Pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịch ở việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

NGUYỄN THỊ NHƯ HUYỀN

PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN
DU LỊCH Ở VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

NGUYỄN THỊ NHƯ HUYỀN

PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN
DU LỊCH Ở VIỆT NAM
Chuyên ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 60 38 01 07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS. VŨ THU HẠNH

HÀ NỘI - 2014


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN

Nguyễn Thị Như Huyền


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN

DU LỊCH, PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN DU LỊCHError! Bookma
1.1.

Những vấn đề chung về bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmark not defin

1.1.1. Tài nguyên du lịch .............................. Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Sự cần thiết phải bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmark not defined.
1.2.

Những vấn đề chung về pháp luật bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmar

1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của pháp luật bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmark

1.2.2. Những nội dung cơ bản của pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmark
1.2.3. Quá trình hình thành và phát triển pháp luật bảo vệ tài nguyên du
lịch ở Việt Nam .................................. Error! Bookmark not defined.
Kết luận chương 1 ......................................... Error! Bookmark not defined.
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN THI
HÀNH PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN DU
LỊCH Ở VIỆT NAM ........................ Error! Bookmark not defined.
2.1.

Thực trạng pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmark not defi

2.1.1. Những ưu điểm của pháp luật trong bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmark

2.1.2. Những hạn chế của pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmark not
2.2.

Thực tiễn thi hành pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmark n

2.2.1

Những kết quả đạt được trong việc thi hành pháp luật về bảo vệ
tài nguyên du lịch ............................... Error! Bookmark not defined.


2.2.2

Những hạn chế trong việc thi hành pháp luật về bảo vệ tài nguyên
du lịch.................................................. Error! Bookmark not defined.

2.2.3. Nguyên nhân của những bất cập, hạn chế trong việc bảo vệ tài
nguyên du lịch .................................... Error! Bookmark not defined.
Kết luận chương 2 ......................................... Error! Bookmark not defined.
Chương 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN
THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN DU LỊCH
VIỆT NAM ........................................ Error! Bookmark not defined.
3.1.

Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về bảo vệ tài nguyên
du lịch................................................. Error! Bookmark not defined.

3.2.

Một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về bảo vệ tài
nguyên du lịch ở Việt Nam .............. Error! Bookmark not defined.

3.2.1. Hoàn thiện các quy định về trách nhiệm của cơ quan Nhà nước

có thẩm quyền trong việc bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmark not define
3.2.2. Hoàn thiện các quy định về quyền và trách nhiệm của các tổ

chức, cá nhân trong việc bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmark not defined
3.2.3. Hoàn thiện các quy chuẩn về tài nguyên du lịchError! Bookmark not defined.
3.2.4. Hoàn thiện các quy định về trách nhiệm pháp lý đối với các vi
phạm pháp luật về tài nguyên du lịch . Error! Bookmark not defined.
3.3.

Một số giải pháp khác nhằm tăng hiệu quả bảo vệ tài nguyên
du lịch ở Việt Nam ............................ Error! Bookmark not defined.

3.3.1. Nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan quản lý nhà
nước về du lịch ................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2.

Nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ tài nguyên du lịchError! Bookmar

Kết luận chương 3 ......................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 6


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Trong quá trình hội nhập kinh tế theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại
hóa, cùng với sự phát triển của những ngành công nghiệp khác thì du lịch đã dần
trở thành ngành kinh tế quan trọng, là ngành mũi nhọn, mang lại hiệu quả kinh tế
- xã hội và môi trường ở nhiều quốc gia trên thế giới cũng như Việt Nam.
Việt Nam là một trong những nước có nền văn hóa lâu đời và giàu tiềm
năng về du lịch. Phát triển du lịch trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn trên
cơ sở khai thác có hiệu quả lợi thế về điều kiện tự nhiên, sinh thái, truyền
thống văn hóa lịch sử, huy động tối đa nguồn lực trong nước, góp phần thực
hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hoạt động du lịch thu hút sự
tham gia của các thành phần kinh tế và mọi tầng lớp nhân dân, mang lại thu
nhập không chỉ cho những đối tượng trực tiếp kinh doanh du lịch mà gián tiếp
đối với các ngành liên quan, xuất khẩu tại chỗ và tạo thu nhập cho các cộng
đồng dân cư địa phương.

Du lịch là ngành kinh tế có sự định hướng tài nguyên rõ rệt. Tài nguyên
du lịch chính là đối tượng, sức hút, động cơ thúc đẩy đi du lịch của du khách;
là những nguồn lực quan trọng nhất, mang tính quyết định sự phát triển ngành
Du lịch; là cơ sở để hình thành, phát triển các hệ thống lãnh thổ du lịch.
Thực tế tại Việt Nam cũng như nhiều quốc gia trên thế giới cho thấy,
các địa phương, các quốc gia có nguồn tài nguyên du lịch phong phú, đa dạng
và đặc sắc, có mức tập trung cao, được quản lý, quy hoạch, khai thác, bảo vệ,
tôn tạo hợp lý, có định hướng thì sẽ có ngành Du lịch phát triển bền vững, đạt
hiệu quả cao. Ngược lại những quốc gia, vùng có nguồn tài nguyên đa dạng,
đặc sắc nhưng không được quy hoạch, khai thác, bảo vệ… thì sẽ làm cho
nguồn tài nguyên bị suy kiệt và hiệu quả kinh doanh du lịch thấp. Hiện nay,


tài nguyên - môi trường du lịch của Việt Nam và nhiều nước trên thế giới
đang bị tác động tiêu cực bởi việc khai thác cho du lịch, phát triển kinh tế - xã
hội làm cho các tài nguyên dần cạn kiệt và suy thoái dần, làm ảnh hưởng đến
sự phát triển bền vững của ngành Du lịch cũng như các ngành kinh tế khác.
Do vai trò , ý nghĩa và sự cần thiết của tài nguyên du lịch đối với hoạt
động phát triển du lịch như vậy nên việc bảo vệ tài nguyên du lịch là vấn đề
đáng được quan tâm hiện nay, đặc biệt khi những yêu cầu về phát triển du lịch
bền vững được đặt lên hàng đầu trong các chính sách, chiến lược, chương trình
hành động quốc gia về du lịch. Bên cạnh đó, các quy định của pháp luật về bảo
vệ tài nguyên du lịch chưa được quan tâm tương xứng với yêu cầu đặt ra hiện
nay như: nhiều hoạt động thực tiễn chưa được Luật Du lịch điều chỉnh, nhiều
vấn đề Luật đề cập không cụ thể, hoặc chưa phù hợp với thực tế. Chính điều
này đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc bảo vệ tài nguyên du lịch nước ta.
Mặt khác, có thể thấy du lịch muốn phát triển bền vững thì song song
với nó luôn cần có sự tồn tại của các tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên
nhân văn và môi trường. Do đó mà sự phát triển của du lịch luôn có mối
liên hệ mật thiết với tài nguyên và môi trường du lịch. Việc khai thác các

tài nguyên du lịch và phát triển các hoạt động du lịch luôn gắn liền và có sự
tác động qua lại với môi trường du lịch. Hiện nay, tài nguyên du lịch ở các
nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam đang bị những tác động tiêu cực
của hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, có nguy cơ giảm sút và suy thoái,
ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của du lịch. Do vậy, để tăng cường
vai trò của tài nguyên du lịch đòi hỏi Việt Nam cần từng bước nâng cao
hiệu quả của các quy định pháp luật về bảo vệ tài nguyên và môi trường
trong lĩnh vực du lịch. Pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịch cần được xây
dựng hoàn thiện, là khung pháp lý vững chắc để tăng cường công tác bảo
vệ tài nguyên du lịch hơn nữa.


Vì những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài: “Pháp luật về bảo vệ tài
nguyên du lịch ở Việt Nam” làm đề tài luận văn thạc sỹ luật học của mình
với mong muốn đóng góp những ý kiến để hoàn thiện pháp luật về bảo vệ tài
nguyên trên đất nước Việt Nam nói chung và bảo vệ tài nguyên du lịch của
Việt Nam nói riêng.
2. Tình hình nghiên cứu
Đề tài “Pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịch ở Việt Nam” là một
trong những đề tài khoa học mang tính nhân văn sâu sắc. Liên quan đến lĩnh
vực tài nguyên du lịch đã được nhiều tác giả nghiên cứu, từ nghiên cứu lý
luận cho đến nghiên cứu thực tiễn như:
- Trần Phong Bình, “Pháp luật về bảo vệ môi trường trong lĩnh vực du
lịch ở Việt Nam”, Luận văn thạc sĩ luật học, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà
Nội, 2009.
- Phạm Trung Lương, Hoàng Hoa Quân, “Nghiên cứu đánh giá tác
động của hoạt động du lịch đến môi trường (lấy ví dụ thành phố Vũng Tàu)”,
Tuyển tập Báo cáo Hội nghị môi trường toàn quốc, Hà Nội, 2003.
- Phạm Trung Lương, Đặng Duy Lợi, Vũ Tuấn Cảnh, Nguyễn Văn
Bình, Nguyễn Ngọc Khán, Tài nguyên và môi trường du lịch Việt Nam, Nhà

xuất bản Giáo dục, 2000.
- Vũ Tuấn Cảnh, “Quy hoạch tổng thể du lịch Việt Nam với chiến lược
quản lý tài nguyên và môi trường”, Tuyển tập Báo cáo Hội thảo lần thứ nhất
về: “Đánh giá tác động môi trường”, Trung tâm Khoa học công nghệ và Công
nghệ Quốc gia, Hà Nội, 6 - 7/6/1997.
- Phạm Trung Lương, “Điều tra nghiên cứu tác động của hoạt động du
lịch về tài nguyên thiên nhiên và môi trường - Phương pháp luận và phương
pháp nghiên cứu”, Viện Nghiên cứu và phát triển du lịch Hà Nội, 1996.
Nhìn chung các công trình nghiên cứu trên mới chỉ đề cập đến một số


khía cạnh của tài nguyên du lịch, như khía cạnh kinh tế, xã hội của tài nguyên
du lịch; mối quan hệ giữa du lịch với tài nguyên và môi trường… mà chưa đi
sâu nghiên cứu các quy định của pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịch ở
nước ta. Dù vậy, các công tình nghiên cứu trên đây là những tài liệu tham
khảo có giá trị đối với việc nghiên cứu đề tài của luận văn.
3. Mục tiêu nghiên cứu
3.1. Mục tiêu tổng quát
Mục tiêu tổng quát của việc nghiên cứu đề tài là đề xuất được các giải
pháp hoàn thiện pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịch, qua đó góp phần hạn
chế tác động tiêu cực đến tài nguyên du lịch của đất nước.
3.2. Mục tiêu cụ thể
- Làm rõ một số vấn đề lý luận về tài nguyên du lịch, pháp luật về bảo
vệ tài nguyên du lịch.
- Đánh giá đúng thực trạng pháp luật và thực tiễn thực hiện pháp luật về
bảo vệ tài nguyên du lịch ở Việt Nam.
- Đề xuất được một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo vệ tài
nguyên du lịch Việt Nam.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận và phương pháp luận của

Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan điểm của Đảng
và Nhà nước ta hiện nay về pháp luật bảo vệ tài nguyên du lịch. Ngoài ra, còn
sử dụng một số phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể như: phương pháp
phân tích, so sánh, thống kê, diễn dịch, dự báo khoa học để rút ra các kết luận
mang tính chính xác, có ý nghĩa cho luận văn.
5. Tính mới và những đóng góp của đề tài
Thông qua việc nghiên cứu đề tài, tác giả nêu khái quát một số vấn đề
lý luận về tài nguyên du lịch, pháp luật bảo vệ tài nguyên du lịch; phân tích


các quy định pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịch và đánh giá thực trạng
thực hiện chúng trên thực tế. Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện
pháp luật, góp phần bảo vệ tài nguyên du lịch ở Việt Nam. Như vậy, việc bảo
vệ tài nguyên du lịch bằng pháp luật cần được triển khai ở cả khía cạnh xây
dựng pháp luật và thực tế thực hiện pháp luật với những cách thức, biện pháp
đa dạng, phong phú, phù hợp với xu hướng hội nhập quốc tế. Cụ thể đề tài dự
kiến có những đóng góp sau:
- Trong Chương 1, đề tài tập trung làm rõ vai trò của việc bảo vệ tài nguyên
du lịch trong mối quan hệ với nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội và yêu cầu bảo vệ
chất lượng môi trường; sự cần thiết phải bảo vệ tài nguyên du lịch bằng pháp luật
và khái quát được hệ thống pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịch.
- Trong Chương 2, đề tài tập trung đánh giá thực trạng pháp luật và
thực tiễn thi hành pháp luật về bảo vệ tài nguyên du lịch Việt Nam, gồm đánh
giá ưu điểm, hạn chế về nội dung và hình thức của pháp luật bảo vệ tài
nguyên du lịch; đánh giá kết quả, hạn chế khi thi hành pháp luật về bảo vệ tài
nguyên du lịch và nêu được nguyên nhân của bất cập, hạn chế đó.
- Trong Chương 3, từ những kết quả nghiên cứu của Chương 1 và
Chương 2, đề tài đưa ra các giải pháp, kiến nghị mới nhằm hoàn thiện pháp
luật về bảo vệ tài nguyên du lịch, đặc biệt ở khía cạnh quy định trách nhiệm
của cơ quan nhà nước trong việc bảo vệ tài nguyên du lịch; rà soát cơ chế

thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ tài nguyên
du lịch và tuyên truyền pháp luật để bảo vệ tài nguyên du lịch Việt Nam.
6. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
6.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những quy định cụ thể của pháp luật
về bảo vệ tài nguyên du lịch và các hoạt động thực tiễn thi hành pháp luật về
bảo vệ tài nguyên du lịch


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Nội vụ (2008), Thông tư liên tịch số
43/2008/TTLT-BVHTTDL-BNV ngày 6/6/2008 của Bộ Văn hóa, Thể thao
và Du lịch, Bộ Nội vụ hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ
cấu tổ chức của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thuộc Ủy ban nhân dân
cấp tỉnh, Phòng Văn hóa, Thể thao và Du lịch thuộc Ủy ban nhân dân cấp
huyện, Hà Nội.
2. C.Mac và Ăngghen (2000), Toàn tập, tập 23, Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội.
3. Chính phủ (2010), Nghị định số 65/2010/NĐ-CP ngày 11/6/2010 quy định chi
tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đa dạng sinh học, Hà Nội.
4. Chính phủ (2012), Nghị định số 16/2012/NĐ-CP ngày 12/3/2012 quy định
về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch, Hà Nội.
5. Chính phủ (2013), Nghị định số 157/2013/NĐ-CP ngày 11/11/2013 của
Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về quản lý rừng và phát
triển rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản, Hà Nội.
6. Chính phủ (2013), Nghị định số 180/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 Sửa đổi,
bổ sung một số điều của Nghị định 92/2007/NQ-CP ngày 1/6/2007 của
Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch, Hà Nội.
7. Chính phủ (2013), Nghị định số 76/2013/NĐ-CP ngày 16/7/2013 quy định
về nhiệm vụ, quyền hạn Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hà Nội.
8. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Phân viện Hà Nội (2000), Tập

bài giảng về Nhà nước và Pháp luật, tập 1 – Lý luận chung, Nxb Chính trị
Quốc gia Hà Nội.
9. Hội văn học nghệ thuật Hưng Yên (1998), Phố Hiến lịch sử văn hóa, Nxb
Sở Văn hóa Thông tin, Hưng Yên.
10. Phạm Trung Lương và nhóm tác giả (2000), Tài nguyên và môi trường di
lịch Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội.


11. Quốc Hội (2001), Luật Di sản văn hóa số 28/2001/QH10 ngày 29/6/2001,
có hiệu lực từ ngày 1/1/2002, Hà Nội.
12. Quốc Hội (2004), Luật Bảo vệ và phát triển rừng số 29/2004/QH11 ngày
3/12/2004, có hiệu lực từ ngày 1/4/2005, Hà Nội.
13. Quốc Hội (2005), Luật Bảo vệ môi trường số 52/2005/QH11 ngày 29/11/2005,
có hiệu lực từ ngày 1/7/2006, Hà Nội.
14. Quốc Hội (2005), Luật Du lịch số 44/2005/QH11 ngày 14/6/2005, có hiệu
lực ngày 1/1/2006, Hà Nội.
15. Quốc Hội (2008), Luật Đa dạng sinh học số 20/2008/QH12 ngày 13/11/2008,
có hiệu lực từ ngày 1/7/2009, Hà Nội.
16. Quốc Hội (2009), Bộ Luật Hình sự sửa đổi bổ sung năm 2009 số
37/2009/QH12 ngày 19/6/2009, có hiệu lực từ ngày 1/1/2010, Hà Nội.
17. Quốc Hội (2009), Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa
số 32/2009/QH12 ngày 18/6/2009, có hiệu lực từ ngày 1/1/2010, Hà Nội.
18. Quốc Hội (2012), Luật Biển Việt Nam số 18/2012/QH13 ngày 21/6/2012,
có hiệu lực từ ngày 1/1/2013, Hà Nội.
19. Quốc Hội (2012), Luật Tài nguyên nước số 17/2012/QH13 ngày 21/6/2012,
có hiệu lực từ ngày 1/1/2013, Hà Nội.
20. Quốc Hội (2014), Luật Bảo vệ môi trường số 55/2014/QH13 ngày 23/6/2014,
có hiệu lực từ ngày 1/1/2015, Hà Nội.
21. Trần Đức Thanh (2006), Nhập môn khoa học du lịch, Nxb Đại học Quốc
gia Hà Nội.

22. Thủ tướng Chính phủ (2014), Quyết định số 23/2014/QĐ-TTg ngày 13/3/2014
quy đinh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục
Du lịch, Hà Nội.
23. Nguyễn Minh Tuệ (1997), Địa lý du lịch, Nxb thành phố Hồ Chí Minh.


24. Ủy ban thường vụ Quốc hội (1999), Pháp lệnh Du lịch số 11/1999/PLUBTVUQH10 ngày 8/2/1999, có hiệu lực từ ngày 1/5/1999, Hà Nội.
25. Bùi Thị Hải Yến, Phạm Hồng Long (2011), Tài nguyên du lịch, Nxb Giáo dục.
Trang Web
26. cập nhật ngày 6/4/2004.
27. cập nhật ngày 3/6/2014.
28. cập nhật ngày 23/5/2014.
29. cập nhật ngày 30/6/2014.
30. cập nhật ngày 4/9/2014.
31. />cập nhật ngày 5/11/2014.
32. cập nhật ngày 13/6/2012.
33. cập nhật
ngày 31/11/2013.
34. />35. cập nhật ngày 3/3/2014.


36. cập nhật
ngày 25/11/2013.
37. cập nhật ngày 25/8/2009.
38. cập nhật ngày 18/9/2014.
39. cập nhật ngày
29/11/2014.