Phân tích hiện trạng sử dụng đất và tiềm năng đất đai cho mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển bền vững tại tỉnh thanh hóa đến năm 2020

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN

Ngô Huyền Giang

PHÂN TÍCH HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT VÀ TIỀM NĂNG
ĐẤT ĐAI CHO MỤC TIÊU CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA VÀ
PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TẠI TỈNH THANH HÓA ĐẾN NĂM 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Hà Nội, 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN

Ngô Huyền Giang

PHÂN TÍCH HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT VÀ TIỀM NĂNG
ĐẤT ĐAI CHO MỤC TIÊU CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA VÀ
PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TẠI TỈNH THANH HÓA ĐẾN NĂM 2020

Chuyên ngành: Quản lý đất đai
Mã số: 60850103

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS Nguyễn Xuân Thành

Hà Nội, 2014

LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian làm luận văn, bên cạnh sự cố gắng của bản thân, tôi đã nhận
đƣợc nhiều sự giúp đỡ, động viên thiết thực, quý báu.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự chỉ bảo, hƣớng dẫn nhiệt tình, sự định hƣớng
đúng đắn, khoa học trong nghiên cứu của TS. Nguyễn Xuân Thành.
Tôi vô cùng biết ơn các thầy, cô giáo Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên Đại học Quốc gia Hà Nội, đặc biệt là các thầy cô Khoa Địa lý đã dìu dắt, truyền dạy
kiến thức cần thiết để tôi có nền tảng vững chắc tự tin thực hiện đề tài. Tôi biết ơn
gia đình, bạn bè, ngƣời thân luôn ở bên động viên về mọi mặt, khích lệ tôi trong học
tập, nghiên cứu
Tôi xin cảm ơn Sở Tài nguyên và Môi trƣờng tỉnh Thanh Hóa đã giúp đỡ
cung cấp tài liệu, số liệu từ những ngày đầu định hƣớng đề tài.
Mặc dù đã rất cố gắng nhƣng do trình độ và kinh nghiệm còn hạn chế nên
luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Rất mong đƣợc sự chỉ dẫn và đóng
góp thêm của thầy cô và các bạn để tôi rút kinh nghiệm và hoản chỉnh thêm đề tài
của mình!

Tác giả


LỜI CAM ĐOAN

- Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn
này là trung thực và chƣa hề đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
- Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn
này đã đƣợc cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã đƣợc chỉ
rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Ngô Huyền Giang


MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................ 8
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................ 8
MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 10
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ........................................................................ 10
2. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ...... Error! Bookmark not defined.
3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU .................................... Error! Bookmark not defined.
4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................... Error! Bookmark not defined.
5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN ........... Error! Bookmark not defined.
6. CƠ SỞ TÀI LIỆU ................................................. Error! Bookmark not defined.
7. CẤU TRÚC LUẬN VĂN ..................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨUError! Bookmark not defined.
1.1. ĐÁNH GIÁ ĐẤT ĐAI VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUANError! Bookmark not defined.

1.1.1. Khái niệm về đất, đánh giá đất đai, sử dụng đất, hệ thống sử dụng đấtError! Bookmark n
1.1.2. Tiềm năng đất đai và đánh giá tiềm năng đất đaiError! Bookmark not defined.
1.1.3. Các nghiên cứu về đánh giá đất đai trên thế giớiError! Bookmark not defined.
1.1.4. Đánh giá đất theo FAO ................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.5. Khái quát tình hình nghiên cứu về đất đai ở nƣớc taError! Bookmark not defined.

1.2. ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUANError! Bookm
1.2.1. Đánh giá hiện trạng sử dụng đất ..................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Đánh giá loại hình, hiệu quả và mức độ thích hơp sử dụng đất đaiError! Bookmark not
Chƣơng 2: PHÂN TÍCH HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT VÀ ĐÁNH GIÁ
TIỀM NĂNG ĐẤT ĐAI CỦA TỈNH THANH HÓAError! Bookmark not defined.

2.1. PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG TỚI THỰC TRẠNG SỬ DỤNG
ĐẤT TỈNH THANH HÓA ....................................... Error! Bookmark not defined.


2.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên .......................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Các nguồn taì nguyên thiên nhiên ......................... Error! Bookmark not defined.
2.1.3. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội.................... Error! Bookmark not defined.

2.2. PHÂN TÍCH HIỆN TRẠNG VÀ ĐÁNH GIÁ BIẾN ĐỘNG SỬ DỤNG ĐẤTError! Book
2.2.1. Phân tích hiện trạng sử dụng các loại đất ............. Error! Bookmark not defined.

2.2.2. Đánh giá biến động các loại đất giai đoạn 2005 – 2010 và 2010 - 2013Error! Bookmark not
2.3. ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG ĐẤT ĐAI PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
TRONG THỜI KỲ CÔNG NGHIỆP HÓA – HIỆN ĐẠI HÓA VÀ PHÁT TRIỂN
BỀN VỮNG CỦA TỈNH THANH HÓA ................. Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Tiềm năng đất đang sử dụng ................................. Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Tiềm năng đất chƣa sử dụng ................................. Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Tiềm năng đất đai cho phát triển các ngành ......... Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Đánh giá chung....................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: XÂY DỰNG ĐỊNH HƢỚNG SỬ DỤNG ĐẤT VÀ ĐỀ XUẤT
CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG ĐẤT
ĐAI NHẰM SỬ DỤNG HỢP LÝ VÀ BẢO VỆ NGUỒN TÀI NGUYÊN ĐẤT

TRONG THỜI KỲ CÔNG NGHIỆP HÓA – HIỆN ĐẠI HÓAError! Bookmark not define
3.1. QUAN ĐIỂM VÀ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH THANH
HÓA ĐẾN NĂM 2020 ..................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Quan điểm phát triển ............................................. Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Mục tiêu phát triển .................................................. Error! Bookmark not defined.
3.2. XÂY DỰNG ĐỊNH HƢỚNG SỬ DỤNG ĐẤT ĐẾN NĂM 2020 TRÊN CƠ
SỞ ĐỊNH HƢỚNG SỬ DỤNG ĐẤT PHỤC VỤ QUÁ TRÌNH CNH – HĐH VÀ

PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CỦA TỈNH THANH HÓAError! Bookmark not defined.
3.2.1. Dự báo về sử dụng đất ........................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Phƣơng án tổ chức không gian kinh tế - xã hội.... Error! Bookmark not defined.


3.3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG ĐẤT ĐAI

NHẰM SỬ DỤNG HỢP LÝ VÀ BẢO VỆ NGUỒN TÀI NGUYÊN ĐẤTError! Bookmark n
3.3.1. Các quan điểm khai thác, sử dụng đất đai hợp lý và bảo vệ nguồn tài
nguyên đất ........................................................................ Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Những vấn đề cần hoàn thiện về đánh giá tiềm năng đất đaiError! Bookmark not defined.
3.3.3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả đánh giá tiềm năng đất đai nhằm sử dụng
hợp lý và bảo vệ nguồn tài nguyên đất trong thời kỳ CNH – HĐHError! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................ Error! Bookmark not defined.
I. KẾT LUẬN. ......................................................... Error! Bookmark not defined.
II. KIẾN NGHỊ ........................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 11
PHỤ LỤC ................................................................. Error! Bookmark not defined.


DANH MỤC CÁC BẢNG

STT

Tên bảng

Trang

Bảng 2.1: Trữ lƣợng nƣớc dƣới đất ở một số vùng trong tỉnh Thanh Hóa ....... Error!
Bookmark not defined.

Bảng 2.2: Tốc độ tăng trƣởng kinh tế thời kỳ 2005 – 2013Error!

Bookmark

not

defined.
Bảng 2.3: Một số chỉ tiêu phát triển nông lâm nghiệp và thủy sảnError!

Bookmark

not defined.
Bảng 2.4: Hiện trạng phát triển công nghiệp ............ Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.5: Dân số trung bình năm 2013 theo đơn vị hành chính trên địa bàn tỉnhError!
Bookmark not defined.
Bảng 2.6: Dân số và lao động tỉnh Thanh Hóa 2005 – 2013Error!

Bookmark

not

Bookmark

not

defined.
Bảng 2.7: Lao động đang làm việc trong các ngành kinh tếError!
defined.
Bảng 2.8: Hiện trạng sử dụng đất tỉnh Thanh Hoá năm 2013Error!

Bookmark

not

defined.
Bảng 2.9: Hiện trạng sử dụng đất phân theo loại đất và phân theo huyện, thị xã, thành
phố thuộc tỉnh Thanh Hoá năm 2013 ....................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.10: Biến động đất đai giai đoạn 2005-2013 . Error! Bookmark not defined.
Bảng 2.11: Biến động diện tích đất phân theo loại đất và phân theo huyện, thị xã, thành
phố thuộc tỉnh giai đoạn 2010 - 2013 ....................... Error! Bookmark not defined.

8


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
1. ASEAN

Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á

2. APEC

Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dƣơng

3. DS & KHH

Dân số và Kế hoạch hóa

4. ĐTNN

Đầu tƣ Nƣớc ngoài

5. FAO

Tổ chức Lƣơng thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc

6. GDP

Tổng sản phẩm quốc nội

7. GTGT

Giá trị gia tăng

8. GTSX

Giá trị sản xuất

9. KKT

Khu kinh tế

10. KH & ĐT

Kế hoạch và đầu tƣ

11. KTQD

Kinh tế quốc dân

12. KTTD

Kinh tế trọng điểm

13. LĐ

Lao động

14. LUT

Loại hình sử dụng đất

15. NN

Nhà nƣớc

16. NLN

Nông lâm nghiệp

17. UNCED

Hội nghị về Môi trƣờng và phát triển của Liên Hiệp Quốc

18. UNESCO

Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc

19. TS

Thủy sản

20. THPT

Trung học Phổ thông

21. THCS

Trung học cơ sở

22. TTCN

Tiểu thủ công nghiệp

23. TDTT

Thể dục thể thao

24. VLXD

Vật liệu xây dựng

25. VHTT & DL

Văn hóa thể thao và du lịch

26. WTO

Tổ chức

Thƣơng mại Thế giới

9


10


MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Đất đai là tài nguyên thiên nhiên, tài sản quốc gia quý giá, là địa bàn phân bố
dân cƣ, để thực hiện các hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh; là nguồn nội
lực để xây dựng và phát triển bền vững quốc gia. Việc quản lý, sử dụng đất đai nhằm
đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh là nhiệm vụ quan
trọng đang đƣợc Đảng, Nhà nƣớc, các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm thực hiện.
Chính vì vậy, Hiến pháp của nƣớc Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam qua các thời
kỳ đã khẳng định điều đó, Nhà nƣớc ta luôn quan tâm đến vấn đề quản lý và sử dụng
đất và đã ban hành, đổi mới Luật Đất đai: Luật Đất đai 1987, Luật Đất đai năm 1993;
Luật sửa đổi và bổ sung một số điều của Luật Đất đai 1993 năm 1998, năm 2001; Đặc
biệt, Luật Đất đai năm 2003 và các văn bản hƣớng dẫn thi hành đã tạo hành lang pháp
lý đƣa công tác quản lý đất đai dần vào nề nếp, việc sử dụng đất đai ngày càng có hiệu
quả hơn.
Trong quá trình đổi mới ở nƣớc ta, đặc biệt những năm gần đây, việc xây dựng
cơ sở hạ tầng, khu công nghiệp, khu đô thị mới đã phát triển nhanh đáp ứng nhu cầu
CNH-HĐH đất nƣớc với mục tiêu đƣa nƣớc ta cơ bản trở thành một nƣớc công nghiệp vào
năm 2020.
Thanh Hoá là một tỉnh có vị trí địa lý thuận lợi , có diện tích tự nhiên rộng, địa
hình đa dạng (cả miền núi, trung du, đồng bằng và ven biển), tài nguyên thiên nhiên
phong phú; mạng lƣới cơ sở hạ tầng tƣơng đối hoàn thiện, nhất là hệ thống đƣờng giao
thông khá phát triển; có tiềm năng lớn để phát triển kinh tế xã hội, trong đó tiềm năng
về đất đai rộng lớn. Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả đất đai cần phải có sự đầu tƣ
nghiên cứu nghiêm túc để đánh giá đƣợc một cách đầy đủ tiềm năng về số lƣợng và

chất lƣợng đất đai một cách khoa học, phù hợp cho các mục tiêu phát triển. Trong thời
kỳ quy hoạch từ nay đến năm 2020, theo yêu cầu của phát triển kinh tế của các ngành,
tiềm năng đất đai của tỉnh sẽ đƣợc bố trí khai thác hiệu quả phù hợp với nhu cầu phát
triển kinh tế xã hội của từng địa phƣơng. Ngoài ra Thủ tƣớng Chính Phủ đã phê duyệt
phƣơng hƣớng phát triển kinh tế - xã hội miền Tây Thanh Hoá và phía Tây đƣờng Hồ
Chí Minh đến năm 2020; đặc biệt sự hình thành khu kinh tế Nghi Sơn với nhiều công
11


TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (2009). Cẩm nang sử dụng đất nông
nghiệp (tập 1-7), NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.
[2]. Công văn số 180/HĐND-CV ngày 14/6/2012 của Hội đồng nhân dân tỉnh Thanh
Hóa về việc thống nhất số liệu Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, kế hoạch sử
dụng đất 5 năm (2011-2015) tỉnh Thanh Hóa;
[3]. Đỗ Nguyên Hải (2000). Đánh giá đất và hƣớng sử dụng đất bền vững trong sản
xuất nông nghiệp huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh, Luận án tiến sỹ nông nghiệp,
Trƣờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội, Hà Nội.
[4]. Luật Đất đai năm 2003. Các Nghị định của Chính phủ, Thông tƣ của các Bộ, ngành
và các văn bản của địa phƣơng về hƣớng dẫn thực hiện Luật Đất đai, Luật Bảo vệ môi
trƣờng;
[5]. Nghị quyết số 17/2011/QH13 ngày 22/11/2011 của Quốc hội về quy hoạch sử
dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm (2011-2015) cấp quốc gia;
[6]. Nghị quyết số 05/NQ – CP ngày 29/02/2012 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa
giới hành chính các huyện Hoằng Hóa, Thiệu Hóa, Đông Sơn và Quảng Xƣơng để mở
rộng địa giới hành chính thành phố Thanh Hóa và thành lập các phƣờng thuộc thành
phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa.
[7]. Nghị quyết số 74/NQ-CP ngày 12/11/2012 của Thủ tƣớng Chính phủ về quy
hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm (2011-2015) của tỉnh

Thanh Hóa;
[8]. Quyết định số 153/2004/QĐ-TTg ngày 17/8/2004 về việc ban hành định hƣớng
chiến lƣợc phát triển bền vững ở Việt Nam (Chƣơng trình Nghị sự 21 của Việt
Nam);
[9]. Quyết định số 2255/QĐ – UBND ngày 25/6/2010 của Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa
về việc phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển công nghiệp và thƣơng mại tỉnh Thanh Hóa
đến năm 2020;
[10]. Quyết định số 604/QĐ-UBND ngày 01/3/2011 của UBND tỉnh Thanh Hóa về
12


việc phê duyệt Quy hoạch điều chỉnh phát triển Cụm công nghiệp tỉnh Thanh Hóa giai
đoạn 2010 – 2020;
[11]. Quyết định số 948/QĐ-UBND ngày 01/4/2009 của Chủ tịch UBND tỉnh về việc
phê duyệt đề cƣơng Quy hoạch tổng thể phát triển công nghiệp và thƣơng mại tỉnh
Thanh Hoá đến năm 2020;
[12]. Quyết định số 3779/QĐ - UBND ngày 22/10/2009 của UBND tỉnh Thanh Hóa về
việc: Phê duyệt đề cƣơng, nhiệm vụ lập quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011 - 2020
tỉnh Thanh Hóa; và các văn bản có liên quan khác của UBND tỉnh Thanh Hóa;
[13]. Đỗ Đình Sâm, Ngô Đình Quế, Vũ Tấn Phƣơng (2005). Hệ thống đánh giá đất
lâm nghiệp Việt Nam, Hà Nội.
[14]. Bùi Văn Sỹ (2012). Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc đánh giá tiềm
năng đất đai nhằm góp phần sử dụng hợp lý và bảo vệ nguồn tài nguyên đất trong quá
trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở Việt Nam, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ,
Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng, Hà Nội.
[15]. Sở Tài nguyên và Môi trƣờng, Báo cáo tổng hợp dự án QHSD đất giai đoạn
2011-2020 và KHSD đất 5 năm (2011-2015), tỉnh Thanh Hóa;
[16]. Sở Tài nguyên và Môi trƣờng, Báo cáo hiện trạng Môi trường 5 năm tỉnh Thanh
Hóa 2006-2010, tỉnh Thanh Hóa;
[17]. Sở Giao thông vận tải, QH tổng thể phát triển giao thông năm 2010 và định

hướng đến năm 2020, tỉnh Thanh Hóa;
[18]. Sở Tài nguyên và Môi trƣờng, Niên giám thống kê 2013, tỉnh Thanh Hóa;
[19]. Phạm Chí Thành, Đào Châu Thu (1998). Hệ thống nông nghiệp, NXB Nông
nghiệp, Hà Nội.
[20]. Nguyễn Văn Thân (1995). Giáo trình đánh giá đất đai, Khoa Quản lý Đất đai,
Trƣờng Đại học Nông nghiệp I Hà Nội.
[21]. Đào Châu Thu, Nguyễn Khang (1998). Giáo trình đánh giá đất, Trƣờng Đại học
Nông nghiệp I, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
[22]. Thông tƣ số 08/2007/TT-BTNMT ngày 02/08/2007 của Bộ Tài nguyên Môi
trƣờng về việc hƣớng dẫn thực hiện thống kê, kiểm kê đất đai và xây dựng bản đồ hiện
13


trạng sử dụng đất, Biểu số 07 – TKĐĐ tỉnh Thanh Hóa.
[23]. Viện Tiêu chuẩn Chất lƣợng Việt Nam (2011). Quy trình đánh giá đất sản xuất nông
nghiệp, Tiêu chuẩn Việt Nam 8409 - 2011, Viện Tiêu chuẩn Chất lƣợng Việt Nam, Hà
Nội.

14