Quản lý nguồn vốn ODA ở bộ lao động thương binh và xã hội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

VŨ VĂN ÚY

QUẢN LÝ NGUỒN VỐN ODA Ở
BỘ LAO ĐỘNG - THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

VŨ VĂN ÚY

QUẢN LÝ NGUỒN VỐN ODA Ở
BỘ LAO ĐỘNG - THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Hồi
XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội - 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan:
(1) Luận văn này là sản phẩm nghiên cứu của tôi;
(2) Số liệu trong Luận văn được điều tra là trung thực;
(3) Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình


LỜI CẢM ƠN
Để có đƣợc Luận văn này, bản thân tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ nhiệt tình
và sự quan tâm sâu sắc của Nhà trƣờng, thầy cô, gia đình, bạn bè. Nhân dịp hoàn
thành Luận văn, tôi xin chân thành bày tỏ sự biết ơn đến tất cả mọi ngƣời.
Đầu tiên là Ban Giám hiệu Trƣờng Đại học Kinh tế, Lãnh đạo Khoa
Kinh tế Chính trị; tập thể và cá nhân các thầy cô: PGS.TS. Phạm Văn Dũng,
PGS.TS. Hoàng Văn Hải, TS. Vũ Thị Dậu, PGS.TS. Phan Huy Đƣờng,
PGS.TS. Mai Thị Thanh Xuân, TS. Đỗ Tiến Long, TS. Phạm Thị Hồng Điệp,
TS. Nguyễn Trúc Lê… đã trang bị cho tôi những kiến thức quý báu.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời cám ơn sâu sắc tới thầy hƣớng dẫn, PGS.TS.
Nguyễn Ngọc Hồi, ngƣời đã trực tiếp giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu,
hoàn thành Luận văn này.
Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Cục Phòng, chống tệ nạn xã
hội, Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã hội, nơi tôi công tác, đã tạo điều kiện
giúp đỡ, tạo điều kiện về thời gian và động viên tôi hoàn thành khóa học.
Xin gửi lời cảm ơn đến bạn bè, đồng nghiệp và những ngƣời thân trong

gia đình đã động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành khóa học này.


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Tên luận văn: “Quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ Lao động - Thương binh và
Xã hội”
Tác giả: Vũ Văn Úy
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Bảo vệ năm: 2015
Giáo viên hƣớng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Hồi
Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:
*Mục đích:
Trên cơ sở làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nguồn vốn ODA ở
Bộ LĐTB&XH, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý
nguồn vốn này.
* Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Luận giải cơ sở lý luận quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ LĐTB&XH;
- Phân tích, đánh giá đúng thực trạng quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ
LĐTB&XH giai đoạn 2004 - 2013;
- Đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý nguồn vốn
ODA ở Bộ LĐTB&XH đến năm 2020.
Những đóng góp mới của luận văn:
- Hệ thống hóa và làm rõ thêm những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý
nguồn vốn ODA.
- Từ phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ
LĐTB&XH giai đoạn 2004 đến 2013, chỉ rõ những thành tựu, hạn chế và
nguyên nhân của hạn chế trong quá trình quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA
của Bộ LĐTB&XH hiện nay.

- Đề xuất 4 giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý nguồn vốn
ODA ở Bộ LĐTB&XH đến năm 2020, gồm: tiếp tục nâng cao nhận thức của
cán bộ nhân viên về bản chất, vai trò của nguồn vốn ODA ở Bộ LĐTB&XH;
nâng cao phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ quản
lý, kịp thời kiện toàn thành phần nhân sự các Ban quản lý dự án ODA; nâng
cao chất lƣợng công tác quy hoạch, xây dựng dự án và kiểm tra, giám sát chặt
chẽ về tài chính tại các Ban quản lý dự án; tiếp tục hoàn thiện quy trình và thủ
tục hành chính triển khai các dự án.
- Cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách các tài liệu, số liệu thực
tế (tài liệu sơ cấp) về tình trạng quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ LĐTB&XH
hiện nay.


MỤC LỤC
Danh mục các chữ viết tắt .................................................................................. i
Danh mục bảng biểu.......................................................................................... ii
Danh mục biểu đồ ............................................................................................ iii
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 4
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ............................. 8
1.1. Những công trình đã công bố liên quan đến đề tài luận văn .................. 8
1.1.1. Về phía các bài báo khoa học, ......................................................... 8
1.1.2. Về phía các công trình nghiên cứu sau đại học, .............................. 9
1.2. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu ....................................... 11
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ
QUẢN LÝ NGUỒN VỐN ODA .................... Error! Bookmark not defined.
2.1. Bản chất của ODA và sự cần thiết phải tăng cƣờng quản lý ......... Error!
Bookmark not defined.
2.1.1.Các định nghĩa về ODA .................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Các hình thức ODA .......................... Error! Bookmark not defined.
2.1.3. Vai trò của ODA ............................... Error! Bookmark not defined.

2.1.4. Sự cần thiết phải tăng cường quản lý nguồn vốn ODA .......... Error!
Bookmark not defined.
2.2. Nội dung, nguyên tắc quản lý nguồn vốn ODA ở Việt Nam ........ Error!
Bookmark not defined.
2.2.1. Quan niệm về quản lý nguồn vốn ODAError!

Bookmark

not

defined.
2.2.2. Nội dung quản lý nguồn vốn ODA ... Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Nguyên tắc quản lý nguồn vốn ODA Error! Bookmark not defined.


2.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả quản lý vốn ODA ................. Error!
Bookmark not defined.
2.3.1. Về yếu tố khách quan ....................... Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Các yếu tố chủ quan ......................... Error! Bookmark not defined.
2.4. Kinh nghiệm quản lý nguồn vốn ODA của một số Bộ, ngành và bài học
cho Bộ Lao động - Thƣơng binh và xã hội .. Error! Bookmark not defined.
2.4.1. Khảo cứu kinh nghiệm của một số bộ, ngànhError! Bookmark not
defined.
2.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội
................................................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUError!

Bookmark

not

defined.
3.1. Phƣơng pháp luận ................................. Error! Bookmark not defined.
3.2. Các phƣơng pháp cụ thể ....................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu, tài liệu sơ cấp và thứ cấp ...... Error!
Bookmark not defined.
3.2.2. Phương pháp xử lý số liệu, tài liệu .. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGUỒN VỐN ODA Ở BỘ LAO
ĐỘNG – THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI (giai đoạn 2004 - 2013).......... Error!
Bookmark not defined.
4.1. Đặc điểm nguồn vốn ODA và bộ máy quản lý, quy trình quản lý nguồn
vốn ODA ở Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã hộiError! Bookmark not
defined.
4.1.1. Đặc điểm nguồn vốn ODA ở Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội
.................................................................... Error! Bookmark not defined.
4.1.2. Bộ máy quản lý và quy trình quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ Lao
động - Thương binh và Xã hội.................... Error! Bookmark not defined.


4.2. Thực trạng quản lý vốn ODA tại Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã
hội (giai đoạn 2004 - 2013) ......................... Error! Bookmark not defined.
4.2.1. Ưu điểm và nguyên nhân .................. Error! Bookmark not defined.
4.2.2. Hạn chế và nguyên nhân .................. Error! Bookmark not defined.
4.2.3. Đánh giá chung về công tác quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ Lao
động – Thương binh và Xã hội thời gian quaError!

Bookmark

not

defined.
CHƢƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGUỒN
VỐN ODA TẠI BỘ LAO ĐỘNG – THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI ĐẾN
NĂM 2020....................................................... Error! Bookmark not defined.
5.1. Tiếp tục nâng cao nhận thức về bản chất và vai trò của ODA cho mọi
cán bộ, nhân viên trong Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã hội ......... Error!
Bookmark not defined.
5.2. Nâng cao phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn của đội ngũ cán
bộ quản lý, kịp thời kiện toàn nhân sự các ban quản lý dự án ODA .... Error!
Bookmark not defined.
5.3. Nâng cao chất lƣợng công tác quy hoạch, xây dựng dự án và kiểm tra,
giám sát chặt chẽ về tài chính tại các Ban quản lý dự ánError! Bookmark
not defined.
5.4. Tiếp tục hoàn thiện quy trình và thủ tục hành chính triển khai các dự án
.................................................................................Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 76
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 11
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Ký hiệu

STT

Nguyên nghĩa

1.

Ban QLDA

Ban Quản lý dự án

2.

Bộ LĐTB&XH

Bộ Lao động - Thƣơng binh và Xã hội

3.

Bộ NN&PTNT

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

4.

UNDP

Chƣơng trình phát triển (Liên hợp quốc)

5.

ISG

6.

JICA

Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật bản

7.

EC

Cộng đồng Châu Âu

8.

CNH, HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

9.

FDI

Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài

Chƣơng trình hỗ trợ quốc tế,
Bộ NN&PTNN

10. UN

Liên hợp quốc

11. JBIC

Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản

12. KFW

Ngân hàng tái thiết Đức

13. WB

Ngân hàng thế giới

14. ADB

Ngân hàng phát triển Châu Á

15. Nxb.

Nhà xuất bản

16. UNICEF

Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc

17. IFAD

Quỹ Quốc tế về phát triển nông nghiệp

18. IMF

Quỹ Tiền tệ quốc tế

19. OECD

Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế

20. ILO

Tổ chức Lao động quốc tế

21. FAO

Tổ chức Nông lƣơng thế giới

22. ODA

Viện trợ phát triển chính thức

23. XĐGN

Xóa đói, giảm nghèo

i


DANH MỤC BẢNG BIỂU
STT

Bảng

1

Bảng 4.1

2

Bảng 4.2

3

Bảng 4.3

4

Bảng 4.4

Nội dung
Tình hình ký kết ODA tại Bộ LĐTB&XH (từ
năm 2004 - 2013)
Tình hình phân bổ vốn ODA theo lĩnh vực (từ
năm 2004 - 2013)
ODA phân theo vốn vay và viện trợ không
hoàn lại (từ năm 2004 - 2013)
Quốc gia, tổ chức quốc tế cấp vốn ODA cho
Bộ LĐTB&XH (từ năm 2004 - 2013)

ii

Trang
38

40

41

44


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
STT

Biểu đồ

Nội dung

1

Biểu đồ 2.1

2

Biểu đồ 4.1 Cam kết vốn ODA từ 2004-2013

39

3

Biểu đồ 4.2 Tỷ lệ phân bổ vốn ODA giai đoạn 2004 – 2013

40

4

Biểu đồ 4.3

VỐN ODA CAM KẾT TRONG CÁC NĂM
2009-2012

Tỷ lệ vốn vay và viện trợ không hoàn lại giai
đoạn 2004 – 2013

iii

Trang
18

42


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nguồn vốn ODA đã góp phần quan trọng vào thành tựu phát triển kinh tế-xã
hội của Việt Nam, nhất là phát triển cơ sở hạ tầng, năng lƣợng, y tế, giáo dục và
đào tạo; xóa đói, giảm nghèo; bảo vệ môi trƣờng và ứng phó với biến đổi khí hậu...
Tuy nhiên, trong bối cảnh mới, nguồn và phƣơng thức viện trợ ODA cũng có nhiều
thay đổi, đòi hỏi Chính phủ, các bộ, ngành phải nâng cao vai trò quản lý và tranh
thủ đƣợc nguồn vốn quý báu này.
Trải qua hơn 20 năm đồng hành cùng sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của
đất nƣớc, quan hệ hợp tác phát triển giữa Việt Nam với các nhà tài trợ không
ngừng đƣợc củng cố và phát triển. Hiện nay ở Việt Nam có hơn 50 nhà tài trợ song
phƣơng và đa phƣơng đang hoạt động. Tổng giá trị vốn ODA cam kết của các nhà
tài trợ đạt 78,195 tỷ USD, đóng góp khoảng 30% vốn đầu tƣ công, góp phần tích
cực vào cải thiện kết cầu hạ tầng và xây dựng các công trình phúc lợi xã hội. Bên
cạnh những thành tựu trong thu hút, quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA thời gian

qua, đã xuất hiện những hạn chế trong công tác quản lý, dẫn đến các vụ tham
nhũng, tiêu cực lớn gây bức xúc trong xã hội và ảnh hƣởng đến uy tín của Việt
Nam, nhƣ: vụ PMU 18, Huỳnh Ngọc Sỹ ở Dự án Đại lộ Đông - Tây đã xét xử và
mới đây là vụ nhận hối lộ ở Tổng Công ty Đƣờng sắt Việt Nam sắp đƣợc đem ra
xét xử. Điều đó gióng lên hồi chuông báo động về việc quản lý nguồn vốn ODA.
Bộ LĐTB&XH là một Bộ hàng năm nhận đƣợc lƣợng vốn đầu tƣ lớn từ
nguồn ODA. Vì vậy, vấn đề quản lý, sử dụng vốn ODA tại Bộ LĐTB&XH cũng
trở thành vấn đề luôn đƣợc xã hội quan tâm, vì số tiền đầu tƣ lớn, lĩnh vực đầu tƣ
rộng, dàn trải, lại tập trung vào khu vực nông thôn, miền núi, đồng bào dân tộc
thiểu số, góp phần vào giải quyết các vấn đề xã hội bức xúc, nhƣ: đào tạo nghề,
việc làm, XĐGN, chăm sóc trẻ em, ngƣời già có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn;
phòng, chống tệ nạn xã hội, phòng, chống mua bán ngƣời… Vì thế, việc quản lý
4


chặt chẽ nguồn vốn ODA luôn luôn là vấn đề cấp thiết, là trăn trở của lãnh đạo Bộ
cùng các cơ quan chức năng có trách nhiệm trực tiếp quản lý nguồn vốn này, nhằm
đảm bảo sử dụng nguồn vốn đúng mục tiêu dự án, không có thất thoát, tham
nhũng, tiêu cực.
Trong thời gian qua, bên cạnh những thành tựu chung về việc thu hút, quản lý
và sử dụng nguồn vốn ODA, công tác quản lý nguồn vốn này ở Bộ LĐTB&XH
còn một số hạn chế, nhƣ: tiến độ giải ngân chậm, quy định về quản lý tài chính còn
chồng chéo, hiện tƣợng tham nhũng, lãng phí còn tồn tại, quan hệ xin – cho chƣa
đƣợc khắc phục hiệu quả, v.v. Nguyên nhân của những hạn chế nêu trên có phần
do nhận thức, trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA còn
hạn chế; mặt khác là do công tác chuẩn bị dự án chƣa tốt. Bên cạnh đó, trong quá
trình quản lý, sử dụng nguồn vốn này cũng gặp khó khăn trong việc hài hòa hóa
thủ tục, quy định pháp luật của bên viện trợ. Những vƣớng mắc, bất cập trong cơ
chế, chính sách cũng nhƣ hệ thống pháp luật chƣa đồng bộ, nhiều quy định còn
chồng chéo; thủ tục hành chính liên quan đến việc thực hiện chƣơng trình, dự án

ODA và việc tổ chức thực hiện thủ tục hành chính chƣa nhất quán ở các cấp, các
ngành cũng ảnh hƣởng đến hiệu quả việc quản lý, sử dụng vốn ODA ở Bộ
LĐTB&XH.
Xuất phát từ thực tế đó, cùng với kinh nghiệm và thực tế làm việc tại Bộ
LĐTB&XH, tác giả đã mạnh dạn chọn đề tài “Quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ Lao
động - Thƣơng binh và Xã hội” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ
LĐTB&XH, luận văn đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý
nguồn vốn này.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
5


- Luận giải cơ sở lý luận quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ LĐTB&XH;
- Phân tích, đánh giá đúng thực trạng quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ
LĐTB&XH giai đoạn 2004 - 2013;
- Đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý nguồn vốn ODA ở
Bộ LĐTB&XH đến năm 2020.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn về
quản lý nguồn vốn ODA.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung: nghiên cứu việc quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ
LĐTB&XH.
- Phạm vi không gian: tập trung nghiên cứu vấn đề quản lý nguồn vốn ODA ở
Bộ LĐTB&XH. Luận văn cũng nghiên cứu kinh nghiệm quản lý và sử dụng nguồn
vốn ODA tại một số Bộ, ngành để rút ra bài học kinh nghiệm cho Bộ LĐTB&XH.

- Phạm vi thời gian: khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý nguồn vốn ODA ở
Bộ LĐTB&XH giai đoạn 2004 – 2013.
4. Đóng góp mới của luận văn
- Hệ thống hóa và làm rõ thêm những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý nguồn
vốn ODA.
- Từ phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ LĐTB&XH
giai đoạn 2004 - 2013; chỉ rõ những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của hạn
chế trong quá trình quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ LĐTB&XH.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu hoàn thiện quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ
LĐTB&XH đến năm 2020.
- Cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách các tài liệu, số liệu thực tế về
tình trạng quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ LĐTB&XH giai đoạn 2004 – 2013 và
6


những gợi ý về các giải pháp hoàn thiện quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ LĐTB&XH
trong thời gian tới.
5. Cấu trúc Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung Luận văn
đƣợc kết cấu thành 5 chƣơng:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu.
Chương 2: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý nguồn vốn
ODA.
Chương 3: Phƣơng pháp nghiên cứu.
Chương 4: Thực trạng quản lý nguồn vốn ODA tại Bộ LĐTB&XH.
Chương 5: Một số giải pháp hoàn thiện quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ
LĐTB&XH đến năm 2020.

7

Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Những công trình đã công bố liên quan đến đề tài luận văn
Bàn về vấn đề quản lý, sử dụng nguồn vốn ODA sao cho có hiệu quả đƣợc
công luận và nhiều nhà nghiên cứu quan tâm, nhất là sau vụ PMU 18.
1.1.1. Về phía các bài báo khoa học,
Đáng chú ý là các bài: “Bàn về vấn đề quản lý vốn ODA ở Việt Nam” (2009)
của tác giả Hồ Hữu Tiến, đăng trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ số 2 (31),
Trƣờng Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng; bài “Vốn ODA trong điều kiện mới”
(2014) của Nguyễn Quang Thái và Trần Thị Hồng Thủy, đăng trên Tạp chí Khoa
học, Đại học Quốc gia Hà Nội, Tập 30, số 1. Trong bài viết của mình, tác giả Hồ
Hữu Tiến đã khái quát thành tựu thu hút, quản lý, sử dụng vốn ODA ở Việt Nam
giai đoạn 2002 - 2006; trong đó nêu rõ: đã có sự phân công tƣơng đối rõ ràng giữa
các cấp bộ, ngành trong vấn đề quản lý ODA. Bên cạnh đó, tác giả cũng chỉ ra một
số hạn chế trong vấn đề này, nhƣ: tình hình thực hiện các dự án thƣờng bị chậm ở
nhiều khâu: chậm thủ tục, chậm triển khai, giải ngân chậm, tỷ lệ giải ngân thấp;
công tác theo dõi, đánh giá tình hình đầu tƣ ODA chƣa đầy đủ, còn nhiều hạn
chế, đặc biệt là công tác theo dõi, thống kê, kiểm tra và đánh giá hiệu quả của công
trình sau đầu tƣ còn bỏ ngỏ; còn có sự chồng chéo trong thủ tục chuẩn bị và triển
khai đầu tƣ. Tác giả Hồ Hữu Tiến cũng chỉ ra 4 nguyên nhân của những hạn chế
này. Đó là: có quan điểm nhìn nhận chƣa đúng về nguồn vốn tài trợ ODA; cơ quan
đàm phán trực tiếp với nhà tài trợ thƣờng là các bộ, ngành trong Chính phủ nên
chủ đầu tƣ chƣa thấy hết tác động của những điều kiện khó khăn mà nhà tài trợ
ràng buộc; nguyên tắc quan trọng nhất trong quản lý nguồn vốn ODA là “phải
quản lý dựa vào kết quả” lại không thƣờng xuyên nhận đƣợc sự đồng tình từ phía
các cơ quan chủ quản và chủ đầu tƣ các dự án ODA; năng lực của đội ngũ cán bộ
8

quản lý ODA còn nhiều yếu kém chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu. Từ đây, tác giả đề
xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nguồn vốn ODA, trong đó đáng
chú ý là các giải pháp: phải thống nhất nhận thức nguồn vốn ODA là một bộ phận
ngân sách nhà nƣớc, là một phần nguồn lực tài chính quốc gia và tạo gánh nặng nợ
nần cho ngƣời dân; cần quán triệt nguyên tắc quản lý vốn ODA phải căn cứ vào kết
quả và hiệu quả; cần có kế hoạch đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao năng lực của cán bộ
làm công tác quản lý vốn ODA theo hƣớng chuyên môn hóa. Có thể xem đây là
những gợi ý bổ ích của bài báo cho học viên trong quá trình viết luận văn.
Trong bài viết “Vốn ODA trong điều kiện mới”, tác giả Nguyễn Quang Thái
và Trần Thị Hồng Thuỷ đã chỉ ra những khó khăn trong việc thu hút nguồn vốn
ODA trong điều kiện nƣớc ta đã trở thành nƣớc đang phát triển có mức thu nhập
trung bình thấp; đồng thời, đề xuất 7 giải pháp để sử dụng nguồn vốn ODA có hiệu
quả cao và có tác động lan tỏa trong nền kinh tế. Các giải pháp này chủ yếu liên
quan đến khâu sử dụng nguồn vốn ODA chứ không trực tiếp liên quan đến vấn đề
quản lý. Liên quan đến góc độ quản lý nguồn vốn ODA, đáng chú ý là đề xuất của
hai tác giả về việc sửa đổi Nghị định 38/2013/NĐ-CP của Chính phủ, khi quan hệ
giữa Việt Nam với các nƣớc viện trợ ODA đã thay đổi: từ nƣớc nhận viện trợ,
nƣớc ta đã chuyển sang quan hệ đối tác phát triển.
Nhìn chung, cả hai bài báo khoa học nói trên đã cung cấp một số thông tin bổ
ích cho học viên trong quá trình triển khai đề tài luận văn, nhất là những thông tin
về hạn chế trong quản lý nguồn vốn ODA và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý,
sử dụng vốn ODA ở Việt Nam. Tuy nhiên, phạm vi bàn luận của hai bài báo ở tầm
quốc gia, không phải là ở một bộ chức năng cụ thể nào, nhất là không bàn về quản
lý nguồn vốn ODA ở Bộ LĐTB&XH.
1.1.2. Về phía các công trình nghiên cứu sau đại học,
Đáng chú ý là một số luận văn Thạc sĩ, nhƣ: “Một số giải pháp tăng cường
thu hút nguồn vốn ODA của ADB cho Việt Nam (2008) của Nguyễn Thị Ngọc Thọ,
9

Đại học Ngoại thƣơng; “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử
dụng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) ở Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay” (2006) của Hoàng Kim Tú, Đại học Ngoại thƣơng; “Quản lý nhà nước
về vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) tại Việt Nam – Thực trạng và giải
pháp” (2005) của Vũ Thị Thu Hằng, Đại học Ngoại thƣơng; “Một số giải pháp
quản lý dự án sử dụng vốn ODA đầu tư cho xây dựng công trình giao thông đường
bộ Việt Nam” (2004) của Lê Thị Hồng Hạnh, Đại học Ngoại thƣơng; “Nâng cao
hiệu quả quản lý, sử dụng vốn ODA tại Việt Nam” (2009) của Lê Thanh Nghĩa, Đại
học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh; “Quản lý, sử dụng nguồn vốn ODA ở Thành
phố Hồ Chí Minh – Thực trạng và giải pháp” (2006) của Nguyễn Bảo Ngọc, Đại
học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. Các luận văn nói trên đã đề cập ở các góc độ
khác nhau về nguồn gốc, đặc điểm, vai trò, ý nghĩa của nguồn vốn ODA đối với sự
phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam nói chung, ở một địa phƣơng cụ thể nói riêng.
Tác giả Nguyễn Thị Ngọc Thọ tập trung bàn vấn đề giải pháp thu hút ODA, nên
vấn đề quản lý nguồn vốn này không phải là trọng tâm của luận văn. Tác giả Vũ
Thị Thu Hằng đã phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc về nguồn vốn ODA trên
phạm vi quốc gia; đồng thời, đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công việc
này mà học viên có thể tham khảo. Đó là vấn đề thƣờng xuyên quan tâm đến việc
hoàn thiện cơ chế, chính sách quản lý ODA; phân cấp rõ hơn trách nhiệm của các
cấp (Chính phủ, các bộ) và các Ban QLDA trong quản lý nguồn vốn này; chăm lo
nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ quản lý theo hƣớng chuyên nghiệp đi đôi với bồi
dƣỡng phẩm chất đạo đức trong sáng, v.v. Còn các tác giả: Hoàng Kim Tú, Lê Thị
Hồng Hạnh, Lê Thanh Nghĩa và Nguyễn Bảo Ngọc trong luận văn của mình đều
chỉ ra những bất cập trong công tác quản lý nguồn vốn ODA trên phạm vi cả nƣớc,
hay trong một ngành (giao thông đƣờng bộ), một địa phƣơng cụ thể (thành phố Hồ
Chí Minh) là do sự chồng chéo về thủ tục hành chính; năng lực, trình độ và phẩm
chất của cán bộ trực tiếp quản lý dự án chƣa đáp ứng nhu cầu; năng lực và kinh
10

nghiệm của các Ban QLDA tại Trung ƣơng và địa phƣơng, ngành còn nhiều hạn
chế, nhất là về đấu thầu và quản lý hợp đồng, v,v. Trên cơ sở đó, các luận văn này
đề xuất các giải pháp khác nhau nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nguồn vốn ODA
theo phạm vi nghiên cứu của từng luận văn. Tuy nhiên, các luận văn đã dẫn ở trên
đều không đề cập đến việc quản lý nguồn vốn ODA ở một bộ cụ thể, nhất là ở Bộ
LĐTB&XH.
1.2. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu
Hầu hết các công trình nghiên cứu cũng nhƣ các bài báo khoa học và các luận
văn nói trên đã cung cấp nhiều thông tin bổ ích để học viên có thể nghiên cứu,
tham khảo; song chƣa có công trình nào trực tiếp nghiên cứu vấn đề Quản lý nguồn
vốn ODA ở Bộ LĐTB&XH. Do đó, đề tài nghiên cứu làm luận văn thạc sĩ của học
viên không trùng lặp với các công trình đã công bố.
Vấn đề đặt ra đối với học viên trong quá trình triển khai nghiên cứu luận văn
này là trả lời câu hỏi tại sao phải tăng cƣờng quản lý nguồn vốn ODA ở Bộ
LĐTB&XH; đặc điểm nguồn vốn ODA tại Bộ LĐTB&XH là gì; quy trình quản lý
nguồn vốn này ở Bộ ra sao; quá trình quản lý có thuận lợi, khó khăn gì; đâu là
những hạn chế chính và giải pháp nào để nâng cao hiệu quả quản lý nguồn vốn
ODA ở Bộ LĐTB&XH trong thời gian tới ?
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Kế hoạch - Đầu tƣ, 2006. Báo cáo chuyên ngành tình hình đầu tư và
hiệu quả đầu tư một số vùng lãnh thổ giai đoạn 2001 - 2005. Hà Nội.
2. Bộ Kế hoạch - Đầu tƣ, 2013. Báo cáo đánh giá toàn diện 20 năm quan hệ hợp
tác phát triển giữa Việt Nam và các Nhà tài trợ (1993-2013). Hà Nội.
3. Bộ Kế hoạch - Đầu tƣ, 2005. Báo cáo thường niên về vốn ODA năm 2005.
Hà Nội.
11


4. Bộ Kế hoạch - Đầu tƣ, 2006. Báo cáo thường niên về vốn ODA năm
2006. Hà Nội.

5. Bộ Kế hoạch - Đầu tƣ, 2004. Sổ tay hỗ trợ và thực hiện dự án do ADB tài
trợ tại Việt Nam. Hà Nội.
6. Bộ Kế hoạch - Đầu tƣ, 2014. Thông tư hướng dẫn thực hiện một số điều
của Nghị định số 38/2013/NĐ-CP ngày 23 tháng 4 năm 2013 của Chính phủ về
quản lý và sử dụng nguồn hỗ trợ phát triển chính thức, ODA) và nguồn vốn vay ưu
đãi của các nhà tài trợ. Hà Nội.
7. Bộ LĐTB&XH, 2013. Báo cáo hàng năm về tình hình sử dụng nguồn vốn
ODA tại Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội từ năm 2004 đến năm 2013 Bộ
LĐTB&XH. Hà Nội.
8. Bộ LĐTB&XH, 2014. Báo cáo kết thúc dự án của một số dự án tại Bộ
LĐTB&XH. Hà Nội.
9. Bộ LĐTB&XH, 2004. Quyết định số 1088/2004/QĐ-BLĐTB&XH về việc
ban hành Quy chế quản lý và sử dụng nguồn viện trợ thuộc Bộ LĐTB&XH. Hà
Nội.
10. Bộ LĐTB&XH, 2008. Quyết định số 74/2008/QĐ- BLĐTB&XH về việc
ban hành Quy chế quản lý và sử dụng nguồn viện trợ thuộc Bộ Lao động – Thương
binh và Xã hội. Hà Nội.
11. Bộ Tài chính, ADB, 2004. Sổ tay các vấn đề tài chính trong dự án hỗ trợ
phát triển chính thức ở Việt Nam. Hà Nội.
12. Bộ Tài chính, 2007. Thông tư số 03/2007/TT-BTC ngày 12/3 hướng dẫn
về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Ban quản lý chương trình, dự án
ODA. Hà Nội.
13. Bộ Tài chính, 2007. Thông tư số 108/2007/TT-BTC ngày 7/9 hướng dẫn
cơ chế quản lý tài chính đối với các chương trình, dự án ODA. Hà Nội.

12


14. Bộ Tài chính, 2010. Thông tư số 225/2010/TT-BTC ngày 31/12 quy định
chế độ quản lý tài chính nhà nước đối với viện trợ không hoàn lại của nước ngoài

thuộc nguồn thu ngân sách nhà nước. Hà Nội.
15. Bộ Tài chính, 2011. Thông tư 192/2011/TT-BTC về việc sửa đổi, bổ sung
một số điều của Thông tư số 219/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định một số
định mức chi tiêu áp dụng cho các dự án/chương trình sử dụng nguồn vốn ODA.
Hà Nội.
16. Bộ Tài chính, 2013. Thông tư số 218/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính
quy định về quản lý tài chính đối với các chương trình, dự án sử dụng nguồn vốn
ODA và vay ưu đãi nước ngoài của các nhà tài trợ. Hà Nội.
17. Bộ Xây dựng, 2008. Quyết định 12/2008/QĐ-BXD về việc Ban hành quy
chế quản lý và sử dụng ODA của Bộ Xây dựng. Hà Nội.
18. Chính Phủ, 2001. Nghị định số 17/2001/NĐ - CP về quy chế quản lý và
sử dụng nguồn hỗ trợ phát triển chính thức. Hà Nội.
19. Chính phủ, 2006. Nghị định 131/2006/NĐ-CP về Quy chế quản lý và sử
dụng nguồn hỗ trợ phát triển chính thức. Hà Nội.
20. Chính phủ, 2006. Quyết định 61/2006/QĐ-TTg về việc Ban hành một số
định mức chi tiêu áp dụng cho các dự án/chương trình có sử dụng nguồn vốn
ODA. Hà Nội.
21. Chính phủ, 2010. Nghị định 78/2010/NĐ-CP về cho vay lại nguồn vốn
vay nước ngoài của Chính phủ. Hà Nội.
22. Chính phủ, 2012. Đề án định hướng thu hút, quản lý và sử dụng nguồn
vốn ODA và các khoản vốn vay ưu đãi khác của các nhà tài trợ thời kỳ 2011 –
2015. (Ban hành kèm theo Quyết định số 106/2012/QĐ-TTg ngày 19 tháng 01 năm
2012 của Thủ tƣớng Chính phủ). Hà Nội.

13


23. Chính phủ, 2013. Nghị định 38/2013/NĐ-CP về quản lý và sử dụng
nguồn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và nguồn vốn vay ưu đãi của các nhà tài
trợ. Hà Nội.

24. Phan Trung Chính, 2008. Đặc điểm nguồn vốn ODA và thực trạng quản
lý nguồn vốn này ở nƣớc ta, Tạp chí Ngân hàng, số 7 tháng 4, tr. 18-25.
25. Nguyễn Việt Cƣờng, 2011. "Thu hút và sử dụng vốn ODA ở Việt Nam:
Những vấn đề đặt ra", tapchitaichinh.vn, ngày 26/7.
26. Dự án Tăng cƣờng năng lực theo dõi và đánh giá dự án Việt Nam –
Ôxtrâylia – Giai đoạn II, VAMESP- II., 2004. Sổ tay theo dõi và đánh giá các
chương trình, dự án ODA, VAMESP, Hà nội.
27. Đảng Cộng sản Việt Nam, 2011. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XI, Nxb CTQG, Hà Nội.
28. Nguyễn Thanh Hà, 2008. Quản lý ODA: Bài học từ kinh nghiệm các
nƣớc. Tạp chí Tài chính, số 9, 527. tr. 54-57.
29. Lê Thị Hồng Hạnh, 2004. Một số giải pháp quản lý dự án sử dụng vốn
ODA đầu tư cho xây dựng công trình giao thông đường bộ Việt Nam. Luận văn
Thạc sĩ, Đại học Ngoại thƣơng.
30.Vũ Thị Thu Hằng, 2005. Quản lý nhà nước về vốn hỗ trợ phát triển chính
thức (ODA) tại Việt Nam –thực trạng và giải pháp. Luận văn Thạc sĩ Đại học
Ngoại thƣơng.
31. Lê Thanh Nghĩa, 2009. Nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng vốn ODA tại
Việt Nam”. Luận văn Thạc sĩ, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
32. Nguyễn Bảo Ngọc, 2006. Quản lý, sử dụng nguồn vốn ODA ở Thành
phố Hồ Chí Minh – Thực trạng và giải pháp. Luận văn Thạc sĩ, Đại học Kinh tế
Thành phố Hồ Chí Minh.
33. Nguyễn Quang Thái và Trần Thị Hồng Thủy, 2014. Vốn ODA trong điều
kiện mới. Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, Tập 30, số 1.
14


34. Nguyễn Thị Ngọc Thọ, 2008. Một số giải pháp tăng cường thu hút
nguồn vốn ODA của ADB cho Việt Nam. Luận văn Thạc sĩ Đại học Ngoại thƣơng.
35. Hồ Hữu Tiến, 2009. Bàn về vấn đề quản lý vốn ODA ở Việt Nam ,Tạp

chí Khoa học và Công nghệ số 2, 31. Trƣờng Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng.
36. Hoàng Kim Tú, 2006. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản
lý và sử dụng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức, ODA) ở Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay. Luận văn Thạc sĩ, Đại học Ngoại thƣơng.
37. Dƣơng Đức Ƣng, 2006. Hiệu quả viện trợ có thể đạt được bằng cách
thay đổi hành vi, Hội thảo cam kết Hà Nội về hiệu quả viện trợ và các mô hình
viện trợ mới, tr. 01-06, Hà Nội.
38. Vụ Kế hoạch – Tài chính/ Bộ LĐTB&XH, 2007. Báo cáo tình hình thực
hiện chương trình, dự án viện trợ nước ngoài giai đoạn 2005-2007 và Chế độ quản
lý tài chính nguồn viện trợ, tháng 12-2007).
49. Vụ Kế hoạch – Tài chính/ Bộ LĐTB&XH, 2013. Báo cáo Bộ trưởng về
công tác quản lý và sử dụng viện trợ nước ngoài (tháng 10-2013)

15