Quản lý ngân sách nhà nước ở thành phố bắc giang

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

NGUYỄN VĂN THÀNH

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
Ở THÀNH PHỐ BẮC GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

NGUYỄN VĂN THÀNH

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC Ở THÀNH PHỐ BẮC
GIANG

NGÀNH: KINH TẾ CHÍNH TRỊ.
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ.

Họ và tên

: Nguyễn Văn Thành.

Khóa/lớp

: Quản lý kinh tế K21.1.

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS. Phí Mạnh Hồng.
Đơn vị công tác: Khoa Kinh tế phát triển, Trƣờng Đại học Kinh tế.

Hà Nội - Năm 2015


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự
hướng dẫn của cô giáo hướng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn được sử
dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy.


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận
đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại
học Kinh tế - Đa ̣i ho ̣c Quố c gia Hà Nô ̣i.
Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô trƣờng Đại học
Kinh tế, đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập.
Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Phí Mạnh Hồng đã dành rất
nhiều thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành
luận văn tốt nghiệp.
Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện
luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc
những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn.

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................... 3
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC
TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN ................................. 8
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ..................................................................... 8
1.1.1. Các công trình nghiên cứu vấn đề về quản lý ngân sách nhà nước ................... 8
1.1.2. Các công trình nghiên cứu vấn đề quản lý ngân sách địa phương .................... 9
1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý NSNN cấp huyện ................................... 10
1.2.1. Ngân sách Nhà nước và vai trò của NSNN ............................................ 10
1.2.2. Quản lý NSNN .................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.3.Kinh nghiệm quản lý ngân sách cấp huyện ở một số địa phương.............. Error!

Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....... Error! Bookmark not defined.
2.1. Phƣơng pháp thống kê ................................ Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp so sánh ................................. Error! Bookmark not defined.
2.3. Phƣơng pháp thu thập và phân tích số liệu, tài liệuError!

Bookmark

not

defined.
2.4. Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp .............. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CỦA THÀNH
PHỐ BẮC GIANG .............................................. Error! Bookmark not defined.
3.1. Giới thiệu chung về thành phố Bắc Giang ..... Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Vị trí địa lý ...................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Đặc điểm kinh tế thành phố Bắc Giang Error! Bookmark not defined.

3.2. Tình hình quản lý ngân sách cấp huyện của thành phố Bắc Giang .............. Error!

Bookmark not defined.
3.2.1. Bộ máy tổ chức quản lý...................... Error! Bookmark not defined.


3.2.2. Công tác lập dự toán ngân sách .......... Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Công tác quản lý thu, chi ngân sách .... Error! Bookmark not defined.
3.2.4.

Công tác quyết toán Ngân sách ....... Error! Bookmark not defined.

3.2.5. Thanh tra, kiểm tra, giám sát thu, chi ngân sáchError! Bookmark not

defined.
3.3. Đánh giá chung về công tác quản lý ngân sách của thành Phố Bắc Giang .... Error!

Bookmark not defined.
3.3.1. Những kết quả đã đạt được................. Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân .......... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4. ĐỊNH HƢỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN CỦA THÀNH PHỐ BẮC GIANG TRONG THỜI GIAN
TỚI ................................................................... Error! Bookmark not defined.
4.1. Phƣơng hƣớng, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Bắc Giang, tỉnh
Bắc Giang ...................................................... Error! Bookmark not defined.
4.1.1. Bối cảnh kinh tế xã hội trong thời gian tớiError!

Bookmark

not

defined.
4.1.2. Định hướng phát triển kinh tế xã hội của thành phố Bắc Giang giai đoạn
2015-2020 và tầm nhìn đến năm 2030 .......... Error! Bookmark not defined.
4.2. Định hƣớng hoàn thiện công tác quản lý NSNN cấp huyện của thành phố Bắc
Giang giai đoạn 2015 - 2020 và tầm nhìn đến năm 2030Error!

Bookmark

not

defined.
4.3. Một số giải pháp tăng cƣờng quản lý NSNN cấp huyện của thành phố Bắc Giang,
tỉnh Bắc Giang ................................................ Error! Bookmark not defined.
4.3.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý ngân sách cấp huyện ................. Error!

Bookmark not defined.
4.3.2. Nâng cao chất lượng lập dự toán NSNNError! Bookmark not defined.
4.3.3. Đổi mới công tác quản lý thu, chi ngân sáchError!

defined.

Bookmark

not


4.3.4. Chú trọng chất lượng công tác quyết toán NSNNError! Bookmark not

defined.

4.3.5. Tăng cường công tác thanh tra tài chính và kiểm soát chi NSNN ............ Error!

Bookmark not defined.
4.4. Một số kiến nghị ....................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ........................................................ Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO: .................................................................................... 12


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT

Chữ viết tắt

Nguyên nghĩa

1

GTGT

Giá trị gia tăng

2

HĐND

Hội đồng nhân dân

3

NSNN

Ngân sách Nhà nƣớc

4

NSĐP

Ngân sách địa phƣơng

5

TNDN

Thu nhập doanh nghiệp

6

TNCN

Thu nhập cá nhân

7

UBND

Ủy ban Nhân dân

i

DANH MỤC CÁC BẢNG
TÊN BẢNG

STT

SỐ
TRANG

Bảng 2.1. Tổng hợp thu ngân sách trên địa bàn thành phố theo
1

từng lĩnh vực

53

2

Bảng 2.2. Tổng hợp thu ngân sách tăng trƣởng qua từng năm

58

3

Bảng 2.3. Tổng hợp chi ngân sách thành phố Bắc Giang

65

4

Bảng 2.4. Cân đối quyết toán ngân sách địa phƣơng năm 2010

đến năm 2013

70

Bảng 2.5. Tình trạng nợ thuế năm 2013 của các đơn vị trên địa
5

bàn Thành phố Bắc Giang

84

6

Bảng 2.6. Một số công trình chƣa thanh toán hết

85

Bảng 2.7. Tình trạng chi sau nội dung của một số đơn vị trên
7

86

địa bàn Thành phố

ii


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân sách nhà nƣớc (NSNN) là sự thể hiện các mặt hoạt động kinh tế - xã hội của

Nhà nƣớc ở tầm vĩ mô. Trong hệ thống tài chính nói chung, NSNN luôn giữ vị trí trọng
yếu trong việc đảm bảo cho Nhà nƣớc có thể hoạt động và thực thi đƣợc các chức năng
của mình. Trong thực tiễn, hoạt động NSNN là hoạt động tạo lập và sử dụng quỹ tiền tệ
của Nhà nƣớc. Trong quá trình phân phối tổng sản phẩm xã hội, nguồn tài chính luôn vận
động giữa một bên là Nhà nƣớc một bên là các chủ thể kinh tế xã hội khác. Đằng sau các
hoạt động đó chứa đựng các mối quan hệ giữa Nhà nƣớc với các chủ thể khác, thông qua
việc chuyển dịch của một bộ phận thu nhập bằng tiền của các chủ thể đó thành thu nhập
của Nhà nƣớc và ngƣợc lại, nhờ đó Nhà nƣớc tác động đến hành vi của các chủ thể kinh
tế và thực thi các chức năng, nhiệm vụ của mình.
Quản lý NSNN là hoạt động của các chủ thể quản lý NSNN thông qua việc sử
dụng có chủ định các phƣơng pháp quản lý và các công cụ quản lý để tác động và điều
khiển hoạt động của NSNN nhằm đạt đƣợc các mục tiêu đã định. Quản lý NSNN thực
chất là quản lý thu, chi NSNN và cân đối hệ thống NSNN. Quản lý thu là quản lý toàn bộ
quá trình huy động một cách có hiệu quả, đúng mục đích, đúng đối tƣợng nguồn tài chính
cho Nhà nƣớc. Quản lý chi NSNN là việc Nhà nƣớc phân phối, sử dụng quỹ NSNN một
cách có mục đích nhằm đảm bảo thực hiện chức năng của mình theo những nguyên tắc đã
đƣợc xác lập.
Trong những năm qua, cùng với sự phát triển chung của tỉnh, thành phố Bắc
Giang đã có những bƣớc phát triển nhanh về mọi mặt. Giai đoạn 2008-2013, tốc độ tăng
trƣởng kinh tế bình quân luôn duy trì đƣợc ở mức khá, tốc độ tăng trƣởng kinh tế theo giá
trị sản xuất ƣớc đạt 17%/năm (đạt chỉ tiêu đề ra), trong đó, tốc độ tăng trƣởng bình quân
năm của các ngành nhƣ sau: Thƣơng mại - Dịch vụ: tăng 16,9%; Công nghiệp, Tiểu thủ
công nghiệp - Xây dựng: tăng 18%; Nông nghiệp - Thủy sản: tăng 4,5%. Cơ cấu kinh tế
3


tiếp tục chuyển dịch theo hƣớng tích cực: Thƣơng mại - Dịch vụ chiếm 56%; Công
nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp chiếm 39%; Nông nghiệp - Thủy sản chiếm 5%, cơ cấu
kinh tế chuyển dịch theo hƣớng tích cực, tỷ trọng thƣơng mại dịch vụ và Công nghiệp Tiểu thủ công nghiệp, xây dựng liên tục tăng và chiếm vai trò chủ đạo trong nền kinh tế
Thành phố. Trong 4 năm gần đây, mặc dù thu, chi ngân sách Thành phố đều có sự tăng

trƣởng so với trƣớc, song cũng đang bộc lộ một số dấu hiệu đáng e ngại: nguồn thu có xu
hƣớng tăng chậm lại, các khoản chi đang tăng nhanh (trong năm 2010 thu ngân sách của
thành Phố Bắc Giang là 526,741 tỷ đồng, chi là 520,298 tỷ đồng, năm 2011 thu ngân sách
là 577,825 tỷ, chi ngân sách là 571,945 tỷ, năm 2012 thu ngân sách là 583,205 tỷ, chi
ngân sách là 573,728 tỷ, năm 2013 thu ngân sách là 660,077 tỷ, chi ngân sách 658,637
tỷ). Tình trạng này một phần gắn với việc Thành phố đang đẩy mạnh đầu tƣ cơ sở hạ tầng
tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế và phấn đấu đƣa thành phố Bắc Giang sớm
trở thành đô thị loại II song nó cũng là chỉ báo cho thấy tính hạn chế trong việc đảm bảo
hiệu quả thu, chi ngân sách. Để đạt đƣợc mục tiêu phát triển chung, công tác quản lý thu,
chi NSNN của thành phố Bắc Giang cần đƣợc quan tâm và quản lý chặt chẽ và có hiệu
quả hơn. Vì vậy việc nâng cao hiệu quả của công tác quản lý NSNN và sử dụng hiệu quả
nguồn ngân sách theo mục tiêu phát triển kinh tế xã hội mà Thành phố đã đặt ra là một
yêu cầu bức bách và cần thiết.
Với lý do trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý NSNN của thành phố Bắc Giang” làm đề
tài luận văn thạc sỹ của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu, chi NSNN ở thành phố Bắc
Giang, phát hiện ra những bất cập cần xử lý; để từ đó, tác giả đề xuất các quan điểm, định
hƣớng và giải pháp có khoa học nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu, chi NSNN của
Thành phố trong thời gian tới.

4


2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm
- Hệ thống hóa các nội dung lý luận cơ bản về NSNN, quản lý thu, chi ngân sách
cấp huyện.
- Nghiên cứu và phân tích thực trạng quản lý thu, chi NSNN trên địa bàn thành
phố Bắc Giang và chỉ ra ƣu điểm, nhƣợc điểm và nguyên nhân trong lĩnh vực quản lý thu,

chi ngân sách giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2013.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác thu, chi ngân sách ở
thành phố Bắc Giang trong những giai đoạn tiếp theo.
Một số câu hỏi trong quá trình nghiên cứu:
- Những bất cập chính trong quản lý NSNN ở thành phố Bắc Giang là gì? Nguyên
nhân của những bất cập đó?
- Các giải pháp có thể áp dụng để hoàn thiện, nâng cao hiệu quả quản lý NSNN ở
thành phố Bắc Giang?
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Tập trung vào công tác quản lý NSNN cấp huyện từ khâu lập dự toán, quản lý thu,
chi ngân sách, quyết toán ngân sách, cho đến khâu kiểm tra giám sát thu, chi ngân sách
để tìm ra các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu, chi NSNN cấp huyện.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Về không gian: Phạm vi nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu một cách hệ thống
các hoạt động quản lý thu, chi ngân sách cấp huyện ở thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc
Giang.
Về thời gian: Các dữ liệu, số liệu liên quan đến công tác quản lý ngân sách ở thành
phố Bắc Giang đƣợc thu thập để đánh giá, phân tích trong giai đoạn 4 năm từ năm 2010
đến năm 2013.
5


4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng những phƣơng pháp nghiên cứu sau:
- Phƣơng pháp thống kê đƣợc sử dụng để thu thập và thống kê số liệu thứ cấp từ
nguồn số liệu của Phòng Kế hoạch – Tài chính của thành phố Bắc Giang, và từ các báo
cáo quyết toán từ năm 2010 đến năm 2013.
- Phƣơng pháp so sánh: đây là phƣơng pháp đƣợc sử dụng rộng rãi và phổ biến
trong phân tích trong kinh tế nói chung, phân tích trong tài chính nói riêng.

- Phƣơng pháp phân tích nhằm phân tích các chỉ tiêu giữa các kỳ báo cáo đề từ đó
có cơ sở đánh giá tình hình thực hiện những mục tiêu đề ra và mục tiêu tăng trƣởng qua
từng năm.
- Phƣơng pháp xử lý, tổng hợp, đánh giá số liệu: các số liệu nghiên cứu đƣợc xử
lý, sau đó đƣợc sử dụng để đánh giá, phân tích, tổng hợp, sắp xếp theo thứ tự ƣu tiên,
mức độ quan trọng của vấn đề, phân tích các ý kiến, quan điểm để lựa chọn để tìm ra giải
pháp thích hợp.
5. Đóng góp mới của luận văn
Thứ nhất, phân tích thực trạng thu, chi ngân sách cấp huyện của thành phố Bắc
Giang, tỉnh Bắc Giang giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2013, chỉ rõ những mặt tích cực
cũng nhƣ mặt hạn chế của công tác quản lý thu, chi ngân sách của thành phố Bắc Giang.
Thứ hai, đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý
ngân sách của Thành phố trong giai đoạn tiếp theo.
6. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, bố cục luận văn gồm
4 chƣơng:
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn về quản lý
NSNN cấp huyện
6


Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu
Chƣơng 3: Thực trạng quản lý ngân sách nhà nƣớc của thành phố Bắc Giang
Chƣơng 4: Định hƣớng, giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nƣớc
trên địa bàn thành phố Bắc Giang trong thời gian tới.

7


CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN,

THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Hiện nay, ở nƣớc ta có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề quản lý
NSNN. Mỗi công trình nghiên cứu đều có mục đích, đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu và
cách tiếp cận riêng về NSNN. Có thể nêu một số công trình nghiên cứu đã đƣợc công bố
nhƣ sau:
1.1.1. Các công trình nghiên cứu vấn đề về quản lý ngân sách nhà nƣớc
Luận văn thạc sỹ “Hoàn thiện công tác quản lý Ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn
tỉnh Vĩnh Phúc”, của Nguyễn Thùy Dƣơng, 2007. Qua quá trình nghiên cứu, tôi thấy
luận văn đã hệ thống hóa đƣợc vấn đề lý luận cơ bản về quản lý NSNN, quản lý NSNN
cấp tỉnh, phân tích rõ đƣợc thực trạng về công tác quản lý nhà nƣớc của tỉnh, tình hình
thu, chi và phân cấp quản lý ngân sách cấp tỉnh và đã đề ra một số giải pháp và kiến nghị
nhằm hoàn thiện công tác quản lý NSNN ở tỉnh Vĩnh Phúc. Tuy nhiên luận văn cũng
chƣa nêu rõ những giải pháp cụ thể của công tác quản lý thu, chi ngân sách và việc phân
cấp quản lý ngân sách sao cho có hiệu quả và luận văn cũng chƣa đề cập đến chu trình
quản lý ngân sách.
Luận văn thạc sỹ “Hoàn thiện công tác quản lý NSNN tỉnh Quảng Nam” của tác
giả Tạ Xuân Quan, Trƣờng Đại học Đà Nẵng, 2011. Luận văn đã đề cập đến những vấn
đề lý luận về NSNN và nội dung hoạt động của ngân sách, đã xem xét khái quát thực
trạng về quản lý ngân sách tại tỉnh Quảng Nam. Luận văn đã chỉ ra đƣợc những tồn tại,
hạn chế của việc quản lý ngân sách tại tỉnh Quảng Nam. Trên cơ sở đó, đề xuất các giải
pháp nhằm hoàn thiện quản lý ngân sách tại địa phƣơng trong thời gian tới. Tuy nhiên,
luận văn chƣa chỉ rõ đƣợc ƣu, nhƣợc điểm của công tác quản lý ngân sách để đƣa ra giải
pháp sát thực hơn.
8


1.1.2. Các công trình nghiên cứu vấn đề quản lý ngân sách địa phƣơng
Luận văn thạc sỹ “Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách nhà nƣớc ở
huyện Thuận Thành” của tác giả Phạm Công Hƣng, Trƣờng Đại học Nông nghiệp Hà

Nội, 2012. Qua nghiên cứu, tôi thấy luận văn tập chung phân tích nội dung và nguyên tắc
của quản lý chi NSNN; mục tiêu, chức năng nhiệm vụ của NSNN và nêu ra thực trạng và
đƣa ra những giải pháp cho công tác quản lý chi NSNN. Tuy nhiên, luận văn chƣa nêu ra
quy trình quyết toán ngân sách và vấn đề kiểm soát những khoản chi lớn qua kho bạc nhƣ
chi xây dựng cơ bản, mua sắm trang thiết bị cũng chƣa đƣợc đề cập đến. Trong phần giải
pháp, luận văn mới chỉ đƣa ra những giải pháp chung mà chƣa đƣa ra đƣợc giải pháp cụ
thể.
Luận văn thạc sỹ “Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc huyện Đức
Phổ” của Huỳnh Thị Cẩm Liên, Trƣờng Đại học Đà Nẵng, 2011. Luận văn đã đi sâu vào
phân tích những kết quả đạt đƣợc, những tồn tại, nguyên nhân trong công tác quản lý
ngân sách huyện Đức Phổ và đã trình bày một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của
công tác quản lý ngân sách huyện.
Ngoài ra còn nhiều sách tham khảo, các bài viết đăng trên tạp chí chuyên ngành.
Đây là những công trình nghiên cứu có giá trị tham khảo cao về cả lý luận và thực tiễn.
Ở các công trình nghiên cứu khoa học trên, các tác giả đều đề cập đến vấn đề nâng
cao hiệu quả quản lý NSNN, tuy nhiên, mỗi đề tài có một cách tiếp cận và nội dung
nghiên cứu khác nhau. Do mục đích và yêu cầu khác nhau mà các công trình nghiên cứu
trên chỉ tập trung phân tích, đánh giá và đƣa ra những kiến nghị, đề xuất cho từng lĩnh
vực cụ thể và không thể áp dụng các giải pháp cho tất cả các vùng miền có đặc điểm tình
hình kinh tế và phong tục tập quán khác nhau.
Luận văn “Quản lý ngân sách nhà nƣớc ở thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang”
đƣợc nghiên cứu và lấy số liệu tại phòng Tài chính – Kế hoạch của thành phố Bắc Giang.
Luận văn cũng đƣa ra những đề xuất có thể áp dụng đƣợc vào thực tiễn của NSNN nói
9


chung và ngân sách cấp huyện của thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang nói riêng. Vì
vậy, đề tài không trùng lặp với các công trình nghiên cứu trƣớc đây. Đó là lý do tôi chọn
đề tài “Quản lý ngân sách nhà nƣớc của thành phố Bắc Giang” làm đề tài luận văn thạc sỹ
của mình.

1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý NSNN cấp huyện
1.2.1. Ngân sách Nhà nƣớc và vai trò của NSNN
1.2.1.1. Một số khái niệm
- Ngân sách Nhà nƣớc
Có rất nhiều các tài liệu khác nhau viết về NSNN, tuy nhiên theo một số tài liệu
nghiên cứu thì NSNN đƣợc định nghĩa nhƣ sau:
Ngân sách là tổng số thu và chi của một đơn vị trong một thời gian nhất định.
Ngân sách nhà nƣớc là một bản dự toán cân đối hàng năm về thu, chi cho các cơ
quan chính quyền Nhà nƣớc [ 11 ].
Luật NSNN Việt Nam đƣợc Quốc hội nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam
khóa XI, kỳ họp thứ hai thông qua ngày 16/12/2002, có hiệu lực từ năm 2004 cho rằng:
“Ngân sách nhà nƣớc là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nƣớc đã đƣợc cơ quan nhà
nƣớc có thẩm quyền quyết định và đƣợc thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện
các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc” [ 1 ].
Về hình thức, các khái niệm này có sự khác nhau nhất định, tuy nhiên, chúng đều
phản ánh về các kế hoạch, dự toán thu, chi của Nhà nƣớc trong một thời gian nhất định
với hình thái biểu hiện là quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nƣớc và Nhà nƣớc sử dụng quỹ
tiền tệ tập trung đó để trang trải cho các chi tiêu gồm: chi cho hoạt động của bộ máy nhà
nƣớc, chi cho an ninh quốc phòng, chi cho an sinh xã hội…
Trong thực tiễn hoạt động NSNN là hoạt động thu (tạo thu) và chi tiêu (sử dụng)
quỹ tiền tệ của Nhà nƣớc, làm cho nguồn tài chính vận động giữa một bên là Nhà nƣớc
10


với một bên là các chủ thể kinh tế, xã hội trong quá trình phân phối tổng sản phẩm quốc
dân dƣới hình thức giá trị. Đằng sau hoạt động thu, chi đó chứa đựng các mối quan hệ
kinh tế giữa Nhà nƣớc với các chủ thể khác. Nói cách khác, NSNN phản ánh mối quan hệ
kinh tế giữa Nhà nƣớc với các chủ thể kinh tế trong nền kinh tế - xã hội và trong phân
phối tổng sản phẩm xã hội. Thông qua việc tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ tập chung của
Nhà nƣớc, chuyển dịch thu nhập đó đến các chủ thể đƣợc thụ hƣởng nhằm thực hiện các

chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc.
- Thu NSNN
Theo luật Ngân sách Việt Nam đƣợc Quốc hội nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa
Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ hai thông qua ngày 16/12/2002 “Thu NSNN bao gồm các
khoản thu từ thuế, phí, lệ phí; các khoản thu từ hoạt động kinh tế của Nhà nƣớc; các
khoản đóng góp của các tổ chức và cá nhân; các khoản viện trợ; các khoản thu khác theo
quy định của pháp luật”[ 1 ].
Thu NSNN là toàn bộ các khoản tiền thu đƣợc tập trung vào trong tay Nhà nƣớc
để hình thành quỹ Ngân sách. Thu NSNN đƣợc tập trung từ nhiều nguồn khác nhau bao
gồm các khoản thu từ thuế, thu lệ phí, và thu từ tài sản của Nhà nƣớc. Ngoài ra thu
NSNN còn bao gồm các khoản thu từ việc vay của Nhà nƣớc (bao gồm các khoản vay
trong nƣớc thông qua việc phát hành trái phiếu và vay nƣớc ngoài) các khoản thu do nhận
viện trợ.
Thu NSNN là một hoạt động tài chính của Nhà nƣớc đƣợc xác lập trên cơ sở hệ
thống chính sách, pháp luật do Nhà nƣớc ban hành dựa trên nền tảng quyền lực và uy tín
của Nhà nƣớc đối với các chủ thể trong xã hội.
- Chi NSNN
Chi NSNN là hoạt động chi tiền của Nhà nƣớc trên cơ sở các nguồn thu NSNN
nhằm thực hiện đƣợc các chức năng của Nhà nƣớc.

11


Theo luật Ngân sách Việt Nam đƣợc Quốc hội nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa
Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ hai thông qua ngày 16/12/2002 “Chi NSNN bao gồm các
khoản chi phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo đảm hoạt động
của bộ máy nhà nƣớc; chi trả nợ của Nhà nƣớc; chi viện trợ và các khoản chi khác theo
quy định của pháp luật”[ 1 ]
Chi NSNN luôn gắn liền với việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà
nƣớc. Việc mở rộng các vai trò của Nhà nƣớc làm cho chi tiêu Ngân sách của hầu hết các

quốc gia tăng liên tục.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Quốc hội, 2002. Luật ngân sách số 01/2002/QH11 ngày 16/12/2002 về Ngân
sách nhà nước.
2. Chính phủ, 2003.Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 06/06/2003 của Chính phủ
- Qui định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật ngân sách.
3. Bộ Tài Chính, 2003. Thông tư số 60/2003/BTC ngày 26/3/2003 về quản lý ngân
sách xã và các hoạt động tài chính khác của xã, phường, thị trấn, Hà Nội: Nxb Tài chính.
4. Nguyễn Thùy Dƣơng, 2007. Hoàn thiện công tác quản lý Ngân sách nhà nước
trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc, Luận văn thạc sĩ

5. Tạ Xuân Quan, 2011. Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước
tỉnh Quảng Nam. Luận văn thạc sĩ, Trƣờng Đại học Đà Nẵng.
6. Phạm Công Hƣng, 2012. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách
nhà nước ở huyện Thuận Thành. Luận văn thạc sĩ, Trƣờng Đại học`Nông nghiệp Hà Nội.
7. Huỳnh Thị Cẩm Liên, 2011. Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước
Huyện Đức Phổ. Luận văn thạc sĩ, Trƣờng Đại học Đà Nẵng.
8. Lê Chi Mai, 2006. Phân cấp ngân sách cho chính quyền địa phương thực trạng
và giải pháp, Hà Nội: Nxb Chính trị quốc gia.
12


9. Nguyễn Văn Ngọc, 2012. Quản lý và sử dụng kinh phí ngân sách địa phương
tại cơ quan hành chính Nhà nước, đơn vị sự nghiệp trên địa bàn Lâm Đồng,Luận văn
Thạc sĩ, Trƣờng Đại học Kinh tế Thành Phố Hồ Chí Minh.

10. GS.TS. Ngô Thế Chi và PGS.TS. Nguyễn Trọng Cơ, 2008. Giáo trình
Phân tích tài chính Doanh nghiệp. Hà Nội: Nhà xuất bản Tài chính.
11. PGS.TS. Lê Văn Ái và TS. Bùi Tiến Hanh, 2010. Giáo trình Quản lý
Thu Ngân sách Nhà nước. Hà Nội: Nhà xuất bản Tài chính.

12. TS. Đặng Văn Du và TS. Bùi Tiến Hanh, 2010. Giáo trình Quản lý Chi
Ngân sách Nhà nước. Hà Nội: Nhà xuất bản Tài chính.
13. PGS.TS. Nguyễn Ngọc Hùng, 2006. Giáo trình Quản lý Ngân sách nhà
nước. Thành phố Hồ Chí Minh; Nhà xuất bản Thống kê.
14. GS.TS. Nguyễn Thị Cành, 2008. Tài chính công, tái bản lần thứ nhất có sửa
chữa và bổ sung, Nxb Đại học Quốc gia, Thành phố Hồ Chí Minh.
15. Bộ Tài chính, 2004. Hệ thống văn bản pháp luật về kiểm toán Việt Nam, Hà
Nội: Nxb Tài chính.
16. UBND thành phố Bắc Giang, 2010. Báo cáo quyết toán Thu, chi ngân sách
thành phố Bắc Giang năm 2010.
17. UBND thành phố Bắc Giang, 2011. Báo cáo quyết toán Thu, chi ngân sách
thành phố Bắc Giang năm 2011.
18. UBND thành phố Bắc Giang, 2012. Báo cáo quyết toán Thu, chi ngân sách
thành phố Bắc Giang năm 2012.
19. Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Bắc Giang (2010, 2011, 2012, 2013)
Báo cáo xây dựng dự toán thu, chi NSNN các năm (2010, 2011, 2012, 2013), thành phố
Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang.
13


20. Phòng Tài chính Huyện Đức Phổ, 2013. Báo cáo thu, chi ngân sách năm 2013
huyện Đức Phổ, Tỉnh Quảng Ngãi.
21. Phòng Tài chính huyện Bắc Sơn, 2013. Báo cáo thu, chi ngân sách năm 2013
huyện Bắc Sơn, Tỉnh Lạng Sơn.
22. Phòng Tài chính huyện Hƣng Hà, 2013. Báo cáo thu, chi ngân sách năm 2013
huyện Hưng Hà, Tỉnh Thái Bình
23. Tỉnh ủy Bắc Giang, 2010. Văn kiện đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bắc Giang
lần thứ XVII.
24 . Các trang Web
www.mof.gov.vn

14