Sử dụng công cụ tài chính để thúc đẩy quá trình hình thành chính sách công nghệ thông tin trong quản lý dữ liệu của ngành dân số kế hoạch hóa gia đình tỉnh ninh thuận

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-------------------------------------

PHẠM THỊ CẨM VÂN

SỬ DỤNG CÔNG CỤ TÀI CHÍNH ĐỂ THÚC ĐẨY QUÁ
TRÌNH HÌNH THÀNH CHÍNH SÁCH CÔNG NGHỆ
THÔNG TIN TRONG QUẢN LÝ DỮ LIỆU CỦA NGÀNH
DÂN SỐ - KẾ HOẠCH HÓA GIA ĐÌNH TỈNH NINH THUẬN

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

TP. Hồ Chí Minh, 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-------------------------------------

PHẠM THỊ CẨM VÂN

SỬ DỤNG CÔNG CỤ TÀI CHÍNH ĐỂ THÚC ĐẨY QUÁ
TRÌNH HÌNH THÀNH CHÍNH SÁCH CÔNG NGHỆ
THÔNG TIN TRONG QUẢN LÝ DỮ LIỆU CỦA NGÀNH
DÂN SỐ - KẾ HOẠCH HÓA GIA ĐÌNH TỈNH NINH THUẬN

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
MÃ SỐ: 60.34.04.12

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Vũ Cao Đàm

TP. Hồ Chí Minh, 2014


MỤC LỤC

MỤC LỤC ......................................................................................................................... 1
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................. 5
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT……………………………………………….. 6
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... 7
DANH MỤC CÁC SƠ, BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ ...................................................... 8
PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 9
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................. 9
2. Lịch sử nghiên cứu ....................................... Error! Bookmark not defined.
3. Mục tiêu nghiên cứu ..................................... Error! Bookmark not defined.
4. Phạm vi nghiên cứu ...................................... Error! Bookmark not defined.
5. Mẫu khảo sát ................................................ Error! Bookmark not defined.
6. Câu hỏi nghiên cứu ...................................... Error! Bookmark not defined.
7. Giả thuyết nghiên cứu .................................. Error! Bookmark not defined.
8. Phƣơng pháp nghiên cƣ́u.............................. Error! Bookmark not defined.
9. Kết cấu luận văn ........................................... Error! Bookmark not defined.
PHẦN NỘI DUNG ............................................... Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA CÔNG CỤ TÀI
CHÍNH ĐẾN VIỆC HÌNH THÀNH CHÍNH SÁCH CÔNG NGHỆ
THÔNG TIN........................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Dẫn nhập ................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Công cụ tài chính ...................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái niệm .......................................... Error! Bookmark not defined.

1.2.1.1. Khái niệm công cụ ............................. Error! Bookmark not defined.
1.2.1.2. Khái niệm tài chính ........................... Error! Bookmark not defined.

1


1.2.1.3. Khái niệm công cụ tài chính............ Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Vai trò của công cụ tài chính ............................................................ 20
1.3. Chính sách công nghệ thông tin ................................................................ 20
1.3.1. Khái niệm chính sách công nghệ thông tin ....................................... 20
1.3.1.1 Khái niệm chính sách ................................................................................. 20
1.3.1.2 Khái niệm công nghệ thông tin ................................................................ 22
1.3.1.3 Khái niệm chính sách công nghệ thông tin .......................................... 23
1.3.2. Vai trò của chính sách công nghệ thông tin ...................................... 23
1.4. Cơ sở lý luận về dữ liệu, quản lý dữ liệu .................................................. 23
1.4.1. Cơ sở lý luận về dữ liệu .................................................................... 23
1.4.1.1. Khái niệm dữ liệu ....................................................................................... 24
1.4.1.2. Phân loại dữ liệu ........................................................................................ 24
1.4.2. Cơ sở lý luận về quản lý dữ liệu ....... Error! Bookmark not defined.5
1.4.2.1. Khái niệm quản lý dữ liệu ........................................................................ 25
1.4.2.2. Nội dung quản lý dữ liệu .......................................................................... 25
1.4.2.3. Vai trò của quản lý dữ liệu ...................................................................... 26

1.5. Nội dung chính sách công nghệ thông tin trong ngành DS-KHHGĐError! Bookmar
1.6. Tác động của công cụ tài chính đến chính sách công nghệ thông tin
trong lĩnh vực DS-KHHGĐ ............................................................………….29
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ............................................................................................. 31
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG VIỆC SỬ DỤNG CÔNG CỤ TÀI CHÍNH
VÀ CHÍNH SÁCH CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG QUẢN LÝ DỮ
LIỆU NGÀNH DÂN SỐ - KẾ HOẠCH HÓA GIA ĐÌNH TỈNH NINH

THUẬN............................................................................................................................. 32
2.1. Dẫn nhập ................................................................................................... 32
2.2. Tổng quan ngành dân số - kế hoạch hóa gia đình tỉnh Ninh Thuận ......... 32

2


2.2.1. Lịch sử hình thành và phát triển ngành dân số - kế hoạch hóa gia
đình tỉnh Ninh Thuận ....................................................................................... 32
2.2.2. Kết quả hoạt động giai đoạn 2011 – 2013 ....................................... 34
2.3. Thực trạng quản lý dữ liệu dân số - kế hoạch hóa gia đình tỉnh Ninh
Thuận ................................................................................................................ 39
2.3.1. Tình hình quản lý dữ liệu dân số - kế hoạch hóa gia đình tỉnh Ninh
Thuận ................................................................................................................ 39
2.3.1.1. Trình độ, chuyên môn của cán bộ DS-KHHGĐ phụ trách công tác
quản lý dữ liệu .................................................................................................. 39
2.3.1.2. Cơ sở hạ tầng máy móc phục vụ công tác quản lý dữ liệu ngành
DS-KHHGĐ tỉnh Ninh Thuận .......................................................................... 40
2.3.1.3. Tình hình số liệu, thông tin hệ thống trong công tác quản lý dữ liệu
ngành DS-KHHGĐ tỉnh Ninh Thuận ............................................................... 41
2.3.1.4. Đánh giá thực trạng quản lý dữ liệu ngành DS-KHHGĐ tỉnh Ninh
Thuận ................................................................................................................ 45
2.3.2. Tổ chức bộ máy thực hiện quản lý dữ liệu dân số - kế hoạch hóa gia
đình tỉnh Ninh Thuận ....................................................................................... 46
2.3.3. Đánh giá thuận lợi và khó khăn trong quản lý dữ liệu dân số - kế
hoạch hóa gia đình tỉnh Ninh Thuận ............................................................... 47
2.3.3.1. Thuận lợi ...................................................................................................... 48
2.3.3.2. Khó khăn ...................................................................................................... 48
2.4. Hiện trạng chính sách công nghệ thông tin trong ngành DS-KHHGĐ tại
tỉnh Ninh Thuận ............................................................................................... 49

2.4.1. Ƣu điểm............................................................................................. 51
2.4.2. Nhƣợc điểm ....................................................................................... 51
2.5. Thực trạng tác động của các công cụ tài chính tới công nghệ thông tin ... 52
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ............................................................................................. 55

3


CHƯƠNG 3. SỬ DỤNG CÔNG CỤ TÀI CHÍNH THÚC ĐẨY QUÁ
TRÌNH HÌNH THÀNH CHÍNH SÁCH CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
TRONG QUẢN LÝ DỮ LIỆU NGÀNH DÂN SỐ - KẾ HOẠCH HÓA
GIA ĐÌNH TỈNH NINH THUẬN ................... Error! Bookmark not defined.
3.1. Dẫn nhập ................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Mục tiêu của việc sử dụng công cụ tài chính và chính sách công nghệ
thông tin trong quản lý dữ liệu dân số - kế hoạch hóa gia đình tỉnh Ninh
Thuận ................................................................................................................ 57
3.2.1. Đề xuất việc sử dụng công cụ tài chính ............................................ 58
3.2.2. Tác động của các đề xuất lên quá trình hình thành chính sách công
nghệ thông tin ................................................................................................... 64
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ..................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................. Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ...................................................................................................................... 67
KHUYẾN NGHỊ ..................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 70
PHỤ LỤC 01 .................................................................................................................... 73
PHỤ LỤC 02 .................................................................................................................... 75
PHỤ LỤC 03 .................................................................................................................... 76
PHỤ LỤC 04 .................................................................................................................... 83
PHỤ LỤC 05 .................................................................................................................... 84

4


LỜI CẢM ƠN
Vốn là một người làm công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình nên tác
giả không khỏi bỡ ngỡ khi tham gia lớp đào tạo sau đại học chuyên ngành
Quản lý Khoa học và Công nghệ, vì kiến thức được đào tạo trước đây không
thuộc lĩnh vực này. Tuy nhiên, trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và
hoàn thiện luận văn, tác giả đã nhận được sự truyền đạt, hướng dẫn, giúp đỡ
tận tình và đầy tâm huyết của tất cả thầy cô ở Khoa Khoa học Quản lý của
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội và cả những thầy cô
thỉnh giảng, để sự bỡ ngỡ ban đầu đã nhanh chóng trở thành sự tự tin trong
tiếp thu tri thức. Phải khẳng định rằng, những kiến thức thu nhận được trong
quá trình học tập, nghiên cứu đã thật sự phục vụ bổ ích vào quá trình công
tác của tác giả, mà lúc đầu tưởng chừng như chẳng có mấy liên quan.
Trước tiên, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy Vũ Cao
Đàm đã hướng dẫn thực hiện và hoàn thành luận văn này.
Xin cùng bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy cô giáo ở Khoa
Khoa học Quản lý của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội
và cả những thầy cô thỉnh giảng, những người đã đem lại những kiến thức bổ
trợ, vô cùng có ích trong những năm học vừa qua.
Cũng xin gửi lời cám ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo
sau đại học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thành phố Hồ Chí
Minh đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các học viên, trong đó có tác giả
trong suốt quá trình học tập.
Cuối cùng tác giả xin gửi lời cám ơn đến gia đình, bạn cùng lớp và
đồng nghiệp ở Chi cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Ninh Thuận,
những người đã luôn động viên và khuyến khích trong quá trình học tập và
thực hiện đề tài nghiên cứu.

5


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

1. KH&CN: Khoa học và công nghệ.
2. KT-XH: Kinh tế - xã hội.
3. DS – KHHGĐ: Dân số - kế hoạch hóa gia đình.
4. CNTT/KHDA : Công nghệ thông tin/Kế hoạch dự án.
5. UB/QĐ : Ủy ban/Quyết định.
6. PGS: Phó Giáo Sƣ.
7. TSCĐ: Tài sản cố định.
8. ĐMCN: Đổi mới công nghệ.
9. KHXH&NV: Khoa học xã hội và nhân văn.
10. NĐ-CP: Nghị định – Chính Phủ.
11. TPHCM: Thành phố Hồ Chí Minh.
12. CP: Chính Phủ.
13. BPTT: Biện pháp tránh thai.
14. DCTC: Dụng cụ tử cung.
15. KH: Kế hoạch.
16. CSSKSS: Chăm sóc sức khỏe sinh sản.
17. TTYT: Thông tin y tế.

6


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Kết quả thực hiện chỉ tiêu giảm sinh của ngành dân số - kế hoạch
hóa gia đình tỉnh Ninh Thuận .......................................................................... 35
Bảng 2.2. Kết quả thực hiện kế hoạch hóa gia đình của ngành dân số - kế

hoạch hóa gia đình tỉnh Ninh Thuận ................................................................ 36
Bảng 2.3. Cơ sở hạ tầng máy móc phục vụ công tác quản lý dữ liệu ngành
DS-KHHGĐ tỉnh Ninh Thuận ......................................................................... 40
Bảng 2.4. Số liệu hộ, nhân khẩu toàn tỉnh Ninh Thuận xét theo số trên giấy và
số trên máy ....................................................................................................... 42
Bảng 2.5. Biến động số liệu dân số toàn tỉnh Ninh Thuận xét theo số trên giấy
và số trên máy .................................................................................................. 43
Bảng 2.6. Số liệu kế hoạch hóa gia đình toàn tỉnh Ninh Thuận xét theo số trên
giấy và số trên máy .......................................................................................... 44

7


DANH MỤC CÁC SƠ, BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ
Biểu đồ 2.7. Đánh giá của công chức viên chức ngành DS-KHHGĐ tỉnh Ninh
Thuận về hiệu quả các chính sách công nghệ thông tin trong ngành DSKHHGĐ của tỉnh.............................................................................................. 50
Biểu đồ 2.8. Đánh giá của công chức viên chức ngành DS-KHHGĐ tỉnh Ninh
Thuận về tác động của công cụ tài chính đến hiệu quả áp dụng chính sách
công nghệ thông tin trong quản lý dữ liệu ....................................................... 53
Sơ đồ 3.1. Quy trình triển khai đề xuất áp dụng công cụ tài chính trong quá
trình hình thành chính sách CNTT đối với quản lý dữ liệu ngành DS-KHGGĐ
tỉnh Ninh Thuận. .............................................................................................. 59

8


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
(I) Sách, giáo trình
1. Đồng Thị Vân Hồng, Tổng cục dạy nghề, (12/2012), “Giáo trình Kế toán doanh nghiệp”, Nhà xuất bản Lao động.
2. Nhiều tác giả, (1997), “Giáo trình Tài chính học”, Nhà xuất bản Tài chính.

3. Vũ Cao Đàm, “Giáo trình Khoa học Chính sách”, Đại học Khoa học xã hội và nhân văn.
(II) Báo cáo, tài liệu, tạp chí
1. Cao Thu Anh, Nghiên cứu đánh giá chính sách hỗ trợ về tài chính cho hoạt động ĐMCN của doanh nghiệp
theo Nghị định 119. Báo cáo đề tài cơ sở, Viện chiến lược và chính sách KH&CN, năm 2007.
2. Chiến lƣợc Dân số - Sức khỏe sinh sản Việt Nam giai đoạn 2011- 2020, năm 2011.
3. Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Ninh Thuận, (2012), Báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch 5 năm 2006
- 2010 về công tác Dân số - Kế hoạch hóa gia đình của tỉnh Ninh Thuận.
4. Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Ninh Thuận, (2013), Báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Pháp lệnh
Dân số (2003-2013) của tỉnh Ninh Thuận.
5. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2002), Nghị định 81/2002/NĐ-CP, Qui định chi tiết một
số điều của luật Khoa học và Công nghệ.
6. Chính phủ Việt Nam, “Nghị quyết số 49/CP về phát triển công nghệ thông tin ở nước ta trong những năm 90”.

9


7. Phạm Quang Anh Thƣ (Trƣờng Đại ho ̣c Mở Tp. Hồ Chí Minh – Khoa Kinh Tế), (2009), “ Các công cụ tài chính”,
Tạp chí ABC – Những vấn đề của kinh tế thời đại, Tạp chí khoa học của trƣờng Đại học Mở TPHCM, số 1, tháng 6,
năm 2009.
8. Harold J. Leavitt and Thomas L. Whisler, (1958), “Management in the 1980’s”, Harvard Business Review, trang
11.
9. Hoàng Trọng Cƣ, Nguyễn Lan Anh, Nguyễn Minh Hạnh , Nghiên cứu vấn đề thuế trong hoạt động
KH&CN. Báo cáo đề tài cơ sở, Viện chiến lược và chính sách Khoa học và Công nghệ, năm 1999.
10. Nguyễn Thanh Tùng , Nghiên cứu về tín dụng cho hoạt động Khoa học và Công nghệ. Báo cáo ĐT cơ sở, Viện
chiến lược và chính sách Khoa học và Công nghệ, năm 1999.
11. Nguyễn Quốc Anh (thƣ ký đề tài cấp nhà nƣớc), “ Nghiên cứu một số vấn đề liên quan đến chất lượng dân số và
đề xuất những chính sách phù hợp về dân số và phát triển bền vững”. Đề tài nghiên cứu khoa học độc lập cấp nhà
nƣớc, số đăng ký 2000-98-013.
12. Nguyễn Quốc Anh và các cộng sự. “ Một số khía cạnh phương pháp luận thiết kế xây dựng hệ thống thông tin
quản lý chuyên ngành DS-KHHGĐ”, Kỷ yếu công nghệ thông tin lần thứ IV-8/1994.

13. Nguyễn Quốc Anh, Báo cáo chuyên đề nghiên cứu sinh “ Kế hoạch tổng thể công nghệ thông tin quản lý và ứng
dụng tin học hóa ngành Dân số-Kế hoạch hóa gia đình”, năm 1998.
14. Nguyễn Việt Hoà, Nghiên cứu tác động của cơ chế, chính sách công đến việc khuyến khích doanh
nghiệp đầu tư vào Khoa học và Công nghệ, Báo cáo tổng hợp đề tài cấp bộ, Viện Chiến lược và Chính sách
KH&CN, năm 2007.
10


15. Trần Ngọc Ca, Nghiên cứu cơ sở khoa học cho việc xây dựng một số chính sách và biện pháp thúc đẩy hoạt
cộng đổi mới công nghệ và nghiên cứu triển khai trong các cơ sở sản xuất ở Việt Nam. Báo cáo đề tài cấp bộ, Viện
chiến lược và chính sách KH&CN, năm 1999.
16. Vũ Cao Đàm , Giáo trình Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, Nhà xuất bản Giáo dục 2008. (Tái bản lần
thứ nhất)
17. Vũ Cao Đàm (2009), Giáo trình Khoa học luận đại cương, Trƣờng Đại học KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà
Nội.
18. Kế hoạch Dân số - Sức khỏe sinh sản giai đoạn 2011-2015 của tỉnh Ninh Thuận, năm 2012.
19. Tổng cục Thống kê, Niên giám thống kê tỉnh Ninh Thuận 2008, 2009, 2010, 2011, 2012.
20. Báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Pháp lệnh Dân số (2003 -2013) của tỉnh Ninh Thuận.
21. Báo cáo tổng kết công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình năm 2011 và phƣơng hƣớng nhiệm vụ năm 2012.
22. Báo cáo tổng kết công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình năm 2012 và phƣơng hƣớng nhiệm vụ năm 2013.
23. Báo cáo tổng kết công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình năm 2013 và phƣơng hƣớng nhiệm vụ năm 2014.
24. Kế hoạch dân số - sức khỏe sinh sản giai đoạn 2011 – 2015.
25. TS. luật học Nguyễn Thị Nhƣ Mai, “Chính sách và xây dựng pháp luật”, Ban Xây dựng pháp luật Văn phòng
Chính phủ.
(III) Websites
1. (Dịch vụ phần mềm kế toán)
11


2. (Trang web tìm kiếm tài liệu, thông tin uy tín)

3. (Viện Chiến lƣợc, chính sách tài nguyên và môi trƣờng)
4. (Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình)
5. (Cổng thông tin điện tử tỉnh Ninh Thuận)

12