Mô hình hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng cho phụ nữ bị mua bán trở về địa bàn tỉnh bắc giang ( nghiên cứu trường hợp tại 03 huyện lục ngạn, lục nam, lng giang, tỉnh bắc giang)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

VŨ THỊ PHÚC

MÔ HÌNH HỖ TRỢ TÁI HÒA NHẬP CỘNG ĐỒNG CHO PHỤ NỮ
BỊ MUA BÁN TRỞ VỀ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG
( NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP TẠI 03 HUYỆN: LỤC NGẠN,
LỤC NAM, LẠNG GIANG THUỘC TỈNH BẮC GIANG)

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Công tác xã hội

Hà Nội, năm 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

VŨ THỊ PHÚC

MÔ HÌNH HỖ TRỢ TÁI HÒA NHẬP CỘNG ĐỒNG CHO PHỤ NỮ
BỊ MUA BÁN TRỞ VỀ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG
( NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP TẠI 03 HUYỆN: LỤC NGẠN,
LỤC NAM, LẠNG GIANG THUỘC TỈNH BẮC GIANG)

Chuyên ngành: Công tác xã hội
Mã số:60.90.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học: TS. Lưu Hồng Minh

Hà Nội, năm 2014


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan:
- Đây là công trình nghiên cứu của tôi.
- Số liệu trong luận văn được điều tra trung thực.
- Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Tác giả luận văn

Vũ Thị Phúc

1


LỜI CẢM ƠN
Để thực hiện và hoàn thành được luận văn tốt nghiệp, tôi xin gửi lời
cảm ơn đến trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn và khoa Xã hội học
đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình viết luận văn tốt nghiệp, đã tạo điều
kiện cho tôi được trải nghiệm thực tế qua công trình nghiên cứu của bản thân.
Với sự hướng dẫn, chỉ đạo của khoa, tôi đã có cơ hội được vận dụng những
kiến thức và kỹ năng được học vào công tác nghiên cứu, điều tra về các vấn
đề xã hội, đây cũng là một tiền đề để tôi có thể tham gia các công trình nghiên
cứu khoa học sau này.
Tôi xin cảm ơn TS. Lưu Hồng Minh đã tận tình hướng dẫn cho tôi
trong thời gian thực hiện luận văn. Những hướng dẫn, chỉ bảo của thầy đã cho

tôi tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong quá trình thực hiện đề tài
Do thời gian thực hiện và hoàn thành Luận văn có hạn chế nên nghiên
cứu của tôi không thể tránh khỏi những thiếu xót, kính mong các thầy cô
trong khoa và nhà trường đóng góp ý kiến để bài luận văn của tôi được hoàn
thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 12 năm 2014
Sinh viên thực hiện

Vũ Thị Phúc

2


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................7
DANH MỤC BẢNG BIỂU .....................................................................................8
MỞ ĐẦU ................................................................... Error! Bookmark not defined.
1. Lý do chọn đề tài ............................................... Error! Bookmark not defined.
2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ....................... Error! Bookmark not defined.
3. Ý nghĩa của nghiên cứu ..................................... Error! Bookmark not defined.
4. Đối tượng, khách thể nghiên cứu ....................... Error! Bookmark not defined.
5. Phạm vi nghiên cứu ........................................... Error! Bookmark not defined.
6. Mục tiêu nghiên cứu .......................................... Error! Bookmark not defined.
7. Câu hỏi nghiên cứu ............................................ Error! Bookmark not defined.
8. Phương pháp nghiên cứu ................................... Error! Bookmark not defined.
8.1. Phương pháp luận ........................................ Error! Bookmark not defined.
8.2. Phương pháp thu thập thông tin .................. Error! Bookmark not defined.
8.2.1. Phương pháp thu thập, phân tích tài liệu .. Error! Bookmark not defined.
8.2.2. Phương pháp quan sát .............................. Error! Bookmark not defined.

8.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu..................... Error! Bookmark not defined.
9. Kết cấu của luận văn .......................................... Error! Bookmark not defined.
NỘI DUNG ............................................................... Error! Bookmark not defined.
Chương I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA NGHIÊN CỨU ........... Error!
Bookmark not defined.
1.1. Các khái niệm liên quan ................................. Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Khái niệm mua bán người ........................ Error! Bookmark not defined.
1.1.2. khái niệm “nạn nhân” .............................. Error! Bookmark not defined.
3


1.1.3. Khái niệm kẻ buôn người......................... Error! Bookmark not defined.
1.1.4. Khái niệm PN ........................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.5. Khái niệm mô hình hỗ trợ tái hoà nhập cộng đồng ..... Error! Bookmark
not defined.
1.1.6. Khái niệm tái hoà nhập cộng đồng ......... Error! Bookmark not defined.
1.2. Lý thuyết ứng dụng ......................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Thuyết nhu cầu ......................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Thuyết học tập xã hội. .............................. Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Thuyết trao đổi xã hội .............................. Error! Bookmark not defined.
1.3. Pháp luật quốc tế và Pháp luật quốc gia về Phòng chống mua bán người.
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Pháp luật quốc tế về phòng chống mua bán người Error! Bookmark not
defined.
1.3.2. Pháp luật Việt Nam về phòng chống mua bán PN . Error! Bookmark not
defined.
1.3.3. Chính sách của tỉnh Bắc Giang về phòng, chống mua bán người ... Error!
Bookmark not defined.
Chương 2. MÔ HÌNH HỖ TRỢ PHỤ NỮ BỊ MUA BÁN TRỞ VỀ TẠI 3 HUYỆN:
LỤC NGẠN, LỤC NAM VÀ LẠNG GIANG THUỘC TỈNH BẮC GIANG Error!

Bookmark not defined.
2.1. Cở sở thực tiễn xây dựng mô hình hỗ trợ phụ nữ bị mua bán trở về tại 03
huyện Lục Ngạn, Lục Nam và Lạng Giang tỉnh Bắc Giang Error! Bookmark not
defined.
2.1.1.Đặc điểm địa bàn nghiên cứu.................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Thực trạng tình hình phụ nữ bị mua bán trở về tại tỉnh Bắc Giang Error!
Bookmark not defined.
4


2.1.3. Những khó khăn của phụ nữ bị mua bán trở về. .... Error! Bookmark not
defined.
2.1.3.1. Khó khăn về tâm lý. ............................... Error! Bookmark not defined.
2.1.3.2. Về hoàn cảnh gia đình ........................... Error! Bookmark not defined.
2.1.3.3. Về độ tuổi và sức khỏe ........................... Error! Bookmark not defined.
2.1.3.4. Trình độ học vấn.................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.3.5. Tình trạng việc làm................................ Error! Bookmark not defined.
2.2. Nhu cầu của phụ nữ bị mua bán trở về........... Error! Bookmark not defined.
2.3. Khái quát về mô hình hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng cho phụ nữ bị mua bán
trở về. ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.1.Cơ cấu tổ chức của mô hình hỗ trợ tái hoà nhập cộng đồng. ........... Error!
Bookmark not defined.
2.3.2. Mục đích hoạt động cuả mô hình ............. Error! Bookmark not defined.
2.4. Thực trạng thực hiện mô hình tái hoà nhập cộng đồng cho phụ nữ bị mua bán
trở về tại 03 huyện: Lục Ngạn, Lục Nam, Lạng Giang tỉnh Bắc Giang. ....... Error!
Bookmark not defined.
2.4.1. Hỗ trợ khó khăn ban đầu và đào tạo nghề ............. Error! Bookmark not
defined.
2.4.2. Hỗ trợ khám chữa bệnh ............................ Error! Bookmark not defined.
2.4.3. Hỗ trợ tâm lý ............................................ Error! Bookmark not defined.

2.4.4. Hỗ trợ pháp lý .......................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.5. Hỗ trợ vay vốn, trợ cấp khó khăn ............. Error! Bookmark not defined.
2.4.6. Hỗ trợ khác ............................................... Error! Bookmark not defined.
Chương 3. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CỦA MÔ HÌNH HỖ TRỢ TÁI HOÀ NHẬP
CỘNG ĐỒNG CHO PHỤ NỮ BỊ MUA BÁN TRỞ VỀ TẠI 3 HUYỆN: LỤC
5


NGẠN, LỤC NAM, LẠNG GIANG TỈNH BẮC GIANG VÀ MỘT SỐ KHUYẾN
NGHỊ ......................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.Đánh giá mô hình hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng cho phụ nữ bị mua bán trở
về. ........................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Đánh giá theo tiến trình thực hiện. .......... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Đánh giá theo thời gian tham gia vào nhóm. ......... Error! Bookmark not
defined.
3.1.3. Đánh giá theo độ tuổi của các thành viên trong nhóm. Error! Bookmark
not defined.
3.1.4. Đánh giá của thành viên trong 3 nhóm Tự lực Lục Ngạn, Lục Nam và
Lạng Giang tỉnh Bắc Giang. .............................. Error! Bookmark not defined.
3.1.5. Đánh giá từ những nạn nhân chưa được tham gia vào mô hình ..... Error!
Bookmark not defined.
3.2.Một số kinh nghiệm rút ra trong qua quá trình hoạt động của mô hình . Error!
Bookmark not defined.
3.3. Một số khuyến nghị về sự tham gia của nhân viên Công tác xã hội với hoạt
động xây dựng mô hình .......................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Hoạt động hỗ trợ khó khăn ban đầu, dạy nghề và khám chữa bệnh Error!
Bookmark not defined.
3.3.2. Hoạt động tâm lý, pháp lý, vay vốn .......... Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Hoạt động hoà nhập vàtập huấn và nâng cao năng lực Error! Bookmark
not defined.

3.4. Một số khuyến nghị chung .............................. Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................9

6


7


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BTXH

Bảo trợ xã hội

CTXH

Công tác xã hội

IMO

tổ chức Di Cư Quốc tế

KTXH

Kinh tế xã hội

PCTNXH

Phòng chống tệ nạn xã hội

PN

Phụ nữ

8


DANH MỤC BẢNG BIỂU
1. DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU
STT

BẢNG SỐ

TÊN BẢNG SỐ LIỆU

1

Bảng 1.1

So sánh định nghĩa của Việt Nam với định
nghĩa của Nghị định thư quốc tế về Phòng,
chống Buôn bán người.

2

Bảng 2.2

Tình trạng sức khỏe của phụ nữ bị buôn bán

trở về

3

Bảng 2.3

Tình trạng tâm lý phụ nữ sau khi được hỗ
trợ

4

Bảng 2.4

Mức trợ cấp khó khăn ban đầu cho phụ nữ
bị mua bán trở về

5

Bảng 3.5

Bảng đánh giá về mô hình nhóm Tự lực
theo ý kiến của chị em chia theo thời gian
tham gia sinh hoạt tại nhóm

6

Bảng 3.6

Bảng đánh giá của các thành viên khi tham
gia vào nhóm phân theo độ tuổi.

2. DANH MỤC BIỂU ĐỒ

STT

BIỂU ĐỒ SỐ

TÊN BIỂU ĐỒ

1

Biểu đồ 2.1

Tâm lý của nạn nhân bị mua bán khi đã
được trở về

2

Biểu đồ 2.2

Hoàn cảnh kinh tế gia đình PN bị mua bán
trở về
9


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Báo cáo dự án Nghiên cứu và hành động ngăn chặn tệ nạn buôn bán
phụ nữ ở Việt Nam, Global Alliance Agianst Trafficking in Women
(GATWW)
2. Bộ Công an và Tổ chức cứu trợ trẻ em Anh (2009), Báo cáo kết quả

khảo sát "Tình hình nạn nhân bị buôn bán ra nước ngoài hồi hương trở về" Hà
Nội, Việt Nam.
3. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và UNICEF Việt Nam (2009),
Tạo môi trường bảo vệ cho trẻ em Việt Nam: Đánh giá Luật và chính sách về
bảo vệ trẻ em, đặc biệt trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn ở Việt Nam,
UNICEF, Hà Nội, Việt Nam.
4. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (2010), Báo cáo tổng kết 5
năm thực hiện Đề án tiếp nhận và hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng cho phụ nữ,
trẻ em là nạn nhân bị buôn bán từ nước ngoài trở về ở Việt Nam, Hà Nội, Việt
Nam.
5. Bộ Tư pháp (2009), Báo cáo đánh giá tác động xây dựng dự án Luật
phòng, chống mua bán người (Tài liệu phục vụ xây dựng dự án Luật phòng,
chống mua bán người của Bộ Tư pháp), Hà Nội, Việt Nam.
6. Bộ Tư pháp (2009), Báo cáo Hội thảo về các vấn đề cần quy định
trong dự án Luật về phòng, chống mua bán người, Hà Nội.
7. Bộ ngoại giao Mỹ (2011), Báo cáo nạn buôn người: (online), xuất
bản năm 2005 đến 2011, />8. Boyle, R. (2009), Trái tim tôi ở đây: Chăm sóc thay thế và tái hòa
nhập nạn nhân trẻ em bị buôn bán và các trẻ em dễ bị tổn thương khác, Tổ
chức quốc tế về di cư, Phnom Penh, Campuchia.

10


9. Boonpala, P.&Kane, J. (2002), Điều trái tim nhân loại không thể
chịu đựng được: Nạn buôn bán trẻ em và hành động nhằm loại trừ nạn buôn
bán này, Tổ chức lao động quốc tế, Geneva, Thụy Sĩ.
10. Chuyên đề:" Bàn về một số vấn đề chung cần được quy định trong
Luật phòng, chống buôn bán người" Nguyễn Văn Hoàn - Vụ Pháp luật Hình
sự - Hành chính, Bộ Tư pháp
11. Chuyên đề:" Khái niệm buôn bán người và một số khái niệm cơ bản

cần được quy định trong Luật phòng, chống buôn bán người" Ths. Trần Văn
Đạt - Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật, Bộ Tư pháp
12. Chuyên đề:" Đề xuất các quy định về phòng ngừa trong dự án Luật
phòng, chống buôn bán người" Nguyễn Quốc Việt - Viện Nghiên cứu thanh
niên và Liên minh chống buôn bán phụ nữ toàn cầu (2000)
13. Farley, M. (2006), Mại dâm, buôn bán người và Lãng quên văn
hóa: Chúng ta phải không biết gì để việc kinh doanh bóc lột tình dục hoạt
động suôn sẻ, Tạp chí Yale về Luật và Nữ giới, số 18, tháng 3/2006
14. Hội thảo: Một số nội dung cụ thể của dự án Luật phòng, chống
buôn bán người - Hạ Long, tháng 9 năm 2009.
15. Hội thảo khoa học quốc tế nâng cao năng lực Công tác xã hội – chia
sẻ kinh nghiệm về trách nhiệm đào tạo Công tác xã hội trước các vấn đề xã
hội cấp bách của Việt Nam: Quan điểm quốc tế và trách nhiệm của Việt Nam
( tháng 1/2014), Đại học Thăng Long.
16. Kế hoạch số 526/KHLN/LĐTBXH-CA-VHTTDL-UBMTTQ, ngày
08/4/2013 sửa đổi, bổ sung kế hoạch số 555/KHLN/2010/LĐTBXH-CAVHTTDL-UBMTTQ "Về việc triển khai, thực hiện công tác xây dựng xã,
phường, thị trấn lành mạnh không có tệ nạn ma túy, mại dâm".
17.

Lainez.N, (3/2011), Sự di chuyển của mại dâm và tính đại

diện:Trường hợp gái mại dâm Việt Nam sang Campuchia, thành phố Hồ Chí
11


Minh và Bangkok, Alliance Anti-Trafffic Việt Nam và IRASEC/giám sát về
nạn buôn người.
18. Lê Bạch Dương, Belanger, D., &Khuất Thu Hồng (2005), Di cư,
hôn nhân và nạn buôn người xuyên quốc gia ở biên giới Việt-Trung, Tài liệu
chuẩn bị cho hội thảo về tình trạng thiếu phụ nữ ở châu Á: xu hướng và triển

vọng, Singapore, 5-7/12/2005.
19. Lê Bạch Dương và Paula Kelly (2008), Báo cáo nghiên cứu "Buôn
bán người ở Việt Nam và từ Việt Nam đi" Hà Nội
20. Lê Đức Phúc, PGS.TS (1993), "Vấn đề phòng ngừa và đẩy lùi các
tệ nạn xã hội", Kỷ yếu hội thảo một số vấn đề phương pháp luận nghiên cứu
ảnh hưởng của các tệ nạn xã hội đến sự hình thành nhân cách con người Việt
Nam, Chương trình khoa học công nghệ cấp nhà nước KX-07, đề tài KX-0711, Hà Nội, tr.37
21. Lê Thế Tiệm (1993), "Thực trạng tệ nạn xã hội ở Việt Nam, nhân
cách con người Việt Nam trước, trong và sau tệ nạn xã hội", kỷ yếu hội thảo
một số vấn đề phương pháp luận nghiên cứu ảnh hưởng của các tệ nạn xã hội
đến sự hình thành nhân cách con người Việt Nam”, Chương trình khoa học
công nghệ cấp nhà nước KX-07, đề tài KX-07-11, Hà Nội, tr.35.
22. Mc Cormick, E. &Herron Zamora, J (13/2/2000), Kinh doanh nô lệ
vẫn tồn tại ở Mỹ: Phụ nữ, trẻ em bị bóc lột, buôn bán từ quốc gia nghèo nhất,
S.F Examiner, Mỹ.
23. Nguyễn Thị Lan (2000), Báo cáo Nghiên cứu, đề xuất một số giải
pháp phòng ngừa và giải quyết trẻ em bị buôn bán qua biên giới, Ủy ban Bảo
vệ và Chăm sóc Trẻ em Việt Nam, Hà Nội
24. Nguyễn Xuân Nghĩa. Xã hội học. Đại học Mở Bán công TP.Hồ Chí
Minh, 2006

12


25. Nghiên cứu của Volkmann, C.S (2004), Cách tiếp cận dựa vào
quyền con người để lập chương trình cho trẻ em và phụ nữ Việt Nam: Các
điểm chính và thách thức, UNICEF New York, Mỹ và UNICEF Hà Nội, Việt
Nam
26. Nghiên cứu của Phil Marshall (2007), Ngay từ ban đầu….vấn đề
tiếp nhận và hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng cho phụ nữ, trẻ em bị buôn bán từ

nước ngoài trở về Việt Nam, UNICEF Hà Nội, Việt Nam
27. Nghiên cứu thanh niên và Liên minh chống buôn bán phụ nữ toàn
cầu (2000), Báo cáo dự án Nghiên cứu và hành động ngăn chặn tệ nạn buôn
bán phụ nữ ở Việt Nam, Global Alliance Agianst Trafficking in Women
(GATWW).
28. Phan, L. &Cunnington, P. (6/2009), Đánh giá nhu cầu chống lại nạn
buôn người, UNIAP.
29. PGS.TS Nguyễn An Lịch ( chủ biên), (2013), Giáo trình: Nhập môn
Công tác xã hội, Nxb Lao động xã hội, Đại học Công đoàn.
30. PGS.TS Lê Ngọc Văn, ( tháng 7/2011), Giáo trình gia đình và biến
đổi gia đình ở Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Viện Khoa học xã hội Việt
Nam, Viện Gia đình và giới.
31. Quyết định số 1382/QĐ-UBND tỉnh ngày 30/5/2013 "Về việc xây
dựng xã, phường, thị trấn lành mạnh, không có tệ nạn ma túy, mại dâm hoặc
làm giảm cơ bản tệ nạn ma túy, mại dâm năm 2013 trên địa bàn tỉnh Quảng
ninh".
32. Quốc hội (2009), Bộ luật Hình sự (sửa đổi, bổ sung), Hà Nội, Việt
Nam.
33. Tham luận “Thực trạng tình hình buôn bán phụ nữ, trẻ em ở Việt
Nam” của Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo 130/CP tại Hội thảo về phòng

13


chống buôn bán người do Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam phối hợp với tổ
chức Tầm nhìn thế giới tổ chức tại Hà Nội ngày 17/9/2009.
34. Tham luận của The Asia Foundation, (8/2008), Chống nạn buôn
người ở Việt Nam: Bài học đạt được và kinh nghiệm thực tế để thiết kế và
xây dựng chương trình trong tương lai, Hà Nội, Việt Nam
35. Thủ tướng Chính phủ, (2007) Quyết định số 17/2007/QĐ-TTg ngày

29/01/2007 ban hành Quy chế tiếp nhận, hỗ trợ cho phụ nữ và trẻ em bị buôn
bán từ nước ngoài trở về, Hà Nội.
36. Trần Anh Châu, Phạm Mạnh Hà (2000), "Một số vấn đề liên quan
đến tâm lý gái mại dâm", Tạp chí tâm lý học, Viện tâm lý học, Trung tâm
KHXH&NV quốc gia, (2), tr.55-58.
37. Tongxin (1996), Về vấn đề phụ nữ phạm pháp, phạm tội trong cuốn
tệ nạn xã hội căn nguyên - biểu hiện - phương thức khắc phục. Trung tâm
Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia -Viện Thông tin khoa học xã hội Chuyên đề Hà Nội, tr.224.
38. TS. Lê Thị Quý, Vấn đề ngăn chặn nạn buôn bán phụ nữ ở Việt
Nam, NXB Lao động - Xã hội, Hà Nội năm 2000.
39. Vũ Quang Hà: Các lý thuyết xã hội học. (2 tập). Hà Nội, Nxb Đại
học Quốc gia Hà Nội, 2001.
40. Vũ Quang Hào ( chủ biên), ( 2006), Giáo trình Gia đình Việt Nam –
Quan hệ, quyền lực và xu hướng biến đổi, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại
học Khoa học xã hội và Nhân văn.

14