NGHIÊN cứu PHONG CÁCH LÃNH đạo của đội NGŨ cán bộ LÃNH đạo cấp xã, TỈNH KON TUM

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN THỊ QUỲNH

NGHIÊN CỨU PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO CỦA ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
LÃNH ĐẠO CẤP XÃ, TỈNH KON TUM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

HÀ NỘI - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN THỊ QUỲNH

NGHIÊN CỨU PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO CỦA ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
LÃNH ĐẠO CẤP XÃ, TỈNH KON TUM
Chuyên ngành: Tâm lý học
Mã số: 60 31 04 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. Phạm Thành Nghị

HÀ NỘI - 2014


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 1
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO VÀ PHONG CÁCH
LÃNH ĐẠO CỦA CHỦ TỊCH XÃ.................................................................................... 9
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................................ 9
1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài ................................................................... 9
1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước .................Error! Bookmark not defined.
1.2. Một số khái niệm cơ bản trong đề tài .........................Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái niệm Lãnh đạo trong Tâm lý học ...................Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Phong cách lãnh đạo và các kiểu Phong cách lãnh đạo ....... Error! Bookmark not
defined.
1.2.3. Chủ tịch xã và Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã ........... Error! Bookmark not
defined.
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã . Error! Bookmark
not defined.
1.3.1. Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến Phong cách lãnh đạo của chủ tịch xã.........
Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã
.............................................................................................Error! Bookmark not defined.
1.4. Yêu cầu về phẩm chất và năng lực trong cấu trúc Phong cách lãnh đạo đối với Chủ
tịch xã hiện nay...................................................................Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Yêu cầu về phẩm chất trong cấu trúc phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã...36
1.4.2. Yêu cầu về năng lực trong cấu trúc Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã

Error!

Bookmark not defined.

Chƣơng 2. TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Error! Bookmark not
defined.
2.1. Khái quát về địa bàn và khách thể nghiên cứu...........Error! Bookmark not defined.

2.1.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu .............................Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Khách thể nghiên cứu ..............................................Error! Bookmark not defined.
2.2. Tổ chức nghiên cứu.....................................................Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Phương pháp điều tra ...............................................Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Phương pháp trắc nghiệm ........................................Error! Bookmark not defined.


Chƣơng 3. PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO CỦA CHỦ TỊCH XÃ VÀ CÁC YẾU TỐ
ẢNH HƢỞNG ĐẾN PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO CỦA CHỦ TỊCH XÃ. .... Error!
Bookmark not defined.

3.1. Quan niệm của Chủ tịch xã về Phong cách lãnh đạo . Error! Bookmark not
defined.
3.1.1. Nhận thức của Chủ tịch xã về khái niệm Phong cách lãnh đạo . Error! Bookmark
not defined.
3.1.2. Nhận thức của Chủ tịch xã về đặc điểm các kiểu Phong cách lãnh đạo ........ Error!
Bookmark not defined.
3.1.3. So sánh nhận thức của Chủ tịch xã và cán bộ, nhân viên trong UBND xã về Phong
cách lãnh đạo của Chủ tịch xã............................................Error! Bookmark not defined.
3.2. Đánh giá của Chủ tịch xã về những biểu hiện của Phong cách lãnh đạo .......... Error!
Bookmark not defined.
3.2.1. Thực trạng tự đánh giá của Chủ tịch xã về biểu hiện Phong cách lãnh đạo .. Error!
Bookmark not defined.
3.2.2. So sánh tự đánh giá của Chủ tịch xã về Phong cách lãnh đạo (xét theo giới tính và
số năm công tác).................................................................Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Kết quả nghiên cứu các kiểu nhân cách của Chủ tịch xã qua trắc nghiệm ..... Error!
Bookmark not defined.
3.2.4 Mối tương quan giữa kết quả trắc nghiệm các kiểu nhân cách với các kiểu
phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã.............................Error! Bookmark not defined.
3.3. Đánh giá của cán bộ, nhân viên về biểu hiện Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã

........................................................................Error! Bookmark not defined.
3.4. Đánh giá của Chủ tịch xã về các yếu tố ảnh hưởng đến Phong cách lãnh đạo . Error!
Bookmark not defined.
3.4.1. Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã .. Error!
Bookmark not defined.
3.4.2. Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã
.............................................................................................Error! Bookmark not defined.


3.4.3. So sánh đánh giá của Chủ tịch xã và cán bộ, nhân viên về mức độ ảnh hưởng của
các yếu tố chủ quan và khách quan đến Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã....... Error!
Bookmark not defined.
3.5. Thực trạng tự đánh giá của Chủ tịch xã về một số phẩm chất và năng lực trong cấu
trúc Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã.........................Error! Bookmark not defined.
3.5.1. Tự đánh giá của Chủ tịch xã về một số phẩm chất và năng lực trong cấu trúc
Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã ...............................Error! Bookmark not defined.
3.5.2. Đánh giá của cán bộ, nhân viên về phẩm chất và năng lực trong cấu trúc Phong
cách lãnh đạo của Chủ tịch xã............................................Error! Bookmark not defined.
3.6. Ý kiến của nhân dân về biểu hiện Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã .......... Error!
Bookmark not defined.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................ Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................................................12

PHỤ LỤC ..............................................................................................................................


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan những nội dung và dữ liệu nghiên cứu của luận
văn là trung thực, do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn trực tiếp của
GS.TS Phạm Thành Nghị. Mọi tham khảo trong luận văn đều được
trích dẫn rõ nguồn.
Học viên

Nguyễn Thị Quỳnh

1


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến GS.TS Phạm Thành Nghị, người
đã tận tình hướng dẫn, dành nhiều thời gian quý báu để trao đổi và định hướng
nghiên cứu cho tôi. Thành công của luận văn này, chính là nhờ một phần lớn sự
giúp đỡ của GS.TS Phạm Thành Nghị.
Xin chân thành gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu Nhà trường, Lãnh đạo
khoa Văn hóa Thông tin và Xã hội, trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã tạo điều
kiện thuận lợi để tôi hoàn thành khóa học và thực hiện Luận văn tốt nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn các đồng chí là đội ngũ cán bộ lãnh đạo cấp xã,
tỉnh Kon Tum đã giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thiện Luận văn.
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô Khoa Tâm lý học, trường Đại học
Khoa học Xã hội và Nhân văn đã giúp đỡ đã tạo điều kiện cho tôi suốt quá trình
học tập và hoàn thành đề tài luận văn này.
Cuối cùng, tôi xin cảm ơn những người thân trong gia đình, bạn bè luôn
động viên tạo chỗ dựa tinh thần để tôi học tập và thực hiện thành công đề tài
luận văn.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2014

Học viên

Nguyễn Thị Quỳnh

2


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
PCLĐ

Phong cách lãnh đạo

CTX

Chủ tịch xã

UBND

Ủy ban nhân dân

CBX

Cán bộ xã

ĐTB

Điểm trung bình

ĐTQ

Điểm tương quan

DANH MỤC BẢNG BIỂU VÀ BIỂU ĐỒ
3




Bảng biểu

Bảng 3.1. Nhận thức của Chủ tịch xã về phong cách lãnh đạo ...... Error! Bookmark not
defined.
Bảng 3.2. Chủ tịch xã có hiểu hay không hiểu về các kiểu phong cách lãnh đạo .... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.3. Nhận thức của Chủ tịch xã về đặc điểm các kiểu phong cách lãnh đạo ... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.4. Nhận thức của Chủ tịch xã và cán bộ, nhân viên về phong cách lãnh đạo của
Chủ tịch xã..........................................................................Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.5. Tự đánh giá của Chủ tịch xã về biểu hiện phong cách lãnh đạo dân chủ. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.6. Tự đánh giá của Chủ tịch xã về biểu hiện phong cách lãnh đạo Tự do.... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.7. Tự đánh giá của Chủ tịch xã về biểu hiện phong cách lãnh đạo độc đoán
.............................................................................................Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.8. Thực trạng tự đánh giá của Chủ tịch xã về biểu hiện phong cách lãnh đạo
.............................................................................................Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.9. Tự đánh giá của Chủ tịch xã về phong cách lãnh đạo (xét theo giới tính và số

năm công tác) .....................................................................Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.10. Kết quả trắc nghiệm nhân cách............................................................................
Bảng 3.11. Mối tương quan giữa kết quả trắc nghiệm nhân cách với phong cách lãnh đạo
của Chủ tịch xã ...................................................................Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.12. Đánh giá của nhân viên về biểu hiện phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã
.............................................................................................Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.13. các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã
.............................................................................................Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.14 Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã
.............................................................................................Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.15. So sánh đánh giá của Chủ tịch xã và cán bộ, nhân viên về mức độ ảnh hưởng
của các yếu tố chủ quan và khách quan đến phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã .............

4


Bảng 3. 16. Tự đánh giá của Chủ tịch xã về phẩm chất và năng lực trong cấu trúc PCLĐ
của Chủ tịch xã ...................................................................Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.17. Đánh giá của cán bộ, nhân viên về phẩm chất và năng lực trong cấu trúc
phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã ................................Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.18 Đánh giá của nhân dân về biểu hiện phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã
.............................................................................................Error! Bookmark not defined.

 Biểu đồ
Biểu đồ 3.1. Thực trạng tự đánh giá về phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã……55
Biểu đồ 3.2. Đánh giá của Chủ tịch xãvề phong cách lãnh đạo xét theo giới tính và số
năm công tác. ………………………………………………………………………….56

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc, quá trình đẩy mạnh công
nghiệp hóa – hiện đại hóa và cải cách hành chính ở nước ta hiện nay, đội ngũ
cán bộ lãnh đạo các cấp từ Trung ương đến địa phương có vai trò đặc biệt
quan trọng. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng đánh giá: “Cán bộ là nhân tố quyết
định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất
nước và của chế độ”. Người khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi công
việc, muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém”. Người
dạy: “Đảng phải nuôi dạy cán bộ như người làm vườn vun trồng những cây
cối quý báu” do đó, công tác đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ các cấp có
vai trò quan trọng, trong đó có đội ngũ cán bộ lãnh đạo cấp xã. Chủ tịch Hồ
Chí Minh nhấn mạnh: “Lãnh đạo cấp xã làm được việc thì mọi công việc đều
xong xuôi”. Có thể nhận thấy, đội ngũ lãnh đạo cấp xã là những người gần gũi
dân nhất, làm việc và giải quyết những vấn đề với nhân dân một cách trực
tiếp. Họ là những người trực tiếp triển khai thực hiện tất cả chương trình kế
hoạch, cơ chế chính sách của Đảng và Nhà nước đến người dân, đảm bảo
quyền lợi của người dân được thực hiện khách quan và có hiệu quả; góp phần
vào sự ổn định kinh tế, chính trị - xã hội tại địa phương, trong đó, vị trí Chủ

5


tịch xã đóng vai trò then chốt. Trong những năm qua, đội ngũ Chủ tịch xã trên
cả nước không ngừng được rèn luyện, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cách
mạng, được đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ, được trang bị những kỹ năng
cơ bản về lãnh đạo, quản lý trở thành cầu nối hiệu quả giữa nhân dân với
Đảng, với chính quyền các cấp.
Cùng với sự phát triển của đội ngũ cán bộ lãnh đạo cấp xã trên cả nước,
vị trí Chủ tịch xã ngày càng được bổ sung, bồi dưỡng và phát triển về chất
lượng trên địa bàn khu vực Tây Nguyên, trong đó có tỉnh Kon Tum. Là địa
phương còn nhiều khó khăn về điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, giao

thông đi lại, đời sống và nhận thức của người dân ở một số vùng, nhất là vùng
sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn chưa cao ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu
quả công tác quản lý của đội ngũ cán bộ lãnh đạo cấp xã, đứng đầu là Chủ
tịch xã. Đây cũng chính là một trong những khó khăn mang tính đặc thù gây
cản trở cho đội ngũ lãnh đạo xã tiếp cận những kiến thức, kỹ năng về quản lý
lãnh đạo một cách bài bản. Vì thế, đa số lãnh đạo xã ở các huyện còn bộc lộ
một số hạn chế cơ bản về trình độ chuyên môn nghiệp vụ, năng lực công tác
nhìn chung chưa đồng đều ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý lãnh đạo. Đặc
biệt, quá trình lựa chọn, xây dựng và sử dụng phong cách lãnh đạo trong hoạt
động quản lý lãnh đạo vẫn còn nhiều hạn chế; Vì thế, nhìn chung đội ngũ cán
bộ lãnh đạo cấp xã chưa khuyến khích được động cơ làm việc và tính tích cực
hoạt động của nhân viên dưới quyền và người dân trên địa bàn quản lý.
Chính vì lẽ đó, nghiên cứu phong cách lãnh đạo của đội ngũ cán bộ lãnh
đạo cấp xã trên địa bàn tỉnh Kon Tum sẽ góp phần đề xuất giải pháp nhằm
nâng cao hiệu quả công tác quản lý lãnh đạo, góp phần thúc đẩy quá trình xây
dựng nông thôn mới, thực hiện hiệu quả cải cách hành chính, nâng cao đời
sống kinh tế xã hội cho người dân và sự phồn thịnh chung của đất nước. Đó là
lý do thúc đẩy tôi lựa chọn vấn đề: Nghiên cứu phong cách lãnh đạo của đội
ngũ cán bộ lãnh đạo cấp xã, tỉnh Kon Tum” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
6


Nghiên cứu phong cách lãnh đạo (PCLĐ) của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã
(CTX), tỉnh Kon Tum, các yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến PCLĐ
của CTX , yêu cầu về phẩm chất và năng lực trong cấu trúc PCLĐ từ đó đề xuất
những kiến nghị nhằm xây dựng phong cách lãnh đạo của CTX nói riêng và đội
ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý nói chung phù hợp với yêu cầu xã hội hiện nay.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về PCLĐ, từ đó xây dựng cơ sở

lý luận về PCLĐ. Đưa ra những khái niệm công cụ của đề tài.
3.2. Xác định các phong cách lãnh đạo chủ đạo của CTX và các yếu tố
ảnh hưởng đến PCLĐ của CTX tỉnh Kon Tum
3.3. Đề xuất một số kiến nghị nhằm xây dựng PCLĐ phù hợp với tình
hình xã hội hiện tại, góp phần nâng cao hiệu quả lãnh đạo quản lý của CTX.
4. Đối tƣợng nghiên cứu
Phong cách lãnh đạo của CTX trong đội ngũ cán bộ lãnh đạo cấp xã.
5. Khách thể nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
5.1. Khách thể nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu chính là 50 Chủ tịch xã
Khách thể phụ là 50 nhân viên dưới quyền và 50 người dân trong xã.
5.2. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu PCLĐ của Chủ tịch xã trong các
huyện Đăk Glei, Đăk Tô, Tumơ Rông, Sa Thầy, Ngọc Hồi, Kon Rẫy trên địa
bàn tỉnh Kon Tum, khu vực Tây Nguyên.
6. Giả thuyết khoa học
Đội ngũ Chủ tịch xã trên địa bàn các huyện Đăk Glei, Đăk Tô, Tumơ
Rông, Sa Thầy, Ngọc Hồi, Kon Rẫy thuộc tỉnh Kon Tum có PCLĐ dân chủ
chiếm ưu thế, PCLĐ độc đoán và PCLĐ tự do chiếm vị trí thấp hơn. Mức độ
biểu hiện PCLĐ của họ không giống nhau và chịu ảnh hưởng của các yếu tố
chủ quan và khách quan.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7


7.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Các tài liệu như sách, báo, tạp
chí, chuyên đề bài giảng, luận án, luận văn và các tài liệu khác liên quan đến
công tác quản lý lãnh đạo, các vấn đề liên quan đến PCLĐ.
7.2. Phương pháp điều tra dùng bảng hỏi
Phiếu thứ nhất. Lấy ý kiến của đội ngũ Chủ tịch xã về PCLĐ của họ

trong quá trình thực hiện công tác lãnh đạo, quản lý.
Phiếu thứ 2. Lấy ý kiến của nhân viên về PCLĐ của Chủ tịch xã.
Phiếu thứ 3. Lấy ý kiến của người dân về PCLĐ của Chủ tịch xã.
7.3. Phương pháp phỏng vấn sâu: gặp gỡ Chủ tịch xã và những người
dưới quyền, người dân để tìm hiểu, trao đổi về PCLĐ của Chủ tịch xã.
7.4. Phương pháp quan sát: quan sát cách thức làm việc của một số lãnh
đạo xã và mối quan hệ giao tiếp của họ với cấp dưới, với người dân.
7.5. Phương pháp chuyên gia: Gặp gỡ, trao đổi và xin ý kiến của
các chuyên gia Tâm lý học về thuật ngữ PCLĐ và quan điểm của họ về
PCLĐ hiện nay.
7.6 Phương pháp thống kê toán học: sử dụng phần mềm SPSS 13.0 để
phân tích xử lý số liệu.
7.7. Phương pháp trắc nghiệm: Sử dụng trắc nghiệm nhân cách của
Eysenck để đánh giá các kiểu nhân cách của CTX. Từ đó làm cơ sở đánh giá
mỗi liên hệ giữa kết quả trắc nghiệm với các kiểu PCLĐ của CTX.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, luận văn bao gồm 3 chương,
Chương 1. Cơ sở lý luận của Phong cách lãnh đạo và Phong cách lãnh
đạo của Chủ tịch xã
Chương 2. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu
Chương 3. Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã và các yếu tố ảnh
hưởng đến Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch xã.

8


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO VÀ PHONG CÁCH
LÃNH ĐẠO CỦA CHỦ TỊCH XÃ
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài
Cuối Thế kỷ XVIII cuộc cách mạng công nghiệp nổ ra đã tạo tiền đề quan
trọng cho sự phát triển tư duy quản lý. Trong đó, yếu tố PCLĐ của những người
lãnh đạo được quan tâm và đánh giá rất cao. Chính vì vậy, nghiên cứu PCLĐ
được các nhà nghiên cứu Tâm lý học chú trọng. Tiêu biểu có các công trình
nghiên cứu của các nhà Tâm lý học như Frederick M. Taylor; Henry Fayol;
Mary Parker Follet; Chester Irwing Barnard; Kurt Lewin.
Học thuyết “Quản lý theo khoa học” gắn liền với tên tuổi của Phrederic
W. Taylor (1856- 1915). Học thuyết này nhằm xác định một cách khoa học
các phương pháp tốt nhất nhằm thực hiện bất cứ nhiệm vụ nào trong quản lý
và để lựa chọn, đào tạo, khuyến khích các nhân viên.
Tư tưởng chủ đạo của thuyết “Quản lý theo khoa học” của Taylor là tiêu
chuẩn hóa trong công việc và kiểm tra cả chiều rộng lẫn chiều sâu nhằm duy trì các
tiêu chuẩn này. Ông rất quan tâm đến mối quan hệ giữa người lãnh đạo và người bị
lãnh đạo. Theo ông, người quản lý phải là nhà tư tưởng, nhà lên kế hoạch. Chức
năng cơ bản của họ là lập kế hoạch, chỉ đạo và tổ chức công việc. [tr.23, 6]
Một trong những người ủng hộ và phát triển thuyết “Quản lý theo khoa
học” của Taylor là Henry Fayol. Từ nghiên cứu các đặc điểm, nội dung của
hoạt động quản lý, ông đi đến kết luận: Một nhà quản lý tài năng có được
thành công không phải nhờ những phẩm chất cá nhân mà chủ yếu nhờ các
phương pháp mà anh ta đã áp dụng, nhờ các nguyên tắc chỉ đạo hành động
của người đó. Như vậy, việc tổ chức công việc một cách khoa học là điều kiện
hàng đầu giúp nhà quản lý thành công. Theo Fayol, quản lý gồm các quá
trình: Dự đoán và lập kế hoạch, tổ chức điều khiển, phối hợp và kiểm tra. Ông

9


rất quan tâm đến yếu tố năng lực của người quản lý. Tổ chức, theo ông bao
gồm hai bộ phận chính: Tổ chức vật chất và tổ chức con người. [tr.24, 6]

Nếu như Taylor chú trọng đến khía cạnh kinh tế trong quản lý, Fayol
quan tâm đến vai trò vị trí của người quản lý thì Mary Paker Follet (18681933) cho rằng trong quản lý cần phải quan tâm tới người lao động với toàn
bộ đời sống của họ, không chỉ quan tâm đến lới ích kinh tế mà còn phải quan
tâm đến cả đời sống tinh thần và tình cảm của họ. Bởi vì sự hoà hợp thống
nhất giữa người quản lý và người lao động sẽ là nền tảng cũng chính là động
lực cho sự phát triển của mọi tổ chức. Trong đó, Bà nhấn mạnh đến phẩm
chất của người lãnh đạo, là nghệ thuật quản lý. Theo bà, người lãnh đạo cần
có tính kiên trì, năng lực thuyết phục, sự khéo léo trong cư xử, trình độ hiểu
biết cao. Người lãnh đạo không nên làm một ông chủ, mà phải là người phối
hợp, giáo dục và đào tạo, phải quan tâm đến thái độ hợp tác của cấp dưới chứ
không phải là thái độ phục tùng.
Có thể nói, vấn đề quản lý và PCLĐ đã được nhiều nhà nghiên cứu
quan tâm và thực nghiệm trong chính quá trình nghiên cứu và hoạt động của
mình. Và sẽ thật thiếu sót nếu không nhắc đến nhà tâm lý học nổi tiếng Kurt
Lewin (1890 – 1947), ông chú ý nghiên cứu PCLĐ của người lãnh đạo và đã
chia ra ba PCLĐ lớn: “Phong cách quyền uy, phong cách dân chủ và phong
cách tự do”. Đến nay, cách phân chia này vẫn còn giá trị.
Nghiên cứu sâu hơn khía cạnh tâm lý học hành vi, nhà khoa học hành
vi người Mỹ Mc Gregor (1906-1964) đã đóng góp cho sự phát triển tâm lý
học quản lý với hai thuyết của mình đó là Thuyết Y và Thuyết X.
Thuyết Y của Mc Gregor dựa trên có sở Thuyết nhu cầu của Maslow và
Thuyết động cơ của Herzberg. Thuyết Y là một khoa học về quản lý thông
qua tính tự giác và tự chủ của người lao động, thay cho sự quản lý và điều
khiển của người lãnh đạo với các hình thức kỷ luật. Theo Mc Gregor, nhiệm
vụ của người lãnh đạo là phải tạo ra những điều kiện cần thiết, phù hợp để các
thành viên của tổ chức có thể đạt đến những mục tiêu của mình một cách tốt
10


nhất bằng sự cố gắng hết mình vì mục tiêu chung của tập thể. Điều quan trọng

là người quản lý phải giao những công việc cho những người đáng t in cậy và
khuyến khích họ làm việc.
Ngược lại, Thuyết X cho rằng con người có bản chất tiêu cực như:
Con người vốn lười không thích làm việc và tìm cách né tránh công việc; Họ
chỉ nhìn thấy tư lợi và thờ ơ lãnh đạm đối với mục tiêu của tổ chức; Họ sợ bị
lừa dối, bị lọt vào cạm bẫy của những kẻ mưu mô xảo quyệt. Tóm lại họ đóng
vai trò thụ động nên tổ chức, người lãnh đạo phải can thiệp tích cực, điều
khiển, kiểm soát chặt chẽ, có chính sách thưởng phạt rõ ràng, làm như vậy
mới hướng lao động của họ vào mục tiêu của tổ chức.
Thuyết Z là phong cách lãnh đạo của Nhật Bản do William Ouichi xây
dựng. Thuyết này cho rằng con người không chỉ có nhu cầu vật chất mà họ
còn cần thỏa mãn năng suất lao động. Người lãnh đạo cần có sự quan tâm,
động viên đến cấp dưới, tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người thể hiện tài
năng của mình, quan tâm đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn cho người
lao động, đồng thời trong phân chia lợi ích cần phải sòng phẳng và công bằng.
Với học thuyết này, người nhật đã thành công trong việc thúc đẩy tính tích
cực của người lao động để tạo ra lợi nhuận nhiều hơn cho nhà Tư bản, đồng
thời đời sống của người lao động được quan tâm hơn.
Như vậy, ba thuyết trên đã đề cập đến vai trò, vị trí của người lãnh đạo
trong tổ chức và những yêu cầu về phong cách cũng như những phẩm chất
đạo đức, năng lực của người lãnh đạo phù hợp với đặc điểm của người lao
động. Nếu đặt tên cho các phong cách quản lý, ta có các phong cách truyền
thống là kiểu X, phong cách quản lý mới là kiểu Y, phong cách quản lý của
Nhật Bản là kiểu Z. Trong các phong cách quản lý đó phong cách X được ví
như phong cách quản lý “Cây gậy và củ cà rốt”.
Tóm lại, trong những công trình nghiên cứu nêu trên cho thấy mỗi tác giả
có quan điểm, nhận định khác nhau về vai trò của người quản lý và vấn đề

11

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bolton R. & Bolton B.G (2008), 4 phong cách làm việc, Nxb Lao động Xã hội.
2. Chandler S. & Black D (2008), Nhà quản lý thoáng, Nxb Tri thức.
3. Phạm Nhật Duật (2008), Nghiên cứu Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch Ủy
ban nhân dân xã nước ta hiện nay, Luận văn Thạc sỹ.
4. Phạm Nhật Duật (2014), Phong cách lãnh đạo của Chủ tịch Ủy ban nhân
dân xã nước ta hiện nay, Luận Án Tiến sĩ.
5. Vũ Dũng (chủ biên) (2008), Từ điển Tâm lý học, Viện khoa học xã hội Việt
Nam – Viện tâm lý học, Nxb Từ điển bách khoa.
6. Vũ Dũng (2006), Giáo trình Tâm lý học Quản lý, Nxb Đại học sư phạm.

12


7. Trần Thị Tuyết Hạnh (2011), nghiên cứu chức năng của Hiệu trưởng
trường trung học phổ thông Việt Nam thời kỳ đổi mới phục vụ công tác bồi
dưỡng Hiệu trưởng đáp ứng yêu cầu xã hội, Luận án Tiến sĩ.
8. Henry M (2010), Nghề Quản lý, Nxb Thế giới.
9. Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa Khoa học Hành chính (2002), Tập
bài giảng Tâm lý học quản lý, NXB Thống kê.
10. Nguyễn Khoa Khôi (1995), Tập bài giảng Tâm lý học quản lý, Đại học Huế.
11. Võ Thành Khối (2005), Tâm lý học lãnh đạo, quản lý, NXB CTQG.
12. Nguyễn Thế Kiệt (chủ biên), (2001), Phong cách tư duy Hồ Chí Minh,
Nxb Chính trị Quốc gia.
13. Koontz, H., Odonnell, C., Weihrich, H (1992), Những vấn đề cốt yếu của
quản lý, Nxb Khoa học và Kỹ thuật.
14. Nguyễn Hữu Lam (1997), Nghệ thuật lãnh đạo, Nxb Giáo dục.
15. Lencioni R (2005), Năm rối loạn chức năng ở một nhóm lãnh đạo, Nxb Trẻ.
16. Nguyễn Đức Lợi (2008), Giáo trình Khoa học quản lý, Nxb Tài Chính.

17. Managing Teams (2008), Quản lý nhóm, Nxb Lao động Xã hội.
18 Mouton & R. Back: Lãnh đạo, chìa khóa của sự thành công, Nxb khoa học xã hội, H, 1999.

19. Phạm Thành Nghị (1999), “Người lãnh đạo – Người kiến tạo lại tổ chức’’,
Tạp chí Phát triển giáo dục, (2), tr 26 - 27.
20. Phạm Thành Nghị (1999), “Người lãnh đạo – Người xây dựng văn hóa tổ
chức’’, Tạp chí Phát triển giáo dục, (3) tr. 27 - 30.
21. Phạm Thành Nghị (1999), “Người lãnh đạo – Người tạo động lực cho tổ
chức’’, Tạp chí Phát triển giáo dục, (4) tr. 27 - 29.
22. Hoàng Phê (2008), Từ điển Tiếng việt, Nxb Đà Nẵng.
23. Chu Thái Thành (2007), “Công tác cán bộ của Đảng trong thời kỳ mới’’,
Tạp chí Cộng sản điện tử, (1), tr. 15 - 18.
24. Tjosvold D. & Tjosvold M.M (2010), Tâm lý học dành cho Lãnh đạo,
Nxb Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh.

13


25. Nguyễn Quang Uẩn (chủ biên), (2006), Tâm lý học đại cương, Nxb Đại học
Quốc gia Hà Nội.
26. Viện Khoa học tổ chức Nhà Nước (1998), Đạo đức, phong cách, lề lối làm
việc của cán bộ, công chức theo tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị Quốc gia.
27. Nguyễn Như Ý (chủ biên), (1997), Từ điển Tiếng việt thông dụng,
Nxb Giáo dục.
28. Vũ Duy Yên (1995), Quan niệm của công chức về PCLĐ của cán bộ lãnh
đạo, quản lý Nhà nước ta hiện nay, Luận văn Thạc sỹ.
Sách tiếng Anh:
29.

Amabile T.M.

(1983).

Social psychology of creativity,

New

York:Springer-Verlag.
30. David Lalb Inwis, M.Mclntyre (1992), Organitzation Psychology, New York.
31. John. M. Ivancevid. M.T. Matteson: Organitzation Behavior and
managenment. Second Edition Boston.
*Website điện tử:
1. www.đangcongsan.vn
2. www.nhaquanly.vn
3. www.kynang.vn
4. www.tamlyhoc.net

PHỤ LỤC
14


15


Mẫu số 01
PHIẾU HỎI Ý KIẾN
(Phiếu dành cho Chủ tịch UBND xã)
Để góp phần tìm hiểu phong cách lãnh đạo của cán bộ lãnh đạo, quản lý
cấp xã, xin đồng chí vui lòng cho biết ý kiến của mình về các nội dung dưới đây
bằng cách đánh dấu X trước các phương án phù hợp nhất với quan điểm của

mình hoặc đưa ra ý kiến riêng cho các câu hỏi mở.
Câu 1. Đồng chí có biết thuật ngữ “Phong cách lãnh đạo” không?
a. Có
b. Không
* Nếu có, đồng chí hiểu phong cách lãnh đạo là:
a. Tác phong làm việc hằng ngày
b. Kiến thức, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của người lãnh đạo, quản lý
c. Phẩm chất đạo đức của người lãnh đạo, quản lý
d. Phương pháp, cách thức, lối làm việc được biểu hiện ra bên ngoài của
tâm lý nhân cách người lãnh đạo, quản lý
e. Cung cách ứng xử hằng ngày của người lãnh đạo, quản lý với người
dưới quyền.
f. Ý kiến khác (vui lòng ghi rõ)
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Câu 2. Đồng chí có hiểu phong cách lãnh đạo dân chủ là nhƣ thế nào không?
a. Có
b. Không
* Nếu có, theo đồng chí, đặc điểm của phong cách lãnh đạo dân chủ là:
a1. Thường phát hiện kịp thời và chính xác những yếu tố mới xuất hiện
trong quá trình quản lý.
a2. Thường xuyên thông tin đầy đủ để cấp dưới biết rõ công việc của đơn
vị, cơ quan.
a3. Trước khi ra quyết định thường tham khảo ý kiến đóng góp của cấp dưới.
a4. Để ngăn chặn hành vi xấu trong tập thể, tốt nhất là kỷ luật nghiêm
khắc những người vi phạm.

16

a5. Ít kiểm soát, kiểm tra hoạt động của cấp dưới đặc biệt là những người
lớn tuổi và có kinh nghiệm.
a6. Ý kiến khác …………………………………………………………
............................................................................................................ .................
…………………………………………………………………………………
Câu 3. Đồng chí có hiểu phong cách lãnh đạo độc đoán là nhƣ thế nào không?
a. Có
b. Không
* Nếu có, theo đồng chí đặc điểm của phong cách lãnh đạo độc đoán là:
a1. Luôn cho rằng ý kiến của mình là đúng
a2. Cảm thấy hài lòng khi mọi người dưới quyền dễ dàng tuân theo quyết
định của mình.
a3. Tỏ ra bực bội khi có những ý kiến trái chiều với ý kiến của mình, cố
gắng giải thích rõ và buộc họ tuân theo.
a4. Giải quyết bất kỳ việc gì đều dựa trên cơ sở khoa học, nhưng vận dụng
kiến thức quản lý vào thực tiễn không cứng nhắc.
a5. Cảm thấy chưa sử dụng hết quyền lực của mình
a6. Ý kiến khác …………………………………………………………
.............................................................................................................................
…………………………………………………………………………………
Câu 4. Đồng chí có hiểu phong cách lãnh đạo tự do là nhƣ thế nào không?
a. Có
b. Không
* Nếu có, theo đồng chí, đặc điểm của phong cách lãnh đạo tự do là:
a1. Thích lập ra kế hoạch và ghi nhận kết quả hơn là trực tiếp kiểm tra
hoạt động của nhân viên.
a2. Khi giao việc cho cấp dưới chỉ đề ra mục tiêu, yêu cầu công việc, sau
đó để họ tự đề ra phương pháp làm việc.
a3. Nắm kết quả công việc của nhân viên thông qua các báo cáo, số liệu.
a4. Thích chỉ huy công việc

a5. Chú ý tiếp nhận những kinh nghiệm quản lý của cấp dưới.
a6. Ý kiến khác …………………………………………………………
.............................................................................................................................
…………………………………………………………………………………

17


Câu 5. Trong quá trình lãnh đạo, quản lý của mình, biểu hiện về PCLĐ của
đồng chí đƣợc thể hiện ở những mức độ nào dƣới đây? (chọn 1 trong 4 mức
độ sau bằng cách đánh dấu X vào mức độ phù hợp).

Nội dung

TT

Rất
nhiều

1

Đưa ra ý kiến thảo luận tập thể đóng góp để nhân
viên hoàn thành công việc.

2

Sẵn sàng giải thích tận tình cho nhân viên hiểu về
quan điểm của mình.

3

Tôn trọng và tiếp thu những ý kiến góp ý, những

4

sáng kiến của đồng nghiệp.
Bình đẳng trong đối xử với mọi người và quan
tâm đến ý kiến của họ.

5

Khuyến khích, tạo điều kiện cho nhân viên phát
huy tính tích cực, chủ động trong công việc.

6

Bàn bạc, thống nhất ý kiến trước tập thể trước khi
đưa ra quyết định.

7

Có mối quan hệ thân thiện, hòa nhã với mọi
người trong tập thể.

8

Luôn duy trì bầu không khí thân thiện trong cơ
quan.

9

Hạn chế thời gian trong ngày để bàn bạc công
việc chung.

10

Chỉ giao việc cho một số nhân viên mình tin tưởng.

11

Phân công công việc cho nhân viên và lấy kết quả
thông qua báo cáo.

12

Chỉ can thiệp, giải quyết công việc khi nhân viên
yêu cầu giúp đỡ.

13

Khuyến khích nhân viên chủ động làm việc theo
cách của họ mà không ràng buộc bởi cách thức

14

hay phương pháp nào.
Không quan tâm đến thái độ của nhân viên đối với
công việc, chỉ quan tâm đến kết quả họ thực hiện
công việc đó như thế nào.

15

Đưa ra quyết định buộc nhân viên thực hiện mà
không cần bàn bạc chung.
18

Mức độ
Thỉnh
Nhiều
thoảng

Ít khi


16

Chỉ rõ các nguyên tắc công việc buộc nhân viên
tuân theo một cách chi tiết.

17

Đứng ra tổ chức tất cả các mọi động trong công

18

việc do mình phụ trách.
Tự mình sắp xếp công việc buộc nhân viên thực
hiện đúng theo sự sắp xếp đó.

19

Yêu cầu nhân viên tuân theo những nguyên tắc và
quy định chuẩn.

20

Chỉ cho nhân viên biết cách để họ có thể làm tốt
công việc của mình.

Câu 6. Theo ý kiến đánh giá của đồng chí, PCLĐ của mình là:
a. PCLĐ dân chủ
b. PCLĐ tự do
c. PCLĐ độc đoán
Câu 7. Đồng chí hãy xếp mức độ ảnh hƣởng của các nhân tố tâm lý chủ quan đến
Phong cách lãnh đạo của chủ tịch UBND xã theo bảng nhân tố dƣới đây?
Mức độ ảnh hƣởng
Các yếu tố chủ quan

TT

Rất
nhiều

1

Tình cảm

2

Ý chí

3

Tính cách

4

Khí chất

5

Khả năng am hiểu con người, hiểu cấp
dưới, cấp trên.

6

Năng lực chuyên môn nghiệp vụ

7

Khả năng lập kế hoạch, dự đoán kết quả

8
9

Uy tín thực chất
Kinh nghiệm lãnh đạo, quản lý

10

Địa vị xã hội mà chủ tịch UBND xã mong
muốn đạt được

19

Nhiề
u

Không
nhiều

Không
ảnh
hƣởng


Câu 8. Đồng chí hãy xếp mức độ ảnh hƣởng của các nhân tố tâm lý khách
quan đến Phong cách lãnh đạo của chủ tịch UBND xã theo bảng nhân tố
dƣới đây?
Mức độ ảnh hƣởng
T
T

Các yếu tố khách quan

1

Đặc điểm địa lý, xã hội, phong tục tập quán tại
địa phương công tác.

2

Thói quen sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, tự cung
tự cấp trên địa bàn quản lý.

3

Cơ chế và cách thức quản lý hành chính cũ ăn

Rất

Nhiề

Không

nhiều

u

nhiều

Không
ảnh
hƣởng

sâu vào thói quen quản lý của người lãnh đạo,
quản lý hiện nay.
4

Những vấn đề liên quan đến tiền lương và phụ

cấp hằng tháng cho người lãnh đạo, quản lý.

5

Điều kiện tiếp cận công nghệ thông tin trong
hoạt động lãnh đạo, quản lý.

6

Phẩm chất, năng lực của người dưới quyền

7

Yếu tố Cơ sở, vật chất trang thiết bị ảnh hưởng
đến điều kiện làm việc của người lãnh đạo,
quản lý.

8

Ảnh hưởng từ phong cách lãnh đạo của cấp
trên.

Câu 9. Trong quá trình thực hiện hoạt động lãnh đạo, quản lý của mình,
đồng chí có những phẩm chất và năng lực nào. (Hãy chọn 1 trong 4 mức độ
biểu hiện sau bằng cách đánh dấu X vào lựa chọn phù hợp)
Mức độ biểu hiện
TT

Nội dung

Rất
rõ

Phẩm chất chính trị vững vàng
Phẩm

Đạo đức nghề nghiệp tốt

chất

Ý thức, trách nhiệm cao trong công việc,
nói đi đôi với làm.

20

Rõ

Bình
thƣờn

Không
rõ

g

ràng