, nông thôn”;
6. Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng, Thông tƣ 09/2009/TT-BTNMT ngày
11/8/2009 về hƣớng dẫn xây dựng tiêu chí đánh giá chất lƣợng môi trƣờng theo
DPSIR;
7. Lê Thạc Cán, Nguyễn Thƣợng Hùng, Phạm Bình Quyền, Lâm Minh Triết,
Đặng Trung Nhuận, tuyển tập báo cáo khoa học về “ Bảo vệ môi trường và phát
triển bền vững”, Hà Nội, 1995. “Một số đặc điểm về hiện trạng và xu thế diễn biến
môi trƣờng Thế giới và các cố gắng tới phát triển bền vững”, Lê Thạc Cán. Chƣơng
trình KT 02.
8. Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng, Báo cáo môi trƣờng Quốc gia năm 2011, Tr
41 – 54.
9. Lê Văn Khoa, Trần Thiên Cƣờng, Trần Khắc Hiệp, Trịnh Thị Hải Yến,

(2003), Hỏi đáp về Tài Nguyên và Môi Trường, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
10. UBND tỉnh Lai Châu Chiến lƣợc bảo vệ môi trƣờng tỉnh Lai Châu năm

2013, định hƣớng 2015 – 2020.
11. Bộ NN&PTNT, Báo cáo sơ kết 3 năm thực hiện chƣơng trình NTM ở
Việt Nam, , 2013.
12. Ban Chỉ đạo NTM tỉnh Lai Châu, Báo cáo sơ kết 3 năm thực hiện
chƣơng trình NTM ở Lai Châu, , 2013.

11


13. Sở Tài nguyên và Môi trƣờng tỉnh Lai Châu (2010), Dự án điều tra chất
thải rắn trên địa bàn tỉnh Lai Châu;
14. Sở Tài nguyên và Môi trƣờng tỉnh Lai Châu (2010, 2012, 2013), Báo
cáo hiện trạng môi trường;

12