Sáng kiến kinh nghiệm TLV lớp 3

Chuyên đề: Dạy tập làm văn lớp 3 nh thế nào để đáp ứng yêu cầu
đổi mới
A.Phần mở đầu
I. Lí do chọn chuyên đề.
Môn Tiếng Việt cùng với các môn học khác, có nhiệm vụ cung cấp cho học
sinh 4 kĩ năng đó là: nghe-nói-đọc-viết. Trong đó môn Tiếng Việt có các phân
môn nh: Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Luyện từ và câu, Tập viết, Tập làm văn
Trong đó, phân môn Tập làm văn là phân môn có tính chất tích hợp của các phân
môn khác. Qua tiết Tập làm văn, học sinh có khả năng xây dựng một văn bản, đó
là bài nói, bài viết. Nói và viết là những hình thức giao tiếp rất quan trọng, thông
qua đó con ngời thực hiện quá trình t duy-chiếm lĩnh tri thức, trao đổi t tởng, tình
cảm, quan điểm, giúp mọi ngời hiểu nhau, cùng hợp tác trong cuộc sống lao động.
Ngôn ngữ (dới dạng nói-ngôn bản, và dới dạng viết-văn bản) giữ vai trò
quan trọng trong sự tồn tại và phát triển xã hội. Chính vì vậy, hớng dẫn cho học
sinh nói đúng và viết đúng là hết sức cần thiết. Nhiệm vụ nặng nề đó phụ thuộc
phần lớn vào việc giảng dạy môn Tiếng Việt nói chung và phân môn Tập làm văn
lớp 3 nói rêng. Vấn đề đặt ra là: ngời giáo viên dạy tập làm văn theo hớng đổi mới
nh thế nào để đáp ứng đợc khả năng tiếp thu của học sinh? Cách thức tổ chức, tiến
hành tiết dạy Tập làm văn ra sao để đạt hiệu quả nh mong muốn.
Qua thực tế giảng dạy chúng tôi nhận thấy phân môn Tập làm văn là phân
môn khó trong các phân môn của môn Tiếng Việt. Do đặc trng phân môn Tập làm
văn với mục tiêu cụ thể là: hình thành và rèn luyện cho học sinh khả năng trình
bày văn bản (nói và viết) ở nhiều thể loại khác nhau nh: miêu tả, kể chuyện, viết
th, tờng thuật, kể lại bản tin, tập tổ chức cuộc họp giới thiệu về mình và những ng-
ời xung quanh.Trong quá trình tham gia vào các hoạt động học tập này, học sinh
với vốn kiến thức còn hạn chế nên thờng ngại nói. Nếu bắt buộc phải nói, các em
thờng đọc lại bài viết đã chuẩn bị trớc. Do đó, giờ dạy cha đạt hiệu quả cao.
Xuất phát từ thực tiễn đó, tôi tiến hành nghiên cứu và thực nghiệm chuyên
đề Dạy Tập làm văn lớp 3 nh thế nào để đáp ứng yêu cầu đổi mới .
II. Cơ sở thực tiễn và lý luận:
1. Cơ sở lý luận:

giáo viên : Tăng thị hạnh Tiểu học tân mai
1
Chuyên đề: Dạy tập làm văn lớp 3 nh thế nào để đáp ứng yêu cầu
đổi mới
Tập làm văn là một trong những phân môn có vị trí quan trọngcủa môn
Tiếng Việt. Phân môn này đòi hỏi học sinh phải vận dụng những kiến thức tổng
hợp từ nhiều phân môn. Để làm đợc một bài văn, học sinh phải sử dụng cả bốn kỹ
năng: nghe, nói, đọc, viết; phải vận dụng các kiến thức về Tiếng Việt, về cuộc
sống thực tiễn.
Phân môn Tập làm văn rèn luyện cho học sinh các kỹ năng tạo lập văn bản,
trong quá trình lĩnh hội các kiến thức khoa học, góp phần dạy học sinh sử dụng
Tiếng Việt trong đời sống sinh hoạt. Vì vậy, Tập làm văn đợc coi là phân môn có
tính tổng hợp, có liên quan mật thiết đến các môn học khác. Trên cơ sở nội dung,
chơng trình phân môn Tập làm văn có rất nhiều đổi mới, nên đòi hỏi tiết dạy Tập
làm văn phải đạt đợc mục đích cụ thể hơn, rõ nét hơn. Ngoài phơng pháp của thầy,
học sinh cần có vốn kiến thức, ngôn ngữ về đời sống thực tế. Chính vì vậy, việc
dạy tốt các phân môn khác không chỉ là nguồn cung cấp kiến thức mà còn là ph-
ơng tiện rèn kỹ năng nói, viết, cách hành văn cho học sinh.
Tóm lại: Dạy Tập làm văn theo hớng đổi mới phải khích lệ học sinh tích
cực, sáng tạo, chủ động trong học tâp; biết diễn đạt suy nghĩ của mình thành ngôn
bản, văn bản. Nói cách khác, các phân môn trong môn Tiếng Việt là phơng tiện để
hỗ trợ cho việc dạy Tập làm văn đợc tốt.
2. Cơ sở thực tiễn:
2.1 Thuận lợi:
+ Đối với giáo viên:
- Năm học 2007 _2008là năm thứ sáu tiến hành chơng trình thay sách, giáo
viên đã nắm đợc yêu cầu của việc đổi mới phơng pháp một cách cơ bản,
việc sử dụng dồ dùng tơng đối có hiệu quả.
- Sự chỉ đạo chuyên môn của phòng giáo dục, trờng, tổ chuyên môn có vai trò
tích cực, giúp giáo viên đi đúng nội dung, chơng trình phân môn Tập làm

văn.
- Qua các tiết dạy mẫu, các cuộc thi, hội thảo đã có nhiều giáo viên thành
công khi dạy Tập làm văn.
giáo viên : Tăng thị hạnh Tiểu học tân mai
2
Chuyên đề: Dạy tập làm văn lớp 3 nh thế nào để đáp ứng yêu cầu
đổi mới
- Qua các phơng tiện thông tin đại chúng: ti vi, đài, sách, báo giáo viên tiếp
cận với phơng pháp đổi mới Tập làm văn thờng xuyên hơn.
+ Đối với học sinh
- Học sinh lớp ba đang ở lứa tuổi rất thích học và ham học.
- Môn Tiếng Việt nói chung và phân môn Tập làm văn nói riêng có nội dung
phong phú, sách giáo khoa đợc trình bày với kênh hình đẹp, trang thiết bị dạy học
hiện đại, hấp dẫn học sinh, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi các em.
- Các em đã đợc học chơng trình thay sách từ lớp 1, đặc biệt là các em ở lớp 2
đã nắm vững kiến thức, kỹ năng của phân môn Tập Làm Văn nh kỹ năng giao tiếp,
kỹ năng tạo lập ngôn bản, kỹ năng kể chuyện miêu tả. Đây là cơ sở giúp các em
học tốt phân môn Tập làm văn ở lớp 3.
2.2 Khó khăn:
+ Đối với học sinh:
- Do đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, các em nhanh nhớ nhng cũng mau quên,
mức độ tập trung thực hiện các yêu cầu của bài học cha cao.
- Sự hiểu biết của hs lớp 3 về phân môn tập làm văn còn hạn chế. Bớc đầu kế
thừa, tập làm quen phân môn tập làm văn của lớp 2.
- Kiến thức về cuộc sống thực tế của học sinh còn hạn chế, ảnh hởng đến việc
tiếp thu bài học.
- Vốn từ vựng của học sinh cha nhiều cũng ảnh hởng đến việc thực hành độc
lập. Cụ thể là: các em viết câu rời rạc, cha liên kết, thiếu lôgic; tính sáng tạo trong
thực hành viết văn cha cao, thể hiện ở cách bố cục bài văn, cách chấm câu, sử
dụng hình ảnh gợi tả cha linh hoạt, sinh động.

- Một số học sinh còn phụ thuộc vào bài văn mẫu, áp dụng một cách máy
móc, cha biết vận dụng bài mẫu để hình thành lối hành văn của riêng mình. Ví dụ:
phần lớn học sinh dùng luôn lời cô hớng dẫn để viết bài của mình.
+ Đối với giáo viên:
giáo viên : Tăng thị hạnh Tiểu học tân mai
3
Chuyên đề: Dạy tập làm văn lớp 3 nh thế nào để đáp ứng yêu cầu
đổi mới
Tiếng Việt là môn học khó, nhất là phân môn Tập Làm Văn đòi hỏi ngời
giáo viên phải có kiến thức sâu rộng, phong phú. Cần phải có vốn sống thực tế, ng-
ời giáo viên biết kết hợp linh hoạt các phơng pháp trong giảng dạy. Biết gợi mở óc
tò mò, khả năng sáng tạo, độc lập ở học sinh, giúp cho các em nói viết thành văn
bản, ngôn ngữ quả không dễ.
Các điều về CSVC phần nào cha đáp ứng đợc đầy đủ cho việc nghiên cứu,
giảng dạy học tập của giáo viên, một số bài dạy còn thiếu tranh ảnh, nên giáo viên
dùng lời nói mô tả học sinh tiếp thu trừu tợng. Kết quả giờ dạy còn hạn chế.
Với những thuận lợi và khó khăn trên, chúng tôi tiến hành khảo sát chất l-
ợng môn Tập làm văn lớp 3 vào tháng 9-tuần 3 (năm học 2005-2006) với đề bài
nh sau:
Hãy kể về gia đình em với ngời bạn mới quen.
Kết quả khảo sát nh sau:Tổng số học sinh khối 3: 85 em.
Nội dung khảo sát Số học
sinh
Tỷ lệ%
1. Biết viết câu, dùng từ hợp lý. 43/85 50.5%
2. Biết nói-viết thành câu. 47/85 55.5%
3. Biết dùng từ ngữ, câu văn có hình ảnh. 13/85 15.3%
4.Biết trình bày đoạn văn. 34/85 40%
Bài viết học sinh đạt từ trung bình trở lên 57/85 67%
Qua khảo sát cho thấy học sinh cha biết cách diễn đạt câu văn có hình ảnh,

vốn từ vựng cha nhiều, hiểu biết thực tế còn ít; do vậy chất lợng bài viết của các
em cha cao, ý văn nghèo nàn, câu văn lủng củng. Kết quả này cũng thể hiện phơng
pháp giảng dạy của giáo viên cha phát huy đợc tính tích cực của học sinh trong giờ
học.
giáo viên : Tăng thị hạnh Tiểu học tân mai
4
Chuyên đề: Dạy tập làm văn lớp 3 nh thế nào để đáp ứng yêu cầu
đổi mới
III. Phạm vi nghiên cứu của chuyên đề:
Các tiết dạy Tập làm văn lớp 3.
IV. Phơng pháp nghiên cứu:
- Phơng pháp quan sát thông qua dự giờ.
- Phơng pháp tổng kết kinh nghiệm, kiểm tra đối chứng.
- Phơng pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu.
B. Phần nội dung
I. Nội dung chơng trình SáCH GIáO KHOA và các hình thức
luyện tập làm văn lớp 3
1. Nội dung dạy học:
Chơng trình Tập làm văn lớp 3 bao gồm 35 tiết/năm (thực học 31 tiết + 4 tiết
ôn tập):
- Kỳ 1: 16 tiết + 2 tiết ôn tập.
- Kỳ 2: 15 tiết + 2 tiết ôn tập.
Yêu cầu trang bị cho học sinh một số kiến thức và kĩ năng phục vụ cho học
tập và đời sống hàng ngày nh: điền vào giấy tờ in sẵn, viết th, làm đơn, tổ chức
họp và phát biểu trong cuộc họp, giới thiệu hoạt động của tổ, lớp, trờng, ghi chép
sổ tay
Tiếp tục rèn kĩ năng đọc, nghe, nói, viết thông qua kể chuyện và miêu tả nh:
kể một việc đơn giản, tả sơ lợc về ngời, vật xung quanh theo gợi ý bằng tranh hoặc
bằng câu hỏi.
Rèn kĩ năng nghe thông qua các bài tập nghe.

2. Các hình thức luyện tập.
giáo viên : Tăng thị hạnh Tiểu học tân mai
5
Các hình thức luyện tập
Bài tập nghe
Bài tập nói
Bài tập viết
Chuyên đề: Dạy tập làm văn lớp 3 nh thế nào để đáp ứng yêu cầu
đổi mới
1.Bài tập nghe: Gồm các tiết:
- Tuần 4: Nghe kể: Dại gì mà đổi.
- Tuần 7: Nghe kể: Không nỡ nhìn.
- Tuần 11: Nghe kể: Tôi có đọc đâu.
- Tuần 14: Tôi cũng nh bác.
- Tuần 15: Nghe kể: Giấu cày.
- Tuần 16: Nghe kể: Kéo cây lúa lên.
- Tuần 19: Nghe kể: Chàng trai Phù ủng.
- Tuần 21: Nghe kể: Nâng niu từng hạt giống.
- Tuần 24: Nghe kể: Ngời bán quạt may mắn.
- Tuần 34: Nghe kể: Vơn tới các vì sao.
* Yêu cầu các bài tập nghe:
- Học sinh hiểu nội dung câu chuyện, thuật lại đợc câu một cách mạnh dạn,
tự tin.
- Học sinh thấy cái hay cái đẹp, cái cần phê phán trong câu chuyện.
- Biết diễn đạt rõ ràng thành câu, dễ hiểu.
- Giọng kể phù hợp nội dung từng câu chuyện.
2. Bài tập nói: Gồm các tiết:
- Tuần 1: Nói về Đội TNTP.
- Tuần 5: Tập tổ chức cuộc họp.
- Tuần 6: Kể lại buổi đầu em đi học.

- Tuần 8: Kể về ngời hàng xóm.
- Tuần 11: Nói về quê hơng.
- Tuần 12: Nói về cảnh đẹp đất nớc.
- Tuần 15: Giới thiệu về tổ em.
- Tuần 16: Nói về thành thị nông thôn.
- Tuần 20: Báo cáo hoạt động.
- Tuần 21: Nói về tri thức.
- Tuần 22: Nói về ngời lao động trí óc.
- Tuần 25: Kể về lễ hội.
giáo viên : Tăng thị hạnh Tiểu học tân mai
6
Chuyên đề: Dạy tập làm văn lớp 3 nh thế nào để đáp ứng yêu cầu
đổi mới
- Tuần 26: Kể về một ngày hội.
- Tuần 28: Kể lại một trận thi đấu thể thao.
- Tuần 32: Nói về bảo vệ môi trờng.
* Yêu cầu:
- Học sinh nói đúng và rõ ý, diễn đạt rõ ràng dễ hiểu.
- Học sinh nói theo nội dung, chủ đề cho trớc.
- Nói thành câu, biết cách dùng từ chân thực.
- Nói thành đoạn văn.
3. Bài tập viết: Gồm các tiết:
- Tuần 1: Điền vào giấy tờ in sẵn (ĐTNTP).
- Tuần 2: Viết đơn.
- Tuần 3,4: Điền vào tờ giấy in sẵn.
- Tuần 10: Tập viết th và phong bì th.
- Tuần 12: Viết về cảnh đẹp đất nớc.
- Tuần 13: Viết th.
- Tuần 17: Viết về thành thị nông thôn.
- Tuần 22: Viết về ngời lao động trí óc.

- Tuần 28: Viết lại một tin thể thao trên báo, đài.
- Tuần 29: Viết về một trận thi đấu thể thao.
- Tuần 30: Viết th.
- Tuần 32: Viết về bảo vệ môi trờng.
* Yêu cầu các bài tập viết:
- Đủ số lợng câu.
- Trình bày thành đoạn văn.
- Biết cách chấm câu, viết các câu theo mẫu đã học (ai là gì, ai làm gì?, để
ntn?).
- Biết cách dùng từ (biết sử dụng phép so sánh, nhân hoá)
II. Các phơng pháp dạy tập làm văn.
1. Phơng pháp sử dụng trực quan.
giáo viên : Tăng thị hạnh Tiểu học tân mai
7
Chuyên đề: Dạy tập làm văn lớp 3 nh thế nào để đáp ứng yêu cầu
đổi mới
2. Phơng pháp thực hành giao tiếp, rèn kỹ năng nghe - nói - đọc - viết.
3. Phơng pháp giảng giải.
4. Phơng pháp dạy học cá nhân.
5. Phơng pháp thảo luận nhóm.
6. Phơng pháp đàm thoại.
7. Phơng pháp trò chơi
8. Phơng pháp làm việc với SGK và các tài liệu.
III. Quy trình tiết tập làm văn lớp 3.
1. Kiểm tra bài cũ 35.
2. Dạy bài mới.
a. Giới thiệu 1-2
b. Hớng dẫn làm các bài tập (30-32)
- Thực hành giải lần lợt các bài tập bằng nhiếu hình thức.
- Chú ý đặc trng của từng tiết dạy. Ví dụ: rèn nghe-nói-đọc-viết hoặc

những hình thức khác nhau nhằm đạt đợc mục đích yêu cầu.
3. Củng cố dặn dò 1-2.
IV. Các biện pháp dạy tập làm tập làm văn lớp 3 theo hớng
đổi mới.
Tùy theo nội dung, yêu cầu của mỗi đơn vị học và từng đối tợng học sinh,
giáo viên có thể áp dụng nhóm các biện pháp, hoặc một biện pháp chủ đạo kết
hợp với một số biện pháp bổ trợ khác. Về cơ bản có những biện pháp sau:
1. Luôn chú trọng tích hợp-lồng ghép khi dạy phân
môn tập làm văn lớp 3.
Khi dạy tập làm văn giáo viên cần hiểu rõ tính tích hợp kiến thức giữa các
phân môn trong môn Tiếng Việt nh: Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Luyện từ và
câu, Tập viết để giảng dạy và tạo đà cho học sinh học tập tốt phân môn Tập làm
văn. Mối quan hệ này thể hiện rất rõ trong cấu trúc của sách giáo khoa: các bài
học đợc biên soạn theo chủ đề, chủ điểm, hai đơn vị học xoay quanh một chủ điểm
ở tất cả các phân môn.
giáo viên : Tăng thị hạnh Tiểu học tân mai
8