Hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ở việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (444.07 KB, 14 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN NGỌC YẾN
HỢP ĐỒNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH
CÓ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở
VIỆT NAM
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI - 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN NGỌC YẾN
HỢP ĐỒNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH
CÓ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở
VIỆT NAM
Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 60 38 01 07
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. PHAN THỊ THANH THỦY
HÀ NỘI - 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Người cam đoan
Nguyễn Ngọc Yến
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HỢP ĐỒNG XÂY
DỰNG CÔNG TRÌNH CÓ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC ...................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.
Khái quát về công trình xây dựng có sử dụng vốn ngân sách
nhà nước ............................................ Error! Bookmark not defined.
1.1.1.
Khái niệm công trình xây dựng có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmar
1.1.2. Đặc điểm công trình xây dựng có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark
1.2.
Khái quát về hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn
ngân sách nhà nước .......................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái niệm hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân
sách nhà nước ..................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Đặc điểm hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân
sách nhà nước ..................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Nguyên tắc ký kết và thực hiện hợp đồng xây dựng công trình có
sử dụng vốn ngân sách nhà nước ....... Error! Bookmark not defined.
1.2.4. Phân loại hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân
sách nhà nước ..................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.
Pháp luật điều chỉnh Hợp đồng xây dựng công trình có sử
dụng vốn ngân sách nhà nước ......... Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Nhóm văn bản pháp luật quy định về cơ sở ký kết và thực hiện
hợp đồng ............................................. Error! Bookmark not defined.
1.3.2.
Nhóm văn bản pháp luật quy định về một số nội dung của hợp đồngError! Bookmar
1.3.3. Nhóm văn bản pháp luật quy định về hình thức của hợp đồngError! Bookmark
1.4.
Pháp luật của Trung Quốc về hợp đồng xây dựng công trình
có sử dụng vốn ngân sách nhà nước Error! Bookmark not defined.
1.4.1.
Khái quát về bối cảnh kinh tế chính - trị xã hội của Trung QuốcError! Bookmark
1.4.2. Các đặc điểm của pháp luật Trung Quốc về hợp đồng xây dựng
công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark not defined.
1.4.3. Một số gợi ý từ pháp luật Trung Quốc cho việc hoàn thiện pháp
luật Việt Nam về hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn
ngân sách nhà nước ............................ Error! Bookmark not defined.
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ HỢP ĐỒNG XÂY
DỰNG CÔNG TRÌNH CÓ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC ...................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.
Những quy định về hình thức hợp đồng xây dựng công trình
có sử dụng vốn ngân sách nhà nước Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Quy định về kết cấu chung của hợp đồng xây dựng công trình có
sử dụng vốn ngân sách nhà nước ....... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Quy định về hình thức của hợp đồng có sử dụng vốn ngân sách
nhà nước ............................................. Error! Bookmark not defined.
2.2.
Các quy định về một số nội dung của hợp đồng xây dựng
công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark not defined
2.2.1. Các quy định pháp luật về chủ thể giao kết hợp đồngError! Bookmark not defi
2.2.2. Các quy định pháp luật về thực hiện hợp đồng xây dựng công
trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark not defined.
2.2.3. Các quy định của pháp luật về giải quyết tranh chấp hợp đồng xây
dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark not defined
Chương 3: HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỢP ĐỒNG XÂY
DỰNG CÔNG TRÌNH CÓ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC ...................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.
Định hướng hoàn thiện .................... Error! Bookmark not defined.
3.1.1.
Hoàn thiện pháp luật về hợp đồng xây dựng công trình có sử
dụng vốn ngân sách nhà nước để phù hợp với yêu cầu của nền
kinh tế thị trường ............................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Đảm bảo tính đồng bộ của các quy định của pháp luật về Hợp
đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark
3.2.
Các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả
thực thi pháp luật về hợp đồng xây dựng công trình có sử
dụng vốn ngân sách nhà nước ......... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Nhóm các giải pháp hoàn thiện các quy định pháp luật về hợp
đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark
3.2.2. Nhóm các giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luậtError! Bookmark not
KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
Tiếng Anh
Tiếng Việt
Bộ KHĐT
Bộ Kế hoạch và đầu tư
Bộ XD
Bộ Xây dựng
DNNN
Doanh nghiệp nhà nước
Engineering - Procurement -
Hợp đồng thiết kế - cung ứng vật tư,
Construction
thiết bị - thi công xây dựng
EC
Engineering - Construction
Hợp đồng thiết kế - thi công xây dựng
EP
Engineering - Procurement
Hợp đồng thiết kế - cung ứng vật tư,
EPC
thiết bị
GPA
Agreement on Government
Hiệp định về Mua sắm Chính phủ của
Procurement
WTO
GTVT
Giao thông vận tải
HĐXD
Hợp đồng xây dựng
HSMT
Hồ sơ mời thầu
NSNN
Ngân sách nhà nước
PC
Procurement - Construction
Hợp đồng cung ứng vật tư, thiết bị thi công xây dựng
XHCN
Xã hội Chủ nghĩa
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Từ năm 1986, Việt Nam bắt đầu tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện
đất nước theo hướng từ đổi mới tư duy đến đổi mới tổ chức, từ đổi mới kinh
tế đến đổi mới hệ thống chính trị và các lĩnh vực khác của đời sống xã hội. Sự
nghiệp đổi mới này nhằm giúp đất nước vượt qua khó khăn, đi vào con đường
phát triển, từng bước hội nhập khu vực và quốc tế. Trên cơ sở đó, mục tiêu
hướng đến của công cuộc đổi mới là vai trò, chức năng quản lý nhà nước về
kinh tế được đổi mới theo hướng từ can thiệp trực tiếp bằng mệnh lệnh hành
chính chuyển sang quản lý bằng pháp luật, chính sách, chiến lược, quy hoạch,
kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và các công cụ điều tiết vĩ mô khác. Tuy
nhiên, thực tế lại cho thấy, vai trò can thiệp của nhà nước đối với các quan hệ
kinh tế vẫn được thể hiện rất đậm nét. Cụ thể, Chính phủ vẫn là chủ thể lớn
mạnh nhất trong việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cơ bản ở Việt Nam. Nhà
nước kiểm soát rất chặt chẽ những hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng
vốn ngân sách nhà nước (HĐXD công trình sử dụng vốn NSNN) thông qua
việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định về mẫu HĐXD công
trình sử dụng vốn NSNN và quy định chi tiết các nội dung của hợp đồng.
Ngày 07/05/2010, Chính phủ ban hành Nghị định số 48/2010/NĐ-CP
về hợp đồng trong hoạt động xây dựng (NĐ 48/2010/NĐ-CP) để bước đầu
quy định về hợp đồng trong hoạt động xây dựng thuộc các dự án đầu tư xây
dựng có sử dụng 30% vốn nhà nước trở lên. Nghị định này sau đó đã được
sửa đổi bằng Nghị định 207/2013/NĐ-CP ngày 11/12/2013 của Chính phủ
sửa đổi, bổ sung một số điều của NĐ 48/2010/NĐ-CP ngày 07/05/2010 của
Chính phủ về hợp đồng trong hoạt động xây dựng (NĐ 207/2013/NĐ-CP).
Trên cơ sở những quy định của NĐ 48/2010/NĐ-CP, ngày 28/6/2011, Bộ Xây
1
dựng đã ban hành Thông tư 09/2011/TT-BXD hướng dẫn mẫu hợp đồng thi
công xây dựng công trình của các dự án sử dụng 30% vốn nhà nước trở lên
(TT 09/2011/TT-BXD). Liên quan đến nội dung này, trước đó Bộ Kế hoạch
và đầu tư cũng đã ban hành Thông tư 01/2010/TT-BKH ngày 6/1/2010 quy
định chi tiết lập Hồ sơ mời thầu xây lắp có kèm theo.
Hiện nay, cả NĐ 48/2010/NĐ-CP và NĐ 207/2013/NĐ-CP đều đã
được thay thế hoàn toàn bằng Nghị định 37/2015/NĐ-CP ngày 22/4/2015 của
Chính phủ quy định chi tiết về hợp đồng xây dựng (NĐ 37/2015/NĐ-CP).
Thông tư 01/2010/TT-BKH thì được thay thế bằng Thông tư 03/2015/TTBKHĐT ngày 6/5/2015 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc quy định chi tiết
lập hồ sơ mời thầu xây lắp (TT 03/2015/TT-BKHĐT). Trong khi đó, TT
09/2011/TT-BXD tính đến thời điểm này vẫn còn hiệu lực thi hành.
Từ sự ra đời và tồn tại của các văn bản pháp luật này, có thể thấy, pháp
luật Việt Nam hiện hành có sự điều chỉnh đặc biệt đối với hợp đồng xây dựng
công trình, đặc biệt đối với công trình có sử dụng vốn NSNN từ một mức nhất
định trở lên, cụ thể ở đây là 30% vốn nhà nước trở lên. Những văn bản này
quy định khá chi tiết và đầy đủ các điều khoản cũng như nội dung các điều
khoản trong một HĐXD công trình sử dụng vốn NSNN.
Việc quy định mẫu riêng đối với HĐXD công trình sử dụng vốn NSNN
xuất phát từ đặc điểm hoàn cảnh lịch sử, chính trị của Việt Nam, như Điều 2
Hiến Pháp năm 2013 của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam
(CHXHCNVN) đã quy định: “Nhà nước Việt Nam là nhà nước của dân, do
dân và vì dân”. Nguồn vốn ngân sách của nhà nước cũng là do Nhà nước đại
diện nhân dân quản lý và sử dụng vì vậy mọi hoạt động liên quan đến nguồn
vốn NSNN cần phải được quản lý và kiểm soát một cách nghiêm ngặt, tránh
thất thoát, lãng phí. Theo đó, việc quy định mẫu HĐXD đối công trình có sử
dụng vốn NSNN có thể xem như là một biện pháp hữu hiệu để nhà nước quản
2
lý hoạt động xây dựng công trình có sử dụng nguồn vốn NSNN, đảm bảo tiết
kiệm, tránh lãng phí. Tuy nhiên, ở một góc độ khác, trong bối cảnh Việt Nam
đang hướng đến mục tiêu phát triển kinh tế thị trường kết hợp với hội nhập
kinh tế quốc tế thì vấn đề đảm bảo sự công bằng, bình đẳng cho các chủ thể
kinh tế là vô cùng quan trọng. Hơn nữa, HĐXD công trình sử dụng vốn
NSNN về bản chất là hợp đồng thương mại, phải tuân thủ nguyên tắc tự do, tự
nguyện cam kết, thỏa thuận. Chính vì vậy, việc quy định mẫu HĐXD công
trình sử dụng vốn NSNN như hiện nay dường như đang gây ra những khó
khăn nhất định cho chủ thể hợp đồng là các nhà thầu thi công xây dựng công
trình, trái với nguyên tắc tự do, thỏa thuận trong hợp đồng và thậm chí còn
thiếu công bằng đối với khu vực tư nhân trong mối quan hệ với nhà nước khi
tham gia xây dựng công trình có sử dụng vốn NSNN.
Nhận thức được vai trò quan trọng của các vấn đề trên, tác giả lựa chọn
nghiên cứu và tìm hiểu đề tài: “Hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng
vốn ngân sách nhà nước ở Việt Nam” với mong muốn tìm ra giải pháp để
hoàn thiện các quy định của pháp luật về HĐXD công trình sử dụng vốn
NSNN để góp phần nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật mà vẫn đảm bảo sử
dụng vốn nhà nước vào đầu tư xây dựng một cách hợp lý.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Một trong những điểm đặc thù của HĐXD công trình sử dụng vốn
NSNN chính là Nhà nước là chủ đầu tư của công trình và đại diện quản lý, sử
dụng phần vốn đầu tư của Nhà nước sẽ là một bên chủ thể của hợp đồng. Vì
vậy, những hợp đồng loại này đều chịu sự giám sát, can thiệp sâu sắc của Nhà
nước mà biểu hiện cụ thể là những hợp đồng này chịu sự điều chỉnh của rất
nhiều luật và văn bản dưới luật, như: Luật Thương mại số 36/2005/QH11
ngày 14/06/2005 của Quốc hội nước CHXHCNVN và Bộ luật Dân sự số
33/2005/QH11 ngày 14/06/2005 của Quốc hội nước CHXHCNVN (BLDS
3
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. Tài liệu tiếng Việt
1. Bộ Chính trị (2005), Nghị quyết số 48/2005/NQ/TW của Bộ Chính trị về
Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến
năm 2010, định hướng đến năm 2020, Hà Nội.
2.
Bộ Kế hoạch và đầu tư (2010), Thông tư 01/2010/TT-BKH của Bộ Kế
hoạch và Đầu tư quy định chi tiết lập Hồ sơ mời thầu xây lắp, Hà Nội.
3.
Bộ Kế hoạch và đầu tư (2015), Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT Quy
định chi tiết lập hồ sơ mời thầu xây lắp, Hà Nội.
4.
Bộ Tài chính (2011), Thông tư số 19/2011/TT-BTC ngày 14/02/2011
Quy định về quyết toán dự án hoàn thành thuộc nguồn vốn Nhà
nước, Hà Nội.
5.
Bộ Tài chính (2011), Thông tư số 86/2011/TT-BTC ngày 17/6/2011 quy
định về quản lý, thanh toán vốn đầu tư và vốn sự nghiệp có tính chất đầu
tư thuộc nguồn ngân sách nhà nước, Hà Nội.
6.
Bộ Xây dựng (2011), Thông tư số 09/2011/TT-BXD ngày 28/06/2011
Hướng dẫn mẫu hợp đồng thi công xây dựng công trình, Hà Nội.
7.
Bộ Xây dựng (2013) Thông tư số 10/2013/TT-BXD quy định chi tiết một
số nội dung về quản lý chất lượng công trình xây dựng, Hà Nội.
8.
Chính phủ (2005), Nghị định số 16/2005/NĐ-CP ngày 7/2/2005 về việc
quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, Hà Nội.
9.
Chính phủ (2009), Nghị định số 85/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009
Hướng dẫn thi hành luật đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng theo
luật xây dựng, Hà Nội.
10. Chính phủ (2010), Nghị định số 48/2010/NĐ-CP ngày 7/5/2010 về hợp
đồng trong hoạt động xây dựng, Hà Nội.
4
11. Chính phủ (2013), Nghị định số 15/2013/NĐ-CP ngày 06/02/2013 Về
quản lý chất lượng công trình xây dựng, Hà Nội.
12. Chính Phủ (2013), Nghị định số 222/2013/NĐ-CP ngày 31/12/2013 của
Chính phủ về thanh toán bằng tiền mặt, Hà Nội.
13. Chính phủ (2014), Nghị định số 63/2014/NĐ-CP ngày 26/6/2014 Quy
định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà
thầu, Hà Nội.
14. Chính phủ (2015) Nghị định số 37/2015/NĐ-CP ngày 22/4/2015 Quy
định chi tiết về hợp đồng xây dựng, Hà Nội.
15. Chính phủ (2015), Nghị định số 46/2015/NĐ-CP ngày 12/05/2015 Về
quản lý chất lượng và bảo trì công trình xây dựng, Hà Nội.
16. Chính Phủ (2015), Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/06/2015 của
Chính phủ về quản lý dự án đầu tư xây dựng, Hà Nội.
17. Ngọc Diệp (2015), “Người dân “lãnh đủ” hậu quả từ các công trình kém
chất lượng!”, Báo điện tử VOV.vn.
18. Donald S.Barrie và Boyd C.Paulson JR (1996), Quản lý công nghiệp xây
dựng, Nxb Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.
19. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Nghĩa Nhân (2012), Nhiều dự án chỉ
định thầu thiếu minh bạch, www.tinmoi.vn.
20. Hồ Hoàng Đức (2005), Quản lý nhà nước trên lĩnh vực đầu tư xây dựng
trong cơ chế kinh tế thị trường có định hướng xã hội chủ nghĩa, Luận án
tiến sĩ luật học, Hà Nội.
21. Tuệ Khanh (2014), Phát hiện nhiều sai phạm tại Kho bạc Nhà nước, Báo
điện tử VnMedia.vn.
22. Phạm Sỹ Liêm - Viện trưởng, Viện nghiên cứu kinh tế xây dựng và đô
thị (2013), Tổng quan pháp luật xây dựng quốc tế và luật xây dựng nước
ta, Trang điện tử www.vncold.vn.
5
23. Nguyễn Văn Nam - Nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu thương mại
(2014), Vì sao các công trình lớn của VN rơi vào tay nhà thầu TQ?,
www.kienthuc.net.vn.
24. Lê Thị Nga - Khoa Luật, Đại học Huế (2011), Yêu cầu về tính thống nhất
của hệ thống pháp luật, toaan.gov.vn.
25. Nam Phương - Lê Nga (2015), Mất nước, Bệnh viện phụ sản Hà Nội ngừng
các ca mổ sinh, Báo điện tử Vnexpress, .
26. Lê Quân (2015), Đường ống nước sạch sông Đà vỡ “lần thứ 16”, Báo
điện tử Thanh niên Online />27. Quốc hội (1992), Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam, Hà Nội.
28. Quốc hội (2002), Luật ngân sách nhà nước, Hà Nội.
29. Quốc hội (2004), Luật Thanh tra, Hà Nội.
30. Quốc hội (2005), Bộ Luật Dân sự, Hà Nội.
31. Quốc hội (2013), Luật đấu thầu, Hà Nội.
32. Quốc hội (2014), Luật Đầu tư công, Hà Nội.
33. Quốc hội (2014), Luật doanh nghiệp, Hà Nội.
34. Quốc hội (2014), Luật Nhà ở, Hà Nội.
35. Quốc hội (2014), Luật xây dựng, Hà Nội.
36. Quốc hội (2015), Luật ngân sách nhà nước, Hà Nội.
37. Hương Sâm (2008), Tìm hiểu các quy định pháp luật về hợp đồng xây
dựng, Nxb Tư pháp, Hà Nội.
38. Thái Sơn (2015), Vì sao Tổng cục Đường bộ bị doanh nghiệp kiện ra
tòa?, .
39. Nguyễn Thành (2015), Quy trách nhiệm dự án “đội vốn”, Báo điện tử
Công an Nhân dân online.
40. Bành Quốc Tuấn (2010), “Quyền miễn trừ của quốc gia trong Tư pháp
Quốc tế Việt Nam“, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, 13 (174).
6
41. Ủy ban thường vụ Quốc hội (2005), Pháp lệnh ngoại hối 2005, Hà Nội.
42. Ủy ban thường vụ Quốc hội (2013), Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số
điều của Pháp lệnh ngoại hối, Hà Nội.
43. Viện Nghiên cứu Trung Quốc (2008), Hội thảo Ba mươi năm cải cách
mở cửa của Trung Quốc, thành tựu và bài học kinh nghiệm, Hà Nội.
II. Tài liệu tiếng Anh
44. Sarah Xuan - MMLC Group (2015), History and Development of
China’s Construction Regulations, website
45. The People’s Republic of China in (1997), Construction Law.
46. The People’s Republic of China in (1999), Contract Law.
47. The People’s Republic of China in (1999), Tendering and Bidding Law.
7
