Nghiên cứu ảnh hưởng của công nghiệp hóa đến sử dụng đất huyện bình chánh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
-----------------------------------------

LÊ TRƯỜNG AN

NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CÔNG NGHIỆP HÓA
ĐẾN SỬ DỤNG ĐẤT TẠI HUYỆN BÌNH CHÁNH
TP. HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC

HÀ NỘI – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN

-----------------------------

LÊ TRƯỜNG AN

NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CÔNG NGHIỆP HÓA
ĐẾN SỬ DỤNG ĐẤT TẠI HUYỆN BÌNH CHÁNH
TP. HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Quản lý đất đai
Mã số: 60850103

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRẦN VĂN TUẤN

HÀ NỘI – 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các
số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chƣa
từng đƣợc ai khác công bố trong bất kỳ công trình nào.
Tác giả

Lê Trường An

i


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn, trƣớc tiên tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu,
Phòng Sau Đại Học và quý Thầy, Cô Khoa Địa lý trƣờng Đại Học Khoa Học Tự Nhiên –
Đại Học Quốc Gia Hà Nội đã truyền đạt những kiến thức khoa học giúp tôi nâng cao trình
độ, kỹ năng học tập trong suốt thời gian qua.
Đặc biệt, tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS Trần Văn Tuấn,
ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn tận tình với tinh thần trách nhiệm cao ngay từ việc định hƣớng,
tiếp cận và nghiên cứu đề tài này.
Tiếp đến tôi xin chân thành cảm ơn các anh, chị Tổ tài nguyên; tổ môi trƣờng thuộc
phòng Tài Nguyên và Môi Trƣờng huyện Bình Chánh; Văn phòng đăng ký quyền sử dụng
đất huyện Bình Chánh đã cung cấp các nguồn thông tin, số liệu thực tế trên địa bàn huyện
Bình Chánh suốt quá trình nghiên cứu đề tài . Và tôi cũng chân thành cảm ơn những lời
động viên, những lời khuyên chân thành có giá trị cho đề tài của các anh chị trong ban
chuyên môn thuộc UBND Huyện Bình Chánh.

Tôi xin chân thành cám ơn những chia sẻ, giúp đở của các anh, chị trong lớp Cao
học quản lý đất đai năm 2012 dành cho tôi trong thời gian qua.
Do kiến thức còn hạn hẹp nên luận văn còn có nhiều thiếu sót. Tôi rất mong nhận
đƣợc sự góp ý của quý Thầy giáo, Cô giáo, các chuyên gia, các cán bộ khoa học và các
bạn.
Xin trân trọng cảm ơn mọi sự giúp đỡ quý báu đó!
Tác giả

Lê Trường An

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN

i

LỜI CẢM ƠN

ii

MỤC LỤC

iii

DANH MỤC CÁC BẢNG

vi

DANH MỤC CÁC HÌNH

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

viii

MỞ ĐẦU

1

1.

Đặt vấn đề

1

2.

Mục tiêu nghiên cứu

3

3.

Nhiệm vụ nghiên cứu

3

4.

Phạm vi nghiên cứu

3

5.

Phƣơng pháp nghiên cứu

3

CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

6

1.1.

CNH và vai trò của CNH đối với sự phát triển

6

1.1.1

Khái niệm CNH

6

1.1.2

Nội dung chủ yếu của CNH

7

1.1.3

Vai trò của CNH đối với sự phát triển của địa phƣơng

8

1.2

Tác động của CNH

8

1.2.1

Tác động của công nghiệp hóa đối với phát triển kinh tế - xã hội

10

1.2.1.1 Những tác động tích cực

10

1.2.1.2 Những tác động tiêu cực

12

1.2.2

17

Tác động của CNH đến sử dụng đất

CHƢƠNG 2. ẢNH HƢỞNG CỦA CNH ĐẾN SỬ DỤNG ĐẤT TẠI HUYỆN

19

BÌNH CHÁNH
2.1

Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Bình Chánh

19

2.1.1

Điều kiện tự nhiên

19

2.1.1.1 Vị trí địa lý

19

iii

2.1.1.2 Đặc điểm địa hình

21

2.1.1.3 Điều kiện khí hậu – thủy văn

21

2.1.1.4 Tài nguyên đất

21

2.1.1.5 Tài nguyên khoáng sản

22

2.1.1.6 Tài nguyên nƣớc

23

2.1.1.7 Tài nguyên rừng

23

Điều kiện kinh tế - xã hội

2.1.2

23

2.1.2.1 Thực trạng kinh tế

23

2.1.2.2 Tình hình dân số và lao động

26

2.1.2.3 Điều kiện cơ sở hạ tầng

28

2.2

Đặc điểm công nghiệp hóa trên địa bàn huyện Bình Chánh

33

2.2.1

Đặc điểm phân bố và loại hình hoạt động công nghiệp

33

2.2.1.1 Đặc điểm phân bố

33

2.2.1.2 Loại hình công nghiệp

36

2.2.2

Thực trạng phát triển khu công nghiệp trên địa bàn huyện Bình Chánh

36

2.3

Ảnh hƣởng của công nghiệp hóa đến chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất tại

41

huyện Bình Chánh
2.3.1

Các dự án công nghiệp dẫn đến thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất

41

trên địa bàn huyện
2.3.2

Biến động sử dụng đất của huyện Bình Chánh giai đoạn 2005 - 2015

42

2.4

Ảnh hƣởng của công nghiệp hóa đến kinh tế, xã hội, môi trƣờng trong sử

51

dụng đất
2.4.1

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế huyện Bình Chánh trong quá trình CNH từ

51

2005 - 2015
2.4.1.1 Tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế

51

2.4.1.2 Đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội của việc sử dụng đất

53

2.4.2

55

Thực trạng bồi thƣờng, hỗ trợ về đất khi nhà nƣớc thu hồi đất để thực hiện

các dự án công nghiệp
2.4.3 Ảnh hƣởng đến các hộ dân trong khu vực phân bố các KCN

iv

57


2.4.3.1 Tình hình việc làm, thu nhập của các hộ điều tra

57

2.4.3.2 Tác động của CNH đến đời sống xã hội

61

2.4.4.

66

Tác động của công nghiệp hóa đến môi trƣờng đất

CHƢƠNG 3. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM SỬ DỤNG ĐẤT HỢP

70

LÝ TRONG QUÁ TRÌNH CÔNG NGHIỆP HÓA HUYỆN BÌNH CHÁNH
3.1

Quan điểm, nguyên tắc sử dụng đất

70

3.1.1

Quan điểm sử dụng đất

70

3.1.2

Các nguyên tắc sử dụng đất

70

3.2.

Một số giải pháp

75

3.2.1

Giải pháp quản lý, bảo vệ môi trƣờng

75

3.2.2

Giải pháp về quản lý đất đai

81

3.2.3

Đề xuất một số giải pháp cụ thể trên địa bàn nghiên cứu

83

3.2.3.1 Chuyển dịch cơ cấu lao động tạo thị trƣờng việc làm , nâng cao đời sống

83

vật chất cho ngƣời dân
3.2.3.2 Phát triển CSHT

85

3.2.3.3 Cải tạo cảnh quan môi trƣờng

86

3.2.3.4 Phát triển công nghiệp bền vững

87

3.2.3.5 Quản lý tài nguyên đất

89

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

91

TÀI LIỆU THAM KHẢO

93

PHỤ LỤC

95

v


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng Nội dung

Trang

1.1

Tình hình phân bố các KCN – KCX tại các địa phƣơng trong cả
nƣớc

8

2.1
2.2

Diện tích các xã và thị trấn của huyện Bình Chánh
Diện tích các loại đất - huyện Bình Chánh – thành phố Hồ Chí

19

22

2.3

Minh
Tăng trƣởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế thời kỳ 2006 – 2010,

25

huyện Bình Chánh
2.4
2.5

Thống kê dân số - lao động trên địa bàn qua các năm
Tình hình phân bố KCN, CCN trên địa bàn huyện Bình Chánh

27
34

2.6
2.7
2.8

Hiện trạng sử dụng đất năm 2005-2015
Tình hình biến động đất nông nghiệp 2005-2015
Tình hình biến động đất phi nông nghiệp 2005-2015

43
46
47

2.9
2.10

Tình hình biến động đất chƣa sử dụng 2005-2015
Nghề nghiệp các hộ điều tra trƣớc và sau thu hồi đất

49
58

2.11
2.12
2.13
2.14
2.15
2.16

Trình độ học vấn ngƣời dân vùng có đất bị thu hồi
Xu hƣớng thay đổi thu nhập do tác động của CNH
Khảo sát nhà ở các hộ dân sau khi thu hồi đất
Sự thay đổi các loại tài sản của hộ điều tra
Sự phát triển các công trình công cộng
Tệ nạn xã hội phát sinh

59
60
61
62
63
64

2.17
2.18
2.19
2.20
2.21
2.22

Mức độ ô nhiễm môi trƣờng trƣớc khi thu hồi đất
Mức độ ô nhiễm môi trƣờng tại thời điểm 2015
Vị trí lấy mẫu đất
Giới hạn hàm lƣợng kim loại nặng trong đất
Kết quả phân tích mẫu đất công nghiệp
Kết quả phân tích mẫu đất dân sinh

65
65
66
67
68
69

vi


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình
1.1
2.1

Nội dung
Biểu đồ thể hiện số lƣợng và diện tích các KCN trong cả nƣớc
1995 – 2015
Bản đồ ranh giới huyện Bình Chánh

2.2

Tình hình biến động cơ cấu sử dụng đất toàn huyện Bình Chánh

Trang
17
20
44

2005-2015
2.3
2.4
2.5

Biến động cơ cấu đất nông nghiệp tại 16 xã, thị trấn
Biến động cơ cấu đất phi nông nghiệp tại 16 xã, thị trấn
Cơ cấu sử dụng đất xã Lê Minh Xuân 2005

47
48
50

2.6
2.7
3.1

Cơ cấu sử dụng đất xã Lê Minh Xuân 2010
Cơ cấu sử dụng đất xã Lê Minh Xuân 2015
Tóm tắt qui trình sản xuất sạch hơn

50
50
79

vii


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
BTNMT

Nội dung
Bộ Tài nguyên và môi trƣờng

BVMT
BOD

Bảo vệ môi trƣờng
Nhu cầu oxy sinh học

COD
CNH
CNH – HĐH

Nhu cầu oxy hóa học

Công nghiệp hóa
Công nghiệp hóa – hiện đại hóa

CCN
CSSX
ĐTH
HTX
KCN
KCX

Cụm công nghiệp
Cơ sở sản xuất
Đô thị hóa
Hợp tác xã
Khu công nghiệp
Khu chế xuất

KCNST
KHSDĐ

Khu công nghiệp sinh thái
Kế hoạch sử dụng đất

KT- XH
TTCN
STCN
PTBV
QHSDĐ

Kinh tế - xã hội

Tiểu thủ công nghiệp
Sinh thái công nghiệp
Phát triển bền vững
Quy hoạch sử dụng đất

viii


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lê Huy Bá (2011), Xử lý, phòng chống suy thoái ô nhiễm môi trường đất.
2. Ban bồi thƣờng giải phóng mặt bằng Huyện Bình Chánh (2015), Báo cáo tình
hình thực hiện các dự án công nghiệp trên địa bàn huyện Bình Chánh 2015.
3. Chi cục thống kê huyện Bình Chánh (2015), Báo cáo tình hình kinh tế- xã hội.
4. Ban Quản lý Các KCN-KCX Tp. HCM (2015). Báo cáo hiện trạng môi trường
các KCN, KCX trên địa bàn Tp. HCM sáu tháng đầu năm 2015.
5. Ban Quản lý KCN Lê Minh Xuân (2015), Báo cáo hiện trạng môi trường
kcn năm 2014, sáu tháng đầu năm 2015; Báo cáo dự án đầu tư KCN Lê
Minh Xuân.
6. Ban Quản lý KCN Vĩnh Lộc (2003), Báo cáo đầu tư KCN Vĩnh Lộc.
7. Trần Thị Mỹ Diệu (2013), Nghiên cứu đề xuất khung chính sách phát triển khu
công nghiệp sinh thái.
8. Trần Thị Mỹ Diệu, Nguyễn Trung Việt (2004), Mô hình khu công nghiệp
sinh thái: tiêu chí xây dựng và khả năng ứng dụng đối với KCN Biên Hòa
1, Biên Hòa 2.
9. Lê Quốc Lý (2013), Công nghiệp hóa hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn-Vấn
đề và giải pháp.
10. Đỗ Hoài Nam (2004), Một số vấn đề về công nghiệp, hiện đại hóa.
11. Phòng Tài nguyên & Môi trƣờng huyện Bình Chánh (2015), Báo cáo hiện
trạng sử dụng đất huyện Bình Chánh.
12. Phòng Tài nguyên & Môi Trƣờng huyện Bình Chánh (2015), Báo cáo tình

hình ô nhiễm môi trường địa bàn huyện Bình Chánh sáu tháng đầu năm 2015.
13. Phòng tài nguyên và môi trƣờng huyện Bình Chánh (2015), Quy hoạch, kế
hoạch sử dụng đất đến năm 2020.
14. Mai Thành (2007), Vấn đề chuyển đổi cơ cấu lao động nông thôn sau
thu hồi đất.
15. Nguyễn Văn Thành (2008), Định hướng và giải pháp phát triển công nghiệp
bền vững trên địa bàn tỉnh quảng ninh.

1


16. Trần Văn Thọ (2005), Biến động kinh tế Đông Á và Con đường công nghiệp
hóa ở Việt Nam.
17. Võ Thanh Thu (2005), Nghiên cứu một số giải pháp phát triển các khu công
nghiệp trong điều kiện hiện nay.
18. Nguyễn Chơn Trung (2004), Phát triển các KCN, KCX trong quá trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa.
19. Nguyễn Kế Tuấn (2003), Phát triển kinh tế tri thức để đẩy nhanh quá trình
CNH, HĐH ở Việt Nam.
20. Trần Văn Tuấn (2005), Xây dựng định hướng quy hoạch sử dụng đất phục vụ
phát triển kinh tế xã hội và tiểu thủ công nghiệp làng nghề ở xã Đồng Quang,
huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.
21. Ủy ban nhân dân Tp. HCM (2012), Đồ án quy hoạch chung xây dựng huyện
Bình Chánh đến 2020.
22. Ủy ban nhân dân Bình Chánh (2009), Quy hoạch sử dụng đất huyện Bình
Chánh đến năm 2010.
23. Ủy ban nhân dân Tp. HCM (2005), Quy hoạch tổng phát triển kinh tế xã hội
huyện Bình Chánh đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020
24. Nguyễn Trung Việt (2005), Dự án Áp dụng các giải pháp công nghệ và quản lý
môi trường xây dựng khu công nghiệp thân thiện môi trường.

25. Phạm Thị Bích Yên (2011), Đô thị hóa Việt Nam trong quá trình công
nghiệp hóa.
26. Nguyễn Thị Hải Yến (2013), Nghiên cứu tác động của quá trình CNH đến
quản lý, sử dụng đất nông nghiệp và đời sống người dân huyện Quế Võ, tỉnh
Bắc Ninh , luận án tiến sĩ.

2