Các đảng chính trị ở anh, pháp, mỹ, sự tương đồng và khác biệt

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

ĐỖ TIẾN DŨNG

CÁC ĐẢNG CHÍNH TRỊ Ở ANH, PHÁP, MỸSỰ TƢƠNG ĐỒNG VÀ KHÁC BIỆT

Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 60.31.02.01
LUẬN VĂN THẠC SỸ

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
CHẤM LUẬN VĂN THẠC SỸ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

GS.TS Đỗ Quang Hƣng

TS Lƣu Văn Quảng

Hà Nội – 2015


MỞ ĐẦU
I. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Công cuộc đổi mới của Việt Nam ngày càng đạt được những kết quả to lớn,
toàn diện trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là về chính trị. Việt
Nam coi đổi mới hệ thống chính trị và đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng là
nhiệm vụ quan trọng then chốt, cấp bách. Do vậy nghiên cứu về đảng chính trị và
hoạt động của các đảng phái chính trị trong đời sống chính trị thế giới là yêu cầu
cần thiết đối với nước ta, đối với các ngành khoa học nói chung và ngành chính trị

học nói riêng.
Đảng chính trị ra đời, tồn tại và phát triển đến nay đã hơn 300 năm, xuất
hiện đầu tiên ở nước Anh năm 1678 [39, tr9]. Đảng chính trị đóng góp rất lớn trong
đời sống chính trị các nước Phương Tây. Mục tiêu, lý tưởng và phương thức hoạt
động của đảng chính trị phản ảnh rõ lợi ích, bản chất của giai cấp mà nó đại diện.
Khi đảng chính trị là đảng cầm quyền thì mới có cơ hội để tạo lập nên bộ máy nhà
nước phục vụ các mục tiêu của mình.
Việc nghiên cứu đảng chính trị ở các nước Phương Tây có ý nghĩa không chỉ
về mặt lý luận mà về cả thực tiễn. Nghiên cứu cung cấp cho chúng ta những kinh
nghiệm về nguyên tắc lãnh đạo của các đảng chính trị Phương Tây trong vận động
nhân dân và thu hút sự ủng mạnh mẽ của quần chúng trong việc phát triển kinh tếxã hội, xây dựng đời sống chính trị- xã hội tiến tới xây dựng một nước Việt Nam
văn minh hiện đại.
Thực tiễn cho thấy, rất cần một đề tài nghiên cứu các đảng chính trị Anh,
Pháp, Mỹ để chúng ta rút ra những bài học về sự thành công cũng như thất bại của
họ, từ đó công cuộc đổi mới của Đảng ta tránh được vết xe đổ, vạch ra đường lối
lãnh đạo đất nước sáng suốt và đúng hướng. Chính vì vậy tác giả chọn đề tài “các
đảng chính trị Anh, Pháp, Mỹ - sự tương đồng và khác biệt” làm luận văn thạc sĩ
chính trị học của mình.


2. Tình hình nghiên cứu
Nghiên cứu về đảng chính trị trong đời sống chính trị ở các nước phương
Tây hiện đại (cụ thể là Anh, Pháp, Mỹ) là một bộ phận quan trọng của: Ngành
nghiên cứu chính trị quốc tế, ngành khoa học chính trị Việt Nam nói chung và
chuyên chính trị học nói riêng- đặc biệt là chính trị học so sánh.
Tình hình nghiên cứu ở trong nước: Nghiên cứu về đảng chính trị nói chung
được các học giả tại Viện nghiên cứu châu Âu và Viện kinh tế - chính trị thế giới
Viện Hàn Lâm khoa học xã hội Việt Nam) có những bài viết đã đăng trên tạp chí
chuyên ngành. Tác giả Lưu Văn Quảng có một số công trình gồm sách: Hệ thống
bầu cử ở Anh, Mỹ và Pháp- Lý thuyết và hiện thực (NXB Chính trị Quốc gia,

2008), bài viết Một số vấn đề về hệ thống bầu cử ở Anh hiện nay (Tạp chí Nghiên
cứu Châu Âu số 5/2006), Cơ chế thực hiện dân chủ nội bộ của các đảng cầm
quyền ở Vương quốc Anh (Tạp chí Lý luận chính trị, số 2/2014); và Cơ chế thực
hiện dân chủ trong các đảng chính trị ở Mỹ (Qua nghiên cứu trường hợp đảng
Dân chủ và đảng Cộng hòa) (Tạp chí Nghiên cứu châu Mỹ ngày nay, số 1/2014)
… đã nghiên cứu vấn đề đảng chính trị ở các nước Anh, Pháp và Mỹ tập trung vào
một số vấn đề như bầu cử, dân chủ nội bộ, hoạch định chính sách..v.v.
Bài viết Một số đặc điểm về tổ chức và vận hành hệ thống chính trị Anh Pháp - Mỹ dưới góc độ của chính trị học so sánh của GS.TS Nguyễn Văn Huyên Viện chính trị học Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh số 1/2007 đã đề cấp
đến vai trò của đảng chính trị Anh, Pháp, Mỹ trong đời sống chính trị, sự ra đời của
chính thể nghị viện, chính thể tổng thống và phương thức kiểm soát quyền lực. Bài
viết Vai trò của các đảng chính trị Mỹ trong bầu cử của Thạc sỹ Nguyễn Thị Hạnh
- Viện Nghiên cứu Châu Mỹ đã đề cấp đến cách thức các đảng chính trị Mỹ tiến
hành vận động tranh cử trong bầu cử tổng thống, thống đốc bang và quốc hội.


Các bài viết trên mới chỉ đề cập một phần riêng lẻ về đảng chính trị Anh,
Pháp, Mỹ chưa có bài viết nào nghiên cứu một cách hệ thống, bài bản về đảng phái
chính trị Anh, Pháp, Mỹ - sự tương đồng và khác biệt. Công trình nghiên cứu như
Hoa Kỳ- Tiến trình văn hóa chính trị của Đỗ Lộc Diệp (chủ biên, Nxb: KHXH, Hà
Nội, 1999) mới chỉ đề cập đến sự biến đổi của văn hóa chính trị Mỹ nói chung và
văn hóa đảng chính trị Mỹ nói riêng. Cuốn sách Thể chế chính trị thế giới đương
đại (chủ biên Dương Xuân Ngọc - Lưu Văn An, Nxb CTQG, Hà Nội, 2003) có đề
cập đến thể chế chính trị Anh, Pháp, Mỹ song không đi sâu nghiên cứu về đảng
chính trị.
Cuốn sách Một số Đảng chính trị trên thế giới (chủ biên Ngô Đức Tính,
Nxb: CTQG, 2004) chỉ mới đề cập đến các đảng chính trị Anh, Pháp, Mỹ ở góc độ
riêng rẽ trên phạm vi từng quốc gia không có sự so sánh đáng kể nào đảng chính trị
ở các nước này. Cuốn sách Thể chế đảng cầm quyền- Một số vấn đề lý luận và thực
tiễn (Chủ biên TS. Đặng Đình Tân, Nxb: CTQG, Hà Nội, 2006) chỉ mới đề cập đến
các đảng chính trị Mỹ dưới góc độ cơ cấu tổ chức đảng, đảng với các nhánh quyền

lực và các cuộc bầu cử. Cuốn sách Đảng chính trị phương Tây và Cộng hòa liên
bang Đức (chủ biên Lương Văn Kế, 2009) đề cập những vấn đề lý luận về Đảng
chính trị, thể chế chính trị ở một số nước phương Tây. Cuốn sách Một số vấn đề về
các đảng chính trị trên thế giới (chủ biên Tạ Ngọc Tấn, Nxb: LLCT, Hà Nội,
2012), cuốn sách giới thiệu 20 đảng chính trị tiêu biểu trên thế giới trong đó có
đảng chính trị Anh, Pháp, Mỹ. Cuốn sách giới thiệu sự hình thành và phát triển của
các đảng chính trị, kinh nghiệm lãnh đạo, kinh nghiệm tranh quyền và cầm quyền,
kinh nghiệm xây dựng và phát triển của các đảng chính trị, kinh nghiệm điều chỉnh
chiến lược, sách lược của các đảng chính trị hiện nay. Cuốn sách Chính trị so sánh
từ tiếp cận hệ thống cấu trúc (chủ biên: Ngô Huy Đức, Trịnh Thị Xuyến, nxb:
CTQG, Hà Nội, 2012) chỉ đề cập về cấu trúc và thể chế chính trị không có sự so
sánh giữa các đảng chính trị Anh, Pháp, Mỹ một cách hệ thống. Cuốn sách Hệ


thống chính trị Anh, Pháp, Mỹ- Mô hình tổ chức và hoạt động của GS.TS Nguyễn
Văn Huyên, Nxb: LLCT, H, 2007 đã có những so sánh nhất định về thể chế chính
trị, cách thức hoạt động của các đảng chính trị Anh, Pháp, Mỹ, khái quát những giá
trị phổ quát về hệ thống chính trị ở các nước này và việc vận dụng vào xây dựng hệ
thống chính trị ở Việt Nam song việc phân tích chủ yếu ở góc độ thể chế chính trị.
Công trình nghiên cứu Đảng chính trị của các tác giả nước ngoài được dịch
sang tiếng Việt: Đảng chính trị - Chiến lược và sự quản lý (chủ biên V.V.Meytus,
V.Iu. Meytus, 2010) chủ yếu đề cập đến vấn đề lý luận về đảng chính trị, xây dựng
chiến lược phát triển và duy trì sự tồn tại của Đảng, đề cập một số vấn đề về cơ cấu
tổ chức đảng chính trị ở Mỹ.
Các bài viết trên tạp chí, những cuốn sách và các công trình nghiên cứu kể
trên đề cập chưa toàn diện, sâu sắc các nội dung của Đảng chính trị Anh, Pháp, Mỹ
đề cập thiên về các lĩnh vực kinh tế- xã hội hoặc có đề cập thì cũng liên quan đến
góc độ pháp luật và thể chế chính trị, cấu trúc tổ chức đảng riêng lẻ, hoạt động
tranh cử, dân chủ trong nội bộ đảng là chủ yếu, chưa nghiên cứu sâu, rộng các
đảng chính trị Anh, Pháp, Mỹ chỉnh thể, hệ thống gắn với sự so sánh những điểm

tương đồng, khác biệt và những gợi mở cho công tác xây dựng đảng ở Việt Nam.
Có thể khẳng định rằng: những công trình nghiên cứu có chiều sâu và toàn diện về
đảng chính trị ở Anh, Pháp, Mỹ những sự giống và khác nhau trong quá trình tổ
chức và hoạt động còn thật sự hiếm hoi.
Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài: Đảng chính trị ở các nước phương Tây
đặc biệt là Mỹ, Anh, Pháp gắn liền với địa chính trị, lịch sử hình thành đảng phái
chính trị của từng quốc gia nên sự nghiên cứu các đảng phái chính trị ở các quốc
gia phương Tây cũng có sự khác nhau nhất định. Các tác phẩm đề cập đến các
đảng phái chính trị như: Các hệ thống chính trị Đông Âu và Các hệ thống chính trị
Tây Âu (W. Ismayr chủ biên, 2002-2003); Các chính Đảng Châu Âu trong hợp tác
và hội nhập (chủ biên K.M. Johanson/ P. Zervakí, ed., 2002), hai tác phẩm này có


đề cấp đến các đảng chính trị Anh, Pháp song mới dừng lại ở việc so sánh một số
điểm giữa các đảng chính trị ở hai nước Anh, Pháp này. Tác phẩm Political parties
and political development (chủ biên Joseph LaPalombara, Myron Weiner, 1966) đề
cập đến vấn đề lý thuyết đảng chính trị, sự tồn tại và phát triển. Tác phẩm Nền
chính trị Anh trong kỷ nguyên của những người theo chủ nghĩa tập thể chủ biên
Samuel Beer (1966) chủ yếu bàn về sự thay đổi cấu trúc và tư tưởng trong các
đảng phái chính trị ở Anh. Tác phẩm Phân tích hệ thống đời sống chính trị chủ
biên David Easton (1965) bàn về sự đóng góp của các đảng chính trị vào đời sống
xã hội Mỹ. Tác phẩm Sự biển đổi chính trị Anh chủ biên David Buttler và Donald
Stokes (1969), tác phẩm Các đảng phái chính chủ biên Maurice Duverger (1969),
các tác giả bàn về lý thuyết hệ thống đảng chính trị, văn hóa chính trị và lý thuyết
bầu cử.
Khó có thể thống kê và liệt kê đầy đủ các công trình nghiên cứu về các đảng
chính trị ở một số nước phương Tây hiện nay. Trong khuôn khổ đề tài này, chúng
tôi chỉ điểm ra một số đề tài có liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu nhằm làm nền
tảng lý luận cho nghiên cứu của tác giả. Những công trình trên sẽ là những tài liệu
phục vụ đắc lực cho viêc nghiên cứu sâu hơn về góc độ đảng chính trị ở Anh,

Pháp, Mỹ. Từ đó luận văn phân tích điểm giống và khác nhau giữa các đảng chính
trị ở Anh, Pháp, Mỹ, góp phần hoàn thiện về mặt lý luận cho Đảng ta tham khảo và
vận dụng trong giai đoạn hiện nay.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận văn
a) Mục tiêu
Luận văn làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động
của các đảng chính trị ở Anh, Pháp và Mỹ, chỉ ra những nét tương đồng và khác
biệt giữa hệ thống đảng ở ba nước này
b) Nhiệm vụ


- Làm rõ khái niệm, đặc trưng, phân loại, chức năng của đảng chính trị ở
Anh, Pháp, Mỹ.
- Làm rõ những nét tương đồng và khác biệt giữa các đảng chính trị cầm
quyền Anh, Pháp, Mỹ.
- Khái quát những kinh nghiệm và giá trị có tính phổ biến trong tổ chức hoạt
động và vai trò của các đảng chính trị trong đời sống chính trị ở Anh, Pháp, Mỹ.
4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
a) Cơ sở lý luận
Luận văn lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về đảng chính
trị, đường lối, chủ trương của Đảng trong nghiên cứu và xây dựng Đảng làm cơ sở
lý luận chủ yếu.
b) Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu duy vật biện chứng, duy vật lịch
sử, diễn dịch, so sánh, quy nạp và các phương pháp có liên quan khác. Trong đó
làm rõ các vấn đề bằng thủ pháp phân tích sau:
Phương pháp lịch sử - nghiên cứu quá trình hình thành và phát triển, tồn tại
của các đảng phái chính trị, những yếu tố bất biến và những yếu tố khả biến.
Phương pháp so sánh - sự giống nhau và khác nhau giữa các đảng chính trị
chỉ được hiểu triệt để và sâu sắc thông qua so sánh ở góc độ đồng đại và lịch đại là

cơ sở tìm ra tính ưu việt của các đảng phái chính trị và vận dụng vào Việt Nam.
Phương pháp quy nạp - suy luận từ các đảng phái chính trị riêng lẻ ở Anh,
Pháp, Mỹ đi đến cái chung của Đảng chính trị mang tính phổ biến để áp dụng vào
quá trình xây dựng và chỉnh đốn đảng ở nước ta.
Phương pháp diễn dịch - suy luận những nguyên tắc, đặc điểm chung của
các đảng phái chính trị để tìm ra sự khác biệt và tính ưu việt giữa các đảng đó.
5. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là các đảng chính trị cầm quyền ở Anh, Pháp, Mỹ.


Phạm vi nghiên cứu đảng chính trị cầm quyền ở Anh, Pháp và Mỹ từ những
năm đầu thế kỷ XX đến nay.
6. Những đóng góp mới của đề tài
- Luận văn chỉ ra được những nét tương đồng và khác biệt của các đảng
chính trị cầm quyền ở Anh, Pháp, Mỹ.
- Luận văn chỉ ra một số điểm đặc trưng trong tổ chức và hoạt động của các
đảng chính trị ở Anh, Pháp, Mỹ.
7. Kết cấu của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn được kết cấu làm ba chương, năm tiết.


Chƣơng 1: KHÁI QUÁT VỀ ĐẢNG CHÍNH TRỊ Ở ANH, PHÁP, MỸ
Lịch sử chính trị thế giới đã chứng minh đảng chính trị ra đời (cuối thế kỷ
XVII) gắn liền với nhà nước và quần chúng nhân dân cho nên việc nghiên cứu các
đảng chính trị phải đặt trong mối liên hệ gắn bó với nhà nước và quần chúng nhân
dân, từ đó mới làm sáng tỏ vị trí, vai trò tầm quan trọng của đảng chính trị trong
đời sống xã hội.
1.1. Những vấn đề lý luận về đảng chính trị
1.1.1. Khái niệm, đặc trưng, quyền lực và phân loại đảng chính trị hiện nay

Trong xã hội dân chủ, Đảng chính trị chi phối, lãnh đạo nhà nước, làm cho
quốc gia ngày càng thịnh vượng hay suy thoái. Đảng chính trị tác động mạnh mẽ
đến đời sống chính trị - xã hội của từng quốc gia. Để hiểu những tác động này,
trước hết tác giả nghiên cứu khái quát về đảng chính trị ở các khía cạnh khái niệm,
đặc trưng, quyền lực và phân loại, cụ thể như sau:
1.1.1.1. Khái niệm đảng chính trị
Hiện nay, có nhiều quan điểm khác nhau về Đảng chính trị, để hiểu rõ đảng
chính trị là gì chúng ta cần tìm hiểu một số quan điểm của tác nhà tư tưởng chính
trị thế giới.
Nhà triết học chính trị Xô viết Anatoli Butenko cho rằng: “Chính đảng là tổ
chức chính trị đoàn kết những đại biểu tích cực nhất của một giai cấp xã hội nhất
định (hay một nhóm xã hội) và thể hiện (trong cương lĩnh và các văn kiện khác)
những lợi ích cơ bản của giai cấp đó” [45, tr.19]
Từ điển Bách khoa Việt Nam định nghĩa “Đảng chính trị là tổ chức chính trị
thể hiện những lợi ích của một giai cấp hay tầng lớp xã hội, liên kết những đại diện
ưu tú nhất của giai cấp để lãnh đạo giai cấp đạt tới những mục đích và lý tưởng
nhất định” [35, tr.465]


Nhà khoa học chính trị nổi tiếng người Mỹ là Anthony Downs lại định
nghĩa: “Một đảng chính trị là một đội ngũ, gồm nhiều người, tìm kiếm việc kiểm
soát chính quyền một cách chính danh, thông qua việc thực hiện một cuộc bầu cử
hợp lệ” [60, tr.25]. Neumann cho rằng đản g chí nh trị là : “Một tổ chức công khai
của các nhà hoạt động chính trị trong xã hội có liên quan đến việc kiểm soát quyền
lực của nhà nước, những người này cạnh tranh với nhau trong việc tìm kiếm sự ủng
hộ từ một hay nhiều nhóm khác nhau. Thông thường, đảng chính trị đóng vai trò
trung gian để kết nối giữa các lực lượng trong xã hội với các hệ thống giá trị từ các
định chế nhà nước và liên quan đến đảng chính trị đó thông qua các hành động
chính trị trong một cộng đồng chính trị rộng hơn” [55, tr.5]
Theo quan niệm của CN Mác-Lênin: “Đảng chính trị là một tổ chức chính trị

của một giai cấp, đại biểu lợi ích cho giai cấp đó. Đảng chính trị ra đời nhằm mục
đích đấu tranh giành, giữ và thực thi quyền lực nhà nước. Đảng chính trị lãnh đạo
giai cấp đấu tranh giành chính quyền bằng phương pháp cách mạng và bạo lực
cách mạng” [47, tr.124].
Qua các định nghĩa trên có thể thấy, Đảng chính trị là một liên kết các cá
nhân với một tập hợp chung những người có cùng niềm tin và mục đích chính trị,
chia sẻ mong muốn kiểm soát bộ máy nhà nước bởi các phương thức hợp hiến.
Như vậy, Đảng chính trị là một liên minh chính trị của các nhóm, các phái cùng
chung mục đích đấu tranh giành, giữ quyền lực chính thống của nhà nước nhằm
mang lại lợi ích cho giai cấp, tầng lớp xã hội của mình.
Trong đảng chính trị có nhiều nhóm, phe phái hoạt động với mục đích khác
nhau và chúng chỉ thực sự liên minh với nhau khi đạt đến mục đích chính trị thống
nhất. Đảng chính trị luôn mang bản chất giai cấp, trong mỗi giai cấp có nhiều đảng
chính trị khác nhau, không có đảng chính trị đứng ngoài giai cấp, trên giai cấp. Nó
vừa là đại diện của giai cấp thống trị vừa lại diện của giai cấp bị thống trị. Đảng
chính trị ra đời bắt đầu từ cuộc đấu tranh của giai cấp tư sản chống phong kiến và


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lưu Văn An, Nguyễn Doãn Cương: Về quyền lực của Tổng thống Pháp hiện
nay, Tạp chí Nghiên cứu Châu Âu, số 2/2002.
2. Vũ Hồng Anh (1997): Chế độ bầu cử của một số nước trên thế giới, Nxb.
CTQG, HN.
3. Mai Hoài Anh: Mấy nét về tổ chức và hoạt động của Công đảng Anh, Tạp chí
Nghiên cứu Châu Âu, số 10/2011.
4. Lê Anh: Vận động tranh cử văn minh và đúng pháp luật, báo Trung tâm bồi
dưỡng đại biểu dân chủ- Ủy ban Thường vụ Quốc hội, 19/5/2011.
5. Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam (2012): Cương lĩnh chính
trị bổ sung, phát triển năm 2011, Nxb. Tiến bộ, HN.
6. Đỗ Lộc Diệp (1999): Hoa Kỳ- Tiến trình văn hóa chính trị, Nxb. KHXH, HN.

7. Ngô Huy Đức- Trịnh Thị Xuyến (2012): Chính trị học so sánh- Từ cách tiếp
cận hệ thống cấu trúc chức năng, Nxb. CTQG- Sự thật, HN.
8. Hoàng Xuân Hòa: Tìm hiểu về bầu cử quốc hội ở Châu Âu, Tạp chí Mật trận,
số 89/2011.
9. Vũ Đăng Hinh (2001): Hệ thống Chính trị Mỹ. Nxb. KHXH, HN.
10. Nguyễn Văn Huyên (2007): Hệ thống chính trị Anh, Pháp, Mỹ- Mô hình tổ
chức và hoạt động, HN.
11. Phạm Thị Thu Huyền, vai trò của tài chính trong chiến dịch vận động tranh cử
Tổng thống Hoa Kỳ, Tạp chí Châu Mỹ ngày nay, số 8/2006.
12. Lương Văn Kế (2009): Đảng chính trị Phương Tây và Cộng hòa liên bang
Đức, Nxb. Thế giới, HN.
13. Lương Văn Kế: vấn đề "cánh tả","cánh hữu" của các đảng chính trị ở Đức
hiện nay, Tạp chí Lý luận chính trị số 1/2011.
14. Nguyễn Thị Hồng Minh, Cách thức tổ chức Công đảng Anh thành hai bộ phận
trong và ngoài nhà nước, Tạp chí nghiên cứu Châu Âu, số 4/2013


15. Lâm Nghi, 10 nước có GDP bình quân đầu người cao nhất thế giới Báo doanh
nhân Sài gòn, ngày 17/7/2014.
16. Dương Xuân Ngọc- Lưu Văn An (2003): Thể chế chính trị thế giới đương đại,
Nxb. CTQG, HN.
17. Đặng Đình Tân (2006): Thể chế đảng cầm quyền- Một số vấn đề lý luận và
thực tiễn, Nxb. CTQG, HN.
18. Tạ Ngọc Tấn: Thể chế Đảng chính trị, LLCT, Hà Nội, 2012.
19. Nguyễn Thắng, Mỹ tăng dân số thấp nhất trong hơn 7 thập niên qua, Báo Việt
Nam+, ngày 01/1/2014.
20. Huy Thắng, Bầu cử Quốc hội Pháp, Báo nhân dân, ngày 18/6/2007.
21. Hồ Văn Thông (1998): Hệ thống chính trị ở các nước tư bản phát triển hiện
nay. Nxb. CTQG, HN.
22. Hoài Thu, Biết dựa vào dân sẽ chọn được người tài, đức, Báo Giao thông,

11/5/2015
23. Đồng Quang Tiến (2003): 202 Quốc gia và vùng lãnh thổ, Nxb. Thông tấn,
HN.
24. Ngô Đức Tính (2004): Một số Đảng chính trị trên thế giới, Nxb. CTQG, HN.
25. Đinh Công Tuấn: Khi nước Anh muốn rời khỏi liên minh Châu Âu, Tạp chí
Nghiên cứu Châu Âu, số 02/2013.
26. Hoàng Anh Tuấn: Tìm hiểu hệ thống bầu cử Mỹ và bầu cử giữa kỳ 2014, báo
Nghiên cứu quốc tế, 4/11/2014.
27. Trần Nguyễn Tuyên: Vương quốc Anh và Việt Nam thiết lập quan hệ đối tác
chiến lược, Tạp chí Nghiên cứu Châu Âu, số 10/2010.
28. Lưu Đức Quang: Lịch sử lập hiến và Hiến pháp Cộng Hoà Pháp, Tạp chí Văn
hóa Nghệ An, 04/10/2013.
29. Lưu Văn Quảng (2009): Hệ thống bầu cử ở Anh, Mỹ và Pháp - lý thuyết và
hiện thực, Nxb. CTQG, Hà Nội.


30. Lưu Văn Quảng, Một số vấn đề về hệ thống bầu cử ở Anh hiện nay Tạp chí
Nghiên cứu Châu Âu, số 5/2006.
31. Nguyễn Thị Quế, Tống Đức Thảo: Tìm hiểu cơ chế hoạt động nội bộ của các
đảng dân chủ xã hội ở Anh, Đức, Thụy Điển, Tạp chí Nghiên cứu Châu Âu, số
10/2011.
32. Nguyễn Thu Phương: Bầu cử Tổng thống Pháp- Chuyện cũ mà như mới, Tạp
chí Nghiên cứu Châu Âu, số 5/2002.
33. Trịnh Thị Xuyến: Vai trò của đảng chính trị trong bầu cử Hạ nghị viện Anh
quốc, Tạp chí Nghiên cứu Châu Âu, số 5/2007.
34. Edward N.kearn: Chính phủ và nền Chính trị ở Mỹ, Tạp chí Châu Mỹ ngày
nay, số 1/2008.
35. Hội đồng lý luận Quốc Gia (1995): Từ diển Bách khoa Việt Nam, Nxb. Tiến
bộ. HN.
36. V.V.Meytus, V.Iu. Meytus (người hiệu đính Nguyễn Đức Thảo) (2010): Đảng

chính trị- Chiến lược và sự quản lý, Nxb. CTQG, HN.
37. Yves Meny (1991): Chính trị học so sánh- về các nền dân chủ Đức, Mỹ, Pháp,
Anh, Ý, Nxb. Montchrestien, (Bản dịch của Viện Khoa học Chính trị, Học viện
Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh)
38. Roger Davidson và Walter Oleszek (2002): Quốc hội và các thành viên, Nxb.
CTQG, HN.
39. Flanders, Stephen (2007): History of Political Parties Nxb: Grolier.
40. Samuel Kernell và Gary Jacobson (2007): Lôgic chính trị Mỹ, Nxb. CTQG,
HN.
41. G.V.Beknazarov- Iuzbashev (1988): Đảng trong các học thuyết chính trị- pháp
luật tư sản, Mátxcơva.
42. M. Duverger (2002): Các đảng chính trị Nga, Mátxcơva.


43. R.Michels: “Xã hội học về đảng chính trị trong điều kiện dân chủ”, Tạp chí
Đối thoại, số 9/1990.
44. L.V.Xmorgunov (2002): So sánh chính trị học hiện đại, Mátxcơva.
45. A.Butenko (1987): Đảng trong hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa, Nxb. Tiến
bộ, Mátxcơva.
46. V.I. Lênin (1978): Toàn tập, tập 4, Nxb. Tiến bộ, Mat-xcơ-va.
47. V. I. Lênin (1979): Toàn tập, tập 6. Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva.
48. V. I. Lênin (1979): Toàn tập, tập 12. Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva.
49. V. I. Lênin (1979): Toàn tập, tập 17. Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva.
50. V. I. Lênin (2005): Toàn tập, tập 17. Nxb. CTQG, HN.
51. V.I. Lê nin (2005): Toàn tập, tập 44, Nxb: CTQG, HN.
52. V.I. Lê-nin (1977): Toàn tập, tập 44, Nxb. Tiến bộ, Mat-xcơ-va.
53. Nicholls, Mark (1999): A history of the modern British Isles, Oxford:
Blackwell.
54. Dennis Kavanagh (1998): British Politics, Nxb. Oxford University Press.
55. Moshe Maor (1997): Political Parties and Party Comparative approaches and

the British experience, Nxb. Routledge, New York.
56. Michael G. Roskin, Robert L. Cord (1991): Political Science- An Introduction,
Copyright 1991 by Prence-Hall, Inc.
57. Gary C. Jacobson (1997): The politics of Congressional Elections, Copyright
1997 by Addison- Wesley Educational Pulishers Inc.
58. Monte Palmer (1997): Comparative Politics, Copyright 1997 by B.E. Peacock
Pulishers. Inc.
59. Micheal J. Sodaro (2000): Comparative Politics- A global introduction, Vol II,
George Washington University.
60. Anthony Downs (1957): An Economic Theory of Democracy, Nxb: Harper &
Brothers, New York.


61. Wallace, Mark (2014): Conservative Party, Nxb. Oxford University Press.
62. R.M Punnett (1973): Frontbench opposition: the role of the Leader of the
Opposition, the Shadow Cabinet and Shadow government in British politics,
Nxb. Heinemann, London.
63. David Butler and Gareth Butler (2000): Thwentieth-Century British Political
Facts 1900-2000, Nxb. Macmiland Press, London.
64. Walter E. Volkomer (1992): American Government, Prentice-Hall, Inc.
* Website:
65. />66.
67.
68.
69.
70.
71. />72.
73.
74.
75.

76.
77. o
78.
79.
80.
81.