Nghiên cứu việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất tại một số dự án trên địa bàn thị xã sơn tây, thành phố hà nội theo quan điểm tiếp cận hai chiều

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
------------------

Đinh Thị Thu Thủy

NGHIÊN CỨU VIỆC THỰC HIỆN CHÍ NH SÁCH
BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐINH
CƢ KHI NHÀ NƢỚC
̣
THU HỒI ĐẤT TẠI MỘT SỐ DƢ̣ ÁNTRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ
SƠN TÂY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO QUAN ĐIỂM
TIẾP CẬN HAI CHIỀU

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
------------------

Đinh Thị Thu Thủy

NGHIÊN CỨU VIỆC THỰC HIỆN CHÍ NH SÁCH
BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐINH
CƢ KHI NHÀ NƢỚC
̣
THU HỒI ĐẤT TẠI MỘT SỐ DƢ̣ ÁNTRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ
SƠN TÂY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO QUAN ĐIỂM

TIẾP CẬN HAI CHIỀU

Chuyên ngành: Quản Lý Đất Đai
Mã số: 60 85 01 03

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS.Nguyễn Thị Hà Thành

Hà Nội – 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ luận
văn nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ
rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn

Đinh Thị Thu Thủy


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình điều tra, nghiên cứu để hoàn thành luận văn, ngoài sự nỗ lực
của bản thân, tôi đã nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo của các nhà khoa
học, các thầy cô giáo và sự giúp đỡ nhiệt tình, chu đáo của cơ quan, đồng nghiệp và
nhân dân địa phương.
Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn trân trọng nhất tới giáo viên hướng dẫn khoa học
TS. Nguyễn Thị Hà Thành đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ tôi trong suốt quá trình

hoàn thành luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy , cô giáo Khoa
Điạ Lý - Trường Đại học Khoa ho ̣c tự nhiên - Đa ̣i ho ̣c Quố c gia Hà Nô ̣i , ban giải
phóng mặt bằng thị xã Sơn Tây, phòng Tài nguyên và Môi trường thị xã Sơn Tây,
các phòng, ban, cán bộ và nhân dân các phường Trung Sơn Trầm và phường Viên
Sơn đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới gia đình, những người thân, cán bộ đồng
nghiệp và bạn bè đã tạo điều kiện về mọi mặt cho tôi trong quá trình thực hiện
đề tài này.
Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả luận văn

Đinh Thị Thu Thủy


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .. Error! Bookmark
not defined.
1.1. Khái niệm và đặc điểm của công tác thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣError!
Bookmark not defined.
1.1.1.Khái niệm về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ..... Error! Bookmark
not defined.
1.1.2. Đặc điểm của công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư .... Error! Bookmark
not defined.
1.2. Cơ sở pháp lý của chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà
nƣớc thu hồi đất tại Việt Nam ................................ Error! Bookmark not defined.
1.2.1 Trước luật đất đai 1993 .................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2 Luật Đất đai 1993 ............................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.3 Luật Đất đai 2003 và Luật Đất đai hiện hành .. Error! Bookmark not defined.

1.2.4 Cơ sở pháp lý của chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước
thu hồi đất trên địa bàn thành phố Hà Nội ................ Error! Bookmark not defined.
1.3. Quan điểm và phƣơng pháp nghiên cứu............. Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Quan điểm nghiên cứu........................................ Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Phương pháp nghiên cứu .................................... Error! Bookmark not defined.
1.4. Thực tiễn triển khai công tác thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ
ở nƣớc ta từ năm 2004 đến nay .............................. Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Thực tiễn của việc thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
................................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.4.2.Nguyên nhân của những vướng mắc, bất cập .. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH
CƢ CỦA HAI DỰ ÁN .............................................................................................31
2.1. Đánh giá khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thị xã Sơn Tây.
................................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................... Error! Bookmark not defined.


2.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế, xã hội ............... Error! Bookmark not defined.
2.1.2.2. Tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế .. Error! Bookmark not
defined.
2.1.3. Đánh giá những điều kiện thuận lợi và khó khăn cho phát triển kinh tế - xã
hội thị xã Sơn Tây ..................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Thực trạng công tác quản lý và sử dụng đất của thị xã Sơn Tây ......... Error!
Bookmark not defined.
2.2.1. Tình hình quản lý nhà nước về đất đai ............ Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Hiện trạng sử dụng đất đai và biến động sử dụng đất ... Error! Bookmark not
defined.
2.2.3. Một số dự án thu hồi đất trên địa bàn.............. Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Cơ sở pháp lý để thực hiện hai dự án .............. Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Bồi thường, hỗ trợ về đất, giá đất tính bồi thường ........ Error! Bookmark not

defined.
2.3.5. Bồi thường, hỗ trợ về tài sản nhà ở, công trình vật kiến trúc, cây cối hoa màu
trên đất bị thu hồi và giá bồi thường, hỗ trợ.............. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: ĐÁNH GIÁ VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG,
HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ KHI NHÀ NƢỚC THU HỒI ĐẤT TẠI CÁC DỰ
ÁN NGHIÊN CỨU .................................................. Error! Bookmark not defined.
3.1. Kết quả điều tra đánh giá việc thực hiện chính sách .. Error! Bookmark not
defined.
3.1.1. Ý kiến của người quản lý, thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư ............................................................. Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Những thay đổi đặc điểm kinh tế - xã hội của các hộ dân do bị thu hồi đất
................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Đánh giá chung việc thực hiện các chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái
định cƣ dự án trên địa bàn thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội ..........................80
3.3. Đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện chính sách bồi thƣờng, hỗ
trợ và tái định cƣ ở thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội ..... Error! Bookmark not
defined.


3.3.1. Các giải pháp chung ........................................ Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Các giải pháp cụ thể ........................................ Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................ Error! Bookmark not defined.
1. Kết luận ................................................................ Error! Bookmark not defined.
2. Kiến nghị .............................................................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................2
PHỤ LỤC


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Bồi thường

BT

Bất động sản

BĐS

Hỗ trợ

HT

Hội đồng nhân dân

HĐND

Tái định cư

TĐC

Giải phóng mặt bằng

GPMB

Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

GCNQSDĐ

Ủy ban nhân dân

UBND

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Tình hình phát triển dân số và lao động ở thị xã Sơn Tây giai đoạn 20112014 ........................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.2. Tổng giá trị sản xuất trên địa bàn thị xã Sơn TâyError! Bookmark not
defined.
Bảng 2.3: Hiện trạng sử dụng đất tại Thị xã Sơn Tây năm 2014Error!

Bookmark

not defined.
Bảng 2.4: Một số dự án thu hồi đất trên địa bàn ....... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.5: Xác định đối tượng được bồi thường và không được bồi thường .... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 2.6: Xác định đối tượng, điề u kiê ̣n đươ ̣c tái đinh
̣ cưError!

Bookmark

not

defined.
Bảng 2.7. Tổ ng hơ ̣p kinh phí giá trị bồi thường , hỗ trơ ̣ nhà ở , công trình vâ ̣t kiế n
trúc, cây cố i hoa màu trên đấ t bi ̣thu hồ i của 02 dự ánError!

Bookmark

not

defined.

Bảng 3.1. Cơ cấu dân số từ 15 tuổi trở lên theo trình độ văn hóa và theo độ tuổi
................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.2. Tình hình lao động và việc làm của các hộ dân trước và sau khi thu hồi tại
dự án 1 ....................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.3. Tình hình lao động và việc làm của các hộ dân trước và sau khi thu hồi tại
dự án 2 ....................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.4. Tình hình thu nhập của các hộ tại 2 dự án sau thu hồi đất .............. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.5. Thu nhập bình quân của các hộ gia đình trong một tháng................ Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.6: Diện tích đất bị thu hồi của các hộ gia đìnhError!

Bookmark

not

defined.
Bảng 3.7. Tài sản của các hộ gia đình trước và sau khi thu hồi đất .................. Error!
Bookmark not defined.


Bảng 3.8. Ư kiến của người dân về chính sách bồi thường và hỗ trợ của dự án
................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.9. Kiến nghị của hộ gia đình về nguyện vọng hỗ trợ ổn định đời sống, sản
xuất ............................................................................ Error! Bookmark not defined.


DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 2.1 Sơ đồ hành chính thị xã Sơn Tây, thành phố Hà NộiError!

Bookmark

not defined.
Hình 2.2. Biểu đồ cơ cấu kinh tế thị xã năm 2011 và 2014Error!

Bookmark

not

defined.
Hình 2.3: Biểu đồ cơ cấ u sử du ̣ng đất năm 2014 thị xã Sơn TâyError!

Bookmark

not defined.
Hình 2.4: Hình ảnh Tiểu khu nhà ở Đồi Dền ............ Error! Bookmark not defined.
Hình 3.1. Biểu đồ thể hiện cơ cấu lao động phân theo trình độ văn hóa .......... Error!
Bookmark not defined.
Hình 3.2 Biểu đồ tình hình lao động của người dân trước và sau khi thu hồi đất tại
dự án 2 ....................................................................... Error! Bookmark not defined.


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong quá trình hội nhập và phát triển với nền kinh tế toàn cầu, đất nước ta
đang phát triển mạnh mẽ theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhiều dự án
đầu tư phát triển như: khu công nghiệp, khu thương mại, khu du lịch, các khu kinh
tế mở, khu dân cư, hệ thống đường giao thông,… đã và đang được triển khai xây
dựng một cách mạnh mẽ. Để thực hiện được các dự án trên thì mặt bằng đất đai là
một trong những nhân tố quan trọng, nó quyết định đến hiệu quả trong công tác đầu

tư và ảnh hưởng đến cả tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá của đất nước.
Bồi thường giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất là vấn đề hết sức
nhạy cảm và phức tạp tác động tới mọi mặt đời sống kinh tế, xã hội của nhiều
người, của cả cộng đồng dân cư. Công tác bồi thường GPMB là điều kiện ban đầu
và tiên quyết để triển khai thực hiện các dự án. Việc làm này còn ảnh hưởng trực
tiếp đến lợi ích của Nhà nước, của chủ đầu tư, ảnh hưởng đến đời sống vật chất, tinh
thần của người bị thu hồi đất, góp phần thu hút vốn cho đầu tư phát triển.
Trong những năm gần đây Nhà nước đã từng bước hoàn thiện pháp luật
về đất đai và ban hành các văn bản pháp lý hướng dẫn thực hiện về công tác bồi
thường, hỗ trợ GPMB và tái định cư nhằm khắc phục những khó khăn, vướng
mắc trong quá trình triển khai thực hiện chính sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án vì lợi ích quốc gia công cộng,
kinh tế và an ninh quốc phòng.
Tuy nhiên việc thực hiện cơ chế Nhà nước thu hồi đất của người đang sử
dụng đất để giao đất cho các nhà đầu tư vẫn đang gây nhiều bức xúc trong thực
tế triển khai, nhất là những bức xúc của người bị thu hồi đất về phương thức
thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Nguyên nhân là bởi vì phần lớn các
chính sách được thực hiện theo kiểu áp đặt từ trên xuống, ít khi các hộ gia đình
bị ảnh hưởng được tham gia ý kiến trong quá trình ra chính sách thu hồi đất.
Không nằm ngoài những khó khăn, thách thức chung của cả nước, công
tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự
án trên địa bàn thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội trong những năm qua cũng


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ban chấp hành Đảng bộ Thị xã Sơn Tây khóa XVIII (2010), Báo cáo chính
trị trình Đại hội Đảng bộ Thị xã Sơn Tây lần thứ XIX nhiệm kỳ 2010-2015.
2. Ban chỉ đạo Thành phố (2012), Báo cáo số 929/BC-BCĐ ngày 13/12/2012
báo cáo kết quả thực hiện công tác giải phóng mặt bằng năm 2012 và chương trình
cho năm 2013.

3. Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng Thị xã Sơn Tây (2013), Báo cáo tổng
kết công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn Thị xã Sơn Tây.
4. Bộ Tài chính (2004), Thông tư số 116/2004/TT-BTC ngày 07/12/2004 của
Bộ Tài Chính hướng dẫn thực hiện Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004
của Chính phủ về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất.
5. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2012), Báo cáo số 193/BC-BTNMT ngày
6/9/2012 Báo cáo Tổng kết tình hình thi hành Luật Đất đai 2003 và định hướng sửa
đổi Luật Đất đai
6. CARE Quốc tế tại Việt Nam - Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt
Nam (2005). Quản lý và sử dụng đất đai ở nông thôn Miền Bắc nước ta, NXB Lao
động- xã hội
7. Chính phủ (1998), Nghị định số 22/1998/NĐ-CP ngày 24/4/1998 về việc
đền bù thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an
ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng
8. Chính phủ (2004), Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 của
Chính phủ về bồi thường thiệt hại và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
9. Chính phủ (2007), Nghị định 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 của Chính
phủ quy định bổ sung về việc cấp GCNQSDĐ, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng
đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất và giải
quyết khiếu nại về đất đai
10. Chính phủ (2009), Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/08/2009 của
Chính phủ quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, hỗ trợ
và tái định cư


11. Phòng Tài nguyên và Môi trường Thị xã Sơn Tây (2010-2013), Số liệu
thống kê đất đai các năm 2010-2013.
12. Phòng Thống kê Thị xã Sơn Tây (2005-2013), Niên giám thống kê các năm
2005 -2013.
13. Hoàng Phê (1998), Từ điển Tiếng Việt, Viện ngôn ngữ học

14. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (1959), Hiến pháp, Nhà xuất bản
Chính trị Quốc gia, Hà Nội -1995.
15. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (1980), Hiến pháp, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.
16. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (1992), Hiến pháp, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.
17. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (1987), Luật Đất đai, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.
18. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (1993), Luật Đất đai, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.
19. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (2001), Luật sửa đổi, bổ sung một số
Điều của Luật Đất đai, NXB Bản đồ, Hà Nội.
20. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (2003), Luật Đất đai, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.
21. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (2013), Luật Đất đai, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.
22. Viện Nghiên cứu Địa chính (2008). Báo cáo kết quả nghiên cứu đề tài Điều
tra nghiên cứu xã hội học về chính sách đền bù giải phóng mặt bằng và tái định cư,
Hà Nội.