Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học phổ thông búng lao, huyện mường ảng, tỉnh điện biên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

ĐÀO XUÂN MẠNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG BÚNG LAO
HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2015

41


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

ĐÀO XUÂN MẠNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG BÚNG LAO
HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN TRUNG

HÀ NỘI – 2015
MỤC LỤC
42


Lời cảm ơn..............................................................................................

i

Danh mục chữ viết tắt.............................................................................

ii

Mục lục...................................................................................................

iii

Danh mục bảng.......................................................................................

vii

Danh mục sơ đồ......................................................................................

viii

MỞ ĐẦU................................................................................................

1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG

GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG THPT.....

6

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ..............................................................

6

1.2. Một số khái niệm công cụ ..............................................................

7

1.2.1. Khái niệm quản lý........................................................................

7

1.2.2. Khái niệm quản lý giáo dục .........................................................

9

1.2.3. Khái niệm quản lý nhà trường......................................................

13

1.2.4. Khái niệm hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp..........................

13

1.2.5. Khái niệm quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.............

14

1.3. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học phổ
thông…………………………………………….................…………..

14

1.3.1. Cơ sở pháp lý................................................................................

14

1.3.2. Mục tiêu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
THPT .....................................................................................................

16

1.3.3. Nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
THPT......................................................................................................

20

1.3.4. Chương trình của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường trung học phổ thông....................................................................

22

1.3.5. Cách thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường trung học phổ thông....................................................................

22

1.4. Đánh giá kết quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
trung học phổ thông................................................................................

27

1.5. Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học
phổ thông................................................................................................
43

29


1.5.1. Mục tiêu của quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường trung học phổ thông....................................................................

29

1.5.2. Đối tượng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường trung học phổ thông....................................................................

31

1.5.3. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường trung học phổ thông....................................................................

32

1.5.4. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
trung học phổ thông................................................................................

33

1.5.5. Cách thức tổ chức quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
ở trường trung học phổ thông.................................................................

36

1.5.6. Quản lý việc kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp ở trường trung học phổ thông.....................................................

36

1.6. Vai trò của hiệu trưởng trong tổ chức chỉ đạo quản lý hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp .....................................................................

37

1.6.1. Hiệu trưởng trong tổ chức quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp ....................................................................................................

37

1.6.2. Phối hợp các lực lượng giáo dục tổ chức quản lý hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp .............................................................................

38

Kết luận chương 1......................………………………………………

40

Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO
DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT BÚNG LAO,
HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN ………................…....

41

2.1. Khái quát về trường trung học phổ thông Búng Lao, huyện
Mường Ảng, tỉnh Điện Biên ..................................................................

41

2.2. Thực trạng về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
trung học phổ thông Búng Lao, huyện Mường Ảng..............................

42

2.3. Khảo sát thực trạng về quản lý hoạt động GDNGLL ở trường
trung học phổ thông Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên.....

43

2.3.1. Thực trạng về nhận thức...............................................................

43

2.3.2. Thực trạng về việc xây dựng và thực hiện kế hoạch tổ chức
44

quản lý HĐGDNGLL của cán bộ quản lý và giáo viên.........................

46

2.3.3. Thực trạng về việc tổ chức chỉ đạo HĐGDNGLL của cán bộ
quản lý và giáo viên................................................................................

48

2.3.4. Về nội dung triển khai chương trình HĐGDNGLL ....................

55

2.4. Những khó khăn của cán bộ giáo viên khi thực hiện
HĐGDNGLL .........................................................................................

61

2.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch và kết quả
thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ....................................

64

Kết luận chương 2......................................……………………………

66

Chương 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO
DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT BÚNG LAO,

HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN …........………............

67

3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp quản lý hoạt động GDNGLL
ở trường trung học phổ thông Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh
Điện Biên................................................................................................

67

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động GDNGLL ở trường trung học
phổ thông Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên ....................

68

3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo
viên trong tổ chức hoạt động GDNGLL ................................................

68

3.2.2. Biện pháp 2: Phân cấp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ..........................................................................................................

69

3.2.3. Biện pháp 3: Huy động các nguồn lực để thực hiện nội dung,
chương trình hoạt động GDNGLL ........................................................

71

3.2.4. Biện pháp 4: Đa dạng hoá các loại hình hoạt động
GDNGLL................................................................................................

72

3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp .....................................................................

75

3.4. Khảo nghiệm các biện pháp quản lý hoạt động GDNGLL ở
trường trung học phổ thông Búng Lao...................................................

77

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................

77

45


3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm................................................................

77

3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm ..........................................................

77

3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ...................................................................

77

Kết luận chương 3……………..............................……………………

81

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................

82

1. Kết luận .............................................................................................

82

2. Khuyến nghị ......................................................................................

82

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................

85

PHỤ LỤC .............................................................................................

87

46

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong thời đại Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa đất nước, việc đào tạo con
người Việt Nam đáp ứng nhu cầu của xã hội đã được cụ thể hóa trong Điều 2
Luật Giáo dục: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển
toàn diện có đạo đức, trí thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành
với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân
cách, phẩm chất năng lực công dân đáp ứng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Để
thực hiện được điều đó, trong chương trình đào tạo ở các cấp học, ngành học mà
Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) xây dựng, ngoài các môn học cung cấp kiến
thức còn có các hoạt động giáo dục bổ trợ, trong đó phải kể đến hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp (HĐGDNGLL).
Hoạt động GDNGLL là sự tiếp nối hoạt động văn hóa, bằng hình thức
sinh hoạt tập thể hấp dẫn với nội dung phong phú góp phần củng cố, khắc sâu
kiến thức, rèn luyện kỹ năng, bồi dưỡng tình cảm, xây dựng ý thức độc lập, tinh
thần tự chủ, phát triển tình đoàn kết của học sinh. Hoạt động GDNGLL còn là
một hoạt động phù hợp với nhu cầu của học sinh như: Giao lưu, vui chơi, giải
trí, văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, chính vì vậy trong điều kiện phát triển
của nền kinh tế thị trường đòi hỏi cần có những con người tri thức phát triển
toàn diện. Đảng ta đã khẳng định con người là mục tiêu, là động lực của sự phát
triển. Nền kinh tế - xã hội muốn có được sức mạnh để phát triển cần phải tạo ra
được trình độ trí tuệ ngang tầm thời đại, nguồn chất xám cũng như nhân lực kỹ
thuật đủ để luôn đổi mới sản xuất, nâng cao năng suất lao động, phát triển các
hoạt động dịch vụ... Tất cả đều phụ thuộc vào giáo dục. Vì vậy, việc đầu tư cho
giáo dục để nâng cao trình độ dân trí, đào tạo nguồn nhân lực, phát triển bồi
dưỡng nhân tài được ưu tiên hàng đầu.
Trong những năm qua, thực hiện công cuộc đổi mới, sự nghiệp giáo dục
và đào tạo đã đóng góp to lớn vào những thành quả chung của toàn xã hội. Tuy
nhiên bên cạnh đó ngành giáo dục vẫn còn tồn tại không ít những hạn chế. Đó là

những mặt trái của cơ chế thị trường đã tác động không nhỏ vào giáo dục nói
47


chung và vào các trường Trung học phổ thông (THPT) nói riêng. Đối tượng tiếp
thu nhanh và nhạy bén với cái "mới " là thanh thiếu niên, học sinh ở độ tuổi tập
làm người lớn, thích tự khẳng định mình nhưng lại thiếu sự chín chắn. Vấn đề
đặt ra cho việc giáo dục thế hệ trẻ là phải tạo ra mọi điều kiện để phát triển cân
đối hài hoà các tố chất, tiềm năng ở mỗi người và cộng đồng như: Trí tuệ, phẩm
chất đạo đức, các yếu tố tâm lý, cuộc sống tâm hồn, thể lực và các năng lực hoạt
động của mỗi người.
Như vậy, giáo dục trí tuệ không chỉ giới hạn ở sự xây dựng và phát triển
kỹ năng lý trí của con người mà bao gồm cả sự phát huy trí tuệ của trái tim, cảm
xúc của mỗi con người. Để góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh thì hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp đóng vai trò vô cùng quan trọng. Chính vì vậy,
hoạt động GDNGLL đã được triển khai thực hiện ở hệ thống các trường phổ
thông, được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo, các thầy cô giáo,
các lực lượng xã hội khác và đã đạt được một số kết quả tốt. Tuy nhiên ở một số
trường, hoạt động GDNGLL chưa được chú trọng và đầu tư đúng mức, tổ chức
còn mang tính hình thức, chiếu lệ dẫn đến hiệu quả giáo dục còn hạn chế, trong
những năm học qua thực hiện chương trình đổi mới giáo dục. Bộ GD&ĐT đã
đưa hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp vào chương trình học tập chính khoá
cho học sinh THPT, còn trước đây do các trường tự tổ chức theo điều kiện của
nhà trường mà không có chương trình chính thức. Hoạt động GDNGLL là hoạt
động nối tiếp của hoạt động dạy học trên lớp, giúp HS củng cố, mở rộng tri thức
đã học, rèn luyện kỹ năng giao tiếp, kỹ năng ứng xử, kỹ năng hoạt động chính trị
xã hội v.v.... Việc thực hiện chương trình, tổ chức hoạt động GDNGLL của cán
bộ quản lý, giáo viên và học sinh còn nhiều tồn tại. Xuất phát từ những lý do
trên tác giả chọn nghiên cứu đề tài: "Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở trường trung học phổ thông Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện

Biên" nhằm tìm ra những biện pháp quản lý hữu hiệu nhất để nâng cao chất
lượng hoạt động GDNGLL, giúp công tác chỉ đạo của nhà trường được thuận
lợi, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục đã đề
ra.
48


2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động GDNGLL ở trường
THPT và đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức thực
hiện hoạt động GDNGLL ở trường THPT Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh
Điện Biên.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý HĐGDNGLL ở trường THPT.
3.2. Khảo sát thực trạng quản lý thực hiện HĐGDNGLL ở trường THPT Búng
Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên.
3.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý nâng cao hiệu quả HĐGDNGLL ở trường
THPT Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
HĐGDNGLL ở trường THPT Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý HĐGDNGLL ở trường THPT Búng Lao, huyện Mường Ảng,
tỉnh Điện Biên.
5. Câu hỏi nghiên cứu
- Cơ sở lý luận của việc quản lý HĐGDNGLL ở trường THPT như thế nào?
- Thực trạng công tác quản lý HĐGDNGLL ở trường THPT Búng Lao,
huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên hiện nay có những ưu, nhược điểm gì và
nguyên nhân?
- Biện pháp nào có thể sử dụng để quản lý có hiệu quả HĐGDNGLL của

trường THPT Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên?

6. Giả thuyết khoa học
Hoạt động GDNGLL là hoạt động nối tiếp của hoạt động dạy học trên
lớp, nếu xây dựng được các biện pháp quản lý hoạt động GDNGLL một cách
khoa học thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở trường THPT.
7. Phạm vi nghiên cứu
49


Đề tài khảo sát thực trạng công tác quản lý HĐGDNGLL ở trường THPT
Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên và đề xuất các biện pháp quản lý
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong những năm tiếp theo.
8. Phương pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa
các tài liệu liên quan đến vấn đề lý luận về quản lý giáo dục, quản lý hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra: Thu thập ý kiến của các đối tượng thông qua việc
trưng cầu ý kiến. Các nội dung trưng cầu ý kiến là các vấn đề liên quan đến thực
trạng của vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm của các
trường THPT trên địa bàn huyện Mường Ảng về công tác quản lý hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp.
- Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến của các chuyên gia về các vấn đề
liên quan đến đánh giá thực trạng và tính khả thi của các biện pháp được đề xuất.
8.3. Phương pháp xử lý thông tin
Phương pháp thống kê được sử dụng để xử lý các số liệu đã thu thập.
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

9.1. Ý nghĩa lý luận
Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận việc quản lý hoạt động GDNGLL
nhằm từng bước nâng cao chất lượng giáo dục ở trường THPT.
9.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề xuất những biện pháp quản lý phù hợp với thực tiễn và có tính khả thi
giúp nâng cao chất lượng hoạt động GDNGLL ở trường THPT Búng Lao. Qua
đó nhân rộng điển hình kinh nghiệm quản lý cho các trường THPT đóng trên địa
bàn huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên.
10. Cấu trúc luận văn

50


Luận văn có cấu trúc gồm 3 phần, ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến
nghị, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, nội dung luận văn được trình
bày trong 3 chương.
Chương 1. Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở trường trung học phổ thông.
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THPT Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên.
Chương 3. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THPT Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên.

51


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1

Nguyễn Ngọc Bảo (1980), Tổ chức dạy học, một số vấn đề lý luận dạy

học, Tủ sách trường cán bộ quản lý nghiệp vụ giáo dục, Hà Nội.

2

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2004), Thiết kế mẫu một số mô đun giáo dục
môi trường ngoài giờ lên lớp, Dự án Vie/98/018, Hà Nội.

3

Phạm Hoàng Gia (1984), Hoạt động ngoài giờ lên lớp học sinh lớp 6, tạp
chí nghiên cứu giáo dục 4 - 1984 và tạp chí NCGD số 2 -1987.

4

Phạm Minh Hạc (1999), Giáo dục Việt Nam trước ngưỡng cửa của thế
kỷ XXI, NXB chính trị quốc gia, Hà Nội.

5

Hà Sĩ Hồ (1985), Những bài giảng về quản lý trường học tập II và III,
NXBGD -1985.

6

Nguyễn Văn Hộ, Trịnh Trúc Lâm (2000), Ứng xử sư phạm, NXB Khoa
học và Kỹ thuật.

7

Cà Thị Hoan (2009), Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo

định hướng xây dựng nhà trường thân thiện ở trường THPT vùng dân tộc
thiểu số, trung tâm học liệu - Đại học Thái Nguyên.

8

Ngô Công Hoàn (1997), Tâm lý học xã hội trong quản lý, NXB
ĐHQGHN.

9

Đặng Vũ Hoạt (1994), Tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp, NXB Hà
Nội.

10 Đinh Xuân Huy, Các biện pháp quản lý HĐGDNGLL của người hiệu
trưởng ở trường phổ thông Dân tộc Nội trú - tỉnh Lai Châu - Luận văn
Thạc sĩ KHGD - Trường ĐHSP Hà Nội
11 Giang Thị Khuyên (2003), Thực trạng quản lý HĐGDNGLL ở trường
Tiểu học miền núi huyện Mai Châu - tỉnh Sơn La, Luận văn.
12 Harold Kontz (1994), Những vấn đề cốt yếu của quản lý,NXB khoa học
kỹ thuật Hà Nội..
13 Nguyễn Văn Lê (1985), Khoa học quản lý nhà trường, NXB TP.Hồ Chí
52


Minh.
14 Luật Giáo dục (2005), NXB Chính trị quốc gia.
15 Phạm Hồng Quang (2006), Môi trường giáo dục, NXB giáo dục.
16 Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên (2014), Qui hoạch phát triển
Giáo dục - Đào tạo tỉnh Điện Biên đến năm 2020.
17 Phan Vĩnh Thái (2008), Các biện pháp quản lý thực hiện chương trình

giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học phổ thông đại từ -TN
18 Nguyễn Văn Thiềm, “Mấy biện pháp giáo dục học sinh ngoài giờ lên lớp
theo địa bàn dân cư”.
19 Bùi Sỹ Tụng, Lê Văn Cầu, Lê Thanh Sử, Đỗ Tường Vi (2007), Hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp, Sách giáo viên 11, NXB Giáo dục.
20 Bùi Sỹ Tụng, Nguyễn Dục Quang, Nguyễn Phi Long, Trần Quốc
Thành (2006), Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, Sách giáo viên 10,
NXB Giáo dục.
21 Thái Duy Tuyên (2001), Giáo dục học hiện đại, NXB Đại học quốc gia
Hà Nội.
22 Văn kiện Hội nghị lần thứ 2 Ban Chấp hành Trung ương khoá VIII, NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội. Văn kiện Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành
Trung ương khoá XI, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
23 Văn kiện Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương khoá XI, NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội.

53