Đổi mới công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội tỉnh hà tĩnh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

MẠNH LỘC KHOA

ĐỐI MỚI CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN
KINH TẾ XÃ HỘI TỈNH HÀ TĨNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – Năm 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

MẠNH LỘC KHOA

ĐỐI MỚI CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN
KINH TẾ XÃ HỘI TỈNH HÀ TĨNH

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN ĐỨC HIỆP

XÁC NHẬN GVHD

XÁC NHẬN CHỦ TỊCH HĐ

Hà Nội – Năm 2015


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... i
DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................. iii
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................ iv
LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................... 5
CHƢƠNG 1..................................................... Error! Bookmark not defined.
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ LẬP KẾ HOẠCH PHÁT
TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƢỜNG. .. Error!
Bookmark not defined.
1.1 Tổng quan kế hoạch hóa ........................... Error! Bookmark not defined.
1.2 Cơ sở lý thuyết lập kế hoạch PTKTXH định hƣớng thị trƣờng. ....... Error!
Bookmark not defined.
1.3 Khung lý thuyết phân tích Đổi mới lập kế hoạch PTKTXH trong nền kinh
tế thị trƣờng. .................................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Quy trình và nội dung lập kế hoạch phát triển KTXHError! Bookmark
not defined.
1.3.2. Phƣơng pháp lập KHPT KTXH ............ Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Bộ máy thực hiện công tác lập kế hoạch phát triển KTXH ........... Error!
Bookmark not defined.
1.4 Các nguyên tắc lập kế hoạch trong nền kinh tế thị trƣờng ............... Error!
Bookmark not defined.
1.4.1. Vai trò của kế hoạch phát triển KTXH trong nền kinh tế thị trƣờng
......................................................................... Error! Bookmark not defined.

1.4.2 Lập kế hoạch phát triển KTXH định hƣớng thị trƣờng - công cụ can
thiệp thị trƣờng hiệu quả. ................................ Error! Bookmark not defined.
1.5. Điều kiện cần để đối mới toàn diện công tác lập KHPTKTXH tỉnh Hà
Tĩnh ................................................................. Error! Bookmark not defined.

iii


1.6. Điều kiện đủ để đổi mới toàn diện lập kế hoạch PTKTXH tại tỉnh Hà
Tĩnh ................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.7. Khung lý thuyết phân tích đổi mới lập KH PTKTXHError!

Bookmark

not defined.
CHƢƠNG 2..................................................... Error! Bookmark not defined.
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁTError!

Bookmark

not defined.
TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI Ở TỈNH HÀ TĨNHError!

Bookmark

not

defined.
2.1 Khái quát điều kiện tự nhiên-xã hội tỉnh Hà TĩnhError! Bookmark not
defined.

2.2. Khái quát quy trình, nội dung và phƣơng pháp Lập kế hoạch phát triển
KTXH của Hà Tĩnh giai đoạn 2006-2010 ....... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Về quy trình lập KH PTKTXH ............. Error! Bookmark not defined.
2.2.2.Về phƣơng pháp lập kế hoạch ................ Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Hệ thống chỉ tiêu và phƣơng pháp tính các chỉ tiêu.Error!

Bookmark

not defined.
2.2.4. Nội dung Lập kế hoạch ......................... Error! Bookmark not defined.
2.2.5.Về công tác tổ chức quản lý và thực hiện công tác lập kế hoạch ... Error!
Bookmark not defined.
2.3. Đánh giá chung ........................................ Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Những đóng góp của công tác lập kế hoạch PTKTXH thời gian qua
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Những hạn chế trong lập kế hoạch phát triển KTXH tỉnh Hà Tĩnh
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3..................................................... Error! Bookmark not defined.
MỘT SỐ ĐỊNH HƢỚNG GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI CÔNG TÁC LẬP KẾ
HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI TẠI TỈNH HÀ TĨNH ........ Error!
Bookmark not defined.


3.1. Định hƣớng công tác lập kế hoạch PTKTXH tại Hà Tĩnh ............... Error!
Bookmark not defined.
3.2. Một số nguyên tắc đổi mới công tác lập kế hoạch PTKTXH ở Hà Tĩnh
trong giai đoạn tới. .......................................... Error! Bookmark not defined.
3.3. Một số giải pháp đổi mới công tác Lập kế hoạch phát triển KTXH ở tỉnh
Hà Tĩnh. ........................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Hoàn thiện văn bản hƣớng dẫn lập kế hoạch phát triển KTXH..... Error!

Bookmark not defined.
3.3.2. Nâng cao năng lực thể chế, cán bộ chuyên tráchError! Bookmark not
defined.
3.3.3. Tăng cƣờng phân cấp lập kế hoạch phát triểnError!

Bookmark

not

defined.
3.3.4. Lồng ghép các chiến lƣợc tham gia thị trƣờng trong lập kế hoạch Error!
Bookmark not defined.
3.3.5 .Tăng cƣờng sự tham gia của khối tƣ vào lập KHError! Bookmark not
defined.
3.3.6.Hoàn thiện hệ thống giám sát đánh giá ( GSĐG) trong lập, thực hiện KH
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ..................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 7

v



DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT

Ký hiệu

1

ADB

2

CTMTQG

3

FDI

Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài

4

GMS

Tiểu vùng sông Mê kong

5

IMPP

Cải thiện sự tham gia thị trƣờng cho ngƣời
nghèo

6

HĐND

Hội đồng nhân dân

7

HTX

8

KH-CN

Khoa học công nghệ

9

KHPT

Kế hoạch phát triển

10

KTXH

Kinh tế xã hội

11

KHĐT

Kế hoạch và Đầu tƣ

12

MDG

Mục tiêu thiên niên kỷ

13

moSEDP

14

NSNN

Ngân sách nhà nƣớc

15

NGO

Tổ chức Phi Chính Phủ

16

NTM

Nông thôn mới

17

ODA

Viện trợ phát triển chính thức

18

PPP

Hợp tác công tƣ

19

TMDV

Nguyên nghĩa
Ngân hàng phát triển Châu Á
Chƣơng trình mục tiêu quốc gia

Hợp tác xã

Lập kế hoạch PTKTXH định hƣớng thị
trƣờng

Thƣơng mại, dịch vụ

i


20

TC-KH

Tài chính kế hoạch

21

UBND

Ủy ban nhân dân

22

XĐGN

Xóa đói, giảm nghèo

23

SMART

Cụ thể, đo lƣờng đƣợc, đạt đƣợc, thực tế và
đúng hạn

24

VC

Chuỗi giá trị

ii

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1. 1. So sánh bản chất của kế hoạch hóa trong 2 cơ chế ................ Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.1: Ví dụ nghiên cứu điển hình (Case study) về phân cấp ............ Error!
Bookmark not defined.
Quỹ năng lực thực hiện dự án IMPP. .............. Error! Bookmark not defined.
Bảng 3. 1. Ứng dụng hợp tác công tƣ (PPP) trên thế giới. .. Error! Bookmark
not defined.

iii


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1. 1. Khung lý thuyết phân tích lập kế hoạch PTKTXH ................. Error!
Bookmark not defined.
Hình 2. 1. Tổng sản phẩm (GDP) Hà Tĩnh- theo giá so sánh .................. Error!
Bookmark not defined.
Hình 2. 2. Cơ cấu tổng sản phẩm theo ngành (theo giá hiện hành %) ..... Error!
Bookmark not defined.
Hình 2. 3. Sơ đồ lập kế hoạch PTKTXH của tỉnh Hà Tĩnh . Error! Bookmark
not defined.
Hình 2. 4: So sánh GDP 3 năm đầu giai đoạn 2011-2015 ... Error! Bookmark
not defined.
với 2009 của tỉnh. ............................................ Error! Bookmark not defined.
Hình 3. 1. Quy trình lập KHPTKTXH cấp thôn, xã hàng năm đƣợc đề xuất tại
Hà Tĩnh giai đoạn 2011-2015. ........................ Error! Bookmark not defined.
Hình 3. 2. Sơ đồ hóa chuỗi giá trị ................... Error! Bookmark not defined.
Hình 3. 4. Sơ đồ Kết hợp Phƣơng pháp chuỗi giá trị và phát .................. Error!

Bookmark not defined.
triển kinh tế vùng............................................. Error! Bookmark not defined.

iv


LỜI MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Trong xu thế hội nhập và phát triển, Việt Nam đã có nhiều cải cách về
các chính sách kinh tế vĩ mô, các công cụ hoạch định, kế hoạch cho phát triển
nhằm thúc đẩy tiến trình hoàn thiện cơ cấu và nâng cao hiệu lực điều hành và
quản lý kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh nền kinh tế theo định hƣớng thị
trƣờng, tạo đà cho hội nhập nhanh và bền vững với nền kinh tế thế giới.
Ở nƣớc ta, Kế hoạch hóa ( KHH) đƣợc xác định là công cụ quan trọng
để chính phủ quản lý và điều hành nền kinh tế ngay từ những ngày đầu giành
độc lập. Quá trình vận dụng công cụ KHH ở nƣớc ta đƣợc chia làm hai giai
đoạn trƣớc và sau năm 1986. Trƣớc năm 1986, KHH trong thời kỳ nền kinh tế
mệnh lệnh có đặc trƣng nổi bật là sự can thiệp trực tiếp của chính phủ vào
mọi hoạt động KTXH thông qua những quyết định pháp lệnh phát ra từ Trung
ƣơng. Chỉ tiêu KH do các nhà KH trung ƣơng xây dựng đã tạo nên một KH
kinh tế quốc dân toàn diện và đầy đủ. nguồn nhân lực, vật lực chủ yếu và tài
chính của quốc gia đƣợc phân phối theo các nhu cầu của KH tổng thể, theo
những quyết định hành chính của các cấp lãnh đạo. Do đó, mối quan hệ giữa
các chỉ tiêu KH đặt ra và nguồn lực đảm bảo là hết sức chặt chẽ. Mô hình
quản lý này rất phù hợp cách điều hành nền kinh tế thời kỳ tập trung bao cấp
nên cũng chính xuất phát từ cách xây dựng nên KH trong thời kỳ này mang
tính chất chủ quan, duy ý chí, cứng nhắc, thiếu căn cứ thực tiễn và cơ sở khoa
học, khiến cho KHH không còn là công cụ quản lý hiệu quả khi đất nƣớc
chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng XHCN. Do đó, từ năm 1986, sau khi
chuyển sang xây dựng nền kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng XHCN, với đặc

trƣng khuyến khích phát triển mọi thành phần kinh tế (TPKT) trên cơ sở quy
luật cung – cầu, tôn trọng nguyên tắc cạnh tranh bình đẳng, yêu cầu đặt ra là

5


công tác KHH cũng phải đƣợc chuyển đổi phù hợp, từ cơ chế KHH tập trung
sang KHH định hƣớng phát triển
Yêu cầu đổi mới KHH để theo định hƣớng cơ chế thị trƣờng với việc
huy động và sử dụng các nguồn lực xã hội cho phát triển càng trở nên cấp
thiết hơn khi đứng trƣớc một thực tế có vẻ nhƣ một nghịch lý. Một mặt, chính
phủ vẫn tiến hành KHH toàn diện các mặt phát triển KTXH, nhƣng mặt khác,
chính phủ lại chỉ kiểm soát và phân bổ trực tiếp một phần nguồn lực toàn xã
hội, chủ yếu là nguồn lực tài chính từ ngân sách nhà nƣớc (NSNN) để thực
hiện KH này. Phần nguồn lực lớn nhất nằm trong khu vực tƣ nhân, nhƣng bản
thân nhà nƣớc chỉ có thể “gợi ý” hoặc “tác động gián tiếp” vào sự phân bổ
nguồn lực đó thông qua cơ chế, chính sách và các quyết định đầu tƣ công của
mình, chứ không thể áp đặt bằng mệnh lệnh nhƣ trƣớc. Do đó, câu hỏi lớn
đƣợc đặt ra là làm thế nào để nhà nƣớc có thể sử dụng có hiệu quả nguồn lực
do mình kiểm soát để khuyến khích và dẫn dắt các nguồn lực thuộc các TPKT
khác hƣớng tới mục tiêu KH do nhà nƣớc vạch ra.
Mặc dù đã có những tiến bộ nhất định, nhƣng công tác lập kế hoạch ở
Việt Nam vẫn còn bộc lộ những hạn chế, yếu kém nhƣ chƣa coi trọng đúng
mức, quy hoạch thiếu tập trung, dàn trải, chƣa có sự liên kết giữa quy hoạch
phát triển kinh tế xã hội vùng, quy hoạch phát triển nghành và quy hoạch phát
triển kinh tế xã hội các địa phƣơng, thiếu tính đồng bộ, tính dự báo chƣa cao
và công tác quản lý nhà nƣớc về quy hoạch còn nhiều bất cập. Điều này dẫn
đến hiệu quả công tác KHH cho điều hành kinh tế vĩ mô còn thấp, chƣa khai
thác hết các lợi thế và tiềm năng cho phát triển, đặc biệt là ở các địa phƣơng
tỉnh, huyện trong nền kinh tế thị trƣờng.

Đổi mới KHH, nhất là trong khâu lập và thực hiện kế hoạch phát triển
kinh tế -xã hội (PTKT-XH) và kế hoạch ngân sách (KHNS) chính là nội dung
giải quyết các bức xúc, tồn tại đó và đang là một trọng tâm trong cải cách

6


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Cẩm nang ValueLinks (2007)–Phƣơng pháp luận để thúc đẩy chuỗi giá
trị -GTZ Eschborn
2. Chƣơng trình Chia Sẻ -Hợp tác Việt Nam Thủy Điển (2010) “ chương
trình xóa đói giảm nghèo tại Việt Nam” Đại sứ quán Thủy Điện tại Việt Nam.
3. Cục Thống kê Hà Tĩnh (2010) “Niên giám thống kê tỉnh Hà Tĩnh 2010,
2011,2012.”
4. Vũ Cƣơng (2010) ” Đổi mới lập kế hoạch phát triển KTXH gắn với
nguồn lực tài chính ở Việt Nam” Luận án Tiến sĩ, Đại học KTQD Hà Nội.
5. Trần Ngọc Hùng (2011) “Sổ tay hướng dẫn Lập kế hoạch phát triển
KTXH định hướng thị trường ( moSEDP)” Dự án Cải thiện sự tham gia thị
trƣờng cho ngƣời nghèo Hà Tĩnh –Trung tâm Môi trƣờng và Phát triển, Đại
học Vinh.
6. Hoàng Văn Hải (2010) “Quản trị chiến lược”, Đại học kinh tế- Đại học
QG Hà Nội, Nhà xuất bản đại học Quốc gia Hà Nội.
7. Nguyễn Văn Huân (2010) “Đánh giá năng lực thể chế lập kế hoạch
phát triển KTXH tỉnh Nghệ An” Trung tâm phân tích chính sách phát triển Viện Kinh tế học Việt Nam.
8. Ngô Thắng Lợi (2009,2011) “Giáo trình kế hoạch hóa phát triển”
“Hoạch định phát triển kinh tế- xã hội, Lý luận và thực tiễn ở Việt Nam”, Đại
học KTQD Hà Nội – Nhà xuất bản chính trị quốc gia- sự thật
9. Nghị định 92 CP của Chính phủ ngày 7/9/2006 về lập, phê duyệt và
quản lý quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội

10. OXFAM HONG KONG tại Việt Nam ( 2011) “Sáng kiến Đổi mới lập
kế hoạch phát triển KTXH hàng năm cấp xã tại các tỉnh dự án Nghệ An,
Quảng Trị và Đắc Nông” - Liên hiệp Hội Khoa học Xã Hội Việt Nam.
11. Vũ Thị Ngọc Phùng (2004) “Tiếp tục đổi mới KHH ở Việt Nam và
những vấn đề tiếp tục đặt ra”. Đại học KTQD Hà Nội
12. Sở Kế hoạch và Đầu tƣ Hà Tĩnh “Kế hoạch phát triển KTXH 5 năm
2005-2010 tỉnh Hà Tĩnh”.
13. Tập đoàn tƣ vấn MONITOR của Mỹ (2012) “Báo cáo Quy hoạch phát
triển KT-XH Hà Tĩnh đến năm 2020, tầm nhìn đến 2050” Sở Kế hoạch và
Đầu tƣ tỉnh Hà Tĩnh.
7


14. Lê Viết Thái (2007),“Phân cấp quản lý nhà nước giữa chính phủ và
chính quyền tỉnh trong lĩnh vực KH&ĐT”, Hội thảo đổi mới KHH địa
phƣơng, Hòa Bình, ngày 1/3/2007.
15. Từ điển bách khoa Việt Nam
16. UBND tỉnh Hà Tĩnh ( 2013) “ Báo cáo kết quả 3 năm thực hiện kế
hoạch 2011-2015”
Tiếng Anh
17. Gereffi, Gary, John Humphrey, and Timothy Sturgeon (2005). “The
governance of global value chain” University of Alberta, Canada
18. Humphrey, John ( 2005). Shaping value chains for development:
Global value chains in agribusiness. Eschborn: Deutsche Geselischaft fur
Technische Zusammenarbeit
(GTZ).ns. Review of International Political Economy 12 (1): 78-104
19. Merion Sandiland (2008) “a value chain perspective on the impact of
supermarket procurement strategies on smallholder participation ” Master of
Art thesis , Carleton University, Ottawa, Ontario, Canada.
20. Peter Oakley (1991) Project with People, the practice of participation in

rural development, Bradford University:25-46;159- 198.
21. R. Ackoff (1970) “A Concept of Corporate Planning”
22. R. Alexandre (2005) “Why Planning Vs. Markets Is An Oxymoron:
Asking The Right Question” .

Website:
23. (14.3.2012) –“ Hà Tĩnh bứt phá”
24. tác công tư trong đầu tư phát triển cở
hạ tầng”
25. “IFAD hỗ trợ 33 triệu usd cho hộ nghèo
Hà Tĩnh và Quảng Bình”

8